> Een zee van zand > Bouwen zonder stropdas > Groene collega s > Zoek de verschillen. Informatiemagazine van

NetWerk 3 | 2012

> Een zee van zand

> Bouwen zonder stropdas > Groene collega’s > Zoek de verschillen Informatiemagazine van

In de zandbak Collega’s stomen Maasvlakte klaar voor ‘de reuzen van morgen’.

Flitsen Concernnieuws in vogelvlucht.

Man van glas Breken, blazen, lassen en buigen.

Naar één volwassen veiligheidscultuur Column bestuursvoorzitter Gerard van de Aast.

In de droogtrommel Innovatie maakt asfalt ­recyclen groener.

Trots en stoer

10

Het pleidooi van De Veiligheidsadviesgroep.

‘Machtig mooie machines’ Collega’s aan het stuur.

Floreren tegen de markt in Twentse Gallery etaleert kennis.

|2

4 7,23 8 9 11 12 14

Alsof je thuis bent Rondwandelen in je toekomstige huis.

18

30

De waterwerkers

Bouwen zonder stropdas De routiniers van Systabo.

22

Een duurzame menukaart ’Shoppen’ bij de materieeldienst.

‘De man met de hamer’ Collega enthousiasmeert de bouwvakkers van morgen.

Waterkanonnen en zandpompen Precisiewerk in de kelder van de hoofdstad.

Een spoorweb van wereldklasse Britse collega’s bouwen Europa’s grootste lightrailnetwerk.

‘Zoek de verschillen’ Column Jolanda Poots-Bijl (CFO VolkerWessels).

‘Een dijk van een toekomst’ Vragen of ideeën? Mail naar: [email protected]

Droge voeten dankzij dijkmonitoring.

Groene collega’s ‘Ik word wild enthousiast van duurzaamheid.’

16 21 24 26 29 32 34

‘Men in black’ ‘Overal waar wij komen is het een zooitje.’

28

NetWerk magazine

3|

Een zee van zand ‘Keer hier om alstublieft’. Als we onze navigatie moeten geloven, rijden we over de zeebodem. Maar waar voorheen schuimende golven rolden boven een twintig meter diepe Noordzee, strekt zich nu 2.000 hectare nieuw Nederland uit. Met Maasvlakte 2 blijft Rotterdam dé Europese mainport voor ‘s werelds grootste (en toekomstige) oceaanreuzen. De uitbreiding van het havengebied draagt de handtekeningen van ­VolkerWessels, BAM, Boskalis, Van Oord en uiteraard opdrachtgever Havenbedrijf Rotterdam. g andré den boer b carel kramer

|4

S

ilhouetten van reuzen tekenen zich af tegen de lichtblauwe horizon. Machtige kranen en stapels containers: ze zijn even onlosmakelijk verbonden met de Rotterdamse haven als slimme handelsgeesten en sterke handen. Hier wordt gewerkt. Én geld verdiend. De Rotterdamse haven is goed voor 7% van het BNP. De prognoses beloven rond 2030 een capaciteit van zo’n 17 miljoen zeecontainers. Met Maasvlakte 2 is het havengebied straks 20% groter en 1.000 hectare bedrijventerreinen, 510 hectare vaarwegen en havens, 290 hectare infrastructuur en 230 hectare zeeweringen rijker. Het zijn cijfers die bijna verdoven.

‘Kolonisten’ Om heel ‘deel twee’ van de Maasvlakte te maken, is alleen al 365 ­ oorstelling miljoen m3 zand nodig. ‘Daar kun je je nauwelijks een v van maken hè?’, vraagt Edwin Brouwer. ‘Om je een idee te geven: met 365 miljoen kuub kun je De Kuip 243 keer tot de nok vullen. En als je al het benodigde beton voor de kades in één keer bestelt, heb je een file van 262 kilometer betonwagens.’ Lachend: ‘Dan staan ze wel bumper aan bumper. Hoeveel ritjes dat zijn?’ De bevlogen projectcoördinator van Van Hattum en Blankevoort calculeert driftig verder: ‘Een kleine 22.000.’ Niet alleen de getallen duizelen. Verbaasde gezichten zijn volgens Brouwer een vertrouwd fenomeen bij rondleidingen: ‘Hoe vaak we wel niet horen:

‘Ongelooflijk, ik wist niet dat het zó groot was!’ De omvang dringt pas echt door als je het ziet.’ Verrassingen zijn hem zelf ook niet vreemd. In bezoekerscentrum FutureLand wijst Brouwer naar een fossiel in een vitrine: ‘Kijk, die haaientand heb ik hier gevonden. Die blijkt dus 125.000 jaar oud te zijn.’ Inmiddels zijn onze collega’s ­helemaal thuis op Maasvlakte 2. Hoe anders was dat toen de eerste ver­kenners in 2010 het nieuwe land ‘koloniseerden’. ‘Dat was pionieren’, bevestigt hoofduitvoerder Peter van der Werff van Volker Staal en Funderingen (VSF). ‘Je moet je voorstellen dat hier vrijwel niets was. Een keet, een bouwweg en wat zeehondjes. Als je de mist in reed, kreeg je bijna de neiging om terug te gaan.’ Dichte mist, snijdende kou, zinderende zomerhitte: van ‘zand happen’ bij windkracht 11 tot een ijsbeer die op je schouder tikt. Als het om de strijd tegen de elementen gaat, regent het anekdotes en grappen.

In de zandbak Maar die strijd levert ook een serieus probleem op. Zo moeten collega’s van VolkerRail en KWS Infra regelmatig zandverstuivingen trotseren. ‘Dat zand kan het werk ernstig hinderen’, verzekert uitvoerder Hessel de Ree van VolkerRail. ‘Zeker als je spoorstaven last, heb je er ‘gruwelijk’ last van. Daarom maken wij steeds relatief korte secties van 450 meter dubbelspoor.’ Ook het team van Willem Kegge moet improviseren. ‘We laten het materieel in onze werktrein4

NetWerk magazine

5|

korter op elkaar werken’, vertelt de uitvoerder van KWS Infra. ‘Zandduinen van 75 centimeter zijn hier geen uitzondering. Zeker niet als het in een weekend flink doorwaait. We hebben in een half jaar 20.000 kuub stuifzand verwijderd.’ Vandaag is het zeldzaam windstil en zonnig. Het is een week voor Koningin Beatrix symbolisch de zeewering dicht. Die sluiting is de verdienste van PUMA. Een combinatie van Boskalis en Van Oord die als hoofdaannemer het baggerwerk, het opspuiten van het zand en de 12 kilometer zeewering voor haar rekening neemt. ­VolkerWessels is met BAM verenigd in BAVO. Deze combinatie bestaat uit drie disciplines: kademuren, wegen en spoor. ‘Eigenlijk merk je helemaal niets van bloedgroepen’, constateren Van der Werff en Brouwer tevreden. ‘Of je nu bij BAM of VolkerWessels werkt: hier zijn we BAVO. Al helpt het wel dat dit project goed verloopt. Een infraproject dat ondanks deze schaal zo netjes binnen de tijd en het budget blijft.’

Groene paragraaf Ook de wisselwerking tussen de ‘kademannen’ en de funderings­ specialisten verliep crescendo. ‘Het hele treintje klopte precies’, concludeert Brouwer. ‘Als het team van Peter klaar was met de diepwanden, startten wij drie dagen later met de secties kademuren.

Concernbroeders VolkerWessels wordt ‘op de vlakte’ vertegenwoordigd door Van Hattum en ­Blankevoort, Volker Staal en Funderingen, VolkerRail, KWS Infra, Volker Stevin ­Kabelwerken Railinfra, Van der Worp, Volker Stevin Materieel, Romers Transport en Lareco. Boele & van Eesteren bouwt een kantoor en werkplaats voor APM Terminals en Visser & Smit Hanab is betrokken bij het aanpassen van bestaande ondergrondse infrastructuur voor de aansluiting met Maasvlakte 2.

|6

We maken hier twee type kades. Diepzeekades voor de allergrootste containerschepen en ‘feederkades’ voor de kust- en binnenvaart.’ Kades bouwen op ruim 3 kilometer van de oor­spronkelijke kustlijn; dat vraagt om ijzersterke funderingen. Om de enorme krachten van het grondmassief en de containerschepen te weerstaan, zijn de kademuren twee keer zo diep als de zee. De diepzeekade bestaat uit panelen van 38 meter hoog, 1,2 meter dik en 7,5 meter breed. Voor de betonnen bovenbouw van de L-wand is een innovatieve zelf­rijdende bekistingswagen gebruikt en voor de fundering van de diepwanden wapeningskorven, vibroen MV-palen. Van der Werff: ‘Het kunstje is niet nieuw. Al was het nog niet eerder in nieuwe grond toegepast. Door aanpassing van het betonmengsel hebben we de techniek zelfs kunnen verbeteren.’ Bij het ontwerp van de havens, kades en infrastructuur is zo veel mogelijk rekening gehouden met de kustlijn. Het ontwerp, de aanleg en ­exploitatie van het nieuwe havengebied kennen een duidelijke groene paragraaf. Zo worden zand en blokken van de oude zeewering ­hergebruikt. En zorgen 750 hectaren nieuw natuur- en recreatie­gebied, 25.000 hectare zeebodembescherming en 35 hectare nieuwe duinen voor regionale compensatie.

D-Day Waar voor onze funderingsspecialisten en kadebouwers het spitsuur voorbij is, lonken er voor andere collega’s nog belangrijke mijlpalen. VolkerRail heeft 26 oktober als ‘D-Day’ in de agenda aangekruist. De Ree: ‘In het weekend ervoor hebben we een grote buitendienst­ stelling waarin we het nieuwe spoor op de bestaande Haven­ spoorlijn / Betuweroute aansluiten. Eigenlijk valt of staat daarmee het hele project.’ Ook de collega’s van KWS Infra wacht nog een uitdaging. Kegge: ‘Wij moeten nog een aansluiting maken van 2 kilometer bij het sluitgat van de zeewering. Daar hebben we een maand voor. Dat is met het uitharden van het zandcement nog best een uitdaging.’ Maar alle uitdagingen zijn de moeite meer dan waard. Want met Maasvlakte 2 staan onze collega’s in een rijke traditie van heroïsche delta- en waterwerkers: ‘Als je hier elke dag komt, wordt het bijna ‘normaal’, bekent Van der Werff. ‘Maar meebouwen aan een nieuw stuk Nederland. Dat is toch wel héél uniek.’ a

flitsen ‘Zandduinen van 75 centimeter zijn hier geen uitzondering. We hebben in een half jaar 20.000 kuub stuifzand verwijderd’

Wil je op de hoogte blijven van het allerlaatste concernnieuws? Kijk dan op InSite. Daar kun je je ook aanmelden voor de dagelijkse digitale nieuwsbrief VolkerWessels Actueel.

/// Oude woningen in een duurzaam nieuw jasje. VolkerWessels lanceert

PlusRenoveren. Van advies, begeleiding en realisatie tot optioneel beheer en onderhoud. Het nieuwe renovatieconcept dat zich vooral op woningcorporaties richt, helpt bestaande woningbouw duurzaam op te waarderen

BAVO Projecten van BAVO

BAVO Kades (Van Hattum en Blankevoort en BAM Civiel)

• 2.350 meter diepzeekades • 1.150 meter feederkades • 262.000 m3 beton

BAVO Wegen (KWS Infra en BAM Wegen)

• 40 kilometer wegen (totaal) • 12 kilometer primaire wegen • 12 kilometer fietspaden • 12 kilometer secundaire wegen • 3 recreatieparkeerplaatsen (3x300 parkeerplaatsen) • 180.000 ton asfalt

BAVO Spoor (VolkerRail en BAM Rail)

• Buitencontouren: 12,3 kilometer dubbelspoor, 9 wissels en 90.000 ton ballast • Knooppunt E: aansluitingen op bestaande sporen Maasvlakte 1: 7.700 meter spoor, 18 wissels en 30.000 ton ballast • C2 Bocht Maasvlakte: spoor (verleggen) voor aansluiting op de N15. 5.500 meter spoor, 8 wissels en 22.000 ton ballast • BAVO Gateway: infrastructuur voor containerterminal 7.500 meter spoor, 14 wissels en 35.000 ton ballast • 30 kilometer kraanbaan

/// Hoe veilig werk jij eigenlijk? De do’s en don’ts, negen Life Saving Rules en de verschillende treden. VolkerRail ondersteunt de introductie van de veiligheidsprestatieladder met een intensieve postercampagne op alle vestigingen en werkplekken en in alle keten /// Gezocht: nieuwe voorzitter. CEO Gerard van de Aast verlaat VolkerWessels per 1 december. Onze huidige bestuursvoorzitter die sinds begin 2009 aan het roer stond, is de beoogde nieuwe CEO van Imtech /// Wonen op een eiland in de Roerdelta. SDK Vastgoed ontwikkelt vrijstaande woningen en bungalows op het Roermondse Steeleiland /// Zonnecellen op zo veel mogelijk daken in de stad. Bébouw-Midreth behoort tot een serie lokale initiatief­nemers die van Woerden een ‘solar city’ wil maken /// Een omzet van € 2,3 miljard, een operationeel resultaat van € 56 miljoen, een nettowinst van € 17 miljoen en een orderportefeuille van € 5,7 miljard. De halfjaarcijfers van

V ­ olkerWessels in een notendop. Waar de omzet door onder andere een sterke groei in Canada en Energie & Telecom met 6% steeg (t.o.v. eerste halfjaar 2011), staan het operationeel resultaat en de nettowinst onder druk /// ­VolkerFitzpatrick is gestart met de uitbreiding en verbouwing van Bristol Airport /// VolkerWessels Telecom | FttH sluit in opdracht van Reggefiber in de provincies Gelderland, Overijssel en Noord-Brabant 50.000 woningen op glasvezel aan /// Nieuw spoor, nieuwe wissels en kruisingen met wisselbediening en aanpassing van de bovenleidingen van het hoofdspoor. VolkerRail UK en VolkerFitzpatrick zijn door de Britse spoorbeheerder Network Rail uitverkoren voor de herinrichting van het goederenrangeerterrein Acton in het westen van Londen /// Luchthaven Schiphol verwelkomde deze zomer de eerste Airbus A380. Om de ontvangst van deze nieuwe generatie luchtreuzen mogelijk te maken, verrichte VolkerInfra grootschalige aanpassingen aan de bestaande infrastructuur. Lees voor meer Schiphol en alle betrokken concern­broeders de vorige editie van NetWerk /// 34 woningen, 29 zorgeenheden en het opfrissen van seniorenwoningen. Ufkes Apeldoorn en ZorgID starten deze maand met de derde fase van het Zwolse Ittersumerlanden ///

Bruil Infra revitaliseert het bedrijventerrein De Hoge Eng in Putten /// Verkeersregelinstallaties die lopen als een zonnetje. Vialis is op basis van functionele eisen in een all-in onderhoudsovereenkomst met de gemeente Tilburg verantwoordelijk voor het onderhoud, de technische prestaties en verbeteringen van 100 verkeersregelinstallaties in de Brabantse stad /// Olympisch goud op een knalblauw ‘waterveld’. Van Kessel Sport en

Cultuurtechniek legde voor de oranjedames in Arnhem een replica aan van het Olympische hockeyveld aan om te trainen en aan de v ­ ernieuwende kleur te wennen /// Duurzaam, betaalbaar, flexibel en veel keus. ­MyOwnHome is het antwoord van Bébouw Midreth op het verlanglijstje van de moderne woningkoper. Op myownhome.nl lees je meer over hoe je als consument je eigen huis kunt ontwerpen /// meer nieuws op pagina 23 4

NetWerk magazine

7|

beroep in beeld

‘Man van glas’ Zo sterk als staal maar ook zo broos als glas. Het glasheldere materiaal kent voor de glasvezelmonteur geen geheimen. Hij breekt, blaast, last en buigt glas. Kilometers glasvezel gaan er door zijn handen. Maar wat houdt het relatief nieuwe vak precies in? Storingsmonteur Rutger Brinkman van VolkerWessels Telecom laat het zien. g stefan van ewijk b carel kramer

|8

column

H

Naar één volwassen veiligheids­cultuur ‘Een optimaal resultaat voor onze klant. Met de beste mensen. Op een duurzame, integere en veilige wijze’. Deze ambitie uit ons duurzaamheidsverslag rijmt onze strategie met drie absolute voorwaarden. Veilig, integer en duurzaam werken moet vanzelfsprekend zijn. Waar en wanneer we ook werken.

b carel kramer

onderden gebundelde gekleurde kabeltjes, knipperende lampjes en zoemende apparatuur. We staan bij een PoP (Point of Presence) verscholen tussen het groen in een Hilversumse villawijk. Het is één van de laatste wijken van de media­stad die wordt voorzien van glasvezel. Brinkman is aanwezig om eventuele problemen bij de huisaansluitingen direct vanuit de PoP op te lossen. ‘Ik heb een wereldbaan’, vindt de bevlogen glas­specialist. ‘Het werk is heel afwisselend en ik heb veel v ­ rijheid.’ Samen met zijn collega’s lost hij storingen op. Meestal naar eigen inzicht: ‘Als alles aan het einde van de rit maar weer werkt.’ Brinkman komt in zijn werk van alles tegen. Mensen die in de tuin een kabel doorgraven, kabels die in de woning verkeerd zijn aangesloten, een stukadoor die in de woning een kastje van de muur schroeft en daarbij de kabels kapot trekt. ‘Je kan het zo gek niet verzinnen of ik heb het gezien.’ Een situatie die hem altijd bijblijft, is een klus tijdens een middagwedstrijd van het Nederlands elftal. ‘Ineens overal open deuren en verhitte gezichten. Zat de hele straat zonder tv!’ Brinkman kan er nu om lachen. ‘Maar dat willen we niet nog een keer meemaken. Daarom plannen we dergelijke werkzaamheden niet meer tijdens een sportevenement of andere grote gebeurtenis.’

Integer werken betekent eerlijk communiceren en zaken doen. Collega’s, partners, opdrachtgevers, omwonenden, onderaannemers of leveranciers; behandel iedereen zoals je zelf behandeld wilt worden. Waar we naar buiten weleens met het imago van de bouw worstelen, geniet VolkerWessels zeker binnen de sector een integere reputatie. Ook voor veiligheid zetten verschillende

‘Jas uit’

collega’s zich met hart en ziel in. We moeten een bloedserieus thema

Geconcentreerd ontdoet Brinkman met een speciale tang een groen glasvezelkabeltje van zijn ‘jas’. De glazen kern is met het blote oog nauwelijks te zien. Glaslassen. Een leek verwacht al snel zware ­apparatuur met dikke kabels en elektroden. Niets blijkt minder waar. De ervaren storingsmonteur van V ­ olkerWessels Telecom demonstreert hoe het compacte apparaat werkt. ‘Je legt de kabeltjes erin, klapt het deksel dicht en de uiteinden van de glasvezel­kabels worden onder zeer hoge temperatuur aan elkaar ‘geplakt’.’ Het lasapparaat is één van de onmisbare gereedschappen van de glasvezelmonteur. Net als de ‘blaasjet’. Brinkman: ‘Vaste glasvezelkabels graven we in. Erg arbeidsintensief en zeker in tuinen meestal niet wenselijk. Daarom kiezen we vaak voor een holle buis die we met een ‘raket’ door de grond schieten. Met de blaasjet blazen we daar vervolgens glasvezel doorheen.’ Als je met koper overweg kunt, kun je het kunstje dan automatisch ook met glas? ‘Je hebt er in elk geval geen specifieke opleiding voor nodig. Je moet in de ­praktijk laten zien dat je het kunt. Al kun je wel een aantal certificaten halen. Zoals voor glaslassen.’ Toch is er wel een aantal verschillen. ‘Een kapotte koperkabel graaf je bij de breuk op en ‘knoop’ je aan elkaar. Glas kun je soms lassen, maar moet je vaak volledig vervangen.’ Ook de fysieke eigenschappen van glas zijn wezenlijk anders. Brinkman demonstreert: ‘Je trekt glasvezel niet kapot. Maar onder een bepaalde hoek met iets scherps als je nagel breekt het meteen.’ Ook kun je glasvezel niet zomaar oprollen. ‘Vergelijk het met autorijden. Als je te snel door een scherpe bocht gaat, vlieg je eruit. Dat is met glasvezel ook zo. Als je de kabel te scherp buigt, kan de lichtstraal uittreden.’

als veiligheid in de genen van VolkerWessels verankeren. Onze ambitie:

Bekende Rijssenaar Naast de kennis van techniek, is goede communicatie minstens zo belangrijk. Als glasvezelmonteur kom je ook bij de mensen thuis. Dat het met de communicatieve vaardigheden van Brinkman wel goed zit, bleek na een langdurig project in Rijssen. Lachend: ‘Op de opening van het Reggefiberkantoor in Rijssen werd ik links en rechts herkend. ‘Ha Rutger’, klonk het overal. ‘Dat is toch mooi.’ a

één uniforme veiligheidscultuur. Hoewel het niet snel genoeg kan gaan, vergen cultuurveranderingen een lange adem. Helaas worden we nog steeds geconfronteerd met ongevallen en (bijna-) incidenten. Als het onderzoeksrapport van de Grolsch Veste ons iets leert, is het dat we als bedrijf en sector nog een lange weg hebben te gaan. Bescheidenheid past ons beter dan pretenties. Tegelijkertijd verlangt ook ‘de wereld om ons heen’ dat wij veilig werken. Persoonlijk juich ik initiatieven als de veiligheidsprestatieladder van ProRail van harte toe. Het zorgt voor een gezonde prikkel. Wij zullen ons inspannen om ook de nieuwe ladders snel te beklimmen. Al schuilt daarin ook onze valkuil. Onderzoek van TNO leert dat wij weliswaar een voldoende scoren voor onze veiligheidsprestaties, maar nog te reactief zijn. Een eigen veiligheidscultuur ontbreekt. Directie-workshops, bewustzijn bij werkmaatschappijen en op projecten, discussie over sanctioneren en belonen: we staan zeker niet stil. Zo kan ons initiatief voor orde en netheid op de bouwplaats uitgroeien tot een herkenbare cultuurdrager van zo’n uniforme veiligheidscultuur. Dat je ook zonder vlaggen en clubkleuren direct weet: ‘Dit is er één van VolkerWessels.’ Ook onze veiligheidsadviesgroep en Raad van Bestuur spannen zich in de ‘marsroute’ naar één volwassen veiligheidscultuur in om een uniforme set waarden en richtlijnen te ontwikkelen. In de komende tijd zullen we hier uitvoerig over communiceren. We zoeken daarbij de dialoog met en bijdragen van alle geledingen binnen ons bedrijf. Ideeën en initiatieven van onze collega’s buiten zijn zeer welkom. Maar ook ervaringen. Daarom verzoek ik collega’s nadrukkelijk om ook bijna-incidenten te melden. Neem je verantwoordelijkheid. Misschien voorkom je met jouw ervaring wel dat een collega morgen een ongeluk krijgt.

Gerard van de Aast Voorzitter Raad van Bestuur Dit was de laatste column van Gerard van de Aast. In de volgende editie een ‘afscheidsinterview’. NetWerk magazine

9|

Innovatieve droogtrommel Tot wel honderd procent recycling, een enorme energiebesparing en een beduidend lagere CO2-uitstoot. Feiten waar je als ambitieuze, ­duurzame bouwer warm van wordt. Het HERA-System van Volker Stevin Materieel, KWS Infra en het Zwitserse Ammann is er zo één. Het ware kunststuk op het gebied van asfaltproductie en recycling werd half september door een enthousiaste minister Verhagen in gebruik gesteld.

g stefan van ewijk b carel kramer

H

et heeft iets van een tunnelelement. Een silo op zijn kant. Trots kijkt ‘geestelijk vader’ Cas van de Ven op naar het grote grijze gevaarte. Jarenlang liep de projectingenieur van Volker Stevin Materieel al rond met het idee voor deze ‘droogtrommel’. Tegelijkertijd zochten de collega’s van KWS Infra naar mogelijkheden om het recyclingspercentage van oud asfalt te verhogen en de CO2-uitstoot terug te dringen. Met ongeveer hetzelfde idee klopten zij voor de techniek aan bij Volker Stevin Materieel. Ideeën en expertises werden gebundeld en volledig in eigen beheer bouwden de collega’s van de materieeldienst het baan­ brekende Highly Ecologic Recycling Asphalt (HERA) System.

‘Suddervlees’ Stenen, zand, vulstof en bitumen. In een grote verhitte trommel ‘smelten’ ze samen tot asfalt. Recycling van oud asfalt gebeurt op dezelfde manier. Het afgefreesde asfalt wordt verwarmd waardoor het bindmiddel weer vloeibaar wordt. ‘Meng dit gerecyclede met nieuw asfalt en je kunt er weer een weg mee asfalteren’, weet Arno Bevelander. Toch kleven er volgens de projectleider van Volker Stevin M ­ aterieel ook nadelen aan deze manier van recyclen. ­‘Branders verwarmen via direct contact het asfalt in de trommel. Hierbij ontstaan rookgassen die allerlei stoffen uit de bitumen meenemen. Het gevolg: stankoverlast en een mindere kwaliteit asfalt.’ Ook wordt het materiaal volgens Bevelander steeds stugger waardoor het maar een beperkt aantal keer is te recyclen. En door technische

| 10

beperkingen wordt er in de mengsels uiteindelijk slechts 50% oud ­materiaal gebruikt. Het nieuwe systeem brengt hier verandering in. ‘Vergelijk het met vlees bereiden’, knipoogt Van de Ven. ‘Directe verwarming is als een speklap op de barbecue. Recht boven de vlammen. Ons nieuwe HERASystem is als suddervlees in een pan.’ Verwarmde lucht verhit via een ingenieus buizenstelsel de wanden van de trommel. Daarbinnen rolt het asfalt en warmt op. Een warmte­wisselaar zorgt voor hergebruik van de warme lucht zodat er slechts één derde verse lucht ‘bijverwarmd’ hoeft te worden. De resultaten van deze indirecte verwarming zijn over­weldigend: een veel betere kwaliteit asfalt,

recycling tot honderd procent, tien procent energie- en CO2-besparing, in productie en veel minder emissie van koolwaterstoffen, stikstofoxiden en zwaveldioxide. ‘En als alles goed draait, voegen we nog een condensdroger toe aan het proces. Die bespaart ook nog eens 25% energie’, glundert Bevelander.

Proefvak Vaker en meer oud asfalt recyclen. Met vijftien asfaltcentrales in ­Nederland levert dit een gigantisch potentieel voor het besparen van grondstoffen op. ‘Bovendien zullen wegen minder snel slijten door de betere kwaliteit asfalt’, verwacht Klaas van den Berg, projectleider

namens KWS Infra. ‘Vooral in meerjarige onderhouds­contracten heeft dat een enorm ­economisch voordeel.’ Maar voor het zover is, zijn de ­collega’s van Volker Stevin Materieel druk met het fine tunen van de trommel. Vervolgens wordt het asfalt in praktijk getest. Luchthaven Schiphol gaf ­toestemming voor een proefvak. Van den Berg: ‘Type testing in het lab met 75% ­gerecycled asfalt lijkt goed te verlopen. Ook de praktijk­test zie ik daarom met vertrouwen ­tegemoet. We rekenen op een positief resultaat!’ a Op www.volkerwessels.com vind je meer beeldmateriaal van het HERA-System.

Met trots veilig werken Nul ongevallen. Over die ‘ultieme ambitie’ bestaat geen enkel misverstand. We willen allemaal dat iedere collega elke dag heelhuids thuiskomt. Het verbeteren van de veiligheidscultuur en een corporate veiligheidstandaard staan hoog op de agenda van de Veiligheidsadviesgroep (VAG). Het doel: een uniforme veiligheidscultuur waarin bewust veilig werken vanzelfsprekend is.

g andré den boer b v1

D

e juiste bescherming, orde en netheid op de bouwplaats, elkaar aanspreken op onveilig gedrag, het melden van onveilige ­situaties, belonen en sanctioneren. Welke waarden en richtlijnen zijn volgens jou onmisbaar in een concernbrede veiligheidscultuur? Henri van der Kamp die in de Raad van Bestuur en VAG de portefeuille infra­structuur beheert, benadrukt het belang van input van collega’s: ‘Veiligheid kun je niet top-down opleggen. Je moet je kernwaarden in je organisatie ‘ophalen’.’

En op de juiste manier.’ Ook infra­ bedrijven als Visser & Smit Hanab, Vialis en ­VolkerRail ondersteunen veiligheidsbewustzijn met campagnes. ’Wie er voor de muziek uitloopt?’, herhaalt Van der Kamp. ‘Ik denk V ­ olkerRail. Dat komt ook door opdrachtgever

Geel Directeur Bouw en Vastgoed­ ontwikkeling Zuid Frank Zuthof is het daar roerend mee eens: ‘Veiligheid wordt te vaak als kostenpost gezien. Maar met een goede voorbereiding kan het ook een opbrengstenpost

veelzijdig. Zo hechten onze klanten veel waarde aan veilige informatie. En onze jongens in de masten kennen weer hele andere veiligheids­ risico’s.’ ­Grijnzend: ‘Het risico op een ­aanrijding is op die hoogte vrij klein.’ Toch geloven de leden van de

ProRail die onlangs de veiligheidsladder ­introduceerde. Maar er zijn meer mooie voorbeelden. Zoals de Utrechtse Tulp waar collega’s van KWS Infra, Van Hattum en Blankevoort en Vialis op eigen initiatief een strikt veiligheids­ regime met bijvoorbeeld een helmplicht voeren.’ Volgens het bestuurslid is een goede voorbereiding het halve werk: ‘Je calculatie, je werkvoorbereiding: je moet veiligheid vooraf in je organisatie inbedden. Dan is ook het argument van tafel dat veiligheid geld kost.’

zijn. Wij noemen dat ‘droogbouw­ sessies’.’ Ook BVGO zit niet stil. Pilots met gele en rode kaarten, de LEANtechniek 5S voor orde en netheid op de bouwplaats, ‘de veiligheids­ medewerker van de maand’, een veiligheidscultuurmeting, een enquête onder alle collega’s en een commissie Veiligheid & Gezondheid. ‘Die commissie kijkt bijvoorbeeld ook naar constructieve veiligheid’, legt Zuthof uit. Volgens Meijer verschillen vooral de risico’s: ‘Veiligheid is heel

VAG niet dat die veelzijdigheid een uniforme veiligheidscultuur dwarsboomt. Zuthof ziet een sleutelrol voor het management: ‘Denk aan verplichte werkplekinspecties voor alle ­directeuren, reguliere veiligheids­ cultuurmetingen, verplichte themadagen en workshops voor directieleden en projectleiders in dienst komen. Veiligheid kan nooit genoeg aandacht krijgen. Die veiligheid­ standaard is belangrijk, maar de lat kan altijd hoger.’ a

Stoer Het veiligheidsbewustzijn binnen VolkerWessels groeit. ‘Maar laten we eerlijk zijn: in vergelijking met bijvoorbeeld de petrochemische industrie staat veiligheid in onze sector nog in de kinderschoenen’, relativeert Andre Meijer. Volgens de directeur van VolkerWessels Telecom, die in de VAG de sector Energie & Telecom vertegen­ woordigt, komt dat ook door de ‘machocultuur’ die aan de bouwsector kleeft: ‘Maar weet je wat pas echt stoer is? Veilig werken.’ Van der Kamp knikt: ‘Je mag er trots op zijn als je veilig werkt. Maar schaam je ook niet om bijna-ongelukken te melden. Het is belangrijk dat je juist dan je verhaal vertelt.’ Meijer ziet voor­zichtige progressie. ‘Het aantal meldingen van bijna-incidenten groeit. Dat betekent dat het veiligheids­bewustzijn langzaam landt. Eén van de speerpunten uit onze eigen campagne die voor mij in een ­corporate veiligheidscultuur thuishoort, zijn persoonlijke beschermings­ middelen. Gebruik ze altijd.

NetWerk magazine

11 |

aan het stuur De één bedient zijn machine met een minuscule joystick. De ander staat aan een enorm stuur. Toch hebben deze bestuurders iets met elkaar gemeen. Ze zijn stuk voor stuk trots dat ze elke dag ‘aan het roer van hun machine staan’.

g priscilla borgers b jan schot

‘Gehecht aan mijn wagen’ René de Ligt, vrachtwagenchauffeur Romers Transport: ‘Afgelopen week moest ik met een andere vrachtwagen rijden. Stiekem baalde ik daar van. Ik rijd het liefst op mijn eigen wagen. Een gloednieuw model met een bandlossysteem. Ik raak steeds weer gehecht aan de wagen waarmee ik rijd. Waarschijnlijk omdat ik er zo veel tijd in doorbreng. Per jaar rijd ik 70.000 kilometer. Het fijne aan mijn werk vind ik de afwisseling en de vrijheid die ik heb. Ik hou van autorijden en vind het heerlijk om heel de dag onderweg te zijn met mijn vertrouwde spullen om me heen. Wat voor spullen dat zijn? Er hangt al twintig jaar een aapje in mijn auto. Ooit gekregen van mijn dochter. Die houd ik altijd bij me.’

‘Die blik: één en al verbazing’ Henry Bolk, torenkraanmachinist VolkerWessels Bouwmaterieel: ‘Ik stap na 26 jaar nog elke dag met plezier in mijn torenkraan. Ik vind het een kick om mee te werken aan grote projecten en het is genieten om aan de bedieningshandels van mijn kraan te zitten. Met twee kleine joysticks bestuur je zóveel massa. Mensen vragen weleens: ‘Wat kan zo’n ding nou hebben?’ Als ik ze vertel dat de grootste kranen twintig ton aan kunnen, zijn ze stomverbaasd. Het mooiste vind ik om iemand mee te nemen in mijn kraan. Die blik als ze boven zijn, is goud waard: één en al verbazing. Vanwege de hoogte. Ik werk soms op tachtig meter. Maar ook omdat ze dan pas echt voelen hoe sterk een torenkraan is. Ik ben trots op mijn beroep.’

| 12

‘Achter het stuur vergeet ik de tijd’ Jeroen van Veldhoven, bestuurder kleef- en spuitwagen KWS Infra: ‘Als ik ’s ochtends om half vijf aankom op de werf en ‘mijn’ wagen zie staan, denk ik: ‘Daar staat hij weer. We gaan weer een dagje aan de slag.’ Een collega heeft zijn wagen een naam gegeven. Daar ben ik iets te nuchter voor, maar het is wel echt mijn wagentje. Wat ik er het mooiste aan vind? De grootte. Hij is een meter of zeven. Groot genoeg voor de zwaardere werken. Maar ook makkelijk om mee in de stad te werken. Gemiddeld zit ik een uur of drie à vier per dag achter stuur. Dan heb ik het lekker druk. Vaak denk ik als ik weer achter het stuur vandaan stap: ‘Dat was alweer een dag.’

‘Machtig mooie locs’ Richard van der Linden, machinist VolkerRail: ‘Het werk op het spoor is mij met de paplepel ingegoten. Mijn vader deed het ook. In de ­vakanties ging ik met hem mee naar Lage Zwaluwe. Treinen kijken. Machtig mooi vond ik die enorme locs. Nog steeds vind ik dat het leukst aan mijn werk. Aan het stuur staan van zo’n enorme machine en het hele land doorrijden. Wij hebben vijf locs. Tom, Jerry, Butch: ze hebben allemaal een naam. Vandaag heb ik met Butch gereden, maar ik noem ze liever bij hun nummer. Mijn mooiste rit ooit? Ik heb een keer een stoomtrein achter een loc gehad en die van Apeldoorn naar Hoorn gebracht. Mensen stopten om te kijken. Dat was mooi.’

NetWerk magazine

13 |

samenspel

Kennis in de etalage Het langste gebouw van Twente. Een absolute blikvanger op een unieke locatie. ‘Zo worden ze niet meer gemaakt’. We hebben het over gebouw Langezijds. Een voormalig laboratorium van de Universiteit Twente op de grens van de campus en het Business & Sciencepark. VolkerWessels bouwt het vijfhonderd meter lange gebouw om tot multifunctioneel verzamelpand voor innovatieve bedrijven. Een etalage voor nieuwe ontwikkelingen: The Gallery. g stefan van ewijk b chris bonis

K

ees Eijkel (directeur Kennispark Twente): ‘Kennispark Twente is een innovatiecampus. Een fysieke locatie met aan de ene kant Universiteit Twente en aan de andere het Business & Sciencepark. Een plek waar wetenschap en bedrijfsleven samenkomen en waar we innovatie en ondernemerschap op allerlei manieren stimuleren. Zo organiseren we exposities en events om partijen bij elkaar te brengen. En wanneer er goede ideeën ontstaan, kunnen mensen bij diverse loketten terecht voor financiering, business development en training & coaching. Die aanpak werpt zijn vruchten af. Het Kennispark telt ruim 380 bedrijven. Vooral op het gebied van ICT, nanotechnologie en biomedische technologie. Alleen al in het afgelopen jaar verwelkomden we zeventig startende ondernemers. Met een groei van 8% en bijna vijfhonderd extra arbeidsplaatsen, ondernemen we tegen de markt in. Hét bewijs dat thematische gebiedsontwikkeling werkt. De groei accelereert en dus moeten we de kansen nu benutten. The Gallery is

| 14

hier een goed voorbeeld van. Met de achterkant grenzend aan de universiteitscampus en met het gezicht naar de commercie, vormt het gebouw het perfecte fysieke middelpunt van het Kennispark. Niet zo maar een pand met een paar duizend vierkante meters extra kantoorruimte, maar een multifunctioneel businesscentrum voor innovatieve, technische ondernemingen. Een ‘etalage’ waarin zowel de Universiteit Twente als kennisgerelateerde bedrijven nieuwe, innovatieve ontwikkelingen ‘uitstallen’. De Universiteit kan haar nieuw ontwikkelde kennis en techniek verzilveren en bedrijven hebben altijd toegang tot de laatste ontwikkelingen en innovaties. The Gallery is dé verbinding tussen wetenschap en bedrijfsleven. Een prestigieus maar complex project. De tijdsdruk, het inpassen van bestaande constructies, de uiteenlopende belangen… het vergt nogal wat van alle betrokkenen. Daarom zijn we blij met ­VolkerWessels. Een partij die met de Van Nelle Ontwerpfabriek heeft bewezen dergelijke ontwikkelingen te kunnen dragen.’

Investeren in de toekomst ‘Kopen, verbouwen, verhuren en weer verkopen. Het is de traditionele aanpak van een project­ontwikkelaar bij dit soort projecten. Maar in de huidige markt is het onverstandig om het risico volledig bij Kondor Wessels Projecten neer te leggen. Bovendien was het voor The Gallery wenselijk een betrokken eigenaar te hebben die ook investeert in het concept en niet alleen in het vastgoed. De oplossing? Een groep van zeven i­ nvesteerders waaronder Universi­teit Twente, BTC (beheerder van The Gallery), ­VolkerWessels, de Reggeborgh Groep, Weshold en een aantal lokale ondernemers. Stuk voor stuk partijen met een sterke band met Twente. Deze investeerders brachten we samen in The Gallery BV. Onze taak: het in goede banen leiden van deze publiekprivate samenwerking. Het samenknopen van de zogenaamde Triple-Helix: onderwijs, onderneming en overheid. En dat was nog een hele uitdaging. Zoveel partijen, zoveel belangen. Maar we zijn erin geslaagd alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. En daar zijn we trots op. Want investeren in The Gallery betekent niet alleen investeren in vastgoed, maar ook in de lokale economie, in arbeidsplaatsen en hoogwaardige ­technologie. Kortom: investeren in de toekomst!’ Remko Overdam (Directeur The Gallery)

Inventief en creatief zijn

Ambitieuze planning

‘Hergebruik van het bestaande skelet is één van de vele ­uitdagingen. Het gebouw deed dienst als laboratorium. Dat zie je terug in de constructie. Zoals de dunne betonnen dakplaten die bij een eventuele explosie in het lab eruit moeten kunnen vliegen. Die zijn niet dik genoeg om er dingen aan op te hangen. Verder is er weinig daglicht in het pand. Daarom maken we grote daklichten. Ook de beperkte vrije hoogte doet een beroep op onze inventiviteit en creativiteit. Om alle leidingen, buizen en installaties boven het plafond weg te werken, moeten we op sommige plaatsen door de draagbalken boren. Maar de grootste u ­ itdaging blijft de strakke planning. 10.500 m2 in krap tien maanden. Dat b ­ etekent bouwen terwijl we nog aan het tekenen zijn. Onverwachte zaken proberen we direct op te lossen. Dat vergt de nodige flexibiliteit van iedereen. Maar inmiddels hebben we de grootste valkuilen wel gehad en is ook het ­uitvoeringsontwerp klaar. We liggen dus prima op schema!’

Bij de ontwikkeling van de Van Nelle Ontwerpfabriek in Rotterdam werkten we veel samen met Property Conversion Group. Eigenaar Eric Gude benaderde ons al in 2008 voor The Gallery. Waarom dit project dan nu pas van start is gegaan? Tijden veranderen. Het is voor ons geen optie meer om bij dergelijke projecten als risicodragende ontwikkelaar op te treden. We moeten het vanuit een andere hoek benaderen. Vooraf partijen zoeken met voldoende vertrouwen in het project om te willen investeren. En dat is gelukt. In februari tekenden we de samenwerkingsovereenkomst en eind dit jaar is de oplevering al. ­Inderdaad een ambitieuze planning. Dat heeft alles te maken met een subsidie die dan vervalt. We zijn direct gestart. Zonder optimale voorbereiding en zonder een compleet uitvoeringsontwerp. Maar door de goede en flexibele samenwerking met Goossen Te Pas Bouw, Aveco de Bondt en alle onderaannemers, verloopt het project voorspoedig. Iedereen spant zich in om binnen het budget te blijven en dit project tot een succes te maken.’

Walter van Ark (Projectleider Goossen Te Pas Bouw)

Marieke Niehof (Coördinator Communicatie & Verkoop, ­KondorWessels Projecten)

NetWerk magazine

15 |

bedrijf in beeld

Het duurzame menu van de materieeldienst ‘Doet u mij maar een tandheugellift, een evenaarset en een zeecontainer.’ Wie met dit boodschappenlijstje een bouwmarkt bezoekt, maakt weinig kans. Probeer het eens bij de collega’s van VolkerWessels ­Bouwmaterieel. Van steigerplanken tot torenkranen. De materieeldienst uit Rijssen en Oosterhout telt 35.000 verschillende soorten materieel. Bouwplaatsen inrichten, (de)monteren, keuren, repareren en adviseren. De leverancier voor onze bouw- en vastgoedbedrijven is al lang niet meer het verhuurbedrijf van voorheen. ­VolkerWessels Bouwmaterieel: een bedrijf dat zichzelf steeds weer opnieuw uitvindt. g andre den boer b jan schot

B

linkend ijzer. Hagelwitte keten die glimmen in de zon. Ook binnen ‘straalt’ al het materieel. Zelfs de stekkers van de zwerfkasten zijn gepoetst. ‘Dit is toch zeker nieuw?’ De fotograaf kan bijna niet geloven dat het materieel gebruikt is: ‘Het lijkt wel een showroom.’

| 16

Directeur Karst Nieboer glimlacht: ‘Nee, we hebben echt niet speciaal voor jullie opgeruimd. Dat zou een hele slechte zaak zijn. Orde en netheid zijn onmisbaar voor veilig werken. En veiligheid en materieel zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daar doen we geen enkele concessie aan.’

Trending topic Sterker nog: veiligheid en duurzaamheid zijn trending topics in Rijssen en ­Oosterhout. Zo ontwikkelde de materieeldienst met externe partners een montagetrap die het mogelijk maakt om zonder voorloopleuning sneller, goedkoper en nog veiliger steigers

te bouwen. De succesvolle innovatie is inmiddels een verplicht nummer op alle locaties waar VolkerWessels Bouwmaterieel zelf de bouwplaats inricht. Daarnaast introduceert het bedrijf samen met de collega’s van Primum ‘de duurzame bouwplaats’. Ron Frazer kent de verlanglijstjes van zijn klanten: ‘Een goedkopere bouwplaats, maatschappelijk verantwoord ondernemen of een opdrachtgever die duurzaamheid eist’, schetst de directeur. ‘De uitgangspunten verschillen, maar het idee is dat je afhankelijk van je wensen je bouwplaats veiliger, goedkoper en milieuvriendelijker kunt inrichten. Zo kun je alleen al met een energiezuinige keet tot 50% energiekosten besparen. Zie het als een soort keuzemenu. Wil je een goedkopere bouwplaats, of een hoge score voor BREEAM, Bewuste Bouwers of de CO2-prestatieladder? Aan de hand van indicatoren kies je zelf hoe jouw bouwplaats scoort als het gaat om people, planet en profit.’

Smeltkroes Het verhaal van VolkerWessels ­Bouwmaterieel begint in 1984 als zes bouwbedrijven hun materieel ‘combineren’ in een oude steenfabriek aan de Rijssense Enterstraat. Hoewel de materieeldienst die thuishaven altijd trouw is gebleven, is er waarschijnlijk geen werkmaatschappij die zoveel namen, locaties en gezichten heeft gekend. Een verandering binnen ‘BVGO’ heeft vrijwel direct impact op het materieel­ park. Nieboer: ‘Als er een bouwbedrijf wordt overgenomen, rinkelt bij ons de telefoon. Het leuke is dat V ­ olkerWessels ­Bouwmaterieel daardoor echt een smeltkroes van verschillende culturen is.’ De directeur maakte het vrijwel vanaf het eerste uur mee. Ja, hij heeft nog wel een mooie anekdote over andere tijden: ‘Wij werkten tijdens ‘die Wende’ in Duitsland. Toen we net na de val van de muur de grens overstaken, wisten de mensen niet wat ze zagen. Het hele dorp liep uit om ons ­materieel te bekijken.’ Met het samenvoegen van drie locaties op een gloednieuw terrein van 3,5 hectare in het Brabantse Oosterhout groeide ook het jubileumjaar 2004 uit tot een mijlpaal.

Emotie Logische logistiek, overzichtelijke onderhouds­straten en overal diezelfde bevlogen collega’s. Bouwmaterieel marcheert. Nieboer loopt naar een metalen

bak: ‘Kijk; projectnaam, plaatsnaam: alles is genummerd en gelabeld. Al deze steigerkoppelingen worden gecontroleerd en gekeurd. Elk item dat retour komt, gaat door de handen van onze collega’s.’ En dat zijn er nogal wat. Frazer: ‘We hebben alleen al 25 torenkranen, 518.722 meter steigerplanken, 140.000 schroefstempels, 65 kilometer hekwerk, 1.264 (keten)units en 350 bouwliften. We bouwen momenteel een uitgebreide webwinkel waar onze klanten straks alle items kunnen bekijken en bestellen.’ Het leeuwendeel van die klanten is collega. ‘De ambitie is om een kwart van de omzet buiten het concern te verdienen. Nu is dat nog 10%’, rekenen Nieboer en Frazer voor. ‘We spreken regelmatig met externe partijen. Maar aan eigen materieel en logo’s kleven altijd emoties.’ De oplossing: neutrale witte keten met wisselborden met de namen en logo’s van werkmaatschappijen en externe klanten.

‘Regel het maar’ Om al die opdrachtgevers te bedienen werkt VolkerWessels B ­ ouwmaterieel met een (slinkende) flexibele schil en een ‘vaste populatie’ van 115 collega’s. Heftruckchauffeurs, (elektro)monteurs, timmerlieden, schilders, opslagmedewerkers, kraanmachinisten; de functies verraden een waaier aan activiteiten. ‘Zo hebben we ook projectleiders en werkvoorbereiders

die bouwplaatsen inrichten’, vertelt het directieduo. ‘Zeker als we vroeg met de klant aan tafel zitten, kun je qua kosten en duurzaamheid echt het verschil maken. Parate materieelkennis, rekenen, tekenen en het logistieke proces. Dat is waar wij ons mee onderscheiden. Vroeger waren we een ‘materieelbak’. Nu is onze opdracht vaak ook glashelder: ‘Regel het maar’.’ a

ts o r t nze

o

De montagetrap, de duurzame bouwplaats, het online bestelplatform. Innovatie is inmiddels in de genen van VolkerWessels Bouwmaterieel ­verankerd. ‘Dat innovatieve schuilt ook steeds meer in onze processen’, ervaren Frazer en Nieboer. ‘Wij moeten het naast volume van onze kennis hebben. Het fascinerende is de vertaalslag tussen processen, kennis, techniek en onze mensen. Dat je die mooie innovatieve concepten en producten met je eigen collega’s bedenkt en uitwerkt. Zo dagen wij ook regelmatig ‘de vloer’ uit om strategische analyses te maken. Geen processen en materieel zonder mensen. Want uiteraard zijn onze collega’s onze echte trots. Dankzij hun vakmanschap kunnen wij uitblinken en ons onderscheiden. Materieel is mensenwerk.’

NetWerk magazine

17 |

‘Thuis in 3D’ Een huis ‘van papier’. Een brochure met platte­ gronden, opties, maten en artist impressions. Steeds minder huizenjagers worden erdoor geprikkeld om de stap over de nieuwbouwdrempel te zetten. Het antwoord van VolkerWessels WoonID heet: het Wooniversum. Een levensechte virtual reality-ervaring die ziel geeft aan een kale plattegrond en droge tekeningen tot leven wekt. g stefan van ewijk b jan schot

V

anuit de ruimte vlieg je razendsnel over de aardbol naar het nieuwbouwproject van je keuze. Sfeerplaatjes van je toekomstige woonplaats lopen vloeiend in elkaar over en luiden het laatste beeld van de film in: de voorgevel van een woning. Je naambordje naast de deur, de sleutel in je hand... dit is jouw huis.

‘Wat koop ik?’ Achter de voordeur wacht je een verrassing. Bakstenen vliegen in het rond, muren worden opgetrokken, daken geplaatst en meubels naar binnen gegleden. Een plant in de ene hoek, een staande lamp

| 18

in de andere. Vind je de eetkamer te klein? Voordat je met je ogen kunt knipperen, schieten de openslaande tuindeuren 2,5 meter naar achter. De aanbouw is een feit. Een klassieke hoekkeuken vervang je in een handomdraai voor een modern kookeiland. ‘Ik krijg zin om een huis te kopen!’, juicht onze fotograaf. Niels Wolfers lacht: ‘Dat is precies de reactie waar we op hopen. Welkom in de woon­experience!’ De directeur van WoonID stond samen met manager Hans Zippro, directeur Bouw & Vastgoedontwikkeling Laurens Elmendorp en andere concerndochters aan de wieg van het Wooniversum. Na de crash in 2008 wisten ze het zeker: de verkoop

3D tekenen Ufkes Apeldoorn is één van de voorlopers op het gebied van 3D-tekenen. Vincent Klompenhouwer. ‘Wij hebben de kennis en mensen in huis om het voorlopig ontwerp van woningen en projecten naar een 3D-model te vertalen.’ Volgens het hoofd bedrijfsbureau kost het de modelleurs gemiddeld twee dagen per woning. ‘Maar aan grote huizen kunnen we ook zomaar een week kwijt zijn.’ De 3D-modellen van Ufkes zijn overigens nog niet geschikt om rechtstreeks in het Wooniversum te projecteren. WoonID besteedt de omzetting naar de benodigde bestanden uit aan een Chinees bedrijf dat geavanceerde gaming software gebruikt.

VolkerWessels’ PlusWonen

van nieuwbouwwoningen moet anders. Onze collega’s zochten een manier om klanten te inspireren en meer inzicht te geven. ‘We stelden onszelf de vragen van onze klant. Wát koop ik? Hoe groot is het? Wat past erin? Hoe maak ik het eigen?’, vertelt Wolfers. Nadat een idee met verplaatsbare wanden en lichtgewicht meubelen op ware grootte fysiek onhaalbaar bleek, concludeerden de mannen van WoonID al snel: het moet virtueel. Ze kwamen uit bij Hypsos, een partij gespecialiseerd in ‘belevenissen’. Zij bedachten het hele concept. ‘Het filmpje in de Streetview-ruimte, de deur waar je fysiek doorheen stapt en de 3D woonexperience.’

Veel projecten die je in 3D in het Wooniversum kunt beleven, zijn ­ontwikkeld volgens het PlusWonen-concept. Bouwen met eindeloze mogelijkheden: kleine of grote series, appartementen of ‘grond­ gebonden’ woningen, huizen voor starters, gezinnen of senioren. Een conceptueel bouwprincipe voor betaalbare, visueel aantrekkelijke en zeer duurzame oplossingen op maat. Standaard presteren de woningen 10% beter dan de wettelijk voorgeschreven EPC-norm. Maar onder het motto: waarom wachten op verscherpte voorschriften als we het nu al kunnen, behoort met PlusWonen zelfs een EPC van 0 of een energie­ leverende woning tot de mogelijkheden. Het Wooniversum vormt ook voor ­PlusWonen en een onderscheidende schakel in de strijd tegen de ­concurrentie. Klanten kunnen de woning die ze zelf creëren met een ‘woningconfigurator’ straks ‘live’ in het Wooniversum beleven.

4

NetWerk magazine

19 |

‘Beleef je huis’ Klanten beginnen de woonexperience aan een interactieve tafel. Daarop zien ze de plattegrond van ‘hun toekomstige huis’ in een schaal van één op tien. Met kunststof huisraad richten ze op een schaal de woning naar eigen inzicht in. Banken, tafels, keukens, kookeilanden, wc’s, douches, bedden, lampen, planten, kasten… je kunt het zo gek niet bedenken of het is er. Zelfs aan items als een box, hometrainer en auto voor op de oprit is gedacht. ‘Al duurt het vaak niet lang voordat een grappenmaker de auto weer in de woonkamer parkeert’, grijnst Wolfers. De enthousiaste gastheer geniet zichtbaar van ‘de show’. Hij drukt op een knop en tien beamers ­projecteren de plattegrond in werkelijke afmetingen op de grote donkere vloer van 11 bij 22 meter. Ook de meubels zijn ‘ingetekend’. Drie camera’s onder de tafel registreren realtime de exacte locatie van de huisraad zodat klanten naar hartenlust kunnen schuiven. ‘Je krijgt zo al een redelijk gevoel bij de afmetingen en mogelijkheden van je huis. Maar een echt goed beeld krijg je pas met de helm op.’ De virtual reality-bril projecteert je huis in 3D terwijl je door de gangen en kamers struint. Bij een blik vanaf de overloop naar de benedenverdieping ervaar je zelfs het gevoel van hoogte. ‘Je beleeft je huis voordat er ook maar een steen is gelegd. Richt het in, bouw het uit en zie je ideale huis om je heen ontstaan!’

‘Zien is geloven’ Het Wooniversum is gevestigd in de voormalige Kroymans-garage in Nieuwegein. De 3D-apparatuur hangt in de werkplaats. En de

Onze collega’s Welke collega’s zijn er nog meer betrokken bij het Wooniversum? De Mors realiseerde de interieurbouw. Denk aan kasten, tafels en andere meubelen. Reinaerdt Deuren leverde de kozijnen en deuren, Van Kessel Sport en ­Cultuurtechniek zorgde voor de groenvoorziening en ­beplanting en KWS Infra voor de parkeerplaatsen en rijbanen. Kondor Wessels Amsterdam tekende voor de verbouwing van het pand. ­Werkvoorbereider Jasper Brasser: ‘In drie maanden tijd realiseerden wij de afbouw. Vloeren, wanden, trappen, schilder- en tegelwerk. Twee andere aannemers deden de aankleding en installatie. De grootste uitdaging? In een kort tijdsbestek met drie aannemers de afbouw realiseren. Terwijl in de werkplaats de 3D-apparatuur al ­geïnstalleerd werd, begonnen wij met het werk in de showroom. We mochten absoluut geen stof maken. Dat losten we op door de scheidings­wand stofdicht op te leveren.’

| 20

showroom is omgetoverd tot stijlvolle sfeerruimte met Grand Café en Inspiratiehuis. ‘Want het Wooniversum is meer dan alleen de woon­experience’, verklaart Wolfers. Woonadviseurs van de concern­dochters die de nieuwbouwprojecten ­vertegen­woordigen, ontvangen zelf de klanten in het Grand Café. ‘Het is geen attractie waar je op zaterdag met het hele gezin naartoe gaat. Wij gaan pas met klanten naar het Wooniversum als ze concreet ­geïnteresseerd zijn in één van onze huizen’, legt Marcus Wieringa van Kondor Wessels Projecten uit. ‘Onze woonadviseur begeleidt klanten persoonlijk bij de woonexperience. Na de 3D-ervaring nemen interieur­stylistes van het Wooniversum het stokje over.’ De dames leiden de bezoekers in het Inspiratiehuis rond in diverse stijlkamers en langs keukens en sanitair. Wat vinden klanten mooi? Waar houden ze van? De interieurstyliste werkt de voorkeuren ‘handmatig’ uit tot een persoonlijk inrichtingsadvies. Wolfers: ‘Klanten gaan hier de deur uit met een compleet, vrijblijvend woonadvies met 3D-­afbeeldingen, een kleurenpalet, interieur­impressies en inspiratiebeelden. Na een aantal dagen ontvang je in je p ­ ersoonlijke omgeving op de Wooniversum-website een digitale versie van je ideale woning.’ Of het Wooniversum de vastgelopen verkoop van nieuwbouwwoningen ‘loskrijgt’, zal de tijd uitwijzen. Maar de eerste reacties zijn volgens Wieringa hoopvol. ‘De ontvangst, natuurlijk de experience maar ook de begeleiding en het interieur­advies. Mensen met wie we het ­Wooniversum bezochten, zijn laaiend enthousiast.’ Wolfers: ‘Daarom wil ik iedereen met serieuze koopplannen het ­Wooniversum van harte aanbevelen. Zien is geloven!’ a

e l k i n i t i at i e f t e lt

b o u w e r s i

‘Elk initiatief telt’. Onder die noemer ondersteunt het sponsorbeleid van VolkerWessels collega’s die ook in hun vrije tijd maatschappelijk betrokken zijn. Dimitri Bluijs (36) is aankomend eerste monteur bij HOMIJ Technische Installaties. Deze zomer organiseerde hij in zijn woonplaats Zandvoort een timmerdorp. Een vijfdaags evenement om kinderen spelenderwijs kennis te laten maken met de bouwsector.

g priscilla borgers b dirk-jan van dijk

‘T

oen ik een jaar of tien was, vond ik het schitterend om hutten te bouwen. Elke vrije middag ging ik met vrienden de duinen in. Oude planken, wat spijkers en gereedschap en wij waren de hele middag zoet. Of toen mijn liefde voor de bouwsector is ontstaan weet ik niet, maar het heeft er wel aan bijgedragen dat ik voor een

t­ echnisch beroep heb gekozen. Door te timmeren merkte ik hoe geweldig ik het vond om met beperkte materialen iets te creëren. Precies dat gevoel wilde ik met ons timmerdorp overbrengen op jongeren. De afgelopen jaren zijn er veel ambachtsscholen verdwenen. Doodzonde, want daardoor is de aanwas in de bouwwereld kleiner dan jaren geleden. Terwijl ik

n

denk dat je het juist daar van moet hebben. Jonge enthousiaste talenten die vol voor een technische functie in de bouw willen gaan. Mijn zoon bracht me op het idee van het timmerdorp. Hij is nu tien en vindt het ook geweldig om hutten te bouwen. Alleen kan dat nergens. Duinwachters sturen hem vaak weg, omdat het bouwen te veel troep geeft. Zo kwam ik met een vriend op het idee van het dorp. In augustus stonden honderd kinderen tussen de 8 en 12 jaar de hele week te timmeren. Om er een educatief evenement van te maken, hebben we er een echte ‘bouwweek’ van gemaakt. De kinderen werkten in groepen en maakten samen een ontwerp voor een hut. Als wij hun ontwerp stevig

d e o p

en stabiel genoeg vonden, konden ze een bouwvergunning aanvragen. Zo leren ze spelenderwijs hoe een bouwproces werkt. Ik vind het een goede zaak dat ­VolkerWessels betrokken was bij ons timmerdorp. Ik geloof dat alleen al het zien van het VolkerWessels-logo iets doet met kinderen. Zij maken zo spelenderwijs kennis met ons concern. Ik zou het geweldig vinden als ­VolkerWessels en haar werkmaatschappijen de komende jaren nog meer initiatieven starten om jongeren te enthousiasmeren voor de bouwsector. Dat biedt kansen voor de jongste generatie bouwers, maar komt ook ons als concern ten goede. Misschien lopen tussen deze kinderen wel ‘de bouwers van morgen’. a

NetWerk magazine

21 |

de pl eg

Weer of geen weer. Dag en nacht. Jaar in, jaar uit. Collega’s die elkaar door en door kennen en samen talrijke avonturen beleven. ‘De Ploeg’ is een ode aan collegialiteit.

Bouwen zonder stropdas

Ze kennen de smaak van modder. De mores en sores van buiten. Timmerman Theo Horenberg en ­uitvoerders Gerard Agten en Jos Weegerink. Een portret van drie praktijkmannen van Systabo die het vak met hun handen hebben geleerd. g andre den boer b dirk-jan van dijk

‘W

at, gaat het over collegialiteit? Dan ben ik weg.’ Timmerman Theo Horenberg beent d ­ emonstratief naar de deur. De schaterlach van uitvoerder Jos Weegerink rolt door de keet. De toon is gezet. Horenberg en Weegerink gaan al meer dan twintig jaar samen op pad. ‘Als ik Theo maandagochtend vroeg ophaal, rijd ik altijd 5 kilometer om’, grijnst Weegerink. ‘Als de auto niet warm genoeg is, stapt hij niet in.’

Leermeester Horenberg is de rustigste van het stel. ‘Een echte vakman’, zweren Weegerink en zijn collega-uitvoerder Gerard Agten. ‘Je kunt aan een

| 22

werk zien of het van zijn hand is. Een leermeester. Leerlingen gaan vaak met Theo mee om het vak te leren.’ Weegerink en H ­ orenberg kennen elkaar door en door. ‘Ik kan op 300 meter afstand zijn gezicht lezen’, beweert de uitvoerder. Ook de timmerman herkent de gelaatstrekken van zijn collega: ‘Jos is een uitstekende uitvoerder. Wat moet gebeuren, moet gebeuren. Doorpakken. Serieus in zijn vak. Maar ook heel collegiaal en sociaal. Daarin lijkt hij op Gerard.‘ Agten is de charmeur van de drie. ‘Gerard is heel amicaal’, weet Weegerink. ‘Richting collega’s. Maar ook naar onderaannemers. Hij weet mensen makkelijk te binden en dingen voor elkaar te krijgen.’

Familie Agten herkent de gelijkenis. ‘Jos is soms nog iets meer van de vuist op tafel: ‘Zo gaan we het doen’. Maar we hadden broers kunnen zijn. Alleen die schaterlach hè’, plaagt de uitvoerder zijn collega. ‘Maar als uitvoerders zijn we uit hetzelfde hout gesneden. Betrokken praktijkmannen. Geen stropdas-uitvoerders.’ Niet dat ze die veroordelen. ‘Dat is ook het mooie aan Systabo’, ervaren de uitvoerders. ‘Wat je achtergrond of opleiding ook is. Er is geen grote afstand tussen een timmerman of de directie. De lijnen zijn kort.

flitsen Wil je op de hoogte blijven van het allerlaatste concernnieuws? Kijk dan op InSite. Daar kun je je ook aanmelden voor de dagelijkse digitale nieuwsbrief VolkerWessels Actueel.

/// KWS Infra is in de ban van de flora en fauna. De Zonneweg op de Floriade in Venlo smaakt naar meer. Onze collega’s zijn met een batterij partners verenigd in het consortium Holland Central |Green XChange dat naar de Floriade 2022 dingt /// Goossen Almelo en Te Pas Bouw uit Enschede hebben de krachten gebundeld. De bouwbedrijven die nu nog vanuit de vertrouwde vestigingen in Almelo en Enschede opereren, gaan voortaan samen door het leven als Goossen Te Pas Bouw /// De collega’s van VolkerRail hebben in het Duitse Duisburg in de recordtijd een compleet verwoeste kraanbaan herbouwd. De kraanrailconstructie is eigendom van containeroverslagbedrijf DeCeTe dat onderdeel is van ECT uit Rotterdam /// Een ‘meesterlijk kwartier’ in de hoofdstad. De ­ontwikkeling Meester­ kwartier van KondorWessels Vastgoed en Rochdale in Overamstel bereikte deze zomer het hoogste punt /// ­VolkerWesselsTelecom plaatste voor KPN de vijfhonderdste VDSL-kast in Maastricht. VDSL is de snelle opvolger van ADSL /// Acht maanden tijdwinst. Van Hattum en

Blankevoort, KWS Infra en Volker Staal en Funderingen maakten het met externe ­partners mogelijk dat het verkeer veel eerder over de nieuwe Zuidwestelijke Randweg (N207) om Gouda kan snellen /// In Zeist stond op de eerste dag van de zomer de aftrap van Het Rond op de agenda. De uitbreiding van het gemeentehuis, nieuwe woningen en een ondergrondse parkeergarage in het hart van de oude slotstad dragen de hand­tekeningen van KondorWessels Projecten en KondorWessels Vastgoed ///

Van Hattum en Blankevoort en Volker Staal en Funderingen leggen in opdracht van Argos een 400 meter lange kadermuur in De Nieuwe Waterweg aan /// Vlissingen is een gloednieuw sportcomplex rijker.

Van Kessel Sport en Cultuurtechniek realiseerde op Sportpark V ­ rijburg drie kunststof hockeyvelden, een mini-hockeyveld, een atletiekbaan, Van links naar rechts: Theo Horenberg, Gerard Agten en Jos Weegerink

clubhuis, groenvoorzieningen en drainagesystemen /// Het materieel­park van Volker Stevin Materieel is uitgebreid met vier gloednieuwe tandemwalsen voor KWS Infra /// ’De Haak is in de maak’. De combinatie De Heak

Qua sfeer is Systabo nog steeds een familiebedrijf. Het is al snel duidelijk of je binnen die bedrijfscultuur past. Of je ziet mensen heel snel verdwijnen, of ze blijven heel lang. Het is niet voor niets dat veel collega’s hier al meer dan dertig jaar werken.’

Chef de mission Zelf behoren ze ook tot de routiniers. Weegerink en Horenberg hebben respectievelijk 38 en 32 jaar ‘op de teller’. Agten is met 46 jaar dienstverband de echte nestor. Wellicht dat hij tijdelijk nog één of twee dagen in de week blijft, maar officieel zit het er over een klein half jaar op. De uitvoerder voelt zich in elk geval niet te groot om in de nadagen van zijn loopbaan zelf weer de handen uit de mouwen te steken in het team van zijn collega. Hoewel hij het niet kan nalaten om even pontificaal een helm met het opschrift ‘Gerard Agten – uitvoerder’ op te zetten, is vandaag toch echt collega Weegerink de chef de mission. Agten assisteert Horenberg. En zo heeft de maatvoerder opeens een onverwachte ‘leerjongen’ in zijn klasje. ‘Maar vergis je niet,’ knipoogt Agten. ‘Ik heb de ambitie om me in dat laatste half jaar op te werken. Veel voor weinig. Maar nooit chagrijnig.’ a

Súd, waarin Van Hattum en Blankevoort en KWS Infra zijn vertegenwoordigd, is in het hoge noorden begonnen met de aanleg van de N31 aan de zuidwestflank van Leeuwarden /// Rotterdam krijgt een nieuwe voetbaltempel. Ons concern is uitverkozen om het nieuwe stadion van Feyenoord te bouwen. De Nieuwe Kuip kan 63.000 ­toeschouwers ontvangen en wordt gerealiseerd door ­KondorWessels Projecten, Wessels Rijssen,

Boele & van Eesteren, KWS Infra, Vialis en V ­ olkerWessels Telecom /// Wegen, fietspaden, voetpaden, water, elektra en andere voorzieningen. De collega’s van VolkerFitzpatrick leggen de eerste nieuwe infrastructuur aan op een nieuw duurzaam bedrijven­terrein in Dagenham ten oosten van Londen /// Vialis en Nedap bundelen de krachten. De koppeling van het dynamisch verkeersmanagement­systeem ViValdi van onze collega’s aan de draadloze parkeerdetectie (SENSIT) van Nedap moet de doorstroming van het verkeer in Nederlandse steden verbeteren /// Een nieuwe kans voor mensen die op afstand van de arbeidsmarkt staan, is ‘de normaalste zaak’. ­VolkerWessels heeft een partnership afgesloten met de gelijknamige De Normaalste Zaak. Een initiatief van MVO Nederland, AWVN en Start Foundation. ­VolkerWessels bouwt in het kader van social return mee aan een arbeidsmarkt die kansen biedt aan iedereen in de bouw en infra.

NetWerk magazine

23 |

| 24

In de kelder van de hoofdstad Het zinderende Damrak. De veren die door het IJ glijden. Het karakteristieke station. De Noord/Zuidlijn: een project with a view. Al geldt dit magistrale uitzicht op de stoep van Amsterdam CS zeker niet voor iedereen. Gewapend met waterkanonnen en zandpompen spoten collega’s van Volker Staal en Funderingen ruim 11.000 m3 grond weg onder het caisson. Omdat de werkzaamheden onder verhoogde luchtdruk plaatsvonden, betraden zij de ruimte onder het caisson via speciale luchtsluizen. Door het eigen gewicht van circa 6500 ton kon het caisson afzinken in de bodem. Het caisson met een lengte van 42 meter en een breedte van een kleine 13 meter is afgezonken tot een diepte van 21,12 meter onder NAP. VSF geldt als dé landelijke specialist in het pneumatisch afzinken van tunnel­ elementen. De voordelen: minder bouwruimte, bovengronds bouwen en ­nauwelijks of geen trillingen. Het wegspuiten van de grond gebeurt heel gecontroleerd en nauwkeurig. Slangenwaterpassen met camera’s monitoren en bewaken continu de scheefstand die in de eindpositie maximaal slechts 0,5 graad mag zijn. Het caisson is het middelste en laatste caisson van drie afzinkbare tunneldelen die samen (de metrohal van) ‘CS’ met de boortunnel verbinden. Volker Staal en Funderingen, dat in opdracht van Heijmans Civiel werkte, is niet de enige concernpartij in het hart van onze hoofdstad. Visser & Smit Bouw bundelt de krachten met Imtech Building Services in de combinatie VIA NoordZuidlijn bij de afbouw van de 9,5 ­kilometer lange gloednieuwe metrolijn tussen Amsterdam Noord en de Zuidas. Ook ­VolkerRail, BKB Infra en Volker Stevin Materieel vertegenwoordigen ons concern.

b carel kramer

NetWerk magazine

25 |

| 26

Een ‘spoorweb’ van wereldklasse Het geldt als het grootste lightrailproject van Europa. Manchester beschikt straks over het meest ­uitgebreide en state of the art tramnetwerk van ­Groot-Brittannië. De uitbreiding van het Metrolinknetwerk draagt onder andere de handtekening van onze Britse collega’s van VolkerRail.

b volkerwessels uk In vogelvlucht: Het ontwerp, de aanleg en het onderhoud van vier gloednieuwe tramlijnen en de ­bijbehorende infrastructuur. Manchester en omstreken zijn straks 55 tramhaltes, 120 kilometer aan spoor en bovenleidingen en een onderhoudsdepot rijker. Voor wie? Opdrachtgever is Transport for Greater Manchester. Groot-Manchester is een regio met meer dan 2,5 miljoen inwoners. Waar het netwerk nu nog dagelijks 55.000 reizigers telt, kunnen straks 90.000 forensen hun auto laten staan. Collega’s en partners: VolkerRail werkt voor dit project intensief samen in een joint-venture met Laing O’Rourke en met consortiumpartner Thales. VolkerWessels UK wordt ook vertegenwoordigd door VolkerStevin en VolkerLaser. Een uitdaging: Het managen van voetgangers- en verkeersstromen en de communicatie met omwonenden. Veilig werken in het hart van de stad en de verschillende woonwijken en winkelgebieden vraagt om een knap staaltje omgevingsmanagement. Groen: Met het verminderen van de vervuilende uitstoot van files is de opzet van het project al groen. Maar ook tijdens het bouwproces speelt duurzaamheid een belangrijke rol. Denk bijvoorbeeld aan het hergebruik van spoorballast van oude lijnen. De prijzenkast: Er prijken al drie awards in de prijzenkast. Considerate Constructor (Bewuste Bouwers) Silver Award, RoSPA Gold Award en hét lightrailproject van het jaar. Teamspirit: Sinds de start van het project in 2008 werkt VolkerRail vrijwel non-stop met meer dan negentig ­collega’s aan dit reusachtige ‘spoorweb’ van wereldklasse. The story so far: Drie nieuwe lijnen zijn al open. Het aantal passagiers overtreft de verwachtingen. De laatste lijn naar Manchester Airport wordt waarschijnlijk in 2015 opgeleverd. a

NetWerk magazine

27 |

De hulptroepen Stoere kerels, een rood met wit logo en gitzwarte wagens. De ­vergelijking met ‘The A-Team’ ligt op de loer. Het zijn de hulp­troepen, de redders in nood, mannen met een missie. Een gekantelde vracht­wagen, milieu-­ incident, ongeval of pand vol blusschuim? De collega’s van Wilchem vliegen eropaf.

g stefan van ewijk b chris bonis

B

ekers met verse koffie blijven onaangeroerd achter op de lange vergadertafel. Een diashow van Wilchems bijzondere werk draait zonder publiek verder. Eén telefoontje van Rijkswaterstaat en iedereen bij de kersverse concerndochter snelt naar zijn wagen. De dag van een incidentspecialist laat zich overduidelijk niet plannen. ‘Alsof we speciaal voor jullie iets in scene hebben gezet’, lacht Jan van der Werf als we zijn bus instappen. Een colonne zwarte voertuigen spoedt zich vanaf de hoofdvestiging in Papendrecht naar het incident.

‘Men in black’ ‘Op de A4 richting Europoort is de rechtertunnelbuis van de Beneluxtunnel afgesloten vanwege een verloren lading’, bericht de verkeersinformatiedienst op de radio. ‘Het is onze taak die weg zo snel mogelijk vrij te krijgen’, legt Van der Werf uit. Vandaag is hij incident­coördinator. Hij is het aanspreekpunt voor Rijks­ waterstaat, registreert tijden en coördineert de hele operatie. ‘Maar de volgende keer zit ik misschien wel op de kraanwagen. We moeten bij een incident snel kunnen reageren en daarom kunnen al onze collega’s met vrijwel elk voertuig overweg.’ Een groot ­rijbewijs is dan ook een pre bij Wilchem. Verder is een specifieke

| 28

vooropleiding niet noodzakelijk. ‘Je hoeft geen raketgeleerde te zijn als je bij ons aan de slag wilt’, stelt Van der Werf. ‘Het belangrijkst is dat je snel handelt. Denken in oplossingen, daar gaat het om.’ Wel beschikken de ‘men in black’ allemaal over een ­certificaat voor Vakbekwaamheid Behandeling Gevaarlijke Stoffen. ‘Gekantelde tankwagens, een lekkende treinwagon, incidenten bij chemische bedrijven zoals ChemiePack en zelfs wind­molens met een olie­ lekkage… we komen van alles tegen.’

‘Je bent echt geen watje als je geen bloed wilt wegspuiten’ Ronken Drie rode kruizen boven de weg, toeterende automobilisten en tientallen vrachtwagens die via een speciale rijbaan van de weg worden geleid. We zijn op de plaats van bestemming. Collega Leo Arnout heeft zijn ‘bots’ al geplaatst. Een botsabsorber: de bekende zware wagen met grote LED-pijl die de klap opvangt wanneer een vrachtwagen of auto door de afzetting rijdt. De ‘kreukelzone’ daarachter absorbeert de botsing en beschermt iedereen die

aan het werk is. Weggebruikers die de rode kruizen negeren en achter Arnout zijn aan gereden, bonjourt hij in niet mis te verstane bewoordingen van de weg. Verderop staan een veegwagen, zoab-reiniger en een wagen voor asfaltreparatie al te ronken. En niet voor niets: meters losse kabel, gruis, een ‘gesneuveld’ matrixbord en gaten in het asfalt. In de tunnel is het een ravage. Halverwege ligt de boosdoener: een grote stalen bok die te ver boven een vrachtwagen uitstak. De chauffeur die hem verloor, kijkt bedeesd toe hoe Rob van Roon het gevaarte in een bakwagen takelt. ‘Dit is voor ons niet bijzonder meer’,

knikt Van Roon naar de puinhoop in de tunnel. ‘In het begin vind je een aanrijding van twee auto’s nog heel spannend. Maar nu verrast zelfs de grootste ravage ons vaak niet meer. Al hoop je natuurlijk altijd wel dat er geen slachtoffers zijn.’

‘Geen watje’ Toch hoort ook dát bij het werk van de mannen. Het plaatsen van calamiteitenschermen om het zicht op een ongeval weg te nemen, het schoonspuiten van het wegdek nadat slachtoffers zijn afgevoerd en het reinigen van spoor en perrons bij zelfdodingen… ‘Niet het leukste

column

Zoek de verschillen ‘Wat heerlijk je te horen spreken. Om weer even te merken dat ook ik ‘normaal’ ben.’ De knipoog is overduidelijk, maar deze o ­ pmerking van een vrouwelijke collega is wel heel herkenbaar. Als je dagelijks in een mannenwereld werkt, ‘vergeet’ je bijna hoe het is om door vrouwen omringd te worden die soms anders b carel kramer

redeneren. Brainstormen met ­vrouwelijke collega’s over ­diversiteit. Dat was het i­ nspirerende idee achter het Female ­Empowerment ontbijt. Binnen ons concern is slechts één op de tien collega’s een vrouw. Onderzoek van Mercer leert dat in Europa Nederlandse vrouwen procentueel het minst bestuursfuncties en management­posities vervullen. We laten een land als Egypte maar net achter ons. Dat is gedeeltelijk te verklaren door onze welvaart en ­parttime cultuur. Van onze vrouwelijke collega’s werkt 35% fulltime. Verder denk ik dat je je als bestuurder onbewust omringd met gelijk­ gestemden. Zeker in het verleden kenden veel organisaties een monotone mannelijke bestuurs- en bedrijfscultuur. Dat geldt ook voor een relatief conventionele sector als de bouw. Maar vroeger is echt voorbij. Anno 2012 zou diversiteit vanzelfsprekend moeten zijn. En dan heb ik het niet alleen over ‘de ­jongetjes en de meisjes’. Diversiteit veronderstelt een gezonde mix van culturele en etnische achtergronden. Van de ervaring en wijsheid van oudere collega’s en het talent en de branie van jonge eigenwijze high ­potentials. Van technische, financiële en juridische experts, empathische leiders en het ‘anders denken’ van creatievelingen. D ­ iversiteit verruimt je denken en geeft balans in je team. Maar is een veelzijdig concern als ­VolkerWessels met al haar disciplines, markten en rollen niet bijna per ­definitie ‘divers’? In onze business sturen we automatisch op diversiteit. Onze activiteiten zijn divers en qua risicoprofiel gespreid. Denk ook aan onze complementaire directieteams waarin naast de operatie ook steeds vaker vakgebieden als financieel, HRM of juridisch vertegen­woordigd

maar zelfs dat went. Vooral omdat we er onderling goed over kunnen praten. En voel je je er niet prettig bij, dan accepteren we dat van elkaar. Je bent echt geen watje als je geen bloed wilt wegspuiten.’ Buiten in het daglicht wordt het stalen gevaarte uit de bakwagen weer terug op de vrachtwagen van het transportbedrijf getakeld. Diep vanuit de tunnel klinkt een oorverdovend geraas. ‘Reinigingsmachines’, verklaart Van der Werf. ‘Daarna repareren we het asfalt en zijn we hier weer klaar.’ De meeste collega’s werken al jaren bij Wilchem. ‘We werken met elkaar, voor elkaar’, betoogt Arnout. ‘We zijn een hecht

team. Een goed geoliede machine. Dat moet ook wel. Elke minuut vertraging op de weg, is er één te veel. Bovendien weet je maar nooit welke incidenten zich hierna weer voordoen.’ Het blijken profetische woorden want nog geen minuut later rinkelen de telefoons. Bij de Drechttunnel is er een slagboom af gereden en de mannen van Wilchem moeten er direct heen. ‘Die afwisseling maakt ons werk heel leuk’, ervaart Van der Werf. ‘Ik weet ’s ochtend niet hoe laat ik ’s avonds weer binnen ben en op welke plaatsen ik allemaal kom.’ Met een knipoog: ‘Maar één ding weet ik wel. Overal waar wij komen, is het een zooitje!’ a

zijn. We hebben een relatief jonge Raad van Bestuur, 50% dames op het concernkantoor en ook vrouwen op hoge financiële posities. Daarnaast hebben we de ambitie om 20% dames in onze managementopleiding (MOL) te plaatsen en vinden we het vanzelfsprekend om ook ­vrouwelijke CV’s op te vragen voor externe ­vacatures. Je merkt dat de mindset ­verandert. Directies die voor een nieuwe financial nadrukkelijk naar vrouwelijke kandidaten informeren. Die CV’s zijn er. Het verhaal voor ­technische functies is een stuk lastiger omdat nu eenmaal minder ­technisch opgeleide vrouwen zijn. Eén ding is zeker: met een monotone cultuur red je het niet (meer). In de complexe wereld van vandaag is ­diversiteit onmisbaar. Diversiteit ‘moet je doen’. Als je het niet doet, loop je het toch al schaarse talent mis. We moeten zorgen voor ­variatie in onze teams. ‘Op zoek naar de verschillen’. Want alleen dan kunnen we het verschil blijven maken.

Jolanda Poots-Bijl CFO VolkerWessels

NetWerk magazine

29 |

nu&toen

g andré den boer b carel kramer, archief van hattum en blankevoort

De waterwerkers Van Hansje Brinker met zijn vinger in de dijk tot de internationaal vermaarde ­deltawerken. Ons kikkerlandje heeft een eeuwenoude reputatie in het ‘temmen’ van het water. Maar die ingenieuze waterwerken vragen ook om onderhoud. Zo beheert VolkerRail nu de beroemde Oosterscheldekering die ooit op de tekentafel van de collega’s van Van Hattum en ­Blankevoort is bedacht. Maar ons concern onderhoudt talrijke (installaties van) ­water­keringen, sluizen, bruggen en tunnels. Hoe ziet de ‘collectie kunstwerken’ van onze water­werkers eruit?

T

egenwoordig tenderen VolkerRail en Vialis samen onder de vlag van VolkerInfra Asset Management voor het onderhoud van elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties (‘e en w’) van kunstwerken. Zo is VolkerInfra in opdracht van RWS Noord-Brabant de kersverse beheerder van de bruggen en sluizen in de Zuidwillemsvaart, het Wilhelminakanaal en verschillende andere kanalen. Ook het waterdistrict IJsselmeer Oost is vertrouwd terrein voor het tandem Vialis-VolkerRail. Ook hier zorgen onze collega’s ervoor dat de bruggen en sluizen technisch functioneren. Denk aan de Ketelbrug en de Ramspolbrug. In Limburg bundelt VolkerRail de krachten met KWS Infra en Van Oord. Het contract voor ‘het natte areaal’ (vaarwegen, groen, oevers, civiele objecten, e en w) dat na de jaarwisseling start, bestrijkt het stroomgebied van de Maas van Venlo tot Den Bosch. De combinatie VolkerInfra-Van Oord is met twee contracten ook verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van vaarwegen en bruggen in Zuid-Holland met eyecatchers als de Van Brienenoordbrug en de Haringvlietbrug. Een andere spraakmakende blikvanger is het spectaculaire sluizencomplex IJmuiden dat onderdeel uitmaakt van het contract van VolkerRail voor het onderhoud van ‘e en w’ van de kunstwerken in het Noord-Hollandse Noordzeekanaal. Vialis onderhoudt de Volkeraksluizen en KWS Infra zorgt ervoor dat Zeeland droge voeten houdt. Deze collega’s zijn verantwoordelijk voor het civiele onderhoud van de natte arealen Zeeuwse delta (met onder andere de Schelde-Rijnverbinding) en Westerschelde (Zeeuws Vlaanderen).

| 30

Een wereldwonder ‘De stormvloedkering is gesloten. Zeeland is veilig.’ Met die woorden opent koningin Beatrix in 1986 de stormvloedkering in de Oosterschelde. Het liefkozend ‘zevende wereldwonder’ genoemde sluitstuk van de Deltawerken draagt ook de hand­ tekening van Van Hattum en Blankevoort. Het is een van de vele mijlpalen uit de rijke traditie van legendarische landgenoten en knappe concernkoppen die succesvol het water bedwingen.

H

et water kolkt nog. Maar onze collega’s staan al paraat. Al in de eerste week na de watersnoodramp in 1953 is Van Hattum en Blankevoort al in de weer met het dichten en bouwen van dijken en droogleggen van polders op Goeree Overflakkee. Ook op Schouwen-Duivenland zijn onze collega’s vanaf het eerste uur bij de herstelwerkzaamheden betrokken. ‘Hoe kunnen ze in ‘dat maffe landje achter de duinen’ nu onder de zeespiegel leven?’, vraagt ook de wereld zich regelmatig af. Niets voor niet snorren de camera’s van Discovery Chanel regelmatig om te ontdekken welke briljante breinen en ingenieuze technieken de deltawerken mogelijk maken. Maar onze collega’s doen veel meer dan het verdedigen van de kust. Bruggen, sluizen, waterkeringen en tunnels. Van ’s lands eerste en onderwatertunnel voor en in de oorlogsjaren: de R ­ otterdamse Maastunnel, de Haringvlietsluizen, de Maeslant­kering, de funderings­werkzaamheden voor de Vasco da Gamabrug in Lissabon en de Millenium Bridge in Newcastle tot ‘dat kleine ophef­bruggetje

bij jou om de hoek’. Ons concern ontwerpt en bouwt nationaal en internationaal kunstwerken in, over en onder het water. Ook het onderhoud behoort al in de vroegste uren tot ons portfolio. Zo zijn de collega’s van ­VolkerInfra schatplichtig aan Arie van Hattum. De oudste stamvader van VolkerWessels sleepte al 181 jaar geleden een vijfjarig contract binnen voor het onderhoud van ­rijzenhoofden, kribben en ondervoeten in de Merwede en de Lek. Asset ­management avant la lettre.

‘Hoe kunnen ze in ‘dat maffe landje achter de duinen’ nu onder de zeespiegel leven?’

NetWerk magazine

31 |

De dijk van de toekomst

Dijken, dammen, duinen en stormvloedkeringen. Wij ‘waterlanders’ hebben een patent op droge voeten. Al eeuwenlang houden we het woeste water kunstmatig buiten. Maar om onze Nederlandse delta ook in de toekomst vrij van overstromingen te houden, moeten we onze waterkeringen blijven ontwikkelen. Het DMC-systeem (Dijk Monitoring- en Conditioneringsysteem) van VolkerWessels Telecom en Visser & Smit Hanab is zo’n ontwikkeling. g stefan van ewijk b carel kramer

D

e geur van gras, verse koffie en gebakken ei. Caravans, keten, picknicktafels, luifels en parasols. Het heeft iets van een camping. Maar het enorme bassin, de camera’s, dijken, kabels, pompen en pijpen verraden dat hier meer aan de hand is. We zijn bij de ‘IJkdijk’ in Bad Nieuweschans, Oost-Groningen. Verschillende partijen experimenteren hier met systemen voor dijkbewaking. Blauwe en rode bordjes in het gras markeren ‘lekken’ in de testdijk. ‘Zet maar aan hoor, Harry!’, roept een vrouw vanuit een hoogwerker. Harry Bos: de hedendaagse Hansje Brinker. Waar Hansje volgens de legende zijn vinger in de dijk stak, zet Bos met een vinger­beweging op zijn telefoon het DMC-systeem in werking.

| 32

‘Water van niveau’ ‘Een dijkdoorbraak kan verschillende oorzaken hebben. Piping is daar één van’, doceert de programmamanager DMC van ­VolkerWessels Telecom. Piping is het fenomeen waarbij water zich een weg onder de dijk door baant. Meestal bij een langdurig hoge waterstand en hoge waterdruk. ‘Eerst sijpelt het water uit de dijk. Dat zijn de blauwe bordjes’, wijst Bos. ‘Wanneer het water zand meevoert, ontstaat er uiteindelijk een kanaaltje onder de dijk. Dat zijn de rode bordjes. En dan kan het snel gaan. Er komt steeds meer zand mee. In het ergste geval bezwijkt de dijk.’ Met enkele halen van zijn pen schetst Bos een dwarsdoorsnede van de dijk.

Onderin tekent hij een cirkeltje. ‘Daarom hebben we hier het DMC-systeem gelegd. Glasvezel­sensoren meten de waterdruk en de HDDW-buis (­Horizontal Directional Drilled Wells) van Visser & Smit Hanab voert het water af.’ Zijn woorden worden bevestigd door het stroompje water dat uit één van de buizen van het systeem klatert. Met zijn telefoon stuurt hij de pomp draadloos bij. 5% van de ­capaciteit blijkt hier genoeg om piping te stoppen en de dijk te stabiliseren. Een andere buis van het DMC-systeem, hoger in de dijk, moet verweking voorkomen. Ook een gevaar van langdurig hoog water. Het waterniveau ín de dijk stijgt, de dijk verweekt en verliest zijn sterkte. ‘Op dezelfde manier voeren we water af en stabiliseren de dijk. En in extreem droge perioden keren we het proces om. Dan voeren we water toe om verdroging van de dijk te voorkomen. De dijkdoorbraak in 2003 bij Wilnis was bijvoorbeeld het gevolg van verdroging.’

Bloeddrukmeters Dijkbewaking is niet iets wat je bij een telecombedrijf verwacht. ‘Dat klopt’, lacht Bos. ‘Zes jaar geleden raakten we toevallig betrokken bij de bouw van deze testlocatie. Elektra, netwerken, keten. In opdracht van de Stichting IJkdijk hebben we dit ‘openlucht laboratorium’ ingericht. En van het één kwam het ander.’ De drijvende kracht achter het DMC-systeem raakte geïnteresseerd in de sensortechniek. ‘Hoe werkt het? Wat kan het? En hoe kunnen we het verbeteren?’ Bos kwam in contact met een Canadees bedrijf dat glasvezelsensoren maakte voor de medische industrie. Minuscule kabeltjes die in aderen de bloeddruk meten bij een operatie. ‘Dat is precies wat wij zochten. Alleen zijn deze kabeltjes te fragiel om in een dijk te gebruiken. Het moest robuuster. En dit is het resultaat!’ Trots houdt Bos een haspel omhoog met een dikke glasvezelkabel die uitmondt in een zilverkleurige sensor. ‘Deze kabel wordt alleen voor ons gemaakt.’ Samen met Landustrie uit Sneek die de pompen levert, werd het systeem verder ontwikkeld en getest. Ze kwamen er al snel achter dat hun idee werkt. Het enige struikelblok bleken de drainagebuizen. ‘Ze gingen lek, werden platgedrukt door het gewicht of slibden dicht. Toen kwamen we bij het HDDW-systeem van Visser & Smit Hanab uit.’

Ontbrekende schakel ‘We ontwikkelden HDDW als alternatief voor verticale water­ winningsputten’, legt general manager business d ­ evelopment René Salemink uit. ‘Met horizontaal gestuurde boringen brengen we filterbuizen onder het land aan. Om te voorkomen dat de buizen dichtslibben, leggen we er een compact zandbed omheen.’ Een gepatenteerde techniek die ook geschikt bleek voor andere ­toepassingen zoals het DMC-systeem. Bos: ‘Het was de ­ontbrekende schakel. Andere partijen monitoren alleen. Wij kunnen nu ook ingrijpen. We hebben iets unieks in handen.’ Salemink valt zijn collega bij: ‘Het DMC-systeem kan als alternatief dienen voor dijkverzwaring en –verhoging. Het boren en intrekken van de HDDW-buis en glasvezelkabels duren hooguit enkele weken. Dijkverzwaring soms jaren. Bovendien is onze oplossing een stuk voordeliger.’ Na de succesvolle testen wacht de eerste praktijk­ uitdaging: een boring van twee keer 215 meter voor twee zand­ filters van 125 meter lang in de Ommerlandsezeedijk bij Delfzijl. Bos: ‘Spannend maar gezien de positieve resultaten zien we het project met vertrouwen tegemoet!’ a

NetWerk magazine

33 |

tweespraak

Groene collega’s Als concern bouwen we ook aan een duurzame samenleving. Deze ‘groene ­collega’s’ houden zich, allebei op hun eigen manier, dagelijks met dit thema bezig. ‘Ik word wild enthousiast van duurzaamheid.’ g priscilla borgers b dirk-jan van dijk

Naam: Ad van Rijsewijk Leeftijd: 63 jaar Functie: Algemeen directeur Werkmaatschappij: Dubotechniek Bedrijven

‘Een manier van leven’ Waarom ben je twaalf jaar geleden een duurzaam bedrijf begonnen? ‘Wat gebeurt er als onze olie- en gasvoorraden uitgeput zijn? Al in de jaren negentig vroeg ik me dat steeds vaker af. Hoe moet dat straks met volgende generaties? Ik realiseerde me dat we niet eeuwen kunnen doorgaan zoals we toen bezig waren. Op dat moment had ik een traditioneel installatiebedrijf. Met mijn vrouw reisde ik vaak naar Oostenrijk en ­Scandinavië. Daar zag ik andere effectievere bouwtechnieken voor koeling, warm tapwater en het verwarmen van huizen. Dat boeide me zo dat ik besloot die installaties te importeren. Door de jaren heen is duurzaamheid voor mij een manier van leven geworden. Het zit in mijn bloed en ik word er wild enthousiast van. Ik kan er uren over praten.’ Kostte het destijds moeite om duurzaamheid op de kaart te zetten? ‘Mensen verklaarden me voor gek toen ik vertelde dat ik ­duurzame energiesystemen ging ontwikkelen en installeren. Duurzaamheid werd lang geassocieerd met geitenwollen sokken. De laatste jaren is het meer trendy. Ik zie dat bijvoorbeeld terug in de bouw van kantoorpanden. Bedrijven associëren zich met een gebouw en zien het daarom graag zo duurzaam mogelijk. Cradle to cradle, BREEAM gecertificeerde gebouwen en WKO-installaties: er is veel interesse voor. Ook de bewustwording van consumenten en investeerders groeit. Wij hebben het op het moment enorm druk met de verkoop van zonnepanelen. Dat komt door de tijdelijke subsidie. Ik vind dat het overheidsbeleid hierin consistenter zou moeten zijn. Nu komen en gaan die subsidies. Als er een Europees beleid zou bestaan, weten consumenten en investeerders beter waar ze aan toe zijn.’ Wat is jouw droom? ‘Ik heb altijd gezegd dat ik stop met werken zodra ik een duurzame installatie voor een gebouw kan maken dat zelf de b ­ enodigde energie opwekt. Zodat ik voor een aansluiting niet meer afhankelijk ben van grote energie­ maatschappijen. Daar zitten we nu dicht tegenaan. Dus ik vrees dat ik binnenkort moet stoppen! Hoe het met duurzaamheid binnen het concern is gesteld? Ik pleit voor de opzet van een duurzame denktank binnen ­VolkerWessels. Door te innoveren kunnen we onze positie in de markt verder verstevigen. Het is slim om in duurzaamheid te investeren, want het draait allemaal om denken over de toekomst. Een visie hebben over later.’

| 34

‘Bewuster worden van de natuur’ Wat doet een ecoloog binnen een bouwbedrijf? ‘Ik ben eigenlijk een soort ‘groene risicomanager’. Samen met mijn collega’s van de vakgroep ecologie ben ik betrokken bij aanbestedingen en doe ik ecologisch onderzoek op potentiële bouwlocaties om zo de risico’s te berekenen en inschatten. Welke beschermde planten- of diersoorten kunnen er in het gebied leven? Met welke wetgeving krijgen we te maken als ik die tegenkom tijdens mijn veldonderzoek? En wat zijn andere moeilijkheden waar we tijdens de bouw tegenaan kunnen lopen? Verder word ik betrokken bij infrastructurele werken om bijvoorbeeld te onderzoeken hoeveel faunapassages er nodig zijn en bedenk ik maatregelen als we tijdens een project toch voor een onverwacht probleem komen te staan. Naast risico’s kijk ik ook naar kansen om meerwaarde te bieden binnen aanbestedingen.’

Naam: Linda Dresmé Leeftijd: 34 jaar Functie: senior adviseur ecologie Werkmaatschappij: Aveco de Bondt

Is het niet moeilijk om natuur en bouw in één functie te verenigen? ‘Mijn boodschap is dat je geld kunt verdienen door ‘alternatieve’ kosten te voorkomen. Bouwbedrijven kunnen behoorlijk in de problemen raken als een project stil komt te liggen, omdat er bijvoorbeeld broedende vogels zijn ontdekt. Dat kun je voorkomen door vooraf onderzoek te doen en maatregelen te treffen. Daarnaast probeer ik mijn werk op een oplossingsgerichte manier te doen. Natuurlijk is het vervelend als er een rugstreeppad in de weg blijkt te zitten, maar je kunt je ook richten op de oplossing. Kunnen we dat beest overzetten of iets anders bedenken om door te kunnen met de bouw? Het mooie van mijn werk is dat ik direct praktische oplossingen kan verzinnen. Het is foutenmanagement in een positief jasje.’ Wat hoop je de komende jaren te bereiken? ‘Ik hoop dat ecologisch onderzoek standaard een plek krijgt in de bouwprocessen van alle werkmaatschappijen. Bouwen en rekening houden met de natuurlijke omgeving gaan prima samen, mits je je verdiept in de ecologie. Ik hoop dat vooral voor elkaar te krijgen door de bewustwording van de natuur te vergroten. Ik probeer dieren een leuker of positiever imago te geven en meer begrip voor de ­wetgeving te kweken. Een tijd geleden bleek dat we te weinig faunapassages hadden opgenomen in een werk. Als ik dan vertel dat er in Nederland jaarlijks tweeduizend ongevallen zijn met groot wild, begrijpt het ontwerpteam waarom er toch nog wat passages bij moeten. Ook ecologie is vooruitdenken.’

NetWerk magazine

35 |

Het nieuwe Nederland Wie VolkerRail, KWS Infra, Van Hattum en Blankevoort, Volker Staal en Funderingen, Volker Stevin Materieel, Romers Transport, Van der Worp en Lareco Waar Maasvlakte 2 Wanneer September 2012

Wat Collega’s van VolkerRail sluiten de gloednieuwe Maasvlakte 2 op het bestaande havenspoor van de Betuweroute aan. De grootschalige uitbreiding van het Rotterdamse havengebied betekent 2.000 hectare nieuw Nederland. Met Maasvlakte 2 is de mainport van wereldallure straks 20% groter en 1.000 hectare bedrijventerreinen, 510 hectare vaarwegen en havens, 290 hectare infrastructuur en 230 hectare zeeweringen rijker. Ons concern is ‘op de vlakte’ samen met BAM verantwoordelijk voor alle wegen, railinfra en kades. a

colofon NetWerk is het personeelsmagazine van VolkerWessels. 13e jaargang, uitgave 3/2012. Samensteling en redactie André den Boer, Stefan van Ewijk en Esther Lelij Bijdragen Priscilla Borgers Hoofdredactie Dorien Wietsma Fotografie Chris Bonis, Dirk-Jan van Dijk, Carel Kramer, Jan Schot, VolkerWessels UK Redactieadres VolkerWessels Corporate Communications, Postbus 2767, 3800 GJ Amersfoort, [email protected], T +31 (0)88 186 6 171 Vormgeving en lithografie V1 Communicatie, Ermelo Drukwerk Drukmotief, Apeldoorn VolkerWessels™ is de handelsnaam van Koninklijke Volker Wessels Stevin nv. Aan de inhoud van NetWerk kunnen geen rechten worden ontleend.

www.volkerwessels.com