www.unesco.org United Nations Educational Scientific and Cultural Organization Tel: (33 1) 45 68 10 00 Fax: (33 1) 45 67 16 90 Telex: 204461 Paris; 270602 Paris
UNESCO Division for the Promotion of Quality Education Education for Sustainable Development 7, place de Fontenoy 75732 Paris Cedex 07 France Tel: (+33 1) 456 810 36 Fax: (+33 1) 456 856 35 e-mail:
[email protected] www.unesco.org/education
youthXchange
www.youthxchange.net - de weg naar duurzame levensstijlen
informatiebrochure over verantwoordelijk verbruiken - GIDS
UNEP Division of Technology, Industry and Economics Sustainable Consumption 39-43, quai André-Citröen 75739 Paris Cedex 15 France Tel: (+33 1) 443 714 50 Fax: (+33 1) 443 714 74 e-mail:
[email protected] www.uneptie.org/sustain
www.unep.org United Nations Environment Programme P.O. Box 30552 Nairobi, Kenya Tel: (254 2) 621234 Fax: (254 2) 623927 E-mail:
[email protected] web: www.unep.org
De Nederlandstalige editie van deze informatiebrochure over duurzaam verbruiken is een realisatie van het Unesco Platform Vlaanderen, een niet-gouvernementele organisatie die gesteund wordt door de administratie Buitenlands Beleid van de Vlaamse Gemeenschap en zich tot doel stelt de activiteiten en programma’s van de UNESCO beter bekend te maken bij het brede publiek teneinde de idealen waar de Organisatie voor staat, meer ingang te doen vinden. Iedereen die een vraag wil stellen over een aspect van de werking van de UNESCO of geïnteresseerd is in de andere publicaties van het Unesco Platform Vlaanderen, kan contact met ons opnemen op onderstaande coördinaten:
Unesco Platform vzw Edg. Farasijnstraat 32 8670 Koksijde België Tel +32 (0)58 51 44 79 en +32 (0)58 52 36 41 Fax +32 (0)58 51 44 79 e-mail:
[email protected] Voor meer informatie kan u ook surfen naar www.unesco-vlaanderen.be
Copyright © 2002 UNESCO-UNEP Deze publicatie mag geheel of gedeeltelijk en in eender welke vorm worden gereproduceerd voor onderwijsdoeleinden of niet-commerciële doeleinden zonder speciale toestemming van de houder van de auteursrechten, op voorwaarde dat de bron wordt vermeld. UNESCO-UNEP zou het wel op prijs stellen om een kopie te krijgen van eender welke publicatie waarvoor deze publicatie als bron wordt gebruikt. Deze publicatie mag niet worden gebruikt voor verkoop of voor eender welke andere commerciële doelstelling zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van UNESCO-UNEP.
Eerste uitgave 2002 De gebruikte benamingen en de voorstelling van het materiaal in deze publicatie impliceren niet dat de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur en het Milieuprogramma van de Verenigde Naties eender welke opinie weergeven over het wettelijke statuut van eender welk land, grondgebied, stad of gebied, de overheden daarvan of de afbakening van hun grenzen. Bovendien vertegenwoordigen de meningen die tot uitdrukking worden gebracht niet noodzakelijk de beslissingen of het beleid van de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur en het Milieuprogramma van de Verenigde Naties en betekent de vermelding van handelsbenamingen of commerciële processen niet dat deze door hen worden onderschreven. Een publicatie van de Verenigde Naties ISBN 92-807-2128-3
Over de UNESCO
Over UNEP DTIE
Over META
De UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation/ Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur) werd opgericht in 1945. De voornaamste doelstelling van de UNESCO bestaat erin bij te dragen tot vrede en veiligheid in de wereld door de samenwerking tussen de diverse landen te bevorderen via onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie om zo de universele naleving van rechtvaardigheid, de bepalingen van de wet, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden te bevorderen die voor alle volkeren op deze wereld, zonder onderscheid van ras, geslacht, taal of godsdienst door het Handvest van de Verenigde Naties worden bevestigd.
De taken van de United Nations Environment Programme, Division of Technology, Industry and Economics (UNEP DTIE/Milieuprogramma van de Verenigde Naties, Afdeling Technologie, Industrie en Economie) bestaat erin om besluitvormers van regeringen, lokale overheden en de bedrijfswereld te helpen om beleidslijnen en praktijken uit te werken en goed te keuren die:
De hoofdzetel van de UNESCO is gevestigd in Parijs en vervult voornamelijk vijf functies: toekomstgerichte studies (welke vormen van onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie voor de wereld van morgen?); de bevordering, overdracht en uitwisseling van kennis; de actie voor de opstelling van normen (de voorbereiding en invoering van internationale documenten en wettelijke aanbevelingen); expertise: aangeboden aan de Lidstaten in de vorm van ‘technische samenwerking’ om hen te helpen met hun ontwikkelingsbeleid en projecten; en de uitwisseling van gespecialiseerde informatie.
UNEP DTIE, met hoofdzetel in Parijs, bestaat uit één centrum en vier eenheden: het International Environmental Technology Centre (Osaka/Internationaal Centrum voor Milieutechnologie); Production and Consumption (Parijs/Productie en Consumptie); Chemicals (Genève/Chemicaliën); Energy en OzonAction (Parijs/Energie en OzonActie); Economics and Trade (Genève/Economie en Handel).
Een internationale NGO die specialisten in milieuproblematiek, duurzame ontwikkeling en communicatie groepeert die zich ervoor inzetten om duurzame ontwikkeling te bevorderen door middel van nieuwe media en technologie. De voornaamste activiteiten van deze vereniging omvatten onderzoek, de organisatie van evenementen, de uitwerking van publicaties, communicatiecampagnes en technische en wetenschappelijke ondersteuning voor openbare en privé-organisaties. MÉTA werkte eerder al samen met UNEP DTIE rond het initiatief “Advertising for a Better World” (Reclame voor een betere wereld), om de media nauwer te betrekken bij de promotie van DV. Het algemene concept, het onderzoek en de uiteindelijke uitwerking van de informatieset van YOUTHXCHANGE werden door MÉTA verzorgd.
Het werk van de UNESCO rond duurzame ontwikkeling is interdisciplinair, gebaseerd op partnerschap en wordt voornamelijk uitgevoerd door de Sectoren Onderwijs en Wetenschap. De doelstelling bestaat erin om op verschillende niveaus waarden en ethiek in het onderwijs te bevorderen en zo een impact uit te oefenen op de levensstijlen en het gedrag van mensen en te helpen bij de opbouw van een duurzame toekomst. Neem voor meer informatie contact met: UNESCO Division for the Promotion of Quality Education 7, place de Fontenoy 75732 Paris, Cedex 07 (France) Tel.: (+33 1)456 810 36 Fax: (+33 1)456 856 35 E-mail:
[email protected] Website: www.unesco.org
x schoner en veiliger zijn; x efficiënt gebruik maken van natuurlijke rijkdommen; x een adequaat beheer van chemische stoffen verzekeren; x rekening houden met milieukosten; x de verontreiniging en de risico’s voor de mensen en het leefmilieu verminderen.
De activiteiten van UNEP DTIE zijn gericht op het vergroten van het bewustzijn, de verbetering van de informatieoverdracht, de uitbouw van vaardigheden en deskundigheid, de aanmoediging van samenwerking, partnerschappen en overdracht op het gebied van technologie, de verbetering van het begrip van de milieu-impact van thema’s in verband met handel, de bevordering van het opnemen van milieu-overwegingen in economische beleidsmaatregelen en het katalyseren van wereldwijde chemische veiligheid. UNEP DTIE functioneert als katalysator om de bedrijfswereld, de regeringen en de niet-gouvernementele organisaties samen te brengen, zodat ze kunnen samenwerken aan de uitwerking van milieuvriendelijke vormen van industriële ontwikkeling en een duurzame ontwikkeling kunnen bevorderen. Neem voor meer informatie contact met: Division of Technology, Industry and Economics 39-43, Quai André Citroën 75739 Paris, Cedex 15 (France) Tel.: (+33 1)443 714 50 Fax: (+33 1)443 714 74 E-mail:
[email protected] Website: www.uneptie.org
Neem voor meer informatie contact met:
MÉTA Media Ecology Technology Association Amazonestraat 61 1060 Brussel (België) Tel./fax: (+32 2)538 94 52 E-mail:
[email protected]
OVER CI CI werd opgericht in 1960 en is een onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk die consumentengroepen en agentschappen wereldwijd ondersteunt, met elkaar in contact brengt en vertegenwoordigt en die streeft naar een eerlijkere samenleving door de rechten van alle consumenten te verdedigen, ook arme, gemarginaliseerde en kansarme bevolkingsgroepen. Door te erkennen dat het tegemoetkomen aan de noden van de consumenten van morgen zal afhangen van een overschakeling op duurzamere consumptiepatronen, heeft CI het YOUTHXCHANGE-project ondersteund en geholpen bij de inzameling van gegevens en het geven van advies over de resultaten. Neem voor meer informatie contact met: Consumers International 24, Highbury Crescent London N51 RX (UK) Tel.: (+44 20)722 666 63 Fax: (+44 20)735 406 07 E-mail: (Hoofdzetel):
[email protected] Website: www.consumersinternational.orgOver
Er is ook een centraal aanspreekpunt voor informatie over de UNESCO in Vlaanderen: zie www.unesco-vlaanderen.be en vooraan in deze brochure.
w
w
w
.
y
o
u
t
h
x
c
h
a
n
g
e
.
n
e
t
youthXchange de
weg
naar
duurzame
levensstijlen
GIDS
informatiebrochure over verantwoordelijk verbruiken
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
United Nations Environment Programme
y
d a n k w o o r d
De
o
u
UNESCO
t
h
en het
X
c
UNEP
h
a
n
g
y
e
zijn bijzonder erkentelijk tegenover allen die
hebben meegewerkt aan de uitwerking van De Gids voor YOUTXCHANGE en die er commentaar hebben op gegeven, voor de tijd en de moeite die ze hierin hebben geïnvesteerd. Deze publicatie werd ontwikkeld door
MÉTA
(Media, Ecology and Technology
Association/Vereniging voor Media, Ecologie en Technologie), de UNEP Division of Technology, Industry and Economics (DTIE/Afdeling voor Technologie, Industrie en Economie) en de UNESCO Division for the Promotion of Quality Education
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Onze planeet staat voor een zeer ernstige wereldwijde crisis. De economische en maatschappelijke ontwikkeling betekent een ondraaglijke belasting voor ons milieu. Inefficiënte productie- en consumptiepatronen hebben, naast een ongelijke verdeling, de bestaande kloof tussen
Noord en Zuid nog verder verbreed.
Volgens ramingen zouden er maar liefst 4 extra planeten als de Aarde nodig zijn indien de rest van de wereld op dezelfde manier zou consumeren als de industrielanden.
Madhavi Bhatt (projectontwerp, productie en design) en Peter Williams
Jonge mensen vormen tegenwoordig een belangrijke groep binnen onze consumptiemaatschappijen en de gewoonten die ze nu aankweken, zullen een beslissende rol spelen in hun toekomstige consumptiepatronen. Hun beslissingen als consumenten oefenen een steeds grotere invloed uit op markten en levensstijlen. Daarom verdienen ze speciale aandacht bij onze inspanningen om onze verkwistende consumptiepatronen te veranderen in patronen die meer op
(projectondersteuning). Het werk werd gecoördineerd door Isabella Marras,
duurzame ontwikkeling gericht zijn.
(ED/PEQ/ESD/Afdeling voor de Bevordering van Kwaliteitsonderwijs) in samenwerking met
Consumers International.
Het MÉTA-team voor dit project bestond uit Patrizia Lugo Loprieno en
v o o r w o o r d
Adjunct-Programmadirecteur bij UNEP-DTIE en Julia Heiss, Programmaspecialist International hebben advies en ondersteuning verleend bij de opmaak.
Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP), het geweten van de VN voor milieuaangelegenheden, benadrukt het belang en de dringende noodzaak van een
Een speciaal woord van dank gaat naar Bas de Leeuw, UNEP-DTIE – Coördinator
wereldwijde verandering van de consumptie- en productiepatronen en -gedragingen.
bij UNESCO ED/PEQ/ESD. Christine Knights and Alicia Tugend van Consumers
van het Programma Duurzaam Verbruiken, voor zijn steun aan het project. Vroege versies van de gids werden voorgelegd aan de mensen die het UNEP en de UNESCO in eerste instantie hebben aangemoedigd om informatie en educatie over duurzaam verbruiken te verschaffen aan jongeren, namelijk
de deelnemers
aan de UNEP/UNESCO Expert-workshop over de Jeugd, Duurzaam Verbruiken en Levensstijlen (Parijs, 6-7 november 2000).
2
De Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur (UNESCO) benadrukt de belangrijke rol van onderwijs en educatie voor de vorming van attitudes, waarden en gedragingen en ontwikkelt tegelijk de deskundigheden, de vaardigheden en de toewijding die nodig zijn om een duurzame toekomst op te bouwen. Door middel van YOUTHXCHANGE proberen het UNEP en de UNESCO aan jongeren duidelijk te maken dat het voor elk van ons mogelijk is om ons streven naar een betere wereld concreet te vertalen in dagdagelijkse acties. Klaus Töpfer Uitvoerend Directeur UNEP
Koïchiro Matsuura Directeur- Generaal UNESCO
3
y
d a n k w o o r d
De
o
u
UNESCO
t
h
en het
X
c
UNEP
h
a
n
g
y
e
zijn bijzonder erkentelijk tegenover allen die
hebben meegewerkt aan de uitwerking van De Gids voor YOUTXCHANGE en die er commentaar hebben op gegeven, voor de tijd en de moeite die ze hierin hebben geïnvesteerd. Deze publicatie werd ontwikkeld door
MÉTA
(Media, Ecology and Technology
Association/Vereniging voor Media, Ecologie en Technologie), de UNEP Division of Technology, Industry and Economics (DTIE/Afdeling voor Technologie, Industrie en Economie) en de UNESCO Division for the Promotion of Quality Education
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Onze planeet staat voor een zeer ernstige wereldwijde crisis. De economische en maatschappelijke ontwikkeling betekent een ondraaglijke belasting voor ons milieu. Inefficiënte productie- en consumptiepatronen hebben, naast een ongelijke verdeling, de bestaande kloof tussen
Noord en Zuid nog verder verbreed.
Volgens ramingen zouden er maar liefst 4 extra planeten als de Aarde nodig zijn indien de rest van de wereld op dezelfde manier zou consumeren als de industrielanden.
Madhavi Bhatt (projectontwerp, productie en design) en Peter Williams
Jonge mensen vormen tegenwoordig een belangrijke groep binnen onze consumptiemaatschappijen en de gewoonten die ze nu aankweken, zullen een beslissende rol spelen in hun toekomstige consumptiepatronen. Hun beslissingen als consumenten oefenen een steeds grotere invloed uit op markten en levensstijlen. Daarom verdienen ze speciale aandacht bij onze inspanningen om onze verkwistende consumptiepatronen te veranderen in patronen die meer op
(projectondersteuning). Het werk werd gecoördineerd door Isabella Marras,
duurzame ontwikkeling gericht zijn.
(ED/PEQ/ESD/Afdeling voor de Bevordering van Kwaliteitsonderwijs) in samenwerking met
Consumers International.
Het MÉTA-team voor dit project bestond uit Patrizia Lugo Loprieno en
v o o r w o o r d
Adjunct-Programmadirecteur bij UNEP-DTIE en Julia Heiss, Programmaspecialist International hebben advies en ondersteuning verleend bij de opmaak.
Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP), het geweten van de VN voor milieuaangelegenheden, benadrukt het belang en de dringende noodzaak van een
Een speciaal woord van dank gaat naar Bas de Leeuw, UNEP-DTIE – Coördinator
wereldwijde verandering van de consumptie- en productiepatronen en -gedragingen.
bij UNESCO ED/PEQ/ESD. Christine Knights and Alicia Tugend van Consumers
van het Programma Duurzaam Verbruiken, voor zijn steun aan het project. Vroege versies van de gids werden voorgelegd aan de mensen die het UNEP en de UNESCO in eerste instantie hebben aangemoedigd om informatie en educatie over duurzaam verbruiken te verschaffen aan jongeren, namelijk
de deelnemers
aan de UNEP/UNESCO Expert-workshop over de Jeugd, Duurzaam Verbruiken en Levensstijlen (Parijs, 6-7 november 2000).
2
De Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur (UNESCO) benadrukt de belangrijke rol van onderwijs en educatie voor de vorming van attitudes, waarden en gedragingen en ontwikkelt tegelijk de deskundigheden, de vaardigheden en de toewijding die nodig zijn om een duurzame toekomst op te bouwen. Door middel van YOUTHXCHANGE proberen het UNEP en de UNESCO aan jongeren duidelijk te maken dat het voor elk van ons mogelijk is om ons streven naar een betere wereld concreet te vertalen in dagdagelijkse acties. Klaus Töpfer Uitvoerend Directeur UNEP
Koïchiro Matsuura Directeur- Generaal UNESCO
3
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
6
Een inleiding tot duurzaam verbruiken
o
u
28
Het DV-concept; Factor 4 en Factor 10; Hulpmiddelen voor verandering 31 8
10
Het XYC-project
Jeugd in de wereld; De rol van informatie; Het UNEP/UNESCOinitiatief over jeugd en DV
Overschakelen op duurzame levensstijlen
DV: een probleem met vele facetten; Feiten en cijfers; Analyse van de thema’s
12
16
18
20
25
4
34
39
Wees waakzaam
Voedselcrisis; Nood aan meer informatie; Hoe scheikundige stoffen verminderen?; Luchtvervuiling in de steden
Verplaatsingen
Mobiliteit; Emissies; Afhankelijkheid van de auto
43
47
Reizen
De impact van massatoerisme; Duurzame vakantie
Afval verminderen
Productie: feiten en cijfers; Ecodesign; De 5 stelregels van het recycleren.
Energiebronnen optimaliseren
Verbruik: feiten en cijfers; Hernieuwbare energiebronnen; Energie-besparing
50
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het weer voorspellen
Klimaatverandering; De afbraak van de ozonlaag; Feiten en cijfers
Inhoud
Water besparen, veilig water
Verbruik: feiten en cijfers; Wanverhoudingen tussen Noord en Zuid: een kritiek probleem
Kopen zonder pijn
Kinderarbeid; Recht op onderwijs; Arbeidsomstandigheden; Ongelijkheid tussen de geslachten; Mensenrechten
Leven en laten leven
Dierenproeven en wreedheid tegenover dieren; Biodiversiteit; Bedreigde soorten
Actie ondernemen
Globalisering; Geïnformeerde keuze; De kritische blik van de consument; Investeringen met engagement
Het “global village” ontdekken
Kennis van de media; De impact van reclame; Jouw rechten en verplichtingen; Idolen en hun publiek
Netwerking: richtlijnen voor het gebruik
Waarom het Internet?; Netwerking als opleidingsmiddel; www.youthxchange.net: de website
5
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
6
Een inleiding tot duurzaam verbruiken
o
u
28
Het DV-concept; Factor 4 en Factor 10; Hulpmiddelen voor verandering 31 8
10
Het XYC-project
Jeugd in de wereld; De rol van informatie; Het UNEP/UNESCOinitiatief over jeugd en DV
Overschakelen op duurzame levensstijlen
DV: een probleem met vele facetten; Feiten en cijfers; Analyse van de thema’s
12
16
18
20
25
4
34
39
Wees waakzaam
Voedselcrisis; Nood aan meer informatie; Hoe scheikundige stoffen verminderen?; Luchtvervuiling in de steden
Verplaatsingen
Mobiliteit; Emissies; Afhankelijkheid van de auto
43
47
Reizen
De impact van massatoerisme; Duurzame vakantie
Afval verminderen
Productie: feiten en cijfers; Ecodesign; De 5 stelregels van het recycleren.
Energiebronnen optimaliseren
Verbruik: feiten en cijfers; Hernieuwbare energiebronnen; Energie-besparing
50
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het weer voorspellen
Klimaatverandering; De afbraak van de ozonlaag; Feiten en cijfers
Inhoud
Water besparen, veilig water
Verbruik: feiten en cijfers; Wanverhoudingen tussen Noord en Zuid: een kritiek probleem
Kopen zonder pijn
Kinderarbeid; Recht op onderwijs; Arbeidsomstandigheden; Ongelijkheid tussen de geslachten; Mensenrechten
Leven en laten leven
Dierenproeven en wreedheid tegenover dieren; Biodiversiteit; Bedreigde soorten
Actie ondernemen
Globalisering; Geïnformeerde keuze; De kritische blik van de consument; Investeringen met engagement
Het “global village” ontdekken
Kennis van de media; De impact van reclame; Jouw rechten en verplichtingen; Idolen en hun publiek
Netwerking: richtlijnen voor het gebruik
Waarom het Internet?; Netwerking als opleidingsmiddel; www.youthxchange.net: de website
5
y
Een inleiding tot duurzaam verbruiken In het vervolg van de tekst zullen we duurzaam verbruiken gewoon DV noemen. Deze definitie, die vandaag nog altijd op grote schaal is aanvaard, komt uit het Brundtland Rapport (Gro Harlem Brundtland et al., Our Common Future, WCED, New York-Oxford, Oxford University Press, 1987, p. 43).
6
UNEP-DTIE discussieert over de betekenis en de implicaties van DV met experts in alle regio’s ter wereld. Het DV-net, een forum voor debat en uitwisseling van informatie, staat open voor bijdragen van iedereen. Het is toegankelijk onder: www.uneptie.org/sustain
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
Het is de bedoeling van duurzaam verbruiken om haalbare oplossingen te vinden voor maatschappelijke en milieugebonden wanverhoudingen door een bewuster en meer verantwoordelijk gedrag van iedereen te bevorderen. DV richt zich meer in het bijzonder op productie en distributie, gebruik en verwijdering van producten en diensten en reikt de middelen aan om de levenscyclus ervan te overdenken. Het is de bedoeling om ervoor te zorgen dat aan de basisbehoeften van de volledige wereldgemeenschap wordt tegemoet gekomen, dat overvloed wordt verminderd en dat schade aan het milieu wordt vermeden. DV vormt een integraal onderdeel van duurzame ontwikkeling en een aangelegenheid van het allerhoogste belang voor de Verenigde Naties: “een ontwikkeling die beantwoordt aan de behoeften van vandaag zonder dat de mogelijkheid van toekomstige generaties in het gedrang wordt gebracht om aan hun eigen behoeften tegemoet te komen.”
Hulpmiddelen
verschaffen waarmee deze verandering tot stand kan worden gebracht, behoort tot de verantwoordelijkheid van regeringen, regelgevende instellingen, NGO’s en de bedrijfswereld. De rol van de verbruikers/burgers van deze wereld is echter essentieel om ervoor te zorgen dat die groepen sneller actie ondernemen om de toestand te verbeteren. Daarom bundelen twee agentschappen van de Verenigde Naties, UNESCO en UNEP, hun krachten om jonge mensen bewust te maken van de mogelijkheden van een duurzamere levensstijl en hen de kans te bieden om een verschil te maken in hun eigen leven van elke dag. Alle bestaande definities van DV benadrukken hoe minder consumeren vaak, maar niet altijd, een prioriteit is. Anders en efficiënt verbruiken is de voornaamste uitdaging. In vele gevallen bestaat de oplossing uit een herverdeling van de mogelijkheid om te verbruiken.
Meer dan 2 miljard te overleven:
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
mensen op deze wereld hebben méér nodig, gewoon om
“Vele mensen in de wereld moeten meer verbruiken gewoon om te overleven. Vele anderen moeten wellicht meer verantwoordelijke keuzes maken. Uiteindelijk zal dit betekenen dat er minder hulpbronnen nodig zijn en er dus minder emissies worden uitgestoten, terwijl nog altijd aan de behoeften en de wensen van de wereldbevolking zal worden tegemoet gekomen.”
Eén mogelijke manier om dit probleem te bekijken, is de aanpak van Factor 4 en Factor 10, die aanvoeren dat we in de komende decennia dubbel zo goed zouden moeten kunnen leven en toch slechts de helft van onze waardevolle natuurlijke rijkdommen gebruiken. We moeten ook streven naar een tienvoudige verbetering van de productiviteit van onze hulpbronnen in de industrielanden tegen het jaar 2050. De productie- en consumptiepatronen moeten efficiënter worden (4 tot 10 maal beter dan nu) indien we een permanente en rechtvaardiger verdeelde toegang voor iedereen tot die hulpbronnen mogelijk willen maken.
Het concept van DV is heel complex en soms is een definitie ervan moeilijk te formuleren! Voor meer informatie hierover:
www.uneptie.org/sustain www.unesco.org/education/tlsf/
De meeste definities vertonen de volgende gemeenschappelijke kenmerken: 4tegemoet komen aan de noden van de mensen; 4een goede levenskwaliteit bevorderen door een behoorlijke levensstandaard; 4de natuurlijke rijkdommen gelijk verdelen tussen rijk en arm; 4bij wat we doen de toekomstige generaties in het achterhoofd houden; 4bij het verbruik de impact “van de wieg tot het graf” in aanmerking nemen; 4het gebruik van natuurlijke hulpmiddelen, afval en vervuiling tot een minimum beperken
UNEP, Youth and Sustainable Consumption (Jeugd en Duurzaam Verbruiken), Nairobi/ Parijs, oktober 1999. Ernst von Weizsäcker, Amory B. Lovins en L. Hunter Lovins, Factor Four: Doubling Wealth, Halving Resource Use (Factor Vier: de Rijkdom verdubbelen, het verbruik van natuurlijke rijkdommen halveren), Earthscan publications, UK 1998; www.factor10-institute.org
:www...
youthxchange.net/ FAQs 7
Bron: Teaching and Learning for a sustainable future – a multimedia professional development programme, UNESCO 2001.
y
Een inleiding tot duurzaam verbruiken In het vervolg van de tekst zullen we duurzaam verbruiken gewoon DV noemen. Deze definitie, die vandaag nog altijd op grote schaal is aanvaard, komt uit het Brundtland Rapport (Gro Harlem Brundtland et al., Our Common Future, WCED, New York-Oxford, Oxford University Press, 1987, p. 43).
6
UNEP-DTIE discussieert over de betekenis en de implicaties van DV met experts in alle regio’s ter wereld. Het DV-net, een forum voor debat en uitwisseling van informatie, staat open voor bijdragen van iedereen. Het is toegankelijk onder: www.uneptie.org/sustain
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
Het is de bedoeling van duurzaam verbruiken om haalbare oplossingen te vinden voor maatschappelijke en milieugebonden wanverhoudingen door een bewuster en meer verantwoordelijk gedrag van iedereen te bevorderen. DV richt zich meer in het bijzonder op productie en distributie, gebruik en verwijdering van producten en diensten en reikt de middelen aan om de levenscyclus ervan te overdenken. Het is de bedoeling om ervoor te zorgen dat aan de basisbehoeften van de volledige wereldgemeenschap wordt tegemoet gekomen, dat overvloed wordt verminderd en dat schade aan het milieu wordt vermeden. DV vormt een integraal onderdeel van duurzame ontwikkeling en een aangelegenheid van het allerhoogste belang voor de Verenigde Naties: “een ontwikkeling die beantwoordt aan de behoeften van vandaag zonder dat de mogelijkheid van toekomstige generaties in het gedrang wordt gebracht om aan hun eigen behoeften tegemoet te komen.”
Hulpmiddelen
verschaffen waarmee deze verandering tot stand kan worden gebracht, behoort tot de verantwoordelijkheid van regeringen, regelgevende instellingen, NGO’s en de bedrijfswereld. De rol van de verbruikers/burgers van deze wereld is echter essentieel om ervoor te zorgen dat die groepen sneller actie ondernemen om de toestand te verbeteren. Daarom bundelen twee agentschappen van de Verenigde Naties, UNESCO en UNEP, hun krachten om jonge mensen bewust te maken van de mogelijkheden van een duurzamere levensstijl en hen de kans te bieden om een verschil te maken in hun eigen leven van elke dag. Alle bestaande definities van DV benadrukken hoe minder consumeren vaak, maar niet altijd, een prioriteit is. Anders en efficiënt verbruiken is de voornaamste uitdaging. In vele gevallen bestaat de oplossing uit een herverdeling van de mogelijkheid om te verbruiken.
Meer dan 2 miljard te overleven:
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
mensen op deze wereld hebben méér nodig, gewoon om
“Vele mensen in de wereld moeten meer verbruiken gewoon om te overleven. Vele anderen moeten wellicht meer verantwoordelijke keuzes maken. Uiteindelijk zal dit betekenen dat er minder hulpbronnen nodig zijn en er dus minder emissies worden uitgestoten, terwijl nog altijd aan de behoeften en de wensen van de wereldbevolking zal worden tegemoet gekomen.”
Eén mogelijke manier om dit probleem te bekijken, is de aanpak van Factor 4 en Factor 10, die aanvoeren dat we in de komende decennia dubbel zo goed zouden moeten kunnen leven en toch slechts de helft van onze waardevolle natuurlijke rijkdommen gebruiken. We moeten ook streven naar een tienvoudige verbetering van de productiviteit van onze hulpbronnen in de industrielanden tegen het jaar 2050. De productie- en consumptiepatronen moeten efficiënter worden (4 tot 10 maal beter dan nu) indien we een permanente en rechtvaardiger verdeelde toegang voor iedereen tot die hulpbronnen mogelijk willen maken.
Het concept van DV is heel complex en soms is een definitie ervan moeilijk te formuleren! Voor meer informatie hierover:
www.uneptie.org/sustain www.unesco.org/education/tlsf/
De meeste definities vertonen de volgende gemeenschappelijke kenmerken: 4tegemoet komen aan de noden van de mensen; 4een goede levenskwaliteit bevorderen door een behoorlijke levensstandaard; 4de natuurlijke rijkdommen gelijk verdelen tussen rijk en arm; 4bij wat we doen de toekomstige generaties in het achterhoofd houden; 4bij het verbruik de impact “van de wieg tot het graf” in aanmerking nemen; 4het gebruik van natuurlijke hulpmiddelen, afval en vervuiling tot een minimum beperken
UNEP, Youth and Sustainable Consumption (Jeugd en Duurzaam Verbruiken), Nairobi/ Parijs, oktober 1999. Ernst von Weizsäcker, Amory B. Lovins en L. Hunter Lovins, Factor Four: Doubling Wealth, Halving Resource Use (Factor Vier: de Rijkdom verdubbelen, het verbruik van natuurlijke rijkdommen halveren), Earthscan publications, UK 1998; www.factor10-institute.org
:www...
youthxchange.net/ FAQs 7
Bron: Teaching and Learning for a sustainable future – a multimedia professional development programme, UNESCO 2001.
y
Het YXC project BEHOORT DE TOEKOMST JOU TOE? In 2000
hebben UNEP en UNESCO 10.000 jongeren (tussen 18 en 25) geïnterviewd. Het was de bedoeling om een dialoog met hen aan te gaan over hun: 4bewustzijn van en belangstelling voor DV; 4hun engagement voor duurzaamheid; 4hun toekomstvisie en hun potentiële rol als voortrekkers in de ontwikkeling van meer verantwoordelijke verbruikspatronen; De enquête heeft aangetoond dat jongeren een ambivalente houding aannamen in hun consumptiepatronen. Meer bepaald werden bij de respondenten de volgende tendensen vastgesteld: 4als voornaamste problemen voor de toekomst zien ze het leefmilieu, de mensenrechten en de gezondheid; 4ze begrijpen de impact van hun gebruik en van de verwijdering van producten op het leefmilieu, maar niet van hun koopgedrag;
8
4doorgaans geven ze de voorkeur aan individuele veeleer dan aan collectieve acties om de wereld te verbeteren. Op basis van die bevindingen hebben UNEP en de UNESCO geconcludeerd dat er nood is aan betrouwbare, duidelijke en toegankelijke informatie over het belang en de uitdagingen van DV bij jongeren. De enquête vind je on-line onder: www.uneptie.org/youth_survey
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Er wordt verwacht dat de wereldbevolking tegen het jaar 2050 met 50% zal toenemen, waardoor het totale aantal mensen op onze planeet zowat 9 miljard zal bedragen. Deze toename zal haast volledig op rekening komen van de ontwikkelingslanden.
The World’s Youth 2000, POPULATION REFERENCE BUREAU: www.prb.org
Meer dan één vierde van de zes miljard mensen op de wereld – met andere woorden 1,7 miljard – zijn tussen 10 en 24 jaar oud. Dit is de grootste groep ooit die op de drempel van de volwassenheid staat. Zesentachtig percent van de leeftijdsgroep tussen 10 en 24 jaar woont in ontwikkelingslanden. Het percentage jongeren in die landen ligt aanzienlijk hoger dan in de beter ontwikkelde landen.
Deze groei zal een immense druk uitoefenen op de natuurlijke hulpbronnen, de biodiversiteit en het ecologische evenwicht van de planeet die wij onze thuis noemen. Wij moeten de manier waarop we onze hulpbronnen bekijken en – belangrijker nog – de manier waarop we deze gebruiken snel veranderen. Een duurzaam verbruik ervan bevorderen is nu dringender dan ooit. De helft van de wereldbevolking is minder dan 20 jaar oud en 90% van alle jonge mensen leven in ontwikkelingslanden. De jeugd is bijgevolg een kritische stakeholder in de wereldeconomie en zal in de nabije toekomst de belangrijkste speler en drijfveer voor verandering zijn. De energie, motivatie en creativiteit van de jongeren zijn dus van essentieel belang om een verandering tot stand te brengen. Deze gids en de bijbehorende website zijn bedoeld als hulpmiddel om opleiders te helpen jongeren nauwer bij het probleem te betrekken. De set werd ontworpen om ervoor te zorgen dat jongerengroeperingen, NGO’s en leerkrachten het bewustzijn van DV kunnen verhogen en jongeren de mogelijkheid kunnen bieden om de theorie in de praktijk om te zetten.
Bevolking in de leeftijd tussen 10-24 jaar (miljoen-% van het totaal)
We moeten bekijken wat en hoe we produceren en verbruiken. Maar om dit zonder al te hoge kosten te kunnen doen, hebben wij - als consumenten - dringend nood aan:
4 duidelijke informatie; 4 toegankelijke duurzame producten en diensten; 4 geschikte infrastructuren. Om die reden en om DV nauwer bij de leefwereld van de jongeren te betrekken, wordt in deze informatiebrochure een brede en omvattende aanpak van het probleem gehanteerd. Hoewel gezond eten, de sekshandel of de kennis van de media niet altijd in verband worden gebracht met DV, worden ze hier als beduidende factoren beschouwd om het bewustzijn van de consumenten te verhogen. Aan de hand van toegankelijke informatie, concrete voorbeelden en een eenvoudig taalgebruik kunnen op die manier heel wat feiten en cijfers over problemen in verband met DV worden meegedeeld. De verbanden tussen culturele, geografische en intergenerationele factoren worden benadrukt. In het bijzonder onderstreept YOUTHXCHANGE hoe DV rechtstreeks ver-
e
band houdt met de kwaliteit van het leven, het efficiënte gebruik van hulpbronnen (zowel menselijke als natuurlijke), de vermindering van afval, ethische vragen als kinderarbeid, wreedheid tegenover dieren, eerlijke handel en algemene gelijkheid van kansen.
Wereld in 2000 Beter ontwikkeld Minder ontwikkeld
1.663 27 241 20 1.423 29
Afrika Azië Noord-Amerika Latijns-Amerika Europa Oceanië
256 1,031 64 155 149 7
33 28 21 30 21 24
De doelgroep bestaat uit jongeren in steden die toegang hebben tot informatiemedia en vergelijkbare verbruikspatronen vertonen. Iedereen die toegang heeft tot het Internet kan echter aan dit initiatief deelnemen.
9
www.youthxchange.net Doorheen deze gids zal je relevante links vinden naar bepaalde pagina’s van de YOUTHXCHANGE-website. In het laatste hoofdstuk krijg je een beschrijving per hoofdstuk waarin de interactiviteit en de mogelijkheden voor gebruik in het onderwijs van de website worden benadrukt.
:www...
youthxchange.net/ FAQs
y
Het YXC project BEHOORT DE TOEKOMST JOU TOE? In 2000
hebben UNEP en UNESCO 10.000 jongeren (tussen 18 en 25) geïnterviewd. Het was de bedoeling om een dialoog met hen aan te gaan over hun: 4bewustzijn van en belangstelling voor DV; 4hun engagement voor duurzaamheid; 4hun toekomstvisie en hun potentiële rol als voortrekkers in de ontwikkeling van meer verantwoordelijke verbruikspatronen; De enquête heeft aangetoond dat jongeren een ambivalente houding aannamen in hun consumptiepatronen. Meer bepaald werden bij de respondenten de volgende tendensen vastgesteld: 4als voornaamste problemen voor de toekomst zien ze het leefmilieu, de mensenrechten en de gezondheid; 4ze begrijpen de impact van hun gebruik en van de verwijdering van producten op het leefmilieu, maar niet van hun koopgedrag;
8
4doorgaans geven ze de voorkeur aan individuele veeleer dan aan collectieve acties om de wereld te verbeteren. Op basis van die bevindingen hebben UNEP en de UNESCO geconcludeerd dat er nood is aan betrouwbare, duidelijke en toegankelijke informatie over het belang en de uitdagingen van DV bij jongeren. De enquête vind je on-line onder: www.uneptie.org/youth_survey
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Er wordt verwacht dat de wereldbevolking tegen het jaar 2050 met 50% zal toenemen, waardoor het totale aantal mensen op onze planeet zowat 9 miljard zal bedragen. Deze toename zal haast volledig op rekening komen van de ontwikkelingslanden.
The World’s Youth 2000, POPULATION REFERENCE BUREAU: www.prb.org
Meer dan één vierde van de zes miljard mensen op de wereld – met andere woorden 1,7 miljard – zijn tussen 10 en 24 jaar oud. Dit is de grootste groep ooit die op de drempel van de volwassenheid staat. Zesentachtig percent van de leeftijdsgroep tussen 10 en 24 jaar woont in ontwikkelingslanden. Het percentage jongeren in die landen ligt aanzienlijk hoger dan in de beter ontwikkelde landen.
Deze groei zal een immense druk uitoefenen op de natuurlijke hulpbronnen, de biodiversiteit en het ecologische evenwicht van de planeet die wij onze thuis noemen. Wij moeten de manier waarop we onze hulpbronnen bekijken en – belangrijker nog – de manier waarop we deze gebruiken snel veranderen. Een duurzaam verbruik ervan bevorderen is nu dringender dan ooit. De helft van de wereldbevolking is minder dan 20 jaar oud en 90% van alle jonge mensen leven in ontwikkelingslanden. De jeugd is bijgevolg een kritische stakeholder in de wereldeconomie en zal in de nabije toekomst de belangrijkste speler en drijfveer voor verandering zijn. De energie, motivatie en creativiteit van de jongeren zijn dus van essentieel belang om een verandering tot stand te brengen. Deze gids en de bijbehorende website zijn bedoeld als hulpmiddel om opleiders te helpen jongeren nauwer bij het probleem te betrekken. De set werd ontworpen om ervoor te zorgen dat jongerengroeperingen, NGO’s en leerkrachten het bewustzijn van DV kunnen verhogen en jongeren de mogelijkheid kunnen bieden om de theorie in de praktijk om te zetten.
Bevolking in de leeftijd tussen 10-24 jaar (miljoen-% van het totaal)
We moeten bekijken wat en hoe we produceren en verbruiken. Maar om dit zonder al te hoge kosten te kunnen doen, hebben wij - als consumenten - dringend nood aan:
4 duidelijke informatie; 4 toegankelijke duurzame producten en diensten; 4 geschikte infrastructuren. Om die reden en om DV nauwer bij de leefwereld van de jongeren te betrekken, wordt in deze informatiebrochure een brede en omvattende aanpak van het probleem gehanteerd. Hoewel gezond eten, de sekshandel of de kennis van de media niet altijd in verband worden gebracht met DV, worden ze hier als beduidende factoren beschouwd om het bewustzijn van de consumenten te verhogen. Aan de hand van toegankelijke informatie, concrete voorbeelden en een eenvoudig taalgebruik kunnen op die manier heel wat feiten en cijfers over problemen in verband met DV worden meegedeeld. De verbanden tussen culturele, geografische en intergenerationele factoren worden benadrukt. In het bijzonder onderstreept YOUTHXCHANGE hoe DV rechtstreeks ver-
e
band houdt met de kwaliteit van het leven, het efficiënte gebruik van hulpbronnen (zowel menselijke als natuurlijke), de vermindering van afval, ethische vragen als kinderarbeid, wreedheid tegenover dieren, eerlijke handel en algemene gelijkheid van kansen.
Wereld in 2000 Beter ontwikkeld Minder ontwikkeld
1.663 27 241 20 1.423 29
Afrika Azië Noord-Amerika Latijns-Amerika Europa Oceanië
256 1,031 64 155 149 7
33 28 21 30 21 24
De doelgroep bestaat uit jongeren in steden die toegang hebben tot informatiemedia en vergelijkbare verbruikspatronen vertonen. Iedereen die toegang heeft tot het Internet kan echter aan dit initiatief deelnemen.
9
www.youthxchange.net Doorheen deze gids zal je relevante links vinden naar bepaalde pagina’s van de YOUTHXCHANGE-website. In het laatste hoofdstuk krijg je een beschrijving per hoofdstuk waarin de interactiviteit en de mogelijkheden voor gebruik in het onderwijs van de website worden benadrukt.
:www...
youthxchange.net/ FAQs
y
Overschakelen op duurzame levensstijlen “Consumenten zijn steeds meer geïnteresseerd in de “wereld achter het product dat ze kopen”. Afgezien van de prijs en de kwaliteit willen ze weten hoe en waar en door wie het product werd vervaardigd”. [Klaus Töpfer, Uitvoerend Directeur UNEP]
Processen die het land beroven van vitale voedingsmiddelen en het onvruchtbaar maken.
Bovendien hebben we elk jaar één hectare meer nodig dan het jaar ervoor.
10
:www...
youthxchange.net/ 10basics/intro
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Wat betekent duurzaamheid voor ons als individuen nu eigenlijk precies? Wat kunnen we doen om meer verantwoordelijk te worden? Moeten we allemaal hetzelfde doen? Wat moeten we eerst doen, het leefmilieu redden of de armoede uit de wereld helpen? Wat komt eerst, onze gezondheid of die van de aarde? Op moeilijke vragen zijn er nooit gemakkelijke antwoorden – dat wisten onze voorouders al! DV is een probleem dat permanent evolueert en de antwoorden op de gestelde vragen zijn slechts zeer zelden zwart of wit. Niettemin zijn er een aantal basiselementen die het hele beeld schetsen. Hierna wordt een overzicht gegeven van de diverse thema’s en uitdagingen. Als we onze huidige verbruikspatronen blijven aanhouden, zal de toekomst er niet rooskleurig uitzien. Op dit ogenblik tonen ramingen aan dat onze planeet door overbegrazing en ontbossing elk jaar een oppervlakte vruchtbare grond verliest die ongeveer even groot is als Ierland. Hoe lang kan dit nog zo doorgaan? Hoe meer we het leefmilieu beschadigen, des te groter worden de risico’s voor onszelf en voor de toekomstige generaties. De gezondheid van onze planeet is tegelijk ook onze gezondheid. Elke dag sterven er 50 plantensoorten uit. Hoeveel zijn er dat per week, per maand, per jaar? Wetenschappers zijn van mening dat planten de sleutel tot de genezing van talrijke ziekten vormen. Zo veroorzaakt elke verloren plantensoort niet alleen onherstelbare schade aan het ecosysteem, maar gaat er tegelijk telkens ook een kans verloren voor onze toekomstige ontwikkeling. Cijfers van het Wereldnatuurfonds (WWF) tonen aan dat de gemiddelde wereldburger 2,3 ha (1 ha = de oppervlakte van een voetbalveld) nodig heeft om te produceren wat hij elk jaar verbruikt en om dan een plaats te hebben waar hij kan storten wat overblijft. Dat is
y
e
40% meer dan wat duurzaam is.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Putting priorities into perspective…
F
basisonderwijs voor iedereen (6 miljard USD) tegenover cosmetica in de Verenigde Staten (8 miljard USD)
F
water en sanitaire voorzieningen voor iedereen (9 miljard USD) tegenover roomijs in Europa (11 miljard USD)
F
basisgezondheidszorg en voeding (13 miljard USD) tegenover dierenvoer in Europa en de Verenigde Staten (17 miljard USD)
F
zorgen in verband met voortplanting en gezondheid voor alle vrouwen (12 miljard USD) tegenover parfum in Europa en de Verenigde Staten (12 miljard USD)
Zijn we dan allemaal evenzeer verantwoordelijk? Neen, niet echt. Als je een Europeaan bent, dan heb je het dubbele van die oppervlakte nodig. Als je een Amerikaan bent, 25 keren meer. En als je uit Bangladesh komt, slechts één derde. Hieruit blijkt dus ook dat de verdeling van de consumptie ernstige wanverhoudingen vertoont. De 20% rijkste mensen ter wereld verbruiken nagenoeg 75% van de natuurlijke rijkdommen van onze planeet. Tot nadenken stemt dat de inwoners van de Verenigde Staten 6% van de wereldbevolking uitmaken, maar dat ze zomaar liefst 30% van de natuurlijke hulpbronnen verbruiken.
Bron: Human Development Report 1998, “Consumption for human development” [www.undp.org/hdro/1998/98]
Geciteerd in Colors, okt.-nov. 2000, p. 19: www.benetton.com
De rijkdom van de 225 rijkste individuen ter wereld bedraagt evenveel als het jaarlijkse inkomen van de armste 47% van de wereldbevolking, met andere woorden 2,5
miljard mensen.
Over verdeling gesproken. Vele mensen denken dat onze planeet onvoldoende produceert om de hele wereldbevolking te voeden. Dit is een verkeerde veronderstelling. De ongelijke verdeling van voedsel is de belangrijkste reden waarom in de wereld tegenwoordig 800 miljoen mensen ondervoed zijn. In schokkend contrast daarmee staan de bevindingen van een Brits rapport dat in 2000 werd gepubliceerd en waarin werd aangetoond dat er elk jaar voor zowat 400 miljoen GBP (ongeveer 571 miljoen USD) voedsel wordt weggegooid, dat op stortplaatsen of in verbrandingsovens terechtkomt. Nog ontstellender zijn de resultaten van een recente studie van de Amerikaanse regering waaruit blijkt dat meer dan één vierde van alle voedsel dat in dat land wordt geproduceerd, niet wordt opgegeten. Kortom, deze feiten benadrukken dat DV niet alleen maar een milieuvraagstuk is, maar een aangelegenheid die een waardige levensstandaard voor iedereen wil realiseren.
Zonder de redenen van deze wanverhouding in aanmerking te nemen. “Scandal of the food Britain throws away”, door John Vidal, The Guardian, 4 april 2000. We moeten daarnaast ook rekening houden met een bijkomende kost voor de verwijdering ervan van zowat 50 miljoen GBP per jaar.
11
y
Overschakelen op duurzame levensstijlen “Consumenten zijn steeds meer geïnteresseerd in de “wereld achter het product dat ze kopen”. Afgezien van de prijs en de kwaliteit willen ze weten hoe en waar en door wie het product werd vervaardigd”. [Klaus Töpfer, Uitvoerend Directeur UNEP]
Processen die het land beroven van vitale voedingsmiddelen en het onvruchtbaar maken.
Bovendien hebben we elk jaar één hectare meer nodig dan het jaar ervoor.
10
:www...
youthxchange.net/ 10basics/intro
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Wat betekent duurzaamheid voor ons als individuen nu eigenlijk precies? Wat kunnen we doen om meer verantwoordelijk te worden? Moeten we allemaal hetzelfde doen? Wat moeten we eerst doen, het leefmilieu redden of de armoede uit de wereld helpen? Wat komt eerst, onze gezondheid of die van de aarde? Op moeilijke vragen zijn er nooit gemakkelijke antwoorden – dat wisten onze voorouders al! DV is een probleem dat permanent evolueert en de antwoorden op de gestelde vragen zijn slechts zeer zelden zwart of wit. Niettemin zijn er een aantal basiselementen die het hele beeld schetsen. Hierna wordt een overzicht gegeven van de diverse thema’s en uitdagingen. Als we onze huidige verbruikspatronen blijven aanhouden, zal de toekomst er niet rooskleurig uitzien. Op dit ogenblik tonen ramingen aan dat onze planeet door overbegrazing en ontbossing elk jaar een oppervlakte vruchtbare grond verliest die ongeveer even groot is als Ierland. Hoe lang kan dit nog zo doorgaan? Hoe meer we het leefmilieu beschadigen, des te groter worden de risico’s voor onszelf en voor de toekomstige generaties. De gezondheid van onze planeet is tegelijk ook onze gezondheid. Elke dag sterven er 50 plantensoorten uit. Hoeveel zijn er dat per week, per maand, per jaar? Wetenschappers zijn van mening dat planten de sleutel tot de genezing van talrijke ziekten vormen. Zo veroorzaakt elke verloren plantensoort niet alleen onherstelbare schade aan het ecosysteem, maar gaat er tegelijk telkens ook een kans verloren voor onze toekomstige ontwikkeling. Cijfers van het Wereldnatuurfonds (WWF) tonen aan dat de gemiddelde wereldburger 2,3 ha (1 ha = de oppervlakte van een voetbalveld) nodig heeft om te produceren wat hij elk jaar verbruikt en om dan een plaats te hebben waar hij kan storten wat overblijft. Dat is
y
e
40% meer dan wat duurzaam is.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Putting priorities into perspective…
F
basisonderwijs voor iedereen (6 miljard USD) tegenover cosmetica in de Verenigde Staten (8 miljard USD)
F
water en sanitaire voorzieningen voor iedereen (9 miljard USD) tegenover roomijs in Europa (11 miljard USD)
F
basisgezondheidszorg en voeding (13 miljard USD) tegenover dierenvoer in Europa en de Verenigde Staten (17 miljard USD)
F
zorgen in verband met voortplanting en gezondheid voor alle vrouwen (12 miljard USD) tegenover parfum in Europa en de Verenigde Staten (12 miljard USD)
Zijn we dan allemaal evenzeer verantwoordelijk? Neen, niet echt. Als je een Europeaan bent, dan heb je het dubbele van die oppervlakte nodig. Als je een Amerikaan bent, 25 keren meer. En als je uit Bangladesh komt, slechts één derde. Hieruit blijkt dus ook dat de verdeling van de consumptie ernstige wanverhoudingen vertoont. De 20% rijkste mensen ter wereld verbruiken nagenoeg 75% van de natuurlijke rijkdommen van onze planeet. Tot nadenken stemt dat de inwoners van de Verenigde Staten 6% van de wereldbevolking uitmaken, maar dat ze zomaar liefst 30% van de natuurlijke hulpbronnen verbruiken.
Bron: Human Development Report 1998, “Consumption for human development” [www.undp.org/hdro/1998/98]
Geciteerd in Colors, okt.-nov. 2000, p. 19: www.benetton.com
De rijkdom van de 225 rijkste individuen ter wereld bedraagt evenveel als het jaarlijkse inkomen van de armste 47% van de wereldbevolking, met andere woorden 2,5
miljard mensen.
Over verdeling gesproken. Vele mensen denken dat onze planeet onvoldoende produceert om de hele wereldbevolking te voeden. Dit is een verkeerde veronderstelling. De ongelijke verdeling van voedsel is de belangrijkste reden waarom in de wereld tegenwoordig 800 miljoen mensen ondervoed zijn. In schokkend contrast daarmee staan de bevindingen van een Brits rapport dat in 2000 werd gepubliceerd en waarin werd aangetoond dat er elk jaar voor zowat 400 miljoen GBP (ongeveer 571 miljoen USD) voedsel wordt weggegooid, dat op stortplaatsen of in verbrandingsovens terechtkomt. Nog ontstellender zijn de resultaten van een recente studie van de Amerikaanse regering waaruit blijkt dat meer dan één vierde van alle voedsel dat in dat land wordt geproduceerd, niet wordt opgegeten. Kortom, deze feiten benadrukken dat DV niet alleen maar een milieuvraagstuk is, maar een aangelegenheid die een waardige levensstandaard voor iedereen wil realiseren.
Zonder de redenen van deze wanverhouding in aanmerking te nemen. “Scandal of the food Britain throws away”, door John Vidal, The Guardian, 4 april 2000. We moeten daarnaast ook rekening houden met een bijkomende kost voor de verwijdering ervan van zowat 50 miljoen GBP per jaar.
11
y
Wees waakzaam “Geen aangelegenheid verdient meer aandacht dan de lucht die wordt ingeademd, koud of warm, door mens of havik”. [Jack Nicholson, acteur]
Boviene spongiforme encefalopathie of ziekte van Creutzfeldt-Jacob.
Genetisch gemanipuleerde of gemodificeerde organismen: er wordt constant een verhit debat gevoerd over GGO’s. De betrokken consumenten moeten voorzorgsmaatregelen treffen. Voor meer informatie: www.foodbiotech.org De mogelijke effecten moeten uiteraard eerst volledig worden onderzocht alvorens enige betrouwbare informatie kan worden gegeven.
12
Wegge-co-opteerd. De Britse supermarktketen CO-OP bant het gebruik van meer dan 20 gebruikelijke pesticiden die bij de voedselproductie worden aangewend. Het bedrijf voerde aan dat die beslissing het resultaat was van de druk die door de consumenten werd uitgeoefend na een enquête die het had uitgevoerd. 70% van de 1.000 geïnterviewde klanten zegden dat ze verontrust waren over het gebruik van pesticiden (in het bijzonder door de impact van chemische reststoffen op de gezondheid en het leefmilieu).
Bron: http://news.bbc.co.uk/
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
Gezondheid is een rijkdom, aldus een oud gezegde. Mensen kiezen steeds vaker voor levensstijlen die meer rekening houden met de gezondheid. Wanneer je aandacht schenkt aan jouw gezondheid, zou je echter ook aandacht moeten schenken aan de gezondheid van onze planeet. Veranderingen van levensstijl moeten evenzeer ten goede komen van onze planeet als van jezelf.
Voedsel
is een van de voornaamste verbanden tussen de twee. Talrijke mensen kiezen voor voedselproducten die gezonder zijn, maar tegelijk ook geproduceerd op een manier die slechts minimale schade berokkent aan het leefmilieu en dieren op een menselijke manier behandelt. Bovendien willen mensen dat het voedsel dat ze kopen veilig is, zonder onaangename verrassingen. Een reeks van crises in de voedingssector – de gekke-koeienziekte (BSE), mond- en klauwzeer, dioxine in kippen – hebben er recent toe geleid dat consumenten een actieve belangstelling tonen voor duurzamere opties met kwaliteitskeuring (biologisch, vrije uitloop (bijv. scharrelkippen), zonder GGO’s). De consumenten beginnen winkels te steunen die voedselverspilling vermijden. Ze vragen ook meer informatie over wat ze in de rekken van de supermarkten vinden – bevat dit blik gepelde tomaten GGO’s? Is het vlees dat ik wil kopen hormonenvrij? Eigenlijk gaat het allemaal om keuzes: misschien zijn sommige mensen niet geïnteresseerd in het feit of het voedsel GGO’s bevat, maar het is belangrijk dat er voldoende informatie wordt gegeven zodat alle mensen voor zichzelf een keuze kunnen maken.
J
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Stapstenen
Eet en drink zo gezond mogelijk: meer verse producten, minder additieven en minder voorbewerkt voedsel.
F
vermijd genetisch gemodificeerd voedsel (tot de volledige impact ervan gekend is) en vlees afkomstig van intensieve landbouw.
F
vermijd niet-seizoengebonden voedingswaren die geïmporteerd zijn uit verre landen.
F
laat jouw supermarkt weten dat je etiketten wil waarop informatie wordt gegeven over het voedsel dat je eet.
F
neem alleen voedingssupplementen als je vindt dat je ze echt nodig hebt. Kies producten die uit natuurlijke ingrediënten bestaan, veeleer dan uit chemische imitaties.
F
informeer je over E-nummers, de kunstmatige kleur- en smaakstoffen voor voedsel.
Er wordt een campagne gevoerd door de Alliantie voor duurzame landbouw, voeding en milieu over de noodzaak om de “food miles”, met andere woorden de afstand die voedsel moet afleggen tot bij de consument, in het oog te houden: www.sustainweb.org/ chain_index.asp
Let in het bijzonder op de kleurstoffen E100 tot 180, zwaveldioxide E220, antioxidantia E320 en 321 en mononatriumglutamaat E621.
Organisch voedsel eten of vegetariër
zijn, is een keuze die mensen voor zichzelf maken, vaak omdat ze gezonder willen leven. Deze keuzes zijn echter ook goed voor ons leefmilieu. Kip eten in plaats van rundvlees betekent dat er per maaltijd 15 maal minder schade wordt berokkend aan het milieu. Eén enkele mens die een vleesvrij dieet volgt, verhindert dat meer dan 4.000 m² bomen per jaar worden vernietigd.
13
:www...
youthxchange.net / respecting-our-bodies
y
Wees waakzaam “Geen aangelegenheid verdient meer aandacht dan de lucht die wordt ingeademd, koud of warm, door mens of havik”. [Jack Nicholson, acteur]
Boviene spongiforme encefalopathie of ziekte van Creutzfeldt-Jacob.
Genetisch gemanipuleerde of gemodificeerde organismen: er wordt constant een verhit debat gevoerd over GGO’s. De betrokken consumenten moeten voorzorgsmaatregelen treffen. Voor meer informatie: www.foodbiotech.org De mogelijke effecten moeten uiteraard eerst volledig worden onderzocht alvorens enige betrouwbare informatie kan worden gegeven.
12
Wegge-co-opteerd. De Britse supermarktketen CO-OP bant het gebruik van meer dan 20 gebruikelijke pesticiden die bij de voedselproductie worden aangewend. Het bedrijf voerde aan dat die beslissing het resultaat was van de druk die door de consumenten werd uitgeoefend na een enquête die het had uitgevoerd. 70% van de 1.000 geïnterviewde klanten zegden dat ze verontrust waren over het gebruik van pesticiden (in het bijzonder door de impact van chemische reststoffen op de gezondheid en het leefmilieu).
Bron: http://news.bbc.co.uk/
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
Gezondheid is een rijkdom, aldus een oud gezegde. Mensen kiezen steeds vaker voor levensstijlen die meer rekening houden met de gezondheid. Wanneer je aandacht schenkt aan jouw gezondheid, zou je echter ook aandacht moeten schenken aan de gezondheid van onze planeet. Veranderingen van levensstijl moeten evenzeer ten goede komen van onze planeet als van jezelf.
Voedsel
is een van de voornaamste verbanden tussen de twee. Talrijke mensen kiezen voor voedselproducten die gezonder zijn, maar tegelijk ook geproduceerd op een manier die slechts minimale schade berokkent aan het leefmilieu en dieren op een menselijke manier behandelt. Bovendien willen mensen dat het voedsel dat ze kopen veilig is, zonder onaangename verrassingen. Een reeks van crises in de voedingssector – de gekke-koeienziekte (BSE), mond- en klauwzeer, dioxine in kippen – hebben er recent toe geleid dat consumenten een actieve belangstelling tonen voor duurzamere opties met kwaliteitskeuring (biologisch, vrije uitloop (bijv. scharrelkippen), zonder GGO’s). De consumenten beginnen winkels te steunen die voedselverspilling vermijden. Ze vragen ook meer informatie over wat ze in de rekken van de supermarkten vinden – bevat dit blik gepelde tomaten GGO’s? Is het vlees dat ik wil kopen hormonenvrij? Eigenlijk gaat het allemaal om keuzes: misschien zijn sommige mensen niet geïnteresseerd in het feit of het voedsel GGO’s bevat, maar het is belangrijk dat er voldoende informatie wordt gegeven zodat alle mensen voor zichzelf een keuze kunnen maken.
J
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Stapstenen
Eet en drink zo gezond mogelijk: meer verse producten, minder additieven en minder voorbewerkt voedsel.
F
vermijd genetisch gemodificeerd voedsel (tot de volledige impact ervan gekend is) en vlees afkomstig van intensieve landbouw.
F
vermijd niet-seizoengebonden voedingswaren die geïmporteerd zijn uit verre landen.
F
laat jouw supermarkt weten dat je etiketten wil waarop informatie wordt gegeven over het voedsel dat je eet.
F
neem alleen voedingssupplementen als je vindt dat je ze echt nodig hebt. Kies producten die uit natuurlijke ingrediënten bestaan, veeleer dan uit chemische imitaties.
F
informeer je over E-nummers, de kunstmatige kleur- en smaakstoffen voor voedsel.
Er wordt een campagne gevoerd door de Alliantie voor duurzame landbouw, voeding en milieu over de noodzaak om de “food miles”, met andere woorden de afstand die voedsel moet afleggen tot bij de consument, in het oog te houden: www.sustainweb.org/ chain_index.asp
Let in het bijzonder op de kleurstoffen E100 tot 180, zwaveldioxide E220, antioxidantia E320 en 321 en mononatriumglutamaat E621.
Organisch voedsel eten of vegetariër
zijn, is een keuze die mensen voor zichzelf maken, vaak omdat ze gezonder willen leven. Deze keuzes zijn echter ook goed voor ons leefmilieu. Kip eten in plaats van rundvlees betekent dat er per maaltijd 15 maal minder schade wordt berokkend aan het milieu. Eén enkele mens die een vleesvrij dieet volgt, verhindert dat meer dan 4.000 m² bomen per jaar worden vernietigd.
13
:www...
youthxchange.net / respecting-our-bodies
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Gesprekken om een internationale, wettelijk bindende overeenkomst uit te werken waardoor het gebruik van zeer vervuilende, zogenaamde “persistente organische stoffen” (POP’s) geleidelijk kan worden uitgeschakeld, hebben in mei 2001 tot succes geleid.
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Luchtvervuiling heeft geleid tot een zeer sterke toename van het aantal stadsbewoners die aan astma en allergieën lijden. In extreme gevallen hebben astmalijders vaak geen enkele andere keuze dan binnenshuis te blijven wanneer de smogniveaus hoog zijn.
J Stapstenen
We kunnen allen een inspanning leveren om de lucht te zuiveren:
J Stapstenen
We kunnen kleine stappen ondernemen om het gebruik van chemicaliën te beperken: Om meer te weten te komen over POP’s en over de rol van UNEP in de campagne ter ondersteuning van deze overeenkomst, surf naar: www.chem.unep.ch/pops/
F
Informeer je over reinigingsproducten, toiletartikelen en cosmetica, over wat ze bevatten en welke schade ze aan jou en het leefmilieu berokkenen.
F
Gebruik indien mogelijk milieuvriendelijke producten waarvoor geen wrede tests op dieren werden uitgevoerd en beperk je altijd tot de minimumhoeveelheid (doorgaans iets minder dan aanbevolen).
Niet getest op dieren.
F
Overweeg zorgvuldig hoe vaak je jouw kleren moet wassen. Laat kleren liefst niet chemisch reinigen (of ‘droogkuisen’), aangezien de gebruikte vloeistoffen vaak bijzonder vervuilende chemicaliën bevatten.
F F
Indien je toch pesticiden moet gebruiken, gebruik dan de minst schadelijke.
F
Hou je medicijnenkastje nauwlettend in het oog en breng geneesmiddelen na de vervaldatum altijd terug naar de apotheker, die deze milieuvriendelijk zal verwijderen. Geneesmiddelen die nog bruikbaar zijn en die je niet meer nodig hebt, kan je naar de apotheek brengen, waar ze worden ingezameld voor mensen die ze wel goed kunnen gebruiken.
Op de volgende websites vind je meer informatie: www.pmac.net/; www.ianr.unl.edu/pubs/pesticides/ index.htm
u
Gevaarlijke chemicaliën bevinden zich ook in de lucht die we inademen. Tegen 2005 zullen voor het eerst in de geschiedenis meer mensen in grote en kleine steden wonen dan op het platteland. Spijtig genoeg is luchtvervuiling een van de meest kenmerkende trekken van het stadsleven geworden. De slechte luchtkwaliteit heeft een schrikbarend negatieve invloed op de gezondheid van de wereldbevolking, zowel in industrie- als in ontwikkelingslanden.
Officiële woordvoerders van om en bij de 120 regeringen hebben bevestigd dat in eerste instantie de emissies van twaalf zwaar vervuilende en toxische chemicaliën, waaronder DDT, PCB’s en dioxines, moeten worden vermeden.
14
o
Waakzaam zijn houdt ook nauw verband met producten die we regelmatig gebruiken om onze huizen en onszelf schoon te houden en te verzorgen. Vele van die producten bevatten chemicaliën die nog meer bijdragen tot de al zware vervuiling en die niet biologisch afbreekbaar zijn.
Chemicaliën: smerigste soorten uitroeien.
De overeenkomst zal van kracht worden zodra ze door 50 landen is geratificeerd.
y
e
Als je naar de dokter gaat, vraag dan altijd of de remedie die hij voorschrijft de minst zware is die een doeltreffende werking heeft.
F F F
“Case verde casa” – hoe hou je je woning chemicaliënvrij – hoofdartikel in het Italiaanse tijdschrift La Nuova Ecologia (april 1992, pp. 18-31).
Indien je de keuze hebt, wandel dan door een park veeleer dan langs een drukke straat. Stop met roken of verminder je tabaksverbruik Doe regelmatig oefeningen; fitheid kan je niet opsparen tot je met pensioen gaat.
De invloed van luchtvervuiling op de gezondheid van stadsbewoners is schokkend: het is de oorzaak van 1 op de 50 hartaanvallen in Londen… In de grootste steden van India, Delhi en Mumbai (Bombay), staat inademen van de stadslucht gelijk met het roken van 10 tot 20 sigaretten per dag. In Delhi alleen al sterven elk jaar 7.500 mensen als gevolg van aandoeningen van de ademhalingswegen.
:www...
youthxchange.net / respecting-our-bodies
15
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Gesprekken om een internationale, wettelijk bindende overeenkomst uit te werken waardoor het gebruik van zeer vervuilende, zogenaamde “persistente organische stoffen” (POP’s) geleidelijk kan worden uitgeschakeld, hebben in mei 2001 tot succes geleid.
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Luchtvervuiling heeft geleid tot een zeer sterke toename van het aantal stadsbewoners die aan astma en allergieën lijden. In extreme gevallen hebben astmalijders vaak geen enkele andere keuze dan binnenshuis te blijven wanneer de smogniveaus hoog zijn.
J Stapstenen
We kunnen allen een inspanning leveren om de lucht te zuiveren:
J Stapstenen
We kunnen kleine stappen ondernemen om het gebruik van chemicaliën te beperken: Om meer te weten te komen over POP’s en over de rol van UNEP in de campagne ter ondersteuning van deze overeenkomst, surf naar: www.chem.unep.ch/pops/
F
Informeer je over reinigingsproducten, toiletartikelen en cosmetica, over wat ze bevatten en welke schade ze aan jou en het leefmilieu berokkenen.
F
Gebruik indien mogelijk milieuvriendelijke producten waarvoor geen wrede tests op dieren werden uitgevoerd en beperk je altijd tot de minimumhoeveelheid (doorgaans iets minder dan aanbevolen).
Niet getest op dieren.
F
Overweeg zorgvuldig hoe vaak je jouw kleren moet wassen. Laat kleren liefst niet chemisch reinigen (of ‘droogkuisen’), aangezien de gebruikte vloeistoffen vaak bijzonder vervuilende chemicaliën bevatten.
F F
Indien je toch pesticiden moet gebruiken, gebruik dan de minst schadelijke.
F
Hou je medicijnenkastje nauwlettend in het oog en breng geneesmiddelen na de vervaldatum altijd terug naar de apotheker, die deze milieuvriendelijk zal verwijderen. Geneesmiddelen die nog bruikbaar zijn en die je niet meer nodig hebt, kan je naar de apotheek brengen, waar ze worden ingezameld voor mensen die ze wel goed kunnen gebruiken.
Op de volgende websites vind je meer informatie: www.pmac.net/; www.ianr.unl.edu/pubs/pesticides/ index.htm
u
Gevaarlijke chemicaliën bevinden zich ook in de lucht die we inademen. Tegen 2005 zullen voor het eerst in de geschiedenis meer mensen in grote en kleine steden wonen dan op het platteland. Spijtig genoeg is luchtvervuiling een van de meest kenmerkende trekken van het stadsleven geworden. De slechte luchtkwaliteit heeft een schrikbarend negatieve invloed op de gezondheid van de wereldbevolking, zowel in industrie- als in ontwikkelingslanden.
Officiële woordvoerders van om en bij de 120 regeringen hebben bevestigd dat in eerste instantie de emissies van twaalf zwaar vervuilende en toxische chemicaliën, waaronder DDT, PCB’s en dioxines, moeten worden vermeden.
14
o
Waakzaam zijn houdt ook nauw verband met producten die we regelmatig gebruiken om onze huizen en onszelf schoon te houden en te verzorgen. Vele van die producten bevatten chemicaliën die nog meer bijdragen tot de al zware vervuiling en die niet biologisch afbreekbaar zijn.
Chemicaliën: smerigste soorten uitroeien.
De overeenkomst zal van kracht worden zodra ze door 50 landen is geratificeerd.
y
e
Als je naar de dokter gaat, vraag dan altijd of de remedie die hij voorschrijft de minst zware is die een doeltreffende werking heeft.
F F F
“Case verde casa” – hoe hou je je woning chemicaliënvrij – hoofdartikel in het Italiaanse tijdschrift La Nuova Ecologia (april 1992, pp. 18-31).
Indien je de keuze hebt, wandel dan door een park veeleer dan langs een drukke straat. Stop met roken of verminder je tabaksverbruik Doe regelmatig oefeningen; fitheid kan je niet opsparen tot je met pensioen gaat.
De invloed van luchtvervuiling op de gezondheid van stadsbewoners is schokkend: het is de oorzaak van 1 op de 50 hartaanvallen in Londen… In de grootste steden van India, Delhi en Mumbai (Bombay), staat inademen van de stadslucht gelijk met het roken van 10 tot 20 sigaretten per dag. In Delhi alleen al sterven elk jaar 7.500 mensen als gevolg van aandoeningen van de ademhalingswegen.
:www...
youthxchange.net / respecting-our-bodies
15
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
h
X
c
h
a
n
g
e
peil en de wegen zijn helemaal dichtgeslibd door het grote verkeersvolume. Er wordt geraamd dat chauffeurs in Bangkok gemiddeld 44 dagen per jaar vastzitten in het verkeer. De emissies van koolstofdioxide van Amerikaanse personenwagens en lichte vrachtwagens liepen in 1997 op tot 291 miljoen ton en overschreden de totale uitstoot van alle landen ter wereld samen op enkele na. Bovendien is de levering van de traditionele brandstoffen – met andere woorden benzine – niet onuitputtelijk.
Verkeer in Taipei, Tomorrow magazine, nr. 2-1991.
Mobiliteit is altijd al een van de sleutelelementen van de menselijke activiteit geweest
16
t
Andere problemen: vervuilende emissies van koolmonoxide bereiken in steden een kritiek
[Richard Rogers, architect]
BUR is een project georganiseerd door Carbusters, een Tsjechische NGO voor jongeren, met hoofdzetel in Praag. [www.carbusters.ecn.cz]
u
wereldbevolking, voornamelijk in de rijkere landen. Er zijn meer auto’s in één enkele stedelijke agglomeratie in de Verenigde Staten – groot Los Angeles – dan in heel India, China, Indonesië, Pakistan en Bangladesh samen.
“Transport zal de duurzaamheid van een stad in stand houden of vernietigen.”
Volgens het Prognoserapport van de Automobielnijverheid op Wereldvlak (Londen 2000), zullen Brazilië, China en India de productie van hun personenwagens met 78% verhogen, van 2,6 miljoen in 2000 naar 4,6 miljoen in 2005.
o
80% van alle auto’s in de hele wereld zijn eigendom van ongeveer 20% van de totale
Verplaatsingen
Ook de gemiddelde afstand van de verplaatsingen is toegenomen (verviervoudigd per capita!): www.wbcsdmobility.org
y
e
en is gekenmerkt door constante veranderingen en verbeteringen. Door de eeuwen heen hebben we kunnen vaststellen dat het aantal transportmiddelen onophoudelijk is toegenomen, dat ze steeds groter en krachtiger en, uiteraard, steeds sneller zijn geworden. Voor vooruitgang moet echter een prijs worden betaald en dit blijkt nu maar al te duidelijk. Volgens de cijfers van de Wereldbank zullen er in 2010 in de hele wereld 816 miljoen motorvoertuigen zijn (vergeleken met 580 miljoen in 1990). Als we overgaan van ramingen naar werkelijke cijfers, heeft de wereldwijde productie van personenwagens in het jaar 2000 een nieuw record gevestigd van 40,9 miljoen voertuigen, een stijging van 4% in vergelijking met het jaar daarvoor. Indien we tegen dezelfde snelheid verder blijven produceren, is het meer dan waarschijnlijk dat de ramingen voor het jaar 2010 nog iets vroeger zullen worden bereikt dan verwacht! Balkan Unity Ride (BUR) is een vijf weken durend project voor iedereen die belangstelling heeft voor milieubeheer, cultuur, natuur, gemeenschapsleven, fietsen en duurzaamheid. Het project werd einde juli 2001 opgestart in Stanciova, een dorp met voornamelijk inwoners van de Servische minderheid in Roemenië, en heeft zich uitgebreid tot Servië en Bulgarije. BUR legde zich toe op drie probleemgebieden: campagne voeren voor duurzaam transport en autovrije steden; actie voeren als ondersteuningsgroep voor lokale organisaties en individuen; en het opstarten van een netwerk van basisgroepen en individuen in de Balkan die willen samenwerken rond tal van verschillende thema’s. De deelnemers maakten duurzaam transport bij zoveel mogelijk mensen bekend door middel van straatacties, publieke vertoningen, demonstraties en discussies samen met lokale NGO’s die zich ook met dit probleem bezighouden.
De afhankelijkheid van de auto heeft iedereen lui gemaakt. Nagenoeg 1 op de 3 verplaatsingen van minder dan 8 km in grote steden worden met de auto gemaakt. Natuurlijk vormen motorvoertuigen ook een essentieel onderdeel van de moderne levensstijl. Maar een meer verantwoordelijk gebruik zou een verbetering kunnen teweegbrengen, waardoor de steden schoner, gezonder en veiliger zouden worden. Korte verplaatsingen verhogen het niveau van de pollutie: bij een verplaatsing van 5 km met de wagen wordt per passagier 10 maal meer kooldioxide uitgestoten dan door een bus en 25 keer meer dan door een trein.
Caroline Clayton, Dirty Planet: the Friends of the Earth Guide to pollution and what you can do about it, Livewire Books, London 2000, p. 17. Zie ook de European Local Transport Information Service – een interactieve gids voor het huidige transportbeleid in de landen van de EU: www.eltis.org U.S. General Accounting Office, Washington 2000. www.igc.org/wri/ climate/jm_oil_001.html
Ibid Clayton, op cit., p. 16. Dit zijn precies de omstandigheden waaronder het gebruik van voertuigen minder efficiënt is.
J Stapstenen
Files, vervuilde lucht, lawaaihinder … onze steden worden steeds onbewoonbaarder. Wat kunnen we daaraan doen?
F
Wandelen, fietsen of rolschaatsen. Fietsen zijn het meest energie-efficiënte transportmiddel – 80% van de energie van de fietser wordt in beweging omgezet. Het gaat snel en het houdt je fit!
F
Car sharing/car pooling wanneer dit mogelijk is. Bij car sharing gebruiken meerdere mensen één enkele auto en bij car pooling worden een of meer auto’s ter beschikking gesteld van een groep mensen die zich organiseren om samen in één wagen te rijden. Beide alternatieven verminderen de verkeersdrukte, besparen brandstof en doen de vervuiling, het energieverbruik per passagier en de kosten voor de het gebruik van een auto dalen.
F F
Als alternatief kan je ook een auto huren als je die maar af en toe nodig hebt. Openbaar vervoer. Treinen en bussen zijn doorgaans milieuvriendelijkere, “groenere” opties, aangezien ze meer mensen vervoeren en per passagier minder vervuiling veroorzaken en minder energie verbruiken.
F
Koop milieuvriendelijke, “groene” motorvoertuigen en onderhoud ze goed. Controleer alvorens je tot aankoop overgaat de energie-efficiëntie, de vervuilingsgraad, de geschatte levensduur van de wagen, scooter of motorfiets.
F
Rijd voorzichtig.Vermijd om bruusk te versnellen of te remmen. Een agressieve rijstijl leidt tot een aanzienlijk hoger brandstofverbruik en tot meer vervuiling. Zet de motor af als je ergens een tijdje stilstaat. Wacht niet te lang alvorens te schakelen.
17
:www...
youthxchange.net /clean-up-your-fun
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
h
X
c
h
a
n
g
e
peil en de wegen zijn helemaal dichtgeslibd door het grote verkeersvolume. Er wordt geraamd dat chauffeurs in Bangkok gemiddeld 44 dagen per jaar vastzitten in het verkeer. De emissies van koolstofdioxide van Amerikaanse personenwagens en lichte vrachtwagens liepen in 1997 op tot 291 miljoen ton en overschreden de totale uitstoot van alle landen ter wereld samen op enkele na. Bovendien is de levering van de traditionele brandstoffen – met andere woorden benzine – niet onuitputtelijk.
Verkeer in Taipei, Tomorrow magazine, nr. 2-1991.
Mobiliteit is altijd al een van de sleutelelementen van de menselijke activiteit geweest
16
t
Andere problemen: vervuilende emissies van koolmonoxide bereiken in steden een kritiek
[Richard Rogers, architect]
BUR is een project georganiseerd door Carbusters, een Tsjechische NGO voor jongeren, met hoofdzetel in Praag. [www.carbusters.ecn.cz]
u
wereldbevolking, voornamelijk in de rijkere landen. Er zijn meer auto’s in één enkele stedelijke agglomeratie in de Verenigde Staten – groot Los Angeles – dan in heel India, China, Indonesië, Pakistan en Bangladesh samen.
“Transport zal de duurzaamheid van een stad in stand houden of vernietigen.”
Volgens het Prognoserapport van de Automobielnijverheid op Wereldvlak (Londen 2000), zullen Brazilië, China en India de productie van hun personenwagens met 78% verhogen, van 2,6 miljoen in 2000 naar 4,6 miljoen in 2005.
o
80% van alle auto’s in de hele wereld zijn eigendom van ongeveer 20% van de totale
Verplaatsingen
Ook de gemiddelde afstand van de verplaatsingen is toegenomen (verviervoudigd per capita!): www.wbcsdmobility.org
y
e
en is gekenmerkt door constante veranderingen en verbeteringen. Door de eeuwen heen hebben we kunnen vaststellen dat het aantal transportmiddelen onophoudelijk is toegenomen, dat ze steeds groter en krachtiger en, uiteraard, steeds sneller zijn geworden. Voor vooruitgang moet echter een prijs worden betaald en dit blijkt nu maar al te duidelijk. Volgens de cijfers van de Wereldbank zullen er in 2010 in de hele wereld 816 miljoen motorvoertuigen zijn (vergeleken met 580 miljoen in 1990). Als we overgaan van ramingen naar werkelijke cijfers, heeft de wereldwijde productie van personenwagens in het jaar 2000 een nieuw record gevestigd van 40,9 miljoen voertuigen, een stijging van 4% in vergelijking met het jaar daarvoor. Indien we tegen dezelfde snelheid verder blijven produceren, is het meer dan waarschijnlijk dat de ramingen voor het jaar 2010 nog iets vroeger zullen worden bereikt dan verwacht! Balkan Unity Ride (BUR) is een vijf weken durend project voor iedereen die belangstelling heeft voor milieubeheer, cultuur, natuur, gemeenschapsleven, fietsen en duurzaamheid. Het project werd einde juli 2001 opgestart in Stanciova, een dorp met voornamelijk inwoners van de Servische minderheid in Roemenië, en heeft zich uitgebreid tot Servië en Bulgarije. BUR legde zich toe op drie probleemgebieden: campagne voeren voor duurzaam transport en autovrije steden; actie voeren als ondersteuningsgroep voor lokale organisaties en individuen; en het opstarten van een netwerk van basisgroepen en individuen in de Balkan die willen samenwerken rond tal van verschillende thema’s. De deelnemers maakten duurzaam transport bij zoveel mogelijk mensen bekend door middel van straatacties, publieke vertoningen, demonstraties en discussies samen met lokale NGO’s die zich ook met dit probleem bezighouden.
De afhankelijkheid van de auto heeft iedereen lui gemaakt. Nagenoeg 1 op de 3 verplaatsingen van minder dan 8 km in grote steden worden met de auto gemaakt. Natuurlijk vormen motorvoertuigen ook een essentieel onderdeel van de moderne levensstijl. Maar een meer verantwoordelijk gebruik zou een verbetering kunnen teweegbrengen, waardoor de steden schoner, gezonder en veiliger zouden worden. Korte verplaatsingen verhogen het niveau van de pollutie: bij een verplaatsing van 5 km met de wagen wordt per passagier 10 maal meer kooldioxide uitgestoten dan door een bus en 25 keer meer dan door een trein.
Caroline Clayton, Dirty Planet: the Friends of the Earth Guide to pollution and what you can do about it, Livewire Books, London 2000, p. 17. Zie ook de European Local Transport Information Service – een interactieve gids voor het huidige transportbeleid in de landen van de EU: www.eltis.org U.S. General Accounting Office, Washington 2000. www.igc.org/wri/ climate/jm_oil_001.html
Ibid Clayton, op cit., p. 16. Dit zijn precies de omstandigheden waaronder het gebruik van voertuigen minder efficiënt is.
J Stapstenen
Files, vervuilde lucht, lawaaihinder … onze steden worden steeds onbewoonbaarder. Wat kunnen we daaraan doen?
F
Wandelen, fietsen of rolschaatsen. Fietsen zijn het meest energie-efficiënte transportmiddel – 80% van de energie van de fietser wordt in beweging omgezet. Het gaat snel en het houdt je fit!
F
Car sharing/car pooling wanneer dit mogelijk is. Bij car sharing gebruiken meerdere mensen één enkele auto en bij car pooling worden een of meer auto’s ter beschikking gesteld van een groep mensen die zich organiseren om samen in één wagen te rijden. Beide alternatieven verminderen de verkeersdrukte, besparen brandstof en doen de vervuiling, het energieverbruik per passagier en de kosten voor de het gebruik van een auto dalen.
F F
Als alternatief kan je ook een auto huren als je die maar af en toe nodig hebt. Openbaar vervoer. Treinen en bussen zijn doorgaans milieuvriendelijkere, “groenere” opties, aangezien ze meer mensen vervoeren en per passagier minder vervuiling veroorzaken en minder energie verbruiken.
F
Koop milieuvriendelijke, “groene” motorvoertuigen en onderhoud ze goed. Controleer alvorens je tot aankoop overgaat de energie-efficiëntie, de vervuilingsgraad, de geschatte levensduur van de wagen, scooter of motorfiets.
F
Rijd voorzichtig.Vermijd om bruusk te versnellen of te remmen. Een agressieve rijstijl leidt tot een aanzienlijk hoger brandstofverbruik en tot meer vervuiling. Zet de motor af als je ergens een tijdje stilstaat. Wacht niet te lang alvorens te schakelen.
17
:www...
youthxchange.net /clean-up-your-fun
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
“Er zijn geen passagiers op het ruimteschip Aarde. We zijn allen bemanningsleden.” [Marshall McLuhan, socioloog]
Voor meer informatie over dit thema: www.ecotourism.org www.greenglobe21.com www.responsibletravel.com
18
De tragedie van 11 september in de Verenigde Staten heeft geleid tot een sterke daling van het aantal vliegtuigpassagiers. Maar de daaropvolgende goedkeuring om de luchthaven van Londen Heathrow uit te breiden, wijst erop dat dit slechts een korte onderbreking zal betekenen van de stijgende trend.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Zijn er alternatieven? Zeker. Tegenwoordig zijn er steeds meer duurzame vakantie- en reismogelijkheden beschikbaar (beschermings- en restauratieprojecten, vrijwillige hulpprojecten, lesgeven in het buitenland enz.). Op het Internet vind je honderden ideeën en mogelijkheden, maar wees wel voorzichtig want een aantal van de websites bieden pakketten aan die helemaal niet zo duurzaam zijn als ze beweren!
Reizen
Dit vertegenwoordigt meer dan 10% van de economische activiteit in de wereld en verschaft rechtstreeks of onrechtstreeks werk aan meer dan 200 miljoen mensen. Voor meer details, surf naar: www.uneptie.org/pc/tourism/ sust-tourism www.world-tourism.org www.wttc.org
y
e
Zoek je iets met meer ontspanning? Geen enkel probleem. Duurzaamheid kan ook worden ingeschakeld in traditionele vakantieformules. Bij degelijk beheerde hotels, logies met bed & breakfast en campings onder leiding van lokale exploitanten is het waarschijnlijker dat ze de lokale economie, het leefmilieu en de cultuur bevorderen en respecteren dan sommige internationale hotelketens doen.
Een duurzamer transportbeleid tot stand brengen is een van de kerntaken van de inspanningen die door Studiosus (Duitsland) worden geleverd om een duurzame ontwikkeling te verzekeren. Een van de maatregelen die worden genomen zijn incentives om trein- en busvervoer aan te bieden in plaats van verplaatsingen met het vliegtuig of met de wagen.
Een positief teken is dat duurzaam of ethisch verantwoord toerisme steeds meer aan populariteit wint. Hieronder vind je enkele suggesties voor vakanties. Het kan een lange lijst lijken, maar als we op reis zijn, moeten we onze inspanningen en onze aandacht voor het milieu verdubbelen. Niet alleen gaan we dan naar plaatsen waar we vaak met de cultuur niet vertrouwd zijn, maar bovendien ook naar het huis van iemand anders en iedereen apprecieert een welgemanierde en attente gast.
Kan reisplezier worden gecombineerd met duurzaamheid? Bij Premier Tours (Zuid-Afrika) zeggen ze van wel Dit reisbureau stippelt namelijk rondreizen uit naar sites en accommodaties die actief bijdragen tot het behoud van de vakantiebestemmingen.
J Stapstenen Mobiliteit betekent meer dan gewoon maar zich verplaatsen. Het betekent ook ontsnappen uit het dagelijkse leven, reizen, voor studie, werk of ontspanning. Zijn sommige keuzes echter duurzamer dan andere? Hieronder geven wij jou wat stof tot nadenken…
Toerisme
heeft een enorme impact op onze planeet en is de grootste industrietak ter wereld. Volgens de World Tourism Organisation zullen er tegen het jaar 2010 wereldwijd ongeveer 1 miljard internationale aankomsten worden genoteerd (tegenover 500 miljoen in 1993). Massatoerisme brengt ernstige schade toe aan het milieu. Wetenschappers voorspellen dat tegen 2015 de helft van de jaarlijkse vernietiging van de ozonlaag zal worden veroorzaakt door het vliegtuigverkeer. Uiteraard komen niet alle vliegtuigreizen op rekening van toeristen, maar ze dragen wel aanzienlijk bij tot het probleem. Luchtvervuiling evenals verslechtering van de bodem- en waterkwaliteit zijn vooral problematisch in kustgebieden, aangezien daar vaak overexploitatie voorkomt. En wat nog zichtbaarder is: wat met onverantwoordelijke toeristen die van paradijselijke streken op onze aarde echte stortplaatsen maken?
UNEP Tour Operators Initiative (TOI)
Er zijn een aantal dingen die we kunnen doen om onze impact als toeristen te beperken, bijvoorbeeld…
F
Reisformules kiezen die het grootste voordeel opleveren voor de bevolking die we bezoeken. Onderhandelen om lagere prijzen te krijgen bij het kopen van tickets en souvenirs kan exploitatie zijn.
F
Waardevolle natuurlijke hulpbronnen ontzien. Verspil geen water of energie. Gebruik geen vervuilende stoffen als detergenten in rivieren of bronnen.
F
Verwijder afval. Verbrand of begraaf papier en scheid alle niet biologisch afbreekbare afval van de rest.
F
Planten moeten in hun natuurlijke omgeving kunnen blijven groeien. Het wegnemen van scheuten, zaden of wortels is in vele delen van de wereld illegaal.
F
Ondersteun de lokale handelaars en ambachtslui. Koop, indien mogelijk, souvenirs die ter plekke werden gemaakt.
F
Respecteer de landrechten. Wanneer toeristen zich op stamgronden bevinden moeten ze zich gedragen alsof dit privé-eigendom is.
F
Probeer zoveel mogelijk te lezen over het land dat je bezoekt. Het zal je helpen om de lokale cultuur te respecteren en vele deuren voor je openen. In heel wat landen zijn losse en lichte kleren te verkiezen boven kleren die al te veel blootgeven. Ook kussen in het openbaar is vaak cultureel onaanvaardbaar.
Dus … zoals the American Sierra Club aanbeveelt: neem alleen foto’s; laat alleen voetafdrukken achter!
www.toinitiative.org/good_ practices/introduction.htm
“Koraal of geen koraal? Het is mijn keuze.”: Koraalriffen zijn in talrijke kustgebieden een van de belangrijkste attracties. UNEP geeft informatie over hoe deze wonderen der natuur kunnen worden bezocht met respect voor hun natuurlijke omgeving: www.uneptie.org/tourism Bronnen: TOURISM CONCERN’S (UK); SURVIVAL INTERNATIONAL’S CODE; THE HIMALAYAN TOURIST CODE (Nepal); ECUMENICAL COALITION OF THE THIRD WORLD TOURISM (Bangkok); TOURISM WITH INSIGHT (D); www.sierraclub.org
:www...
youthxchange.net /looking-for-a-place
19
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
“Er zijn geen passagiers op het ruimteschip Aarde. We zijn allen bemanningsleden.” [Marshall McLuhan, socioloog]
Voor meer informatie over dit thema: www.ecotourism.org www.greenglobe21.com www.responsibletravel.com
18
De tragedie van 11 september in de Verenigde Staten heeft geleid tot een sterke daling van het aantal vliegtuigpassagiers. Maar de daaropvolgende goedkeuring om de luchthaven van Londen Heathrow uit te breiden, wijst erop dat dit slechts een korte onderbreking zal betekenen van de stijgende trend.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Zijn er alternatieven? Zeker. Tegenwoordig zijn er steeds meer duurzame vakantie- en reismogelijkheden beschikbaar (beschermings- en restauratieprojecten, vrijwillige hulpprojecten, lesgeven in het buitenland enz.). Op het Internet vind je honderden ideeën en mogelijkheden, maar wees wel voorzichtig want een aantal van de websites bieden pakketten aan die helemaal niet zo duurzaam zijn als ze beweren!
Reizen
Dit vertegenwoordigt meer dan 10% van de economische activiteit in de wereld en verschaft rechtstreeks of onrechtstreeks werk aan meer dan 200 miljoen mensen. Voor meer details, surf naar: www.uneptie.org/pc/tourism/ sust-tourism www.world-tourism.org www.wttc.org
y
e
Zoek je iets met meer ontspanning? Geen enkel probleem. Duurzaamheid kan ook worden ingeschakeld in traditionele vakantieformules. Bij degelijk beheerde hotels, logies met bed & breakfast en campings onder leiding van lokale exploitanten is het waarschijnlijker dat ze de lokale economie, het leefmilieu en de cultuur bevorderen en respecteren dan sommige internationale hotelketens doen.
Een duurzamer transportbeleid tot stand brengen is een van de kerntaken van de inspanningen die door Studiosus (Duitsland) worden geleverd om een duurzame ontwikkeling te verzekeren. Een van de maatregelen die worden genomen zijn incentives om trein- en busvervoer aan te bieden in plaats van verplaatsingen met het vliegtuig of met de wagen.
Een positief teken is dat duurzaam of ethisch verantwoord toerisme steeds meer aan populariteit wint. Hieronder vind je enkele suggesties voor vakanties. Het kan een lange lijst lijken, maar als we op reis zijn, moeten we onze inspanningen en onze aandacht voor het milieu verdubbelen. Niet alleen gaan we dan naar plaatsen waar we vaak met de cultuur niet vertrouwd zijn, maar bovendien ook naar het huis van iemand anders en iedereen apprecieert een welgemanierde en attente gast.
Kan reisplezier worden gecombineerd met duurzaamheid? Bij Premier Tours (Zuid-Afrika) zeggen ze van wel Dit reisbureau stippelt namelijk rondreizen uit naar sites en accommodaties die actief bijdragen tot het behoud van de vakantiebestemmingen.
J Stapstenen Mobiliteit betekent meer dan gewoon maar zich verplaatsen. Het betekent ook ontsnappen uit het dagelijkse leven, reizen, voor studie, werk of ontspanning. Zijn sommige keuzes echter duurzamer dan andere? Hieronder geven wij jou wat stof tot nadenken…
Toerisme
heeft een enorme impact op onze planeet en is de grootste industrietak ter wereld. Volgens de World Tourism Organisation zullen er tegen het jaar 2010 wereldwijd ongeveer 1 miljard internationale aankomsten worden genoteerd (tegenover 500 miljoen in 1993). Massatoerisme brengt ernstige schade toe aan het milieu. Wetenschappers voorspellen dat tegen 2015 de helft van de jaarlijkse vernietiging van de ozonlaag zal worden veroorzaakt door het vliegtuigverkeer. Uiteraard komen niet alle vliegtuigreizen op rekening van toeristen, maar ze dragen wel aanzienlijk bij tot het probleem. Luchtvervuiling evenals verslechtering van de bodem- en waterkwaliteit zijn vooral problematisch in kustgebieden, aangezien daar vaak overexploitatie voorkomt. En wat nog zichtbaarder is: wat met onverantwoordelijke toeristen die van paradijselijke streken op onze aarde echte stortplaatsen maken?
UNEP Tour Operators Initiative (TOI)
Er zijn een aantal dingen die we kunnen doen om onze impact als toeristen te beperken, bijvoorbeeld…
F
Reisformules kiezen die het grootste voordeel opleveren voor de bevolking die we bezoeken. Onderhandelen om lagere prijzen te krijgen bij het kopen van tickets en souvenirs kan exploitatie zijn.
F
Waardevolle natuurlijke hulpbronnen ontzien. Verspil geen water of energie. Gebruik geen vervuilende stoffen als detergenten in rivieren of bronnen.
F
Verwijder afval. Verbrand of begraaf papier en scheid alle niet biologisch afbreekbare afval van de rest.
F
Planten moeten in hun natuurlijke omgeving kunnen blijven groeien. Het wegnemen van scheuten, zaden of wortels is in vele delen van de wereld illegaal.
F
Ondersteun de lokale handelaars en ambachtslui. Koop, indien mogelijk, souvenirs die ter plekke werden gemaakt.
F
Respecteer de landrechten. Wanneer toeristen zich op stamgronden bevinden moeten ze zich gedragen alsof dit privé-eigendom is.
F
Probeer zoveel mogelijk te lezen over het land dat je bezoekt. Het zal je helpen om de lokale cultuur te respecteren en vele deuren voor je openen. In heel wat landen zijn losse en lichte kleren te verkiezen boven kleren die al te veel blootgeven. Ook kussen in het openbaar is vaak cultureel onaanvaardbaar.
Dus … zoals the American Sierra Club aanbeveelt: neem alleen foto’s; laat alleen voetafdrukken achter!
www.toinitiative.org/good_ practices/introduction.htm
“Koraal of geen koraal? Het is mijn keuze.”: Koraalriffen zijn in talrijke kustgebieden een van de belangrijkste attracties. UNEP geeft informatie over hoe deze wonderen der natuur kunnen worden bezocht met respect voor hun natuurlijke omgeving: www.uneptie.org/tourism Bronnen: TOURISM CONCERN’S (UK); SURVIVAL INTERNATIONAL’S CODE; THE HIMALAYAN TOURIST CODE (Nepal); ECUMENICAL COALITION OF THE THIRD WORLD TOURISM (Bangkok); TOURISM WITH INSIGHT (D); www.sierraclub.org
:www...
youthxchange.net /looking-for-a-place
19
y
Afval verminderen “Elk product dat we verbruiken heeft een vergelijkbare verborgen geschiedenis, een ongeschreven inventaris van zijn materialen, hulpbronnen en impact. Het leidt ook tot bijkomend afval dat door het gebruik en de verwijdering ervan wordt teweeggebracht.” [Paul Hawken, milieu-expert]
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
In de afgelopen jaren werd er een dramatische stijging vastgesteld van de hoeveelheid geproduceerd afval. Gemiddeld gooit iedere inwoner van een industrieland elke dag 1 kg afval weg. Dit gemiddelde betekent echter niet dat de productie en de verwijdering van afval gelijk verdeeld zijn. Europeanen, bijvoorbeeld, produceren elk jaar om en bij de 2.000 miljoen ton afval. Meer dan 40 miljoen ton daarvan wordt als gevaarlijk afval betiteld. In de afgelopen zes jaar is de hoeveelheid geproduceerd afval met 10% per jaar gestegen. Het is overduidelijk dat we die trend moeten stoppen en omkeren als we niet door afval willen worden overstelpt. We moeten oplossingen op lange termijn vinden om afval te voorkomen en wel om twee cruciale redenen: 4 hoe meer afval, des te groter de potentiële vervuiling; 4 afval bevat grote hoeveelheden materialen die kunnen worden hergebruikt en gerecycleerd – minder afval betekent ook meer geld!
20
http://europa.eu.int/comm/ environment/waste/index.htm
In de Verenigde Staten worden elk jaar ongeveer 113 miljard bekertjes, 39 miljard stukken bestek en 29 miljard borden gebruikt en weggegooid. De helft daarvan zijn gemaakt van plastic. India produceert per jaar 4,5 miljoen ton plasticafval. De schadelijke stof is doorgaans polyethyleen (de stof waaruit plasticzakken worden gemaakt), dat tot 100 jaar tijd nodig heeft voor het wordt afgebroken.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Plastic vermijden. De inwoners van New Delhi behoren tot de grootste verbruikers van plasticzakken ter wereld. Samen met het Indische leger is de PANCHAVATI GREEN MOVEMENT een campagne begonnen – onder de naam The Quit India Polybag – om het gebruik van plasticzakken te verminderen. Studenten spreken met verkopers en handelaars in lokale buurten en informeren hen over de impact van plasticzakken op het leefmilieu. Gezinnen worden aangemoedigd om plasticzakken opnieuw te gebruiken of – nog beter – om over te schakelen op stoffen zakken.
e
Bron: www.unep.org/ children_youth/
Dankzij de inspanningen van Panchavati zijn alle legerkantines in New Delhi gestopt met het gebruik van plasticzakken. Daarnaast heeft ook de hotelnijverheid in New Delhi het gebruik van plasticzakken geband. Ook de New Delhi Municipal Corporation neemt deel aan Panchavati en heeft beloofd ernstige inspanningen te leveren om van New Delhi een “plasticzakvrije” zone te maken.
Zelfs computers, die doorgaans worden beschouwd als hulpmiddelen die kunnen bijdragen tot DV, veroorzaken schadelijk afval. Aangezien de kracht van computers om de 18 maanden verdubbelt, zullen er tegen het jaar 2005 in de hele wereld 315 miljoen verouderde computers zijn. Volgens de Amerikaanse SILICON VALLEY TOXIC COALITION is dat het equivalent van 600 miljoen kg lood, 1 miljoen kg cadmium en 200.000 kg kwik – allemaal giftige metalen. Hoe kunnen we anders gaan denken over afval? Op de eerste plaats door minder te gebruiken! In de tweede plaats door het ontwerp van de producten opnieuw te bekijken. Producten anders ontwerpen om afval te minimaliseren of zelfs helemaal te vermijden, moet ook een deel van de oplossing worden. Om meer te weten te komen over dit complexe probleem van ecologisch ontwerp of ecodesign kunt u deze en andere websites bezoeken.
www.svtc.org www.o2.org www.smartarch.nl/
:www...
youthxchange.net /social-belonging
21
y
Afval verminderen “Elk product dat we verbruiken heeft een vergelijkbare verborgen geschiedenis, een ongeschreven inventaris van zijn materialen, hulpbronnen en impact. Het leidt ook tot bijkomend afval dat door het gebruik en de verwijdering ervan wordt teweeggebracht.” [Paul Hawken, milieu-expert]
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
In de afgelopen jaren werd er een dramatische stijging vastgesteld van de hoeveelheid geproduceerd afval. Gemiddeld gooit iedere inwoner van een industrieland elke dag 1 kg afval weg. Dit gemiddelde betekent echter niet dat de productie en de verwijdering van afval gelijk verdeeld zijn. Europeanen, bijvoorbeeld, produceren elk jaar om en bij de 2.000 miljoen ton afval. Meer dan 40 miljoen ton daarvan wordt als gevaarlijk afval betiteld. In de afgelopen zes jaar is de hoeveelheid geproduceerd afval met 10% per jaar gestegen. Het is overduidelijk dat we die trend moeten stoppen en omkeren als we niet door afval willen worden overstelpt. We moeten oplossingen op lange termijn vinden om afval te voorkomen en wel om twee cruciale redenen: 4 hoe meer afval, des te groter de potentiële vervuiling; 4 afval bevat grote hoeveelheden materialen die kunnen worden hergebruikt en gerecycleerd – minder afval betekent ook meer geld!
20
http://europa.eu.int/comm/ environment/waste/index.htm
In de Verenigde Staten worden elk jaar ongeveer 113 miljard bekertjes, 39 miljard stukken bestek en 29 miljard borden gebruikt en weggegooid. De helft daarvan zijn gemaakt van plastic. India produceert per jaar 4,5 miljoen ton plasticafval. De schadelijke stof is doorgaans polyethyleen (de stof waaruit plasticzakken worden gemaakt), dat tot 100 jaar tijd nodig heeft voor het wordt afgebroken.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Plastic vermijden. De inwoners van New Delhi behoren tot de grootste verbruikers van plasticzakken ter wereld. Samen met het Indische leger is de PANCHAVATI GREEN MOVEMENT een campagne begonnen – onder de naam The Quit India Polybag – om het gebruik van plasticzakken te verminderen. Studenten spreken met verkopers en handelaars in lokale buurten en informeren hen over de impact van plasticzakken op het leefmilieu. Gezinnen worden aangemoedigd om plasticzakken opnieuw te gebruiken of – nog beter – om over te schakelen op stoffen zakken.
e
Bron: www.unep.org/ children_youth/
Dankzij de inspanningen van Panchavati zijn alle legerkantines in New Delhi gestopt met het gebruik van plasticzakken. Daarnaast heeft ook de hotelnijverheid in New Delhi het gebruik van plasticzakken geband. Ook de New Delhi Municipal Corporation neemt deel aan Panchavati en heeft beloofd ernstige inspanningen te leveren om van New Delhi een “plasticzakvrije” zone te maken.
Zelfs computers, die doorgaans worden beschouwd als hulpmiddelen die kunnen bijdragen tot DV, veroorzaken schadelijk afval. Aangezien de kracht van computers om de 18 maanden verdubbelt, zullen er tegen het jaar 2005 in de hele wereld 315 miljoen verouderde computers zijn. Volgens de Amerikaanse SILICON VALLEY TOXIC COALITION is dat het equivalent van 600 miljoen kg lood, 1 miljoen kg cadmium en 200.000 kg kwik – allemaal giftige metalen. Hoe kunnen we anders gaan denken over afval? Op de eerste plaats door minder te gebruiken! In de tweede plaats door het ontwerp van de producten opnieuw te bekijken. Producten anders ontwerpen om afval te minimaliseren of zelfs helemaal te vermijden, moet ook een deel van de oplossing worden. Om meer te weten te komen over dit complexe probleem van ecologisch ontwerp of ecodesign kunt u deze en andere websites bezoeken.
www.svtc.org www.o2.org www.smartarch.nl/
:www...
youthxchange.net /social-belonging
21
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Wat is ecodesign? Het betekent dat producten worden ontworpen waarbij gebruik wordt gemaakt van een “circulaire aanpak”, die bekend staat als “van wieg tot graf”. Er wordt dus rekening gehouden met de volledige levensduur van het moment waarop ze worden vervaardigd tot het ogenblik waarop ze worden verwijderd. De doelstellingen bestaan erin om:
4 4 4 4
y
e
Materialen, energie en andere hulpbronnen efficiënter te gebruiken. Materialen te kiezen die niet afkomstig zijn van bedreigde ecosystemen. Een ontwerp te kiezen dat vervuiling en afval vermijdt. Te opteren voor gerecycleerde of recycleerbare materialen en energiebesparende technologieën.
4 De levensduur van een product te optimaliseren: ervoor te zorgen dat het gemak-
kelijk kan worden gebruikt, gehouden, bijgewerkt, opnieuw gebruikt, gerecycleerd of opnieuw vervaardigd.
4 Alles eenvoudig te houden! – Dus minder materialen/onderdelen te gebruiken en
ervoor te zorgen dat alles gemakkelijk kan worden gedemonteerd en gerecycleerd.
4 De transportlogistiek te verbeteren. 4 Potentiële gevaren voor de gezondheid te vermijden. – door veilige en niet-toxische materialen te gebruiken.
4 De mensenrechten te respecteren (slavenhokken en kinderarbeid te vermijden). Vaak heeft ecodesign niets te maken met het opnieuw uitvinden van goederen. Het procédé erkent dat mensen niet altijd een product willen, maar wel oplossingen nodig hebben. Als een wassalon goed is ontworpen, dan kan het gemakkelijk individuele wasmachines vervangen. Ecodesign gaat op zoek naar alternatieve manieren om een taak uit te voeren met minder schadelijke gevolgen voor het leefmilieu en een even grote of zelfs grotere efficiëntie. Ecodesigners zijn van mening dat ethiek en esthetiek niet elkaars tegengestelde zijn, maar elkaar veeleer aanvullen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Een van de belangrijkste uitdagingen waarmee de wereld tegenwoordig te maken krijgt, is de vermindering van het verbruik van natuurlijke hulpmiddelen. Met andere woorden, we moeten ophouden te denken dat de natuurlijke rijkdommen van de aarde – of het nu om fossiele brandstoffen, water, aardgas of bomen gaat – een onuitputtelijke voorraad vormen. Daarom is er een cruciale rol weggelegd voor recyclage. Als we onze aanvoer van natuurlijke hulpbronnen niet willen uitputten, zullen herstellen, hergebruiken en recycleren onze tweede natuur moeten worden, zowel in het commerciële als in het dagelijkse leven. Dit zal ons helpen om:
In het mariene reservaat Kiunga in Noord-Kenia is het rif niet beschermd. Het afval dat op het strand aanspoelt, vervuilt niet alleen de nestvorming van de schildpadden maar vormt er ook een bedreiging voor. KIUNGA ECO-FRIENDLY HANDICRAFTS zamelt het afval in en maakt er speelgoed van. Zo worden van oude teenslippers draagbare speelgoedtelefoons en –autootjes gemaakt.
4 de schade aan het leefmilieu te minimaliseren en verdere vernielingen te vermijden;
4 het onnodige gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen te vermijden; 4 energie te besparen en het niveau van de vervuiling te verlagen. Recycleren kan ook een belangrijke rol spelen bij de vermindering van vaste afvalstoffen door deze voor de vervaardiging van nieuwe producten te gebruiken. Elke ton gerecycleerd papier spaart 17 bomen en 21.000 liter water. Daarnaast worden ook de luchtvervuiling met 30 kg en de afvalstorting met 2,3 m³ verminderd. Hergebruiken en verminderen van verpakkingen zijn kernelementen om verpakkingsafval te vermijden. In de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, worden elk jaar 64 miljoen ton verpakkingen weggegooid. Sommige bedrijven veranderen tegenwoordig echter wel hun aanpak met betrekking tot schadelijke verpakkingen.
J Stapstenen
Zoals de ontbossing en de winning van grondstoffen uit de aarde.
Om hierover meer te weten te komen, kunt u surfen naar: www.wastewatch.org.uk; www.recycle.net – Voor een woordenlijst over gerecycleerde/ recycleerbare materialen, zie: www.grn.com/grn/library/ gloss.htm PHILIPS DESIGN, for example, created a global design programme for over 80,000 products that made up the PHILIPS CONSUMER ELECTRONICS portfolio. www.design.philips.com/portfolio/ casestudies/pacman
Er zijn eenvoudige manieren om de hoeveelheid afval die wij in het dagelijkse leven produceren te verminderen. Houd de 5 stelregels van het recycleren steeds in gedachten:
22
F
Weiger onnodige verpakkingen en moedig producenten aan om hun producten niet overdreven te verpakken.
F
Breng flessen en hervulbare houders terug als dit kan. Koop indien mogelijk hergebruikbare flessen.
F F F
Gebruik en hervul zoveel als u kan. Enveloppen, flessen en plasticzakken kunnen allemaal opnieuw worden gebruikt. Breng kleren die u niet meer wil naar liefdadigheidsinstellingen – u recycleert niet alleen, maar anderen zullen uw initiatief appreciëren en ervan profiteren. Herstel zaken veeleer dan ze weg te gooien. Recycleer papier, blikken en flessen en breng ze terug naar het containerpark bij u in de buurt. Composteer huishoudelijk afval.
23
:www...
youthxchange.net /carrying-the-torch
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
Wat is ecodesign? Het betekent dat producten worden ontworpen waarbij gebruik wordt gemaakt van een “circulaire aanpak”, die bekend staat als “van wieg tot graf”. Er wordt dus rekening gehouden met de volledige levensduur van het moment waarop ze worden vervaardigd tot het ogenblik waarop ze worden verwijderd. De doelstellingen bestaan erin om:
4 4 4 4
y
e
Materialen, energie en andere hulpbronnen efficiënter te gebruiken. Materialen te kiezen die niet afkomstig zijn van bedreigde ecosystemen. Een ontwerp te kiezen dat vervuiling en afval vermijdt. Te opteren voor gerecycleerde of recycleerbare materialen en energiebesparende technologieën.
4 De levensduur van een product te optimaliseren: ervoor te zorgen dat het gemak-
kelijk kan worden gebruikt, gehouden, bijgewerkt, opnieuw gebruikt, gerecycleerd of opnieuw vervaardigd.
4 Alles eenvoudig te houden! – Dus minder materialen/onderdelen te gebruiken en
ervoor te zorgen dat alles gemakkelijk kan worden gedemonteerd en gerecycleerd.
4 De transportlogistiek te verbeteren. 4 Potentiële gevaren voor de gezondheid te vermijden. – door veilige en niet-toxische materialen te gebruiken.
4 De mensenrechten te respecteren (slavenhokken en kinderarbeid te vermijden). Vaak heeft ecodesign niets te maken met het opnieuw uitvinden van goederen. Het procédé erkent dat mensen niet altijd een product willen, maar wel oplossingen nodig hebben. Als een wassalon goed is ontworpen, dan kan het gemakkelijk individuele wasmachines vervangen. Ecodesign gaat op zoek naar alternatieve manieren om een taak uit te voeren met minder schadelijke gevolgen voor het leefmilieu en een even grote of zelfs grotere efficiëntie. Ecodesigners zijn van mening dat ethiek en esthetiek niet elkaars tegengestelde zijn, maar elkaar veeleer aanvullen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Een van de belangrijkste uitdagingen waarmee de wereld tegenwoordig te maken krijgt, is de vermindering van het verbruik van natuurlijke hulpmiddelen. Met andere woorden, we moeten ophouden te denken dat de natuurlijke rijkdommen van de aarde – of het nu om fossiele brandstoffen, water, aardgas of bomen gaat – een onuitputtelijke voorraad vormen. Daarom is er een cruciale rol weggelegd voor recyclage. Als we onze aanvoer van natuurlijke hulpbronnen niet willen uitputten, zullen herstellen, hergebruiken en recycleren onze tweede natuur moeten worden, zowel in het commerciële als in het dagelijkse leven. Dit zal ons helpen om:
In het mariene reservaat Kiunga in Noord-Kenia is het rif niet beschermd. Het afval dat op het strand aanspoelt, vervuilt niet alleen de nestvorming van de schildpadden maar vormt er ook een bedreiging voor. KIUNGA ECO-FRIENDLY HANDICRAFTS zamelt het afval in en maakt er speelgoed van. Zo worden van oude teenslippers draagbare speelgoedtelefoons en –autootjes gemaakt.
4 de schade aan het leefmilieu te minimaliseren en verdere vernielingen te vermijden;
4 het onnodige gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen te vermijden; 4 energie te besparen en het niveau van de vervuiling te verlagen. Recycleren kan ook een belangrijke rol spelen bij de vermindering van vaste afvalstoffen door deze voor de vervaardiging van nieuwe producten te gebruiken. Elke ton gerecycleerd papier spaart 17 bomen en 21.000 liter water. Daarnaast worden ook de luchtvervuiling met 30 kg en de afvalstorting met 2,3 m³ verminderd. Hergebruiken en verminderen van verpakkingen zijn kernelementen om verpakkingsafval te vermijden. In de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, worden elk jaar 64 miljoen ton verpakkingen weggegooid. Sommige bedrijven veranderen tegenwoordig echter wel hun aanpak met betrekking tot schadelijke verpakkingen.
J Stapstenen
Zoals de ontbossing en de winning van grondstoffen uit de aarde.
Om hierover meer te weten te komen, kunt u surfen naar: www.wastewatch.org.uk; www.recycle.net – Voor een woordenlijst over gerecycleerde/ recycleerbare materialen, zie: www.grn.com/grn/library/ gloss.htm PHILIPS DESIGN, for example, created a global design programme for over 80,000 products that made up the PHILIPS CONSUMER ELECTRONICS portfolio. www.design.philips.com/portfolio/ casestudies/pacman
Er zijn eenvoudige manieren om de hoeveelheid afval die wij in het dagelijkse leven produceren te verminderen. Houd de 5 stelregels van het recycleren steeds in gedachten:
22
F
Weiger onnodige verpakkingen en moedig producenten aan om hun producten niet overdreven te verpakken.
F
Breng flessen en hervulbare houders terug als dit kan. Koop indien mogelijk hergebruikbare flessen.
F F F
Gebruik en hervul zoveel als u kan. Enveloppen, flessen en plasticzakken kunnen allemaal opnieuw worden gebruikt. Breng kleren die u niet meer wil naar liefdadigheidsinstellingen – u recycleert niet alleen, maar anderen zullen uw initiatief appreciëren en ervan profiteren. Herstel zaken veeleer dan ze weg te gooien. Recycleer papier, blikken en flessen en breng ze terug naar het containerpark bij u in de buurt. Composteer huishoudelijk afval.
23
:www...
youthxchange.net /carrying-the-torch
y
:www...
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Erergiebronnen optimaliseren
Plastic: etiketten voor recyclage
youthxchange.net /facts&figures Met een beetje zorg kunnen de meeste plasticsoorten worden gerecycleerd en de inzameling van plastic voor recyclage neemt snel toe. De recyclage van plastic heeft echter met een immens probleem te kampen: de plasticsoorten mogen vóór de recyclage niet met elkaar worden vermengd, maar het is onmogelijk om de verschillende types van elkaar te onderscheiden wanneer je ze ziet of aanraakt. Zelfs een kleine hoeveelheid van het verkeerde type plastic kan de smeltmassa onbruikbaar maken. www.atimes.com/china.html
24
Wit afval. In China komen mensen in de steden haast nooit een dag buiten zonder dat ze een groot assortiment wegwerpgoederen - veelal gemaakt van plastic - gebruiken: bekertjes, houders, kammen, tandenborstels, balpennen en eetstokjes. China wordt stilaan de grootste markt ter wereld voor wegwerpgoederen en gebruikt er elk jaar miljarden van. De opstapeling van dit “witte afval” heeft geleid tot een belangrijke campagne in de media en op straat om de Chinese consumenten ervan bewust te maken dat ze hun wegwerpmentaliteit moeten veranderen. Vele steden hebben lokale beperkingen uitgevaardigd tegen plasticverpakkingen. Hangzhou, de hoofdstad van de provincie Zhejiang, is de eerste Chinese stad die plasticverpakkingen heeft verboden. Mensen worden aangemoedigd om stromanden en linnen zakken te gebruiken om te gaan winkelen of andere milieuvriendelijke houders van karton, rijstpapier, stro of stijfsel.
“Het is aan ons als individuen om te doen wat we kunnen, hoe weinig dit ook moge zijn. Alleen al het licht uitdoen als we de kamer verlaten, lijkt onbeduidend, maar het betekent niet dat we het niet moeten doen.” [de 14de Dalai Lama, religieus leider]
De plasticnijverheid heeft een antwoord gevonden op dit probleem door een reeks merktekens met kleurcodes te ontwerpen die normaal op de onderkant van plastichouders worden vermeld. Types 1 en 2 worden gewoonlijk gerecycleerd. De recycling van type 4 is minder gebruikelijk. De andere types worden doorgaans niet gerecycleerd, behalve misschien in de context van beperkte testprogramma’s.
Let op het recyclinglogo. Als consument kunt u dankzij uw koopkracht het verschil maken. Opgelet: sommige productetiketten geven gewoon aan dat een deel van hun inhoud (zie het %) wordt gerecycleerd en andere vertellen u dat de bestanddelen van het product gemakkelijk recycleerbaar zijn. Voor milieubewuste consumenten is het zoeken naar producten die van gerecycleerde goederen zijn gemaakt een deel van het dagelijkse winkelproces geworden. Zo kan je bijvoorbeeld een hele reeks dingen vinden – ook kleren, meubelen en speelgoed – waarin heel wat gerecycleerd papier verwerkt is.
Eeuwenlang heeft de mensheid de hulpbronnen van de aarde gebruikt alsof er geen dag van morgen was. In de afgelopen 30 jaar is het wereldwijde energieverbruik met ongeveer 70% toegenomen. Bovendien wordt voorspeld dat het energieverbruik gedurende de komende 15 jaar elk jaar met 2% zal stijgen. De natuur had één miljoen jaar nodig om de hoeveelheid olie aan te maken die wereldwijd in één enkel jaar wordt verbruikt. Er wordt geraamd dat de oliereserves binnen 60 jaar wel eens zouden kunnen zijn uitgeput. Onze tradi-tionele energiebronnen – steenkool en olie – zijn fossiele brandstoffen. Ze danken hun naam aan het feit dat ze over een periode van miljoenen jaren werden gevormd uit de gefossiliseerde overblijfselen van dode dieren en planten.
WORLD RESOURCES INSTITUTE: www.wri.org/wri/trends/ index.html Ibid. Clayton, op. cit., p. 97. www.fuelcellpark.com
Intelligent leven. Het Energy Conservation Centre of Japan heeft het programma Smart Life gelanceerd, een campagne om een nieuwe energiebehoudende levensstijl te ondersteunen. Het idee bestaat erin om deze levensstijl bij het publiek te promoten en om het publiek op te voeden door middel van de massamedia als kranten, TV en radio en voorlichtingsmiddelen als affiches, brochures en video. In de zomer en in de winter, wanneer het energieverbruik hoog is, voert ECCJ energiebesparingscampagnes door in grote steden overal in Japan. Wat kledij betreft houdt ECCJ Smart Collection tentoonstellingen in Tokio en Osaka om lage-energiemode aan te moedigen. De organisatie heeft ook enquêtes uitgevoerd, bijvoorbeeld een over eetgewoonten, die het startpunt vormde om ideeën voor energiebesparing bij kookmaterialen, voedselproductie en -distributie te promoten. ECCJ heeft zijn inspanningen ook gericht op apparaten voor kantoorautomatisering om een vermindering van het verbruik van standby-elektriciteit tot stand te brengen. ECCJ publiceert de resultaten van zijn enquêtes op affiches, in brochures en via aankondigingen in tijdschriften, alsook op zijn homepage op het Internet onder: www.eccj.or.jp
25
:www...
youthxchange.net /social-belonging
y
:www...
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Erergiebronnen optimaliseren
Plastic: etiketten voor recyclage
youthxchange.net /facts&figures Met een beetje zorg kunnen de meeste plasticsoorten worden gerecycleerd en de inzameling van plastic voor recyclage neemt snel toe. De recyclage van plastic heeft echter met een immens probleem te kampen: de plasticsoorten mogen vóór de recyclage niet met elkaar worden vermengd, maar het is onmogelijk om de verschillende types van elkaar te onderscheiden wanneer je ze ziet of aanraakt. Zelfs een kleine hoeveelheid van het verkeerde type plastic kan de smeltmassa onbruikbaar maken. www.atimes.com/china.html
24
Wit afval. In China komen mensen in de steden haast nooit een dag buiten zonder dat ze een groot assortiment wegwerpgoederen - veelal gemaakt van plastic - gebruiken: bekertjes, houders, kammen, tandenborstels, balpennen en eetstokjes. China wordt stilaan de grootste markt ter wereld voor wegwerpgoederen en gebruikt er elk jaar miljarden van. De opstapeling van dit “witte afval” heeft geleid tot een belangrijke campagne in de media en op straat om de Chinese consumenten ervan bewust te maken dat ze hun wegwerpmentaliteit moeten veranderen. Vele steden hebben lokale beperkingen uitgevaardigd tegen plasticverpakkingen. Hangzhou, de hoofdstad van de provincie Zhejiang, is de eerste Chinese stad die plasticverpakkingen heeft verboden. Mensen worden aangemoedigd om stromanden en linnen zakken te gebruiken om te gaan winkelen of andere milieuvriendelijke houders van karton, rijstpapier, stro of stijfsel.
“Het is aan ons als individuen om te doen wat we kunnen, hoe weinig dit ook moge zijn. Alleen al het licht uitdoen als we de kamer verlaten, lijkt onbeduidend, maar het betekent niet dat we het niet moeten doen.” [de 14de Dalai Lama, religieus leider]
De plasticnijverheid heeft een antwoord gevonden op dit probleem door een reeks merktekens met kleurcodes te ontwerpen die normaal op de onderkant van plastichouders worden vermeld. Types 1 en 2 worden gewoonlijk gerecycleerd. De recycling van type 4 is minder gebruikelijk. De andere types worden doorgaans niet gerecycleerd, behalve misschien in de context van beperkte testprogramma’s.
Let op het recyclinglogo. Als consument kunt u dankzij uw koopkracht het verschil maken. Opgelet: sommige productetiketten geven gewoon aan dat een deel van hun inhoud (zie het %) wordt gerecycleerd en andere vertellen u dat de bestanddelen van het product gemakkelijk recycleerbaar zijn. Voor milieubewuste consumenten is het zoeken naar producten die van gerecycleerde goederen zijn gemaakt een deel van het dagelijkse winkelproces geworden. Zo kan je bijvoorbeeld een hele reeks dingen vinden – ook kleren, meubelen en speelgoed – waarin heel wat gerecycleerd papier verwerkt is.
Eeuwenlang heeft de mensheid de hulpbronnen van de aarde gebruikt alsof er geen dag van morgen was. In de afgelopen 30 jaar is het wereldwijde energieverbruik met ongeveer 70% toegenomen. Bovendien wordt voorspeld dat het energieverbruik gedurende de komende 15 jaar elk jaar met 2% zal stijgen. De natuur had één miljoen jaar nodig om de hoeveelheid olie aan te maken die wereldwijd in één enkel jaar wordt verbruikt. Er wordt geraamd dat de oliereserves binnen 60 jaar wel eens zouden kunnen zijn uitgeput. Onze tradi-tionele energiebronnen – steenkool en olie – zijn fossiele brandstoffen. Ze danken hun naam aan het feit dat ze over een periode van miljoenen jaren werden gevormd uit de gefossiliseerde overblijfselen van dode dieren en planten.
WORLD RESOURCES INSTITUTE: www.wri.org/wri/trends/ index.html Ibid. Clayton, op. cit., p. 97. www.fuelcellpark.com
Intelligent leven. Het Energy Conservation Centre of Japan heeft het programma Smart Life gelanceerd, een campagne om een nieuwe energiebehoudende levensstijl te ondersteunen. Het idee bestaat erin om deze levensstijl bij het publiek te promoten en om het publiek op te voeden door middel van de massamedia als kranten, TV en radio en voorlichtingsmiddelen als affiches, brochures en video. In de zomer en in de winter, wanneer het energieverbruik hoog is, voert ECCJ energiebesparingscampagnes door in grote steden overal in Japan. Wat kledij betreft houdt ECCJ Smart Collection tentoonstellingen in Tokio en Osaka om lage-energiemode aan te moedigen. De organisatie heeft ook enquêtes uitgevoerd, bijvoorbeeld een over eetgewoonten, die het startpunt vormde om ideeën voor energiebesparing bij kookmaterialen, voedselproductie en -distributie te promoten. ECCJ heeft zijn inspanningen ook gericht op apparaten voor kantoorautomatisering om een vermindering van het verbruik van standby-elektriciteit tot stand te brengen. ECCJ publiceert de resultaten van zijn enquêtes op affiches, in brochures en via aankondigingen in tijdschriften, alsook op zijn homepage op het Internet onder: www.eccj.or.jp
25
:www...
youthxchange.net /social-belonging
y
GreenLight GreenLight werd gelanceerd in februari 2000. Het is een vrijwilligersprogramma waarin private en openbare organisaties zich tegenover de EUROPESE COMMISSIE engageren om hun verlichtingsinstallaties aan te passen of te vervangen. De doelstellingen van GreenLight zijn: 4een vermindering – in heel Europa – van de energie die door verlichting wordt verbruikt; 4een minimalisering van de vervuiling en van de opwarming van de aarde; 4een verbetering van de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden…; 4en tegelijk een geldbesparing! Voor verdere informatie zie: www.eu-greenlight.org
Meer informatie vindt u onder: http://rredc.nrel.gov/tidbits.html www.solardome.com www.solarnow.org/glossary.htm http://solstice.crest.org www.eren.doe.gov/
26
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
Het overmatige verbruik van deze brandstoffen heeft tot een bijzonder grote vervuiling geleid (het verbranden van fossiele brandstoffen zet koolstofdioxide vrij in de atmosfeer, wat de voorwaarden schept voor de opwarming van de aarde – zie het volgende hoofdstuk – en zure regen). We moeten onze afhankelijkheid van de eindige natuurlijke rijkdommen van de aarde verminderen. We hebben alternatieve hernieuwbare energiebronnen nodig en wel nu. Spijtig genoeg worden wind-, zonne-, biomassa-, geothermale en hydro-elektrische energie nog altijd niet op grote schaal gebruikt. Waarom? Het energiebeleid van de diverse regeringen geeft nog altijd de voorkeur aan traditionele energiebronnen. Er is een tekort aan kapitaalinvesteringen, subsidies voor onderzoek en bewustmakingscampagnes over alternatieve energiebronnen. Niettemin zal dit hopelijk in de nabije toekomst veranderen, aangezien deze schonere energietechnologieën uitbreiding nemen en efficiënter worden. Een nieuwe energiebron, “juice”. Voor zijn eerste ondersteuning van een commercieel bedrijf heeft GREENPEACE zijn krachten gebundeld met NPOWER voor het opstarten van Juice, een nieuw en milieuvriendelijk “groen” elektriciteitsinitiatief in het Verenigde Koninkrijk dat voor het eerst net evenveel kost als gewone elektriciteit. Juice haalt zijn energietoevoer uit windkracht. Niet alleen is deze energievorm betaalbaar, maar hoe meer abonnementen worden verkocht, des te meer nieuwe windkrachtcentrales kunnen worden gebouwd. Tot dan zullen de abonnementen milieuvriendelijke energie geleverd krijgen van bestaande hernieuwbare bronnen. Eenmaal er meer dan 50.000 mensen aan het initiatief deelnemen, zal er een andere site worden uitgebouwd enz. Voor meer informatie, zie www.npower.com/juice. Een jongerengroepering in Peru, Saywite, is gestart met een project om hernieuwbare energie te leveren aan gezondheidscentra in plattelandsdorpen door de verdeling van zonnepanelen. De groep staat niet alleen in voor de installatie van de panelen, maar organiseert ook workshops om lokale en universiteitsstudenten op te leiden zodat ze het project kunnen opvolgen, de panelen kunnen blijven onderhouden en workshops over het leefmilieu kunnen houden. Saywite is ook betrokken bij andere projecten en campagnes. Op dit ogenblik bouwt de groepering een windkrachtgenerator om te bewijzen dat er leefbare lokale bronnen zijn die de energie niet uit brandstoffen halen. Ze richten tevens centrales in waar fietsen door verschillende mensen samen kunnen worden gedeeld om het gebruik van de auto te ontmoedigen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Energie is essentieel voor nagenoeg al onze activiteiten, waaronder het bereiden van ons eten, de verwarming van onze huizen of het leveren van elektriciteit voor onze industrie. Toch hebben het energieverbruik, de opwekking van energie en de storting van energieafval verstrekkende gevolgen voor onze planeet. Na auto’s is stroomvoorziening immers de grootste bron van vervuiling op aarde.
Energiebesparing is een bijzonder belangrijk thema, waarvoor zowel wereldwijde als individuele oplossingen moeten worden aangebracht. Er zijn tal van dingen die we elke dag kunnen doen om te besparen op de energie die we verbruiken. Bedenk ook dat energiebesparing voor de verbruiker tevens geldbesparing betekent. De verwarming van de woning en van water samen vertegenwoordigt 75% van de brandstofkosten van een gemiddeld huishouden. Door een verhoging van de energiekosten zouden wij dus ook energiebewuster moeten worden.
J Stapstenen
Hieronder vind je enkele voorbeelden van hoe in huis energie kan worden bespaard:
F
Zet het uit! Een TV-toestel in standby kan nog altijd één vierde van de energie verbruiken die het verbruikt als het aanstaat.
F F
Koop energie-efficiënte, compacte fluorescerende lampen. Schakel lampen in lege kamers uit.
Energy Star werd door het Agentschap voor Milieubescherming van de VS in 1992 ingevoerd als een vrijwillig label- of keurmerkprogramma met de bedoeling om energieefficiënte producten te identificeren en te promoten en zo de emissie van kooldioxide te verminderen. Energy Star werd uitgebreid tot nieuwe woningen, het grootste gedeelte van de bouwsector, residentiële verwarmings- en koelinstallaties, huishoudapparaten met groot vermogen, kantooruitrustingen, verlichting, consumentenelektronica en nog veel meer. Energy Star werd recent ook overgenomen door de Europese Commissie, waardoor het een wereldwijd keurmerk voor energie-efficiëntie is geworden. Voor meer informatie, zie: www.energystar.gov
Draai de thermostaat enkele graden lager. Als je het koud hebt, trek dan een extra kledingstuk aan in plaats van de centrale verwarming hoger te zetten.
F
Gebruik niet meer warm water dan je nodig hebt – neem een douche of deel een bad met meerdere personen.
F
Steek indien mogelijk altijd de stekker van toestellen in een stopcontact. Weggegooide batterijen zijn bijzonder milieuvervuilend. Als je toch batterijen moet gebruiken, zorg er dan voor dat ze oplaadbaar zijn.
F Isoleer deuren en vensters altijd goed. F Zorg ervoor dat oude huishoudtoestellen door energie-efficiënte apparaten worden vervangen.
27
:www...
youthxchange.net /test-&-game
y
GreenLight GreenLight werd gelanceerd in februari 2000. Het is een vrijwilligersprogramma waarin private en openbare organisaties zich tegenover de EUROPESE COMMISSIE engageren om hun verlichtingsinstallaties aan te passen of te vervangen. De doelstellingen van GreenLight zijn: 4een vermindering – in heel Europa – van de energie die door verlichting wordt verbruikt; 4een minimalisering van de vervuiling en van de opwarming van de aarde; 4een verbetering van de kwaliteit van de arbeidsomstandigheden…; 4en tegelijk een geldbesparing! Voor verdere informatie zie: www.eu-greenlight.org
Meer informatie vindt u onder: http://rredc.nrel.gov/tidbits.html www.solardome.com www.solarnow.org/glossary.htm http://solstice.crest.org www.eren.doe.gov/
26
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
Het overmatige verbruik van deze brandstoffen heeft tot een bijzonder grote vervuiling geleid (het verbranden van fossiele brandstoffen zet koolstofdioxide vrij in de atmosfeer, wat de voorwaarden schept voor de opwarming van de aarde – zie het volgende hoofdstuk – en zure regen). We moeten onze afhankelijkheid van de eindige natuurlijke rijkdommen van de aarde verminderen. We hebben alternatieve hernieuwbare energiebronnen nodig en wel nu. Spijtig genoeg worden wind-, zonne-, biomassa-, geothermale en hydro-elektrische energie nog altijd niet op grote schaal gebruikt. Waarom? Het energiebeleid van de diverse regeringen geeft nog altijd de voorkeur aan traditionele energiebronnen. Er is een tekort aan kapitaalinvesteringen, subsidies voor onderzoek en bewustmakingscampagnes over alternatieve energiebronnen. Niettemin zal dit hopelijk in de nabije toekomst veranderen, aangezien deze schonere energietechnologieën uitbreiding nemen en efficiënter worden. Een nieuwe energiebron, “juice”. Voor zijn eerste ondersteuning van een commercieel bedrijf heeft GREENPEACE zijn krachten gebundeld met NPOWER voor het opstarten van Juice, een nieuw en milieuvriendelijk “groen” elektriciteitsinitiatief in het Verenigde Koninkrijk dat voor het eerst net evenveel kost als gewone elektriciteit. Juice haalt zijn energietoevoer uit windkracht. Niet alleen is deze energievorm betaalbaar, maar hoe meer abonnementen worden verkocht, des te meer nieuwe windkrachtcentrales kunnen worden gebouwd. Tot dan zullen de abonnementen milieuvriendelijke energie geleverd krijgen van bestaande hernieuwbare bronnen. Eenmaal er meer dan 50.000 mensen aan het initiatief deelnemen, zal er een andere site worden uitgebouwd enz. Voor meer informatie, zie www.npower.com/juice. Een jongerengroepering in Peru, Saywite, is gestart met een project om hernieuwbare energie te leveren aan gezondheidscentra in plattelandsdorpen door de verdeling van zonnepanelen. De groep staat niet alleen in voor de installatie van de panelen, maar organiseert ook workshops om lokale en universiteitsstudenten op te leiden zodat ze het project kunnen opvolgen, de panelen kunnen blijven onderhouden en workshops over het leefmilieu kunnen houden. Saywite is ook betrokken bij andere projecten en campagnes. Op dit ogenblik bouwt de groepering een windkrachtgenerator om te bewijzen dat er leefbare lokale bronnen zijn die de energie niet uit brandstoffen halen. Ze richten tevens centrales in waar fietsen door verschillende mensen samen kunnen worden gedeeld om het gebruik van de auto te ontmoedigen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Energie is essentieel voor nagenoeg al onze activiteiten, waaronder het bereiden van ons eten, de verwarming van onze huizen of het leveren van elektriciteit voor onze industrie. Toch hebben het energieverbruik, de opwekking van energie en de storting van energieafval verstrekkende gevolgen voor onze planeet. Na auto’s is stroomvoorziening immers de grootste bron van vervuiling op aarde.
Energiebesparing is een bijzonder belangrijk thema, waarvoor zowel wereldwijde als individuele oplossingen moeten worden aangebracht. Er zijn tal van dingen die we elke dag kunnen doen om te besparen op de energie die we verbruiken. Bedenk ook dat energiebesparing voor de verbruiker tevens geldbesparing betekent. De verwarming van de woning en van water samen vertegenwoordigt 75% van de brandstofkosten van een gemiddeld huishouden. Door een verhoging van de energiekosten zouden wij dus ook energiebewuster moeten worden.
J Stapstenen
Hieronder vind je enkele voorbeelden van hoe in huis energie kan worden bespaard:
F
Zet het uit! Een TV-toestel in standby kan nog altijd één vierde van de energie verbruiken die het verbruikt als het aanstaat.
F F
Koop energie-efficiënte, compacte fluorescerende lampen. Schakel lampen in lege kamers uit.
Energy Star werd door het Agentschap voor Milieubescherming van de VS in 1992 ingevoerd als een vrijwillig label- of keurmerkprogramma met de bedoeling om energieefficiënte producten te identificeren en te promoten en zo de emissie van kooldioxide te verminderen. Energy Star werd uitgebreid tot nieuwe woningen, het grootste gedeelte van de bouwsector, residentiële verwarmings- en koelinstallaties, huishoudapparaten met groot vermogen, kantooruitrustingen, verlichting, consumentenelektronica en nog veel meer. Energy Star werd recent ook overgenomen door de Europese Commissie, waardoor het een wereldwijd keurmerk voor energie-efficiëntie is geworden. Voor meer informatie, zie: www.energystar.gov
Draai de thermostaat enkele graden lager. Als je het koud hebt, trek dan een extra kledingstuk aan in plaats van de centrale verwarming hoger te zetten.
F
Gebruik niet meer warm water dan je nodig hebt – neem een douche of deel een bad met meerdere personen.
F
Steek indien mogelijk altijd de stekker van toestellen in een stopcontact. Weggegooide batterijen zijn bijzonder milieuvervuilend. Als je toch batterijen moet gebruiken, zorg er dan voor dat ze oplaadbaar zijn.
F Isoleer deuren en vensters altijd goed. F Zorg ervoor dat oude huishoudtoestellen door energie-efficiënte apparaten worden vervangen.
27
:www...
youthxchange.net /test-&-game
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het weer voorspellen
Voor meer informatie over het Kyoto-protocol zie: www.unfccc.int
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Volgens het UN IPCC. Een dergelijke onmiddellijke vermindering van de CO2 (kooldioxide)-emissies realiseren is onmogelijk, maar er wordt wel aangegeven welke vermindering van de vervuiling noodzakelijk is om de globale opwarming van de aarde af te remmen.
Het gat in de ozonlaag. Ozon is een gas dat op grondniveau giftig is. 25 km boven de grond wordt onze planeet echter omgeven door een dunne ozonlaag die ons tegen de zonnestraling beschermt. Deze laag is van cruciaal belang voor het leven op aarde. Ze absorbeert nagenoeg alle schadelijke ultraviolette licht (UV) van de zon, dat verantwoordelijk is voor huidkanker en oogziekten en schadelijk voor planten en dieren. Ozonafbrekende gassen kunnen tot 111 jaar actief en schadelijk blijven in de stratosfeer.
[Gerhard Berz, wetenschapper]
28
o
Deze vermindering is echter slechts de eerste stap. We zouden de door de klimaatverandering aangerichte schade kunnen omkeren, op voorwaarde dat we de noodzakelijke inspanningen leveren om de manier waarop we tegenwoordig consumeren en produceren te veranderen. Experts zeggen dat een wereldwijde vermindering van de CO2-emissies van om en bij de 60% noodzakelijk zal zijn tegen 2050 om een catastrofale klimaatverandering te vermijden.
“Wie nog altijd beweert dat de globale opwarming niet wordt veroorzaakt door het broeikaseffect als gevolg van menselijke activiteiten is een beetje zoals mensen die nog altijd geloven dat de aarde vlak is.”
Broeikasgassen worden zo genoemd omdat ze een isolerende laag leggen rond de aarde - net als het glas in een serre – die de hitte van de zonnestraling binnenhoudt. Meer hierover vind je onder www.ipcc.ch (Intergouvernementeel panel over Klimaatverandering –Wereld Meteorologische Organisatie en UNEP); www.grida.no/climate; www.greenpeace.org/~climate; www.cool-companies.org
y
De schade die wordt berokkend aan de atmosfeer van de aarde en aan het klimaat is zo een immens probleem dat onze eerste reactie erin bestaat ons af te vragen welk verschil één persoon kan maken. Maar verandering is dringend noodzakelijk. De globale opwarming van de aarde en de inkrimping van de ozonlaag zijn twee verschillende problemen. Ze zijn met elkaar verbonden, omdat ze beide te maken hebben met de kwaliteit van onze atmosfeer en een rechtstreekse invloed uitoefenen op onze gezondheid en op de gezondheid van onze hele planeet. Indien er niets wordt ondernomen, zullen de gevolgen voor de aarde rampzalig zijn.
Globale opwarming. In de afgelopen 100 jaar is de gemiddelde globale temperatuur op aarde met om en bij de 1⁄2 °C gestegen. Wetenschappers gaan ervan uit dat de planeet warmer wordt omdat mensen met hun miljoenen fabrieken en auto’s meer broeikasgassen – koolstofdioxide, methaan, lachgas en chloorfluorkoolwaterstoffen – in de atmosfeer pompen dan ooit tevoren. Volgens ramingen van het Intergouvernementeel Panel over Klimaatverandering (IPCC) zou de gemiddelde wereldwijde oppervlaktetemperatuur tegen het einde van deze eeuw zelfs met 5,8°C kunnen toenemen als er niets wordt ondernomen. Deze temperatuurstijging zou ernstige gevolgen kunnen hebben zowel voor de mensheid als voor andere levensvormen, onder andere ook een stijging van het zeeniveau met zowat 90 cm over die periode, waardoor kustgebieden en kleine eilanden zouden kunnen worden overspoeld en extreme weersomstandigheden frequenter zouden kunnen voorkomen en ernstiger zouden kunnen worden. Het Kyoto-protocol vertaalt de verbintenis van de industrielanden (behalve de Verenigde Staten) om de CO2-emissies tegen 2012 met 5% te verminderen (ten opzichte van het niveau in 1990).
In 1985 stelden wetenschappers vast dat er een gat was in de ozonlaag. Dit gat bevindt zich boven Antarctica en groeit gestadig. Op dit ogenblik is ongeveer 10% van het ozonschild van de aarde al vernietigd. CFK’s zijn verantwoordelijk voor de vernieling van een groot deel van de “ontbrekende” ozonlaag.
Deze stoffen werden voor het eerst gebruikt als werkvloeistof in koelkasten en later in airconditioningsystemen. Een van de andere belangrijke toepassingen van CFK’s is het sproeivermogen van spuitbussen. Voor meer informatie zie: UNEP DTIE Energy and OzonAction Unit – e-mail:
[email protected]; www.uneptie.org/ozonaction
Industrielanden zijn overeengekomen om het gebruik van ozonvernietigende chemicaliën drastisch te verminderen, hetzij door deze te verbieden, hetzij door het gebruik ervan geleidelijk af te bouwen. In ontwikkelingslanden zal het gebruik ervan echter nog worden toegelaten tot het jaar 2010. Opvolging van klimaatveranderingen. De globale opwarming zal niet vanzelf verdwijnen. Steeds beter gebruik maken van hulpbronnen bij fabricageprocessen en producten met betere prestaties ontwikkelen die steeds minder energie vereisen, moet een deel worden van de normale praktijk in de bedrijfswereld als we dit probleem ernstig willen aanpakken. De industrie moet hier een vitale rol spelen door technologieën op de markt te brengen en te promoten die de emissies van kooldioxide verminderen. Negen vooraanstaande industriële bedrijven uit Europa en de Verenigde Staten hebben een netwerk van bedrijven opgericht dat de “Respect Table” wordt genoemd en zich ten volle engageert om de uitdagingen van het Kyoto-protocol na te leven. Dit netwerk heeft het probleem van de klimaatverandering helemaal bovenop de agenda geplaatst en werkt samen om een duurzame sociale, ecologische en economische maatschappij uit te bouwen. Tot de bedrijven die hieraan deelnemen, behoren IKEA (Zweden), INTERFACE (VS), NUON RENEWABLE ENERGY (Nederland) en THE BODY SHOP INT (VK). [www.respecteurope.com] Het Pew Center on Global Climate Change is een niet-commerciële, apolitieke en onafhankelijke organisatie die zich ervoor inzet geloofwaardige informatie, duidelijke antwoorden en innovatieve oplossingen te bieden in een poging om de wereldwijde klimaatverandering aan te pakken. Tweeëndertig vooraanstaande bedrijven, meestal uit de Fortune 500-lijst, werken via dit centrum samen om het publiek bewust te maken van de risico’s, de uitdagingen en de mogelijke oplossingen om de klimaatverandering tegen te gaan. [www.pewclimate.org]
29
:www...
youthxchange.net /carrying the torch
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het weer voorspellen
Voor meer informatie over het Kyoto-protocol zie: www.unfccc.int
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Volgens het UN IPCC. Een dergelijke onmiddellijke vermindering van de CO2 (kooldioxide)-emissies realiseren is onmogelijk, maar er wordt wel aangegeven welke vermindering van de vervuiling noodzakelijk is om de globale opwarming van de aarde af te remmen.
Het gat in de ozonlaag. Ozon is een gas dat op grondniveau giftig is. 25 km boven de grond wordt onze planeet echter omgeven door een dunne ozonlaag die ons tegen de zonnestraling beschermt. Deze laag is van cruciaal belang voor het leven op aarde. Ze absorbeert nagenoeg alle schadelijke ultraviolette licht (UV) van de zon, dat verantwoordelijk is voor huidkanker en oogziekten en schadelijk voor planten en dieren. Ozonafbrekende gassen kunnen tot 111 jaar actief en schadelijk blijven in de stratosfeer.
[Gerhard Berz, wetenschapper]
28
o
Deze vermindering is echter slechts de eerste stap. We zouden de door de klimaatverandering aangerichte schade kunnen omkeren, op voorwaarde dat we de noodzakelijke inspanningen leveren om de manier waarop we tegenwoordig consumeren en produceren te veranderen. Experts zeggen dat een wereldwijde vermindering van de CO2-emissies van om en bij de 60% noodzakelijk zal zijn tegen 2050 om een catastrofale klimaatverandering te vermijden.
“Wie nog altijd beweert dat de globale opwarming niet wordt veroorzaakt door het broeikaseffect als gevolg van menselijke activiteiten is een beetje zoals mensen die nog altijd geloven dat de aarde vlak is.”
Broeikasgassen worden zo genoemd omdat ze een isolerende laag leggen rond de aarde - net als het glas in een serre – die de hitte van de zonnestraling binnenhoudt. Meer hierover vind je onder www.ipcc.ch (Intergouvernementeel panel over Klimaatverandering –Wereld Meteorologische Organisatie en UNEP); www.grida.no/climate; www.greenpeace.org/~climate; www.cool-companies.org
y
De schade die wordt berokkend aan de atmosfeer van de aarde en aan het klimaat is zo een immens probleem dat onze eerste reactie erin bestaat ons af te vragen welk verschil één persoon kan maken. Maar verandering is dringend noodzakelijk. De globale opwarming van de aarde en de inkrimping van de ozonlaag zijn twee verschillende problemen. Ze zijn met elkaar verbonden, omdat ze beide te maken hebben met de kwaliteit van onze atmosfeer en een rechtstreekse invloed uitoefenen op onze gezondheid en op de gezondheid van onze hele planeet. Indien er niets wordt ondernomen, zullen de gevolgen voor de aarde rampzalig zijn.
Globale opwarming. In de afgelopen 100 jaar is de gemiddelde globale temperatuur op aarde met om en bij de 1⁄2 °C gestegen. Wetenschappers gaan ervan uit dat de planeet warmer wordt omdat mensen met hun miljoenen fabrieken en auto’s meer broeikasgassen – koolstofdioxide, methaan, lachgas en chloorfluorkoolwaterstoffen – in de atmosfeer pompen dan ooit tevoren. Volgens ramingen van het Intergouvernementeel Panel over Klimaatverandering (IPCC) zou de gemiddelde wereldwijde oppervlaktetemperatuur tegen het einde van deze eeuw zelfs met 5,8°C kunnen toenemen als er niets wordt ondernomen. Deze temperatuurstijging zou ernstige gevolgen kunnen hebben zowel voor de mensheid als voor andere levensvormen, onder andere ook een stijging van het zeeniveau met zowat 90 cm over die periode, waardoor kustgebieden en kleine eilanden zouden kunnen worden overspoeld en extreme weersomstandigheden frequenter zouden kunnen voorkomen en ernstiger zouden kunnen worden. Het Kyoto-protocol vertaalt de verbintenis van de industrielanden (behalve de Verenigde Staten) om de CO2-emissies tegen 2012 met 5% te verminderen (ten opzichte van het niveau in 1990).
In 1985 stelden wetenschappers vast dat er een gat was in de ozonlaag. Dit gat bevindt zich boven Antarctica en groeit gestadig. Op dit ogenblik is ongeveer 10% van het ozonschild van de aarde al vernietigd. CFK’s zijn verantwoordelijk voor de vernieling van een groot deel van de “ontbrekende” ozonlaag.
Deze stoffen werden voor het eerst gebruikt als werkvloeistof in koelkasten en later in airconditioningsystemen. Een van de andere belangrijke toepassingen van CFK’s is het sproeivermogen van spuitbussen. Voor meer informatie zie: UNEP DTIE Energy and OzonAction Unit – e-mail:
[email protected]; www.uneptie.org/ozonaction
Industrielanden zijn overeengekomen om het gebruik van ozonvernietigende chemicaliën drastisch te verminderen, hetzij door deze te verbieden, hetzij door het gebruik ervan geleidelijk af te bouwen. In ontwikkelingslanden zal het gebruik ervan echter nog worden toegelaten tot het jaar 2010. Opvolging van klimaatveranderingen. De globale opwarming zal niet vanzelf verdwijnen. Steeds beter gebruik maken van hulpbronnen bij fabricageprocessen en producten met betere prestaties ontwikkelen die steeds minder energie vereisen, moet een deel worden van de normale praktijk in de bedrijfswereld als we dit probleem ernstig willen aanpakken. De industrie moet hier een vitale rol spelen door technologieën op de markt te brengen en te promoten die de emissies van kooldioxide verminderen. Negen vooraanstaande industriële bedrijven uit Europa en de Verenigde Staten hebben een netwerk van bedrijven opgericht dat de “Respect Table” wordt genoemd en zich ten volle engageert om de uitdagingen van het Kyoto-protocol na te leven. Dit netwerk heeft het probleem van de klimaatverandering helemaal bovenop de agenda geplaatst en werkt samen om een duurzame sociale, ecologische en economische maatschappij uit te bouwen. Tot de bedrijven die hieraan deelnemen, behoren IKEA (Zweden), INTERFACE (VS), NUON RENEWABLE ENERGY (Nederland) en THE BODY SHOP INT (VK). [www.respecteurope.com] Het Pew Center on Global Climate Change is een niet-commerciële, apolitieke en onafhankelijke organisatie die zich ervoor inzet geloofwaardige informatie, duidelijke antwoorden en innovatieve oplossingen te bieden in een poging om de wereldwijde klimaatverandering aan te pakken. Tweeëndertig vooraanstaande bedrijven, meestal uit de Fortune 500-lijst, werken via dit centrum samen om het publiek bewust te maken van de risico’s, de uitdagingen en de mogelijke oplossingen om de klimaatverandering tegen te gaan. [www.pewclimate.org]
29
:www...
youthxchange.net /carrying the torch
y
Als je meer te weten wil komen over deze complexe problemen, surf dan om te beginnen naar: www.safeclimate.net www.iisd.org/youth/internetcafe En het feit dat we ze gewoon zijn en onze technologieën zijn erop gebaseerd. Zo is NIKE een van de vier bedrijven die lid is geworden van het Climate Savers Program van het WWF – een vrijwillig initiatief om de emissies van broeikasgassen te verminderen. Zie: www.nikebiz.com; www.panda.org/climate/index.cfm
30
The WORLD BUSINESS COUNCIL FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT (Wereldbedrijfsraad voor duurzame ontwikkeling) gaat de verbanden na tussen de klimaatverandering, de bedrijfswereld en andere stakeholders op: www.wbcsd.org
:www...
youthxchange.net /test&game
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het is nooit te laat om actie te ondernemen. De ozonlaag zal zich herstellen als we minder ozonvernietigende stoffen gebruiken. Indien deze echter morgen allemaal zouden worden verboden, dan zou het nog altijd 40 jaar duren voor de ozonlaag zich volledig heeft hersteld. Gedurende lange tijd heeft de ogenschijnlijke beschikbaarheid van fossiele brandstoffen ons niet echt ertoe aangezet om naar andere en milieuvriendelijkere opties te zoeken. Het resultaat daarvan is dat we nog altijd bijzonder sterk afhankelijk zijn van traditionele energiebronnen en de gevolgen daarvan op onze gezondheid en die van de planeet nu ondervinden. We moeten meer tijd, meer geld en meer menselijke energie steken in het maken van hernieuwbare energiebronnen als haalbaar alternatief voor fossiele brandstoffen. Verantwoordelijke consumenten spelen hierbij een sleutelrol: door onze positieve actie zal de “fanclub van de duurzaamheid” blijven aangroeien! Machtige multinationals zullen het moeilijk krijgen om hun succes in stand te houden als ze geen rekening houden met jouw zorgen en bekommernissen.
J Stapstenen
Hoe kan ik mijn steentje bijdragen om de klimaatverandering en de afbraak van de ozonlaag onder controle te houden:
F
Gebruik geen spuitbussen meer. Alhoewel ze geen CFK’s meer bevatten, bevatten ze wel nog andere vervuilende chemische stoffen en kunnen ze niet worden gerecycleerd.
F
Zorg ervoor dat het CFK-gehalte in een nieuwe koelkast lager ligt of - beter nog - dat ze geen CFK’s bevat. Werp jouw oude koelkast niet gewoon weg. Bel de fabrikant en vraag hem om de oude CFK’s te verwijderen. Deze kunnen (en moeten) worden gerecycleerd!
F
Gebruik de wagen of andere motorvoertuigen minder vaak. Auto’s zijn de voornaamste bron van overmatige CO2 en produceren ook andere broeikasgassen.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
We drinken het, we wassen er onszelf, onze vaat, onze kleren, onze huizen en onze wagens mee. Het menselijk lichaam bestaat grotendeels uit water. Gewassen kunnen zonder water niet groeien. In feite is het van vitaal belang voor de overleving van alle levende organismen. Iemand kan ongeveer één maand lang zonder voedsel overleven, maar slechts 5 tot 7 dagen zonder water.
97% van het water op aarde is oceaanwater, wat onbruikbaar is voor mensen. Minder
dan 1% van het water in de wereld kan worden gedronken en voor andere doeleinden, zoals landbouw en industrie, gebruikt. Dit water komt van rivieren, dammen en grondwaterbronnen. Overal ter wereld neemt het waterverbruik toe. De beschikbaarheid van een zo essentieel en levensnoodzakelijk iets als water zal waarschijnlijk een van de meest dringende en destabiliserende problemen worden in de komende jaren. Door de stijgende vraag van tegenwoordig zal het economisch bruikbare water in sommige kritieke regio’s tegen het jaar 2005 al zijn opgebruikt. Tegen het jaar 2025 zou twee derden van de wereldbevolking met een ernstig watertekort te maken kunnen hebben. Een immens deel van de wereldbevolking – 2 miljard mensen – heeft geen toegang tot veilig drinkwater. Meer dan 4 miljard mensen wereldwijd hebben thuis geen stromend water. In sommige delen van Afrika dragen vrouwen en kinderen tot 20 liter water, vaak meer dan 5 uren per dag, van bij de dichtstbijzijnde waterbronnen naar huis. En dat terwijl in industrielanden een gemiddeld gezin van 4,6 mensen in de steden per dag 640 liter water verbruikt.
Water besparen, veilig water “Vele oorlogen in deze eeuw gingen over olie, maar die van de volgende eeuw zullen over water gaan.” [Ismail Seragelgin, Wereldbank, 1995]
www.thewaterpage.com
:www...
youthxchange.net /facts&figures
31
y
Als je meer te weten wil komen over deze complexe problemen, surf dan om te beginnen naar: www.safeclimate.net www.iisd.org/youth/internetcafe En het feit dat we ze gewoon zijn en onze technologieën zijn erop gebaseerd. Zo is NIKE een van de vier bedrijven die lid is geworden van het Climate Savers Program van het WWF – een vrijwillig initiatief om de emissies van broeikasgassen te verminderen. Zie: www.nikebiz.com; www.panda.org/climate/index.cfm
30
The WORLD BUSINESS COUNCIL FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT (Wereldbedrijfsraad voor duurzame ontwikkeling) gaat de verbanden na tussen de klimaatverandering, de bedrijfswereld en andere stakeholders op: www.wbcsd.org
:www...
youthxchange.net /test&game
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het is nooit te laat om actie te ondernemen. De ozonlaag zal zich herstellen als we minder ozonvernietigende stoffen gebruiken. Indien deze echter morgen allemaal zouden worden verboden, dan zou het nog altijd 40 jaar duren voor de ozonlaag zich volledig heeft hersteld. Gedurende lange tijd heeft de ogenschijnlijke beschikbaarheid van fossiele brandstoffen ons niet echt ertoe aangezet om naar andere en milieuvriendelijkere opties te zoeken. Het resultaat daarvan is dat we nog altijd bijzonder sterk afhankelijk zijn van traditionele energiebronnen en de gevolgen daarvan op onze gezondheid en die van de planeet nu ondervinden. We moeten meer tijd, meer geld en meer menselijke energie steken in het maken van hernieuwbare energiebronnen als haalbaar alternatief voor fossiele brandstoffen. Verantwoordelijke consumenten spelen hierbij een sleutelrol: door onze positieve actie zal de “fanclub van de duurzaamheid” blijven aangroeien! Machtige multinationals zullen het moeilijk krijgen om hun succes in stand te houden als ze geen rekening houden met jouw zorgen en bekommernissen.
J Stapstenen
Hoe kan ik mijn steentje bijdragen om de klimaatverandering en de afbraak van de ozonlaag onder controle te houden:
F
Gebruik geen spuitbussen meer. Alhoewel ze geen CFK’s meer bevatten, bevatten ze wel nog andere vervuilende chemische stoffen en kunnen ze niet worden gerecycleerd.
F
Zorg ervoor dat het CFK-gehalte in een nieuwe koelkast lager ligt of - beter nog - dat ze geen CFK’s bevat. Werp jouw oude koelkast niet gewoon weg. Bel de fabrikant en vraag hem om de oude CFK’s te verwijderen. Deze kunnen (en moeten) worden gerecycleerd!
F
Gebruik de wagen of andere motorvoertuigen minder vaak. Auto’s zijn de voornaamste bron van overmatige CO2 en produceren ook andere broeikasgassen.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
We drinken het, we wassen er onszelf, onze vaat, onze kleren, onze huizen en onze wagens mee. Het menselijk lichaam bestaat grotendeels uit water. Gewassen kunnen zonder water niet groeien. In feite is het van vitaal belang voor de overleving van alle levende organismen. Iemand kan ongeveer één maand lang zonder voedsel overleven, maar slechts 5 tot 7 dagen zonder water.
97% van het water op aarde is oceaanwater, wat onbruikbaar is voor mensen. Minder
dan 1% van het water in de wereld kan worden gedronken en voor andere doeleinden, zoals landbouw en industrie, gebruikt. Dit water komt van rivieren, dammen en grondwaterbronnen. Overal ter wereld neemt het waterverbruik toe. De beschikbaarheid van een zo essentieel en levensnoodzakelijk iets als water zal waarschijnlijk een van de meest dringende en destabiliserende problemen worden in de komende jaren. Door de stijgende vraag van tegenwoordig zal het economisch bruikbare water in sommige kritieke regio’s tegen het jaar 2005 al zijn opgebruikt. Tegen het jaar 2025 zou twee derden van de wereldbevolking met een ernstig watertekort te maken kunnen hebben. Een immens deel van de wereldbevolking – 2 miljard mensen – heeft geen toegang tot veilig drinkwater. Meer dan 4 miljard mensen wereldwijd hebben thuis geen stromend water. In sommige delen van Afrika dragen vrouwen en kinderen tot 20 liter water, vaak meer dan 5 uren per dag, van bij de dichtstbijzijnde waterbronnen naar huis. En dat terwijl in industrielanden een gemiddeld gezin van 4,6 mensen in de steden per dag 640 liter water verbruikt.
Water besparen, veilig water “Vele oorlogen in deze eeuw gingen over olie, maar die van de volgende eeuw zullen over water gaan.” [Ismail Seragelgin, Wereldbank, 1995]
www.thewaterpage.com
:www...
youthxchange.net /facts&figures
31
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Deze statistieken zijn bijzonder schokkend en de mogelijkheid is bijzonder reëel dat we een catastrofe van nooit geziene omvang zullen meemaken tenzij waterbehoud en waterbeheer ernstig worden genomen. www.panda.org/livingwaters/ initiatives/index.cfm In de jaren zestig begon de toevoer van water naar de zee alarmerend te dalen. Bovenstroomse irrigatieprogramma’s voor de aanbouw van rijst en katoen verbruikten meer dan 90% van de natuurlijke waterstroom vanuit het CentraalAziatische Tian- Shan-gebergte. Daardoor is de oppervlakte van de zee verminderd. Voor meer informatie zie: http://nailaokda.8m.com/aral.html
Recente studies vestigen de aandacht op het economische belang van zoetwater-ecosystemen, bijvoorbeeld moerasland, meren en rivieren. Ondanks hun grote waarde worden zoetwaterecosystemen overal ter wereld ernstig bedreigd. In een periode van amper 30 jaar is het Aralmeer – voorheen het vierde grootste meer ter wereld – tot minder dan de helft van zijn oorspronkelijke oppervlakte gekrompen en is het water ervan ondertussen even zout als dat van de oceaan. De industrielanden verontreinigen regelmatig watervoorraden, rivieren en zeeën, waardoor het ecologische evenwicht zwaar onder druk komt te staan. Elke dag pompen mensen pollutie in verschillende stadia van de watercyclus. Dit gaat van het lozen van afvalwater in zee tot het dumpen van gevaarlijke chemische afvalstoffen in rivieren… De kwaliteit van het water is even belangrijk als de hoeveelheid water. Recent werden in het Verenigd Koninkrijk meer dan 43 verschillende pesticiden met een hoger niveau dan wettelijk toegestaan aangetroffen in het drinkwater. De lijst van waterverontreinigende stoffen is lang: herbiciden, nitraten, fosfaten, lood, olie en diverse industriële chemicaliën
J Stapstenen Indien we inspanningen leveren om de manier te veranderen waarop we water gebruiken, kunnen we een verschil maken. Hoe minder water rivieren bevatten, des te geconcentreerder de waterverontreiniging wordt. Wat kunnen we doen om water te besparen?
32
F
Een douche nemen in plaats van een bad. Gemiddeld wordt voor een bad tweemaal zoveel water gebruikt als voor een douche.
F
Wanneer toiletten en wasmachines worden vervangen, modellen vragen met een geringer waterverbruik.
F
Kleren minder vaak wassen. Soms zijn kleren niet echt vuil, maar moeten ze gewoon worden verlucht of opgefrist. Bovendien zullen de kleren langer meegaan.
F
Tampons, maandverbanden, luiers en condooms niet doorspoelen, vooral niet als je in een streek woont waar het afvalwater onbehandeld in de zee terechtkomt. Denk eraan de volgende keer dat je gaat zwemmen.
F
Nooit huishoudchemicaliën (zoals olie, terpentijn en oplosmiddelen voor verf) in de riolering gieten.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Flessenwater: de werkelijke kosten. Op basis van de resultaten van een nieuwe en onafhankelijke studie spoort het WWF mensen aan om leidingwater te drinken, dat vaak even goed is als flessenwater. Dit zou niet alleen goed zijn voor het leefmilieu, maar ook voor de portefeuille van de consument.
Ben je dorstig naar kennis over water? Bezoek de waterportaalsite van UNESCO op www.unesco.org/ water of andere relevante sites als www.thewaterpage.com www.gpa.unep.org
Volgens de studie is flessenwater in vele landen niet veiliger noch gezonder dan leidingwater, maar wel duizendmaal duurder. Toch is het de snelst groeiende drankenindustrie ter wereld, met een geschatte waarde van 22 miljard USD per jaar. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) zegt dat de voedingswaarde van flessenwater niet beter is dan die van leidingwater. Het kan weliswaar kleine hoeveelheden mineralen bevatten, maar dat is ook het geval voor leidingwater van vele openbare gemeentelijke waterleidingssystemen. De studie stelt daarnaast ook vast dat er elk jaar 1,5 miljoen ton plastic wordt gebruikt om water te bottelen. Bij de productie en de verwijdering van de flessen kunnen giftige chemicaliën in het milieu terechtkomen. Verder wordt wereldwijd per jaar één vierde van de 89 miljard liter flessenwater buiten het land van oorsprong verbruikt. Emissies van het broeikasgas CO2, die worden veroorzaakt door het vervoer van het flessenwater binnen het land van oorsprong en tussen verschillende landen dragen eveneens bij tot het wereldwijde probleem van klimaatverandering (3 mei 2001). Voor meer informatie zie: WWF Living Waters Campaign, e-mail:
[email protected]
Voor een gemiddeld golfterrein in een tropisch land als Thailand zijn er 1.500 kg kunstmeststoffen, pesticiden en onkruidverdelgers per jaar nodig en evenveel water als 60.000 dorpelingen nodig hebben op het platteland.
33
:www...
youthxchange.net /best practices
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Deze statistieken zijn bijzonder schokkend en de mogelijkheid is bijzonder reëel dat we een catastrofe van nooit geziene omvang zullen meemaken tenzij waterbehoud en waterbeheer ernstig worden genomen. www.panda.org/livingwaters/ initiatives/index.cfm In de jaren zestig begon de toevoer van water naar de zee alarmerend te dalen. Bovenstroomse irrigatieprogramma’s voor de aanbouw van rijst en katoen verbruikten meer dan 90% van de natuurlijke waterstroom vanuit het CentraalAziatische Tian- Shan-gebergte. Daardoor is de oppervlakte van de zee verminderd. Voor meer informatie zie: http://nailaokda.8m.com/aral.html
Recente studies vestigen de aandacht op het economische belang van zoetwater-ecosystemen, bijvoorbeeld moerasland, meren en rivieren. Ondanks hun grote waarde worden zoetwaterecosystemen overal ter wereld ernstig bedreigd. In een periode van amper 30 jaar is het Aralmeer – voorheen het vierde grootste meer ter wereld – tot minder dan de helft van zijn oorspronkelijke oppervlakte gekrompen en is het water ervan ondertussen even zout als dat van de oceaan. De industrielanden verontreinigen regelmatig watervoorraden, rivieren en zeeën, waardoor het ecologische evenwicht zwaar onder druk komt te staan. Elke dag pompen mensen pollutie in verschillende stadia van de watercyclus. Dit gaat van het lozen van afvalwater in zee tot het dumpen van gevaarlijke chemische afvalstoffen in rivieren… De kwaliteit van het water is even belangrijk als de hoeveelheid water. Recent werden in het Verenigd Koninkrijk meer dan 43 verschillende pesticiden met een hoger niveau dan wettelijk toegestaan aangetroffen in het drinkwater. De lijst van waterverontreinigende stoffen is lang: herbiciden, nitraten, fosfaten, lood, olie en diverse industriële chemicaliën
J Stapstenen Indien we inspanningen leveren om de manier te veranderen waarop we water gebruiken, kunnen we een verschil maken. Hoe minder water rivieren bevatten, des te geconcentreerder de waterverontreiniging wordt. Wat kunnen we doen om water te besparen?
32
F
Een douche nemen in plaats van een bad. Gemiddeld wordt voor een bad tweemaal zoveel water gebruikt als voor een douche.
F
Wanneer toiletten en wasmachines worden vervangen, modellen vragen met een geringer waterverbruik.
F
Kleren minder vaak wassen. Soms zijn kleren niet echt vuil, maar moeten ze gewoon worden verlucht of opgefrist. Bovendien zullen de kleren langer meegaan.
F
Tampons, maandverbanden, luiers en condooms niet doorspoelen, vooral niet als je in een streek woont waar het afvalwater onbehandeld in de zee terechtkomt. Denk eraan de volgende keer dat je gaat zwemmen.
F
Nooit huishoudchemicaliën (zoals olie, terpentijn en oplosmiddelen voor verf) in de riolering gieten.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Flessenwater: de werkelijke kosten. Op basis van de resultaten van een nieuwe en onafhankelijke studie spoort het WWF mensen aan om leidingwater te drinken, dat vaak even goed is als flessenwater. Dit zou niet alleen goed zijn voor het leefmilieu, maar ook voor de portefeuille van de consument.
Ben je dorstig naar kennis over water? Bezoek de waterportaalsite van UNESCO op www.unesco.org/ water of andere relevante sites als www.thewaterpage.com www.gpa.unep.org
Volgens de studie is flessenwater in vele landen niet veiliger noch gezonder dan leidingwater, maar wel duizendmaal duurder. Toch is het de snelst groeiende drankenindustrie ter wereld, met een geschatte waarde van 22 miljard USD per jaar. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) zegt dat de voedingswaarde van flessenwater niet beter is dan die van leidingwater. Het kan weliswaar kleine hoeveelheden mineralen bevatten, maar dat is ook het geval voor leidingwater van vele openbare gemeentelijke waterleidingssystemen. De studie stelt daarnaast ook vast dat er elk jaar 1,5 miljoen ton plastic wordt gebruikt om water te bottelen. Bij de productie en de verwijdering van de flessen kunnen giftige chemicaliën in het milieu terechtkomen. Verder wordt wereldwijd per jaar één vierde van de 89 miljard liter flessenwater buiten het land van oorsprong verbruikt. Emissies van het broeikasgas CO2, die worden veroorzaakt door het vervoer van het flessenwater binnen het land van oorsprong en tussen verschillende landen dragen eveneens bij tot het wereldwijde probleem van klimaatverandering (3 mei 2001). Voor meer informatie zie: WWF Living Waters Campaign, e-mail:
[email protected]
Voor een gemiddeld golfterrein in een tropisch land als Thailand zijn er 1.500 kg kunstmeststoffen, pesticiden en onkruidverdelgers per jaar nodig en evenveel water als 60.000 dorpelingen nodig hebben op het platteland.
33
:www...
youthxchange.net /best practices
y
Kopen zonder pijn Onrechtvaardigheid op eender welke plaats ter wereld is een bedreiging voor rechtvaardigheid overal ter wereld. [Martin Luther King, burgerrechtenactivist]
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Helemaal niets kopen is onrealistisch. Maar ophouden met overdreven te kopen, is van essentieel belang. DV gaat niet gewoon over de milieukost van de manier waarop we produceren en consumeren, er moet ook rekening worden gehouden met de menselijke en maatschappelijke kosten. Ontelbare voorwerpen die in de winkels en in onze huizen terechtkomen, worden geproduceerd in ontwikkelingslanden, omdat de multinationals vaststellen dat arbeid daar vaak veel goedkoper is. De overeenkomst moet echter voor alle betrokkenen eerlijk verlopen. DV moet streven naar sociale rechtvaardigheid en de fundamentele menselijke, sociale en economische rechten respecteren die voor iedereen zouden moeten gelden en voor niemand exclusief zouden mogen zijn.
Kinderarbeid is een duidelijk voorbeeld van waarom het voor DV noodzakelijk is om de
www.ilo.org
34
omstandigheden en de basisrechten te bekijken van de mensen die een rol spelen in de productie en vervaardiging van goederen. Volgens ramingen van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) zijn ongeveer 250 miljoen kinderen tussen de leeftijd van 5 en 14 jaar betrokken bij de economische activiteit in ontwikkelingslanden. De statistieken van de ILO tonen aan dat 2 op de 5 kinderen in Afrika (32% van het wereldtotaal Tapijten reinigen. RUGMARK is een organisatie zonder winstoogmerk die zich inzet voor de beëindiging van de kinderarbeid en die onderwijsmogelijkheden biedt aan kinderen in Nepal, India en Pakistan. Een RUGMARK-label betekent dat de verkochte tapijten of matten niet werden geproduceerd door middel van illegale kinderarbeid. Volgens een recente persmededeling van de organisatie (in januari 2001) werden er in Europa en Noord-Amerika sinds 1995 meer dan 2 miljoen tapijten met het RUGMARK-label verkocht.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
-WT- van de kinderen die bij economische activiteiten betrokken zijn), 1 op de 5 kinderen in Azië (61% van het WT), 1 op de 6 in Latijns-Amerika (7% van het WT) en 1 op de 3 in Oceanië kinderarbeid verrichten. In Afrika alleen al neemt dit aantal met 1 miljoen per jaar toe en zou tegen het jaar 2015 normaliter meer dan 100 miljoen moeten bedragen. In India worden duizenden kinderen ingezet om lucifers en vuurwerk te maken. Ze krijgen een equivalent van 48 tot 57 US-cent per dag en werken dagelijks ongeveer 10 tot 12 uur, 7 dagen per week. In Pakistan zijn ongeveer 75% van de tapijtwevers van het land meisjes van minder dan 14 jaar oud. Dit is echter niet alleen een probleem van de ontwikkelingslanden. In 1998 raamde het US Department of Labor (Ministerie van Arbeid van de VS) dat er ongeveer 3,5 m iljoen “legale” kindarbeiders waren in de Verenigde Staten (en nog eens 1,5 miljoen illegale). In het Verenigd Koninkrijk werd in een recente studie vastgesteld dat ongeveer 750.000 kinderen tussen de leeftijd van 11 en 15 jaar regelmatig werken, sommigen van hen zelfs tot 50 uren per week. Gescoord tegen kinderarbeid – Euro 1996. Het feit dat kinderarbeid werd gebruikt om voetballen te naaien in Pakistan haalde de voorpagina van alle kranten voor het Wereldkampioenschap voetbal begon. Dit leidde ertoe dat de FIFA (de internationale voetbalfederatie) een gedragscode uitvaardigde die bepaalde welke voetballen tijdens de competitie mochten worden gebruikt. Deze campagne heeft in Pakistan gezorgd voor een verandering in de methode waarop voetballen worden vervaardigd.
“Research on Girl Child Weavers in the Carpet Industry”, RUGMARK Society Pakistan, 1999: www.rugmark.org/news_facts
Zie de websites van het Ministerie van Arbeid van de VS, www.dol.gov en het Bureau voor de Arbeidsstatistiek van de VS, www.bls.gov
35
:www...
youthxchange.net /pay-the-right-price
y
Kopen zonder pijn Onrechtvaardigheid op eender welke plaats ter wereld is een bedreiging voor rechtvaardigheid overal ter wereld. [Martin Luther King, burgerrechtenactivist]
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Helemaal niets kopen is onrealistisch. Maar ophouden met overdreven te kopen, is van essentieel belang. DV gaat niet gewoon over de milieukost van de manier waarop we produceren en consumeren, er moet ook rekening worden gehouden met de menselijke en maatschappelijke kosten. Ontelbare voorwerpen die in de winkels en in onze huizen terechtkomen, worden geproduceerd in ontwikkelingslanden, omdat de multinationals vaststellen dat arbeid daar vaak veel goedkoper is. De overeenkomst moet echter voor alle betrokkenen eerlijk verlopen. DV moet streven naar sociale rechtvaardigheid en de fundamentele menselijke, sociale en economische rechten respecteren die voor iedereen zouden moeten gelden en voor niemand exclusief zouden mogen zijn.
Kinderarbeid is een duidelijk voorbeeld van waarom het voor DV noodzakelijk is om de
www.ilo.org
34
omstandigheden en de basisrechten te bekijken van de mensen die een rol spelen in de productie en vervaardiging van goederen. Volgens ramingen van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) zijn ongeveer 250 miljoen kinderen tussen de leeftijd van 5 en 14 jaar betrokken bij de economische activiteit in ontwikkelingslanden. De statistieken van de ILO tonen aan dat 2 op de 5 kinderen in Afrika (32% van het wereldtotaal Tapijten reinigen. RUGMARK is een organisatie zonder winstoogmerk die zich inzet voor de beëindiging van de kinderarbeid en die onderwijsmogelijkheden biedt aan kinderen in Nepal, India en Pakistan. Een RUGMARK-label betekent dat de verkochte tapijten of matten niet werden geproduceerd door middel van illegale kinderarbeid. Volgens een recente persmededeling van de organisatie (in januari 2001) werden er in Europa en Noord-Amerika sinds 1995 meer dan 2 miljoen tapijten met het RUGMARK-label verkocht.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
-WT- van de kinderen die bij economische activiteiten betrokken zijn), 1 op de 5 kinderen in Azië (61% van het WT), 1 op de 6 in Latijns-Amerika (7% van het WT) en 1 op de 3 in Oceanië kinderarbeid verrichten. In Afrika alleen al neemt dit aantal met 1 miljoen per jaar toe en zou tegen het jaar 2015 normaliter meer dan 100 miljoen moeten bedragen. In India worden duizenden kinderen ingezet om lucifers en vuurwerk te maken. Ze krijgen een equivalent van 48 tot 57 US-cent per dag en werken dagelijks ongeveer 10 tot 12 uur, 7 dagen per week. In Pakistan zijn ongeveer 75% van de tapijtwevers van het land meisjes van minder dan 14 jaar oud. Dit is echter niet alleen een probleem van de ontwikkelingslanden. In 1998 raamde het US Department of Labor (Ministerie van Arbeid van de VS) dat er ongeveer 3,5 m iljoen “legale” kindarbeiders waren in de Verenigde Staten (en nog eens 1,5 miljoen illegale). In het Verenigd Koninkrijk werd in een recente studie vastgesteld dat ongeveer 750.000 kinderen tussen de leeftijd van 11 en 15 jaar regelmatig werken, sommigen van hen zelfs tot 50 uren per week. Gescoord tegen kinderarbeid – Euro 1996. Het feit dat kinderarbeid werd gebruikt om voetballen te naaien in Pakistan haalde de voorpagina van alle kranten voor het Wereldkampioenschap voetbal begon. Dit leidde ertoe dat de FIFA (de internationale voetbalfederatie) een gedragscode uitvaardigde die bepaalde welke voetballen tijdens de competitie mochten worden gebruikt. Deze campagne heeft in Pakistan gezorgd voor een verandering in de methode waarop voetballen worden vervaardigd.
“Research on Girl Child Weavers in the Carpet Industry”, RUGMARK Society Pakistan, 1999: www.rugmark.org/news_facts
Zie de websites van het Ministerie van Arbeid van de VS, www.dol.gov en het Bureau voor de Arbeidsstatistiek van de VS, www.bls.gov
35
:www...
youthxchange.net /pay-the-right-price
y
Vermindering van kinderarbeid. Verplicht onderwijs heeft geleid tot een vermindering van de kinderarbeid. In de jaren 1920 en 1930 besliste de regering van Sri Lanka om onderwijs verplicht te maken. De alfabetiseringsgraad nam toe van 58% in 1946 tot 86% in 1984 [UNESCO, 1991]. Het resultaat daarvan was ook dat de tewerkstellingsgraad van kinderen in de leeftijd van 10 tot 14 jaar substantieel werd verminderd van 13% in 1946 tot 6,2% in 1963. Op dit ogenblik bedraagt deze 5,3% voor jongens en 4,6% voor meisjes [ILO, 1995].
Bron: www.geocities.com/ CollegePark/Library/9175/ inquiry1
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Kinderen worden gewoonlijk ingezet voor arbeidsintensief werk dat geen specifieke deskundigheden vereist, maar waarvoor kleine handjes een groot voordeel zijn (tapijten weven, naaien, lucifers maken). Ze worden dikwijls blootgesteld aan gevaarlijke werkomstandigheden en door hun fysieke kwetsbaarheid zijn ze vaak ziek. Ze werken lange uren, krijgen vaak weinig of geen opleiding en als betaling slechts een aalmoes. Het trieste feit is dat vele arme gezinnen wereldwijd afhankelijk zijn van wat hun kinderen verdienen. Sommige beleidsmakers zijn van mening dat werk een belangrijke en positieve rol speelt in het leven van de kinderen en in de relaties met hun gezinnen en willen dus kinderarbeid wel hervormen, maar niet stopzetten. Het probleem is complex, maar voor een haalbare oplossing moeten in elk geval de gezinnen van de kinderen actief bij het beleid worden betrokken. De kinderen moeten echter altijd op de eerste plaats komen. Uiteindelijk hebben ze slechts één kans om kind te zijn! EEN GEMISTE KANS Werk brengt niet alleen de fysieke gezondheid en de veiligheid van kinderen in gevaar, maar bovendien worden hen ook hun rechten ontzegd en krijgen ze - wat cruciaal is – geen kans om een opleiding te volgen. 150 miljoen kinderen verlaten de lagere school vóór ze vier jaar opleiding hebben voltooid. Eén op de vier kinderen in India gaat nooit naar school.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Dit is het begin van een vicieuze cirkel. Zonder opleiding worden de kansen om uit slecht betaald werk en uit de armoede te ontsnappen drastisch verminderd. Bovendien zijn de gevolgen op lange termijn van kinderarbeid in ontwikkelingslanden niet echt bemoedigend. Kinderen vertegenwoordigen de hoop en de potentiële toekomst van elk land. Onderwijs ontzeggen aan een kind ontneemt een land het “menselijke kapitaal” van goed opgeleide en deskundige werkers die de ontwikkelingslanden zo erg nodig hebben. 872 miljoen mensen, 1 op de 4 volwassenen in de ontwikkelingslanden, kunnen niet lezen of schrijven. Twee derden van die mensen zijn vrouwen. Elk kind in de wereld toegang bieden tot de lagere school zou 6 miljard dollar extra kosten, ongeveer evenveel als 4 dagen militaire uitgaven in de hele wereld. Een groter bewustzijn van de consumenten, dat het beleid van regeringen en bedrijven ter discussie stelt, en de beslissing om geen producten te kopen tenzij we ervan overtuigd zijn dat ze zonder ethische compromissen werden vervaardigd, kunnen een verschil maken. Consumenten kunnen ook een beroep doen op de steeds nadrukkelijker op de markt aanwezige organisaties die eerlijke handel bevorderen en garanderen dat hun producten niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar ook worden geproduceerd zonder uitbuiting. Kinderarbeid is alleen een bijzonder opvallend aspect van het bredere probleem van de arbeidsomstandigheden, de mensenrechten, de ongelijke behandeling van de geslachten en de noodzaak om het recht van ontwikkelingslanden op een waardig en duurzaam bestaan te respecteren.
Er zijn diverse initiatieven op het Internet om kinderarbeid te stoppen: www.icftu.org Human Development Report 1998, “Consumption for Human Development” www.undp.org
Om meer te weten te komen over mensenrechten, wat deze omvatten en wat waar gebeurt, kan je naar de volgende sites surfen: www.amnesty.org www.hrw.org
Het zaad voor een betere toekomst. Op basis van de filosofie dat alle kinderen het recht hebben om een opleiding te krijgen én om kind te zijn, heeft het Amerikaans Centrum voor internationale arbeidssolidariteit in Kenia, Oeganda en Tanzania een pilootproject opgezet dat een goed voorbeeld is van een succesvol en op de lokale gemeenschap gericht programma tegen kinderarbeid. Kinderen in Oost-Afrika die op of in de nabijheid van landbouwplantages wonen stoppen met het bezoeken van de lagere school om op plantages te werken, voor hun gezin te zorgen of ander werk te vinden in de naburige steden. Sinds het project in 1999 werd gestart, gaan vele kinderen opnieuw naar school. Om de gezinnen te helpen met de betaling van de kosten die daarmee gepaard gaan, werden meer dan 150 lokale zelfhulpgroepen opgericht op basis van een microkrediet.
36
De verandering van de houding van de gewone mensen tegenover kinderarbeid is een sleutelfactor voor het succes van het project. Door de gezinnen, de dorpsgemeenschap, de leraren, de werkgevers en de vakbonden bij het project te betrekken, kan een arbeidscultuur worden ontwikkeld die kinderarbeid afkeurt en een systeem worden ingevoerd dat op de lokale gemeenschap is gebaseerd. De vergaderingen in verband met die educatiedoelstellingen worden op de plantages of in de onmiddellijke nabijheid ervan gehouden zodat het voor alle betrokkenen gemakkelijk is om eraan deel te nemen. Door samen te werken op lokaal niveau wordt de gemeenschap opgeleid om zichzelf te helpen en krijgt ze meer mogelijkheden om praktische oplossingen voor haar eigen problemen te vinden. [www.stopchildlabor.org/internationalchildlabor/PlantationProject.htm]
37
:www...
youthxchange.net /awakening-your-soul
y
Vermindering van kinderarbeid. Verplicht onderwijs heeft geleid tot een vermindering van de kinderarbeid. In de jaren 1920 en 1930 besliste de regering van Sri Lanka om onderwijs verplicht te maken. De alfabetiseringsgraad nam toe van 58% in 1946 tot 86% in 1984 [UNESCO, 1991]. Het resultaat daarvan was ook dat de tewerkstellingsgraad van kinderen in de leeftijd van 10 tot 14 jaar substantieel werd verminderd van 13% in 1946 tot 6,2% in 1963. Op dit ogenblik bedraagt deze 5,3% voor jongens en 4,6% voor meisjes [ILO, 1995].
Bron: www.geocities.com/ CollegePark/Library/9175/ inquiry1
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Kinderen worden gewoonlijk ingezet voor arbeidsintensief werk dat geen specifieke deskundigheden vereist, maar waarvoor kleine handjes een groot voordeel zijn (tapijten weven, naaien, lucifers maken). Ze worden dikwijls blootgesteld aan gevaarlijke werkomstandigheden en door hun fysieke kwetsbaarheid zijn ze vaak ziek. Ze werken lange uren, krijgen vaak weinig of geen opleiding en als betaling slechts een aalmoes. Het trieste feit is dat vele arme gezinnen wereldwijd afhankelijk zijn van wat hun kinderen verdienen. Sommige beleidsmakers zijn van mening dat werk een belangrijke en positieve rol speelt in het leven van de kinderen en in de relaties met hun gezinnen en willen dus kinderarbeid wel hervormen, maar niet stopzetten. Het probleem is complex, maar voor een haalbare oplossing moeten in elk geval de gezinnen van de kinderen actief bij het beleid worden betrokken. De kinderen moeten echter altijd op de eerste plaats komen. Uiteindelijk hebben ze slechts één kans om kind te zijn! EEN GEMISTE KANS Werk brengt niet alleen de fysieke gezondheid en de veiligheid van kinderen in gevaar, maar bovendien worden hen ook hun rechten ontzegd en krijgen ze - wat cruciaal is – geen kans om een opleiding te volgen. 150 miljoen kinderen verlaten de lagere school vóór ze vier jaar opleiding hebben voltooid. Eén op de vier kinderen in India gaat nooit naar school.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Dit is het begin van een vicieuze cirkel. Zonder opleiding worden de kansen om uit slecht betaald werk en uit de armoede te ontsnappen drastisch verminderd. Bovendien zijn de gevolgen op lange termijn van kinderarbeid in ontwikkelingslanden niet echt bemoedigend. Kinderen vertegenwoordigen de hoop en de potentiële toekomst van elk land. Onderwijs ontzeggen aan een kind ontneemt een land het “menselijke kapitaal” van goed opgeleide en deskundige werkers die de ontwikkelingslanden zo erg nodig hebben. 872 miljoen mensen, 1 op de 4 volwassenen in de ontwikkelingslanden, kunnen niet lezen of schrijven. Twee derden van die mensen zijn vrouwen. Elk kind in de wereld toegang bieden tot de lagere school zou 6 miljard dollar extra kosten, ongeveer evenveel als 4 dagen militaire uitgaven in de hele wereld. Een groter bewustzijn van de consumenten, dat het beleid van regeringen en bedrijven ter discussie stelt, en de beslissing om geen producten te kopen tenzij we ervan overtuigd zijn dat ze zonder ethische compromissen werden vervaardigd, kunnen een verschil maken. Consumenten kunnen ook een beroep doen op de steeds nadrukkelijker op de markt aanwezige organisaties die eerlijke handel bevorderen en garanderen dat hun producten niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar ook worden geproduceerd zonder uitbuiting. Kinderarbeid is alleen een bijzonder opvallend aspect van het bredere probleem van de arbeidsomstandigheden, de mensenrechten, de ongelijke behandeling van de geslachten en de noodzaak om het recht van ontwikkelingslanden op een waardig en duurzaam bestaan te respecteren.
Er zijn diverse initiatieven op het Internet om kinderarbeid te stoppen: www.icftu.org Human Development Report 1998, “Consumption for Human Development” www.undp.org
Om meer te weten te komen over mensenrechten, wat deze omvatten en wat waar gebeurt, kan je naar de volgende sites surfen: www.amnesty.org www.hrw.org
Het zaad voor een betere toekomst. Op basis van de filosofie dat alle kinderen het recht hebben om een opleiding te krijgen én om kind te zijn, heeft het Amerikaans Centrum voor internationale arbeidssolidariteit in Kenia, Oeganda en Tanzania een pilootproject opgezet dat een goed voorbeeld is van een succesvol en op de lokale gemeenschap gericht programma tegen kinderarbeid. Kinderen in Oost-Afrika die op of in de nabijheid van landbouwplantages wonen stoppen met het bezoeken van de lagere school om op plantages te werken, voor hun gezin te zorgen of ander werk te vinden in de naburige steden. Sinds het project in 1999 werd gestart, gaan vele kinderen opnieuw naar school. Om de gezinnen te helpen met de betaling van de kosten die daarmee gepaard gaan, werden meer dan 150 lokale zelfhulpgroepen opgericht op basis van een microkrediet.
36
De verandering van de houding van de gewone mensen tegenover kinderarbeid is een sleutelfactor voor het succes van het project. Door de gezinnen, de dorpsgemeenschap, de leraren, de werkgevers en de vakbonden bij het project te betrekken, kan een arbeidscultuur worden ontwikkeld die kinderarbeid afkeurt en een systeem worden ingevoerd dat op de lokale gemeenschap is gebaseerd. De vergaderingen in verband met die educatiedoelstellingen worden op de plantages of in de onmiddellijke nabijheid ervan gehouden zodat het voor alle betrokkenen gemakkelijk is om eraan deel te nemen. Door samen te werken op lokaal niveau wordt de gemeenschap opgeleid om zichzelf te helpen en krijgt ze meer mogelijkheden om praktische oplossingen voor haar eigen problemen te vinden. [www.stopchildlabor.org/internationalchildlabor/PlantationProject.htm]
37
:www...
youthxchange.net /awakening-your-soul
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Leven en laten leven
Er is een nauw verband tussen DV en de noodzaak om de fundamentele mensenrechten te verzekeren en de ontwikkeling te bevorderen. Armoede en schade aan het leefmilieu (door ontbossing en overbegrazing, bijvoorbeeld) versterken elkaar en hebben een domino-effect op mensenrechten en de ontwikkeling zowel voor de huidige als voor toekomstige generaties. Regeringen hebben de plicht om alle rechten van hun burgers te beschermen. Spijtig genoeg zijn er veel te veel gevallen waarin mensenrechten worden geschonden en miskend. Een groter bewustzijn betekent dat mensen zich vragen beginnen te stellen over arbeidspraktijken die uitbuiting inhouden.
“Het wrede wilde dier zit niet achter de tralies van de kooi. Het staat ervoor.” [Axel Munthe, fysicus, psychiater en auteur]
De boycot, als campagnemiddel, wordt dankzij het Internet steeds populairder. Alvorens tot een boycot wordt overgegaan, is het belangrijk om informatie in te winnen over de mogelijke resultaten en wie er echt het meeste nadeel van zal ondervinden: het bedrijf of de werknemers die je probeert te beschermen? Aan bedrijven vragen om transparantie en volledige openheid te verzekeren is van fundamenteel belang om ervoor te zorgen dat ze hun oneerlijke praktijken niet gewoon ergens elders voortzetten. Deze eis van transparantie kan de actie van consumenten in de richting sturen van gedeelde verantwoordelijkheid en gezamenlijke doelstellingen binnen de bredere gemeenschap.
J Stapstenen Lees de rapporten van AMNESTY INTERNATIONAL en/of de website voor berichten over foltering, buitengerechtelijke terechtstellingen, gewetensgevangenen, frequent overheidsgeweld tegen het publiek, het tolereren van slavernij.
38
Tegen de waardigheid van mens en dier (bijv. het aanmoedigen van geweld, pedofilie, seksuele uitbuiting, slavernij enz.) Zie de vakjes. Zie het volgende hoofdstuk. Tegen de waardigheid van mens en dier (bijv. het aanmoedigen van geweld, pedofilie, seksuele uitbuiting, slavernij enz.)
De volgende suggesties zijn bedoeld om mensen te helpen bij het ethisch winkelen:
Het recht op een waardig bestaan is niet alleen voorbehouden aan mensen. Een bewustzijn van onze onderlinge relatie met de natuur en van de gevolgen van de menselijke activiteit voor ecosystemen is een sleutelelement om duurzame ontwikkeling te begrijpen. De behandeling van dieren (die voor consumptie en in gevangenschap worden gekweekt) en het thema van biodiversiteit en het behoud van het evenwicht in de natuur zijn verschillende maar toch onderling verbonden kwesties. In dit deel willen wij daarover meer informatie geven. Het hangt van individuen af om beslissingen te nemen die in overeenstemming zijn met de keuzes en prioriteiten van hun levensstijl binnen de context van duurzaamheid.
F
Goederen kiezen die worden vervaardigd/verdeeld door fabrikanten en detailhandelaars met een duidelijk ethisch beleid en een overeenkomstige gedragscode.
F
Jouw favoriete merken onophoudelijk blijven opvolgen; contact nemen met de lokale consumentenorganisatie om er meer over te weten te komen. Deelnemen aan campagnes op het Internet om de arbeidspraktijken bij de vervaardiging te verbeteren.
F
Producten en diensten vermijden die worden aangeboden door bedrijven die hun steun verlenen aan onderdrukkende regimes.
F
Producenten boycotten die hun werklieden onderbetalen of gebruik maken van slavenarbeid of van wie de toeleveranciers slavernij ondersteunen.
DIERENBOERDERIJEN
F F F F
Indien mogelijk producten/diensten kiezen met het etiket “GEEN kinderarbeid”.
Mensen zijn steeds meer bezorgd over de manier waarop dieren tijdens het productieproces van goederen worden behandeld (bio-industrie, het testen van cosmetica enz.). Wreedheid kan worden vermeden door een aantal fundamentele principes na te leven. Dieren moet met respect worden behandeld: geef ze aangepaste voeding en beschutting; zorg voor diergeneeskundige basiszorgen en gezonde leefomstandigheden, sla ze nooit en dwing ze nooit om te eten.
Indien mogelijk producten/diensten kiezen met het etiket “GEEN dierproeven”. Producten/diensten boycotten die misleidende of aanstootgevende uitspraken doen. Informatie en ervaringen over ethiek en goederen uitwisselen met andere consumenten.
39
:www...
youthxchange.net /pay-the-right-price
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Leven en laten leven
Er is een nauw verband tussen DV en de noodzaak om de fundamentele mensenrechten te verzekeren en de ontwikkeling te bevorderen. Armoede en schade aan het leefmilieu (door ontbossing en overbegrazing, bijvoorbeeld) versterken elkaar en hebben een domino-effect op mensenrechten en de ontwikkeling zowel voor de huidige als voor toekomstige generaties. Regeringen hebben de plicht om alle rechten van hun burgers te beschermen. Spijtig genoeg zijn er veel te veel gevallen waarin mensenrechten worden geschonden en miskend. Een groter bewustzijn betekent dat mensen zich vragen beginnen te stellen over arbeidspraktijken die uitbuiting inhouden.
“Het wrede wilde dier zit niet achter de tralies van de kooi. Het staat ervoor.” [Axel Munthe, fysicus, psychiater en auteur]
De boycot, als campagnemiddel, wordt dankzij het Internet steeds populairder. Alvorens tot een boycot wordt overgegaan, is het belangrijk om informatie in te winnen over de mogelijke resultaten en wie er echt het meeste nadeel van zal ondervinden: het bedrijf of de werknemers die je probeert te beschermen? Aan bedrijven vragen om transparantie en volledige openheid te verzekeren is van fundamenteel belang om ervoor te zorgen dat ze hun oneerlijke praktijken niet gewoon ergens elders voortzetten. Deze eis van transparantie kan de actie van consumenten in de richting sturen van gedeelde verantwoordelijkheid en gezamenlijke doelstellingen binnen de bredere gemeenschap.
J Stapstenen Lees de rapporten van AMNESTY INTERNATIONAL en/of de website voor berichten over foltering, buitengerechtelijke terechtstellingen, gewetensgevangenen, frequent overheidsgeweld tegen het publiek, het tolereren van slavernij.
38
Tegen de waardigheid van mens en dier (bijv. het aanmoedigen van geweld, pedofilie, seksuele uitbuiting, slavernij enz.) Zie de vakjes. Zie het volgende hoofdstuk. Tegen de waardigheid van mens en dier (bijv. het aanmoedigen van geweld, pedofilie, seksuele uitbuiting, slavernij enz.)
De volgende suggesties zijn bedoeld om mensen te helpen bij het ethisch winkelen:
Het recht op een waardig bestaan is niet alleen voorbehouden aan mensen. Een bewustzijn van onze onderlinge relatie met de natuur en van de gevolgen van de menselijke activiteit voor ecosystemen is een sleutelelement om duurzame ontwikkeling te begrijpen. De behandeling van dieren (die voor consumptie en in gevangenschap worden gekweekt) en het thema van biodiversiteit en het behoud van het evenwicht in de natuur zijn verschillende maar toch onderling verbonden kwesties. In dit deel willen wij daarover meer informatie geven. Het hangt van individuen af om beslissingen te nemen die in overeenstemming zijn met de keuzes en prioriteiten van hun levensstijl binnen de context van duurzaamheid.
F
Goederen kiezen die worden vervaardigd/verdeeld door fabrikanten en detailhandelaars met een duidelijk ethisch beleid en een overeenkomstige gedragscode.
F
Jouw favoriete merken onophoudelijk blijven opvolgen; contact nemen met de lokale consumentenorganisatie om er meer over te weten te komen. Deelnemen aan campagnes op het Internet om de arbeidspraktijken bij de vervaardiging te verbeteren.
F
Producten en diensten vermijden die worden aangeboden door bedrijven die hun steun verlenen aan onderdrukkende regimes.
F
Producenten boycotten die hun werklieden onderbetalen of gebruik maken van slavenarbeid of van wie de toeleveranciers slavernij ondersteunen.
DIERENBOERDERIJEN
F F F F
Indien mogelijk producten/diensten kiezen met het etiket “GEEN kinderarbeid”.
Mensen zijn steeds meer bezorgd over de manier waarop dieren tijdens het productieproces van goederen worden behandeld (bio-industrie, het testen van cosmetica enz.). Wreedheid kan worden vermeden door een aantal fundamentele principes na te leven. Dieren moet met respect worden behandeld: geef ze aangepaste voeding en beschutting; zorg voor diergeneeskundige basiszorgen en gezonde leefomstandigheden, sla ze nooit en dwing ze nooit om te eten.
Indien mogelijk producten/diensten kiezen met het etiket “GEEN dierproeven”. Producten/diensten boycotten die misleidende of aanstootgevende uitspraken doen. Informatie en ervaringen over ethiek en goederen uitwisselen met andere consumenten.
39
:www...
youthxchange.net /pay-the-right-price
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
De productie van eieren door middel van legbatterijen is zo wreed dat ze in Europese landen geleidelijk wordt stopgezet, maar in andere delen van de wereld wordt deze praktijk nog altijd volop gebruikt. In legbatterijen worden doorgaans vier kippen bijeengeperst in een kooi van staaldraad van amper 40,64 cm breed. De kooien worden boven elkaar gestapeld en vervolgens in rijen opgesteld in immense fabriekshallen. Praktisch alle legkippen worden “ontsnaveld” om de verwondingen te verminderen die het resultaat zijn van overdreven pikken, wanneer de opgesloten vogels claustrofobisch, verveeld en agressief worden. Ze leggen meer dan 250 eieren per jaar. Na een jaar in de eierproductie worden de vogels hetzij in een andere legcyclus ingeschakeld, hetzij geslacht. Batterijkippen eindigen gewoonlijk in vleesproducten van lage kwaliteit zodat de consumenten het gekneusde vlees niet opmerken. Meer dan alleen “oppervlakkig”. AVEDA, een producent van cosmetica op basis van planten, kent een groot en zichtbaar commercieel succes en is befaamd voor zijn engagement voor het leefmilieu en voor het gebruik van organische ingrediënten. Het bedrijf startte zijn activiteiten meer dan 20 jaar geleden en heeft zijn succes opgebouwd dankzij waarden die we nu als duurzaam zouden definiëren (geen dierproeven, geen gebruik van bedreigde plantensoorten enz.). Een ander zeer bekend bedrijf dat een fenomenaal succes kent op hetzelfde gebied is THE BODY SHOP, dat al even beroemd is voor zijn principes als voor zijn producten. Een Italiaanse campagne door CARE (COOPERATION FOR ANIMAL RIGHTS IN EUROPE): www.infolav.org
onderaan: papieren zak ter ondersteuning van de campagne van THE BODY SHOP tegen dierproeven.
De voedselproductie betreft ons allemaal. We kunnen ervoor kiezen om weigeren die niet op een humane manier werden vervaardigd.
producten te
Kiezen voor scharreleieren en -vlees (zoek naar gecertificeerde producten) is niet alleen beter voor het dier, maar ook voor de consument: de hygiëne en kwaliteit van vlees en andere producten afkomstig van industriële boerderijen kan in sommige gevallen van mindere kwaliteit zijn. Alarmerende berichten over onze voeding, bijvoorbeeld door de gekke-koeienziekte, hebben ons bewuster gemaakt van het verband tussen de sanitaire en voederomstandigheden voor dieren en onze eigen gezondheid. Bedrijven hebben zich gerealiseerd dat de consumenten onnodige wreedheid willen vermijden. Volgens het SOCIAL INVESTMENT FORUM wordt 84 miljard USD geïnvesteerd in bedrijven en organisaties in de Verenigde Staten die geen wreedheid aanwenden en nog eens verscheidene miljarden in Europa en andere delen van de wereld. In 1979 was REVLON COSMETICS een van de eerste grote bedrijven dat fondsen vrijmaakte voor onderzoek naar alternatieven voor dierproeven, met een bijdrage van 750.000 dollar aan de ROCKERFELLER UNIVERSITY.
40
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Andere organisaties zoals het JOHNS HOPKINS CENTER FOR ALTERNATIVES TO ANIMAL TESTING (CAAT), hebben hun eigen programma’s opgestart om naar alternatieven te zoeken. Dierproeven komen nog steeds voor in grote bedrijven, maar toch zijn nu al verscheidene honderden bedrijven voor consumptiegoederen ‘cruelty-free’. Experimenten met dieren zijn een controversieel onderwerp. De opinie van de mensen over dierproeven is niet altijd even duidelijk en hangt vaak af van individuele percepties en persoonlijke ervaringen.
Voor een lijst van deze bedrijven, surf naar: www.allforanimals.com/ cruelfree1.htm of naar www.naturewatch.org voor meer informatie over “cruelty-free”producten.
KRACHT DOOR VERSCHEIDENHEID Mensen delen deze planeet met minstens 15 miljoen andere soorten. Alle soorten spelen een rol in de opbouw en het behoud van complexe ecosystemen die alle levensvormen ondersteunen. Maar de snelheid waarmee soorten verdwijnen is alarmerend. Het is onduidelijk hoeveel het uitstervingspercentage bedraagt, maar volgens wetenschappers is het tussen 1.000 en 10.000 keer meer dan het zou zijn geweest zonder ongecontroleerde industriële ontwikkeling. Voor de bedreiging met uitsterving zijn er een groot aantal redenen, die allemaal met elkaar verbonden zijn. Het overmatig oogsten van planten en dieren en in hun natuurlijke omgevingen, de invoering van vreemde soorten in bepaalde ecosystemen, de klimaatverandering, de milieuverontreiniging en ziekten vormen allemaal een bedreiging voor het ecologische evenwicht tussen de diverse soorten. Over muizen en apen. In 1999 gaf NEW SCIENTIST MAGAZINE aan MORI de opdracht om een enquête uit te voeren in Groot-Brittannië (bij mensen ouder dan 15) over onderzoek met dieren. De resultaten tonen aan dat de meningen daarover niet zo uitgesproken zijn als we wel zouden kunnen denken. De grootste weerstand tegen dierproeven kwam van mensen die voorheen al petities hadden ondertekend, “cruelty-free”-producten (producten “zonder wreedheid”) hadden gekocht of vegetariër waren. Meer vrouwen (71%) dan mannen (51%) waren gekant tegen experimenten met dieren. Mensen die persoonlijke ervaringen hadden met het innemen van (op dieren geteste) geneesmiddelen voor een ernstige ziekte waren toleranter tegenover dierproeven (hoewel nog altijd 52% ertegen was). In de enquête werd gevraagd of mensen dierexperimenten goedkeurden: wanneer de dieren leden; wanneer ze onderworpen werden aan pijn, ziekte of erdoor konden sterven. Nadat de mensen in twee groepen waren onderverdeeld, werd aan de ene groep verteld dat er muizen en aan de andere dat er apen zouden worden gebruikt. Een meerderheid van de bevraagde personen aanvaardde dat muizen mochten lijden als het zou helpen in de strijd tegen levensbedreigende ziekten. Experimenten met apen werden minder gemakkelijk getolereerd en alleen experimenten om geneesmiddelen te testen en te ontwikkelen voor de bestrijding van leukemie bij kinderen werden als aanvaardbaar beoordeeld. De meeste Britten zouden tegen tests op apen zijn om een AIDS-vaccin (waarbij ziekte en lijden waarschijnlijk zijn) te ontwikkelen. Dierproeven zijn nog altijd zeer wijd verspreid omdat alternatieven (celculturen, het gebruik van placentaweefsel of computersimulaties van organen en lichamen) relatief nieuw zijn, onvoldoende financiële steun krijgen en als niet volledig betrouwbaar worden beschouwd. Voor het volledige artikel, zie: www.newscientist.com/hottopics/animalexperiments/letthe.jsp
Wanneer soorten buiten hun natuurlijke omgeving beginnen te groeien na bewuste of toevallige introductie door mensen.
Opleiding in ethisch winkelen. Om mensen bij hun aankoopbeslissingen te helpen – thuis of in het buitenland– heeft het WWF een virtuele toeristenwinkel en een apotheek samengesteld. Surf rond en klik op de verschillende producten die te koop worden aangeboden. Als je die producten in de werkelijke wereld vindt, is dit verdacht: www.worldwildlife.org/ buyerbeware
:www...
youthxchange.net /best-practices
41
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
De productie van eieren door middel van legbatterijen is zo wreed dat ze in Europese landen geleidelijk wordt stopgezet, maar in andere delen van de wereld wordt deze praktijk nog altijd volop gebruikt. In legbatterijen worden doorgaans vier kippen bijeengeperst in een kooi van staaldraad van amper 40,64 cm breed. De kooien worden boven elkaar gestapeld en vervolgens in rijen opgesteld in immense fabriekshallen. Praktisch alle legkippen worden “ontsnaveld” om de verwondingen te verminderen die het resultaat zijn van overdreven pikken, wanneer de opgesloten vogels claustrofobisch, verveeld en agressief worden. Ze leggen meer dan 250 eieren per jaar. Na een jaar in de eierproductie worden de vogels hetzij in een andere legcyclus ingeschakeld, hetzij geslacht. Batterijkippen eindigen gewoonlijk in vleesproducten van lage kwaliteit zodat de consumenten het gekneusde vlees niet opmerken. Meer dan alleen “oppervlakkig”. AVEDA, een producent van cosmetica op basis van planten, kent een groot en zichtbaar commercieel succes en is befaamd voor zijn engagement voor het leefmilieu en voor het gebruik van organische ingrediënten. Het bedrijf startte zijn activiteiten meer dan 20 jaar geleden en heeft zijn succes opgebouwd dankzij waarden die we nu als duurzaam zouden definiëren (geen dierproeven, geen gebruik van bedreigde plantensoorten enz.). Een ander zeer bekend bedrijf dat een fenomenaal succes kent op hetzelfde gebied is THE BODY SHOP, dat al even beroemd is voor zijn principes als voor zijn producten. Een Italiaanse campagne door CARE (COOPERATION FOR ANIMAL RIGHTS IN EUROPE): www.infolav.org
onderaan: papieren zak ter ondersteuning van de campagne van THE BODY SHOP tegen dierproeven.
De voedselproductie betreft ons allemaal. We kunnen ervoor kiezen om weigeren die niet op een humane manier werden vervaardigd.
producten te
Kiezen voor scharreleieren en -vlees (zoek naar gecertificeerde producten) is niet alleen beter voor het dier, maar ook voor de consument: de hygiëne en kwaliteit van vlees en andere producten afkomstig van industriële boerderijen kan in sommige gevallen van mindere kwaliteit zijn. Alarmerende berichten over onze voeding, bijvoorbeeld door de gekke-koeienziekte, hebben ons bewuster gemaakt van het verband tussen de sanitaire en voederomstandigheden voor dieren en onze eigen gezondheid. Bedrijven hebben zich gerealiseerd dat de consumenten onnodige wreedheid willen vermijden. Volgens het SOCIAL INVESTMENT FORUM wordt 84 miljard USD geïnvesteerd in bedrijven en organisaties in de Verenigde Staten die geen wreedheid aanwenden en nog eens verscheidene miljarden in Europa en andere delen van de wereld. In 1979 was REVLON COSMETICS een van de eerste grote bedrijven dat fondsen vrijmaakte voor onderzoek naar alternatieven voor dierproeven, met een bijdrage van 750.000 dollar aan de ROCKERFELLER UNIVERSITY.
40
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Andere organisaties zoals het JOHNS HOPKINS CENTER FOR ALTERNATIVES TO ANIMAL TESTING (CAAT), hebben hun eigen programma’s opgestart om naar alternatieven te zoeken. Dierproeven komen nog steeds voor in grote bedrijven, maar toch zijn nu al verscheidene honderden bedrijven voor consumptiegoederen ‘cruelty-free’. Experimenten met dieren zijn een controversieel onderwerp. De opinie van de mensen over dierproeven is niet altijd even duidelijk en hangt vaak af van individuele percepties en persoonlijke ervaringen.
Voor een lijst van deze bedrijven, surf naar: www.allforanimals.com/ cruelfree1.htm of naar www.naturewatch.org voor meer informatie over “cruelty-free”producten.
KRACHT DOOR VERSCHEIDENHEID Mensen delen deze planeet met minstens 15 miljoen andere soorten. Alle soorten spelen een rol in de opbouw en het behoud van complexe ecosystemen die alle levensvormen ondersteunen. Maar de snelheid waarmee soorten verdwijnen is alarmerend. Het is onduidelijk hoeveel het uitstervingspercentage bedraagt, maar volgens wetenschappers is het tussen 1.000 en 10.000 keer meer dan het zou zijn geweest zonder ongecontroleerde industriële ontwikkeling. Voor de bedreiging met uitsterving zijn er een groot aantal redenen, die allemaal met elkaar verbonden zijn. Het overmatig oogsten van planten en dieren en in hun natuurlijke omgevingen, de invoering van vreemde soorten in bepaalde ecosystemen, de klimaatverandering, de milieuverontreiniging en ziekten vormen allemaal een bedreiging voor het ecologische evenwicht tussen de diverse soorten. Over muizen en apen. In 1999 gaf NEW SCIENTIST MAGAZINE aan MORI de opdracht om een enquête uit te voeren in Groot-Brittannië (bij mensen ouder dan 15) over onderzoek met dieren. De resultaten tonen aan dat de meningen daarover niet zo uitgesproken zijn als we wel zouden kunnen denken. De grootste weerstand tegen dierproeven kwam van mensen die voorheen al petities hadden ondertekend, “cruelty-free”-producten (producten “zonder wreedheid”) hadden gekocht of vegetariër waren. Meer vrouwen (71%) dan mannen (51%) waren gekant tegen experimenten met dieren. Mensen die persoonlijke ervaringen hadden met het innemen van (op dieren geteste) geneesmiddelen voor een ernstige ziekte waren toleranter tegenover dierproeven (hoewel nog altijd 52% ertegen was). In de enquête werd gevraagd of mensen dierexperimenten goedkeurden: wanneer de dieren leden; wanneer ze onderworpen werden aan pijn, ziekte of erdoor konden sterven. Nadat de mensen in twee groepen waren onderverdeeld, werd aan de ene groep verteld dat er muizen en aan de andere dat er apen zouden worden gebruikt. Een meerderheid van de bevraagde personen aanvaardde dat muizen mochten lijden als het zou helpen in de strijd tegen levensbedreigende ziekten. Experimenten met apen werden minder gemakkelijk getolereerd en alleen experimenten om geneesmiddelen te testen en te ontwikkelen voor de bestrijding van leukemie bij kinderen werden als aanvaardbaar beoordeeld. De meeste Britten zouden tegen tests op apen zijn om een AIDS-vaccin (waarbij ziekte en lijden waarschijnlijk zijn) te ontwikkelen. Dierproeven zijn nog altijd zeer wijd verspreid omdat alternatieven (celculturen, het gebruik van placentaweefsel of computersimulaties van organen en lichamen) relatief nieuw zijn, onvoldoende financiële steun krijgen en als niet volledig betrouwbaar worden beschouwd. Voor het volledige artikel, zie: www.newscientist.com/hottopics/animalexperiments/letthe.jsp
Wanneer soorten buiten hun natuurlijke omgeving beginnen te groeien na bewuste of toevallige introductie door mensen.
Opleiding in ethisch winkelen. Om mensen bij hun aankoopbeslissingen te helpen – thuis of in het buitenland– heeft het WWF een virtuele toeristenwinkel en een apotheek samengesteld. Surf rond en klik op de verschillende producten die te koop worden aangeboden. Als je die producten in de werkelijke wereld vindt, is dit verdacht: www.worldwildlife.org/ buyerbeware
:www...
youthxchange.net /best-practices
41
y
Uitgevist. Tonijnvissers in de oostelijke tropische Stille Oceaan hebben vastgesteld dat het uitwerpen van netten voor dolfijnen om de tonijnen te vangen die eronder zwemmen een bijzonder lucratieve techniek is in het tonijnvissen, hoewel deze praktijk uitermate schadelijk is voor de dolfijnen. In de afgelopen 40 jaar werden door deze techniek 7 miljoen dolfijnen omgebracht.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
h
X
c
h
a
n
g
e
Actie ondernemen
wikkeld. Vele daarvan komen alleen voor in unieke en - spijtig genoeg - bedreigde ecosystemen. Het behoud van de biodiversiteit is van belang op vele niveaus: paradoxaal genoeg zijn de regio’s in de
“Ik zou de consument van 2025 met drie woorden willen kenmerken: veeleisender, wijzer en bezorgder”.
wereld met de rijkste biodiversiteit vaak ook die waar de armste bevolkingen wonen. Een van de grote uitdagingen van deze eeuw zal erin bestaan om de biodiversiteit te behouden en tegelijk de armoede uit de wereld te helpen.
[Mike Clasper, Procter & Gamble Europe]
Een stap in de goede richting is dat de vooraanstaande wetenschappers van deze wereld een Conventie
De bescherming van de biodiversiteit bevordert de ontwikkeling van duurzame gemeenschappen,
werd geratificeerd. De conventie roept op tot internationale samenwerking om de biologische diversiteit te behouden, de biologische natuurlijke rijkdommen op een duurzame manier te gebruiken en te verzekeren dat de voordelen die uit het gebruik ervan voortvloeien eerlijk worden verdeeld. Een effectief beheer van die rijkdommen betekent dat talrijke sectoren van de menselijke activiteit – zoals landbouw, visserij, toerisme, onderwijs en gezondheidszorg – opnieuw moeten worden bezien. vooral bij de inheemse
Statistisch is er voor elke Amerikaan 1,5 m² winkelcentrum beschikbaar. Het grootste overdekte winkelcentrum, Ontario Mills, in de buurt van Los Angeles, heeft een oppervlakte van 34 Amerikaansefootballvelden.
volkeren, die de ecosystemen die dicht bij hen staan het best kennen.
Een beperking van de handel in wilde dieren en planten is een van de manieren om de soorten te
beschermen. De Conventie over de Internationale Handel van Bedreigde Dier- en Plantensoorten (CITES) wil verzekeren dat de handel in wilde planten en dieren geen bedreiging vormt voor de overleving ervan. Alleen de drugs- en de wapentrafiek zijn omvangrijker dan de wereldwijde illegale
handel in wilde planten en dieren. De vraag naar exotische huisdieren, voedingsmiddelen,
geneesmiddelen (zoals tijgerbotten en neushoornhoorn) en curiositeiten voedt deze handel en zuigt de lokale bevolking uit. Er zijn ook enkele succesverhalen te vermelden, waarbij de uitsterving of sterke vermindering van bepaalde diersoorten kon worden voorkomen: de zwarte neushoorn en de Afrikaanse olifant zijn twee welgekende voorbeelden. Tussen 1979 en 1989 daalde de Afrikaanse olifantenpopulatie door stropers van 1,3 miljoen tot 625.000, maar na gezamenlijke acties van regeringen en organisaties voor
42
t
geneesmiddelen die we in de apotheek vinden, werden op basis van wilde planten en van dieren ont-
Het dolfijnvriendelijk programma was een van de vele maatregelen van de Wet op de bescherming van zeezoogdieren van 1990. Sinds de uitvoering van de bepalingen van deze wet is de dolfijnsterfte met 97% gedaald. www.savedolphins.org
Voor informatie over deze en andere soorten, surf naar de volgende sites: www.eia-international.org/ campaigns1a.shtml; www.ecocrimes.org/ cetacean_report.html; www.eia-international.org/ campaigns1b.shtml; www.savedolphins.org
u
heid van verschillende soorten moeten dan ook zorgvuldig worden beheerd. Nagenoeg 30% van alle
over Biodiversiteit (CBD) hebben uitgewerkt die een holistische aanpak voorstaat en door 180 landen
Time Europe, 17 april 2000 Vol. 155 nr. 15.
o
Verscheidenheid is een bijzonder waardevolle rijkdom. Het samenspel en de onderlinge afhankelijk-
In 1990 werd in de Verenigde Staten een “dolfijnvriendelijk” (dolphinsafe) tonijnkeurmerk ingevoerd. Alle tonijn die was gevangen door bewust uitgegooide netten rond dolfijnen kon het “dolphin-safe”-label niet krijgen en in de Verenigde Staten niet worden verkocht.
Om hierover meer te weten te komen, surf naar: http.www.traffic.org/news/salaw
y
de bescherming van wilde dieren is het aantal olifanten nu opnieuw gestegen. Toch blijven nog altijd talrijke soorten bedreigd..
Iedereen winkelt, dus is winkelen “big business”. De opkomst van de globalisering, de verspreiding van nieuwe media en de grotere toegang tot informatie hebben ertoe bijgedragen dat we ons beter bewust zijn van de ecologische, maatschappelijke en economische effecten van onze aankoopkeuzes op onze planeet. Wij – de consumenten – beginnen in te zien dat dergelijke thema’s een rechtstreekse impact hebben op ons en vragen naar meer informatie. Het is belangrijk voor alle consumenten dat ze goed geïnformeerd zijn alvorens keuzes te maken. In de Europese Unie (EU) en andere landen ondernemen de regeringen grote inspanningen om aan de vraag naar informatie van de consumenten over de milieu-impact of de gezondheidsaspecten van producten en diensten te beantwoorden. Het gebruik van etiketten of labels is een van de meest gebruikte hulpinstrumenten waarover regeringen beschikken om consumenten veilige en duidelijke informatie te verschaffen over de ecologische en ethische kenmerken van een product, maar wees voorzichtig en blijf waakzaam!
Onderneem actie! Neem deel aan het UNEP-discussieforum DV-net. Stuur jouw vragen, deel jouw ervaringen en ideeën met anderen:
[email protected]
:www...
youthxchange.net /job-opportunities
43
y
Uitgevist. Tonijnvissers in de oostelijke tropische Stille Oceaan hebben vastgesteld dat het uitwerpen van netten voor dolfijnen om de tonijnen te vangen die eronder zwemmen een bijzonder lucratieve techniek is in het tonijnvissen, hoewel deze praktijk uitermate schadelijk is voor de dolfijnen. In de afgelopen 40 jaar werden door deze techniek 7 miljoen dolfijnen omgebracht.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
h
X
c
h
a
n
g
e
Actie ondernemen
wikkeld. Vele daarvan komen alleen voor in unieke en - spijtig genoeg - bedreigde ecosystemen. Het behoud van de biodiversiteit is van belang op vele niveaus: paradoxaal genoeg zijn de regio’s in de
“Ik zou de consument van 2025 met drie woorden willen kenmerken: veeleisender, wijzer en bezorgder”.
wereld met de rijkste biodiversiteit vaak ook die waar de armste bevolkingen wonen. Een van de grote uitdagingen van deze eeuw zal erin bestaan om de biodiversiteit te behouden en tegelijk de armoede uit de wereld te helpen.
[Mike Clasper, Procter & Gamble Europe]
Een stap in de goede richting is dat de vooraanstaande wetenschappers van deze wereld een Conventie
De bescherming van de biodiversiteit bevordert de ontwikkeling van duurzame gemeenschappen,
werd geratificeerd. De conventie roept op tot internationale samenwerking om de biologische diversiteit te behouden, de biologische natuurlijke rijkdommen op een duurzame manier te gebruiken en te verzekeren dat de voordelen die uit het gebruik ervan voortvloeien eerlijk worden verdeeld. Een effectief beheer van die rijkdommen betekent dat talrijke sectoren van de menselijke activiteit – zoals landbouw, visserij, toerisme, onderwijs en gezondheidszorg – opnieuw moeten worden bezien. vooral bij de inheemse
Statistisch is er voor elke Amerikaan 1,5 m² winkelcentrum beschikbaar. Het grootste overdekte winkelcentrum, Ontario Mills, in de buurt van Los Angeles, heeft een oppervlakte van 34 Amerikaansefootballvelden.
volkeren, die de ecosystemen die dicht bij hen staan het best kennen.
Een beperking van de handel in wilde dieren en planten is een van de manieren om de soorten te
beschermen. De Conventie over de Internationale Handel van Bedreigde Dier- en Plantensoorten (CITES) wil verzekeren dat de handel in wilde planten en dieren geen bedreiging vormt voor de overleving ervan. Alleen de drugs- en de wapentrafiek zijn omvangrijker dan de wereldwijde illegale
handel in wilde planten en dieren. De vraag naar exotische huisdieren, voedingsmiddelen,
geneesmiddelen (zoals tijgerbotten en neushoornhoorn) en curiositeiten voedt deze handel en zuigt de lokale bevolking uit. Er zijn ook enkele succesverhalen te vermelden, waarbij de uitsterving of sterke vermindering van bepaalde diersoorten kon worden voorkomen: de zwarte neushoorn en de Afrikaanse olifant zijn twee welgekende voorbeelden. Tussen 1979 en 1989 daalde de Afrikaanse olifantenpopulatie door stropers van 1,3 miljoen tot 625.000, maar na gezamenlijke acties van regeringen en organisaties voor
42
t
geneesmiddelen die we in de apotheek vinden, werden op basis van wilde planten en van dieren ont-
Het dolfijnvriendelijk programma was een van de vele maatregelen van de Wet op de bescherming van zeezoogdieren van 1990. Sinds de uitvoering van de bepalingen van deze wet is de dolfijnsterfte met 97% gedaald. www.savedolphins.org
Voor informatie over deze en andere soorten, surf naar de volgende sites: www.eia-international.org/ campaigns1a.shtml; www.ecocrimes.org/ cetacean_report.html; www.eia-international.org/ campaigns1b.shtml; www.savedolphins.org
u
heid van verschillende soorten moeten dan ook zorgvuldig worden beheerd. Nagenoeg 30% van alle
over Biodiversiteit (CBD) hebben uitgewerkt die een holistische aanpak voorstaat en door 180 landen
Time Europe, 17 april 2000 Vol. 155 nr. 15.
o
Verscheidenheid is een bijzonder waardevolle rijkdom. Het samenspel en de onderlinge afhankelijk-
In 1990 werd in de Verenigde Staten een “dolfijnvriendelijk” (dolphinsafe) tonijnkeurmerk ingevoerd. Alle tonijn die was gevangen door bewust uitgegooide netten rond dolfijnen kon het “dolphin-safe”-label niet krijgen en in de Verenigde Staten niet worden verkocht.
Om hierover meer te weten te komen, surf naar: http.www.traffic.org/news/salaw
y
de bescherming van wilde dieren is het aantal olifanten nu opnieuw gestegen. Toch blijven nog altijd talrijke soorten bedreigd..
Iedereen winkelt, dus is winkelen “big business”. De opkomst van de globalisering, de verspreiding van nieuwe media en de grotere toegang tot informatie hebben ertoe bijgedragen dat we ons beter bewust zijn van de ecologische, maatschappelijke en economische effecten van onze aankoopkeuzes op onze planeet. Wij – de consumenten – beginnen in te zien dat dergelijke thema’s een rechtstreekse impact hebben op ons en vragen naar meer informatie. Het is belangrijk voor alle consumenten dat ze goed geïnformeerd zijn alvorens keuzes te maken. In de Europese Unie (EU) en andere landen ondernemen de regeringen grote inspanningen om aan de vraag naar informatie van de consumenten over de milieu-impact of de gezondheidsaspecten van producten en diensten te beantwoorden. Het gebruik van etiketten of labels is een van de meest gebruikte hulpinstrumenten waarover regeringen beschikken om consumenten veilige en duidelijke informatie te verschaffen over de ecologische en ethische kenmerken van een product, maar wees voorzichtig en blijf waakzaam!
Onderneem actie! Neem deel aan het UNEP-discussieforum DV-net. Stuur jouw vragen, deel jouw ervaringen en ideeën met anderen:
[email protected]
:www...
youthxchange.net /job-opportunities
43
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
1. Blauer Engel (Duitsland) 2. Ecolabel van de Europese Unie (Europees Milieukeurmerk) 3. Green Seal (USA) 4. Terra Choice (Canada) 5. Chinees Milieulabel 6. Japan 7. Nordic White Swan 8. Oostenrijk 9. Taiwan 10. India 11. Israël 12. Milieukeur (Nederland) 13. Environment 2000 (Zimbabwe) 14. Zuid-Korea 15. Aenor (Spanje) 16. Green Label Thailand 17. Green Label (Hongkong)
44
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Slechts enkele labels zijn officieel erkend door regeringen en beantwoorden aan strenge en controleerbare criteria. Tot de meest bekende behoren het Ecolabel van de EU, het Duitse Blauer Engel, de Nordic Swan en het Franse AB (organische landbouw).
Eco-labels (die door regeringen zijn erkend)
Betere Bananen. In 2000 kreeg CHIQUITA BRANDS INTERNATIONAL de Better Banana-certificatie voor alle 127 boerderijen van de onderneming in Latijns-Amerika. Op een ogenblik dat bananenbedrijven door de publieke opinie nauwkeurig in het oog worden gehouden wegens de problemen in verband met sociale rechtvaardigheid, is het de enige wereldwijd actieve onderneming uit de sector die aan de strenge maatschappelijke en milieunormen van het Betere-Bananen-Project van de Regenwoudalliantie beantwoordt. De gecertificeerde Chiquita-bananen vertegenwoordigen 15% van het totale volume geëxporteerde bananen uit Latijns-Amerika. Op dit ogenblik maken gecertificeerde bananen meer dan 90% van het totale volume van de export van Chiquita naar Europa en ongeveer twee derden van het geëxporteerde volume naar Noord-Amerika uit.
y
In de USA wordt het Energy Star-systeem gebruikt om consumenten te informeren over de energie-efficiëntie van ICT-producten. Dit systeem wordt op dit ogenblik ook overgenomen door de EU.
Voor meer informatie, surf naar de webpagina van de EU-COMMISSIE: http://europa.eu.int/comm/ environment/ecolabel/index.htm
Zie pagina 27. Informatie- en communicatietechnologieën
Op bedrijven en regeringen wordt steeds nauwlettender toezicht gehouden door het grote publiek. Hoe meer mensen aan bedrijven vragen om over te schakelen op een duurzame aanpak in hun productie- en marketingmethoden, des te waarschijnlijker wordt het dat ze dit ook effectief zullen doen. Indien producenten het vertrouwen van de consumenten willen behouden, dan moeten ze ook tonen dat ze naar hun noden en bekommernissen luisteren. INVESTERINGEN MET ENGAGEMENT Bij de planning van de toekomst kunnen we stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat keuzes op het gebied van investeringen of besparingen tot meer verantwoordelijke levensstijlen leiden. Indien een voldoende groot aantal mensen dit doen, kunnen ze ook duidelijke signalen geven aan bedrijven en instellingen en op die manier een actieve verantwoordelijkheid van de bedrijfswereld aanmoedigen.
J Stapstenen Iedereen beslist zelf hoe hij zijn geld besteedt. Kies milieuvriendelijke en duurzamere merken en zend een sterke boodschap naar supermarkten en detailhandelaars. Een aantal suggesties:
F F
Denk voor je koopt. Bekijk wat je nodig hebt, niet wat je wil.
F F F
Kies voor producten en diensten met een eco-label en een ethisch label.
F
Lees de etiketten: indien de informatie niet duidelijk genoeg is, aarzel dan niet om uitleg te vragen. Koop indien mogelijk lokaal geproduceerde en seizoenproducten. Kies voor producten met een aanzienlijk percentage gerecycleerde materialen of geherfabriceerde onderdelen of die gemakkelijk kunnen worden verwijderd en/of gerecycleerd. Koop rechtstreeks. Indien je toegang hebt tot het Internet, koop dan indien mogelijk “virtueel” en verminder de vervuiling die gepaard gaat met transport en transportverwante activiteiten. Indien het Internet op een intelligente manier wordt gebruikt, kan het bijdragen tot een duurzamere consumptie.
Bedrijven die verantwoordelijke beleidsmaatregelen nemen, kunnen hierbij het voortouw nemen door een voorbeeld te stellen. Andere zullen volgen, nadat ze hebben gezien dat het mogelijk is om niet alleen geld te verdienen maar ook een verschil te maken. Een groot en nog steeds groeiend deel van het publiek – zowel individuen als institutionele organisaties – investeren op een ethische manier. Deze mensen vragen dat investeringen meer dan alleen maar winst opleveren en willen dat bedrijven hun verantwoordelijkheid opnemen. Er zijn vele vormen van duurzame investeringen. Aandelen kopen in geëngageerde bedrijven is er één van. Andere mogelijkheden zijn investeren in ethische pensioenfondsen, effecten en gemeenschapsinitiatieven. Ethische fondsen bieden ook de mogelijkheid om zowel aan globale als lokale noden tegemoet te komen. Essentieel kapitaal tot op het niveau van de dorpen brengen, zorgt voor microkredieten en schept mogelijkheden voor het opzetten van kleine bedrijfjes door ondernemers in de hele wereld. Dergelijke programma’s bieden mensen meer kansen om de economische en maatschappelijke problemen het hoofd te bieden.
Voor meer informatie over ethisch financieren en over bedrijven die zich inzetten om maatschappelijk en ecologisch verantwoorde activiteiten te ondernemen: www.cool-companies.org; www.oneworld.org/guides/ ethcons/eth_invest_links.html; www.co-operativebank.co.uk/ ethics/index.html; www.ethicalconsumer.org Microkredietprogramma’s staan kleine leningen toe aan zeer arme mensen voor zelftewerkstellings projecten die hen een inkomen opleveren en hen in staat stellen om voor zichzelf en hun gezin te zorgen – Bron: MICROCREDIT SUMMIT, http://www.gdrc.org/icm
:www...
youthxchange.net /best-practicies
45
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
1. Blauer Engel (Duitsland) 2. Ecolabel van de Europese Unie (Europees Milieukeurmerk) 3. Green Seal (USA) 4. Terra Choice (Canada) 5. Chinees Milieulabel 6. Japan 7. Nordic White Swan 8. Oostenrijk 9. Taiwan 10. India 11. Israël 12. Milieukeur (Nederland) 13. Environment 2000 (Zimbabwe) 14. Zuid-Korea 15. Aenor (Spanje) 16. Green Label Thailand 17. Green Label (Hongkong)
44
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Slechts enkele labels zijn officieel erkend door regeringen en beantwoorden aan strenge en controleerbare criteria. Tot de meest bekende behoren het Ecolabel van de EU, het Duitse Blauer Engel, de Nordic Swan en het Franse AB (organische landbouw).
Eco-labels (die door regeringen zijn erkend)
Betere Bananen. In 2000 kreeg CHIQUITA BRANDS INTERNATIONAL de Better Banana-certificatie voor alle 127 boerderijen van de onderneming in Latijns-Amerika. Op een ogenblik dat bananenbedrijven door de publieke opinie nauwkeurig in het oog worden gehouden wegens de problemen in verband met sociale rechtvaardigheid, is het de enige wereldwijd actieve onderneming uit de sector die aan de strenge maatschappelijke en milieunormen van het Betere-Bananen-Project van de Regenwoudalliantie beantwoordt. De gecertificeerde Chiquita-bananen vertegenwoordigen 15% van het totale volume geëxporteerde bananen uit Latijns-Amerika. Op dit ogenblik maken gecertificeerde bananen meer dan 90% van het totale volume van de export van Chiquita naar Europa en ongeveer twee derden van het geëxporteerde volume naar Noord-Amerika uit.
y
In de USA wordt het Energy Star-systeem gebruikt om consumenten te informeren over de energie-efficiëntie van ICT-producten. Dit systeem wordt op dit ogenblik ook overgenomen door de EU.
Voor meer informatie, surf naar de webpagina van de EU-COMMISSIE: http://europa.eu.int/comm/ environment/ecolabel/index.htm
Zie pagina 27. Informatie- en communicatietechnologieën
Op bedrijven en regeringen wordt steeds nauwlettender toezicht gehouden door het grote publiek. Hoe meer mensen aan bedrijven vragen om over te schakelen op een duurzame aanpak in hun productie- en marketingmethoden, des te waarschijnlijker wordt het dat ze dit ook effectief zullen doen. Indien producenten het vertrouwen van de consumenten willen behouden, dan moeten ze ook tonen dat ze naar hun noden en bekommernissen luisteren. INVESTERINGEN MET ENGAGEMENT Bij de planning van de toekomst kunnen we stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat keuzes op het gebied van investeringen of besparingen tot meer verantwoordelijke levensstijlen leiden. Indien een voldoende groot aantal mensen dit doen, kunnen ze ook duidelijke signalen geven aan bedrijven en instellingen en op die manier een actieve verantwoordelijkheid van de bedrijfswereld aanmoedigen.
J Stapstenen Iedereen beslist zelf hoe hij zijn geld besteedt. Kies milieuvriendelijke en duurzamere merken en zend een sterke boodschap naar supermarkten en detailhandelaars. Een aantal suggesties:
F F
Denk voor je koopt. Bekijk wat je nodig hebt, niet wat je wil.
F F F
Kies voor producten en diensten met een eco-label en een ethisch label.
F
Lees de etiketten: indien de informatie niet duidelijk genoeg is, aarzel dan niet om uitleg te vragen. Koop indien mogelijk lokaal geproduceerde en seizoenproducten. Kies voor producten met een aanzienlijk percentage gerecycleerde materialen of geherfabriceerde onderdelen of die gemakkelijk kunnen worden verwijderd en/of gerecycleerd. Koop rechtstreeks. Indien je toegang hebt tot het Internet, koop dan indien mogelijk “virtueel” en verminder de vervuiling die gepaard gaat met transport en transportverwante activiteiten. Indien het Internet op een intelligente manier wordt gebruikt, kan het bijdragen tot een duurzamere consumptie.
Bedrijven die verantwoordelijke beleidsmaatregelen nemen, kunnen hierbij het voortouw nemen door een voorbeeld te stellen. Andere zullen volgen, nadat ze hebben gezien dat het mogelijk is om niet alleen geld te verdienen maar ook een verschil te maken. Een groot en nog steeds groeiend deel van het publiek – zowel individuen als institutionele organisaties – investeren op een ethische manier. Deze mensen vragen dat investeringen meer dan alleen maar winst opleveren en willen dat bedrijven hun verantwoordelijkheid opnemen. Er zijn vele vormen van duurzame investeringen. Aandelen kopen in geëngageerde bedrijven is er één van. Andere mogelijkheden zijn investeren in ethische pensioenfondsen, effecten en gemeenschapsinitiatieven. Ethische fondsen bieden ook de mogelijkheid om zowel aan globale als lokale noden tegemoet te komen. Essentieel kapitaal tot op het niveau van de dorpen brengen, zorgt voor microkredieten en schept mogelijkheden voor het opzetten van kleine bedrijfjes door ondernemers in de hele wereld. Dergelijke programma’s bieden mensen meer kansen om de economische en maatschappelijke problemen het hoofd te bieden.
Voor meer informatie over ethisch financieren en over bedrijven die zich inzetten om maatschappelijk en ecologisch verantwoorde activiteiten te ondernemen: www.cool-companies.org; www.oneworld.org/guides/ ethcons/eth_invest_links.html; www.co-operativebank.co.uk/ ethics/index.html; www.ethicalconsumer.org Microkredietprogramma’s staan kleine leningen toe aan zeer arme mensen voor zelftewerkstellings projecten die hen een inkomen opleveren en hen in staat stellen om voor zichzelf en hun gezin te zorgen – Bron: MICROCREDIT SUMMIT, http://www.gdrc.org/icm
:www...
youthxchange.net /best-practicies
45
y
Internationale financiële instellingen (IFI’s). Exportkredietagentschappen (ECA’s) zijn nationale regeringsinstrumenten die openbaar geld gebruiken om financieringen, garanties en verzekeringen te leveren aan de privé-sector. Ze maken het gemakkelijker voor bedrijven om te investeren in riskante overzeese markten omdat ze een groot deel van de risico’s overnemen die met dergelijke investeringen gepaard gaan. ECA’s zijn ingevoerd om de export te bevorderen. Canada en de Verenigde Staten verzetten zich op dit ogenblik tegen sommige van die aanbevelingen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het Global village ontdekken
Regeringen kunnen ook het voortouw nemen in ethisch investeren door hun multilaterale en internationale financierings- en investeringsbeslissingen. Op internationaal niveau worden inspanningen geleverd, bijvoorbeeld om hernieuwbare energiebronnen te bevorderen door de subsidies omhoog te schroeven via de hervorming van IFI’s en ECA’s. De Taskforce Hernieuwbare Energiebronnen van de G8, die werd opgericht naar aanleiding van de Top van de G8 in Okinawa (juli 2000), heeft op dit gebied kernacties uitgestippeld.
“Laat de dorpen van de toekomst in onze verbeelding leven, zodat wij er ooit op een dag kunnen in gaan wonen.”
Waar moeten ethische investeerders op letten bij de beslissing waar ze hun geld in investeren? Hieronder volgen enkele richtlijnen:
[Mahatma Gandhi]
4 Wat doet de onderneming? 4 Wat is het verleden van het bedrijf op het gebied van sociaal beleid en milieuaangelegenheden? Maakt het bedrijf gebruik van alternatieve energie?
4 Geeft het informatie over de milieu-impact van zijn producten van de wieg tot het graf?
4 Wat is het verleden van het bedrijf als werkgever? (vrouwen, minderheden, flexibele uren, arbeidsdeling enz.)
4 Is het bedrijf betrokken bij projecten en initiatieven van lokale gemeenschappen?
De noodzaak van consistentie. ECA’s zijn een voorbeeld van een tegenstrijdige aanpak bij het gebruik van staatsgelden. Elk jaar subsidiëren twee exportkredietagentschappen uit de Verenigde Staten – Export Import Bank (EX-IM) en Overseas Private Investment Corporation (OPIC) – projecten rond fossiele brandstoffen voor ontwikkelingslanden en overgangseconomieën. Deze investeringen hebben betrekking op nagenoeg twee derden van de totale emissies die jaarlijks binnen de grenzen van de Verenigde Staten worden uitgestoten. Tegelijk wordt aan andere (en duurzamere) projecten, die veel minder subsidies krijgen, op grote schaal ruchtbaarheid gegeven om het engagement voor een beter leefmilieu van die landen te bewijzen. Sinds de Wereldtop inzake duurzame ontwikkeling in 1992 hebben de twee ECA’s 62 maal meer geld geïnvesteerd in projecten over fossiele brandstoffen als in projecten over hernieuwbare energiebronnen. [Studie door het Institute for Policy Studies: www.seen.org]
46
Voor een recent rapport over OPIC en EX-IM opgesteld samen met Friends of the Earth, surf naar: www.seen.org
:www...
youthxchange.net /job-opportunities
Microkrediet voor jongeren. In Bangladesh heeft de UNESCO een groot aantal projecten opgestart in de sloppenwijken van de hoofdstad Dhaka. Eén van die projecten, NARI MAITREE (Vrouwenalliantie) heeft 300 adolescenten geholpen om opleidingscursussen te volgen zodat ze in aanmerking kunnen komen voor een microfinanciering. Die adolescenten “vormen het meest kwetsbare deel van de bevolking” benadrukt Sayeeda Rahman, “wegens de dreiging van gedwongen huwelijken, seksueel misbruik en prostitutie. Door hun eigen kleine bedrijfje op te zetten, kunnen ze geld verdienen en een gewaardeerde bijdrage leveren aan hun gezinnen. Een goed voorbeeld is het geval van twee meisjes die met scooters leerden rijden om elke morgen (uitsluitend) meisjes en vrouwen naar school te brengen. De mensen hebben dit aanvaard, wat erop wijst dat de houding is veranderd.” [UNESCO Sources magazine, juni 1999, rubriek: Jeugd]
Jonge mensen leven tegenwoordig vaak in een zeer mediagerichte omgeving en krijgen een nooit geziene vloed van beelden en gegevens, afkomstig van zeer uiteenlopende bronnen, te verwerken. Ze worden overspoeld met informatie over politiek en actualiteit, muziek, wetenschap, de populairste nieuwe beroemdheden van het ogenblik, mode en honderden andere onderwerpen en thema’s. Kinderen groeien op in een cultuur waarin het grootste deel van hun informatie en ontspanning door de media wordt geleverd: kranten, radio, tijdschriften, film, het Internet of televisie. Hoe werken die media? Hoe zijn ze georganiseerd en hoe stellen ze de realiteit voor? Mediakennis helpt de mensen om een kritische kijk te ontwikkelen op de massamedia, de technieken die door de mediaprofessionals worden gebruikt en de impact ervan. Met andere woorden, het stelt jonge mensen in de mogelijkheid om hun eigen beslissingen te nemen, maar wel nadat ze goed zijn geïnformeerd. Bovendien kan het jongeren helpen om te reageren tegen de opdringerige invloed van de media op hun consumptiepatronen en hun wensen. Het zal hen ook leren hoe ze de media moeten en kunnen “gebruiken” om “hun stem te verheffen” en nieuwe waarden en een duurzamere levensstijl te bevorderen, met andere woorden hun rechten als burgers en als consumenten uit te oefenen. RECLAME Sommige reclames richten zich heel speciaal tot jongeren. Ze gebruiken een taal, beelden en boodschappen die tieners aanspreken, maar wellicht niet dezelfde interesse wekken bij hun ouders (bijv. reclame voor videospelletjes, fastfood of muziek).
In de Verenigde Staten wordt slechts 10% van de kijktijd door kinderen werkelijk aan televisieprogramma’s voor kinderen gespendeerd. De resterende 90% kijken kinderen naar uitzendingen die voor volwassenen zijn bestemd. 35% van de tieners hebben een tv-toestel in hun kamer en eten hun maaltijden alleen op voor het televisiescherm.
Bron: Amerikaanse Vereniging voor de Opvoeding van Jonge Kinderen; L’espresso, 27 september 2001, p. 104.
UNEP werkt samen met de reclamesector om hun deskundigheid aan te wenden voor de bevordering van duurzamere levensstijlen. Voor meer informatie zie: www.uneptie.org
:www...
youthxchange.net /awakening-your-soul
47
y
Internationale financiële instellingen (IFI’s). Exportkredietagentschappen (ECA’s) zijn nationale regeringsinstrumenten die openbaar geld gebruiken om financieringen, garanties en verzekeringen te leveren aan de privé-sector. Ze maken het gemakkelijker voor bedrijven om te investeren in riskante overzeese markten omdat ze een groot deel van de risico’s overnemen die met dergelijke investeringen gepaard gaan. ECA’s zijn ingevoerd om de export te bevorderen. Canada en de Verenigde Staten verzetten zich op dit ogenblik tegen sommige van die aanbevelingen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
y
e
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het Global village ontdekken
Regeringen kunnen ook het voortouw nemen in ethisch investeren door hun multilaterale en internationale financierings- en investeringsbeslissingen. Op internationaal niveau worden inspanningen geleverd, bijvoorbeeld om hernieuwbare energiebronnen te bevorderen door de subsidies omhoog te schroeven via de hervorming van IFI’s en ECA’s. De Taskforce Hernieuwbare Energiebronnen van de G8, die werd opgericht naar aanleiding van de Top van de G8 in Okinawa (juli 2000), heeft op dit gebied kernacties uitgestippeld.
“Laat de dorpen van de toekomst in onze verbeelding leven, zodat wij er ooit op een dag kunnen in gaan wonen.”
Waar moeten ethische investeerders op letten bij de beslissing waar ze hun geld in investeren? Hieronder volgen enkele richtlijnen:
[Mahatma Gandhi]
4 Wat doet de onderneming? 4 Wat is het verleden van het bedrijf op het gebied van sociaal beleid en milieuaangelegenheden? Maakt het bedrijf gebruik van alternatieve energie?
4 Geeft het informatie over de milieu-impact van zijn producten van de wieg tot het graf?
4 Wat is het verleden van het bedrijf als werkgever? (vrouwen, minderheden, flexibele uren, arbeidsdeling enz.)
4 Is het bedrijf betrokken bij projecten en initiatieven van lokale gemeenschappen?
De noodzaak van consistentie. ECA’s zijn een voorbeeld van een tegenstrijdige aanpak bij het gebruik van staatsgelden. Elk jaar subsidiëren twee exportkredietagentschappen uit de Verenigde Staten – Export Import Bank (EX-IM) en Overseas Private Investment Corporation (OPIC) – projecten rond fossiele brandstoffen voor ontwikkelingslanden en overgangseconomieën. Deze investeringen hebben betrekking op nagenoeg twee derden van de totale emissies die jaarlijks binnen de grenzen van de Verenigde Staten worden uitgestoten. Tegelijk wordt aan andere (en duurzamere) projecten, die veel minder subsidies krijgen, op grote schaal ruchtbaarheid gegeven om het engagement voor een beter leefmilieu van die landen te bewijzen. Sinds de Wereldtop inzake duurzame ontwikkeling in 1992 hebben de twee ECA’s 62 maal meer geld geïnvesteerd in projecten over fossiele brandstoffen als in projecten over hernieuwbare energiebronnen. [Studie door het Institute for Policy Studies: www.seen.org]
46
Voor een recent rapport over OPIC en EX-IM opgesteld samen met Friends of the Earth, surf naar: www.seen.org
:www...
youthxchange.net /job-opportunities
Microkrediet voor jongeren. In Bangladesh heeft de UNESCO een groot aantal projecten opgestart in de sloppenwijken van de hoofdstad Dhaka. Eén van die projecten, NARI MAITREE (Vrouwenalliantie) heeft 300 adolescenten geholpen om opleidingscursussen te volgen zodat ze in aanmerking kunnen komen voor een microfinanciering. Die adolescenten “vormen het meest kwetsbare deel van de bevolking” benadrukt Sayeeda Rahman, “wegens de dreiging van gedwongen huwelijken, seksueel misbruik en prostitutie. Door hun eigen kleine bedrijfje op te zetten, kunnen ze geld verdienen en een gewaardeerde bijdrage leveren aan hun gezinnen. Een goed voorbeeld is het geval van twee meisjes die met scooters leerden rijden om elke morgen (uitsluitend) meisjes en vrouwen naar school te brengen. De mensen hebben dit aanvaard, wat erop wijst dat de houding is veranderd.” [UNESCO Sources magazine, juni 1999, rubriek: Jeugd]
Jonge mensen leven tegenwoordig vaak in een zeer mediagerichte omgeving en krijgen een nooit geziene vloed van beelden en gegevens, afkomstig van zeer uiteenlopende bronnen, te verwerken. Ze worden overspoeld met informatie over politiek en actualiteit, muziek, wetenschap, de populairste nieuwe beroemdheden van het ogenblik, mode en honderden andere onderwerpen en thema’s. Kinderen groeien op in een cultuur waarin het grootste deel van hun informatie en ontspanning door de media wordt geleverd: kranten, radio, tijdschriften, film, het Internet of televisie. Hoe werken die media? Hoe zijn ze georganiseerd en hoe stellen ze de realiteit voor? Mediakennis helpt de mensen om een kritische kijk te ontwikkelen op de massamedia, de technieken die door de mediaprofessionals worden gebruikt en de impact ervan. Met andere woorden, het stelt jonge mensen in de mogelijkheid om hun eigen beslissingen te nemen, maar wel nadat ze goed zijn geïnformeerd. Bovendien kan het jongeren helpen om te reageren tegen de opdringerige invloed van de media op hun consumptiepatronen en hun wensen. Het zal hen ook leren hoe ze de media moeten en kunnen “gebruiken” om “hun stem te verheffen” en nieuwe waarden en een duurzamere levensstijl te bevorderen, met andere woorden hun rechten als burgers en als consumenten uit te oefenen. RECLAME Sommige reclames richten zich heel speciaal tot jongeren. Ze gebruiken een taal, beelden en boodschappen die tieners aanspreken, maar wellicht niet dezelfde interesse wekken bij hun ouders (bijv. reclame voor videospelletjes, fastfood of muziek).
In de Verenigde Staten wordt slechts 10% van de kijktijd door kinderen werkelijk aan televisieprogramma’s voor kinderen gespendeerd. De resterende 90% kijken kinderen naar uitzendingen die voor volwassenen zijn bestemd. 35% van de tieners hebben een tv-toestel in hun kamer en eten hun maaltijden alleen op voor het televisiescherm.
Bron: Amerikaanse Vereniging voor de Opvoeding van Jonge Kinderen; L’espresso, 27 september 2001, p. 104.
UNEP werkt samen met de reclamesector om hun deskundigheid aan te wenden voor de bevordering van duurzamere levensstijlen. Voor meer informatie zie: www.uneptie.org
:www...
youthxchange.net /awakening-your-soul
47
y
Bron: www.weta.org en Amerikaanse Vereniging voor Geneeskunde, 1996. Ze willen dat mensen hun producten beginnen te gebruiken als ze jong zijn en die producten voor de rest van hun leven ook blijven gebruiken.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
De gemiddelde Amerikaanse tiener kijkt ongeveer 23 uur televisie per week. Kinderen spenderen meer tijd voor het tv-scherm dan op school. Tegen de tijd dat ze 18 jaar oud zijn, hebben ze meer dan 100.000 gewelddadige acties en 300.000 reclamespots gezien. Jonge mensen brengen twee keer meer tijd door met de media dan met hun ouders en leerkrachten samen.
Tieners zijn in feite een zeer belangrijke doelgroep voor adverteerders, omdat bedrijven merkloyaliteit moeten opbouwen. Vaak biedt reclame eenvoudig voorgestelde boodschappen aan, waarin stereotypen worden gebruikt. Zo zijn de campagnes van reclamemakers die zich tot meisjes richten bijvoorbeeld anders dan die voor jongens. Vaak vertelt een reclame je dat een product “mannelijk” of “vrouwelijk” is, alhoewel het door beide geslachten kan worden gebruikt. Een stereotype bevestigt op een onwrikbare manier de overtuiging dat iemand zich als man of vrouw (of als blanke of zwarte, als heteroseksueel of homoseksueel) in specifieke rollenpatronen moet inpassen. Deze overtuiging ontneemt ons de vrijheid om persoonlijke keuzes te maken en te bepalen welke onze eigen interesses en vaardigheden zijn.
In 1999 werden reclames van Calvin Klein ingetrokken omdat de consumenten erover klaagden dat kinderen te erotisch werden voorgesteld. De Camel-sigaretten moesten het personage ‘Joe Camel’ uit hun reclames schrappen dankzij de klachten van consumenten dat dit zich tot kinderen richtte. www.media-awareness.ca
48
De JUST THINK FOUNDATION, opgericht in 1995 en met zetel in de Verenigde Staten, biedt jongeren in de hele wereld mediaeducatieprogramma’s aan. JUST THINK lanceerde een belangrijk initiatief dat zich speciaal richtte tot het probleem van het lichaamsbeeld bij jonge meisjes: www.justthink.org
y
e
We mogen niet passief blijven en gewoon maar alle boodschappen aanvaarden die de media (voornamelijk de reclamewereld) ons voorschotelen. We kunnen ook reageren en onze mening laten horen. Ook stereotypen over cultuur en klasse zijn een courant gegeven op televisie. Vaak worden minderheden stereotiep afgeschilderd en maar zelden wordt het beeld getoond dat ze even machtig of rijk zijn als de meerderheid. Verder worden tv-programma’s ook regelmatig bekeken door een publiek dat veel ruimer is dan de doelgroep. Zeer jonge kinderen kijken naar programma’s met als voornaamste “ingrediënten” geweld, seks, zware maatschappelijke problemen enz., maar ze hebben nog niet de emotionele maturiteit of de kritische instelling om dat alles echt goed in te schatten. Een volwassene kan analyseren, kinderen zullen eerder “absorberen”. Kinderen die een groot aantal gewelddadige programma’s hebben gezien, vertonen een grotere neiging om conflicten met geweld op te lossen. Minder gewicht op de schaal… Het beeld van broodmagere rolmodellen dat in de media constant wordt opgevoerd, overtuigt meisjes ervan dat superslank zijn de sleutel is voor liefde en aanvaarding. Meisjes zijn zich tegenwoordig vanaf de leeftijd van 8 jaar al bewust van hun gewicht. 80% van de meisjes van 9 jaar oud volgen een dieet. Eetstoornissen zijn sinds 1970 met 400% toegenomen, 20% van de meisjes op de middelbare school hebben anorexia en zelfdestructief gedrag bij middelbare scholieren heeft epidemische proporties aangenomen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Gewelddadigheid op het scherm kan schokkend zijn, maar ook subtielere boodschappen kunnen een levenslange invloed hebben op jongeren. Als ze onophoudelijk worden herhaald, veranderen ze vaak levensstijlen, bijvoorbeeld door overconsumptie aan te moedigen of eetstoornissen te bevorderen. IDOLEN EN HUN PUBLIEK Acteurs, modellen, sportkampioenen, zijn echter soms ook positieve rolmodellen. De media hebben dan de functie van katalysator die het bewustzijn van het immens grote jongerenpubliek kan vergroten en zijn aandacht kan wekken. Muziek – per definitie een universele taal – is waarschijnlijk het medium dat sterke maatschappelijke boodschappen op de meest consequente manier heeft kunnen overbrengen. Voorbeelden zijn er genoeg, denken we maar aan evenementen als LIVE AID, FARM AID, THE AMNESTY INTERNATIONAL TOUR, OUR COMMON FUTURE, GREENPEACE ALBUM
enz. Dergelijke evenementen benadrukken ook het belang van de mening van het publiek dat eraan deelneemt. Genieten van een optreden wordt tegelijk een uitdrukking van politieke of humanitaire solidariteit. Tegenwoordig voelen jongeren zich echt op hun gemak met de media. Er zijn duizenden websites die voor en door tieners worden opgestart. Hun engagement om vaak complexe problemen (als mensenrechten of het leefmilieu) te promoten, bewijst dat ze niet alleen de media kunnen sturen, maar dat ze ook hun talenten kunnen aanwenden voor duurzame projecten.
Ernstige pret. ADBUSTERS is een vereniging zonder winst oogmerk, gevestigd in Canada, die een tijdschrift uitbrengt en een website heeft over het onderzoek naar het verband tussen “mensen en hun fysische en mentale omgeving”. Als zelf uitgeroepen zogenaamde “culturele stoorzender”, proberen ze om een ander perspectief te bieden op het leven en onze dagelijkse gewoonten. Ze moedigen de mensen aan om de media ter discussie te stellen en wijzen op duidelijke en verborgen boodschappen die de wereld worden ingestuurd en vaak zonder enige kritiek worden aanvaard. Door hun parodieën van bekende reclames en hun eigen jaarlijkse campagnes als “Buy Nothing Day” (Koop-Niets-Dag) en “TV Turn Off Week” (tv-loze Week) doen ze mensen opnieuw nadenken over hun prioriteiten en hun manier van leven en verhogen ze het bewustzijn van een aantal uiteenlopende problemen (ongelijkheid van kansen, overconsumptie, manipulatie door de media enz...).Hoewel sommige mensen hun tactiek wellicht niet op prijs stellen, is Adbusters een energieke en creatieve organisatie met een bijzonder talent: de typische deskundigheid van de reclameindustrie gebruiken om de rol en de invloed van de media ter discussie te stellen. Zo levert ze duidelijk het bewijs van de grote kracht van een actieve groep die in een netwerk is ingeschakeld. 49 [www.adbusters.org]
:www...
youthxchange.net /cleaning-up-your-fun
y
Bron: www.weta.org en Amerikaanse Vereniging voor Geneeskunde, 1996. Ze willen dat mensen hun producten beginnen te gebruiken als ze jong zijn en die producten voor de rest van hun leven ook blijven gebruiken.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
De gemiddelde Amerikaanse tiener kijkt ongeveer 23 uur televisie per week. Kinderen spenderen meer tijd voor het tv-scherm dan op school. Tegen de tijd dat ze 18 jaar oud zijn, hebben ze meer dan 100.000 gewelddadige acties en 300.000 reclamespots gezien. Jonge mensen brengen twee keer meer tijd door met de media dan met hun ouders en leerkrachten samen.
Tieners zijn in feite een zeer belangrijke doelgroep voor adverteerders, omdat bedrijven merkloyaliteit moeten opbouwen. Vaak biedt reclame eenvoudig voorgestelde boodschappen aan, waarin stereotypen worden gebruikt. Zo zijn de campagnes van reclamemakers die zich tot meisjes richten bijvoorbeeld anders dan die voor jongens. Vaak vertelt een reclame je dat een product “mannelijk” of “vrouwelijk” is, alhoewel het door beide geslachten kan worden gebruikt. Een stereotype bevestigt op een onwrikbare manier de overtuiging dat iemand zich als man of vrouw (of als blanke of zwarte, als heteroseksueel of homoseksueel) in specifieke rollenpatronen moet inpassen. Deze overtuiging ontneemt ons de vrijheid om persoonlijke keuzes te maken en te bepalen welke onze eigen interesses en vaardigheden zijn.
In 1999 werden reclames van Calvin Klein ingetrokken omdat de consumenten erover klaagden dat kinderen te erotisch werden voorgesteld. De Camel-sigaretten moesten het personage ‘Joe Camel’ uit hun reclames schrappen dankzij de klachten van consumenten dat dit zich tot kinderen richtte. www.media-awareness.ca
48
De JUST THINK FOUNDATION, opgericht in 1995 en met zetel in de Verenigde Staten, biedt jongeren in de hele wereld mediaeducatieprogramma’s aan. JUST THINK lanceerde een belangrijk initiatief dat zich speciaal richtte tot het probleem van het lichaamsbeeld bij jonge meisjes: www.justthink.org
y
e
We mogen niet passief blijven en gewoon maar alle boodschappen aanvaarden die de media (voornamelijk de reclamewereld) ons voorschotelen. We kunnen ook reageren en onze mening laten horen. Ook stereotypen over cultuur en klasse zijn een courant gegeven op televisie. Vaak worden minderheden stereotiep afgeschilderd en maar zelden wordt het beeld getoond dat ze even machtig of rijk zijn als de meerderheid. Verder worden tv-programma’s ook regelmatig bekeken door een publiek dat veel ruimer is dan de doelgroep. Zeer jonge kinderen kijken naar programma’s met als voornaamste “ingrediënten” geweld, seks, zware maatschappelijke problemen enz., maar ze hebben nog niet de emotionele maturiteit of de kritische instelling om dat alles echt goed in te schatten. Een volwassene kan analyseren, kinderen zullen eerder “absorberen”. Kinderen die een groot aantal gewelddadige programma’s hebben gezien, vertonen een grotere neiging om conflicten met geweld op te lossen. Minder gewicht op de schaal… Het beeld van broodmagere rolmodellen dat in de media constant wordt opgevoerd, overtuigt meisjes ervan dat superslank zijn de sleutel is voor liefde en aanvaarding. Meisjes zijn zich tegenwoordig vanaf de leeftijd van 8 jaar al bewust van hun gewicht. 80% van de meisjes van 9 jaar oud volgen een dieet. Eetstoornissen zijn sinds 1970 met 400% toegenomen, 20% van de meisjes op de middelbare school hebben anorexia en zelfdestructief gedrag bij middelbare scholieren heeft epidemische proporties aangenomen.
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Gewelddadigheid op het scherm kan schokkend zijn, maar ook subtielere boodschappen kunnen een levenslange invloed hebben op jongeren. Als ze onophoudelijk worden herhaald, veranderen ze vaak levensstijlen, bijvoorbeeld door overconsumptie aan te moedigen of eetstoornissen te bevorderen. IDOLEN EN HUN PUBLIEK Acteurs, modellen, sportkampioenen, zijn echter soms ook positieve rolmodellen. De media hebben dan de functie van katalysator die het bewustzijn van het immens grote jongerenpubliek kan vergroten en zijn aandacht kan wekken. Muziek – per definitie een universele taal – is waarschijnlijk het medium dat sterke maatschappelijke boodschappen op de meest consequente manier heeft kunnen overbrengen. Voorbeelden zijn er genoeg, denken we maar aan evenementen als LIVE AID, FARM AID, THE AMNESTY INTERNATIONAL TOUR, OUR COMMON FUTURE, GREENPEACE ALBUM
enz. Dergelijke evenementen benadrukken ook het belang van de mening van het publiek dat eraan deelneemt. Genieten van een optreden wordt tegelijk een uitdrukking van politieke of humanitaire solidariteit. Tegenwoordig voelen jongeren zich echt op hun gemak met de media. Er zijn duizenden websites die voor en door tieners worden opgestart. Hun engagement om vaak complexe problemen (als mensenrechten of het leefmilieu) te promoten, bewijst dat ze niet alleen de media kunnen sturen, maar dat ze ook hun talenten kunnen aanwenden voor duurzame projecten.
Ernstige pret. ADBUSTERS is een vereniging zonder winst oogmerk, gevestigd in Canada, die een tijdschrift uitbrengt en een website heeft over het onderzoek naar het verband tussen “mensen en hun fysische en mentale omgeving”. Als zelf uitgeroepen zogenaamde “culturele stoorzender”, proberen ze om een ander perspectief te bieden op het leven en onze dagelijkse gewoonten. Ze moedigen de mensen aan om de media ter discussie te stellen en wijzen op duidelijke en verborgen boodschappen die de wereld worden ingestuurd en vaak zonder enige kritiek worden aanvaard. Door hun parodieën van bekende reclames en hun eigen jaarlijkse campagnes als “Buy Nothing Day” (Koop-Niets-Dag) en “TV Turn Off Week” (tv-loze Week) doen ze mensen opnieuw nadenken over hun prioriteiten en hun manier van leven en verhogen ze het bewustzijn van een aantal uiteenlopende problemen (ongelijkheid van kansen, overconsumptie, manipulatie door de media enz...).Hoewel sommige mensen hun tactiek wellicht niet op prijs stellen, is Adbusters een energieke en creatieve organisatie met een bijzonder talent: de typische deskundigheid van de reclameindustrie gebruiken om de rol en de invloed van de media ter discussie te stellen. Zo levert ze duidelijk het bewijs van de grote kracht van een actieve groep die in een netwerk is ingeschakeld. 49 [www.adbusters.org]
:www...
youthxchange.net /cleaning-up-your-fun
y
Netwerking: richtlijnen voor het gebruik “Een dienst bewijzen aan anderen is de huur die men betaalt voor zijn kamer hier op aarde”.
[Mohammed Ali, wereldkampioen boksen]
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het Internet wordt steeds belangrijker, als communicatiemiddel én als toegangspoort tot informatie. Hoewel het wereldwijde fenomeen van het Internet nog altijd beperkt is, is dit het medium van de toekomst dat de mogelijkheden en het talent van jonge mensen op dit ogenblik het best kan weergeven. Het Internet is ook een “taal” waarin een groot - en steeds toenemend - aantal jonge mensen vlot kunnen communiceren. Deze brochure werd ontworpen met zowel opleiders als met studenten in het achterhoofd. De gids geeft je een snel overzicht van de onderwerpen en uitdagingen van DV, maar op de website van YOUTHXCHANGE (YXC) kan je meer gedetailleerde informatie over de diverse thema’s vinden. Populaire onderwerpen (bijv. muziek, mode, film, sport en nieuwe media) worden gebruikt als springplank voor verdere discussies. Iconen spelen een sleutelrol bij de ontsluiting van een gemakkelijk te volgen traject doorheen de website. Daarbij wordt ter aanvulling van de korte teksten een duidelijke, eenvoudige en directe taal gebruikt.
Waarom het Internet? Nieuwe technologieën zijn een aanvulling op en geen vervanging van traditionele opleidingsmiddelen. Wanneer ze op het onderwijs worden toegepast en als middelen veeleer dan als uiteindelijk doel worden gebruikt, kunnen ze grote mogelijkheden scheppen. Het Internet zou een sneeuwbaleffect kunnen teweegbrengen, waarbij de positieve resultaten van leren voor alle betrokkenen worden versterkt: zowel voor leerkrachten, jongeren, instellingen, bedrijven als voor NGO’s.
50
In 2000 verliep 90% van het Internetverkeer tussen 12 landen (Tomorrow, september-oktober 2000)
Het met elkaar delen van ervaringen – netwerking – zal als toegevoegde waarde hebben dat rechtstreekse en actieve betrokkenheid bij de promotie van duurzame levensstijlen wordt aangemoedigd. De website van YXC zal de aandacht van de gebruikers boeien en vasthouden door creativiteit te bevorderen en hen in staat te stellen om te kiezen hoe en wat ze leren. Voorbeelden uit de realiteit vormen het startpunt om een grote verscheidenheid van goederen en diensten, initiatieven, feiten en cijfers en gevalstudies te benadrukken.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Onze Website - www.youthxchange.net - is als volgt gestructureerd: 4 Kamer van de opleider: de inhoud van de website wordt kamer per kamer uitgelegd. De
leer-mogelijkheden van elk van die kamers wordt benadrukt. De opleider krijgt praktische suggesties overhoe hij de onderwerpen die in deze gids werden vermeld nog verder kan uitwerken en ontdekken.
4 10 grondbeginselen-knop: een horizontaal navigatiehulpmiddel dat zowel opleiders als
gebruikers naar thema’s brengt vanuit het perspectief van de WENSEN EN BEHOEFTEN van jonge volwassenen. Het is tegelijk een leidraad op weg naar een “duurzame gemeenschap”.
4 Atlas van feiten en cijfers: een bijzonder visuele, interactieve en vindingrijke atlas die sleutelfeiten bevat over consumptiepatronen in het verleden, het heden en de toekomst en dus de verdeling van de consumptie in een globale context plaatst.
4 Beste praktijk: wat wordt aangeboden aan individuen die meer verantwoordelijke consumen-
ten willen worden? Welke beleidsmaatregelen, initiatieven, producten en diensten zijn beschikbaar? Hoe gemakkelijk is het? Wie zijn de andere stakeholders (lokale en nationale regeringen, NGO’s, internationale organisaties en instellingen enz.)? Door te surfen naar het duurzame warenhuis ontdekken de gebruikers hoe ze bewustzijn in actie kunnen omzetten.
4 Test en spel: peilt naar de toename van de kennis en het bewustzijn van de gebruikers met betrekking tot DV. Complexe, horizontalere problemen als energiebesparing, water en voeding worden hier op een onderhoudende manier verkend.
4 Werkmogelijkheden: georganiseerd als een virtueel wervingsbureau, met een selectie van
getuigenissen van jongeren, waar de gebruiker te weten kan komen hoe actie een verschil kan maken. In deze kamer wordt aangetoond dat het mogelijk is om in het beroepsleven succesvol te zijn door arbeid, reizen en vrijwilligerswerk met de principes van DV te verbinden.
51
4 FAQ’s (vaak gestelde vragen): hier worden vaak gestelde vragen beantwoord. Ontdekken hoe YXC werkt, concepten en termen opzoeken, meer informatie vinden over een bepaald project, alles kan. Door deze kamer worden mensen aangemoedigd om meer vragen te stellen.
4 Links: een lijst van interessante websites, die volgens thema zijn ingedeeld (volgens de hoofdstukken van de gids). Om surfen op het Internet aangenaam en nuttig te maken, wordt elke website in het kort beschreven en beoordeeld.
:www...
youthxchange.net /links
y
Netwerking: richtlijnen voor het gebruik “Een dienst bewijzen aan anderen is de huur die men betaalt voor zijn kamer hier op aarde”.
[Mohammed Ali, wereldkampioen boksen]
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Het Internet wordt steeds belangrijker, als communicatiemiddel én als toegangspoort tot informatie. Hoewel het wereldwijde fenomeen van het Internet nog altijd beperkt is, is dit het medium van de toekomst dat de mogelijkheden en het talent van jonge mensen op dit ogenblik het best kan weergeven. Het Internet is ook een “taal” waarin een groot - en steeds toenemend - aantal jonge mensen vlot kunnen communiceren. Deze brochure werd ontworpen met zowel opleiders als met studenten in het achterhoofd. De gids geeft je een snel overzicht van de onderwerpen en uitdagingen van DV, maar op de website van YOUTHXCHANGE (YXC) kan je meer gedetailleerde informatie over de diverse thema’s vinden. Populaire onderwerpen (bijv. muziek, mode, film, sport en nieuwe media) worden gebruikt als springplank voor verdere discussies. Iconen spelen een sleutelrol bij de ontsluiting van een gemakkelijk te volgen traject doorheen de website. Daarbij wordt ter aanvulling van de korte teksten een duidelijke, eenvoudige en directe taal gebruikt.
Waarom het Internet? Nieuwe technologieën zijn een aanvulling op en geen vervanging van traditionele opleidingsmiddelen. Wanneer ze op het onderwijs worden toegepast en als middelen veeleer dan als uiteindelijk doel worden gebruikt, kunnen ze grote mogelijkheden scheppen. Het Internet zou een sneeuwbaleffect kunnen teweegbrengen, waarbij de positieve resultaten van leren voor alle betrokkenen worden versterkt: zowel voor leerkrachten, jongeren, instellingen, bedrijven als voor NGO’s.
50
In 2000 verliep 90% van het Internetverkeer tussen 12 landen (Tomorrow, september-oktober 2000)
Het met elkaar delen van ervaringen – netwerking – zal als toegevoegde waarde hebben dat rechtstreekse en actieve betrokkenheid bij de promotie van duurzame levensstijlen wordt aangemoedigd. De website van YXC zal de aandacht van de gebruikers boeien en vasthouden door creativiteit te bevorderen en hen in staat te stellen om te kiezen hoe en wat ze leren. Voorbeelden uit de realiteit vormen het startpunt om een grote verscheidenheid van goederen en diensten, initiatieven, feiten en cijfers en gevalstudies te benadrukken.
y
o
u
t
h
X
c
h
a
n
g
e
Onze Website - www.youthxchange.net - is als volgt gestructureerd: 4 Kamer van de opleider: de inhoud van de website wordt kamer per kamer uitgelegd. De
leer-mogelijkheden van elk van die kamers wordt benadrukt. De opleider krijgt praktische suggesties overhoe hij de onderwerpen die in deze gids werden vermeld nog verder kan uitwerken en ontdekken.
4 10 grondbeginselen-knop: een horizontaal navigatiehulpmiddel dat zowel opleiders als
gebruikers naar thema’s brengt vanuit het perspectief van de WENSEN EN BEHOEFTEN van jonge volwassenen. Het is tegelijk een leidraad op weg naar een “duurzame gemeenschap”.
4 Atlas van feiten en cijfers: een bijzonder visuele, interactieve en vindingrijke atlas die sleutelfeiten bevat over consumptiepatronen in het verleden, het heden en de toekomst en dus de verdeling van de consumptie in een globale context plaatst.
4 Beste praktijk: wat wordt aangeboden aan individuen die meer verantwoordelijke consumen-
ten willen worden? Welke beleidsmaatregelen, initiatieven, producten en diensten zijn beschikbaar? Hoe gemakkelijk is het? Wie zijn de andere stakeholders (lokale en nationale regeringen, NGO’s, internationale organisaties en instellingen enz.)? Door te surfen naar het duurzame warenhuis ontdekken de gebruikers hoe ze bewustzijn in actie kunnen omzetten.
4 Test en spel: peilt naar de toename van de kennis en het bewustzijn van de gebruikers met betrekking tot DV. Complexe, horizontalere problemen als energiebesparing, water en voeding worden hier op een onderhoudende manier verkend.
4 Werkmogelijkheden: georganiseerd als een virtueel wervingsbureau, met een selectie van
getuigenissen van jongeren, waar de gebruiker te weten kan komen hoe actie een verschil kan maken. In deze kamer wordt aangetoond dat het mogelijk is om in het beroepsleven succesvol te zijn door arbeid, reizen en vrijwilligerswerk met de principes van DV te verbinden.
51
4 FAQ’s (vaak gestelde vragen): hier worden vaak gestelde vragen beantwoord. Ontdekken hoe YXC werkt, concepten en termen opzoeken, meer informatie vinden over een bepaald project, alles kan. Door deze kamer worden mensen aangemoedigd om meer vragen te stellen.
4 Links: een lijst van interessante websites, die volgens thema zijn ingedeeld (volgens de hoofdstukken van de gids). Om surfen op het Internet aangenaam en nuttig te maken, wordt elke website in het kort beschreven en beoordeeld.
:www...
youthxchange.net /links
y
Bronnen Websites, boeken enz. vermeld in deze Gids.
Een inleiding tot DV 4Brundtland Gro Harlem et al., Brundtland Report. Our Common Future, WCED, New York-Oxford, Oxford University Press, 1987 4UNEP, Youth and Sustainable Consumption, Nairobi/Parijs, oktober 1999 4Weizsäcker Ernst von, Amory B. Lovins and L. Hunter Lovins. Factor Four: Doubling Wealth, Halving resource use, Earthscan Publication, UK, 1998 4www.factor10-institute.org 4www.unesco.org/education/tlsf Het YXC-project 4www.uneptie.org/sustain/ youth_survey 4Population Reference Bureau, The World’s Youth 2000, www.prb.org 4www.youthxchange.net Overschakelen op duurzame levensstijlen 4Human Development Report 1998, Consumption for Human Development, 4Colors, okt.-nov. 2000, www.benetton.com 4Vidal John, “Scandal of the food Britain throws away”, The Guardian, 4 april 2000. Opgelet
52 4www.sustainweb.org/chain_
index.asp 4www.foodbiotech.org 4www.chem.unep.ch/pops 4“Casa verde casa”, La Nuova Ecologia, april 1992, pp. 18-31 4www.pmac.net/ 4www.ianr.unl.edu/pubs/ pesticides/index.htm
o
u
t
h
X
Verplaatsingen 4Standard’s and Poor’s DRI, World Car Industry Forecast Report, Londen 2000 4Clayton Caroline, Dirty Planet: the Friends of the Earth Guide to pollution and what you can do about it, Londen, Livewire Books, 2000 4US General Accounting Office, Washington 2000 4www.wbcsdmobility.org 4www.carbusters.ecn.cz Reizen 4www.uneptie.org/tourism 4www.world-tourism.org 4www.wttc.org 4www.ecotourism.org 4www.greenglobe21.com 4www.responsibletravel.com 4www.sierraclub.org Afval verminderen 4www.unep.org/children_youth/ 4www.europa.eu.int/comm/ environment/waste/index.htm 4www.svtc.org 4www.smartarch.nl 4www.wastewatch.org.uk 4www.recycle.net 4www.grn.com/grn/library/ gloss.htm 4Colors, okt.-nov. 2000, www.benetton.com/colors Energiebronnen optimaliseren 4www.wri.org/wri/trends/ index.html 4Clayton Caroline, Dirty Planet, op. cit 4www.fuelcellpark.com 4www.rredc.nrel.gov/tidbits.html 4www.npower.com/juice 4www.solardome.com 4www.solarnow.org/glossary.htm 4www.solstice.crest.org 4www.eren.doe.gov 4www.eccj.or.jp 4www.energystar.gov 4www.eu-greenlight.org Het weer voorspellen 4www.ipcc.ch 4www.grida.no/climate/ 4www.greenpeace.org/~climate 4www.cool-companies.org 4www.uneptie.org/ozonaction 4www.nikebiz.com
c
h
a
n
g
e
4www.panda.org/climate/ index.cfm 4www.pewclimate.org 4www.respecteurope.com 4www.safeclimate.net 4www.iisd.org/youth/ internetcafe.htm Water besparen, veilig water 4www.thewaterpage.com 4www.gpa.unep.org 4www.panda.org/livingwaters/ initiatives/index.cfm 4http://nailokada.8m.com/ aral.html 4www.unesco.org/water Kopen zonder pijn 4www.ilo.org 4www.rugmark.org 4www.stopchildlabor.org 4www.dol.gov 4www.bls.gov 4www.geocities.com/ CollegePark/Library/9175/ inquiry1 4www.amnesty.org 4www.hrw.org 4Human Development Report 1998, Consumption for Human Development, 4www.antislavery.org Leven en laten leven 4www.allforanimals.com/ cruelfree1.htm 4www.naturewatch.org 4www.iucn.org 4www.eia-international.org/ campaigns1a.shtml 4www.ecocrimes.org.cetean_ report.html 4www.eia-international.org/ campaigns1b.shtml 4www.savedolphins.org 4www.newscientist.com/ hottopics/animalexperiments/ letthe.jsp 4www.worldwildlife.org/ buyerbeware/ 4Time Europe, Vol. 155, nr. 15, 17 april 2000 Actie ondernemen 4www.cool-companies.org 4www.oneworld.org/guides/ ethcons/eth_invest_links.html 4www.co-operativebank.co.uk/ ethics/index.html
4www.seen.org 4Klein Naomi, No Logo, Flamingo, Londen 2001 Het “global village” (wereldwijde dorp) ontdekken 4www.media-awareness.ca 4www.uneptie.org 4www.weta.org 4www.adbusters.org 4www.justthink.org 4L’Espresso, 27 september 2001 Netwerking: richtlijnen voor het gebruik 4Tomorrow Magazine, sept.-okt. 2000
Fotorechten De meeste foto’s zijn eigendom van de UNESCO PHOTOBANK [http://upo.unesco.org/ photobank.asp]. Commerciële producten, advertenties, logo’s enz. komen van institutionele organisaties, NGO’s en bedrijfspublicaties en van websites.Andere bijdragen werden aangeleverd door: 4PATRIZIA LUGO LOPRIENO, (cover, p. 4, 6, 7, 20, 28, 30, 50, 51) 4TOMORROW MAGAZINE, Stockholm (cover, p. 16, 21) 4LA NUOVA ECOLOGIA, Rome (cover, p. 15) 4COLORS MAGAZINE, Ponzano Veneto – Italië (p. 18) 4BRAND-NEW, Londen (p. 20) 4FUTURE PRESENT, Londen (p. 25)
De Nederlandstalige editie van deze informatiebrochure over duurzaam verbruiken is een realisatie van het Unesco Platform Vlaanderen, een niet-gouvernementele organisatie die gesteund wordt door de administratie Buitenlands Beleid van de Vlaamse Gemeenschap en zich tot doel stelt de activiteiten en programma’s van de UNESCO beter bekend te maken bij het brede publiek teneinde de idealen waar de Organisatie voor staat, meer ingang te doen vinden. Iedereen die een vraag wil stellen over een aspect van de werking van de UNESCO of geïnteresseerd is in de andere publicaties van het Unesco Platform Vlaanderen, kan contact met ons opnemen op onderstaande coördinaten:
Unesco Platform vzw Edg. Farasijnstraat 32 8670 Koksijde België Tel +32 (0)58 51 44 79 en +32 (0)58 52 36 41 Fax +32 (0)58 51 44 79 e-mail:
[email protected] Voor meer informatie kan u ook surfen naar www.unesco-vlaanderen.be
Copyright © 2002 UNESCO-UNEP Deze publicatie mag geheel of gedeeltelijk en in eender welke vorm worden gereproduceerd voor onderwijsdoeleinden of niet-commerciële doeleinden zonder speciale toestemming van de houder van de auteursrechten, op voorwaarde dat de bron wordt vermeld. UNESCO-UNEP zou het wel op prijs stellen om een kopie te krijgen van eender welke publicatie waarvoor deze publicatie als bron wordt gebruikt. Deze publicatie mag niet worden gebruikt voor verkoop of voor eender welke andere commerciële doelstelling zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van UNESCO-UNEP.
Eerste uitgave 2002 De gebruikte benamingen en de voorstelling van het materiaal in deze publicatie impliceren niet dat de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur en het Milieuprogramma van de Verenigde Naties eender welke opinie weergeven over het wettelijke statuut van eender welk land, grondgebied, stad of gebied, de overheden daarvan of de afbakening van hun grenzen. Bovendien vertegenwoordigen de meningen die tot uitdrukking worden gebracht niet noodzakelijk de beslissingen of het beleid van de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur en het Milieuprogramma van de Verenigde Naties en betekent de vermelding van handelsbenamingen of commerciële processen niet dat deze door hen worden onderschreven. Een publicatie van de Verenigde Naties ISBN 92-807-2128-3
Over de UNESCO
Over UNEP DTIE
Over META
De UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation/ Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur) werd opgericht in 1945. De voornaamste doelstelling van de UNESCO bestaat erin bij te dragen tot vrede en veiligheid in de wereld door de samenwerking tussen de diverse landen te bevorderen via onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie om zo de universele naleving van rechtvaardigheid, de bepalingen van de wet, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden te bevorderen die voor alle volkeren op deze wereld, zonder onderscheid van ras, geslacht, taal of godsdienst door het Handvest van de Verenigde Naties worden bevestigd.
De taken van de United Nations Environment Programme, Division of Technology, Industry and Economics (UNEP DTIE/Milieuprogramma van de Verenigde Naties, Afdeling Technologie, Industrie en Economie) bestaat erin om besluitvormers van regeringen, lokale overheden en de bedrijfswereld te helpen om beleidslijnen en praktijken uit te werken en goed te keuren die:
De hoofdzetel van de UNESCO is gevestigd in Parijs en vervult voornamelijk vijf functies: toekomstgerichte studies (welke vormen van onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie voor de wereld van morgen?); de bevordering, overdracht en uitwisseling van kennis; de actie voor de opstelling van normen (de voorbereiding en invoering van internationale documenten en wettelijke aanbevelingen); expertise: aangeboden aan de Lidstaten in de vorm van ‘technische samenwerking’ om hen te helpen met hun ontwikkelingsbeleid en projecten; en de uitwisseling van gespecialiseerde informatie.
UNEP DTIE, met hoofdzetel in Parijs, bestaat uit één centrum en vier eenheden: het International Environmental Technology Centre (Osaka/Internationaal Centrum voor Milieutechnologie); Production and Consumption (Parijs/Productie en Consumptie); Chemicals (Genève/Chemicaliën); Energy en OzonAction (Parijs/Energie en OzonActie); Economics and Trade (Genève/Economie en Handel).
Een internationale NGO die specialisten in milieuproblematiek, duurzame ontwikkeling en communicatie groepeert die zich ervoor inzetten om duurzame ontwikkeling te bevorderen door middel van nieuwe media en technologie. De voornaamste activiteiten van deze vereniging omvatten onderzoek, de organisatie van evenementen, de uitwerking van publicaties, communicatiecampagnes en technische en wetenschappelijke ondersteuning voor openbare en privé-organisaties. MÉTA werkte eerder al samen met UNEP DTIE rond het initiatief “Advertising for a Better World” (Reclame voor een betere wereld), om de media nauwer te betrekken bij de promotie van DV. Het algemene concept, het onderzoek en de uiteindelijke uitwerking van de informatieset van YOUTHXCHANGE werden door MÉTA verzorgd.
Het werk van de UNESCO rond duurzame ontwikkeling is interdisciplinair, gebaseerd op partnerschap en wordt voornamelijk uitgevoerd door de Sectoren Onderwijs en Wetenschap. De doelstelling bestaat erin om op verschillende niveaus waarden en ethiek in het onderwijs te bevorderen en zo een impact uit te oefenen op de levensstijlen en het gedrag van mensen en te helpen bij de opbouw van een duurzame toekomst. Neem voor meer informatie contact met: UNESCO Division for the Promotion of Quality Education 7, place de Fontenoy 75732 Paris, Cedex 07 (France) Tel.: (+33 1)456 810 36 Fax: (+33 1)456 856 35 E-mail:
[email protected] Website: www.unesco.org
x schoner en veiliger zijn; x efficiënt gebruik maken van natuurlijke rijkdommen; x een adequaat beheer van chemische stoffen verzekeren; x rekening houden met milieukosten; x de verontreiniging en de risico’s voor de mensen en het leefmilieu verminderen.
De activiteiten van UNEP DTIE zijn gericht op het vergroten van het bewustzijn, de verbetering van de informatieoverdracht, de uitbouw van vaardigheden en deskundigheid, de aanmoediging van samenwerking, partnerschappen en overdracht op het gebied van technologie, de verbetering van het begrip van de milieu-impact van thema’s in verband met handel, de bevordering van het opnemen van milieu-overwegingen in economische beleidsmaatregelen en het katalyseren van wereldwijde chemische veiligheid. UNEP DTIE functioneert als katalysator om de bedrijfswereld, de regeringen en de niet-gouvernementele organisaties samen te brengen, zodat ze kunnen samenwerken aan de uitwerking van milieuvriendelijke vormen van industriële ontwikkeling en een duurzame ontwikkeling kunnen bevorderen. Neem voor meer informatie contact met: Division of Technology, Industry and Economics 39-43, Quai André Citroën 75739 Paris, Cedex 15 (France) Tel.: (+33 1)443 714 50 Fax: (+33 1)443 714 74 E-mail:
[email protected] Website: www.uneptie.org
Neem voor meer informatie contact met:
MÉTA Media Ecology Technology Association Amazonestraat 61 1060 Brussel (België) Tel./fax: (+32 2)538 94 52 E-mail:
[email protected]
OVER CI CI werd opgericht in 1960 en is een onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk die consumentengroepen en agentschappen wereldwijd ondersteunt, met elkaar in contact brengt en vertegenwoordigt en die streeft naar een eerlijkere samenleving door de rechten van alle consumenten te verdedigen, ook arme, gemarginaliseerde en kansarme bevolkingsgroepen. Door te erkennen dat het tegemoetkomen aan de noden van de consumenten van morgen zal afhangen van een overschakeling op duurzamere consumptiepatronen, heeft CI het YOUTHXCHANGE-project ondersteund en geholpen bij de inzameling van gegevens en het geven van advies over de resultaten. Neem voor meer informatie contact met: Consumers International 24, Highbury Crescent London N51 RX (UK) Tel.: (+44 20)722 666 63 Fax: (+44 20)735 406 07 E-mail: (Hoofdzetel):
[email protected] Website: www.consumersinternational.orgOver
Er is ook een centraal aanspreekpunt voor informatie over de UNESCO in Vlaanderen: zie www.unesco-vlaanderen.be en vooraan in deze brochure.
www.unesco.org United Nations Educational Scientific and Cultural Organization Tel: (33 1) 45 68 10 00 Fax: (33 1) 45 67 16 90 Telex: 204461 Paris; 270602 Paris
UNESCO Division for the Promotion of Quality Education Education for Sustainable Development 7, place de Fontenoy 75732 Paris Cedex 07 France Tel: (+33 1) 456 810 36 Fax: (+33 1) 456 856 35 e-mail:
[email protected] www.unesco.org/education
youthXchange
www.youthxchange.net - de weg naar duurzame levensstijlen
informatiebrochure over verantwoordelijk verbruiken - GIDS
UNEP Division of Technology, Industry and Economics Sustainable Consumption 39-43, quai André-Citröen 75739 Paris Cedex 15 France Tel: (+33 1) 443 714 50 Fax: (+33 1) 443 714 74 e-mail:
[email protected] www.uneptie.org/sustain
www.unep.org United Nations Environment Programme P.O. Box 30552 Nairobi, Kenya Tel: (254 2) 621234 Fax: (254 2) 623927 E-mail:
[email protected] web: www.unep.org
