Iiet kolo n i s a t ie-vrsagstuk, waarvoor h e t Gouvernement var1 U i euw-Guinee t h m s p;eplaatst i s , moet 'oeschouwd worden als een s o c i a a l probleem, onts t a m c.oor d B v l u c h t van enige duizenden I n d i s c h e Nederlanders n e a r j
-
-
-
- L -
aan hun l o t overgël;zt en. I n 6.eze s t e m i i n g vwr6cn d e 1nÜ.o-Luropeanen C:;oor- hun l e i 6 a r s en organisz!ties opgewekt 0111 n a a r Xieuw-Guinea t e gam. Zsodoerlde t o c r n omstreeks ein6e 1949 een pezr d-uizend mensen o p k o r t e terrrìijn, min o f meer georganiseerd riaar k e t l a x d van b e l o f t e . Gebrek aan i n z , i c h t , ean bezorìnen voorber e i d i n g e.d. stelCle d e nieuwiisTTiE:rs voor e e n g r o t e t e l e u r s t e l l j . n E , z e t 1:icuwe laxid .boo$. geen d i r e c t s b e u t a z n m c g e l i jkheid, z e l f s geen l.iuisv.::sting. L r K S geen g r o t e massp. g e s e t t @ d e a t o c h t h o n e n viaar x:en 1.0 nodig v I C ? c r tegen aan .kon leunen. m was geen k a n s cm fie oude t u s s e n p o s i t i e - a l w a s d i e nog eo bestreden t e handlia.ven, d e ouiie t r a n t van l e v e n v o o r t t e z e t t e n , Het erigst, e was, d a t v o o r t s d e sar;!enstrl.ling en geaardileid van Oeze groep e v a c u . 3 ' ~ n i e t geëigend was voor een k o l o n i s a t i e , zonder grondige omvorming en i n s t e i l i n g o p nieuxve verhoudingen. 3ereid.heid t o t . z u l k een omschakeling werd k a r i g gevonden, Gen keerde z i c h als miskende en n-ìisdse2.de g r o e p t e g e n h e t gouvernement en t e g e n (5 e Kederl.and.se Xngering. Y.
-
Ges c h i e d e n i s v60r 1942,
k o r d e s t e e d s toenemende s o c i a l e cruk, waaraan de I n d i s c h e Xederlanders cp Java waren b l o o t g e s t e l d , w r d sed.:rt 1 / 2 3 meer en meer de a.andacht vc*n v e l e l e d e n van h e t Indo-Europeesch Verbond g e v e s t i g d o p Bieuw-Guinea a l s kol o n i s a t i e - m o g e l i jlcheid door d e e e r s t e o r g a n i s a t i e d e "Vereeniging Emigratie Kieuw-Guinea". Deze o r g a n i s a t i e werd s p o e d i g omgezet i n de "Vereeniging leiding i n B o l o r ì i s a t i e Eieuw-Guinea", waarna door onenigheid i n d e 1.E.V.1927/1@28 de " S t i c h t i n g Imnigrat i e k o l o n i s a t i e %euw-Guinea" i t o t s t a n d kwam. De e e r s t e daadwerkelijke k o l o n i s a t i e p o g i n g d a t e e r t van 1929. De i v e r e l d c r i s i s va.n de G e r t i g e r j a r e n v e r s t e r k t e n a a s t h e t zoeven genoerrìde s o c i a l e motief de gedachte ean k o l o n i s a t i e Eet een economisch. Van 1930-1934 werden d o o r bemi&celing ven v e r e n i g i n g e n 377 k o l o n i s t e n n a a r Y'anokwari gez,onden. Hiervan waren e r i n 1934 nog. 248 over. I n die-zelfd e p e r i o d e m i s l u k t e de k o l o n i s a t i e i n H o l l a n d i a volkomen. D e s n i e t t e g e n s t a a n d e gingen Ce p a r t i c u l i e r e verenigingen ü o o r met h e t voeren van propaganda voor de k o l o n i s a t i e g e d a c h t e , t e r w i j l s t e e d s weer n i e u w proeven genomen werden met nieuwe p i o n i e r s . Z e l f s h e t Centraal Comité voor Steun ean 'JerXoozen t e Iiatavia v e r s p r e s de o p 6 J u l i 1933 eer1 r o n d s c h r i j v e n , waarin gewezen werd op Ze mogelijkheid voor werklooz,en om z i c h d o o r k o l o n i s ü t i e op Rieuw-Guines een nieuw bestaar, t e scheppen. A l l e a c t i v i t e i t en a l l e b e l a n g s t e l l i n g c o n c e n t r e e r d e z i c h o p een landbouwkolonisa.tie, ongeacht d e cfkomst, a a n l e g o f h e t kunnen vzn de e s p i r a n t k o l o n i s t e n . Het d o e l wes h e t a f v o r r e n van d i e g m e n 6 e r I n d i s c h e Kederlanders, d i e i n e i g e n k r i n g geen bestrran hadden en b e r e i d v a r e n eonz~erh e r s c h o l i n g een nieuwe toekomst t e zoeken o ? n e t z g r s r i s c h e v l a k i n 3ieuw-Guinea. Er was nog geen s p r a k e van h e t s t i c h t e n van nieuwe v o l k s v e s t i g i n g e n n e t een z e l f s t a n d i g bestzan e n eerI e i g e n s t r u c t u u r . Wel werden van gouvernementswege onZerzoelren i n g e s t e l d naar d.e econorxische ontwikdxelingsmogeli jkheeer: van Xieuw-Guinea, doch deze waren theoret i s c h en gebase-ird op d e g e r i n g e Dsschikbere wetenscha,p?eli jlre gegevens, zond e r d i r e c t p r i c h t t e z , i j n o p -bet, doen s l a g e n van e n i g e europese volksvest i g i n g o p l!!ieuw-Guinea. JAznvankelij k bestond de s t e u n aen B o l . o n i c a t i e v e r e n i g i n g e n u i t -en 2a.nd e e l i n de viinst van %e j x c l i j k s e l o t e r i j e n . I\;uuvner o v e rh(ii d sb err o e i en i s Isra cht ii e i n s t e 11ing van e en I; o Ioni s2 t i e r in 1937, d i e u i t h e t 2 .5 niiliioen-Îonds voor welvaartswerken f 331;.00G.- t o t h s a r beschi1:kiny. had. .uF-iBe r e d l x d geen r e c h t d r e e k s e bemoeienis z e t en verantwoardeli j l r h e i d v o o r het k o l c n i s a t i e w e r k , was ?en coördinerend en ad.viserend lichcan. De mislulite vooroorlogse k o l o n i s a t i e \?rant s l e c h t s enkelen handhaafden z i c h i n een pauperbestaan- wordt van verer;ie:inguzi j d e geweten nan: 1. ge'brek aan p o s i t i e v e Iiiedeurerliing van de r e g e r i n g ; 2. Gebrek c.un landbouwconsulenten net voliioencle p r a c t i s c h e e r v a r i n g en l o c a l e kenni.s ; 3 . gebrek ua.n afzetgebied v o o r < e producten d e r k o l o n i s t e n .
-
- Voorts -
- 3 -
,342-19~5.
'icm door w e g v o w i n ~ ,vermoording en verhonsering s t e r k gede A m p 1a m t i YI gen en b ekiu i z i ng en *fie r à i3rl v e rwo e st .'!aar on tgo ny: en g y ond. en
.
-4-
De u i t v o e r i n g van d e b e g r o t i n g 1949 d o o r de ambtenaren van S o c i a l e Zaken b l e e f af achterwege af had geen e f f e c t . I e d e r b l e e f op zick'zelf boer e n zonder u i t z i c h t o p v e r b e t e r i n g , I n t u s s e n werd de v e r v a c b t i n g d e r p o t e groep I n d i s c h e 1(: e d e r l a n d e r s van een u i t e i n d e l i j k e v e r h u i z i n g ntiar Xieuw-Guinea v e r s t e r k t d o o r de vermierderde b e l a n g s t e l l i n g vzn de S e d e r l a n d s e en I n d i s c h e Zegering voor C a t gebied i n de naoorlogse Jaren. A1 p l e i t t e d e Luitenant-Gouverneur-Generaal op d e Den Pasar-conf'srentie voor e e n af z o n u e r l i j k e s t a t u s voor Bieuw-Guinea en 21 kwam h e t Departement van S o c i a l e Zalren t o t een begin van u i t v o e r i n g van een k o l o n i s a t i e a l d a a r , d.an betekende z u l k s zeker n i e t , d a t i n e f e i e n b a r e t i j d een w e r k e l i j k grond i g e e x p l o r a t i e e n openlegging vsrwucht mocht ivord.en. O f f i c i e e l werd nimmer i n h e t v o o r u i t z i c h t g e s t e l d Nieuw-Guinea gereed t e inaken als opvaxggebied van 6 e groep I n d i s c h e Xrderlanders. 3 sc h i e d e n i o
i de uouveLnit e i t s o v e r .-acht.
Up 31 December i949 b r o c h t de K.P.X.-stocer "'Jb,ibaloiig" 5 5 G vluch-tel i n g e n t e Kanokwari aan en o p 16 J a n u a r i 1950 de K.P.X.-stomer "Heael" 128. I n d e àaarop volgende maanden h a m e n nog t i e n t a l l e n vluchtendon binnen. Kar v e r d e r e t o e l a t i n g onder deze omstandigheden n i e t verantwoord werd geacht, werd deze a l l e e n t o e g e s t a a n voor g e z i n s h e r e n i g i n g , voor w e r k e r g i n d i e n h u i s v e s t i n g aanwezig was en hun b e s t a a n verzekerd. Hierdoor werd Ü e stroom spoed.iz g e s t u i t , z e e r t o t ongenoegen van a l l e I n d i s c h e Bederlanders. ILedio 1950 werden i n Ilanohvari g e r e g i s t r e e r d :
1713 evacug' s
(779 gezinnen).
Ond-erstaand s t s a t j e g e e f t eer, beeld van b e d r i j v i g h e i d en k a p i t a a l s b e z i t , welk l a a t s t e d o o r de geldzuiveringsmaztregelen nauwkeurig g e c o n t r o l e e r d Icon noid.en. GebloWce e r d e g e l den Nihil K o l o n i s t e n zonder vast, e i n k o mt en Kolonist ei? met pensioen Kolonisten opgenomen i n h e t a.mbtelij k apparaat
Beneden
zoven
f.lGO0.-
f.100O.-
531 169
234 67
195 18
79
39
22
102
8.4 i8 . ~
Tot aal
779
34u
~~~~~~~~
235
204
Zoncer tussenkomst v a de p l a a t s e l i j k e overheid werd.en geoccupeerd; v e r d e e l d over rond 10OCi H.f!i., 2 41 p e r c e l en, wzar van 77 v o o r woonerf 1 2 voor i n d u s t r i e 152 voor land- en tuinbouvir.
Door h e t vooroorlogse voorbeeld, d e gevoerde pr0gagand.a en liet gemis wan andere werkgelegenheid zochten d e meesten hun toekomst i n de landbouw. Het ontbreken van deslrundigheid, o u t i l l a g e , doorzettingsvernogen en h e t gemis s a n voldoende en eoedko2e a r b e i d s k r a c h t e n wzs fnuikend voor h e t b e r e i k e n vzn d e z o noodza.l.re1.ij k e p r o d u c t i e . 3i j een p r o d u c t i e werd i n e e r s t e i n s t a n t i e gedaclit aan voedselgewassen en bouwuiclteriaal, t e r v o o r z i e n i n g i n d e e e r s t e behoeften. Ter v e r k r i j g i n g van a r b e i d s k r s c h t e n werden op aanvraag van kol.onisten h o o f d z a k e l i j k werkbare f a m i l i e l e d e n t o e g e l a t e n . Door h e t n i e t naleven d e r aangegane v e r p l i c h t i n g e n en de ezngeboren a f k e e r van handenarbeid werd h e t v e r l o o p oiider d e a r b e i d e r s z e e r g r o o t . kiangelokt door vermeenáe b e t e r e
-
kansen
-
-5kansen ontstond v e e l heen en weer r e i z e n van k o l o n i s t e n t u s s e n de v e r s c h i l 1end.e p l m t sen o p T?ieuvI-Cuinea. Eioewel door de o v e r a l heersende woniiignood een vergunning t o t binnenkomst gebaseerd op aanwezif;e h u i s v e s t i n g g e ë i s t w e i à , vermocht deze maatregel weinig u i t t e werken, Van een n u t t i g e a g r a r i s c h e besteding d e r gronden kwam weinig t e r e c h t en ook n e t v e l e b e d r i j v e n en b e d r i j f j e s was h e t een v a l l e n en opstaan hocfdzzYeli$k h e t e e r s t e . Lonen en p r i j z e n stegen schrikbarend, hetgeen een volkomen ontwrichting liet econoxische leven veroor zaakte. De h u i d i g e k o l o n i s a t i e g e e f t h e t volgende beeld :
-
L s e i t ijdscgrqen
Xannen
6- G 7-12
224 116
13-18 19-3C 31-4C: 41-5O
76
51 en ouder Totaal
310) 168) 88 1 166 1144
Vrouwen
185
Toteal
Percentage
409
19-2 1o
92 98
210
168
8
208)
518 305 177
25
142
306
15
951
2095
1Qo
137) 89)
144
a
Eet z a n t a l werkbare mannen en vïouwen bedraagt derhalve (566 t-434)t e zamen 100G personen, ofwel 47%;. ven de gehele p o p u l a t i e , 'Varen d i t ook a l l e werkende mensen dan zou zeker een g u n s t i g e r economiscl. 'beeld verkregen z i j n dan nu h e t geval is. Het a a n t a l eenmansgezinnen i s 512, De o v e r i g e gezinnen t e n g e t a l e van 445 omvatten 376 echtgenoten, en 762 kinderen. Het geoccupeerde grondgebied groeide t o t rond 1200 I1A (460 percelen, wmrvan 164 v o o r woonerf) , Opengelegd werden 360 iL- en bewerkt 290 HA. De b e p l a n t i n g van de bewerkte grond b e s t a a t u i t : 13.81 Hc: p o e n t en ? e gewassen 31,13 I t + j .-1 j . ' I 33.7 " o v e r j . gewzssen 108.32 I ' De vee- en pluimveestapel: Kippen 7438 i, o op e end en 163 _. i.,ent oks 2L 6 Va rl; en s 206 Scheyen 26 Geiten 32 111 I: o ei en P,z:arden 41 Deze v e e s t a p e l gacit a c h t e r u i t door gebrek 8an voedsel. V o o r h e t v e r l e n e n van deskundige adviezen x i n de k o l o n i s t e n cijr, t e l~~.:,,~o~rc,rari beschikbz,ar 1 landbouwkun6i.g ambt enzar, 1 v e e t e e l t k u n d i g e en I boszrchitect De medische 6 i e n s t groeide g e l e i s e l i j k u i t t o t 2 a r t s e n , 3 gediplomeerde v e r p l e e g s t e r s en enige p l a e t s e l i j k opgeleide h e l p e r s en he1.2sters7 daarb i j beschii3~:end over een ziekenhuis n e t 7 C benden. 3c anlbtenaren van deze Gouvernementsiiiensten hebben behal.ve hun d i e i i f h v e r l e n i n g sari de kolonistengemeenschap nun elgemene ts.zk binnen hun d i e n s t kring. .i'illeen Ge vroegere Trans- er, Emigratieiiienst van h e t 3eparteuient van S o c i a l e Zuken t e Bntavia, omgevormd t o t een k o l o n i s a t i e d i e n s t , r e s s o r t e r e n d onder de Dienst van Binnenlands Bestuur en J u s t i t i e , werkt geheel voor de h i m i s t en. Deze d i e n s t beschikt ovsr geen deskundigen en over weinig en v e r s l e t e n mn.terizal v o o r h u l p v e r l e n i n g b i j ontginning en mechanische bewerking.
.
-
In
-
-6
-
I n 195@/1951 werd l o s g e l a t e n bet 0ud.e p l a n van h e t Departement van S0cia.l.e Zaken t o t o p r i c h t i n g vzn een opleidingscentrum met eigen werkp l u e t s e n en eigen bedrijven. Ue gebouwen werden overgedragen aan ancere d i e n s t e n . 3 e t a a k nerd beperkt t o t h e t v e r r i c h t e n vzii voorverkenningen, verzxlielen van g e m e n s , k x a r t e r e n en h u l p v e r l e n i n g i a n de 'becit2,ende kol-onisatie i n c l l e onziclten. D e werkelj. j k e uitgaven vzn d e z e die& ( p e r s o n e e l , r n a t e r i a s l en kapit a a l ) b e l i e p e n i n 1950 f. 516.262.55, 1951 f. 552.C91.94. en i n h e t e e r s t e h a l f j a a r 1952 f. 167.304.28.. IIet oiiderwi j s w o r d t verzorgd & o o r 1 Gouvernements l a g e r e school en 1 R.R. l a g e r e school. V o o r t s b e s t a z t er' een p a r t i c u l i e r e opl.ei&ing i n mac h i n e s c n r i j v e n en s t e n o g r a f i e . De g e e s t e l i j k e verzorging geschiedt d o o r 1 P r o t e s t a n t s e en 1 L3.II. g e e s t e l i j k e . Dacrrnaast werken enige secten. Onder l e i d i n g van h e t h o o f 6 v m Ce a f d e l i n g S o c i a l e Zak.en t e B o l l a n d i a werkt t e Kanokwari een ambtenaar, d i e met enige ondergeschikten à e steunv e r l e n i n g b e h a r t i g t , een b i b l i o t h e e k beheert en o p t r e e d t als a r b e i d s bemiddelaar voor werkzoekenden. Op d i t kantoor van S o c i a l e Zaken.worden tevens a l l e kolonisten geregistreerd. Omdat 6e'ze r e g i s t r a t i e n i e t w e t t e l i j k v e r p l i c h t is, kan docr h e t bet r e k k e l i j k g r o t e a a n t a l verhuizingen d i t gegeven n i e t volkomen betrouwbaar geacht worden, ook wat b e t r e f t de d o o r betrokkenen v e r s t r e k t e gegevens. Herhaalde malen werden o p z e t t e l i j k v a l s e gegevens ontdekt. Dez8e r e g i s t r z t i e l e v e r t d.e volgende gegevens: 5 U C volwassen mannen en 13G volivzssen z e l f staw3ige vrouwen, waervan respect i e v e l i j k gepensionneerd 85 En 4. Gezinnen (1?9): 65 gezinnen met 1 kind 56 '1 It 2 kinderen
40
11
19
11
It
i1
I1
I'
3
It
!I
5
I1
I'
3
4 5 6 7
I' It II
T o t a a l a a n t a l g e r e g i s t r e e r 2 e kinderen 481. Van de 635 g e r e g i s t r e e r d e volwassen z e l f s t a n d i g e n hebben 265 volgens eigen opgave a l l e e n de l a g e r e school bezocht ( a i dan n i e t doorlopen), t e n v i ji i3 g e n e r l e i onderwijs genoten. i17 bezochten àe ambachtsschool. 85 genoten onderwijs aan L h l o o f J.I.3.S. H i e r b i j werdeii n i e t opgenomen, w&arvan zeker i s , d a t z i j geen d i p l o ma. behaalden. 1 met diploma Gymnasium 1 gediplomeerd v e r p l e e g s t e r 2 9 met ini6delba.er Technische o p l e i d i n g (K'JS, %:::ES) 2 met 1.i.T.S. o p l e i d i n g 1 ingenieur electro-technisch 1 i n g e n i e u r (Amerikaans Ziplorna) 1 gewezen o f f i c i e r (K.11.A. 1 met opleiiìing n i jverhaidsschool 2 rn e t op 1B i à ing t uinbo uwschoo 1 1 ixet o p l e i d i n g micldelbere bosbouwschool 6 met o p l e i d i n g cultuurschool 1 met o 13 1e i 2 i n g mo d ev aks ChG o 1 1 m e t o p 1e i 6.i rig hu i sh o u d s ch o o 1. Verder beInIaanden zich enkelen op liet gebied van hamdvl en a d n i n i s t r a t i e . Opvallend i s , dat b i j 6.5: verdere bekwaming 151 de t e c h n i s c h e kant opgingen en s l e c h t s 9 de a g r a r i s c h e . - Dez!e -
1
-7
-
- w i j zic;ir,gen-
w i j z i g i n p n irl de b e z e t t i n g en v e r 2 e l i n l j der gronden van een gezonde a13;rar i s c h e s m n l e v i n g ~ e w isnrak-e ken z i j n , 'Vol2;ens lcnd'uouvrE-uii~!ifrt.o;:m&tting z i j n d e voorna.amstr oorzaken van h e t .en Cler lendbc>u.r::srst ~ c e b r e k n l;ara};-ter, ?;ey:iiis, p e 6 e I e i a i n G , ge?%p n d e hulpmiddelen en voldoende kc2pil;a.ûl. Pis mislukking OE docm tussenkomst en met. medewerking van de bestaande p l a u t s e l i jk:? organis:: t i e s en verenigifig t o t een r u s t i g e en zalcelijlCe ~ 2 . menwericing met Ce k o l o n i s t e n t e komen, r d (je hoop g e v e s t i g d z u l k s t e ber e i k e n d o o r erkenning van woonkernen en vert~genv,rroordigendehooi'd.en 6 i e r kernen.In 2 j a r e n t i j d g i n g 001: 6.ez.e verwachting i n h e t n i e t op d o o r cons t a n t e b e ï n f l u e n c e r i n g ciier hoofden door evengemelde o r g a n i s a t i e s en verenigingen, Deze z e l f d e vereni;?;ingen en o r g a n i s z t i e s , d i e i n hoge mate ver&ntwooordelij k kunnen worden geacht voor deze r i s k a n t e e v a c u a t i e , wensten t e miilien van d e d.aerdoor v e r o o r z m k t e e l l e n t e 21s onafhankel i j!re machthebbers t e b l i j v e n heersen. V a . stonde nan s t e l d e n z i j z i c h tegenover een Gouvernement en een Regering, i n s t e d e van a l p goede onderdanen mede t e werken azn een o s l o s s i n g . Z i j wansten n i e t o p t e t r e d e n namens o f t e n behoeve van een a a n t a l i n d i v i d u e n , z i j mensten een groep t e vertegenwoordigen. Bodemkundig onder zo di, k a a r t e r ing, 1and.bouwkundig onder zo ek voor l i c h t i n g en h u l p ( f i n a n c i e e 1 : e n m a t e r i e e l ) waren eveneens n i e t i n s t a a t de k o l o n i s a t i e op h e t goede pad t e brengen, Door h e t evengenoemde s t r e v e n n a a r d.e macht werden a l l e daden van overheidswege n i e t aanvaard, doodgedrukt en bovendien i n een s l e c h t d a g l i c h t g e s t e l d . Ket was onmogelijk goed t e doen. Iifel werd g e p l u k t van de overheid wat men Icon,
,
-
Gelet o p h e t geringe k a p i t a d s b e e i t en de u i t e r s t g e r i n g e p r o d u c t i e en de daartegenover staande import i s de economische t o e s t a n d van Eanokwari s l e c h t t e noen:en, 0n2-ervolgende globale t a x a t i e s funderen d i t : gemiddelde maandelijks importvraarde f . 240.010,- @emidde:lde maand-elijkse geldinjectie d o o r s d a r i s s e n en pensioenen I". lL"3r000.gemiddelde wazrde n z a n d e l i j k s e productie (export) I. 14.0UO.-
f. 117.oco..
.
1yi3e,yj~!.:;d'
p
.
Bedriegen d e tekenen en 6.e c i j f e r s n i e t dc.n s t a a t men voor een t o t a l e i n e e n s t o r t i n g van deze saxenleving, d i e i n z i c h z e l v e n i e t de k r a c h t b e z i t , om z i c h t e scmeren. D i t z a l met z i c h brengen g r o t e f i n a n c i ë l e o f f e r s v o o r liet b l i j v e n d verzorgen door de overheid van de betrokken groep. Zonder p1ann:atig i n g r i j p e n met l;ra,chtip;e lilai?< z a l 2eze gemeenschap geh i e l a f g l i j d - e n n a a r pauperisme, Het i n s t e l l e n van s t e u n g e e f t geen u i t z i c h t o p v e r b e t e r i n g , o m h t de p r a c t i j l i h e e f t c..angetoond, d a t door s t e u n a l l e e n hoe goed ook bedoeld. - de gezinnen v e r n i e t i g d worden, waardoor o o k van een volgende g e n e r a t i e weinig h e i l t e verwacirten i s . T e d e r i n g r i j p e n van overheidswege z a l g e r i c h t moeten z i j n o p de i n d i v i du met v e r b r e k i n g van de LgroeE en d e d e a r u i t voortkomknde o r g a n i s a t i e s en verenigingen. D e bier.boven gegeven b e s c h r i j v i n g van de Europese bevolking i n en om iii~fiohuiaribelclemtoont c?e noodzaak vnn h e t t o t staridkorrien en aanvcerden van een hervormings-annex ontwikkelingsplan. De doeleknden van zulk een p l a n kunrien nader omschreven worden: a. s t r e v e n naer een econoniische z e l f s t a n d i g h e i d vzn de s t r e e k Xz.nolc~vzr& iqrpL2.rnjecie t e v e n s een s o o r t g e l i j k s t r e v e n voor geheel Icieuw-Guinea b e h a r t i g d wordt; b. v e r z e k e r i n g van een r e ë e l inkomen. per hoofd, waardoor d e s o c i a l e omstandigheden z u l l e n v e r b e t eren; C. scbe;>pen van zoclanige s o c i a l e - en c u l t u r e l e voorwaarden, d a t een gezonde physieke en g e e s t e l i j k e oKtwill-l;eling van de kolonistengemeenschap w o r d t gewz,a.rborgd; - d. t r e i f e n -
-9t r e f f e n vein maatregelen, welke z u l l e n kunnen l e i d e n t o t een quant, i t a t i e v e en q u a l i t a t i eve v e r g r o t i n g van h e t a r b e i d s p o t e n t i e e l De d a s r b i j t e entaneren p r o j e c t e n worden b e p m l d door de aantoonbare e con o 17: iL; ch e m o ge 1i j kki e d en ge c om b i ne e r d. ui e t de aaniziez ige a r 'be iCi skr ach t en en h et v m overli e id siTe ge 73 e s ch i k ba u r ge st e l d e kap i t aal. Op l a s t van Z i j n e L k c e l l e n t i e de Gouverneur van mieuw-Guinea were c1cm1' 6esl;undigen een onderzoek i n g e s t e l d n a a r de t o e s t a n d e n i n d e bestaand e k o l o n i s a t i e met h e t d o e l om mcatregelen t e t r e f f e n t o t s a n e r i n g van deze k o l o n i s a t i e , teneind-e een v e r d e r a f g l i j d e n t e voorkomen. 73eze opdracht h e e f t g e l e i d t o t h e t o p s t e l l e n van een p l a n t o t organis a t i e van een a g r a r i s c h e s e c t o r als onderdeel van de k o l o n i s a t i e d i e n s t t e I..'isnokurari Z i j n e % k c e l l e n t i e de L i i s i s t e r voor Uniezaken en Overzeese l i i j k s d e l e n aangeboden b i j s c h r i j v e n van de Gouverneur van Nieuw-Guinea dà. 5 Bugustus 1952 l ~ o O 2 3 2 7 / V e r t r o u ~ ij~ke, l iw a a r b i j t e v e n s v o o r g e s t e l d wordt de i n s t e l l i n g van een k o l o n i s a t i e r a a d . I n h e t evengenoende p l a n worden u i t v o e r i g beweegredenen en doeleinden omchreven. De d a a r o p gevolgde besprekingen i n Eederland op h e t k i n i s t e r i e voor Ufiiezeken en Overzeese Xi j k s à e l e n noopten t o t een nader i n beschouwing nemen van h e t t o t z l e probleem, waartoe w e r d o p g e s t e l d ondervolgende a n a l y s e en structuxrschema, I'Li.
&
- 10 ANALYSE E Z STRüCTU[TRSCHEO(IA.
De taak is omvorming van een groep van, meest maatschappelijk ontspoorde, Indische Nederlanders in de situatie van een in wezen gedwongen kolonisatie van een niet-opengelegd land, tot een groep met een economisch en sociaal verantwoorde maatschappij-structuur. Dit sociaal-economische vraagstuk ligt in een e.g. frontiergebied, waar de economische wetten zich in volle hevigheid doen gelden, omdat geen reserves aanwezig zijn en hier voor geen compensatie is in een juist gericht saamhorigheidsgevoel. Bovengenoemde taak kan gesplitst worden in twee sectoren:
de geestelijk/culturele die van de economische bestaansbasis. Bij de poging om een ideaal-typische structuur te benaderen, verdient het aanbeveling deze beide sectoren gelijktijdig aan te vatten, zodat een nuttige wisselwerking ontstaak. De geestelijk/culturele sector kan onderscheiden worden in een: 1 religieuze structuur 2. ethnografische structuur 3. en die van het mentaliteits- en ontwikkelingspeil. Alhoewel de kolonistensamenleving te Manokwari in geringe mate doorweven is en beinvloed wordt door autochthonen, Indonesiërs en Vreemde Oosterlingen, is het met het oog op het gestelde doel verantwoord om een nadere differentiëring achterwege te laten en het schema te richten op een homogene maatschappij van Indische Nederlanders Het zwaartepunt der te treffen maatregelen komt te liggen in de economische sector, te onderscheiden in een stuwende en een verzorgende groep De kolonistenbevolking vertoont een ongezonde structuur8 a. b.
.
.
v
M
1-
- ---..-.-----1
I
-
Í-
!
-
.
--
41'-50
.-I_
.--.-LA-+.
-
X _ r
__
-., --> '
- - -_
._
I 1
.
'
i
.
i
19 - 13
-
- *
- 30 - 18
,
,
,-- 40
31 j
.
b
.. _ _
51 jaar
1
je j.
--_-'-,i -
r _
l
I
i
jj
i
De rode vakken geven aan de aanwezigen. De stippellijnen en de witte vakken geven aan de gezonde structuur
.
I-_300
I
2
0 -
200
- .
- 6
je
-_
IO 0
---i
1O0
200
- Er -
Er i s een t e k o r t aan vrouwen i n de vruchtbare l e e f t i j d s k l a s s e n , mat v e l e r l e i d e s i n t e g r a t i e v e r s c h i j n s e l e n i n de hand Nerkt, Het arbeidsaenbod i s g r o o t , e c h t e r de vervangende prod u c t i e v e groep van 7-18 j a r i g e n i s t e k l e i n . Ook h e t gezinsverband, a a n s l u i t e n d op h e t bovenstaande v e r t o o n t een a b n o r m a l beeld. Het percentage a l l e e n s t a a n d e n (4 van de bevolking, meer dan 53% der gezinshoofden) i s t e hoog. De economische b e s t a a n s b a s i s n a a r a n a l y s e van de h u i d i g e beroepsbevolking vert,oont eveneens een z e e r ongezond beeld, en wel, u i t g a a n d e van de algemeen erkende r e g e l , d a t op e l k e s t u wend werkzame, édn verzorgende beroepspersoon een b e s t a a n kan vinden. Heerste i n h n o k w a r i de ware p i o n i e r s g e e s t , dan zou z e l f s de groep van verzorgende beroepspersonen k l e i n e r kunnen z i j n gedurende de e e r s t e j a r e n . Van economische z i j d e w o r d t opgemerkt, d a t voor een maatschappij a l s Nanokwari de productieve groep een aanwijsbaar g r o t e r percentage d i e n t t e omvatten. Daarenboven i s de v r a a g n a a r de meest g u n s t i g e v e s t i g i n g s f a c t o r e n v o o r verzorgende b e d r i j v e n en n a a r de mogelijkheid van u i t o e f e n i n g van verzorgende f u n c t i e s i n Nieuw-Guinea n i e t r e ë e l , omdat de kolon i s t e n b e v o l k i n g aan h e t verzorgend a p p a r a a t e n e r z i j d s e i s e n s t e l t , d i e v e r g e l i j k b a a r z i j n met de e i s e n , d i e aan een v e r zorgend a p p a r a a t i n Nederland worden g e s t e l d , a n d e r z i j d s kan d i t a p p a r a a t s l e c h t s i n b e p e r k t e mate z i j n e i g e n economisch evenwicht zoeken. Een gevolg h i e r v a n i s , d a t h e t verzorgend a p p a r a a t wel noodgedwongen een overspannen k a r a k t e r k r i j g t . B i j de behandel i n g van deze materie wordt nog n i e t i n h e t geding gebracht de verzorgende t a a k van de overheid (medische, hygiënische en techn i s c h e verzorging) aan welke nu eenmaal zodanige, z i j h e t minimale e i s e n moeten worden g e s t e l d , d a t h i e r b i j de v r a a g n a a r h e t rendement van d i t a p p a r a a t met r e l a t i e t o t de bevolking, n i e t kan worden g e s t e l d , Ter s a n e r i n g van deze wantoestand i s nodig een onderscheiding van de noodzakelijke maatschappelijke f u n c t i e s d e r bevolking, nlet b u i t e n beschouwing l a t e n van n e d e r z e t t i n g e n , d i e v o l l e dig a u t a r k i s c h z i j n , komen we t o t de c o n c l u s i e , d a t i e d e r e gemeenschap t e n behoeve van a l l e n i e t z e l f geproduceerde levensbehoeften aangewezen is op h e t c r e ë r e n van een productie-overschot d a t a l s r u i l o b j e c t moet dienen voor h e t aantrekken van n i e t i n eigen k r i n g v o o r t t e brengen goederen. Deze p r o d u c t i e mogelijkheden kunnen l i g g e n i n de a g r a r i s c h e - , i n d u s t r i ë l e - o f handels- en verkeerssectoren. De op deze productiemogelijkheden gebaseerde primaire b e d r i j v e n z i j n bepalend voor de omvang d i e een bevolking p l a a t s e l i j k kan v e r k r i j g e n . De omvang van de secundaire o f verzorgende b e d r i j v e n w o r d t bepaald d o o r de t e r p l a a t s e mogelijke bevolking op grond van p r i m a i r e bestaansmogeli jkheden. AanSezien h e t h i e r een maatschappij b e t r e f t , welke thans nog vrijT(e1 geen export v e r z o r g t , dus voorshands noodgedwongen g r o t e n d e e l s a u t a r k i s c h i s , kan b i j h e t zoeken n a a r p r o d u c t i e mogelijkheden i n wezen a l l e e n de landbouw a l s b e l a n g r i j k s t s t u arend aangemerkt worden. Immers z i j n de h o u t z a g e r i j e n , i j s f a b r i e k , s t r o o p f a b r i e k en andere r e e d s t e r hand genomen takken van n i j v e r h e i d t o t heden t o e goeddeels g e r i c h t op de verzorging van de q y a r i s c h e s e c t o r en de groep ambtenaren en beambten.
-
Deze
-
-
12
-
Deze b e l a n g r i j k e bestaansbron d i e n t a l l e r e e r s t beschouwd t e worden. V a n de 1200 Ha, geoccupeerde gronden i n Manokwari, werden 360 opengelegd, 290 bewerkt en 180 b e p l a n t (100 ha met o v e r j a r i g e gewassen). Van de 223 b i j S o c i a l e Zaken g e r e g i s t r e e r d e landbouwers, werden e r l a a t s t e l i j k door de k o l o n i s a t i e d i e n s t 126 a l s werkende landbouwers genoteerd, t e r w i j l r e d e l i j k e r w i j s daaraan toegevoegd kunnen worden 24 l o s s e a r b e i d s k r a c h t e n ( t o t a a l 150) , Om enigermate volgens Nederlandse s t a n d a a r d h e t a a n t a l a r b e i d e r s i n d-eze p r i m a i r e b e d r i j f s t a k onder t e brengen z a l n a a s t h e r s c h o l i n g , v o o r l i c h t i n g en u i t r u s t i n g vorming van bed r i j v e n van r a t i o n e l e g r o o t t e n t o t s t a n d moeten komen. Daarbij moet n i e t u i t h e t o o g v e r l o r e n worden, d a t v o o r l o p i g geen v e r d e r e u i t b r e i d i n g aan deze s e c t o r gegeven kan worden dan noodzakelijk voor de voorziening van de eigen s t r e e k en van andere p l a a t s e n op Nieuw-Guinea, welke transporteconomisch b e r e i k t kunnen worden. Volgens de bestaande t o e s t a n d (150 p e r s . i n de a g r a r i s c h e s e c t o r ) b e t e k e n t b i j een verhouding van stuwend-verzorgend van 1 : 1 d i t op een beroepsbevolking van rond 600 l i e d e n een overschot van 300 personen, welk overschot t e n l a s t e van deze maats c h a p p i j komt en h e t algemeen w e l v a a r t s p e i l v e r d e r drukt t o t een bestaansninimum. D i t kan n i e t a l l e e n op t h e o r e t i s c h e , maar ook op p r a c t i s c h e gronden a l d u s g e s t e l d worden, aangezien z i j j u i s t i n de verzorgende groep gezien hun m e n t a l i t e i t en beroepsi n t e r e s s e z i c h op deze s e c t o r r i c h t e n . I n f e i t e wordt deze groep i n s t a n d gehouden d o o r de kapit a a l s i m p o r t van buiten, z i j komt dus t e n l a s t e van h e t Gouvernemen t. E e t u i t s c h a k e l i n g van deze overschotgroep i s h e t beeld van IVhnokwari n i e t zo ongunstig t e noemen. Wordt een oplossing gezocht i n a u t a r k i s c h e r i c h t i n g met u i t s l u i t i n g van een v e r d e r e uitbouw i n de landbouwsector, dan wijst deze beroepsanalyse op een n o o d z a k e l i j k e v e r p l a a t s i n g n a a r e l d e r s van rond 300 beroepspersonen, l i e f s t a l l e e n s t a a n d e n . Ook de Bevolkingspyramide wijst i n deze r i c h t i n g . V e r p l a a t s i n g op Nieuw-Guinea zonder o p v a n p o g e l i j k h e i d i n een a r b e i d s p r o c e s zou e c h t e r een v e r p l a a t s i n g van de moeilijkheden z i j n . De pogingen t o t p l a a t s i n g van deze k r a c h t e n b i j de W.N. G.P.N. en de op Nieuw-Guinea werkzame Nederlandse aannemersmaatschappijen hadden onvoldoende b l i j v e n d r e s u l t a a t d o o r s e n t i mentsoverwegingen en vakonbekwaamheid. De o p l o s s i n g z a l dus gezocht moeten worden i n een v e r s t e r king van de a g r a r i s c h e s e c t o r , waarbij dan tevens gedacht moet worden aan stapelproducten en bevordering van v e s t i g i n g van andere p r i m a i r e b e d r i j f s t a k k e n , waaraan gekoppeld kan worden een ontwikkeling van de r e g i o n a l e verzorging. D i t l a a t s t e w o r d t opzett e l i j k vastgekoppeld aan de "andere p r i m a i r e b e d r i j f stakken", omdat deze i n de e e r s t e aanloopjaren een p l a a t s e l i j k e o f r e g i o n a l e f u n c t i e kunnen vervullen. S l e c h t s i n d i e n z i j t e n s l o t t e geh e e l a l s stuwend b e d r i j f zonder ( a f h a n k e l i j k e ) p l a a t s e l i j k verzorgende f u n c t i e , s l a a g t , vormt d i t een b i j d r a g e t o t v e r s t e v i g i n g van de bestaansbasis. Zo kunnen een bedrijfseconomisch o p g e z e t t e houtbewerkingsi n d u s t r i e , een k a l k b r a n d e r i j en een s t e e n b a k k e r i j d i r e c t een
-
belangrijk
-
- 13 b e l a n g r i j k aandeel hebben i n de p l a a t s e l i j k verzorgende f u n c t i e met de mogelijkheid t o t verdere u i t g r o e i . I n a l d i e g e v a l l e n waar h e t i n e e r s t e i n s t a n t i e n i e t mogelijk i s b e d r i j v e n t e v e s t i gen, g e r i c h t op a f z e t o f d i e n s t v e r l e n i n g aan h e t b u i t e n l a n d , z a l een f u n c t i e - v e r d e l i n g onder de gemeenschappen i n Nieuw-Guinea z e l ve t o t s t a n d moeten komen, waarvoor een s t r u c t u u r p l a n ontwikkeld z a l moeten worden. Elke i n v e s t e r i n g i n de z u i v e r verzorgende s e c t o r kan geen blijvend n u t t i g e f f e c t sorteren. Zoveel mogelijk moet deze geschieden i n de stuwende s e c t o r . Het meest verantwoorde systeem l i j k t kernvorming van enkele goed o p g e z e t t e b e d r i j v e n en een verantwoorde s c h o l i n g van a r b e i d s krachten, Een mogelijk op t e r i c h t e n dok annex sleephellingmaatschapp i j zou een werkgelegenheid voor 2 200 personen kunnen bieden, welk h e d r i j f op geheel Nieuw-Guinea g e r i c h t is. Uitgaande van h e t hierboven g e s t e l d e zou b i j verwezenlijk i n g d e r genoemde b e d r i j f s t a k k e n h e t s t r u c t u u r b e e l d a l s v o l g t worden: primaire bedrijfstakken:
land- en tuinbouw dok- en scheepswerf
i50 personen 200
(1
350 personen 20 20
semi-primaire b e d r i j f s t a k k e n : h o u t i n d u s t r i e overigen
If 1'
40 personen
r e s t e e r t voor zuiver verzorgende groep :
210 personen.
rond
Releverende: kolonisatiegegevens: mannen t u s s e n 19 en 50 j . ; vrouwen t u s s e n 19 en 50 j.
5 66 r e g i s t r a t i e sociale zaken:
434
volwassen mannen: z e l f s t a n d i g e vrouwen
5 o5
130
i s h e t verantwoord v e r d e r ook u i t t e gaan van een werkersgroep van rond 600 personen, alhoewel gerekend moet worden op een meerdere a c t i v i t e i t van de gehuwde vrouw s p e c i a a l op a g r a r i s c h geb i e d. De b u d g e t c i j f e r s gevoegd b i j "De f i n a n c i ë l e p o s i t i e van Nederlandse ambtenaren i n d i e n s t van de Republiek Indonesië" geven o.a. d a t p e r gezin van man, vrouw en 2 schoolgaande kinder e n p e r maand nodig i s aan voedingsuiiddelen: Brood Rijst Aardapp e l en Iiundvl e e s Margarine Klapperolie Koffie
2a,5 kg. 26 liter 8 kg.
7,5 kg. 4 kg. 2
900
flessen gr.
- Thee -
-
14
-
Thee Suiker Melk Broodbelegging (kaas) Jam Neelspi jzen Groenten Eieren Bananen Papa j a r s So j a zout Peper
300
gr.
7,2 kg.
13 3 2
5 10
30
16 20 2
bl. kg. kg. kg* kg. stuks kamm en kg.
fl. 1 , 2 5 kg. 100 gr.
Gevoegelijk kan aangenomen worden, d a t de w e r k e l i j k e beh o e f t e n van de Nederlanders op Nieuw-Guinea n i e t o f n i e t v e e l zullen verschillen. Voor kkmokwari kan aangenomen morden, d a t deze behoeften b e t r e f f e n rond 3000 z i e l e n , waarbij gerekend de p l a a t s e l i j k e pol i t i e , m i l i t a i r e n , I n d o n e s i ë r s en Vreemde Oosterlingen, De door de a g r a r i s c h e s e c t o r t e bereiken andere a f z e t g e b i e d e n z o a l s Sorong en Biak omvatten zeker ook een 3000 z i e l e n , zodat met een v e r s t e r k i n g van de a g r a r i s c h e s e c t o r daarop gerekend mag worden. I n enige d e r i n de budgetgegevens genoemde behoeften kan de a g r a r i s c h e s e c t o r d i r e c t of spoedig voorzien, of de daarvoor nodige p l a a t s e l i j k t e verwerken g r o n d s t o f f e n produceren: g r o e n t en v r u c h t en vlees eieren.
I n andere z a l met e_n_igeaanwijzing en o u t i l l e r i n g geheel of t e n d e l e voldaan kunnen worden; klapperolie koffie suiker meel s p i j zen s o ja. Aan een aardappelbehoefte z a l tegemoetgekomen kunnen worden door s t i m u l e r i n g der autochtone a a n p l a n t i n h e t gebied van de Anggi-meren. Het volume dezer behoeften p e r j a a r van 3000 z i e l e n i s , wanneer men gemakshalve aanneemt, d a t deze gemeenschap i s sameng e s t e l d uit 750 vier-persoonsgeziiuien :
groe n t en v r u c h t en vlees e ieren klapperolie koffie suiker meelspijzen soja
gO.000 kg 270.000 11 67.500 27O,OOO s t u k s 18.000 f l e s s e n 8.100 kg 64.800
45.000
I'
18.000
It
-
Gebruikmakend
-
-
15
-
Gebruikmakend van de gegevens d o o r de landbouwkundige d i e n s t verwerkt i n h e t t u i n d e r i jenplan Nanolrwari kunnen de h i e r voor benodigde a r e a l e n g e s t e l d worden op: voor groenten II vruchten I’
11,2 ha 18,9
meelspijzen
l,5 I t O. 375”
i
2 oogsten) djeroek slem, s i n a a s a p p e l en g r a p e - f r u i t ) mais cassave
eieren (270.000 st. ) en varkensvlees (32.400 kg) voor voedering hoenders en mestvarkens
25,312 I t
5O , 6 25 33,75 50,625
I1
cassave b a t a t en aardnoten mais
Totaal
212,287 ha, D i t a r e a a l kan verdubbeld worden, r e k e n i n g houdend met de g e d e e l t e l i j k e voorziening van Sorong en Biak, t e r v r i j l mede a r e a a l - u i t b r e i d i n g gelegen l i g t i n de a a n p l a n t van r i j s t , kedele, k o f f i e , s u i k e r r i e t , enz. B i j de bepaling van de bedrijfsvormen en g r o o t t e n kan a l s supplerende f a c t o r voor h e t inkomen enige a a n p l a n t van stapelproducten i n beschouwing genomen worden. Het i s dan ook aan de krappe k a n t h e t n u t t i g e c o n t i n u b e p l a n t e a r e a a l t e s t e l l e n op rond 500 ha, waardoor een ger e g e l d e kunstmatige bemesting nodig z a l z i j n t e r vervanging van h e t b r aak 1i ggen
.
Naar de opzet van h e t T u i n d e r i j e n p l a n zouden de t h a n s op a g r a r i s c h gebied 150 werkzamen i n t e n s i e f kunnen bewerken i n gemengd b e d r i j f (1.66 : 5 ha) x i50 = 450 ha, zodat g e l e t op de voorgaande berekeningen h e t entameren van een opzet van landen tuinbouwbedrijven t o t een oppervlakte van rond 500 ha v o l komen a l s n u t t i g verantwoord geacht kan worden, zowel wat bet r e f t t e w e r k s t e l l i n g a l s voldoening aan aantoonbare behoefte en a f z e t gelegenheid. Met zonodig l o s l a t i n g van de bestaande occuperingw rnoet e n i n de e e r s t e p l a a t s de g u n s t i g e t e gronden, l i e f s t i n complexm. van minimaal 100 ha gekozen worden en verkaveld i n gemengte b e d r i j v e n van r a t i o n e l e g r o o t t e . Ter tegemoetkoming aan de bestaande toestanden en geaardheid d e r occupanten kan waar mogelijk gevormd worden een pluimveehouderij, een groentenkwekerij, een b e d r i j f voor verbouw van veevoeder, m i t s deze economisch g e l e i d d i r e c t g e r i c h t z i j n op de voldoening d e r beh o e f t e n tegen r e d e l i j k e , dus s t e r k concurrerende p r i j z e n . Voor enige l a t e r e u i t g r o e i d i e n t de l i g g i w d e r p e r c e l e n dusdanig t e z i j n , d a t z u l k s t . g . t . mogelijk i s , welke opgave i n een l a n d a l s Nieuw-Guinea t e v e r v u l l e n i s ,
- Door -
-
16
-
Door äe t i j d , vrelke nodig i s voor v o o r l i c h t i n g , herschol i n g , herverkaveling, o u t i l l e r i n g en h e t t r e f f e n van noodzakel i j k e a d m i n i s t r a t i e v e en w e t t e l i j k e maatregelen, d i e n t de san e r i n g van deze a g r a r i s c h e s e c t o r e n begrepen t e z i j n i n een v i j f j a r e n p l a n , waarvoor h e t r e e d s ingediende "plan t o t o r g a n i s a t i e van een a g r a r i s c h e s e c t o r v t a l s grondslag kan dieiien. I n h e t e e r s t e j a a r (1953) waren k r i s t a l l i s a t i e k e r n e n t e scheppen b i j de woonkernen P a s a r P o e t i h , Nanggoapi, Wosi en Saowi, welke na keuze der daarvoor i n aanmerking komende personen en v a s t s t e l l i n g van de b e d r i j f s v o e r i n g onder s t r e n g e overheidsc o n t r o l e komen t e s t a a n en onder overheidsbescherming. Deze kernen kunnen n a a s t h e t dienen a l s p r o e f b e d r i j v e n en. voorbeelden v o o ï de omgeving n u t t i g z i j n voor de economisch verantwoorde z e t t i n g van lonen en p r i j z e n , Voor cLe afgeleverde producten kunnen voor d i t doel gedurende de overbruggingsperiode aenvullende s u b s i d i e s v e r l e e n d worden. Ter u i t b r e i d i n g van h e t n u t t i g t e bewerken vlak landbouwgrond t o t rond 500 ha i n 5 j a r e n t i j d z a l i n h e t jaar 1953 een herv e r k a v e l i n g gepland worden en een nadere kostenberek.ening gemaakt. De t e vormen k r i s t a l l i s a t i e k e r n e n z u l l e n i n 1953 geheel bouwrijp worden gemaakt en i n c l u s i e f gebouwen en werktuigen o p g e l s v e r d en op z a k e l i j k e voorwaarden overgedragen aan de genoemde boeren. Tevens z a l i n 1953 t o t s t a n d moeten komen h e t omvormingsi n s t i t u u t Ambankol conform h e t d a a r t o e ingediende plan. Een e n i g s z h s omvangrijke h o u t e x p l o i t a t i e , waarmede een m i l l i o e n e n i n v e s t a t i e gemoeid i s , z a l z i c h r e e d s spoedig op de export hebben t e r i c h t e n , omdat de binnenlandse houtbehoefte van Nieuw-Guinea r e l a t i e f g e r i n g is. Voor de voorziening van Sorong) werken de s l e c h t Ilanokwari en omstreken ( e n N.N.G.P.îYi. g e o u t i l l e e r d e p a r t i c u l i e r e h o u t z a g e r i j e n , na een m i s l u k t e poging van e i g e n aankap, h o o f d z a k e l i j k a l s l o o n z a g e r i j e n , t e r w i j l de Afdeling Boswezen voor de aanvoer van dolken zorgt. Door deze werkmethode werd reeds enige d a l i n g i n de b e z a a g d h o u t p r i j z e n b e r e i k t , t e r w i j l de q u a l i t e i t verbeterde. Zodra evenwel een g r o t e r e p a r t i c u l i e r e b o s e x p l o i t a t i e i n b e d r i j f komt, i s h e t l o t van deze k l e i n e z a g e r i j e n bezegeld. Om deze reden en mede om i n de nu bestaande behoefte t e voorzien, i s h e t w e n s e l i j k één o f twee p l a a t s e l i j k e houtbewerkingsindustrieën ( g r o t e timmerwinkels) i n h e t leven t e roepen, welke meubels, ramen, deuren, enz. kunnen afleveren. Het H o o f d van de Afdeling Boswezen a d v i s e e r d e i n 1953 t e s t a r t e n met n i e t t e k l e i n opgezette timerwinkel., u i t g e r u s t met nieuwe e l e c t r i s c h aangedreven machines. Een b e d r i j f s o p z e t wordt h i e r v o o r i n Nieuw-Guinea uitgewerkt. Een p a a r l o o n z a g e r i j e n kunnen i n s t a n d gehouden worden met enige a r b e i d s k r a c h t e n t o t met a a n v a t t i n g van een z a k e l i j k opgez e t t e g r o t e b o s e x p l o i t a t i e een einde aan hun bestaan gemaakt wordt. I n t u s s e n z u l l e n nadere a n a l y s e s u i t w i j z e n , o f een tweede timmerwinkel verantwoord i s . De bestaande p r i m i t i e v e k a l k b r a n d e r i j , welke r e e d s van invloed was op de goedkopere en b e t e r e v o o r z i e n i n g i n 2 s o o r t e n k a l k kan b e t e r u i t g e r u s t en opgezet van g r o t e r e b e t e k e n i s worden a l s semi-primair b e d r i j f . I n v e l e g e v a l l e n kan k a l k de
- geimporteerde -
-
i7
-
geimporteerde cement vervangen, vraardoor de bouw van permanente en semi-permanente woningen goedkoper wordt. Oprichting en o u t i l l e r i n g van een eenvoudig, doch economisch nerkenàe Steenbakkerij kan mede h e t semi-primasire f r o n t v e r s t e r k e n , i n de e e r s t e p l a a t s g e r i c h t op de huizenbouw, waarbij i i n de opgaande muren t o t 1 meter boven h e t maaiveld bakstenen kunnen worden vcrwerkt en i n de vloeren bakstenen o f plavuizen. De k l e i s o o r t e n werden.na onderzoek d o o r h e t Ceramisch I n s t i t u u t t e Bandoeng i n 1949 z e l f s g e s c h i k t bevonden voor een aardewerkindustrie. B i j h e t i n beschouwing nemen van de maatregelen om de verzorgende s e c t o r i n d i e r voege t e saneren, d a t n i e t a l l e e n een evenwichtige verhouding o n t s t a a t t e n o p z i c h t e van de groep p r i mair a c t i e v e n z a l n a a s t een b e h a r t i g i n g van een a a n t a l noodzakel i j k t e v e r v u l l e n f u n c t i e s , deze maatregelen eveneens g e r i c h t op p r i j s c o n t r 8 l e . T o t bescherming van h e t verantwoorde a a n t a l lfmiddenstanderstl z a l men moeten werken met bedrijfsvergunningen, b e d r i j f s t o e z i c h t en eenvoudige reglementering. Wordt zulke n a g e l a t e n dan z a l een o n r e d e l i j k e c o n c u r r e n t i e en n a i j v e r h e t p l a n doen mislukken. Het gevaar, d a t een v r i j e beroepskeuze met z i c h brengt moet t o t een minimum beperkt worden. Winke 1s
Vinkels vormen een z e e r b e l a n g r i j k element i n de opbouw. Een economisch goed renderend m i n k e l b e d r i j f s p e e l t een voorname rol i n h e t w e l v a a r t s s t r e v e n van de bewoners. Een goede a a n l e g en een z i n d e l i j k voorkomen i s v e r e i s t e . Een goed onderhoud van de gebouwen i s daarvoor e e r s t e v e r e i s t e , hetgeen s l e c h t s mogelijk i s wanneer h e t b e d r i j f rendabel i s , Daartoe moet e c h t e r met behoud van gezonde c o n c u r r e n t i e h e t a a n t a l beperkt worden t o t en voldoende keuze voor de k l a n t h e t noodzakelijke. Aan een goed w i n k e l b e d r i j f kunnen 5 voorwaarden worden g e s t e l d :
-
-
h e t moet voldoen aan
1
Aantallen en f r e q u e n t ie
-
1) de k l a n t (voldoende keuze) 2 b i j huur van h e t pand, de h u i s e i g e n a a r 3 de w i n k e l i e r ( r e d e l i j k inkomen) 4) de gemeenschap ( a t t r a c t i e f z i j n , geen gevaar opleveren door een rommelig a a n z i c h t e t c . , voor d e c l a s s e r i n g van de omgeving) 5 ) de openbare lichamen (de opgelegde b e l a s t i n g e n zonder moeite kunnen b e t a l e n ) . Welke winkels h e t meest noodzakelijk z i j n , daarvoor g e e f t de f r e q u e n t i e waarin e l k s o o r t voorkomt een aanvJijziing, doch zegt weinig omtrent h e t a a n t a l p e r branche voor een ‘bepaald a a n t a l bewoners. B i j h e t berekenen van h e t a a n t a l benodigde winkels van i e d e r e branche d i e n t men n l . n i e t u i t t e gaan van de verhouding a a n t a l inwoners a a n t a l winkels i n bestaande steden. E e t i s n.1. een v e e l v u l d i g v e r s c h i j n s e l d a t t u s s e n h e t a a n t a l bestaande winkels i n een s t a d , d i k w i j l s noodlijdende b e d r i j v e n voorkomen, welke b i j h e t e e r s t e teken van omslaande conjunctuur h e t hoofd n i e t boven water kunnen houden t o t g r o o t economisch en maats c h a p p e l i j k v e r l i e s , zowel voor de gemeenschap a l s voor de
-
-
winkelier
-
- ia w i n k e l i e r z e l f en de h u i s e i g e n a a r ( l e e g s t a n d ) , Op grond van s t a t i s t i s c h c i j f e r m a t e r i a a l zou men minimaal t o t 1.1 winkels concluderen. Daarbij komt e c h t e r een verzorgende functie,we-lke e c h t e r n i e t t e hoog mag worden aangeslagen. Resumerend zouden dan aan t e bevelen x i j n :
-2,
-
voedingzaken (kruidenierswaren) en dranken, en f r u i t z a a k , eventueel gecombineerd met bloemen en
-1. g r o e n t e p l a n t en, -2. bakkers,
gecombineerd met f i jngebak en suikerwerk,
-1, zuivelzaak, gecombineerd met e i e r e n , e v e n t u e e l vrild, mogelijk v i s , -1. damesen herenkapper, met parfumeriën, cosmetischetoiletartikelen, -1. s l a g e r , gecombineerd met f i j n e vleeswaren,
indien en
-I, r i j w i e l z a a k ,
-1.
--11.. --11,.
eventueel gecombineerd met e l e c t r i s c h e apparaten en r a d i o ' s en r e p a r a t i e - a t e l i e r , drogisteriJ, foto, f i l m , kledingzaak, annex t e x t i e l en g a l a n t e r i e ë n , schoenenzaak en r e p a r a t i e , annex lederwaren, meubelzaak annex h u i s h o u d e l i j k e a r t i k e l e n en speelgoed, bouwmaterialen annex ijzerwaren,
T o t a a l 2 14 winkels. Daarnaast kan gerekend worden met 1) 2 eethuizen, 1 benzinepomphouder annex verkoop o l i ë n en v e t t e n , gemeenschapsgebouw, waarin ondergebracht een s o c i e t e i t , verg a d e r z a a l , l e e s z a a l en een u i t l e e n b i b l i o t h e e k , waarvan een d e r g r o t e r e z a l e n g e s c h i k t t e maken voor bioscoop- en theatervoorstellingen, ziekenhuis en p o l i k l i n i e k , s c h o o l met s p e e l t e r r e i n , 6 sportvelden,
"i
.
U i t e r a a r d d i e n t v e e l aan p l a a t s e l i j k e toestanden t e worden aangepast
Ter beoordeling hunner vakbekwaamheid en zaken c.q. warenkennis kan gebruik gemaakt worden van üe i n Nederlana g e s t e l d e e i s e n , a l kan men deze e i s e n a l l e e n gebruiken a l s b a s i s van beo o r d e l i n g zonder de e i s e n d i r e c t v o o r 100% aan de c a n d i d a t e n t e stellen. Na de keuze z a l h e t n u t t i g z i j n d o o r cu.rsussen de gekozenen v e r d e r t e bekwamen en tevens enige jongeren, d i e z o mogelijk a l s bedienden, i n d i v e r s e zaken werken, vakbekaamheid en z a k e n i n z i c h t b i j t e brengen. Behalve h e t doen g r o e i e n van een gezonde verzorgende winkelmiddenstand, moet aandacht en hulp geschonken worden aan h u i s nijverheid. Met h e t t o t standkomen van vakbekwame, n i j v e r e en n i e t t e dure verzorgenden w o r d t mede h e t ondeskundig en duur u i t o e f e n e n van v e l e r l e i ambachten t e g e l i j k langzamerhand de pas afgesneden.
-
De
-
-
19
-
De maatregelen om deze middenstand t e vormen komen dus n e e r op :
-a. -b.
--d. C.
-e.
-f .
erkenning van c.q. vergunning t o t h e t u i t o e f e n e n en t o e z i c h t op de b e i b i j v e n . opvoeding t o t vakbekwaamheid. c r e d i e t v e r l e n i n g voor bouw of i n r i c h t i n g . c r e d i e t v e r l e n i n g voor b e s t e l l i n g e n c. q. g a r a n t i e daarvoor. c o n t r o l e op de p r i j z e n en lonen. s u b s i d i ë r i n g bepaalde a r t i k e l e n ge durende de overbruggingperiode.
Zonder deze maatregelen, welke n i e t beogen een "économie d i r i g é e , maar een "économie c o n c e r t é e , z a l h e t n i e t mogelijk z i j n de verzorgende s e c t o r t e saneren en i n harmonie t e brengen met de op t e bouwen stuwende groep. Ter voorkoming van een t e zwaar gevoelde Overheidsdwang, k m gedurende een nader v a s t t e s t e l l e n p e r i o d e aan de overigen, d i e z i c h op d i t t e r r e i n wensen t e bewegen d a a r t o e de v o l l e d i g e v r i j h e i d g e l a t e n worden, e c h t e r zonder overheidssteun, doch wel onder t o e z i c h t v o o r wat b e t r e f t p r i j z e n , lonen, hygiënische eisen. Deze soepele houding h e e f t v o o r t s nog h e t voordeel, d a t b i j u i t v a l l e n van gekozenen gedurende de g r o e i p e r i o d e door n i e t naleven d e r voorwaarden, o v e r l i j d e n , enz. een nieuwe keuze u i t de t t v r i j e f t groep gedaan kan morden. De keuze van de middenstanders kan geschieden na oproep van de gegadigden, c o n t r ô l e hunner c a p a c i t e i t e n en f i n a n c i ë n door een commissie, waarin eveneens l e d e n van de k o l o n i s a t i e z i t t i n g hebben. De e i n d b e s l i s s i n g moet gebonden worden aan de goedkeuring van de Gouverneur. L i g t h e t i n h e t voornemen i n de verzorgende s e c t o r e n voorshands meerdere g e i n t e r e s s e e r d e n gelegenheid t e bieden d e e l t e nemen, a l t h a n s deze deelname n i e t t e verhinderen, z u l k s mag zeker n i e t de houding z i j n tegenover a l l e n , d i e arbeidsgelegenh e i d vinden o f kunnen vinden i n de landbouw en de stuwende i n dus tri e
.
Landbouw. De t e vormen k r i s t a l l i s a t i e k e r n e n , 1 v e e b e d r i j f van 75 ha, 1 gemengd b e d r i j f van i5 ha, 4 gemengde b e d r i j v e n van i0 ha, 8 gemengde b e d r i j v e n van 5 ha, oefenen i n zekere z i n p a s s i e v e i n v l o e d u i t i n deze s e c t o r . Actieve beinvloeding g e s c h i e d t d o o r c o n t i n u e r i n g der v o o r l i c h t i n g en h u l p v e r l e n i n g aan de overige landbouwers, opdat z i j n a a s t v e r k r i j g i n g van meerdere bekwaamheid en meerder i n z i c h t i n h e t boerenbedrijf v o o r l o p i g i n s t a a t z i j n zo v e e l mog e l i j k i n de eigen levensbehoeften t e voorzien. Om een kans t e maken op overheidssteun d i e n t de landbouwer b e r e i d t e z i j n a l l e d i e gegevens t e v e r s t r e k k e n , welke nodig z i j n voor een beoord e l i n g van hun persoon en hun b e d r i j f (bouwplan, opbrengst oogsten, a a n t a l arbeidsuren, b e t a a l d e lonen, enz,). 3 i j n a l a t i g h e i d o f o n w i l l i g h e i d deze gegevens i n t e dienen, s l u i t men z i c h automatisch u i t . Eenvoudig landbouwonderwijs en o n d e r r i c h t i n b e d r i j f sadminis t r a t i e kan aan de landbouwers dorpsgewi j s gegeven worden
-
in
-
-
20
-
i n tweewekelijkse avondcursussen. I e d e r cursusuur kan beëindigd worden met een algemene bespreking van de landbouwzaken v&n h e t dorp. Vervoer en opkoop van de cashcrop moet v o o r l o p i g d o o r h e t Gouvernement b e h a r t i g d morden met i n s c h a k e l i n g van p a r t i c u l i e r i n i t i a t i e f voor zover zulks economisch verantwoord is. D i t kan geschieden g e l i j k t i j d i g met een s o o r t g e l i j k e verzorging van de k r i s t a l l i s a t i e k e r n e n . Het t r a n s p o r t i s t h a n s duur, omdat men n i e t economisch r i j d t (geen geëigend vervoermiddel, geen voldoende v r a c h t , geen j u i s t gecombineerd t r a j e c t ) . I n v e l e g e v a l l e n z a l men n a a s t h e t m o t o r t r a n s p o r t gebruik moeten maken van p a a r d e n t r a c t i e en w a t e r t r a n s p o r t voor personen en goederen. De t r a n s p o r t g e l e g e n h e i d z a l op grond van vervoersmogelijkheid moeten p l a a t s vinden op v a s t e t i j d e n en vanaf v a s t e p l a a t s e n , De dorpen S e r o e i , Wosi en P a s i r P o e t i h , a l l e n gelegen l a n g s de k u s t van de Manokwaribaai z u l l e n meer aangewezen z i j n op watertransport. I n o v e r l e g met de bestaande t r a n s p o r t e u r s , booteigenaren en k o l o n i s t e n kan een vervoersschema opgezet worden, alsmede v r a c h t p r i j z e n voor personen en goederen geconditioneerd voor een bepaalde t i j d , Door h e t o p r i c h t e n van een opkoopcentrale voor landen tuinbouwproducten d o o r h e t Gouvernement i s h e t mogelijk p e r i o d i e k de opkoopprijzen v a s t t e s t e l l e n en door n o r m a l i s e r i n g van de d e t a i l p r i j z e n verkoopprijzen t e beheersen. Tekorten i n bepaalde producten moeten d o o r h e t Gouvernement of d o o r bemiddel i n g van h e t Gouvernement d o o r aankoop van e l d e r s opgeheven worden, t e r voorkoming van p r i j s o p d r i j v i n g door w e r k e l i j k e t e korten. Met h e t o p r i c h t e n en i n r i c h t e n van k r i s t a l l i s a t i e k e r n e n moet h e t p e r s o o n l i j k i n i t i a t i e f van de landbouwer geëerbiedigd worden, zonder evenwel h e t doel van p r o e f - en modelbedrijf u i t h e t oog t e v e r l i e z e n en t e r u g b e t a l i n g van een Gouvernementsc r e d i e t onmogelijk t e maken. Om d i t l a a t s t e t e bereiken, z a l de opgezeten landbouwer een v e r b i n t e n i s aangaan met h e t Gouvernement, waarin de ene p a r t i j v o o r l i c h t i n g , c r e d i e t en l e i d i n g van h e t Gouvernement aanvaardt, onder c o n d i t i e van r e n t e b e t a l i n g en s c h u l d a f b e t a l i n g over een nader t e bepalen a a n t a l j a r e n ; daartegenover v e r p l i c h t h e t Gouvernement z i c h een langdurige e r f p a c h t t e verlenen en schade geleden d o o r experimenten op of met h e t b e d r i j f t e vergoeden. De g r o o t t e n der k r i s t a l l i s a t i e k e r n e n z i j n zover mogelijk genomen i n overeens temming met de nu geoccupeerde t e r r e i n e n , zodat t e d i e n aanzien h e t Gouvernement geen verantwoordelijkheid op z i c h neemt. Terwille van h e t b e d r i j f z u l l e n wel d o o r grondkeuze enz. grenswijzigingen noodzakelijk z i j n .
'
Zoals tevoren reeds berekend i s de openlegging en bewerkiizg van 500 ha i n een j u i s t e verhouding t o t de afzetmarkt. Met de 95 ha landbouwgrond i n de k r i s t a l l i s a t i e k e r n e n kan i n h e t e e r s t e j a a r dus ongeveer l/5 v e r w e z e n l i j k t morden. I n de v i e r daaropvolgende j a r e n d i e n t h e t gehele a r e a a l van 500 ha +) i n bewerking t e z i j n . Voor T o t . Gerekend wordt op 500 ha, i n d i e n de kolonisten-gemeenschap z i c h n i e t u i t b r e i d t of de afzetmarkt n i e t v e r g r o o t , b f i n t u s s e n opgedane e r v a r i n g s c i j f e r s anders u i t w i j z e n .
-
-
-
,
.. ..
9
-
>
22
-
D e r g e l i j k e gemeenschappen kunnen n i e t kunstmatig op democ r a t i s c h e w i j z e gevormd worden, doch kunnen a l l e e n voortkomen u i t welbegrepen eicen belang op grond van een w e r k e l i j k e gemeenschapszin. B i j h e t l e z e n van de Nota b e t r e f f e n d e h e t s t i c h t e n van v o l k s v e s t i g i n g e n i n Nieuw-Guinea d o o r S. Siemelink t r e f t men e e r s t de u i t spraak : ! , B i j h e t bestuderen van h e t vraagstuk van landbouw kolon i s a t i e d o o r Europeanen i n de tropen, stuit men op a l l e s b e h a l v e bemoedigend f e i t e n m a t e r i a a l . Daaruit b l i j k t namelijk, d a t van e i g e n l i j k e tfklein-landbouwlt i n de t r o p i s c h e zône ( t u s s e n de K r e e f t s - en de Steenbokskeerkringen), w a a r b i j de k o l o n i s t met eigen handenarbeid zonder de hulp van Inheemse werkkrachten een menswaardig bestaan op den grond kan vinden nergens sprake i s t r . Toch meent h i j , d a t d e nood de mensen t o t zulk een k o l o n i s a t i e z a l d r i j v e n en meent de o p l o s s i n g gevonden t e hebben i n de c o l l e c t i e v e b e d r i j f s v o m , werend Inheemse werkkrachten. H i e r b i j moet h e t Gouvernement op grootscheepse w i j z e hulp deskundigen, R i j s t r e e f t n a a r v é r v e r l e n e n met m a t e r i a a l doorgevoerde mechanisering en k r a c h t d a d i g werken van i e d e r l i d d e r gemeenschap, w a a r b i j h i j de vrouwelijke werkkracht gel i j k w a a r d i g a c h t aan mannelijke, om t o t een s l u i t e n d e i n d t e komen. B i j n a l a t i g h e i d d e r deelnemers w o r d t gedacht aan boeteoplegging, u i t s l u i t i n g of desnoods u i t w i j z i n g . J u i s t i n de f a c t o r "mens" l i g t h e t meest onberekenbare, hetgeen ook de aanvankelijke opzet van Ambankol a l s c o l l e c t i e v e gemeenschap leerde. En u i t s l u i t i n g en u i t w i j z i n g duwt zulk een m i s l u k t e i n d i v i d u meer t e r u g i n d i e t o t a l e maatschappij, maarmede de overheid t e doen h e e f t . A l l e l a t e r opgezette c o l l e c t i e v e en coöperatieve plannen houden h e t z e l f d e euvel in, Gm deze redenen werd welbewust h e t voorgelegde schema, d a t ook g e l d en deskundigen z a l e i s e n , g e r i c h t op d e i n d i v i d u i n de verwachting, d a t een a a n t a l i e d e r op z i j n p l a a t s geslaagde i n d i v i d u e n een gemeenschap z u l l e n gaan vormen, z e l v e u i t s l u i t e n de diegene, d i e n i e t W i l o f kan,
en
De Algemeen L e i d e r van de Kolonisten op Nieuw-Guinea,
4 w.g.
F.J.
Groeneveld.
