we
t r o p p your su
Wetenschap is vooruitgang. Wetenschap maakt onze wereld beter. En de grootste weldaden hebben we wellicht aan de medische wetenschap te danken. Met de ontdekking van het vaccin zijn we er immers in geslaagd vreselijke ziekten als pokken en polio terug te dringen, ziekten die in voorbije eeuwen honderdduizenden mensen het leven hebben gekost. Maar de uitdagingen blijven bestaan. Virussen veranderen en nieuwe virussen steken de kop op. Om die uitdagingen het hoofd te bieden, hebben we uw steun nodig.
We, dat zijn het Viroscience lab van het Erasmus MC in Rotterdam en Cirion Foundation. Samen hebben we
opgericht en
daarmee gaan we op zoek naar sponsors en donateurs. We zoeken steun bij bedrijven die onze maatschappelijke bekommering delen en willen bijdragen aan twee belangrijke doelen: uiterst urgent onderzoek naar opkomende virussen financieren en nieuwe acties opzetten om jongeren vertrouwd te maken met het belang van wetenschappelijk onderzoek. Alleen zo blijft de toekomst van Nederland als wetenschappelijk topland verzekerd.
Het Viroscience lab verricht wetenschappelijk onderzoek van topniveau, het is internationaal gerenommeerd als “centre of excellence” voor virusonderzoek. Cirion Foundation wil wetenschap dichter bij jongeren en de rest van de samenleving brengen. www.virosciencelab.com www.cirion.net
fondsen inzamelen met een dubbel doel Het gevaar van opkomende exotische virussen blijft in onze westerse landen al te vaak onderbelicht. De slachtoffers van het hantavirus, knokkelkoorts en het West Nile-virus vallen vooral in Afrika, Azië en Zuid-Amerika en dat maakt van deze problematiek een ver-van-mijn-bedshow. Onterecht, want met name knokkelkoorts is recent voor het eerst sinds 60 jaar weer in Europa opgedoken. Hetzelfde geldt voor het West Nile-virus. Tot 1999 kwam het niet in Europa voor. Nu vallen er in Zuid-Europa elk jaar slachtoffers. Exotische virussen worden dus steeds minder exotisch.
Daarbij komt dat we in onze globaliserende wereld steeds meer en steeds verder reizen, ook naar streken met een tropisch of subtropisch klimaat. Deze reizigers zijn het gedroomde vehikel voor virussen om de oversteek naar onze regio te maken. Extra onderzoek naar dit soort virussen is dus niet alleen nodig om slachtoffers in het Zuiden en het Oosten bij te staan, maar ook om Europa voor potentieel zeer gevaarlijke virussen te behoeden. Helaas zijn fondsen voor onderzoek naar opkomende virussen maar moeilijk via de gangbare kanalen te vinden.
Het Viroscience lab: onderzoekers met wereldfaam Het Viroscience lab in Rotterdam is een van de meest toonaangevende virologische onderzoeksinstellingen ter wereld. Mazelen, HIV/AIDS, influenza, herpes, exotische virussen, hepatitis, RSV en hMPV worden er in gespecialiseerde teams bestudeerd en elk van die teams wordt geleid door een gerenommeerd expert. Baanbrekende ontdekkingen van het lab zijn onder meer het onderzoek naar het dodelijke SARS-virus, het H5N1-vogelgriepvirus en het HIV/AIDS-virus.
Ab Osterhaus: virusjager en pionier Het Viroscience lab van het Erasmus MC in Rotterdam wordt geleid door Prof. Ab Osterhaus, wereldvermaard deskundige en pionier op het gebied van virusziekten bij mensen en dieren. Hij leidde het team dat als eerste een menselijke besmetting met het H5N1-vogelgriepvirus identificeerde. Hij ontdekte ook dat de longziekte SARS veroorzaakt werd door een coronavirus. Daarmee zette hij de wetenschappelijke wereld op weg naar een oplossing om een zekere pandemische uitbraak te voorkomen. Vandaag heeft Prof. Osterhaus meer dan 1000 wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan, is hij erkend als ontdekker van verschillende virale aandoeningen en zetelt hij in talrijke internationale commissies. Zijn drang om virussen te doorgronden geeft hij door aan de 120 onderzoekers en medewerkers van zijn Viroscience lab.
Binnen het Viroscience lab houdt de Exotic Viruses groep zich bezig met het onderzoek naar opkomende virussen. Het team is een referentiecentrum van de Wereldgezondheidsorganisatie voor arbovirussen (overgedragen door muggen, teken of zandvliegen), zoönosen (infecties die direct van dier op mens worden overgedragen) en hemorragische koortsen (infecties die inwendige bloedingen veroorzaken). Het team heeft twee hoofdtaken: het ontwikkelen van diagnostische tools en virusonderzoek.
Bij de meeste exotische infecties is immers laboratoriumonderzoek nodig om vast te stellen om welk virus het precies gaat. Het is daarom van levensbelang om diagnostische tests te ontwikkelen waarmee ziekmakers snel kunnen worden geïdentificeerd. Alleen dan is een juiste diagnose mogelijk. In 2012 stond de Exotic Viruses groep aan de wieg van diagnostische tests voor rabiës en de Nipah-, Hendra-, Crimean Congo-, en Rift valleyvirussen.
Met haar virusonderzoek wil het team de moleculaire mechanismen ontrafelen die spelen bij een virusinfectie. Die kennis is essentieel om betere strategieën te ontwikkelen om infecties te voorkomen en te genezen. Maar ook om veilige en goedwerkende vaccins te ontwikkelen. Want helaas bestaan er voor sommige opkomende virussen nog geen vaccins om potentiële slachtoffers te beschermen. Omdat fondsen voor onderzoek naar opkomende virussen maar moeilijk via de gangbare kanalen te vinden zijn, richten we ons tot het bedrijfsleven als partner.
IN DE KIJKER: WEST NILE-VIRUS EN CHIKUNGUNYA-VIRUS
Pas in 1999 dook het West Nilevirus voor het eerst op in het westelijke halfrond. In enkele jaren tijd palmde het Zuid- en Centraal-Europa in. Daar is het virus nu endemisch, met jaarlijks terugkerende uitbraken. In 2011 werden er 93 gevallen gemeld, vooral in Griekenland.
muggensoorten bijten zowel vogels als mensen en net die soorten brengen het West Nile-virus van vogel op mens over. Dat gebeurt meestal tegen het einde van de zomer omdat er dan massaal veel vogels geïnfecteerd zijn. Overigens vormen ook paarden een risicogroep voor besmetting.
Normaal gesproken infecteert het West Nile-virus vooral vogels. Muggen zorgen ervoor dat het virus van de ene vogel op de andere wordt overgedragen. In regio’s met een gematigd klimaat neemt het aantal geïnfecteerde vogels vanaf de lente toe, omdat de muggen dan beginnen uit te vliegen. Sommige
In 20% van de gevallen leidt infectie bij de mens tot echte ziekteverschijnselen en die zijn meestal griepachtig van aard. Toch wordt één patiënt op 150 – vooral ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem – ernstig ziek, soms met fatale afloop. Alles wat een mens kan doden is per definitie een bron van
bekommering. Maar het meest verontrustende aan de opmars is wel dat de gemenere neefjes van het West Nile-virus hetzelfde spoor volgen. En dus mogen we ons straks ook aan uitbraken van knokkelkoorts en chikungunya verwachten. Omdat het risico op uitbraken van West Nile en chikungunya in Europa toeneemt, onderzocht de Exotic Viruses groep van het Erasmus MC Viroscience lab de ziekteverwekkende mechanismen van beide virussen.
De groep is coördinator van VECTORIE, een Europees samenwerkingsverband dat die pathogene mechanismen wil achterhalen om effectieve vaccins te kunnen ontwikkelen. In die context heeft de Exotic Viruses groep de eerste kandidaatvaccins getest en bij muizen blijken ze alvast effectief bescherming te bieden tegen ziekte. De vaccins worden nu verder getest. Voorbereidende studies hadden al geleid tot de identificatie van mogelijke biologische markers, die vatbaarheid voor West Nile en chikungunya kunnen aangeven. Vandaag wordt verder onderzocht of deze markers ook gebruikt kunnen worden in interventiestrategieën. Dat onderzoek is onderdeel van een ander Europees project (SILVER), wat focust op de ontwikkeling van antivirale middelen tegen onder meer rabiës, West Nile, chikungunya en knokkelkoorts.
partners ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Viroscience lab Wageningen University Institut Pasteur Szent Istvan University Ludwig-Maximilians-Universität München Université d’Aix Marseille Latvian Biomedical Research and Study Centre Cytos Biotechnology AG
à www.vectorie.eu
De Exotic Viruses groep van het Viroscience lab ■
Byron Martina, Penelope Koraka en Eric van Gorp
■
Stephanie Lim, Cox van de Weg, Marco Goeiijenbier, Lennert van den Dries en Fatih Anfasha (PhD students)
■
Minoushka Oduber, Lisette Provacia en Widago Sidi (MSc students)
■
Petra van den Doel en Jeroen Roose (technicians)
Het Viroscience lab koppelt theorie aan praktijk:
wetenschap in dienst van de samenleving
Dr. Eric van Gorp slaat de brug tussen wetenschappelijk onderzoek en patiëntenzorg. Hij is lid van de onderzoeksgroep Exotic Viruses van het Viroscience lab en werkt tegelijk als internist-infectioloog bij de afdeling Interne Geneeskunde van het Erasmus MC. Sinds begin 2012 staat hij ook aan het hoofd van de Travel Clinic, het centrum voor reizigersvaccinatie dat ontstond door een samenwerking van het Erasmus MC en het Havenziekenhuis Rotterdam. Dr. Eric van Gorp: “Als internist
behandel ik onder meer reizigers die een mysterieuze virusinfectie hebben opgelopen. Vergeleken met bacteriële infectieziekten zijn virale infectieziekten extra fascinerend, juist omdat virussen zo ongrijpbaar zijn. Ze muteren, passen zich aan, en door de globalisering verspreiden nieuwe infecties zich
sneller over de aardbol dan ooit tevoren. Als arts leg ik altijd de nadruk op het belang van passende voorzorgsmaatregelen, bijvoorbeeld vaccinatie. Dat is vaak de beste optie want voor de meeste virussen is geen medicijn beschikbaar. Virale infectieziekten zijn vaak uiterst moeilijk te diagnosticeren. Voor het stellen van de juiste diagnose is het reisverhaal van de patiënt van groot belang. Tegelijk is de samenwerking tussen Interne Geneeskunde en de Exotic Viruses groep een unieke troef, met name omwille van hun onderzoek naar virusmechanismen en effectieve diagnostische tools.” De uitdagingen voor de wetenschap blijven echter groot. Dr. Eric van Gorp: “We hebben
nog steeds geen bevredigende antwoorden op vragen als: waarom leidt HIV in Afrika vaker tot hart-
en vaatziekten dan in Europa? En waarom mondt knokkelkoorts in Zuid-Amerika en Azië vaker uit in de gevreesde bloedende koorts dan in Afrika? Sluitende antwoorden vinden op deze vragen is van levensbelang.”
JONGEREN EN WETENSCH
APPELIJK ONDERZOEK:
FUTURE NURTURE LET’S
! SCIENTISTS
Dr. van Gorp gelooft rotsvast in de kracht van de wetenschap in dienst van de samenleving. Daarom stond hij in 2000 mee aan de wieg van Cirion Foundation.
Dr. Eric van Gorp: “Cirion is opgericht om veldonderzoek en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek op verschillende continenten te stimuleren en te ondersteunen. Daarnaast vormt ook scholing een speerpuntactiviteit. Mensen kunnen infecties beter voorkomen wanneer ze weten hoe bepaalde infectieziekten ontstaan en hoe ze zich verspreiden. Daarom willen we wetenschap dichter bij de samenleving brengen.
Met name jongeren vormen een bijzondere doelgroep. We willen de volgende generaties wetenschappers “voeden” met kennis op hun maat. Alleen als ook zij tijdig het ‘wetenschapsvirus’ te pakken krijgen, kunnen ze uitgroeien tot topwetenschappers in dienst van de samenleving. Om die reden zette Cirion de schouders onder projecten als planetvirus.nl en Viruskenner.”
Een wereld van virussen:
Om hun educatieve initiatieven te bundelen, creëerden Cirion Foundation en het Viroscience lab de jongerenwebsite www.planetvirus.nl. Voor geïnteresseerde scholieren is de site daarmee een heuse poort naar de wondere wereld van de virussen. Om de jonge bezoekers wegwijs te maken, werd ‘het Virus Fighters Team’ naar Planet Virus gestuurd. De Virus Fighters zijn jonge onderzoekers in het Viroscience lab die dagelijks bezig zijn met research naar opkomende exotische virussen zoals knokkelkoorts of het hantavirus. De Virus Fighters zijn allemaal bezeten van hun vakgebied en willen die passie graag delen met de bezoekers van Planet Virus. Meteen maken ze ook duidelijk dat wetenschap niet alleen het terrein van wijze, grijze heren is, maar net zo goed van hippe, jonge PhD-studenten en MSc-studenten.
Blikvanger op Planet Virus: het project VIRUSKENNER Virus Fighter en coach Marco Goeijenbier:
“De beste manier om ziekten tegen te gaan is om de kennis erover te verspreiden, dat is de basisidee van Viruskenner. Het mooie is dat de leerlingen eerst zelf zoveel mogelijk materiaal verzamelen over een bepaald virus en dat ze die kennis daarna zelf verder gaan verspreiden. Het is tegelijk een mooie kans om jongeren te interesseren voor wetenschap.”
Onder het motto “Kennis als antivirus” wordt ieder voorjaar de VIRUSKENNER-wedstrijd georganiseerd. Op de kick-offdag verzamelen honderden leerlingen uit verschillende scholen, hun leerkrachten en het Virus Fighters Team om het startschot te geven voor drie maanden van intensief teamwerk rond virussen. Wie meedoet aan Viruskenner slaat twee vliegen in één klap. In teams van vier leerlingen gaan de deelnemers zich eerst verdiepen in een welbepaald
virus. Ze gaan na hoe zo’n virus zich gedraagt als het in een dier of een mens terechtkomt. En wat er moet gebeuren om het aantal virusslachtoffers terug te dringen. Daarna gaan de leerlingen zelf voorlichtingsmateriaal ontwerpen waarmee ze andere jongeren met hun kennis gaan besmetten. Alles mag en alles kan: folders, filmpjes, sociale media of iets totaal nieuws. In elk geval krijgen alle eindproducten een plaatsje op de Viruskenner-sectie van www.planetvirus.nl.
Virus Fighter en coach Joost Kreijtz:
ivirus t n a s l a s i n n ke Maar, en dat maakt Viruskenner zo uniek, de teams staan niet alleen voor hun Viruskenner-uitdaging. Elk groepje krijgt een Virus Fighter toegewezen die gespecialiseerd is in het gekozen onderwerp. Die jonge onderzoeker treedt op als coach en staat het team met raad en daad bij. Het gaat ‘m bij de Viruskenner immers vooral om de inhoud. Alle projecten moeten inhoudelijk 100% wetenschappelijk correct zijn.
Na drie maanden wordt het project met een groots event afgesloten. Tijdens die einddag is er een heuse Viruskenner-prijs voor de teams die de beste, de mooiste en de origineelste informatiematerialen hebben gemaakt. De teams zetten dus hun beste beentje voor. Want iedereen is erop gebrand om een Viruskenner-award mee naar huis te nemen.
“Met Viruskenner brengen we de wetenschap van het lab naar de lessenaar. Een goede wetenschapper kan nog zo’n goed onderzoek doen, maar het communiceren van dit onderzoek naar de jeugd, de wetenschappers van de toekomst, kan daarin niet achterblijven. Viruskenner is een essentiële spin in het web om onderzoek naar virussen op een aantrekkelijke manier naar buiten te brengen.”
Initiatieven als Viruskenner zijn essentieel om jongeren vertrouwd te maken met de wetenschappelijke wereld. Viruskenner toont hen hoe een onderzoekslab werkt, hoe jonge wetenschappers helemaal opgaan in hun vak en welke wetenschappelijke uitdagingen zich aandienen. Dus is het goed dat Viruskenner jaar na jaar blijft groeien, dat nieuwe scholen zich spontaan aanmelden… Het is immers onze ambitie om Viruskenner in Nederland uit te breiden, scholieren uit landen als Suriname en Indonesië te betrekken en ooit, misschien, binnen Europa internationale weerklank te krijgen. Maar daar zijn middelen voor nodig.
steun
Urgent onderzoek naar opkomende virussen financieren en acties steunen die jongeren vertrouwd maken met het belang van wetenschappelijk onderzoek. Dat zijn dus de twee noden die NEED wil aanpakken. NEED wil 200.000 euro ophalen. Dat lukt alleen met uw steun.
De sponsorkansen: wat krijgt u? Gift vanaf 1.000 euro of meer ■■ Vermelding met bedrijfslogo op de www.planetvirus.nl-website, rubriek “NEED SUPPORTERS”. Gift vanaf 5.000 euro of meer Vermelding met bedrijfslogo op de www.planetvirus.nl-website, rubriek “NEED SUPPORTERS”. ■■ Vrij gebruik van het NEED-logo op al uw communicatiemiddelen. ■■
Gift vanaf 10.000 euro of meer ■■ Vermelding met bedrijfslogo op de www.planetvirus.nl-website, rubriek “NEED SUPPORTERS”. ■■ Vrij gebruik van het NEED-logo op al uw communicatiemiddelen. ■■ VIP-ontvangst op de VIRUSKENNER-einddag: rondleiding langs alle ingediende projecten, ontmoeting met de winnaars en ontmoeting met de organiserende wetenschappers van het Viroscience lab.
Gift vanaf 25.000 euro of meer ■■ Vermelding met bedrijfslogo op de www.planetvirus.nl-website, rubriek “NEED SUPPORTERS”. ■■ Vrij gebruik van het NEED-logo op al uw communicatiemiddelen. ■■ VIP-ontvangst op de VIRUSKENNER-einddag: rondleiding langs alle ingediende projecten, ontmoeting met de winnaars en ontmoeting met de organiserende wetenschappers van het Viroscience lab. ■■ Een persoonlijke rondleiding op het Viroscience lab van het Erasmus MC met een ontmoeting met de senior wetenschappers/ werkgroepleiders, zij wijden u graag in hun wetenschappelijk onderzoek in.
BELANGRIJK Gift vanaf 50.000 euro of meer ■■ Vermelding met bedrijfslogo op de www.planetvirus.nl-website, rubriek “NEED SUPPORTERS”. ■■ Vrij gebruik van het NEED-logo op al uw communicatiemiddelen. ■■ VIP-ontvangst op de VIRUSKENNEReinddag: rondleiding langs alle ingediende projecten, ontmoeting met de winnaars en ontmoeting met de organiserende wetenschappers van het Viroscience lab. ■■ Een persoonlijke rondleiding op het Viroscience lab van het Erasmus MC met een ontmoeting met de senior wetenschappers/werkgroepleiders, zij wijden u graag in hun wetenschappelijk onderzoek in. ■■ Een event voor medewerkers of klanten samen met het Viroscience lab.
Giften zijn fiscaal aftrekbaar. Cirion Foundation heeft van de Nederlandse belastingautoriteiten het ANBI-label gekregen.
MEER INFORMATIE Alle informatie over de betalingsvoorwaarden en –modaliteiten vindt u op de NEED-pagina’s van het Virosciencelab en Cirion Foundation. U vindt er ook een downloadbare versie van dit document.
www.virosciencelab.com/NEED www.cirion.net/NEED
CONTACT Vragen? Opmerkingen? Wij komen graag bij u langs. Contacteer Dr. Eric van Gorp op
[email protected] of het mobiele nummer 0031 6 349 769 01
