Schoolkrant industriële revolutie
7 &
Kop Plaats hier uw b ericht. He t bericht h eeft het meeste ef fect als u het niet lang er m aakt dan twee of d rie zinne n.
8
Colofon Redacteurs: Shahin Cilke
Luca
Kjelt
Vormgeefster: Janke
Schrijvers & Co
7
&8
a
2
Voorwoord Ik zat op woensdag 5 januari in de klas werk na te kijken totdat Kjelt naar me toe kwam en zei: ‘Wij zijn nu bezig om een krant te maken van het project ‘industrialisatie’. Zou juf het voorwoord willen schrijven? Nou, natuurlijk! Hartstikke leuk dat jullie me daarvoor vragen! Het is alweer een paar weken geleden dat het project ‘industrialisatie’ was afgerond. Ik kan me nog herinneren dat ik een woordspin op het bord tekende en aan jullie vroeg: ‘Wat weten jullie allemaal van de industrialisatie?’ Toen vlogen de begrippen me om de oren: stoommachine, James Watt, spinnewiel, fabrieken, 19e eeuw… Ik dacht: Huh?! Hoe weten ze dat allemaal?? Maar het bleek dat jullie al eerder een woordspin van de industrialisatie hadden gemaakt, haha! En dat was voor mij de start van het project. Daarna gingen jullie aan de slag om zelf een tijdlijn van de industrialisatie te ontwerpen. Zelf had ik verschillende jaartallen uitgekozen met daarbij een bekend persoon, een uitvinding of belangrijke gebeurtenis. In groepjes moesten jullie zelf meer informatie zoeken bij dit onderwerp en ik zag dat iedereen meteen hard aan het werk ging. Achter de computers kruipen, in de boeken lezen… Wat waren jullie goed bezig! En uiteindelijk hangt er toch maar even een zelf ontworpen (er zijn zelfs plaatjes zelf getekend!) tijdlijn van de industrialisatie. Echt super gedaan allemaal! Wat ik zelf van het project vond? Ik vond het geweldig om jullie zo goed bezig te zien en de manier waarop jullie aan het werk gingen. Dit was namelijk mijn eerste keer dat ik een project meemaakte! Er is één ding wat ik erg jammer vond…Want helaas kon ik alleen maar op woensdag en donderdag bij jullie langskomen, maar ik had graag nog veel meer van alles willen meemaken. Dus, beste allemaal: Bedankt voor deze superleuke ervaring!
Marleen Kok 3e jaar Pabo, Stenden Hogeschool Leeuwarden
3
Algemeen Industriële revolutie In die revolutie gingen de machines van handmatig naar machinaal. De revolutie begon 18e eeuw in Engeland en daarna begon het in de rest van europa. En toen kwam de stoommachine. Die bracht heel veel verandering kleine werkplaatsen groeiden uit tot hele grote fabrieken. En werden samen een hele grote industrie. Door die groei daalde de product prijzen daardoor konden mensen weer een beetje eten kopen. En dat was een belangrijke stap voor europa. Wat betreft de techniek die ontwikkeling ging heel erg snel en de techniek nam snel een plekje in de industrie.
Jorn
4
Arbeiders leven In de het industriële tijdperk was het niet voor zelf sprekend om in een stenen huis te wonen, nee in dit tijdperk woonde je in een krot soms wel met zijn zessen in een kamertje zo groot als een badkamer. En ook was het niet vanzelfsprekend dat je elke avond te eten kreeg. Nee je moest blij zijn met een klein stukje brood. Nee die tijd was niet fijn.
Kinderarbeid
In de tijd van de industriële revolutie moesten veel kinderen werken in de fabrieken. Wel dag en nacht voor weinig geld terwijl De fabrieksbazen steeds rijker werden. Het werken in de fabrieken was soms zo gevaarlijk dat je zo een hand kon verliezen! Ook werden kinderen vaak geslagen en meestal aten ze dan aardappelen met wat azijn
5
Door; Lize & Janke
Dit is het dagboek van Anna de vries. Lief dagboek,
9 september 1908
Vandaag wekte mijn moeder mij weer om half 3. Ik moest opschieten want anders kwam ik te laat. Ik deed mijn kapotte tuinbroek en mijn vieze bloesje aan. Ik ging naar beneden en ik zag dat mijn vader al weg was. Weetje ik zie hem bijna nooit meer en dat komt door die stomme fabriek! Ik weet dat hij geld voor ons moet verdienen maar ik mis hem gewoon. Nou ik ging naar buiten en daar kwam Loes aan! Mijn beste vriendin. Samen liepen we naar de fabriek. Daar kwam onze boze baas alweer aan: Gert Jan van Klaassen. Hij zij tegen ons: schiet eens even op luiwammesen, ik betaal jullie niet 5 cent per dag om te niksen!!! Man wat haat ik hem! Hij heeft mij eens een keer geslagen! Ik heb dat al eens een keer vertelt maar het komt steeds weer in mijn hoofd. Toen gingen Loes en ik naar onze vaste plekje om met het weefgetouw te werken. Ik prikte me voor de zoveelste keer! Uiteindelijk kon ik nog een blik opvangen van Klaas toen we pauze hadden. Ik vind hem ZO mooi! Daarna toen ik nog wat uurtjes had gewerkt ging ik naar huis. Na zo’n dag had ik wel weer wat slaap nodig,ik bedoel, 18 uur werken is wel genoeg.
De stoommachine is een machine die de wereld heeft veranderd. De stoommachine gebruikt stoom om tandwielen te laten draaien, zodat er weer andere dingen beginnen te bewegen. Dankzij de stoommachine hebben we nu de elektrische trein en de elektrische boot en nog veel meer. De stoommachine kon 100 keer sneller katoen maken dan met de hand. Door de stoommachine konden veel boeren en andere mensen niets bij verdienen. Daardoor raakten veel mensen werkloos waardoor ze in fabrieken moesten werken, waar ze niet genoeg geld kregen, en dus in een krot moesten gaan wonen. De stoommachine heeft voor veel ellende en armoede gezorgd waardoor veel mensen aan de drank gingen. Maar zonder de stoommachine hadden we nooit zoveel luxe gehad.
De stoommachine is uitgevonden door Thomas Newcomen maar later is de stoommachine verbeterd door James watt. Daardoor denken veel mensen nu dat James watt de stoommachine heeft uitgevonden. De stoommachine was vroeger voor heel veel dingen nodig zelfs de computer! De grootste computer was wel 3,5meter lang! Luca
7
Aletta Jacobs was de eerste vrouw Die opkwam voor haar rechten. Aletta wou graag arts worden maar Omdat ze een vrouw was mocht ze Niet studeren, dat vond Aletta BELACHELIJK! Aletta schreef een Brief aan Thorbecke dat was de eerste Minister. Thorbecke antwoordde Binnen een week, maar niet aan Aletta zelf. Hij schreef hem aan haar Vader, hij schreef dat het goed was. Het is dus te danken aan een meisje Van 17 in 1871 dat vrouwen ook Mogen studeren. In 1919 kwamen er Nog andere rechten, maar nog Steeds mochten vrouwen niet veel.
Door: Angela & Sele.
Domela Nieuwenhuis wou ook rechten hebben voor de arbeiders. Hij wou het snel doen. Domela Nieuwenhuis zat in de regering. Hij zei een keer Door de microfoon: Hee! Die koninggorilla! Omdat hij dat zei is hij opgepakt door de politie, en moest toen een half jaar lang de gevangenis in. Weetje: Domela Nieuwenhuis Is geboren in 1846 en is Gestorven in het jaar 1919.
8
Industriële werkjes. Wij hebben werkjes gemaakt over de industriële revolutie. Als eerst een mindmap. Over de 19 eeuw dus de industriële revolutie. De meeste kinderen gebruikte deze woorden ;fabrieken; kinderarbeid;vette [dikke] basen ;zweep slag; Dat komt omdat er veel kinderarbeid was in de 19 eeuw. De basen waren zo rijk dat ze dik en vet werden!!! En als je niet door wekte werd je eerst gewaarschuwd maar dan pats pats AU!!!
Mindmap
lego werkjes Bij werken in hoeken hebben alle groepjes van lego een industriële machines gemaakt . De meeste werkte ook nog echt!!! Niet elektrisch maar ze tillen of ze verplaatsen. Ze leken best echt. Dat was het!!!
9
Tijd lijn!!!! We kregen een groepje en een briefje. Daar stond een naam van een bekende op. En dan moeten we een papier pakken daar op de naam een stukje tekst met waar door is hij bekend geworden enz. En dat moesten we beantwoorden. En dat dan op een briefje schrijven. Als je dat gedaan had dan moest je dat op plakken. En de tijd van het jaar. Dat had toen iedereen gedaan. De volgende dag hingen de blaadjes op de muur van onze klas in de goeie volgorde. Uit eindelijk was het een tijd lijn.
Meester Meile geeft industriële les!!!! Wij zaten in de klas te werken en toen kwam meester Meile binnen. Toen vertelde meester Meile dat hij les ging geven. En toen was iedereen blij. Want meester Meile die doet het op een manier zo dat het heel interessant is (niet dat het gewoon heel stom is). Maar meester Meile ging les geven over de industriële revolutie. Toen vertelde hij over domela nieuwehuis. En over pieter jelles troelstra. Dat deed hij met een power point. Na de les gaf meester Meile ook nog een papier met plaatjes. En daar moesten wij wat bij schrijven wat wij hadden mee gekregen van de les!!!!
10
Piter Jelles Troelstra Piter Jelles Troelstra is geboren in 1860. Piter Jelles was de baas van de S.D.A.P. Hij wou dat de arbeiders ook rechten Kregen. Dat deed hij in kleine stapjes. Hij hield grote vergaderingen er waren mensen die stiekem op scheven wat hij zei. Ze lieten dat zien aan de politie. Hij moest daardoor de Gevangenis in. Hij zij ook niet al te beste dingen over sommige mensen. Er zijn ook middelbare scholen naar hem vernoemt.
Piter Jelles Troelstra. Piter Jelles gaat in de gevangenis Piter Jelles is overleden in 1930.
Woordzoeker a h a h a b n m d p j b
r v f a b r i e k e s h
b k r f n c s r h o h n
e z y g w y t e z m e t
i n e v e w x g ij r f f
d g u s r u z n k w j e
e d g j k e e o e d e d
r t y h r n w h g b r t
s l a v e n l q w u t o
q u s e v y f p d m r a
Arbeiders Werk Mijnen Fabriek Slaven Moe Honger Weven Arm
Het kan van links naar rechts, rechts naar links, van onder naar boven en van boven naar onder.
Verhaal met de woorden uit de woordzoeker In de 19e eeuw waren er veel arbeiders. Het hele gezin moest aan het werk. De ene in mijnen, en anderen gingen in een fabriek weven. Ze hadden honger en waren moe. Er waren veel slaven in de loop van de tijd. Als je geen baas was, was je al snel arm.
11
Mijnen Ook veel kinderen werkten in mijnen. Kinderen zijn kleiner dan volwassenen en kunnen dan makkelijker door de kleine gangen komen. Maar dat was best gevaarlijk want soms stortte zo’n gang in.
12
WEETJE 1! Wist je dat kinderen Wel 18 uur moesten Werken? Veel he???
WEETJE 3! Wist je dat een kleine Stoommachine vroeger Speelgoed was?
WEETJE 4! Wist je dat veel mannen Naar de drank winkel met Het laatste geld dat ze hadden Drank gingen kopen?
WEETJE 2! Wist je dat de stoomMachine is uitgevonden Door Thomas Newcoman En niet door James Watt?
WEETJE 5! Wist je dat er heel erg Veel armoede was in die tijd?
Puzzel
spaties niet mee rekenen!
1. 2. 3. 4. 5. Antwoorden 1.hoelang werkten de kinderen? 2 wat kochten de meeste mensen door de stres? 3 wie heeft de stoommachine uitgevonden? 4 wie heeft de stoommachine verbeterd? 5 in welk land begon de industriële?
1.achtien 2.drank 3.thomas new comme 4.james watt
Zoekplaatje 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Zoek de geketende arbeider. Zoek het affiche. Zoek Piter Jelles Troelstra Zoek de kapitalist Zoek Domela Nieuwenhuizen Zoek de Treinstaker Zoek het weefgetouw Zoek 2 Wevende arbeiders
Plaatjes
Project Rap Janke won de voorleeswedstrijd dat deed zij Geheid. De volgende ronde is nog niet geweest Maar wij weten dat ze goed leest En we hadden als Project de industriële gehad Veel mensen droomden toen van een heerlijk warm bad We hebben een stoom machine gezien Hij deed het ook nog bovendien! We hebben er veel over geleerd Maar sommige kinderen deden het verkeerd En andere kinderen voelden zich vereerd Bij ons was juf Marleen. Zij was onze nummer 1!!! Soms maken kinderen ruzie. Ze trekken te snel hun conclusie En omdat juf het perfect doet. Is alles nu weer goed! Yo yo yo yo yo! Door: Alysha & Cilke!
De binnen en buitenkant van de fabriek ziet er erg grauw uit. En binnen barst het ook van de kou. En dan zegt de baas: werk nu gauw of je krijgt au
Hé, hé, hé, Tys en Sebo doen dit rapje mee. We gingen terug en de tijd, en ontdekten kinderarbeid. En kinderarbeid is echt niet leuk, En de baas is ook niet leuk, Want hij laat de kinderen werken, En rookt ondertussen een peuk. En als je iets verkeerd doet, dan krijg je een beuk. In die tijd woonden mensen in een krot, En de bazen werden rijk dus mogen van ons op de pot.
