Zwolsche Diep MJ Urk. Tel Fax Mail

Zwolsche Diep 12 8321 MJ Urk Tel. 0527 688731 Fax. 0527 688921 Mail. [email protected]

Meintzer Bedrijfsadvies & Ontwikkeling Rapport Urk: promotie en ontwikkeling

Inhoudsopgave DOEL VAN HET RAPPORT..................................................................................................5 1. VOORWOORD ....................................................................................................................6 2. INLEIDING ...........................................................................................................................7 3. INFORMATIE EN BEVINDINGEN...................................................................................8 3.1 Visserij ................................................................................................................................. 8 3.1.1 Veranderingen visstand ................................................................................................. 8 3.1.2 Dialoog om duurzaamheid ............................................................................................ 9 3.1.3 Urker vissers ................................................................................................................ 10 3.1.4 Dieselcrisis en maatregelen......................................................................................... 10 3.1.5 Sectorvertegenwoordigers in de fout ........................................................................... 11 3.1.6 Toekomst visserij Urk ................................................................................................. 12 3.2 Visverwerkingindustrie.................................................................................................... 13 3.2.1 Omzetontwikkeling en export ..................................................................................... 13 3.2.2 Visverwerking en handel............................................................................................. 15 3.2.3 Opleiding en innovatie ................................................................................................ 16 3.2.4 Toekomst ..................................................................................................................... 18 3.3 Scholteam .......................................................................................................................... 20 3.3.1 Kwaliteit ...................................................................................................................... 20 3.3.2 Prijs en concurrentie .................................................................................................... 21 3.3.3 Samenwerking ............................................................................................................. 22 3.4 Keurmerk .......................................................................................................................... 23 3.4.1 Vissector ...................................................................................................................... 23 3.4.2 Regionale keurmerken................................................................................................. 24 3.5 Vispromotie ....................................................................................................................... 25 3.5.1 Stichting Nederlands Visbureau.................................................................................. 25 3.5.1.1 Collectieve promotie ............................................................................................ 26 3.5.1.2 Missie ................................................................................................................... 26 3.5.1.3 Doelstellingen....................................................................................................... 26 3.5.1.4 Financiering .......................................................................................................... 26 3.5.1.5 Promotiekanalen................................................................................................... 27 3.5.1.6 Profilering en profiteren....................................................................................... 28 3.5.1.7 Budgettaire problemen ......................................................................................... 28

2


3.5.2 Scholpromotie in Italië ................................................................................................ 28 3.6 Urk en vis........................................................................................................................... 30 3.6.1 Omzet en toekomst ...................................................................................................... 30 3.6.2 Onmisbare samenwerking ........................................................................................... 31 3.6.3 Internationaal visserijcentrum ..................................................................................... 31 3.7 Gemeente Urk ................................................................................................................... 32 3.7.1 Economie Urk.............................................................................................................. 32 3.7.2 Ondernemers................................................................................................................ 33 3.7.3 Burgers en politiek ...................................................................................................... 33 3.8 Jeugdproblematiek Urk ................................................................................................... 34 3.8.1 Urk is uniek ................................................................................................................. 36 3.8.2 Scooteroverlast en gevolgen........................................................................................ 36 3.8.3 Politiek en jeugd .......................................................................................................... 37 3.9 Toerisme ............................................................................................................................ 38 4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN.........................................................................39 4.1 Visserij ............................................................................................................................... 39 4.1.1 Kostenbeheersing ........................................................................................................ 39 4.1.2 Innovatie ...................................................................................................................... 39 4.1.3 Kwaliteit en duurzaamheid .......................................................................................... 40 4.1.4 Benchmarking.............................................................................................................. 40 4.1.5 Andere sectorvertegenwoordigers ............................................................................... 41 4.2 Visverwerkingindustrie en handel.................................................................................. 42 4.2.1 Innovatie en samenwerking ......................................................................................... 42 4.2.2 Van verwerking naar distributie .................................................................................. 42 4.2.3 Randvoorwaarden voor distributiecentrum ................................................................. 43 4.3 Scholteam .......................................................................................................................... 43 4.4 Keurmerk en vispromotie ................................................................................................ 44 4.5 Urk en vis........................................................................................................................... 44 4.6 Jeugdproblematiek........................................................................................................... 45 4.6.1 Politiek......................................................................................................................... 45 4.6.2 Waarschuwing ............................................................................................................. 45 4.6.3 Controle ....................................................................................................................... 46 4.6.4 Huidige jeugd .............................................................................................................. 47

3


5. ADVIEZEN .........................................................................................................................48 APPENDIX 1: STRATEGIE.................................................................................................49 APPENDIX 2: STRENGHT, WEAKNESSES, OPPORTUNITIES & THREATHS .....50

4


Doel van het rapport “Het rapport wordt door Meintzer Bedrijfsadvies en Ontwikkeling beschouwt als een diepteinvestering in de Urker samenleving.” Het bedrijfsleven in visserij en industrie kampt met tegenwind. Als adviesbureau willen we me ehelpen om het tij te keren. Door de problemen inzichtelijk te maken wordt een aanzet tot discussie gegeven. Het rapport biedt geen kant-en-klare oplossingen, maar als problemen worden herkend moet daarop worden ingesprongen. Eventuele vervolgstappen die daaruit voortvloeien moeten worden gefaciliteerd,

en

daarvoor

stelt

Meintzer

Bedrijfsadvies

en

Ontwikkeling zich beschikbaar. Het rapport wordt door ons beschouwd als een diepte-investering in de Urker samenleving. Maar in de eerste plaats willen we samen met u streven naar samenwerking binnen de keten en zo een toekomstgerichte, slagvaardige vloot en industrie creëren.

5


1. Voorwoord Dit rapport is samengesteld door Meintzer Bedrijfsadvies & Ontwikkeling met medewerking van mensen uit bedrijfsleven en gemeentelijke apparaat die nauw betrokken bedrijfseconomische ontwikkeling van Urk.

zijn

bij

de

Meintzer Bedrijfsadvies & Ontwikkeling heeft dit rapport samengesteld omdat er steeds wel over vele zaken m.b.t. ontwikkeling wordt gepraat maar daadwerkelijk weinig wordt ondernomen. Al langere tijd terug werd er in het beleidsplan van de gemeente Urk genoemd dat er een promotieplan voor onze woonplaats moest komen. Maar tot op heden is in deze richting nog niets gerealiseerd -omdat naar eigen zeggen- de mankracht binnen het gemeentelijke apparaat hierin ontbreekt. Wij willen ˜ A. Romkes (Neerlandia); ˜ R. Korf (Urker Verse Vismarkt); ˜ E. de Vries (Gemeente Urk); ˜ J. Visser (Visserijcoöperatie Urk); ˜ T. Visser (Visafslag Urk); ˜ J. Schenk (Northseafood); ˜ J. van Veen (Dayseaday, bestuurslid BKU); ˜ G. Meun (secretaris PO Oost, secretaris Landelijke Visserijverenigingen, voorzitter NSFO -Engelse producentenorganisatie van Urker Vlagkotters- en directeur visafslag Harlingen); ˜ K.J. Koffeman (mede-eigenaar rederij Geertruida en zittend in werkgroep herstructurering zeevisserij), bedanken voor hun medewerking voor het totstandkomen van dit rapport. Bewust is gekozen voor personen uit diverse sectoren en functies. Daardoor ontstaat er een compleet beeld van de ontwikkeling op Urk en heeft het geleid tot de realisatie van dit rapport.

Geert Snijder & Albert Korf

6


2. Inleiding De afgelopen jaren is gebleken dat rapporten als deze vaak onderin de la verdwijnen. Er wordt niets mee gedaan. Maar daar is dit rapport niet voor bedoeld. Ons doel is om met het rapport discussie los te maken in de positieve zin van het woord: constructief. Het rapport laat de problemen en negatieve kanten zien van de huidige bedrijfsvoering binnen de visserij en de visindustrie. Dit zorgt voor een negatieve teneur van het rapport. Er zou natuurlijk ook gesproken kunnen worden over de prachtige resultaten die er binnen de hele visketen in de achterliggende jaren behaald zijn, maar daarmee missen we echter de realiteit. Er moet gefocust worden op de toekomst en afgeworpen worden.

ballast uit het verleden moet

De toon in het rapport is direct en ongezouten. Men moet wakker worden. Het besef is er dat het op de huidige manier niet verder kan. Er zal met z’n allen gewerkt moeten worden aan een toekomstgerichte slagvaardige vloot. En dat kunnen we alleen bereiken door een cultuuromslag te maken, maar vooral door betere samenwerking! Wees dus geen meeloper, maar doe actief mee en wees bereid tot samenwerking. In het rapport worden een aantal onderwerpen behandeld, in de eerste plaats natuurlijk de visserij en de visindustrie. Verder wordt ook aandacht gegeven aan de ideeën van het scholteam, de mogelijkheid van een eigen keurmerk, de promotie van onze vis, de positie van Urk, en de relatie met de gemeente Urk. Na een beschrijving per onderwerp worden er conclusies en aanbevelingen per onderwerp gegeven. Op basis van uitkomsten zullen de verantwoordelijke personen binnen verschillende sectoren actie moeten ondernemen.

de de

7


3. Informatie en bevindingen Uit gesprekken met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en uit de visserij zijn de volgende bevinding samengesteld. In het rapport wordt aandacht besteedt aan de verschillende onderwerpen die soms door elkaar lopen of elkaar overlappen doordat ze dezelfde raakvlakken hebben.

3.1 Visserij Een jaar of veertig terug begon men te vissen met de boomkor. De vangsten waren goed. Men installeerde motoren met meer vermogen om meer vis te vangen. In de loop der tijd zijn schol en tong de meest beviste soorten geworden. Op Urk is schol het belangrijkste product in de verwerkende industrie. De vangsten waren groot, olie goedkoop en de besommingen hoog. De vissers dachten dat de Noordzee onuitputtelijk was. Met duurzaamheid en verantwoord vissen werd niet genoeg rekening gehouden. Quotering (convenant) door de overheid was het gevolg (na de visserijoorlog van de jaren ’80). Ook na quotering hadden sommige vissers niet genoeg oog voor duurzaamheid op hun visgebied. Er werd/wordt op (kleine) schaal illegaal aangevoerd en ook ondermaatse vis moet het daarbij ontgelden. Dit vernietigt de toekomst van de visserij. De algemene opinie is daardoor als logisch gevolg meestal in het nadeel van de vissers.

3.1.1 Veranderingen visstand De visbestanden nemen de laatste 10 jaar ondanks een afbouw van de vloot structureel af. Voor de beleidsmakers is visserij door middel van quotering de enige knop waar aan gedraaid kan worden. Op advies van biologen gingen de quota’s de laatste jaren omlaag. Volgens het ICES hebben de paaibestanden van haring, kabeljauw, schol en tong zich als volgt ontwikkeld:

8


Volgens wetenschappers is er naast overbevissing iets anders aan de hand. Het pro ductieniveau van jaren ’70 en ’80 is er niet meer. Dit is te wijten temperatuurveranderingen,

aan andere

meerdere stromingen,

en

oorzaken: minder

nutriënten. Het ecosysteem van de Noordzee is duidelijk aan het veranderen. Er komen meer zuidelijke soorten als schar, poon, mul, en zeebaars.

3.1.2 Dialoog om duurzaamheid De laatste jaren waren biologen, natuurorganisaties en de overheid al overtuigd dat het anders moet met de Noordzee. Zij slaan echter te ver door naar de andere zijde. Samen met de vissers zou de dialoog gezocht moeten worden, met als gemene deler: duurzaamheid. De visserij heeft daar baat bij, evenals de overige

9


belanghebbenden. Men verschilt van mening over de manier waarop het begrip duurzaamheid vorm gegeven kan worden. Een stukje realiteitszin is de visserman de laatste jaren bijgebracht. Dit is terecht in verband met milieu en rentmeesterschap.

3.1.3 Urker vissers De Urker vissers zijn harde werkers, ze nemen risico’s, lopen voorop in de acceptatie van nieuwe technologie. Het succes voor Urk is geweest dat Urkers zijn overgegaan op vlagschepen. Daarmee is het quotum flink uitgebreid. In 1987 had Urk 130 geregistreerde kotters. In 2006 zijn dat er 120 geworden. Daarbij moet echter wel vermeldt worden dat de vloot nu bestaat uit 60 vlagkotters en 60 Nederlandse kotters. Kwantitatief zijn er dus maar enkele verdwenen (in vergelijking met andere havens waar het aantal kotters sterk is afgenomen). In de toptijd voer er 800 man op de vloot, momenteel zijn dat er nog 500, terwijl Urk toch groeit. Hieraan wordt gezien dat de visserij niet meer trekt en veel onzekerheid geeft voor toekomst. De visserijschool trekt minder leerlingen. Daardoor komen meer Polen en Engelsen als bemanning. Er heerst de mening dat wanneer de vooruitzichten positief waren voor de toekomst van de visserij er veel meer belangstelling zou zijn.

3.1.4 Dieselcrisis en maatregelen Pas toen de olieprijzen schrikbarend begonnen te stijgen sloeg bij veel reders de schrik om het hart. De vissers zijn pas bereid tot innovatie en duurzaamheid als het geld oplevert. Veel reders schreeuwen moord en brand en zeggen dat ze niet verder kunnen vissen door de hoge kosten. Maar er zijn schepen die nog steeds goed renderen door de hoge besommingen. Er zullen gerust kotters tussen zitten die niet meer renderen en dus verlies draaien. Deze moeten ook reëel zijn en zich bezinnen op de toekomst: doorgaan of stoppen. In geval van doorgaan: hoe, en op welke manier? 2007 wordt een beslissend jaar voor velen, maar men moet niet vergeten dat met de invoering van de euro in 2000 ook de visprijzen gestegen zijn! Het break-evenpoint zal voor iedere kotter (in ieder geval bij de financiële man) bekend zijn. Men weet hoeveel er iedere week gemaakt moet worden om quitte te draaien. Het break-evenpoint

10


alleen is natuurlijk niet voldoende, maar dan is er in ieder geval een oriëntatiepunt. Er moet in de plus gedraaid worden voor lonen, investeringen, aflossingen en wat dies meer zij.

Brandstofverbruik Het grootste deel van het brandstofverbruik in de boomkorvisserij wordt veroorzaakt door de weerstand van de vistuigen. Deze bedraagt tijdens het vissen 90 à 95% van de totale weerstand. De rest van de weerstand wordt gevormd door de weerstand van het schip. Aangezien de boomkorkotters ongeveer 70% van hun tijd daadwerkelijk vissen, zal circa 65% van de brandstof gebruikt worden om de tuigen over de bodem en door het water te trekken. De weerstand van de wekkers bedraagt circa 30% van de totale weerstand (Blom, 1983). Tevens is de invloed van de netopening op de weerstand groot. Een vermindering van de verticale netopening levert een flinke weerstandsvermindering op. Boomkorvissers die de hoogte van de bovenpees verlagen teneinde de bijvangst van kabeljauw te verminderen besparen dus tevens brandstof.

De dieselcris is heeft meegeholpen aan maatregelen. Daardoor verandert er veel dit jaar. Het wordt een jaar van bezinning en realisme. Voor het merendeel van de vissers is het gezond om eens met de neus op de feiten te worden gedrukt: “Ben ik nog verstandig bezig?” Ze zullen de druk op zich voelen toenemen. Waarschijnlijk komt men er door innovatie en kostenbesparing weer bovenop. Alleen de kotters die geen reserves hebben om een periode van mindere tijden en innovatie (wat investeringen met zich meebrengt) te overbruggen, krijgen het moeilijk.

3.1.5 Sectorvertegenwoordigers in de fout Er is begrip voor het ontbreken van visie op langer termijn bij de visserman, de visserman heeft daar de tijd niet voor gehad: het was werken, werken en nog eens werken. De taak ligt deels bij de leiders van de verschillende vissersbonden. De sectorvertegenwoordigers moeten zich bezighouden met het belang van de sector. Punt een: Er is te weinig lobby in Den Haag en Brussel. De slag is gemist om de dialoog met de milieuorganisaties aan te gaan. Sectorvertegenwoordigers kunnen heel moeilijk met elkaar kunnen samenwerken. Er zullen mensen moeten komen die de kar binnen de sectoren willen trekken. Deze moeten professioneel zijn: hoe

11


kan ik boven de partijen blijven staan?! De eigen sector is negatief over van alles en nog wat.

3.1.6 Toekomst visserij Urk Als het zo doorgaat is over 10 jaar 2/3 van de vloot verdwenen. De afslag houdt in de begroting al rekening met het afvallen van 30% van de vloot. De ontwikkelingen in de kottersector zijn in de laatste 10 jaar nihil geweest. Er zitten teveel problemen tussen vangst en verwerking en eindproduct.

12


3.2 Visverwerkingindustrie De Urker bedrijvigheid is uniek. Met meer dan 1000 bedrijven heeft Urk een groot potentieel. De gemeente heeft in haar economisch beleid de diversificatie van het bedrijfsleven benadrukt. Dit beleid lijkt eindelijk vruchten af te werpen. Urk is binnen Flevoland en Nederland één van de grootste relatieve stijgers op de startersmarkt van ondernemingen.

3.2.1 Omzetontwikkeling en export Het aantal arbeidsplaatsen in het Urker bedrijfsleven is in 2005 met 1,4% gestegen. De sectoren industrie (+2,4%) en met name de groothandel (+10,2%) dragen bij aan deze toename. In de bouwsector is de werkgelegenheid juist sterk afgenomen (-8,3%) van de op Urk gevestigde bedrijven. De bedrijven op Urk geven in 2005 een toename aan (+3,4%) van de reële omzetontwikkeling (na correctie voor prijsstijgingen). In 2004 was de omzetontwikkeling op Urk nog negatief (-1,1%). Urk behaalt wel de hoogste toename van Flevoland (gemiddeld 1,9%). Urk heeft deze groei te danken aan de binnenlandse omzetontwikkeling (+4,6%). De exportindex van Urk valt in tegenstelling tot vorig jaar (2004) negatief uit (-1,7%). Dit heeft te maken met het afvallen van spelers op de exportmarkt van vis. Momenteel groeit de export weer. Omzetontwikkeling (reëel per gemeente in percentages, 2003-2004-2005)

De bedrijven op Urk zijn in 2005 de koppositie voor wat betreft het aandeel van de omzet dat wordt geëxporteerd kwijtgeraakt. De verschillen tussen grote en kleine bedrijven zijn op dit gebied

13


groot. Bij de bedrijven met 50 of meer werkzame personen bestaat dit aandeel uit 65%. Bij de bedrijven met 2 tot 50 werkzame personen ligt het aandeel van de omzet dat wordt geëxporteerd op 8,2%. Wel neemt het aantal bedrijven dat exporteert toe van 8% naar 14%. Deze groei wordt met name gerealiseerd door de kleinere bedrijven. (bron: drs. Bijmans, A.J.L.; Sel, B. van der,; Siepel, R. 2006: Het bedrijfsleven in Flevoland 2005. Kamer van Koophandel en Fabrieken van Flevoland). Tabel exportwaarde van vis uit Nederland

De visverwerkingindustrie is vanouds één van de weinige die exporteert. De lichte dip van de export toont aan dat het minder gaat. Enke le grote bedrijven hebben het moeilijk.

14


Door velen wordt aangegeven dat de concurrentie moordend is. Er kunnen onderling geen afspraken worden gemaakt. Als men een contract met een grote klant kan tekenen dan probeert men de winstmarge zo laag mogelijk te houden om het contract binnen te halen en om toch maar aan het werk te blijven. De visverwerkingsbedrijven zijn verenigd in de Vereniging van Visgroothandelaren Urk (VVU). De concurrentie tussen de leden onderling is ook moordend.

3.2.2 Visverwerking en handel De marge staat teveel onder druk. Volgens velen moet de marge verbeteren. Grote vraag is alleen hoe de marge verbeterd kan worden! Een optie is om de kwaliteit te verbeteren waardoor de prijs langzaam omhoog kan. Er is geld nodig om te investeren, renoveren, onderhoud, etc. Nederland is sterk in vis ten opzichte van de wereld. De visverwerkingindustrie is heel erg in beweging. Buitenlandse importvis overtreft 2x de aanvoer uit de Noordzee qua kilo’s. Er komen ook steeds meer traders op Urk. Ze laten de vis invoeren, geven er meerwaarde aan en schuiven het weer door. Het is een uitdaging om vis te importeren, maar het vormt tevens een bedreiging, want iedereen kan in feite hetzelfde doen. Import levert maar een kleine bijdrage aan de werkgelegenheid op Urk, naar schatting ongeveer 30 fte. Dat in tegenstelling tot de verwerkingsindustrie op Urk, samen met de spin-off zorgen zij voor meer dan 1500 arbeidsplaatsen!

Ander veilsysteem visafslag “We denken voorzichtig na over het veranderen van het veilingsysteem. Waarschijnlijk worden we een bemiddelingskantoor in plaats van verkoop via de klok. Daar liggen ook kansen voor de afslag: het importeren van buitenlandse vis en in porties verder verkopen zou een optie kunnen zijn.” Teun Visser (Visafslag Urk)

15


De import van buitenlandse vissoorten is niet te stuiten. Tekorten aan vis die ontstaan door minder aanlandingen moeten worden opgevuld met producten van elders. In 1980 was het scholquotum 105.000 ton, terwijl dit nu 55.000 ton is. En dat terwijl de bevolking nog toeneemt en de vraag dus ook.

In 1997 werd wereldwijd 94 miljoen ton vis gegeten, dat was gemiddeld 13,5 kg per persoon. Japanners aten de meeste vis; jaarlijks 72 kg per persoon. Spanjaarden aten 41 kg, Fransen 25 kg en Amerikanen 7 kg. Nederlanders aten gemiddeld maar 7 tot 8 kg vis per jaar. In 2005 is de visconsumptie flink gegroeid. Zo eten de Spanjaarden nu 55kg per jaar, de Fransen 30 kg, en de Nederlander is verdubbeld tot 14,6 kg! Nederland is samen met de Verenigde Staten en België een van de landen die de minste vis verorberen. Waarschijnlijk komt dit doordat het aanbod van verse vis in deze landen in vergelijking met de zuidelijkere landen minimaal is. In de warmere landen als Frankrijk, Portugal en Spanje liggen de viskramen dagelijks overladen met verse vissoorten. Het aanbod in Nederland wordt wel groter. Ook supermarkten bieden momenteel visproducten aan.

De Nederlander is op gebied van de handel veel breder ingesteld dan de rest van de wereld, tenminste; zo staan we bekend. De toegevoegde waarde op de producten wordt echter minder. Om die reden zal het accent in de toekomst steeds minder liggen op verwerking. De activiteiten waar Urk zich sterk in moet maken zijn portioneren, transport, opslag en financiering van geïmporteerde vis, naast natuurlijk de verwerking van de aanvoer uit de Noordzee zoals nu al gebeurt. Grote klanten, de supermarktketens, willen hoge kwaliteit en gespecialiseerde producten. Dit vraagt op Urk binnen de visserij en de visverwerkingindustrie om beleidsmatig kunnen denken!

managers

die

strategisch

en

3.2.3 Opleiding en innovatie Er is te weinig opleiding binnen het bedrijfsleven van Urk. Bedrijfsopvolging loopt vaak van vader op zoon en er is weinig achtergrond om een bedrijf te kunnen sturen. Urk loopt achter qua opleiding en management.

16


Er zal meer producten procesinnovatie moeten plaatsvinden, daardoor kan meer toegevoegde waarde worden gecreëerd. Urk was altijd een productiecentrum dat zijn producten leverde aan de groothandel. Deze groothandelsfunctie is overgenomen door de productiebedrijven. Deze bedrijven moet daarom kijken hoe de visindustrie vis nog beter op kan laten nemen in de voedselketen in Nederland. Men is daar al mee bezig. We moeten af zien te komen van het negatieve imago van vis.

Riekelt Korf (Korf Vis BV en Urker Verse Vismarkt): “Wij zijn met de Urker Verse Vismarkt begonnen. Niet omdat het minder wordt, maar we wilden na jaren eens iets nieuws en zagen hier een gat in de markt. We willen de vismarkt langzaam laten groeien. Maar door de hoge prijzen aan de afslag durven we de marge die we nodig hebben niet meer te nemen.” “Een tijdje terug zijn we naar Denemarken geweest om te kijken hoe alles er daar toegaat. Hoe wordt de vis daar verwerkt? Hoe is de aanvoer? Hoe is de kwaliteit? En kunnen we contacten leggen? We kopen sindsdien ook vis in vanuit Denemarken. Dit is kwalitatief goede vis.”

Een Urker blijft zoeken naar alternatieven. Dit gebeurt niet gelijk, maar komt op den duur boven borrelen. Op dit moment verdient men soms niets om het personeel maar aan de praat te houden. Een Urker gaat tot het einde door. Een bedreiging vormt ook nog eens de optie dat supermarkten zelf producten importeren in plaats van ze via Urk in te kopen. Dit zou moeten aanzetten tot innovatie. Volgens Teun Visser (Visafslag Urk) vindt er momenteel “weinig innovatie plaats met het product vis. De innovatie-inspanningen zouden gericht moeten zijn op meer toegevoegde hoofdmoot.”

waarde

in

de

product-voedsel-lijn

met

vis

als

Als men, volgens Johannes Schenk (Northseafood), tijdig inspeelt op veranderingen dan overleeft de visindustrie het wel. Northseafood heeft dat in zich, die redt zich wel. Dayseaday pakt het anders aan en gaat zelf op onderzoek uit naar nieuwe producten in het buitenland. Het bedrijf is een trendsetter op Urk qua ontwikkelingen. Ze houdt zich bezig met de nieuwste ontwikkelingen. Een voorbeeld is het Ghana-project.

17


Innovatie in Ghana De visgroothandelaren Dayseaday uit Urk en Van Wijk uit Scheveningen zijn partner geworden in een Ghanees project voor duurzame tonijnvangst. Hierbij zal de vangst en export van verse tonijn als motor gaan fungeren. Naast het opzetten van de tonijnvisserij en -verwerking omvat het project de realisatie van een scheepswerf voor de productie van glasvezelboten, het opzetten van een kredietfaciliteit om vissers in staat te stellen een nieuwe boot aan te schaffen en het versterken van de Ghanese visserijorganisaties. Volgens Henk van Veen van Dayseaday op Urk is duurzame visserij alleen haalbaar indien financieel onafhankelijke visserijorganisaties hierin het voortouw nemen. Volgens hem worden in de meeste Afrikaanse landen de visrechten verkwanseld aan zowel Aziatische als Europese visserijmaatschappijen die het begrip duurzaamheid niet bepaald onderschrijven. Dinsdag 18 juli 2006: Visserijnieuws

Sommige afnemers willen geen schol, tong en kabeljauw meer in de schappen. De klanten (supermarktketens) van de visverwerkingindustrie, en dan vooral de grote jongens, kijken snel naar pers en media en beslissen dan of ze een product al dan niet gaan aanbieden.

3.2.4 Toekomst Nederland is sterk in vis ten opzichte van de wereld. De Urker staat niet stil bij het moment, is flexibel en past zich aan. De aanvoer uit derdewereldlanden zal groter worden door lagere quota. De visindustrie zal de klanten steeds gespecialiseerder moeten bedienen. Zoals de ontwikkelingen nu laat zien wordt de vraag naar vis nog groter. Door specialisatie, grotere vraag en betere kwaliteit kunnen de marges langzaam omhoog. Urk is groot geworden door de boomkorvisserij. Schol is op het moment nog steeds het belangrijkste individuele product, maar legt het wel af tegen het totaal van de andere vissoorten qua hoeveelheid. Schol is een heel goed product, nog steeds een hoofdproduct, en het blijft één van de beste producten! Om dat over te brengen op de consument en op die namier de prijs omhoog te krijgen is het binnen de vissector van belang om uitlatingen en persberichten professioneel te communiceren richting de maatschappelijke organisaties en vooral richting de consument, maar ook richting de betrokken personen binnen de

18


sectoren! Er mag met trots gezegd worden dat de visindustrie ondanks de zware tijden toch nog groeit.

19


3.3 Scholteam De aanvoersector wil zelf de schol op de markt zetten en wil zich vooral richten op de Duitse markt met het verse product. Deze sector wil dat er een kwaliteitsproduct op de markt wordt gezet. Er gaat dus als het ware een soort keurmerk komen. De sector onderstreept dat men op deze manier een soort garantie wil bieden richting de consument dat het om een kwaliteitsproduct gaat. Hierbij moet wel een kanttekening worden geplaatst, want doel van het project is om de prijs van scholproducten te laten stijgen, waarvan uiteindelijk de visserman moet profiteren. Maar: “De deelnemers aan het project moeten discipline tonen. Daar staat of valt het succes mee. Zij moeten bereid zijn om even geen vis te vangen of om met een lagere prijs akkoord te gaan. Dat kan voor een individuele visser een tegenvaller zijn”, aldus Nooitgedagt (voorzitter Nederlandse Vissersbond). Ook Van Urk (voorzitter PO Oost) benadrukt dat het in eerste instantie nog geen voordeel hoeft op te leveren op de retailmarkt. “De retailmarkt is gebaat bij continuïteit van aanvoer en een vaste prijs voor het hele jaar. Dan kan het dus wel eens gebeuren dat je minder geld krijgt dan er in de afslag wordt gegeven.” De visindustrie en de handel zijn niet gecharmeerd van het plan. Men wil graag meewerken aan duurzaamheid en aan een upgrading van het scholproduct qua kwaliteit, maar de visindustrie en de handel zijn ervan overtuigd dat zij de beste prijs kunnen maken voor de visserman.

3.3.1 Kwaliteit Het scholteam heeft kwaliteit hoog in het vaandel staan en wil voorkomen dat de markt verslechtert door aanbieders van kwalitatief mindere scholproducten. Ook glacering, fosfatering en injectering door de huidige aanbieders is volgens het scholteam niet nodig. Deze stellingname is echter ongenuanceerd. Het is nodig om ten behoeve van kwaliteit en houdbaarheid een bepaald percentage te glaceren, fosfateren en injecteren. Dit is wettelijk toegestaan. Het hoeft ook niet ten nadele te zijn van het scholproduct. Neem bijvoorbeeld de kippenwereld. Daar zijn deze

20


activiteiten de normaalste zaak van de wereld. En toch smaakt kipfilet altijd weer heerlijk. (bron: gebaseerd op ‘Schol brengt te weinig geld op!’. Visserijnieuws: dinsdag 10 januari 2006)

3.3.2 Prijs en concurrentie De prijs van scholproducten is niet verder op te drijven door te proberen kwaliteitsproducten in de markt te zetten en op die manier te concurreren met andere aanbieders van schol. De kleinverpakking is bestemd voor supermarkten, die zelf een strenge kwaliteitscontrole hebben. Dit scholproduct is dan ook al van topkwaliteit. Hier is dus geen kwaliteitsverbetering mogelijk en dit is ook een markt waar je niet wekelijks tegen elkaar wordt uitgespeeld, maar waar gewerkt wordt met contractprijzen voor minimaal een half jaar. Het is naïef om te denken dat als de aanvoersector zelf het scholproduct aanbiedt, dat de supermarkten dan een hogere prijs willen onderhandelingen waar vrijwel

betalen. “Dat zijn keiharde geen margeverbeteringen te

behalen zijn, omdat uiteindelijk de consument de prijs bepaalt”, zegt Johannes Schenk van Northseafood. Voordat het scholproduct uiteindelijk bij de consument op tafel ligt is er een heel proces aan vooraf gegaan. Vangst, verwerking, handel via commissionairs, distributie, kleinverpakking en ga zo maar door. De prijs die uiteindelijk wordt betaald in bijvoorbeeld de supermarkt in Italië is terecht, maar zou bij een herpositionering van het scholproduct nog verder omhoog kunnen. Schol verdient een plaats in het topsegment van de vis. De aanvoersector en de handel/verwerking zijn het er samen over eens dat schol een product is dat van topkwaliteit is. Om die reden is schol in feite ondergewaardeerd in prijs. De consument eet toch maar 200 gram. Schol heeft een goed aroma, is goed te fileren, bevat geen graat, is makkelijk te bereiden, heeft een goede structuur. Een bijkomend voordeel: er is geen goed alternatief voor schol voorhanden. Schol is het allerbeste wat de Noordzee te bieden heeft. In vergelijking met andere vissoorten is de prijs te laag. De consument betaald uiteindelijk de prijs, en als deze er van overtuigd zijn dat schol een topproduct dan is de consument ook bereid meer te betalen. Om de consument zover te krijgen zal er reclame gemaakt en campagne gevoerd moeten worden. Schol moet een exclusief product worden.

21


3.3.3 Samenwerking Het scholteam zou er beter aan doen om de handen ineen te slaan met de handel en verwerking en zich op de promotie van schol te richten. Laten de aanvoer, verwerking en handel één blok vormen om op die manier sterk in de markt te staan. Een

interessante

gedachtegang

is

om

een

overkoepelende

organisatie in het leven te roepen die de gehele keten vertegenwoordigt en die de onderhandelingen voert met de klanten. De pelagische sector heeft deze stap in het verleden al gemaakt: een export- en marketingcombinatie van vier grote Nederlandse rederijen: Parlevliet & Van de Plas, Jaczon, Vrolijk en Van der Zwan. Als The Group proberen de bedrijven samen nieuwe afzetmarkten te vinden en visrechten te verwerven. Door

de

vele

schakeringen

binnen

de

platvisketen

is

een

vergelijking met de pelagische sector niet realistisch, zo niet onmogelijk. Maar doel is wel dat er gestuurd wordt op samenwerking.

22


3.4 Keurmerk Een keurmerk voor vis, en dan vooral het scholproduct, wordt door iedereen toegejuicht. Maar in de praktijk blijkt dit niet haalbaar. Dit vanwege eigenbelang en te weinig bereidheid tot samenwerking. De marketing en promotie zal ook nog heel wat voeten in de aarde hebben. Ondanks deze bezwaren vinden zowel de aanvoersector als de concurrerende visverwerkingindustrie dat het keurmerk er móét komen. Het liefst zo snel mogelijk. Het Nederlands Visbureau is met een pilotproject bezig van scholfilet naar Italië. De stichting voor het keurmerk is al opgericht. De eisen van het keurmerk zijn onder andere kwaliteit, informatie en grondstoffen.

3.4.1 Vissector Ondertussen praat de Nederlandse kottersector ook met maatschappelijke organisaties als Stichting De Noordzee en het Wereldnatuurfonds over een zogeheten maatschappelijk convenant. Jaren terug hebben we een grote slag gemist, en dat breekt ons nu op. Er zal contact gelegd moeten worden. Veel vissers voelen hier niet veel voor, maar men moet wel. De platvisvisserij slaat het pad in op weg naar het MSC-keurmerk (zie kader onder). Als eerste stap zal een offerte-aanvraag de deur uitgaan voor een vooronderzoek. Uit dat onderzoek moet blijken waar de Nederlandse platvisvisserij staat ten opzichte van de door Marine Stewardship Council gehanteerde normen: wat zijn de probleempunten en wat moet er gebeuren om die op te lossen?

Het MSC keurmerk is een internationaal keurmerk voor een goed beheerde, duurzame visserij. Er wordt op zo'n manier gevist dat de visstand en de natuur niet worden aangetast. De vis is te herkennen aan het MSC-logo op de verpakking. Bron: www.msc.org

23


Het keurmerk moet gekoppeld worden aan verantwoord vissen en moet aan boord beginnen. De vismethode middels de boomkor is kwantitatief zeer goed. Kwalitatief niet. De vis wordt beschadigd. Het bewustwordingsproces moet in gang worden gezet bij de consument door middel van promotie. Voor de visserman is het keurmerk ook van belang. Vissers zullen kwalitatieve vis leveren tegen waarschijnlijk hogere prijzen. Het keurmerk mag er dan ook komen van de visserman, mits: “In de eerste jaren de eisen niet te hoog liggen en we naar zwaardere Koffeman.

eisen

toe

kunnen

groeien”,

volgens

Klaas

Jelle

3.4.2 Regionale keurmerken Voorbeelden van specifieke keurmerken zijn Waddengoud en Zeeuwse Tong. Ook voor Urk zou een dergelijk keurmerk opgericht kunnen worden dat specifiek gericht zou moeten zijn op schol. Daar ligt misschien een mogelijkheid voor de visindustrie en de aanvoersector om dit onderwerp samen op te pakken. Zo kunnen beide partijen profiteren van het goed vermarkten en commercialiseren van het keurmerk en daarmee van de scholproducten. Dit vraagt natuurlijk marketinginspanningen die door een onafhankelijke onderneming uitgevoerd zullen moeten worden.

De eerste duurzaam gevangen vissoort in Nederland is de harder. Hij is als gerookte vis verkrijgbaar met het keurmerk Waddengoud. De vis wordt kleinschalig en op een gecertificeerde duurzame wijze in de Waddenzee gevangen. Dat wil zeggen dat het harderbestand niet in gevaar komt en dat de voedselketen van vogels en zeehonden niet wordt verstoord. De criteria en richtlijnen zijn goedgekeurd door de Waddenvereniging en Vogelbescherming Nederland. Onafhankelijke controle vindt plaats om te zorgen dat vissers en verwerkers zich eraan houden. Bron: www.waddengoud.nl en www.erkendstreekproduct.nl

24


3.5 Vispromotie Het imago van Urk ten aanzien van visserij is slecht in de pers. Bij uitleg ontstaat er echter wel begrip. In de jaren ’80 was er de visserijoorlog. Als gevolg daarop kwam er in de jaren ’90 het convenant met de overheid. De politieke en maatschappelijke opinie is nu anders dan toen. Nu speelt het milieu een grotere rol. Niet iedereen gelooft dat echter klakkeloos meer. Het sijpelt door dat de overheid samen met de vissers werkt aan duurzame visserij. Imagoverbetering van schol en tong is het doel. Breng deze soorten naar een hoger niveau, en zodoende naar een hogere prijs. Dit kan alleen als de vangsttechnieken verbeteren. De schol moet een upgrade krijgen: minder beschadigingen, betere kwaliteit, keurmerk, certificering, betere behandeling aan boord, koeling, etc. Ook het MSC-label moet er komen. (zie keurmerk). Er moet worden ingesprongen op de vraag naar vis omdat vlees de laatste jaren steeds meer negatieve publiciteit heeft gehad. Italië is het grootste scholland. ’t Kost tijd en geld om schol te promoten. Vervangende producten kunnen niet op tegen schol en tong als die goed wordt gepromoot. De andere soorten zijn alleen bedoeld als opvang van een grote vraag. Het product schol moet als een exclusief product in de markt worden gezet. Er moet iemand komen die boven alle partijen staat en die bemiddeld tussen handel en aanvoer. De eis is een onafhankelijke en sterke persoonlijkheid of stichting. Deze eis wordt ingevuld met de oprichting van het Productschap Vis.

3.5.1 Stichting Nederlands Visbureau De promotie van visproducten wordt in Nederland verzorgd door de stichting Nederlands Visbureau. In 1984 is de Stichting Nederlands Visbureau in het leven geroepen. De individuele vispromotie schoot tekort. Het Nederlands Visbureau, opgericht door vertegenwoordigers uit de vissector, diende vanuit een neutrale positie de collectieve promotie vorm te geven.

25


3.5.1.1 Collectieve promotie Met collectieve vispromotie kan resultaat worden verwacht, dat individueel niet bereikt kan worden. Neutrale collectieve vispromotie heeft een toegevoegde waarde boven merkreclame. Een gezamenlijke aanpak werkt kostenbesparend waardoor het niveau van de reclamevoering kan worden opgevoerd.

3.5.1.2 Missie Het Nederlands Visbureau heeft als taak de totale afzet van vis en visproducten, die via de Nederlandse afzetkanalen gaan, te bevorderen voor bedrijven en organisaties die daartoe direct of indirect een financiële bijdrage leveren. Dit ter versterking c.q. handhaving van de Nederlandse marktpositie in de diverse landen middels de door het bestuur vastgestelde instrumenten.

3.5.1.3 Doelstellingen Uit de missie zijn de volgende doelstellingen ontwikkeld: ˜ Het versterken van het imago van vis op de Nederlandse markt en het versterken van het imago van vis uit Nederland op de exportmarkten. ˜ Het vergroten van de vraag naar vis op de Nederlandse markt en het vergroten van de vraag naar vis uit Nederland op de exportmarkten.

3.5.1.4 Financiering Vanuit de Europese Unie is door middel van een regeling besloten dat promotieactiviteiten worden gefinancierd door middel van heffingen die worden opgelegd aan: ˜ Nederlandse aanvoerders wanneer zij zeevis aanvoeren, ˜ Nederlandse handelaren wanneer zij zeevis aankopen van Nederlandse aanvoerders en wanneer zij vis en visproducten inkopen die fysiek in Nederland zijn of komen, ˜ Nederlandse kleinhandelaren wanneer zij vis en visproducten verkopen aan particulieren. ˜ Aanvoer van vis door Nederlandse ondernemers op andere wijze dan met een vissersvaartuig (bijvoorbeeld het rapen van kokkels). Om de steunregeling te financieren (maximum)heffingen worden opgelegd:

zullen

de

volgende

26


a) aan Nederlandse ondernemers die zeevis aanvoeren: voor de aanvoer door trawlers geldt ten hoogste een tarief van 1,5 promille (vóór 2005: 0,6 promille) en voor de overige aanvoer geldt ten hoogste een tarief van 1,5 promille (vóór 2005: 0,7 promille); b) bij het in de handel brengen van zeevis die is aangevoerd met een in Nederland geregistreerd vissersvaartuig: voor de aankoop van trawlers geldt ten hoogste een tarief van 1,5 promille (vóór 2005: 0,7 promille) en voor de overige aankoop geldt ten hoogste een tarief van 1,5 promille (vóór 2005: 0,8 promille); c) bij aankoop (invoer) van vis en visproducten die fysiek in Nederland komen, geldt ten hoogste een tarief van 1,5 promille (vóór 2005: 0,6 promille); d) bij verkoop van vis en visproducten aan particulieren door een kleinhandelaar geldt ten hoogste een heffing van 200 euro per verkooppunt (vóór 2005: 80 euro). De beschikbare middelen zullen worden gebruikt voor collectieve promotieactiviteiten. In de praktijk zullen nagenoeg alle opbrengsten gaan naar de Stichting Nederlands Visbureau, die is opgericht om vanuit een neutrale positie collectieve promotieactiviteiten te ontwikkelen en uit te voeren.

3.5.1.5 Promotiekanalen Via

media

als

TV,

kranten

en

huis-aan-huisbladen

worden

advertenties verzorgd. Voorts wordt gebruik gemaakt van posters, folders en receptenboekjes. De activiteiten die door het Nederlands Visbureau worden georganiseerd vinden voornamelijk in Nederland plaats ten behoeve van de gehele sector. Ook door het Productschap Vis gemaakte kosten voor collectieve promotie kunnen ten laste van het fonds voor vispromotie worden gebracht. Verder kan bijvoorbeeld worden gedacht aan subsidies voor andere stichtingen of verenigingen die collectieve promotieactiviteiten verzorgen, zoals jaarlijks georganiseerde visserijdagen of beurzen. Altijd dient sprake te zijn van generieke vispromotie, dus ondernemers.

zonder

verwijzing

naar

Nederlandse

vis

of

27


3.5.1.6 Profilering en profiteren Bij de collectieve promotie wordt onder meer aandacht besteed aan het behoud en de verhoging van het vertrouwen van de consument in de kwaliteit van de op de Europese markt gebrachte vis en visproducten, inclusief de uit het buitenland afkomstige vis en visproducten. Alle ondernemingen in de vissector die de heffing moeten betalen, zullen profiteren van de promotie die door middel van de gemelde regeling wordt gefinancierd. De totale opbrengsten van de heffing worden voor 2005 begroot op 850.000 euro.

3.5.1.7 Budgettaire problemen Budgettair red je het echter niet tegen de maatschappelijke stichtingen als Stichting de Noordzee en het WNF. Het WNF had voor één reclamespotje een budget van 7 miljoen euro, terwijl wij een gezamenlijke pot hebben voor scholpromotie van maar 200.000 euro. Het visbureau doet het steeds beter op gebied van promotie maar heeft nog een lange weg te gaan. In de nieuwsbrief van het Nederlands Visbureau van 6 september 2006 stond het volgende artikel:

3.5.2 Scholpromotie in Italië Volgens Merel Leisink van het Nederlands Visbureau uit Rijswijk gebeurt er momenteel het volgende rond de scholpromotie: “Het Nederlands Visbureau voert promotie voor schol in Italië en Nederland. In het kader van de promotie in Italië wordt op dit moment in de Product Advies Commissie (PAC) Schol (waar vertegenwoordigers uit alle geledingen uit de scholsector in zitten) gewerkt aan plannen een beeldmerk voor schol in Italië te introduceren. Voor de promotie van schol in Italië is een nieuwe advertentie ontwikkeld. Deze wordt in de laatste vier maanden van het jaar in diverse bladen geplaatst. Daarnaast is een beeldmerk voor Principessa Platessa (het beeld van de campagne van Nederlandse schol in Italië) ontwikkeld dat ingezet moet gaan worden om de

28


schol onderscheidend vermogen mee te geven en meer te laten opvallen in de winkels. Het beeldmerk staat voor kwaliteit. De volgende stap is een strategie implementatie van dit beeldmerk.

te

ontwikkelen

voor

de

Dit beeldmerk is dus nog niet actief. De status van het project is: ˜ De naam Principessa Platessa is geregistreerd bij een Italiaans Merkenbureau. Principessa Platessa is de naam van de campagne in Italië die nu 3 jaar loopt en behoorlijke naamsbekendheid heeft opgebouwd. ˜ Het bijbehorende beeldmerk is vormgegeven maar moet nog officieel worden goedgekeurd in de PAC. Daarna wordt deze ook geregistreerd ˜ Een eerste aanzet voor vereisten die aan bedrijven en producten gesteld gaan worden voor het gebruiken van het beeldmerk zijn opgesteld. Hierover wordt op 12 december verder gesproken in de PAC. ˜ Zodra deze vereisten definitief zijn vastgesteld zullen de volgende stappen die nodig zijn voor implementatie gezet gaan worden.”

29


3.6 Urk en vis Urk en visserij zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De handel in vis legde in de 17e eeuw al de basis voor de Urker welvaart. Vandaag de dag voert de vloot wekelijks een gevarieerd aanbod van verse vis aan. De visserijsector in Nederland concentreert zich op Urk. Maar liefst één derde van de Nederlandse kottervloot vaart onder Urker vlag! Daarnaast verwerkt Urk meer dan tweederde van de totale Nederlandse visaanvoer. De visafslag is verreweg de grootste in Europa. Visverwerkende industrie, handel en logistiek & transport vormen een sterk, internationaal georiënteerd visserijcentrum. Ongeveer driekwart van de omzet is bedoeld voor export.

3.6.1 Omzet en toekomst De visindustrie op Urk is met een omzet van ca. € 900 miljoen een belangrijke pijler onder de plaatselijke economie. Ongeveer 40% van de werkgelegenheid vloeit direct voort uit de visserij. Indirect zorgen logistiek & transport en andere toeleverende diensten voor een nog hoger aandeel in de werkgelegenheid op Urk. Het is uniek dat Urk het platviscentrum van Europa is vooral doordat we niet aan zee liggen. De toekomst lijkt echter niet rooskleurig voor de visserij en de visindustrie op Urk. Vooral door quotering, hoge onkosten en minder vangsten kampt de vissector met fikse tegenwind. Als het echter moeilijk gaat in het bedrijf dan moet de vinger aan de pols worden gehouden. Doordat het moeilijker wordt gaat een mens automatisch meer aanpakken. Je moet in een moeilijke periode een stapje harder doen om te overleven. De Urker ondernemers moeten kijken wat voor hen de ontwikkelingen op lange termijn zijn en daarop anticiperen. Dus geen kortetermijnvisie meer. Over tien jaar zal een deel van de visserijvloot gesaneerd zijn. Als Urker gemeenschap moeten we dan van een productiecentrum getransformeerd zijn naar een distributiecentrum. Op Urk is de kennis en de capaciteit aanwezig om dit te realiseren. Sterk worden als distributiecentrum vraagt om een sterke Urker economie. Door middel van clustering en bundeling van de activiteiten kan dit bereikt worden.

30


Op Urk zijn we meestal huiverig voor nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. Mede daardoor is Urk altijd een voorzichtig tegenstander geweest van andersoortige werkgelegenheid. Maar de vis wordt minder, en andersoortige werkgelegenheid wordt meer, en er moet ook werk gecreëerd worden voor een nieuwe, jonge én grote generatie. Deze omslag vindt momenteel al plaats.

3.6.2 Onmisbare samenwerking Samenwerking is voor onmisbaar instrument

de lange termijn belangrijk en om uit te groeien tot

een een

visserijgemeenschap van wereldformaat. Ook de volgende factoren zijn van belang voor de sector om te overleven en uit te groeien tot wereldspeler: keurmerk, promotieplan, acquisitie, en een extern communicatieplan. Doordat samenwerking van essentieel belang is mag het niet zo zijn dat er tweespalt heerst tussen handel en aanvoer. Daarin speelt de rol van de visafslagen ook mee. De houding van de afslagdirecteuren is teveel één met de visserman, terwijl de visafslag een autonoom bedrijf hoort te zijn dat als doel heeft om een zo hoog mogelijke prijs te bedingen voor de vis. De visafslag is de intermediair voor visserman en handel. Om die reden is het een belangrijke partner om samenwerking te realiseren en zo gezamenlijk sterk te anticiperen op huidige ontwikkelingen.

3.6.3 Internationaal visserijcentrum Wil Urk het internationale visserijcentrum van Europa blijven en een wereldspeler worden op visserijgebied dan zal het meer en meer de functie moeten vervullen van logistiek centrum, distributie, opslag, handel en financiering. De verwerking van diepvriesproducten zal grotendeels in lagelonenlanden geschieden. Volgens de provincie Flevoland zijn er: “randvoorwaarden nodig voor het creëren van deze positie. Hier ligt naar de toekomst toe de oprichting van een ‘kennisinstituut Urk en Vis’ voor de hand, waarbij onder andere gewerkt kan worden aan het vormgeven van aquacultuur en een kwaliteitskeurmerk voor vis. Een belangrijke partner daarbij is het Productschap voor Vis. Vanuit deze kennisclustering zou dan vervolgens een clustering op het gebied van samenwerking nagestreefd kunnen worden.”

31


3.7 Gemeente Urk De gemeente Urk wil graag bezig met de promotie van Urk, zoals beschreven in het beleidsplan economische zaken. Maar het ontbreekt aan mankracht. Visie is er wel, maar er is geen tijd en ruimte om deze te verwezenlijken.

3.7.1 Economie Urk Op Urk liggen er kansen in de dienstensector die nog maar magertjes is vertegenwoordigd. Urk heeft een beroepsbevolking van 6500 man. De arbeidsparticipatie is met 90% het hoogste in Flevoland. Er zijn dus relatief weinig forenzen. Er zijn 1400 uitgaande pendelaars (hoofdzakelijk LBO) en 900 ingaande pendelaars (hoofdzakelijk HBO en MBO). Er moet niet krampachtig gedaan worden over deze pendel (in vergelijking met andere gemeenten) en het creëren van HBO-werkplekken op Urk. De politiek heeft oogkleppen op en moet zich losmaken van het verleden en oude onderwerpen. We moeten af van de kortzichtigheid. Dingen die we niet kunnen moeten we ook niet doen. (lees HBO-werkplekken)

Riekelt Korf (Korf Vis BV, Urker Verse Vismarkt): “Ik heb het gevoel dat de gemeente de zaken altijd laat wachten. Wil je iets bereiken, dan moet je er achteraan blijven bellen. De gemeente doet vaak té moeilijk.”

De overheid moet niet moeilijk en vertragend werken voor het bedrijfsleven. Kaders ten opzichte van wetgeving moeten beter en minder krampachtig worden ingevuld. Dit is van belang voor mogelijke investeringen. Vaak wordt de ondernemer in zijn ondernemersdrang belemmerd door de nauwe en langdurige gang van zaken op het gemeentehuis. Volgens E. de Vries moet voor de afdeling Economische Zaken op het gemeentehuis meer capaciteit komen. De startersmarkt is ontzettend belangrijk. Want starters hebben een beter rendement en een groter groeipotentieel dan de acquisitie van bestaande bedrijven. De Urker heeft een innerlijke drive. Hij/zij is creatief en innovatief.

32


3.7.2 Ondernemers Veel ondernemers op Urk zien in veel gevallen de gemeente meer als een obstakel dan als een partner met wie samen dingen zijn te realiseren en te ontwikkelen. Dit vanwege het feit dat o.a. vergunningen en informatie moeizaam en traag worden verstrekt. Communicatief verlopen trajecten stroef en hebben ondernemers weinig vertrouwen in gemeente en politiek.

veel

De gemeente moet zich meer in ondernemers inleven en als er beleid gevoerd wordt dat bedrijven raakt moet de gemeente zich afvragen: wat zou ik doen als het mijn bedrijf zou zijn?

Informatieverstrekking van gemeente richting burgers en ondernemers De informatievoorziening bij wijzigingen in de infrastructuur van Urk is in veel gevallen niet goed geregeld, wat vaak tot ergernis leidt onder de ondernemers en de bevolking. Voorbeeld van dit jaar is o.a. de afsluiting van de Meep. De communicatie hierover naar de burgers/ondernemers was niet duidelijk. Dit terwijl de Meep een belangrijke ontsluitingsweg is voor het industriegebied. In deze periode waren veel bedrijven moeilijk te bereiken, laat staan dat potentiële klanten deze bedrijven konden vinden. Wegen voor bedrijven werden opengebroken, zonder dat ze hiervan op de hoogte waren, waardoor ze dus ook geen voorzieningen konden treffen. Borden langs de kant van de weg gaven aan dat de weg al een maand open had moeten zijn terwijl deze nog was afgesloten. In de plaatselijke krant werd gesuggereerd dat de weg open zou gaan, maar deze bleef deels gesloten omdat aansluitend een rotonde werd aangelegd.

3.7.3 Burgers en politiek Binnen

de

Urker

gemeenschap

leeft

enige

verwarring

met

betrekking tot politiek en gemeente. Politiek en gemeente worden vaak als gelijke beschouwd, terwijl ze dit bij de gemeente zelf niet zo zien. De gemeenschap heeft weinig vertrouwen in de politiek, dit omdat beslissingen vaak lang op zich laten wachten en de verschillende partijen vaak haaks tegenover elkaar staan.

Belang van de gemeenteraad voor de gemeenschap De politiek/de gemeenteraad is een belangrijke schakel binnen een gemeenschap. Ze is verantwoordelijk voor de leefbaarheid binnen een gemeente en staat in dienst van de gemeenschap. Daar is ze uiteindelijk door gekozen. Ze heeft een leiderspositie en dient lijnen op lange termijn uit te zetten en deze inzichtelijk te maken naar de gemeenschap.

33


3.8 Jeugdproblematiek Urk Er is in de oude dorpskern in het weekend veel overlast door de aanwezigheid van veel jongeren. Velen zijn vaak onder invloed van drank en soms van drugs. De overlast uit zich in baldadig gedrag, vechtpartijen en onverantwoord rijgedrag met scooters en auto’s. Reden van deze overlast is de toename van de jeugd als onderdeel van de totale Urker bevolking en een concentratie van de uitgaansgelegenheden. In al die jaren is het aantal uitgaansgelegenheden gelijk gebleven terwijl de groep jeugd groter is geworden. Bevolking van de gemeente Urk naar leeftijdsgroep (absoluut en in procenten) Leeftijdsgroepen: 31-12 1975

1980

1985

1990

1995

2000

2003

0-9

10 - 19 j

20 - 29

30 - 39

40 - 49

50 - 59

60 +

Totaal

abs.

2.561

2.116

1.460

1.008

716

653

883

9.397

perc.

27,3%

22,5%

15,5%

10,7%

7,6%

6,9%

9,4%

100%

abs.

2.636

2.443

1.697

1.211

856

652

982

10.477

perc.

25,2%

23,3%

16,2%

11,6%

8,2%

6,2%

9,4%

100%

abs.

2.871

2.514

1.982

1.434

962

696

1.073

11.532

perc.

24,9%

21,8%

17,2%

12,4%

8,3%

6,0%

9,3%

100%

abs.

3.406

2.621

2.452

1.658

1.198

851

1.160

13.346

perc.

25,5%

19,6%

18,4%

12,4%

9,0%

6,4%

8,7%

100%

abs.

3.560

2.953

2.432

2.019

1.428

963

1.306

14.661

perc.

24,3%

20,1%

16,6%

13,8%

9,7%

6,6%

8,9%

100%

abs.

3.614

3.346

2.430

2.347

1.641

1.172

1.507

16.057

perc.

22,5%

20,8%

15,1%

14,6%

10,2%

7,3%

9,4%

100%

abs.

3.744

3.514

2.617

2.414

1.843

1.349

1.564

17.045

perc.

22,0%

20,6%

15,4%

14,2%

10,8%

7,9%

9,2%

100%

Uit de tabel blijkt dat de jeugd van 10 tot 30 jaar ruim 35% van de totale Urker populatie omvat. Door veel ouders, gemeente en politiek wordt hier niet goed mee omgegaan. Veel ouders gaan nog vaak van de gedachte uit dat zij vroeger ook dingen deden die niet mochten van hun ouders, en dat het uiteindelijk wel goed komt.

34


Maar er wordt alleen niet vanuit gegaan dat de populatie in Urk de laatste jaren enorm gegroeid is waardoor bepaalde dingen die overlast bezorgen niet meer kunnen. Een voorbeeld hiervan is de overlast van drinkende jongeren op de dam en de dijken. Tien jaar terug waren ongeveer tien groepen die dit deden. De afgelopen zomers werden dam en dijken bevolkt door wel dertig groepen. Het is niet meer dan logisch dat gemeente en politie hier moeten ingrijpen om de overlast te verminderen, wat ook vorige zomer is gebeurd. Ouders en jongeren moeten beseffen dat door vermeerdering van de jongeren bepaalde dingen niet meer kunnen. Er kan echter niet worden voorkomen dat een deel van de Urker jeugd meegaat met de landelijke tendensen. Veel Urker jeugd weet zich aardig te weren in alcoholgebruik. Ook experimenteert men met drugs en aanverwante opwekkende middelen. De cijfers uit de volgende grafiek zijn verouderd, maar door ambulante werkers van de gemeente Urk wordt aangegeven dat het gebruik van drugs nog steeds toeneemt. De alcoholconsumptie onder mannelijke jeugd is gelijk gebleven. De vrouwelijke jeugd is bezig aan een inhaalslag. Gebruik marihuana door jongeren in 2002 naar gemeente

35

Ja, > 1 keer

30

Ja, 1 keer geprobeerd

25

%

20 15 10 5 0 Alm

Dro

Lel

Noo

Urk

Zee

F'land

35


3.8.1 Urk is uniek Urk wordt groter met minder faciliteiten, waardoor we meer rekening met elkaar moeten houden voor een goede leefbaarheid. Urk is uniek ten opzichte van andere gemeenten, omdat de meeste geboren Urkers op Urk blijven wonen. Dit t.o.v. andere gemeenten waar veel jeugd buiten de woonplaats gaat studeren en daar ook vaak blijft hangen. Dit heeft natuurlijk te maken met de werkgelegenheid ter plaatse. Deze is op Urk hoog waardoor velen zich niet hoeven te verplaatsen. Het enige nadeel is in Urk dat de vraag naar hooggeschoolden miniem is, waardoor het niveau laag blijft. Ook met het oog op de toekomst is het verstandig om de jeugd goed op te vangen. Want de bevolking en daardoor de jeugdpopulatie neemt nog steeds snel toe. Prognose bevolkingsomvang van Flevoland, per gemeente en Nederland (2000-2030) 2010

2015

2020

2025

2030

Flevoland

401.600

434.400

467.200

500.400

533.400

Almere Dronten Lelystad Noordoostpolder Urk Zeewolde

194.750 42.300 74.250 48.650 19.100 22.550

215.350 44.100 78.750 50.800 21.000 24.400

235.950 46.250 83.100 52.850 22.950 26.100

256.800 48.400 86.800 55.400 24.950 28.050

275.900 51.100 91.500 57.950 26.950 30.000

16.462.455

16.640.365

16.799.819

16.933.702

17.021.876

Nederland

Bron: provincie Flevoland

3.8.2 Scooteroverlast en gevolgen Scooteroverlast is een doorn in het oog bij veel Urkers. Het aantal scooters is in het straatbeeld de laatste jaren enorm gegroeid. De meeste scooters zijn opgevoerd en snelheden van 70/80 kilometer zijn geen uitzondering. De scooters worden hoofdzakelijk gebruikt voor verplaatsing binnen het dorp. Naast dat velen te snel rijden, zie je ook nog dat ze zonder helm en soms ook nog met teveel medepassagiers rijden. Met de verkeersregels wordt het vaak ook niet zo nauw genomen en het gevoel ontstaat dat het recht van de snelste geldt.

36


Op de havens blijkt een verbod te zijn voor deze scooters, maar hier wordt door velen niet zoveel rekening mee gehouden. Dit tot grote ergernis van wandelaars, fietsers en toeristen. Het verbod hierop is wel ingesteld, maar de controle hierop is miniem. Naast dat vele verkeersregels worden overtreden blijkt ook nog dat veel jongeren onder invloed op deze scooters rijden. Ouders beseffen niet voldoende wat de gevolgen hiervan kunnen zijn als deze jongeren ongelukken veroorzaken bij andere weggebruikers. Nog afgezien van de leefbaarheid brengen de scooterrijders andere problemen met zich mee. Verzekeraars keren bij ongelukken of rijden onder invloed de verzekeringen geen geld uit. Bij eventueel blijvend letsel of invalidealiteit heeft dit tot gevolg dat er jarenlang veel geld moet worden betaald aan uitkeringsinstanties. Bij aanrijding onder invloed wat doodsoorzaak tot gevolg heeft kan zelfs doodslag ten laste worden gelegd, wat vele jaren celstraf kan opleveren. Een nieuw wetsvoorstel is zelf om ouders langer verantwoordelijk te laten zijn voor hun jeugd.

3.8.3 Politiek en jeugd De gemeente/politiek had meer jeugdgelegenheden beloofd. Wat opvalt is, dat er niet durft te worden geïnvesteerd in de jeugd omdat alles rendabel moet zijn en men niet het belang ziet voor verdere ontwikkeling. Voorbeelden zijn; moeizame ontwikkeling nieuwe sporthal, St. JOW (de Schuilplaats), Multifunctioneel Centrum, moeizame ontwikkeling Speelveld Wilhelminapark. De nieuwe sporthal en het speelveld zijn er ondertussen gekomen, maar er gaat zoveel tijd en energie verloren voordat zulke projecten echt van de grond komen.

Geert Meun: “Het is fundamenteel verkeerd wat er qua opvoeding op Urk gebeurt. Dit komt ten diepste voort uit de problematische jaren ’80. Jongens van toen zijn nu de vaders. Aanvaringen met justitie en het verleggen van grenzen plus het geld dat kwam heeft grote invloed gehad op de opvoeding. Van Urk wordt alles echter wel uitvergroot.”

37


3.9 Toerisme Voor velen is toerisme iets waar je vóór of tégen bent. De één vindt het gezellig de ander heeft het gevoel dat Urk overspoeld wordt. Toerisme is evenwel belangrijk voor Urk denken velen. Het toerisme op Urk is er wel, maar er wordt te weinig rendement uit gehaald. De gemiddelde besteding van een toerist is 5 euro per dag. Mensen komen hier voor een dag. Dat moet aantrekkelijker worden. Het toerisme moet men meer bieden. We zijn er alleen voor dagjesmensen en bootvolk. We hebben echter geen gelegenheden om toeristen vast te houden: geen hotel, geen recreatie, etc. Op vakantie is beleving een bela ngrijk onderdeel van de vakantie-ervaring. Op Urk kan dit bijvoorbeeld een ‘ginkiestocht’ zijn. Het is tevens de vraag wat je de toeristen laat zien. De haven wordt momenteel helemaal veranderd, maar wordt daardoor identiek aan andere havens elders! Men moet andere ideeën creëren en creatief denken. visrestaurant in IJmuiden.

Kijk

bijvoorbeeld

naar

het

Jelle van Veen (Dayseaday): “De vraag komt soms boven voor wie Urk nu in feite is: Voor de toerist of voor de bevolking?! Het beleid van de gemeente Urk slaat te ver door. Zo mag men op de Staverse Hoogte niet meer autorijden in de zomer en in de winter wordt de boulevard weer opengesteld. Dat is goed beleid, maar als we naar de Dormakade kijken, dan mag daar niet eens worden gefietst! Dat is toch te gek voor woorden?! Ik bedoel: we hebben wat met visserij, we hebben wat met de haven, dan moeten we ons daar ook kunnen thuis voelen. Alleen de scooters zorgen momenteel voor problemen en overlast…!”

38


4. Conclusies en aanbevelingen Hier volgen de conclusies en aanbevelingen per onderwerp zoals in het rapport behandeld. De aanbevelingen worden gedaan op basis van de gesprekken die gevoerd zijn met desbetreffende personen en verder uit research van statistische informatie, krantenartikels, verslagen, besluiten van overheden en het wereldwijde web.

4.1 Visserij Het drukke bestaan van de visserman geeft weinig tijd om bezig te zijn met strategie en bedrijfsbeleid. Het is onredelijk om dit te verwachten. Velen beseffen echter wel dat naast een korte termijnvisie een langetermijn visie van belang is voor de toekomst van het bedrijf. Het voortbestaan van het visserijbedrijf kan er mee gemoeid zijn. Het is belangrijk om in dat licht keuzes te durven maken. Op grond daarvan zijn enkele aanbevelingen gedaan waar de visserman hopelijk wat aan heeft en daar ook iets mee doet.

4.1.1 Kostenbeheersing De focus moet meer gaan liggen op kostenbeheersing en kostenbesparing. De visserman moet meer gaan letten op de kleintjes. Dit lijkt niet zinvol, maar op lange termijn kan het wel degelijk schelen in de kosten. Een ieder kan voor zichzelf bedenken waar op de kosten bespaard kan worden.

4.1.2 Innovatie Innoveren

in

de

verwerking

van

vis

aan

boord

en

de

vangstmethode is één van de voorwaarden om de toekomst met vertrouwen tegemoet te kunnen zien. Er worden enkele suggesties gedaan waarover in ieder geval nagedacht kan worden. Probeer met een positieve insteek met vernieuwende ideeën om te gaan en ze niet bij voorbaat al weg te gooien. Een voorbeeld is het zelf peken aan boord: dit bespaart afslagkosten en verhoogt de kwaliteit doordat het koelproces niet wordt onderbroken. Een ander voorbeeld is het machinaal strippen (laat een technisch bureau de mogelijkheden onderzoeken): bespaart tijd aan boord, vangst wordt sneller verwerkt, komt weer ten goede aan kwaliteit doordat er sneller wordt gekoeld.

39


4.1.3 Kwaliteit en duurzaamheid Kwaliteit leveren: De mindere aanvoer dan

boomkorvismethode levert kwalitatief andere vismethoden als pulskor en

twinriggen en heeft hogere oliekosten. Er is echter toekomst voor deze methode omdat daarmee uitstekend tong mee kan worden gevangen. Dit in tegenstelling tot andere vangstmethoden die daar meer moeite mee hebben. Door maatschappelijke organisaties als Stichting de Noordzee wordt beweerd dat de zeebodem wordt beroerd. Dit vernietigt volgens hen het hele ecosysteem in de Noordzee. De duurzamere soorten als tarbot en tong raken daardoor zwaar bedreigd omdat alleen de snelgroeiende soorten als schol en schar daar weer terug komen. De visserman en de vertegenwoordigers moeten zich op dit punt niet in de luren laten leggen, want het is geen geldig argument. Dat moet ook duidelijk worden gemaakt aan de overheden en aan de consument. De zeebodem kan worden beschouwd als een akker. Zodra deze wordt geploegd is de grond weer vruchtbaar. Door de omwoeling komt er veel voedsel vrij voor de vispopulaties. Kenmerkend is dat de visserman al 40 jaar dezelfde plekken bevist en dat deze iedere keer weer rijk zijn aan vis. Dit in tegenstelling tot de rest van de Noordzee. En dat terwijl de schol niet in scholen zwemt. Dit toont aan dat de vruchtbaarste plaatsen in de Noordzee al 40 jaar dezelfde zijn door waarschijnlijk het omwoelen van de grond en het slip waardoor voedsel vrijkomt voor de vis. Als een akker niet wordt geploegd, dan wordt alles overgroeid en is het geen vruchtbare plaats. De visserman is als het ware de boer van de Noordzee. De visserman zal in moeten spelen op veranderingen in de vispopulaties. Onderzoek zal uit moeten wijzen welke soorten economisch rendabel gemaakt kunnen worden om er gericht op te vissen.

4.1.4 Benchmarking Een benchmark is een methode om de prestatie van verschillende organisaties met elkaar te kunnen vergelijken. Benchmarking is een manier voor organisaties om van elkaar te leren. Door middel van benchmarkonderzoek bij de pelagische visketen vallen enkele dingen op:

40


“The Pelagic Freezer-trawler Association (PFA) represents 8 European trawler owners, on a national, European and international level. The Group is the marketing and export combination of the PFA.” Bron: www.thegroup.nl en www.pfafrozenfish.com. De trawlers hebben zich verenigd in één onderneming (PFA) en de marketing en export wordt verzorgd door The Group. Ook voor de platvisketen is het een optie om een samenwerkingsverband tot stand te brengen tussen aanvoer en handel. Voordelen zijn dat men één blok kan vormen tegenover potentiële afnemers, er één uniform product op de ma rkt komt van goede kwaliteit, met één keurmerk en een betrouwbare naam.

4.1.5 Andere sectorvertegenwoordigers In Nederland zijn diverse aanvoerverenigingen actief. Waarom zijn er op Urk enkele aanvoerverenigingen? Dit vindt zijn oorzaak in de tijd dat Urk nog één aanvoervereniging had. Na ruzie zijn er twee verenigingen uit ontstaan. De besturen van de verenigingen kunnen slecht met elkaar overweg. Voor de onderlinge verstandhouding tussen de vissers is dit natuurlijk niet goed. Het bestuur hoort het goede voorbeeld te geven. Voor de gehele keten is het een onmogelijke situatie. Hoe kan er worden samengewerkt op het gebied van innovaties, verantwoorde vismethodes en promotieactiviteiten als men niet bereid is tot samenwerking? Het bestuur van de verenigingen bestaat grotendeels uit mannen die hun sporen al hebben verdiend. Ze hebben zich jarenlang ingezet voor de visserij in het algemeen. Zij hebben met de visserij de bloeiperiode meegemaakt en de professionaliseringslag in gang gezet. Er is veel waardering voor hun inzet. Maar tegenwoordig is er ook sprake van kritiekpunten op de sectorvertegenwoordigers. Er zal een nieuwe stroom aan creatieve ideeën en nieuwe invloeden moeten komen. Momenteel wordt gedacht dat de sectorvertegenwoordigers zich geen raad meer weten. Iedere keer worden dezelfde woorden en ideeën herhaald door de vertegenwoordigers. Werkelijke nieuwe ideeën moeten bij de vissers zelf vandaan komen. Alleen Geert Meun heeft volgens vele nog waarde voor de vloot. Hij heeft vele

41


contacten, kan met iedereen goed overweg, en hij heeft een geweldige dossierkennis.

4.2 Visverwerkingindustrie en handel De visindustrie en de handel hebben bloeiperiode meegemaakt in de laatste decennia. Maar ook hier is de wind niet altijd mee. Er wordt van de bedrijven het een en ander verwacht: kwaliteit en prijs. Om daarop slagvaardig in te springen zullen er acties ondernomen moeten worden.

4.2.1 Innovatie en samenwerking De afgelopen tien jaar is de visconsumptie in Nederland zeker gestegen. De betere verkrijgbaarheid is een van de oorzaken. Toch hoort Nederland bij de achterblijvers in Europa als het gaat om het eten van vis. Alleen Oost-Europese landen en Oostenrijk laten wij achter ons. Vis heeft zijn plaats nog niet gevonden in ons eetpatroon, waar vlees de boventoon voort. Andere landen vragen door hun verschillende voedingspatronen en cultuurverschillen om een andere benadering. Gelet op de maatschappelijke ontwikkelingen komt de consument tot het besef dat vis een uitstekende en gezonde vervanger is van vlees. Dit voordeel moet worden uitgebuit door de handel. Het benaderen van consumenten vraagt om een strategische aanpak die per land verschillend zal zijn. In Nederland stelt de consument gemak voorop. Dit vraagt om kant-en-klare producten en maaltijden. In Spanje en Portugal, ’s wereld grootste viseters, gaat de voorkeur uit naar verse, onbewerkte vis. De desbetreffende ondernemingen zullen moeten innoveren op het product en dit toespitsen per land. De platvisindustrie zou gebaat zijn bij een gezamenlijke samenwerking binnen de keten. Dit zou de prijs en kwaliteit van het product ten goede komen.

4.2.2 Van verwerking naar distributie De visverwerking merkt de invloed van lagelonenlanden. Veel gekweekte vissoorten komen daar bewerkt en al vandaan. Ook wordt op grote schaal diepgevroren gevangen vis in lagelonenlanden bewerkt in plaats van in Nederland. Uit hoofde van

42


de kostenoptiek is dat natuurlijk heel begrijpelijk. Maar daardoor raakt Urk langzamerhand de functie als verwerkingscentrum kwijt. Dit zal natuurlijk niet geheel verdwijnen. Voor de toekomst ligt de weg open voor Urk. Als distributiecentrum kan ze een wereldleidende positie innemen. Urk zal zich moeten richten op activiteiten als portioneren, transport, opslag en financiering van geïmporteerde vis. Door hoge kwaliteit en gespecialiseerde producten kan de afzetmarkt wereldwijd bediend worden. Binnen het bedrijfsleven op Urk moeten binnen de visserij en de visverwerkingindustrie managers komen die strategisch en beleidsmatig kunnen denken! De vraag naar hoogopgeleid en gespecialiseerd personeel neemt toe als er een omslag gemaakt wordt van verwerking naar distributie.

4.2.3 Randvoorwaarden voor distributiecentrum Urk als distributiecentrum. Ondernemers en bedrijven richten zich steeds meer op deze markt door middel van traderactiviteiten. In de toekomst zal dit nog meer vorm moeten krijgen. Voor ondernemers die hier niet thuis in zijn is het belangrijk dat ze informatie krijgen waarmee ze voorbereid kunnen worden op de toekomst. We verwijzen daarvoor naar een kenniscentrum vis op Urk (zie 3.6.3 Internationaal visserijcentrum). Voor een beginner is het moeilijk contacten aan te leggen en werk te vinden zonder deze contacten.

4.3 Scholteam Het initiatief van de aanvoersector om zelf scholproducten op de markt te zetten toont aan dat men serieus nadenkt over een beter rendement voor de visserman. Deze stap is echter te groot. Men kan niet om de handel en visverwerkingindustrie heen. De contacten die deze bedrijven hebben zijn onmisbaar. Het is tevens onrealistisch om te denken dat klanten meer willen betalen voor scholproducten als door de concurrentie lagere verkoopprijzen worden aangeboden tegen dezelfde kwaliteit. De onderhandelaars zijn keihard. Maar in samenwerking tussen aanvoer en handel kan gefocust worden op kwalitatieve producten (zie: 3.3.1 Kwaliteit).

43


4.4 Keurmerk en vispromotie Keurmerken verhogen het vertrouwen van de consument in kwaliteit en duurzaamheid. Er moet geen wildgroei komen van keurmerken. Het onderscheidend vermogen van het keurmerk verdwijnt dan. Voor de vissector is het belang van een keurmerk heel belangrijk. Als het keurmerk goed wordt gepromoot dan vertaald het de kwaliteit en de duurzaamheid desbetreffende vissoorten naar de consument.

van

de

Het Nederlands Visbureau is al bezig met promotie van Hollandse Schol in Italië onder een nieuw ontwikkeld beeldmerk. Als aanvoer en handel met elkaar in zee durven gaan dan kan er één algemeen keur- en beeldmerk ontwikkeld worden. Onder de vlag van het keur- en beeldmerk kunnen verschillende producten op de markt gezet worden. Door een nieuw te vormen stichting zullen er vereisten moeten worden opgesteld die aan bedrijven en producten gaan worden gesteld voor het gebruiken van het beeldmerk.

4.5 Urk en vis Urk heeft al eeuwen een sterke naam in vis, en de visverwerkende industrie, handel en transport vormen een sterk, internationaal georiënteerd visserijcentrum. Momenteel vindt er een omslag plaats. De Urker gemeenschap moet van een productiecentrum getransformeerd worden naar een distributiecentrum. Op Urk is de kennis en de capaciteit aanwezig om dit te realiseren. worden als distributiecentrum vraagt om een sterke

Sterk Urker

economie. Spreiding van de activiteiten binnen de visserijketen en het realiseren van andersoortige werkgelegenheid zijn daarom voorwaarden. Samenwerking

is

voor

de

lange

termijn

belangrijk

en

een

onmisbaar instrument om uit te groeien tot een visserijgemeenschap van wereldformaat. De volgende factoren spelen daarin ook een rol: keurmerk, promotieplan, en acquisitie. De vormgeving van een “Kenniscentrum Vis” op Urk zal in een stichting gegoten kunnen worden waarin alle geledingen van de visketen

zitting

hebben.

Kennis-

en

informatie-uitwisselingen

44


tussen bedrijven onderling verstevigd de greep op de markt (als de concurrentie tenminste niet moordend is) doordat een ieder een goed product aflevert en dezelfde informatie heeft.

4.6 Jeugdproblematiek Door ouders, gemeente, politie en politiek wordt er te gemakkelijk met de jeugd in Urk omgegaan. Urk moet in alle geledingen af van: “Het-komt-wel-goed en valt-wel-mee cultuur.” Ouders en politiek moeten hun verantwoordelijkheden hierin nemen en er rekening mee houden dat de jeugdpopulatie de laatste 10 jaar sterk is gegroeid. Men moet beseffen dat daardoor de overlast ook groeit en niet is te vergelijken met vroeger.

4.6.1 Politiek De politiek en gemeente dient voorwaarden te scheppen voor een goede leefbaarheid en ontwikkeling van de jeugd. verantwoordelijk en kunnen worden aangesproken

Ze zijn als de

randvoorwaarden niet goed zijn. Momenteel staan de politieke partijen te vaak haaks tegenover elkaar als het om jeugdzaken gaat, met als gevolg dat er weinig van de grond komt.

4.6.2 Waarschuwing Als het eens misgaat in een drukbezet café die boven zijn capaciteit zit en zich daardoor niet aan de voorschriften kan houden, dan kan de politiek hier ook mede verantwoordelijk voor worden gesteld. (zie: Bestuurlijke verantwoordelijkheid bij de cafébrand in Volendam) Bestuurlijke verantwoordelijkheid Brandpreventie is een verantwoordelijkheid van het lokale bestuur. Ingevolge: artikel 1 van de Brandweerwet 1985 heeft het college van burgemeester en wethouders de zorg voor het voorkómen van en de preparatie op brand. Onder meer de Woningwet en de daarop gebaseerde uitvoeringsregelingen bieden het college van burgemeester en wethouders daartoe bevoegdheden, zoals de vergunningverlening, waaronder de gebruiksvergunning brandveiligheid, en de bevoegdheid om eigenaren van gebouwen aan te schrijven tot het treffen van voorzieningen. Ingevolge artikel 1 van de Brandweerwet 1985 heeft het college van burgemeester en wethouders ook de zorg voor de brandbestrijding. Ingevolge artikel 2 van de Wet rampen en zware ongevallen is het college van burgemeester en wethouders belast met de voorbereiding op de rampenbestrijding. De gemeenteraad stelt een rampenplan vast (artikel 3). De burgemeester heeft het opperbevel bij brand (artikel 173 Gemeentewet) en bij een ramp of zwaar ongeval (artikel 11 Wet rampen en zware ongevallen) en kan daartoe aan een ieder alle noodzakelijke bevelen geven. In het verlengde daarvan is ook de nazorg bij een ramp of zwaar ongeval in eerste

45


instantie een lokale verantwoordelijkheid. Voor het gevoerde beleid is de burgemeester verantwoording schuldig aan de gemeenteraad. De Wet rampen en zware ongevallen geeft twee criteria voor de beantwoording van de vraag of de calamiteit in Volendam een ramp of zwaar ongeval in de zin van die wet was: 1. Er is sprake van een ernstige verstoring van de openbare veiligheid, waarbij het leven en de gezondheid van vele personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate worden bedreigd of zijn geschaad, en 2. een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken. Het is aan de burgemeester om te bepalen of hiervan sprake is. In dat geval kan hij gebruik maken van zijn bevoegdheden die in deze wet zijn neergelegd. In Volendam zijn er veel ambulances ingezet. Voorts was een groot deel van de bevolking op enigerlei wijze bij de calamiteit betrokken en werd in grote mate een beroep gedaan op het ambtelijke apparaat van de gemeente, dat al snel desgevraagd werd ondersteund vanuit de provincie Noord-Holland en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Op basis van deze gegevens heeft de burgemeester van Volendam geoordeeld dat aan de criteria van de Wet rampen en zware ongevallen is voldaan. In Volendam werd een rampenstaf geformeerd. De gemeente Edam - Volendam heeft het instrumentarium van de Wet rampen en zware ongevallen gebruikt. Dit blijkt uit informatie die het kabinet van de commissaris van de Koningin van Noord-Holland aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft verstrekt. Uit: Deel 1 Brief kabinet over cafébrand Volendam naar Tweede Kamer. De politiek/gemeente zal de diverse problemen moeten onderzoeken en ondervinden. Een deel van de jeugd in Urk is aan verandering onderhevig en staat bloot aan invloeden van buitenaf. De politiek zal zich moeten beraden hoe daar mee om te gaan, en hun beleid hierop moeten afstemmen. Beloftes die worden gemaakt naar de jeugd moeten worden nagekomen, en als dit niet lukt dan moet worden uitgelegd van; waarom niet. Hierdoor wordt het inzichtelijk gemaakt en zal er meer begrip ontstaan.

4.6.3 Controle Er zal een betere structurele controle door de politie op Urk moeten komen. Niet zoals nu vaak het geval is, controle ‘s avonds laat op de buitenwegen, maar controle op de plaatsen waar de problemen zich afspelen. Dit dan niet alleen vanuit de auto, maar ook wandelend, waardoor een beter veiligheidsgevoel ontstaat.

46


De alcoholcontrole op de buitenwegen ‘s avonds laat brengen meer aversie dan een preventieve werking met zich mee. Veelal worden de verkeerde mensen aangehouden en blijven de plaatsen waar de problemen zich ondervinden buiten schot. In deze tijd van mobiele telefoons en SMS-berichten, welke de jeugd in korte tijd inlicht over de stand van zaken, is een controle op een buitenweg niet meer afdoende.

4.6.4 Huidige jeugd De huidige groep jeugd welke in dit rapport wordt besproken, dient rekening te houden met de medemens en beseffen dat er door meerderen gebruik wordt gemaakt van het mooie dorp Urk. Dit geld zowel voor de oude dorpskern, de havens, als de wegen. Deze groep moet beseffen dat door zich goed te gedragen, er veel meer te bereiken is en je respect kan afdwingen. Als deze groep hier geen gehoor aan wil geven, dan zal er d.m.v. een betere preventieve controle ook sancties moeten plaatsvinden. Ouders zouden hier eventueel van op de hoogte kunnen worden gesteld door een schrijven. Bij herhaling zal eventueel een bezoek kunnen worden gebracht aan deze ouders om te kijken of er hulp is gewenst.

47


5. Adviezen ˜ Werk aan een MSC-label voor de platvisvloot. ˜ Werk aan een gezamenlijk keurmerk tussen handel en aanvoer. ˜ Samenwerkingsverbanden opzetten tussen handel en aanvoer. Coöperatieve samenwerking tussen handel en aanvoer om bvb samen schol 4 te verhandelen. ˜ Communicatieplan opstellen om informatie goed over te brengen naar consument, maatschappelijke organisaties, en naar de eigen mensen. ˜ Promotieplan voor promotie van schol, vis, en Urk. ˜ Schol is uniek qua smaak, en onvervangbaar. Er zit rek in de prijs voor schol. De prijs zal bij samenwerking binnen de keten omhoog kunnen. ˜ Schar is ondergewaardeerd in prijs. Als de minimummaat opgerekt wordt tot 27 centimeter dan kan de handel er veel meer geld voor geven. Bij die maat kan de schar goed gefileerd worden, is het rendement hoger en ook goed te vermarkten. ˜ De vissers zijn antiverandering. Er moet een cultuuromslag komen. De oudere generatie moet nu plaats maken voor de jongere generatie (die van rond de 40 jaar, want zij worden nog steeds behandeld als tweede man). ˜ De visserman weet te weinig van wat er met zijn producten gebeurd. Om de keten meer bij elkaar te betrekken zouden er excursies en voorlichting gegeven kunnen worden in enkele Urker visbedrijven. ˜ Er moet een centrum op Urk komen waarin alle informatie voor visserij en industrie vertegenwoordigd Kwaliteitscentrum, keurmerk, PO, etc.

is.

48


Appendix 1: Strategie Voor organisaties zoals genoemd in dit rapport is het van belang om een goede strategie te bepalen. Tevens het uitzetten van doelstellingen en de wijze waarop die doelstellingen bereikt kunnen worden. Om dit goed in kaart te brengen, is het volgende van belang: ˜ Welke weg wil men volgen ˜ Welke middelen zijn daarvoor te beschikking (incl. tijdspad) Om een goede strategie vast te stellen, is er meer informatie nodig over de omgeving: ˜ Wat zijn de mogelijkheden ˜ Waar liggen de kansen ˜ Waar moet ik voor opletten Om antwoord op deze vragen te krijgen, moet marktonderzoek worden gedaan om deze informatie te verzamelen. Een omgevingsanalyse kan opgebouwd worden uit drie niveaus: ˜ Meso Niveau • •

Directe omgeving in kaart brengen en vervolgens analyseren. Vaststellen wensen en behoeften van de afnemers

•

In kaart brengen van de concurrentie op de markt

˜ Micro Niveau •

De organisatie zelf onder de loep nemen. Hieruit kunnen sterke en zwakke punten volgen.

•

Dit kan uitgewerkt worden d.m.v. een SWOT-analyse (sterkte, zwakte, kansen en bedreigingen). De organisatie zal de zwakke punten moeten verbeteren en de sterke punten op peil houden en zo mogelijk nog uitbouwen.

˜ Macro Niveau • Door de organisatie niet beheersbare factoren, hier kunnen een aantal kansen en bedreigingen uit ontstaan waar op moeten worden ingespeeld.

49


Appendix 2: Strenght, weaknesses, opportunities & threaths Urk op Micro Niveau volgens bijgaand rapport Sterk ˜ Hoog arbeidsmoraal ˜ Centrale ligging ˜ Ligging aan het water ˜ Meer dan 1000 bedrijven ˜ Kennis van Visvangst, Visverwerking en handel ˜ Grootse visafslag van Europa Zwak ˜ Weinig vraag naar hoog opgeleiden ˜ Hoge verdeeldheid binnen politiek ˜ Te weinig toegevoegde waarde op het product vis ˜ Weinig lange termijn visie ˜ Ontwikkeling kottersector ˜ Weinig samenwerking (PO’s, Visafslag, Handel, Verwerking) ˜ Te weinig Lobby ˜ Weinig tot geen overleg met milieuorganisaties ˜ Te weinig informatie vanuit gemeente naar bedrijven ˜ Weinig vertrouwen onderling van de diverse organisaties ˜ Weinig faciliteiten

Urk op Macro Niveau Kansen ˜ Sturen op duurzaamheid en zo ook het product in de markt zetten ˜ Meer promotie voor Urk en Vis ˜ Vis opnemen in voedselketen ˜ Nieuwe producten vanuit het buitenland ˜ Keurmerk ˜ Centraal Centrum in Urk (deeltaken productschap, visbureau) van hieruit promotie, controle en ontwikkeling (de kennis hiervoor is intern aanwezig) ˜ Europese subsidiemogelijkheden m.b.t. promotie ˜ Meer mogelijkheden creëren voor andersoortig werkgelegenheid

50


Bedreigingen ˜ Hoge olieprijzen ˜ Vangstbeperkingen ˜ Regelgeving ˜ Imago ˜ Scholteam voor de handel en verwerking ˜ Milieuorganisaties ˜ Jeugdproblematiek ˜ Vertragingen welke ontstaan door gemeente/politiek (o.a. m.b.t. vergunningen, faciliteiten en ontwikkeling)

51

Zwolsche Diep MJ Urk. Tel Fax Mail

Recommend Documents