Magazine van VNO-NCW Noord Jaargang 12 nummer 5 2007
Zuiderzeelijn: de handschoenen gaan uit • Bernard Wientjes: ‘Nieuw ontslagrecht goed voor werkgevers • • •
én werknemers’ Provincie Drenthe laat Essent Milieu in de kou staan Resultaten klanttevredenheidsonderzoek VNO-NCW Noord Tussenstand van de samenwerking met het hoger onderwijs
Inhoud 4 Zuiderzeelijn: de handschoenen gaan uit Een ‘inconvenient truth’ voor het kabinet
7 !Chapeau
4
7
!pet viert zijn jubileum royaal
10 Van intentie naar actie Tussenstand van samenwerking met het hoger onderwijs
13 Ondernemende Staten Een kijkje in elkaars keuken
10
14 De veranderende rol van werkgevers in het nieuwe ziektekostenstelsel
14
Waarom werkgevers meer kwaliteit moeten eisen
16 Meesterlijk project in Groningen De beste juridische talenten behouden voor het Noorden
17 Een mooie gelegenheid om uit te gaan VNO-NCW Groningen bezoekt Holland Casino
17
18
18 ‘Nieuw ontslagrecht goed voor werkgevers én werknemers’ Interview met VNO-NCW-voorzitter Bernard Wientjes
22 Women in Business 2007 daverend succes! Zakenvrouw van het Noorden 2007 gekozen
24 “Ost, West, Nord Best !”
22
Jaarcongres VNO-NCW Noord 6 december in Oldenburg
26
26 60 explore 60: 1-op-1 toepasbaar in elk bedrijf NAM viert verjaardag met 60 persoonlijke coaches
27 Bedrijventerreinen
SERVICEPUNT VOOR
REMIGRANTEN
28 Fryslân Ferbynt Een kansrijk vergezicht
28
32
32 Op de goede weg, maar nog genoeg te doen Resultaten klanttevredenheidsonderzoek VNO-NCW Noord
40 RBO Groningen: 20 jaar makelaar in scholing
Vaste Rubrieken 8 26 29 31 31 37 39 43
34
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
3
Bedrijfsnieuws Actualiteiten kort VNO-NCW Noord in actie Personalia Column Welkom nieuwe leden Hoe is het een jaar later met… Agenda
Zuiderzeelijn: de h
An inconvenient t Er zijn nogal wat misstanden te noemen die een open discussie over de Zuiderzeelijn bovengemiddeld belasten. Niet eerder heeft een onderwerp de politieke agenda van Noord-Nederland zo lang gedomineerd. Het gaat dan ook om meer dan een verschil van opvatting tussen kabinet en betrokken regio’s. Het gaat om een geloofwaardige rijksoverheid. Het gaat om respect en bejegening. Het gaat om gemaakte afspraken. Het gaat om erkenning voor het feit dat belangrijke delen van Nederland een vergelijkbaar arbeidsperspectief wensen dan andere regio’s. Het gaat om de vitaliteit van een landsdeel en het vermogen talenten vast te houden en van elders aan te trekken versus een situatie waarbij jongeren structureel in meerderheid naar elders weg (moeten) trekken. Het gaat erom binnen het kleine Nederland de gedachte van afzonderlijke regio’s weg te nemen. Het is een ongemakkelijke waarheid… 1. Dat de minister tot op de dag van vandaag weigert te praten met inwoners, ondernemers, studenten, vakbonden en maatschappelijke organisaties uit Noord-Nederland over de aanleg van de Zuiderzeelijn. Terwijl hij vlak voor de verkiezingen van Provinciale Staten nog heeft beloofd om dat gesprek voor de zomer van 2007 aan te gaan 2. Dat Noord-Nederland bereid is om € 1,1 miljard (28% van het totaal) op tafel te leggen om samen met € 2,8 miljard de Zuiderzeelijn aan te leggen. 3. Dat de overheden in de regio Amsterdam-Almere maar 261 miljoen (nog geen 7,5%) hoeven in te brengen om 3,5 miljard rijksgeld te krijgen voor de aanpak van de wegen en OV in die regio. 4. Deze 3,5 miljard wordt gefinancierd uit de aardgasbaten. Aardgas dat in Noord-Nederland wordt gewonnen maar van de opbrengst slechts 1% terugvloeit naar Noord-Nederland. Terwijl liefst 88% van de baten tussen 1994 en 2004 in de Randstad werd geïnvesteerd. 5. Dat de voorzitters van VNO-NCW, MKB Nederland, Bouwend Nederland en Siemens Nederland stellen dat de Zuiderzeelijn kan worden aangelegd
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
4
voor de beschikbare gelden. 6. De rekenmeesters van de ministeries er in zijn geslaagd om een rekenmodel te ontwikkelen om dat te ontkennen. 7. In dit rekenmodel alle openbaar vervoersverbindingen beter kunnen worden afgebroken, omdat dit geld zou opleveren. 8. Dat voormalig minister Zalm zich liet ontvallen dat ‘elke overheidsinvestering in infrastructuur in Noord-Nederland tot welvaartsverlies leidt’. 9. Dat eerdere berekeningen in opdracht van de ministeries uit 2000 en 2001 juist het tegenovergestelde laten zien. 10. Dat goede projecten en belangrijke knelpunten in Noord-Nederland -zoals de Zuidelijke Ringweg Groningen en de bereikbaarheid van Leeuwarden niet door het rijk worden aangepakt, omdat men deze investeringen wil betalen uit de Zuiderzeelijn-gelden. 11. Dat terwijl vergelijkbare projecten in de rest van Nederland wel gewoon worden betaald door het rijk. 12. Dat het als het aan het rijk ligt meer dan de helft van het geld dat voor Noord-Nederland en de Zuiderzeelijn is gereserveerd (2,8 miljard euro) niet naar Noord-Nederland gaat. 13. Dat politieke partijen en voorlieden als Bos, Routvoet, Balkenende, Rutte, Verhagen, Halsema in de verkiezings-
14.
15.
16.
17.
campagnes voor de Tweede Kamer en Provinciale Staten onomwonden het tegenovergestelde beweerden. Dat de voorzitter van de nationale Tijdelijke Commissie Infrastructuur, de heer Adri Duivesteijn politiek bedreef onder het mom van onderzoek toen hij de ZZL ongevraagd naar het rijk der fabelen verwees. De dag nadat hij benoemd was tot wethouder van Almere ( mei 2006) stelde hij voor het ZZL–geld exclusief te bestemmen voor het tracé Almere – Amsterdam. Dat maatschappelijke kosten-baten analyses (mkba) van het CPB willekeurig worden gehanteerd. Voor de aanleg van Randstadrail, de NoordZuid lijn, de Erasmusbrug en de A4 zijn geen mkba’s uitgevoerd. Dat de discussie over de Zuidelijke Ringweg Groningen n.b. met een positieve mkba van € 100 miljoen niet automatisch hoog eindigt op de MIRT agenda. Het ministerie doet er alles aan te koersen op een sigaar uit eigen doos. Het geld uit het alternatieve pakket kan dan mooi dienen om de begroting van het ministerie te ontlasten. Dat de inmiddels 6de Minister van Verkeer en Waterstaat zich buigt over de Zuiderzeelijn, daartoe aangespoord door even zovele regeerakkoorden en meerderheden in de Tweede Kamer.
e handschoenen gaan uit
t truth: Uitgepolderd Nederland, polderland. In de afgelopen eeuwen hebben we in dit land duizenden polders bij elkaar gepompt en bedijkt. De ultieme vorm van de maakbare samenleving: het maakbare land. Kwamen we wat tekort, dan werd er ontgonnen, ingedijkt of drooggemaakt. Het toppunt van daadkracht en bovenal van lef. Want er zijn tenslotte weinig volkeren die op zulke grote schaal vrijwillig onder de zeespiegel gaan wonen. Een van de laatste sterke staaltjes op poldergebied leidden tot het ontstaan van een geheel nieuwe provincie: Flevoland. De naam die hier onmiskenbaar mee verbonden is, is natuurlijk die van Cornelis Lely. Hij begon zijn carrière als ingenieur bij de Zuiderzeevereniging waar hij bouwde aan zijn toekomstvisie op de Zuiderzee. In talloze nota´s schetste hij de mogelijkheden tot afsluiting en inpoldering van deze zee. Niet lang daarna kon Lely met deze visie aan de slag als minister van Waterstaat. Hij vervulde dit ministerschap drie keer en de eerste twee keer (in 1894 en in 1901) viel het kabinet waarin hij diende, vlak voor zijn plannen in de besluitvorming konden. Maar de derde keer was scheepsrecht, Lely had immers een visie en een rechte rug, waarmee hij in 1918 de Zuiderzeewet tot stand bracht. Dit leidde tot de Afsluitdijk (1932), de Noordoostpolder (1942) en de Flevopolder (1968). Er is veel veranderd in de afgelopen decennia. Polderen is synoniem geworden aan het eindeloos door blijven praten over onderwerpen omdat de daadkracht ontbreekt om door te zetten. Ironisch genoeg wordt deze strategie inmiddels 12 jaar toegepast op de Zuiderzeelijn. Minister na minister verlangt aanvullende onderzoeken, nadere uitwerkingen en de nieuwste variant is het schermen met een alternatief pakket. Je gaat terugverlangen naar een minister als Lely die zijn eigen huiswerk deed en er vervolgens ook wat van durfde te vinden. Camiel Eurlings heeft als representant van een nieuwe generatie politici de potentie om in zijn voetsporen te treden. Als hij maar in staat is boven het polderlandschap uit te stijgen en het grotere plaatje te zien. In Noord-Nederland zijn we in elk geval uitgepolderd. Het is vooral zaak de bestaande stukken land – oud en nieuw – goed met elkaar te verbinden. Dus wat ons betreft: dwars door die polder met de Zuiderzeelijn. Louwe Dijkema Voorzitter VNO-NCW Noord
Regee
‘De afs rak ko ord p econo raken met N Balkenen mische oord-N de -4: een sn e elle Zu structuur ve derland ove rs zullen r id worde erzeelijn-sp terking doo n nage r o o r v erbind komen ing ’.
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
5
© 2006 KPMG Accountants N.V., lid van KPMG International, een Zwitserse coöperatie. Alle rechten voorbehouden.
Uw jaarrekening geeft de feiten.
Maar hoe stelt u de nieuwe norm?
Voortdurend streven naar beter. Daarom hebben wij KPMG Business Audit ontwikkeld. Een vernieuwde controle-aanpak waarmee onze accountants aan de hand van de jaarrekeninggegevens uw onderneming op zeven adviesgebieden kunnen analyseren. Om u helder advies te geven over bijvoorbeeld rendementsverbetering, risicobeheersing of proces-optimalisatie. Uw voordeel: u krijgt nieuwe inzichten en praktische aanbevelingen zonder extra kosten. KPMG Business Audit is de nieuwe norm in accountancy. Gebaseerd op de KPMG gedachte: echte antwoorden, betere beslissingen. Bent u daarin geïnteresseerd? Bel dan Rudi Kleinhuis (050) 522 2111, Albert Beekhuizen of Mark van Opzeeland (058) 233 5000 voor meer informatie. Of maak meteen een afspraak.
!Chapeau
!pet viert zijn jubileum royaal
Hoe vier je een 150-jarig jubileum? Dat is een vraag waarover een bedrijf zich niet dagelijks het hoofd hoeft te breken. !pet in Hoogeveen koos ervoor zijn 150-jarig bestaan luister bij te zetten met een concert, een groot feest, een 150 (!) pagina’s tellende jubileum editie van de Hoogeveensche Courant en een uniek kado voor de gemeenschap. Bovendien heeft het de Koningin behaagd het bedrijf het predikaat Hofleverancier te verlenen. Een uniek cadeau van !pet aan de Hoogeveense bevolking Het is de eerste keer dat een bedrijf middels een kunstwerk een begraafplaats ondersteunt. In opdracht van !pet heeft kunstenaar Albert Geertjes zijn rijke fantasie de vrije loop gelaten en een uniek concept bedacht. Hij heeft een tekst van 150 letters geschreven met als sleutelbegrippen leven/dood/geloof/hoop/hemel/boom. De metalen letters van de tekst vormen de stam van de boom. Voor de takken van de boom heeft Geertjes de overlijdensadvertenties in de Hoogeveensche Courant van de afgelopen 150 jaar bekeken. Teksten uit deze advertenties vormen de basis van de takken. De dood maakt tegenwoordig steeds meer deel uit van het leven. De boom vormt volgens Geertjes de schakel tussen dood en leven, tussen de afgelopen
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
7
en de komende 150 jaar. De zes meter hoge boom wordt midden op de nieuwe begraafplaats bij Fluitenberg geplaatst en kan als een soort ontmoetingsplaats gaan dienen. Er is geen centrale ingang voor de begraafplaats, maar langs de Laan komt een lange wand van 3 meter hoog met meerdere ingangen. Het is de bedoeling dat met enige regelmaat een kunstwerk wordt aangebracht op de wand die gebeurtenissen uitbeeldt die de komende 150 jaar zullen plaatshebben. !pet staat aan de basis van een stichting die de kunstwerken gaat financieren. Dit vormt een perfect evenwicht met het kunstwerk op het veld dat verwijst naar de afgelopen 150 jaar. Jan-Willem Lobeek
[email protected]
VNO-NCW Noord vertegenwoordigt ondernemers in Noord-Nederland: een rijk geschakeerde verzameling ondernemingen. Samen vormen zij de motor van Noord-Nederland. Van jonge starters tot gerenommeerde bedrijven. Een onderneming kan een leven lang mee gaan, soms zelfs langer. !pet is het levende bewijs.
Hofleverancier Het predicaat ‘Hofleverancier’ staat onder meer voor bewezen kwaliteit, soliditeit en continuïteit van de onderneming. Daarom wordt het alleen verleend aan bedrijven die meer dan 100 jaar bestaan. Alleen koningin Beatrix kan het predikaat ‘Hofleverancier’ verstrekken. Het symboliseert als het ware het respect, de waardering en het vertrouwen van de vorstin tegenover de begunstigde. Het gaat hierbij om een koninklijke onderscheiding in de vorm van een predikaat waardoor men het Koninklijk wapen mag voeren met de toevoeging ‘Bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier’.
Bedrijfsnieuws Bedrijf stand van zaken Pro-Time zal RTV Drenthe dagelijks assisteren bij de inzet van cameramensen en editors.
BKB Aktiengesellschaft uit Helmstedt, Niedersachsen, gespecialiseerd in de thermische verwerking van afval, gaat voor 140 miljoen euro een afvalverbrandingsinstallatie in Delfzijl bouwen. BKB verwacht de installatie eind 2009 in bedrijf te nemen. Outplacementbureau Van Ede & Partners heeft een nieuw onderkomen betrokken. Op 28 september werd het pand aan het Emmaplein 5 officieel geopend, in aanwezigheid van onder meer Foppe de Haan (Jong Oranje) en Louwe Dijkema (VNO-NCW Noord). Het outplacementbureau begeleidt bedrijven en werknemers bij gedwongen ontslag. KroeseWevers Accountants en Belastingadviseurs hebben de Deloitte-vestiging in Emmen overgenomen. De activiteiten worden voortgezet onder de naam KroeseWevers. Dankzij de overname groeit het personeelsbestand van KroeseWevers naar ongeveer 300 medewerkers, verdeeld over vestigingen in Almelo, Deventer, Doetinchem, Enschede, Hengelo, Oldenzaal, Raalte en Emmen. StudEnterprise en de Hanzehogeschool Groningen zullen vanaf 16 november een partnership aangaan om ondernemerschap onder studenten te stimuleren. Naast de Hanzehogeschool wordt StudEnterprise ondersteund door de Gemeente Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen, de Rabobank Groningen en de Kamer van Koophandel Groningen. De vestiging van Cordis Europe N.V. in Roden sluit eind 2008 de poorten. In deze vestiging zijn ongeveer 750 mensen werkzaam. Vanwege veranderingen in de markt gaat het bedrijf wereldwijd volgens een andere organisatiestuctuur werken en worden de productielijnen verplaatst naar Mexico en de New Product Development-afdeling in Roden zal geïntegreerd worden met de organisatie in de VS. Cordis is onderdeel van Johnson & Johnson, een van de grootste leveranciers van producten voor de gezondheidszorg. De regio spant zich in om zoveel mogelijk banen te behouden. De Jonge Ondernemersprijs van het Noorden (JOP) kende dit jaar een recordaantal van 83 deelnemers. Twaalf van hen maken nog kans op de prijs, waarbij vijf ondernemers afkomstig zijn uit Groningen, en zeven uit Fryslân. Op 20 november wordt de prijs uitgereikt in het Stadion Cambuur te Leeuwarden. RTV Drenthe is een samenwerking aangegaan met Pro-Time AV productiegroep BV, een audiovisuele producent uit Groningen.
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
8
Het Revakeur-certificaat is uitgereikt aan Vitalis Nederland BV uit Drachten. Dit houdt in dat een onderneming goede producten levert en optimale service biedt volgens de stichting ERB, de Erkenningsregeling Revalidatietechnisch Bedrijf. Vitalis biedt sinds 1989 een uitgebreid assortiment comfort- en mobiliteitsverhogende producten aan. Barenbrug Tuinprodukten B.V. in Yde verandert haar naam in BTP Home&Garden B.V. Het bedrijf werd in 2004 overgenomen door de Naturado groep en met de naamswijziging verdwijnt de naam van de vroegere eigenaar nu van de gevel. Het van origine Groningse multimediabedrijf MMP B.V. heeft haar nieuwe hoofdkantoor gevestigd op het bedrijventerrein Haarveld in Roden. Het bedrijf is actief op het gebied van software ontwikkeling, ticketing en telesales en heeft 25 medewerkers. Daarnaast heeft het ook een vestiging in India, waar 55 personen werkzaam zijn. Het BIOKIN-experiment van Bioclear uit Groningen is veilig teruggekeerd op aarde. Het bedrijf is betrokken bij de ontwikkeling van een biologisch luchtfilter voor toepassing in de ruimte. Deze luchtfilters bevatten bacteriën die giftige stoffen onschadelijk maken. Begin oktober werd het biofilter experiment gelanceerd met de Russische Soyuz-capsule om het effect van gewichtsloosheid op de filter vast te stellen. Twee eerdere vluchten in 2002 en 2003 met een prototype van de biologische luchtfilter verliepen rampzalig: de FOTON-capsule ontplofte kort na lancering, en de spaceshuttle Columbia verging tijdens de terugkeer in de dampkring. Q-modus BV uit Groningen heeft zijn Talentproject op de ambassade in Finland mogen presenteren, als best practice op het seminar “Entrepreneurship & Education”. Het Talentproject is een uniek project in Nederland dat excellente studenten van de universiteit en hogescholen in Noord Nederland koppelt aan topmensen uit het bedrijfsleven, met name het mkb. In zowel Finland als Nederland staat ondernemerschap hoog op de politieke agenda. VIB Groningen B.V., de Verenigde Installateurs Bedrijven, heeft een nieuw bedrijfspand betrokken op Bedrijvenpark de Gouden Driehoek te Zuidbroek. Burgemeester Eduard van Zuijlen van de gemeente Menterwolde opende het nieuwe pand op 3 september. VIB Groningen heeft 25 personeelsleden in dienst, die in heel Noord-Nederland installatiewerkzaamheden uitvoeren, met een specialisatie in bekabelingssystemen zoals CAI en glasvezeltechniek. De radiotelescoop in Dwingeloo staat op de top-100 lijst van topmonumenten uit de ‘Wederopbouwperiode 1940-1958’. Stichting CAMRAS, die zich inspant om de telescoop te behouden voor het publiek, werkt aan het herstel van de telescoop en wil deze openstellen voor het publiek.
D E P R I J Z E N K A S T Stichting Technasium heeft de ONRI-erewimpel 2007 ontvangen. ONRI, de brancheorganisatie van advies- en ingenieursbureaus, reikt deze prijs eens in de vijf jaar uit. Technasium heeft een formule voor beter bèta-onderwijs ontwikkeld op vijf scholen in Groningen. ONRI ziet het Technasium als een creatieve en vernieuwende manier om jongeren te interesseren voor het ‘technische’ vak, gericht op de langere termijn.
Veendam viel in de prijzen. Hij werd uitgeroepen tot Emerging Entrepreneur of the Year 2007. Het bedrijf produceert hondensnacks en andere producten voor in de dierenwinkel. De jury was onder de indruk van het feit dat Pater in staat is geweest een verliesgevend onderdeel van een groot concern (Avebe) om te buigen naar een winstgevende onderneming met een unieke propositie en groeimogelijkheden.
Holtkamper B.V. uit Emmen heeft de Voorloper 2007, de innovatieprijs van de Commerciële Club Zuidoost Drenthe en de gemeente Emmen, gewonnen. De prijs werd op 8 oktober uitgereikt op het innovatiecongres ‘Grensverleggend Ondernemen’. Holtkamper kreeg de prijs vanwege het innoveren van tenttrailers tot het enige kampeeronderkomen dat blijft staan in weer en wind. Anne Jan Zwart van ECOstyle B.V. uit Appelscha is uitgeroepen tot Accelerating Entrepeneur of the Year 2007. ECOstyle, voortgekomen uit Europlant, produceert en verkoopt milieuvriendelijke meststoffen bodemverbeteraars en gewasbeschermingsmiddelen. De jury roemde Zwart’s authenticiteit en zijn vermogen om met innovatie en diversificatie een gezond bedrijf neer te zetten. Ook Wim Pater van Paragon Products B.V. uit
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
9
Entrepreneur of the yearvlnrAnne Jan Zwart - Wim Pater en Ad van Wijk van Econcern B.V.
Van intentie naar actie
Tussenstand van s
VNO-NCW Noord spant zich bovengemiddeld in om het hoger onderwijs ‘ondernemender’ te maken. Op meerdere frequenties wordt de verbinding gelegd naar een ondernemender onderwijs-infrastructuur en meer interactie met het bedrijfsleven. Een bloemlezing van de resultaten tot dit moment.
H
et is al weer een tijdje geleden dat we de gezamenlijke intentieverklaringen met de RuG en de noordelijke hogescholen hebben getekend. Van onze kant tijd om de balans op te maken en onze inspanningen ten aanzien van de intentieverklaringen op een rijtje te zetten. VNO-NCW Noord, de noordelijke hogescholen en de Rijksuniversiteit Groningen hebben toegezegd zich gezamenlijk in te zetten om de economie van Noord Nederland te versterken door de aanwezige kennis en talenten meer en beter te benutten. Met deze intentieverklaring willen de partijen de kennisinfrastructuur in de regio verder ontwikkelen en Noord-Nederland als knooppunt van hoogwaardige kennis bekrachtigen.
B i j e e nko mste n In het afgelopen verenigingsjaar heeft VNO-NCW Noord een aantal bijeenkomsten georganiseerd waarbij ondernemers, studenten en kennisinstellingen met elkaar kennis konden maken. De bijeenkomst ‘Kennis halen kennis brengen’ waarbij ondernemers kennis konden maken met de lectoren van de Hanzehogeschool, De bijeenkomst Talent zoekt uitdaging om de hoek laat ondernemers op verrassende, interactieve, ludieke en eigentijdse wijze kennismaken met de Rijksuniversiteit Groningen, haar onbegrensde kennis en haar studenten. Op 27 september 2005 en 22 maart 2007 is deze bijeenkomst succesvol georganiseerd samen met de RuG. Er zijn, naast meer wederzijds begrip, vele contacten tussen bedrijven, studenten en RuG-medewerkers ontstaan.
Liaiso n VNO-NCW Noord heeft beloofd zich in te spannen als liaison tussen het noordelijk bedrijfsleven en de kennisinstellingen door: • ondernemers te informeren over waar zij met hun kennisvragen bij universiteit en hogescholen een aanspreekpunt vinden; • ondernemers te stimuleren om meer gebruik te maken van de kennis en talenten die universiteit en hogescholen te bieden hebben ; • studenten meer en beter kennis te laten maken met de veelzijdigheid van het noordelijke bedrijfsleven; • studenten en ondernemers meer met elkaar in contact te brengen.
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
10
Op locatie van de CHN in Leeuwarden hebben we een succesvolle bijeenkomst georganiseerd waar de hogescholen middels interactieve workshops hun RAAKprojecten konden presenteren aan noordelijke ondernemers. Samen met de internationale studievereniging AIESEC wordt jaarlijks een symposium georganiseerd waarbij de noodzaak tot internationalisering voor het noordelijk bedrijfsleven centaal staat. De rol die internationale stagiairs hierbij spelen krijgt bijzondere aandacht. Op 21 februari 2008 zal er samen met AIESEC voor de derde maal een groot seminar worden gehouden over het behoud van talentvolle
internationale studenten voor het noordelijke bedrijfsleven.
Recruiting Noord Op 28 en 29 november 2006 heeft VNONCW Noord, samen met de noordelijke hogescholen Recruiting Noord georganiseerd. Een tweedaags evenement waar noordelijke HBO-studenten van alle studierichtingen de gelegenheid krijgen om kennis te maken met het noordelijke bedrijfsleven en vice versa. Naast matching en (open) sollicitatiegesprekken vonden er diverse workshops en andere activiteiten plaats om studenten en ondernemers met elkaar in contact te brengen. Hoe talent vast te houden voor het noordelijke bedrijfsleven. Er waren 400 studenten en zo’n 100 bedrijven. De één-op-één sollicitatiegesprekken tussen studenten en ondernemers stonden centraal. Dit bleek een succesformule die de regio velenbanen en stages heeft opgeleverd. Op 5 en 6 maart 2008 zal dit evenement wederom worden georganiseerd. Ditmaal zal ook de RuG met haar studenten deelnemen. Zie ook: www.recruitingnoord.nl De bijeenkomst Kenniscirculatie in NoordNederland waarbij de ontwikkelingen van de Kenniscampus in Leeuwarden en de samenwerking met het regionale bedrijfsleven centraal staan is vooralsnog niet doorgegaan.
J o n g o n d ern em ers c h ap De afgelopen, maar ook de komende periode hebben we veel aandacht voor jong ondernemerschap. In samenwerking
n samenwerking met het hoger onderwijs met YEAH! en Studenterprise worden verschillende initiatieven ontplooid om (student)ondernemers sneller en beter in contact te brengen met het bedrijfsleven in de regio. Het gaat om bedrijfsbezoeken, gezamenlijke bijeenkomsten, workshops Informal Investor, Jonge Honden, Frisjes, bijeenkomsten en diverse andere initiatieven. Student-ondernemers kunnen tevens tegen gereduceerd tarief lid worden bij VNO-NCW Noord. Tenslotte wordt er ondersteuning geleverd aan een uitrol van YEAH! in Drenthe. Op 3 april 2008 zal samen met de Hanzehogeschool de bijeenkomst ‘De nieuwe ondernemer’ worden georganiseerd. Hierin staan alle aspecten van onderschap en onderwijs centraal. Ook het internationale ondernemen en de ondernemende medewerker komen hierin aan bod. De workshops zullen worden begeleid door deans en lectoren.
Interac tie We maken onze leden er op attent wanneer er kennisvouchers worden uitgegeven en stimuleren deze ondernemers om hier gebruik van te maken.
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
11
VNO-NCW Noord heeft een actieve bijdrage geleverd aan het strategisch plan van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Ook middels de contacten met talloze deans en lectoren proberen wij de input van het bedrijfsleven binnen het onderwijs te verbeteren. Tevens is voor de CHN een actieve inbreng geleverd bij het afbakenen en invulling geven van het begrip sociale innovatie voor het betreffende lectoraat. Veel lectoren van de noordelijke hogescholen zijn lid van VNO-NCW Noord en nemen actief deel in het netwerk. Op die manier komen zij in contact met ondernemers zodat zij nog beter de brugfunctie tussen onderwijs en bedrijfsleven kunnen vervullen. De afgelopen verenigingsjaren hebben talloze studenten van de RuG (via het Loopbaan Adviescentrum) deelgenomen aan de verenigingsbijeenkomsten en bedrijfsbezoeken van VNO-NCW Noord. Zo konden zij kennismaken met het noordelijke bedrijfsleven en de inividuele ondernemers. Ook het komende seizoen zijn deze studenten weer van harte welkom. VNO-NCW Noord heeft vanaf het begin een actieve bijdrage geleverd aan het Talentproject, dat zich richt zich op ken-
nisuitwisseling tussen kennisinstellingen in Noord Nederland en het bedrijfsleven. Er wordt een zogeheten Meester-Gezelrelatie toegepast. Excellente studenten van universiteit en HBO worden als gezel gekoppeld aan een expert uit het bedrijfsleven, de meester. Ook het permanente offensief gericht op meer Technasiumonderwijs in NoordNederland heeft zijn effect op de instroom van technisch gemotiveerde studenten in het hbo en universitair onderwijs. Tenslotte heeft VNO-NCW Noord tijdens de afgelopen collegevorming middels een brief kort en krachtig op een rij, duidelijk gemaakt wat de noordelijke ondernemers/werkgevers absoluut noodzakelijke maatregelen vinden voor een economisch sterk Noord-Nederland. Hierin is ook specifiek de aandacht gevraagd voor het (beroeps)onderwijs. Het tekort aan technisch georiënteerde studenten, behoud van talent, voldoende stages en meer aandacht voor ondernemerschap waren hierin de speerpunten. Peter Buurman
[email protected]
L ef Als ondernemer ben je altijd bezig met de continuïteit en ontwikkeling van je bedrijf. Fusies, overnames, nieuwe producten, reorganisaties, samenwerkingsverbanden. Maar deze processen zijn complex en lopen niet altijd zoals gepland. Onze advocaten en adviseurs tonen lef, bieden
verrassende oplossingen. Zien kansen, kijken over de grenzen van de standaardaanpak. Wij hebben de mensen die dat durven en die daarvoor de noodzakelijke kennis en ervaring bezitten. Voor middelgrote en grote ondernemingen, overheden en particulieren.
Geene | Doornbosch | De Willigen advocaten en adviseurs
Meesters in hun va k Noorderstaete 20 9402 XB Assen T 0592 345 188 F 0592 372 431
[email protected] www.geene.nl
Ondernemende Staten Een kijkje in elkaars keuken You don’t know a man until you walk a mile in his shoes. Ondernemende Staten is erop gericht de provinciale volksvertegenwoordigers in contact te brengen met ondernemers uit hun provincies, zodat ze een kijkje kunnen nemen in elkaars keuken. Tijdens de provinciale bijeenkomsten - gehouden bij Wagenborg Reining in Kolham, !pet in Hoogeveen en Vitalis in Drachten – werd nog een stapje verder gegaan: een aantal ondernemers en politici verplaatsten zich in elkaars rol. Wat zou een Statenlid doen als hij ondernemer zou zijn en hoe zou de ondernemer opereren als Statenlid? Dit leverde aardige inzichten op. Zo zei een Statenlid dat hij als ondernemer meer zou lobbyen richting de provinciale politiek, terwijl de ondernemer uit dezelfde provincie aangaf dat hij als Statenlid meer zou gaan werken aan zijn zichtbaarheid. Dat de ene rol de andere niet uitsluit blijkt uit het feit dat in elke provincie wel Statenleden met een onderneming te vinden zijn c.q. ondernemers met een zetel in Provinciale Staten. De beschouwingen die voortkwamen uit de korte rolwisselingen zorgden bij de aanwezigen voor voldoende stof tot discussie. In groepjes werd van gedachten gewisseld over onderwerpen die in het kader van Ondernemende Staten opgepakt kunnen worden. Een bloemlezing: ´Ondernemers en Statenleden moeten meer als eenheid optreden en ook breder optrekken: in noordelijk verband. Er is een gezamenlijke visie nodig waarop het noorden zich de komende dertig jaar gaat richten. Want wat als straks die Zuiderzeelijn gerealiseerd is, waar knokken we vervolgens gezamenlijk voor?´ ´Er moet geen genoegen genomen worden met de krimp: de groei van bedrijven is nodig zodat de werkgelegenheid groeit. Daarbij moet gekeken worden naar nieuwe sectoren: de grijze golf is een angstbeeld,
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
13
Afgelopen zomer is een nieuwe editie van Ondernemende Staten van start gegaan, het project waarbij tachtig leden van VNO-NCW Noord gekoppeld zijn aan veertig leden van Provinciale Staten. In juni zijn de matches gemaakt en inmiddels hebben de meeste koppels kennis gemaakt. Begin oktober kwamen de deelnemers aan het project per provincie bijeen om de eerste ervaringen uit te wisselen en naar onderwerpen te zoeken die in de komende periode gezamenlijk opgepakt kunnen worden.
maar kan een goede inkomstenbron zijn.´ ´Hoe bind je mensen aan de regio? Er gaat teveel kennis verloren: politiek, ondernemers en kennisinstellingen moeten beter samenwerken om de braindrain tegen te gaan.´ ´De kloof tussen onderwijs en bedrijfsleven is te groot: men weet van elkaar niet wat er speelt. Dus beide kanten zouden de poorten en luiken beter open moeten zetten. De provincie zou een stevigere intermediair-rol kunnen spelen.´ ´De aanbestedingsregels geven voldoende ruimte om ook regionale mkb-bedrijven in aanmerking te laten komen voor bepaalde opdrachten. Geef regionale ondernemers ook een kans, vooral ook in de fase vóór de aanbestedingen.´ In elke provincie werden eigen accenten gelegd, maar er zijn wel een aantal grote lijnen te ontdekken:
• op welke manier kan de aanwezige potentie in elke provincie het beste benut worden en hoe boor je nieuwe kansen aan • hoe zorg je voor een goed toekomstperspectief voor jongeren • op welke manier kunnen ondernemers en overheden beter gezamenlijke doelen nastreven Genoeg gespreksstof dus voor de komende tijd, waarin de deelnemende koppels elkaar een aantal malen opzoeken. Niet alleen om bij elkaar over de schouder te kijken, maar ook om tot concrete ideeën te komen: hoe kunnen ondernemers en Statenleden elkaar versterken, verder helpen en tot nieuwe initiatieven komen. Tijdens de noordelijke bijeenkomst van Ondernemende Staten op 26 maart 2008 zal de balans opgemaakt worden van deze ontwikkelingen. Daan Bultje
[email protected]
De veranderende rol van werkgevers in het n Het zal weinig Nederlanders ontgaan zijn dat Nederland begin 2006 een nieuw zorgstelsel heeft gekregen. Het oude stelsel met een onderscheid tussen ziekenfonds en particulier was niet meer van deze tijd en hard aan verandering toe. Zo betaalt de werkgever nu een bijdrage voor al zijn werknemers en moet kwaliteit, doelmatigheid, effectiviteit en efficiency gerealiseerd worden door het invoeren van gereguleerde marktwerking. Zorgconsumenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders bepalen onderling de vraag.
D
e overheid beoogt met het nieuwe stelsel een aantal zaken te realiseren: in de eerste plaats meer kwaliteit bij niet meer dan noodzakelijke kosten en in de tweede plaats meer vraagsturing. Achtergrond is dat de overheid dit doet met het oog op de komende toename van zorgbehoefte en daardoor ook toenemende kosten van zorg: mensen leven langer en meer mensen leven langer. De burger - de verzekerde én de patiënt - moet kritisch gaan kiezen. Zorgverzekeraars bemerken sinds de stelselherziening een grotere mobiliteit van verzekerden. Ook burgers met een ‘vlekje, een handicap’ slagen hier nu in. Dit is het gevolg van het aanbod van meer keuzemogelijkheden via speciale pakketten en zorgarrangementen voor deze doelgroepen (zoals voor diabetespatiënten).
Wat h e e f t h e t n i e u we s te l s e l o n s tot nu toe gebrac ht ? In ieder geval hebben de zorgverzekeraars in 2006 en 2007 een heftige strijd uitgevochten om de gunst van de klant. Daarbij is landelijk het aantal collectieve contracten fors toegenomen. 60 % van de Nederlanders is nu via een collectief ziektekostencontract verzekerd tegen ziektekosten,
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
14
Waarom werkgevers m
Hoe zijn werkgevers nu betrokke n bij het zo rgstelsel?
gezondheidszorg: in 2007 naar verwachting ongeveer 14 miljard euro. Daarnaast vergoeden zij soms een deel van de nominale premie en/of van de aanvullende verzekering voor hun werknemers of bieden zij een aanvullende verzekering op maat aan als loon in natura. De kosten van deze laatste drie varianten zijn zeer beperkt in vergelijking met de 50% bijdrage aan het vereveningssysteem. Over dit veel kleinere bedrag worden (korting wettelijk beperkt op de basisverzekering tot 10%) tamelijk veel veldslagen uitgevochten. Logisch, het raakt immers direct de werknemers, dus daar heeft de individuele werkgever meer belangstelling voor. Maar werkgevers moeten meer doen. De aandacht zal uit moeten gaan naar verlaging van de (vergoeding voor de) inkomensafhankelijke premie. Bijvoorbeeld door (collectieve) aandacht voor preventie, het bevorderen van gezond gedrag, het effectief gebruik maken van wachtlijstbemiddeling en het beïnvloeden van de kwaliteit van de te leveren en geleverde zorg.
In de eerste plaats vergoeden zij de inkomensafhankelijke premie van werknemers. Werkgevers betalen zo via een bijdrage aan het vereveningssysteem, ongeveer 50 % van de totale kosten van de Nederlandse
Ondanks de goede stappen die gezet zijn en de waardering die er in het buitenland is voor het nieuwe Nederlandse zorgstelsel, zijn een aantal zaken hard nodig om
maar 1,4 miljoen Nederlanders doen dit niet meer via de werkgever. Dit komt door allerlei nieuwe initiatieven zoals ‘Independer’ en collectieve contracten via de vakbonden en banken. De heftige strijd heeft de sector van zorgverzekeraars in 2006 naar schatting collectief een verlies van 500 miljoen euro gebracht. Naar verwachting zal ook voor 2007 collectief verlies worden geleden. Daarnaast is voorzichtig een aanvang gemaakt met producten voor doelgroepen. Een aantal beoogde doelstellingen wordt echter nog niet gerealiseerd. Daar is ook extra aandacht en inspanning voor nodig. Voorbeelden daarvan zijn dat zorgverzekeraars nog te weinig aandacht hebben besteed aan kwalitatieve zorginkoop en het informeren van hun verzekerden over de te verwachten kwaliteit van zorg, zodat zij hun verzekeraar kunnen toetsen op de kwaliteit van zorginkoop.
t nieuwe ziektekostenstelsel
s meer kwaliteit moeten eisen het stelsel een flinke stap dichter bij zijn oorspronkelijke bedoelingen te krijgen. Daar zien wij op korte en lange termijn perspectieven voor een individuele werkgever én het collectief van werkgevers: De vraagsturing vanuit verzekerden en hun belangenbehartigers zoals de Consumentenbond, NPCF en andere patiënten/ consumenten verenigingen en ook werkgevers zal verder vorm moeten krijgen. Belangrijk daarbij is druk op zorgverzekeraars en zorgaanbieders, om verschillen in kwaliteit bij zorgverleners en de verschillende producten en diensten inzichtelijk te maken voor burgers (verzekerden) en patiënten. Zonder aan deze voorwaarde te voldoen is echte marktwerking in de zorg een illusie. Michael Porter heeft daar in zijn boek ‘Redefining Health Care’, dat hij samen met Elisabeth Teisberg schreef, heel heldere en behartenswaardige dingen over gezegd. Dit boek draait weliswaar om de Amerikaanse gezondheidszorg, maar de parallellen met Nederland liggen voor het oprapen. Zo benadrukt hij de rol van de individuele werkgevers, die al dan niet via hun brancheorganisatie of een tussenpersoon inkopende partij kunnen zijn. De werkgever vraagt daarbij via de zorgverzekeraar om garanties ten aanzien van de Naam: Functie:
Vestiging bedrijf:
kwaliteit van de te leveren zorg. De werkgever dan wel diens brancheorganisatie moet weten waar zijn bedrijf op het terrein van gezondheidszorg behoefte aan heeft. Hij moet er voor zorgen dat de zorgverzekeraar zich inspant om hier een passend aanbod op te doen. Als individuele werkgevers of werkgevers op brancheniveau bij de inkoop van hun zorgcontracten letten op kwalitatief adequate inkoop, bespaart dit namelijk een veelvoud aan kosten op de zorg. Collectief kunnen werkgevers zoals (vereniging) VNO-NCW op landelijk – en op regionaal niveau een bijdrage leveren aan een betere werking van het nieuwe stelsel. Mogelijkheden hiervoor zijn: • druk uit te oefenen op zorgaanbieders en zorgverzekeraars om zo snel als mogelijk informatie over prijs/kwaliteitsverhoudingen openbaar te krijgen. • de politiek te overtuigen dat er op korte termijn een oplossing nodig is voor de bovenproportionele toename van de zorgkosten door de vergrijzing. • open te staan voor innovatieve toepassingen die binnen de gezondheidszorg ontstaan. • in samenwerking met de zorgsector
Machel Nuyten secretaris Gezondheidszorg VNO-NCW en secretaris Zorg en Dienstverlening MKB Nederland Hoofdvestigingen Den Haag en Delft
Naam: Functie: Vestiging bedrijf:
(zorgaanbieders en zorgverzekeraars) werk te maken van verzuimreductie. • kwaliteit van te leveren zorg en dienstverlening ten aanzien van de zorgverzekering tot speerpunt van inkoop te benoemen. Goede kwaliteit bespaart veel kosten, zowel op het moment van behandelen als later bij de administratieve afhandeling in het zorgverzekeringstraject. Werkgevers en zorgverzekeraars spannen zich in om te zorgen dat de te betalen prijs overeenkomt met het afgesproken serviceniveau. Dus de kwaliteit van de zorg dient te passen bij de te betalen prijs. Als dat lukt dan is dat winst en daarvoor geldt natuurlijk: hoe eerder, hoe liever. Want de winst door de beperking van de werkgeversbijdrage is in potentie vele malen hoger dan de korting op basis- en aanvullende verzekering. drs. Hans Feenstra, voorzitter Raad van Bestuur De Friesland Zorgverzekeraar en lid bestuur VNO/NCW Noord mr. Machel Nuyten, secretaris gezondheidszorg vereniging VNO-NCW
Hans Feenstra Voorzitter Raad van Bestuur de Friesland Zorgverzekeraar Hoofdvestiging in Leeuwarden, winkels in Groningen, Sneek, Heerenveen en Drachten
Belangrijkste professionele aandachtspunten: belangenbehartiging ten aanzien van gezondheidszorg vanuit werkgeversperspectief en ondernemersperspectief, arbeid en gezondheid, wsw, ICT in de zorg, innovatie in de zorg
Professionele aandachtspunten: De Friesland Zorgverzekeraar, bestuurslid Zorgverzekeraars Nederland (ZN), voorzitter Vereniging Regionale Zorgverzekeraars (VRZ), bestuurslid VNO-NCW Noord, commissaris Sportstad Heerenveen
Recente wapenfeiten: SER-advies Toekomst AWBZ, preventiebijeenkomsten, convenant Overgewicht Woonplaats: Den Haag Passie: Hardlopen (m.n. marathons 28/10 mijn 50ste), koken, triatlon, fietsen, tuinieren
Recente wapenfeiten: SER-advies Toekomst AWBZ, preventiebijeenkomsten, convenant Overgewicht Woonplaats: Oudehaske Passie: Racefietsen, sport in brede zin, lezen
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
15
Meesterlijk project in Groningen De beste talenten de beste opleiding geven en ook nog behouden voor de regio. Dat is volgens Rob Geene de kern van het TogaMaster project. Een voorbeeld van hoe je een ingewikkeld probleem op een simpele manier kunt oplossen.
De beste juridische talenten behouden voor het Noorden
D
e TogaMaster wordt sinds 2003 door de Rijksuniversiteit Groningen aangeboden en is mede opgericht door Rob Geene, partner bij Geene Doornbosch De Willigen Advocaten & Adviseurs en oud-deken van het arrondissement Assen. ‘De meeste rechtenstudenten uit Groningen vertrekken na hun afstuderen naar het westen. Advocatenkantoren moesten veel te veel moeite doen om goede stagiaires te vinden’ zegt Geene. Zijn idee bleek ook te leven bij de RUG en een samenwerking was snel gevonden. ‘Deze master dient allerlei doelen. Studenten krijgen een betere opleiding en worden gestimuleerd in de regio te blijven werken’ aldus Geene.
TogaMaster Ook in Maastricht loopt een TogaMaster project maar dat is anders ingericht dan in Groningen. Daar duurt de TogaMaster anderhalf jaar en maakt het deel uit van het reguliere bachelor-mastersysteem. In Groningen volgen studenten een gewone afstudeerrichting in staats- en bestuursrecht, strafrecht, bedrijfsrecht of privaatrecht in een ‘ingedikte’ vorm, zoals coördinator Frank Vermeer het uitdrukt. De TogaMaster zelf bestaat uit een theoretisch gedeelte, met vakken als geschilbeslechting en schrijfvaardigheid en twee stages. Tijdens de eerste stage lopen studenten drie keer twee weken mee bij het Openbaar Ministerie, de rechtbank en een advocatenkantoor in de omgeving. Dit is bedoeld als orientatie op de latere lange stage. ‘Voor de instanties is zo’n periode van twee weken eigenlijk alleen een last’, zegt Vermeer. ‘Maar later krijgen ze er een stagiaire voor vijf maanden voor terug. Bovendien: zeker het OM en de rechtbank zien het aanbieden van een snuffelstage als een taak.’
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
16
Rondsnuffelen ‘Als het de bedoeling was dat meer studenten in Groningen zouden blijven, is dat bij mij gelukt’, zegt Dirk Rietberg (29). Hij werkt sinds 1 november 2006 bij Trip Advocaten in Groningen - nog voor zijn afstuderen. ‘Mijn lange stage was in tweeën geknipt. Na tweeënhalve maand ken je een kantoor wel en ik vond het erg leuk om twee kantoren van binnen te zien.’ Zijn eerste periode was bij De Jonge Peters Remmelink in Deventer, de tweede bij Trip. ‘Ik heb er veel profijt van gehad dat ik al vijf maanden werkervaring had’, zegt Rietberg. ‘Mijn baan bij Trip is behoorlijk soepel begonnen’. Hij doet op dit kantoor arbeidsrecht en bestuursrecht. ‘Het was leuk om met een groep gemotiveerde studenten de praktijk te leren kennen.’ Dirk Rietberg vond de snuffelstage het leukste onderdeel van zijn TogaMaster. ‘Die stage is weliswaar heel hapsnap, in twee weken kun je niet zoveel, maar je krijgt wel een goed beeld van de praktijk. Bij het Openbaar Ministerie en de rechtbank liep ik echt mee, op het advocatenkantoor waar ik twee weken was, heb ik wel werk kunnen doen, zoals het schrijven van notities.’
S e le c t i e a a n d e p o o r t Een belangrijke succesfactor (en afwijkend van Maastricht) is de selectieprocedure, waarin wordt gekeken naar studieresultaten, cv en motivatie. Best pittig, vindt Rietberg. ‘Er werd ook sterk gelet op stressbestendigheid en planning. Je loopt vier dagen per week stage, de vijfde dag is voor je vakken. Ik had ervoor gezorgd dat ik voor mijn stage al mijn vakken al af had en heb die vijfde dag gebruikt voor het schrijven van mijn scriptie.’ De TogaMaster in Groningen biedt een inkijkje in de drie togaberoepen. In Maastricht blijft de oriëntatie op de rechterlijke
macht beperkt tot een driedaagse snuffelstage bij de rechtbank, en stromen bijna alle deelnemers door naar de advocatuur. Rietberg heeft geen moment getwijfeld over zijn keuze. ‘De manier van werken als advocaat staat me meer aan. Bovendien is de beroepsopleiding een goede start van je loopbaan. Maar ik ben wel blij dat ik een keer in de raadkamer heb mogen snuffelen en achter de schermen van het OM heb kunnen kijken. Dat heeft voor elke advocaat een meerwaarde.’
S u c c es i s z i c h tb aar Het feit dat getalenteerde studenten in Groningen en Maastricht zich zo grondig voorbereiden op een baan in de advocatuur, begint langzaam door te dringen bij grote advocatenkantoren in de Randstad, zoals NautaDutilh, Freshfields, Loyens & Loeff of Allen & Overy. ‘Het is goed te weten dat universiteiten zich steeds meer bezig houden met de vraag van de markt’, zegt Willemijn Arends, Manager Training en Recruitment bij NautaDutilh. Ook andere universiteiten zitten niet stil. De Universiteit Utrecht heeft een togatraject voor de bachelorfase van de rechtenstudie, en een Masterclass rechtspraktijk. Ook overweegt de Universiteit Utrecht een Academie voor de Advocatuur op te starten. Rob Geene zou het toejuichen wanneer elke faculteit een vergelijkbare Master zou beginnen. ‘Wij in NoordNederland geloven erin.’ Jan-Willem Lobeek
[email protected]
Een mooie gelegenheid om uit te gaan VNO-NCW Groningen bezoekt Holland Casino het Noorden ‘Een mooie gelegenheid om uit te gaan’. Iedereen kent de slogan. En velen zullen er al wel eens een bezoek hebben gebracht. Al dan niet met winst. Maar altijd met een goed gevoel. De leden van VNO-NCW Groningen waren te gast voor een ontbijtbezoek bij het Holland Casino in Groningen. Een bijzonder bezoek aan een spannend bedrijf.
M a at s c h a p p e l i j ke ve r a n t wo o r d e lijkheid “Een gewoon bedrijf midden in de samenleving, maar met een bijzonder product.” Zo kenschetste Roel Woering, directeur van Holland Casino Groningen en Leeuwarden zijn bedrijf. “Holland Casino is zich zeer bewust van deze bijzondere verantwoordelijkheid en bijna 5.000 medewerkers geven daar iedere dag naar beste eer en geweten invulling aan. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) voor Holland Casino een strategische keuze is om als organisatie kenbaar te maken dat we ‘midden in de samenleving’ staan.” Woering vertelde dat alle personeel geschoold wordt in het herkennen van verslavingsgedrag. Ook wordt hen geleerd hoe hierop te handelen. Holland Casino is gebonden aan strenge regels in bijna alle onderdelen van het bedrijf. Het gokken is pas sinds 1974 legaal in Nederland en sinds die tijd heeft het Holland Casino zich gestaag uitgebreid in Nederland. Met als laatste vestiging die in Leeuwarden in 2006. “Holland Casino Groningen viert volgend jaar zijn twintigjarig jubileum en is met meer dan 300.000 bezoekers per jaar niet meer weg te denken uit de stad!” aldus Woering.
Roel Woering (directeur Holland Casino Groningen en Leeuwarden)
André Damming (Alfa College) staat op winst, Jaap Westerhuis (Groningen Congresbureau) kijkt jaloers toe.
O ndernem erschap i s (g )e e n g o k Als klap op de vuurpijl kregen de leden van VNO-NCW Groningen een stoomcursus Roulette en Black Jack. Voor de één een leerzame ervaring, voor de ander gesneden koek. Na de vakkundige uitleg van de croupiers hadden beide spellen geen geheimen meer.
Holland Casino Business School De ‘Holland Casino Business School’ is in 2000 is opgezet met het doel het lerend vermogen van de organisatie te bevorderen en de individuele medewerkers te stimuleren? Samen met o.a. Christelijke Hogeschool Nederland (CHN) te Leeuwarden, biedt Holland Casino haar medewerkers een aantal opleidingen aan. Op HBO en MBA niveau, maar ook op MBO niveau.
Peter Buurman
[email protected]
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
Blackjack. Vlnr Bert Hooghoudt (Hooghoudt BV), Norbert van Sinderen (Junior Consult), Peter Buurman (VNO-NCW Groningen), Louis Becherer, Daniel Koning (Studio Tineke Wieringa), Jaap Borg (Borginfra) en Renate de Geus (Vorm Martini)
17 Foto 22: Geen onderschrift Foto 28: Blackjack Vlnr Bert Hooghoudt (Hoog
VNO-NCW-voorzitter Wientjes:
‘Nieuw ontslagrecht goed v Het ontslagrecht moet dringend worden gemoderniseerd, vindt VNO-NCW-voorzitter Bernard Wientjes. Het is volgens hem ingewikkeld, tijdrovend en duur. Het nieuwe ontslagsysteem dat minister Donner van Sociale Zaken voorstelt, kan in hoofdlijn op zijn steun rekenen. In de afgelopen weken heeft Wientjes veel onzinnige kritiek op dit voorstel gehoord. De hoogste tijd voor een interview over de feiten.
W
ientjes heeft de afgelopen Uit onderzoek van nota bene de FNV zelf Die wettelijk vastgelegde vergoeding is anderhalf jaar veel energie in blijkt dat zestig procent van de werkgevers nieuw. het ontslagdossier gestoken. aangeeft meer werknemers in dienst te “Ja. In het huidige systeem stelt de kanPraten met veel leden in de regio, met nemen bij een soepeler ontslagrecht. Met tonrechter de hoogte van de ontslagverde bonden, met de minister en kamerle- haar behoudende opstelling benadeelt de goeding vast. Dat brengt onzekerheid met den. Drie keer had hij een akkoord met FNV de outsiders, zoals ouderen, allochto- zich mee, die zowel voor werkgever als werknemer onplezierig is. Ik spreek uit Agnes Jongerius, voorzitter van Vakcen- nen en vrouwen.” ervaring, want tot 1999 ben ik dertig jaar trale FNV. Maar waarmee de vakbondstop ondernemer en werkgever geweest van een kon instemmen, was een brug te ver voor Welke voordelen heeft Donners nieuwe bedrijf. Ik heb de nodige ontslagprocede ‘gestaalde’ achterban. Minister Don- ontslagrecht voor werkgevers? ner wilde dat akkoord overnemen. Het “Het proces van ontslag wordt aanzienlijk dures meegemaakt. De ene keer pakte de kabinet, inclusief de PvdA-ministers, is vereenvoudigd. Dat past in onze strijd vergoeding veel hoger uit dan verwacht, nu zelf met een voorstel gekomen, dat tegen bureaucratie en stroperigheid. Voor de andere keer lager. Het was toch een er sterk op lijkt. “De top van de vakbond ondernemers betekent het zekerheid, kos- soort loterij. Alle ontslagprocedures duurzegt nu keihard ‘nee’”, zegt Wientjes ver- tenbesparing, tijdwinst en minder erger- den hoe dan ook maanden. De werknemers nis. In het nieuwe stelsel vonden dat ook vreselijk, want de werkverontwaardigd, “terwijl we het eens waren. Een ‘De SP heeft binnen blijft de ontslagproce- houdingen zijn na ontslagaanzegging bijna draai van 180 graden! de vakbond de macht dure in bedrijfsecono- altijd verziekt.” overgenomen’ mische omstandigheden Ik kan maar tot één convia het CWI in tact (zie Hoe groot is de kostenbesparing die u clusie komen: de Socialistische Partij heeft binnen de bond de kader Ontslagprocedures), maar die via de voorziet? macht overgenomen. Een tegenvoorstel kantonrechter vervalt. Daardoor kan het “Werkgevers zullen jaarlijks met zijn allen komt er niet. Niet van de SP, niet van de arbeidscontract met een werknemer die 750 miljoen tot 1 miljard euro uitsparen, vakbonden. Alleen maar ‘nee’. Dat is zó slecht functioneert binnen twee maanden waarvan 200 miljoen euro aan advocaconservatief. Ik heb de laatste tijd geen worden ontbonden. De eerste vier weken tenkosten. Ga maar na. Een werkgever creatief plan meer van de FNV gezien, op zijn wat Donner betreft een verplichte die iemand wil ontslaan, huurt in de hui‘afkoelingstermijn’. Dan kunnen de emo- dige situatie een advocaat in. Die gaat de geen enkel terrein.” ties die bij ontslag vaak hoog oplopen tot zaak bestuderen. Dus een week of twee Een deel van de Partij van de Arbeid rust komen. De termijn vind ik te lang. wachten. De medewerker heb je vaak op uit ook steeds meer kritiek op Donners Daarna volgt nog een maand opzegter- non-actief gezet, een nieuwe kracht kun voorstel. mijn. De werknemer krijgt zo voldoende je nog niet aannemen. Vervolgens zegt de “Logisch, die partij heeft nachtmerries van tijd om bijvoorbeeld de advocaat dat het opgede SP. Het is zo jammer. Ieder weldenkend hulp van de vakbond in ‘Advocaten verdienen bouwde dossier van de mens weet dat ons ontslagrecht, dat uit te roepen. De werkgever nu heel veel geld aan betrokkene onvoldoende ontslagprocedures’ is. Een waterdicht dos1945 stamt, aan modernisering toe is. Het mag voortaan zonder is duur, er gaat jaarlijks zo’n vier miljard goedkeurig van de rechsier bestaat ook niet. euro in om, die werkgevers betalen. Het ter ontslaan, maar betaalt de medewerker Nederlandse bedrijven voeren een profesis tijdrovend, ingewikkeld en belemmert altijd een ontslagvergoeding, waarvan de sioneel personeelsbeleid. Dus wat doe je een goede werking van de arbeidsmarkt. hoogte in de wet is vastgelegd.” als iemand slecht functioneert? Je biedt
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
18
d voor werkgevers én werknemers’ Dat wachten kost het bedrijf veel geld. En uiteindelijk verleent de rechter in 98 procent van de gevallen toestemming aan de werkgevers om te ontslaan. Je houdt dus een duur circus in de lucht voor een handvol gevallen”
Foto: Jeroen Poortvliet
Advocaten derven flinke inkomsten als Donners plannen worden uitgevoerd. Die zullen niet blij zijn. “Felle kritiek komt inderdaad van de advocatuur. Ik begrijp dat wel, maar stel dat er een pil wordt uitgevonden, waardoor hartoperaties niet meer nodig zijn. Dan zeg je toch ook niet tegen de hartchirurgen blijf maar opereren.”
“Een ontslagprocedure zonder kantongerecht bespaart het bedrijfsleven 750 miljoen tot 1 miljard euro per jaar”
persoonlijke begeleiding aan, een extra cursus, je geeft hem nog een kans. Als je dat gedaan hebt, krijg je van je advocaat te horen dat je hierdoor zwak staat. Je hebt extra in die medewerker geïnvesteerd, waarmee je aangeeft dat je lange tijd in zijn capaciteiten hebt geloofd. In de jaren dat ik ondernemer was, heb ik me daar nog het meest aan geërgerd.” Nog meer tijdverlies? “Meestal gaat de advocaat bij een onvoldoende dossier praten met de advocaat van de werknemer. Dan ben je zo weer een paar weken verder. In negentig procent van de gevallen die ik heb meegemaakt, troffen beiden een regeling, waardoor de zaak in de rechtbank pro forma kon worden afgehandeld. Nou, dan hebben twee advocaten veel geld verdiend. Tot slot is het wachten op de uitspraak van de rechtbank, dat kan weer zes weken duren.
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
19
Werkgevers zullen niet vrolijk worden van die vaste ontslagvergoeding. Ook als hen geen enkele blaam treft, moeten zij betalen in het nieuwe ontslagrecht. “Dat is waar. Maar nogmaals, in het huidige systeem verleent de kantonrechter in 98 procent het ontslag en stelt daarbij een behoorlijke vergoeding vast. Alleen in zeer bijzondere gevallen zal de rechter
Ontslagprocedures In de huidige wetgeving heeft een werkgever geen recht om iemand te ontslaan. Hij moet daarvoor een vergunning aanvragen via het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) of via de kantonrechter ontbinding van de arbeidsovereenkomst vragen. Ontslag op staande voet is (en blijft) ook mogelijk. Dan moet de werknemer een misdrijf hebben gepleegd.
CWI Bij het CWI honoreert een onafhankelijke ontslagcommissie van werkgevers en werknemers al dan niet een ontslagaanvrage. De werkgever hoeft dan geen ontslagvergoeding te betalen. Deze procedure blijft in het nieuwe ontslagrecht, zoals voorgesteld door minister Donner, ongewijzigd. Alleen wil Donner de bedrijfseconomische grondslag formeel in de wet vastleggen. Daarbij gaat hij van de definities, interpretaties en grenzen uit die nu in de praktijk gelden. Hierdoor heeft deze wijziging geen gevolgen voor werkgevers of werknemers.
Kantonrechter De procedure via de kantonrechter wil Donner afschaffen. Dan kan een werkgever zonder goedkeuring van de rechter iemand ontslaan. Hierdoor verstrijkt tussen ontslagaanzegging en vertrek van de medewerker maximaal twee maanden. De ontslagvergoeding ligt vast in de wet. Is het ontslag ongegrond, dan kan de werknemer alsnog naar de rechter stappen.
Foto: Jeroen Poortvliet
geeft een no-risk polis. Binnen drie jaar zouden alle mensen die langer dan een jaar werkloos zijn, zo’n kans moeten krijgen. Ondernemers zijn welwillend. De maakindustrie bijvoorbeeld schreeuwt om personeel, maar durft mensen met een ‘vlekje’ niet aan te nemen. Als het ontslagrecht versoepelt, verwacht ik dat deze mensen wel worden aangenomen en dat hopelijk vijftig procent aan het werk blijft als gewaardeerde werknemer. De FNV-enquête steunt dit beeld.”
de vergoeding op nul stellen. Dat komt bijna nooit voor. Berekeningen hebben aangetoond dat de gemiddelde ontslagvergoeding in beide systemen gelijk is. Dit neemt niet weg dat ik de ontslagvergoedingen die Donner voorstelt, te hoog vind. We lopen internationaal uit de pas. Waar je in Nederland voor ieder gewerkt jaar een maandsalaris meekrijgt, hanteert het buitenland vaak een salaris van twee weken. Ik ben dus nog niet klaar met de onderhandelingen met de minister.” Het nieuwe ontslagstelsel omvat ook scholingsafspraken. Wat houden die in? “Een van de doelen van het nieuwe ontslagrecht is participatie. We willen mensen die ontslagen worden, in een andere baan krijgen. Bij- of omscholing helpt daarbij. Werkgevers mogen dan ook die scholingskosten voor een deel aftrekken van de ontslagvergoeding. De afspraken moeten nog nader worden ingevuld door werkgevers en werknemers. Maar de bonden willen zelfs hier niet over praten.”
Kunnen werkgevers in het nieuwe systeem in het wilde weg gaan ontslaan? “Nee. Donner zal vastleggen dat er grond voor ontslag moet zijn. Is die er niet, dan
kan de werknemer achteraf naar de rechter gaan. Straks kunnen we dus ook niet zonder dossier ontslaan. Het past in onze Nederlandse cultuur op een nette manier met ontslag om te gaan. Bovendien vinden werkgevers ontslag ook vreselijk. Zo’n zitting in de rechtzaal is heel naar. Werkgever en werknemer vertellen daar aan elkaar hoe slecht ze de ander vinden. De dagen dat ik mensen hun ontslag moest aanzeggen, waren voor mij écht heel slechte dagen. Het is voor alle betrokkenen een zware emotionele belasting. Dat flitsontslag waar de FNV het over heeft, is alleen daarom al complete onzin. Werkgevers willen slechts een eenvoudige ontslagprocedure. Dat een centrumlinks kabinet het ontslagrecht durft aan te pakken, terwijl het vorige centrumrechtse kabinet dat niet aandurfde, geeft aan hoe nodig die modernisering is.” Peter Buurman
[email protected]
Ontslagadviescommissies Binnen ieder district van de Centrale organisatie werk en inkomen (hierna: CWI) is er een ontslagadviescommissie, die betrokken wordt bij ontslagzaken die in het district behandeld worden door CWI. De ontslagadviescommissie heeft tot taak de Raad van bestuur van CWI te adviseren over te nemen beslissingen inzake verzoeken tot het verlenen van toestemming de arbeidsverhouding te beëindigen.De leden van een ontslagadviescommissie adviseren, samen met een werknemersvertegenwoordiger, over de redelijkheid van een ontslagaanvraag. Waarbij ze het (redelijke) belang van de werknemer in het oog houdt. Om deze taak goed uit te voeren, beschikken zij over deskundigheid, betrokkenheid en zorgvuldigheid. Door de teruggang in aantallen ontslagaanvragen is de belasting van de OAC’s een stuk lager. Zowel in vergaderfrequentie als in –omvang is een teruggang zichtbaar. Oorzaken zijn tweeledig: een verbeterde arbeidsmarkt met een gering aantal gedwongen ontslagen (dus minder zaken) en politieke ingrepen (sneller WW, minder dubbelingen bij poortwachterstoets, afschaffen pro forma zitting). Desalniettemin zijn er namens VNO-NCW Noord weer een tiental mensen (her)benoemd om zitting te nemen in deze ontslagadviescommissies.
Leeuwarden Ook heeft u beloofd tweehonderdduizend moeilijk plaatsbare werklozen aan een baan te helpen als het ontslagrecht wordt versoepeld. Hoe wilt u dat realiseren? “Bedrijven met meer dan vijftig fulltime arbeidsplaatsen vragen we een inspanningsverplichting. Per vijftig arbeidsplaatsen zouden zij een bestaande vacature moeten openstellen voor iemand die langer dan een jaar werkloos is. Kleinere bedrijven mogen uiteraard ook meedoen. De overheid betaalt de helft van het salaris en
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
20
W. Hasenbosch A.L Piet B.J. Post J.J. Jellesma J. Bits
Bergum Drachten Heerenveen Joure Dokkum
Personeelsconsulent FME HRM Philips Drachten Directeur HRM Kon. Smilde Medew arbeidsvoorwaarden
Groningen en Drenthe J.M. Braams R. Heemstra J. Dijks F.E. Keur J.P.C van der Stijl
Roden Zuidhorn Assen Muntendam Assen
P&O Suikerunie CentraalStaal Zelfstandig ondernemer Zelfstandige ondernemer Beleidsmedewerker AWVN
“We zoeken een ludieke manier om mensen letterlijk in beweging te krijgen.”
%PPS HPFE OBBS V BMT [BLFMJKLF LMBOU UF MVJTUFSFO XFUFOXFQSFDJFTXFMLFTQFDJGJFLFCFIPFGUFTFSJO EFWFSTDIJMMFOEFCSBODIFTMFWFO#JK%F'SJFTMBOE [JU V EVT CJK[POEFS HPFE BMT IFU HBBU PN FFO BEWJFT PQ NBBU 1FSSZ -VKB EJSFDUFVS WBO 1FSLJO&MNFS JO (SPOJOHFO ®"MT FFO WBO EF WPPS OBBNTUF TQFMFST JO EF -JGF 4DJFODFT *OEVTUSJF XFUFOXFIPFCFMBOHSJKLFFOHPFEFHF[POEIFJEJT %BBSPNQSPNPUFOXJK¬PQFFOMFVLFNBOJFS¬FFO HF[POEF MFWFOTTUJKM CJK PO[F NFOTFO¯ )PPGE 7FSLPPQ 4BOESB 7FSCFFL CSBDIU IFN JO DPOUBDU NFU°5SBQQFST±%JUJTFFOJOJUJBUJFGXBBSCJKNFEF XFSLFSTEJFGJFUTFOEOBBSIVOXFSLLPNFOTQBSFO WPPSMFVLFDBEFBVT4BOESB®"MTXJKEFPQMPTTJOH [FMGOJFUJOIVJTIFCCFO EBO[PSHFOXFFSXFMWPPS EBU EF[F PQ FFO BOEFSF NBOJFS UFS CFTDIJLLJOH LPNU¯&OEFPWFSJHFXFOTFOWBO1FSSZ-VKB %JF TQFFMU[JKEJSFDUEPPSOBBSPO[FBGEFMJOH1SPEVDU NBOBHFNFOU 8JMUVXFUFOXBU%F'SJFTMBOEWPPSVXCFESJKGLBO CFUFLFOFO 8FLPNFOHSBBHFWFOCJKVMBOHT#FM WPPSFFOQFSTPPOMJKLFBGTQSBBLNFU4BOESB7FSCFFL PGLJKLPQXXXEFGSJFTMBOEOM
6[JUCJK[POEFSHPFECJK%F'SJFTMBOE
Een mooie gelegenheid om uit te gaan.
Iets te vieren? Een arrangement bij Holland Casino Groningen is altijd feest. Of het nu gaat om een personeelsfeest, een vrijgezellenavond of een origineel uitje met uw vereniging of vriendengroep, Holland Casino Groningen bezorgt u gegarandeerd een spannend avondje uit! Wilt u meer informatie of reserveren? Kijk dan op www.hollandcasino.nl/groningen of bel tijdens kantooruren met onze arrangementenlijn: 050 - 317 21 00. Holland Casino Groningen - Gedempte Kattendiep 150 - 9711 PV Groningen - Kijk voor meer informatie en onze voorwaarden op www.hollandcasino.nl
Women in Business 2007 d Na de primeur in 2006 werd ook dit jaar weer een “Women in Business” congres georganiseerd op 22 oktober in Martiniplaza te Groningen. Deze editie werd voor het eerst gecombineerd met een voor Noord Nederland unieke verkiezing van de ‘Zakenvrouw van het Noorden 2007’. Ruim 800 bezoekers bezochten deze memorabele avond.
Alice Wösten-Kreeft
H
et aantal door vrouwen bezette banen in Noord-Nederland stijgt de laatste jaren vooral in de commerciële sector. Maar hoewel de zakenvrouw in Noord-Nederland al lang geen uniek fenomeen meer is, speelt ze in de belangrijke beslisorganen nog steeds een bescheiden rol. Tijdens Women in Business speelde de succesvolle zakenvrouw de hoofdrol.
N e t we r keve n t Women in Business (WiB) is een netwerk evenement waarbij op zeer onderhoudende wijze aandacht wordt besteed aan de succesvolle zakenvrouw en aan de positieve beeldvorming rondom het begrip diversiteit in het algemeen. Bij de eerste editie kwamen toponderneemster Annemarie van Gaal en Ella Vogelaar, inmiddels minister van integratie, aan het woord om te vertellen over hun ervaringen met het begrip ‘diversiteit’. Dit jaar vertelden Marlies Dekkers (Zakenvrouw van het jaar) en Nicole Edelenbos, de enige vrouwelijke partner bij Boer & Croon Strategy and Management Group, over hun ervaringen als zakenvrouw in een wereld waar voornamelijk mannen de leiding hebben.
Genomineerden Met de verkiezing ‘Zakenvrouw van het Noorden 2007’ speelde Women in Business dit jaar nog meer in op de succesvolle zakenvrouwen binnen het Noordelijke bedrijfsleven. Voor deze prijs
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
22
was de organisatie op zoek naar vrouwen die een voorbeeldfunctie vervullen in hun dagelijks werk, netwerk, omgeving of de maatschappij. De deskundige jury, die onder leiding stond van Hans Feenstra (voorzitter raad van bestuur de Friesland Zorgverzekeraar) bestond verder uit Anja Kanters, algemeen directeur van Donker Groentechniek, Jos Nijhuis, bestuursvoorzitter van PriceWaterhouseCoopers en Eugenie Krijnsen, lid raad van bestuur van De Friesland Bank. Deze jury stond de afgelopen maanden voor de moeilijke taak uit een groot aantal zeer geschikte kandidates, drie genomineerden te selecteren. Na een grondige procedure slaagde de jury erin drie uitstekende kanshebsters voor te dragen: • Anneke Mossou: Algemeen Directeur Thuiszorg Groningen • Haskia Kramer: Directeur Reisorganisatie Internoord • Alice Wösten-Kreeft: Directeur HanzeConnec
Juryrapport Deze drie dames presenteerden zich op 22 oktober met verve. Alle drie kandidaten waren van een voortreffelijk niveau en waren alle drie benoembaar. Het drietal scoorde ook goed tot zeer goed op het evenwicht in hun functioneren. Oog voor de markt, voor efficiency, voor de financiële resultaten en niet in de laatste plaats ook voor hun medewerkers!
7 daverend succes Commissaris van de Koninging Max van den Berg feliciteert Alice Wösten-Kreeft
Ruim 800 gasten bezochten Women In Business 2007
De jury van Women In Business 2007 met v.l.n.r. Hans Feenstra, Anja Kanters, Jos Nijhuis, Eugenie Krijnsen
De jury heeft daarnaast ook oog gehad voor en de kandidaten beoordeeld op de volgende punten: • wat heeft de kandidaat exact gepresteerd en wat was haar eigen rol daarin; • wat behelst de huidige functie, wat zijn de concrete prestaties in het verleden en wat is groeipotentie; • heeft kandidaat een heldere visie, een goede businesscase, en heldere doelen en dito strategie; • wat heeft zij bijgedragen aan cultuur- en gedragsverandering binnen haar eigen organisatie; • de mate van vasthoudendheid zonder tot starheid te komen; • effectiviteit en resultaten; • uitstraling en het zijn gedurende minimaal een jaar van rolmodel. Er werd tot in de late uurtjes nagepraat
Op grond van het bovenstaande is de jury unaniem tot het oordeel gekomen dat Alice Wösten-Kreeft de uitverkiezing tot “Zakenvrouw van het Noorden 2007” het meest verdient. “Dat wordt in de ogen van de jury gerechtvaardigd door haar trackrecord, maar ook door het voortdurend balanceren tussen een onderwijsinstelling enerzijds en haar eigen marktgerichte afsplitsing daarvan anderzijds. Dat ze daarbij haar doelen behaalt, haar medewerkers inspireert, haar eigen valkuilen goed kent en een
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
23
uitstekend rolmodel is, ondersteunt, naar het oordeel van de jury, de keuze voor haar”, aldus juryvoorzitter Hans Feenstra. Akke Groenewoud
[email protected]
“Ost, West, Nord Best !” 6 december - Jaarcongres van VNO-NCW Noord - Weser-Emshalle Oldenburg! De grenzen binnen Europa en daarbuiten vervagen. Kom daarom op 6 december naar het Jaarcongres van VNO-NCW Noord in de WeserEmshalle in Oldenburg! Met elkaar stellen we onze ambities vast om internationaler te ondernemen. Niet voor niets is het thema van VNONCW Noord dit jaar ‘Grenzen verleggen”. Voor ondernemen over de grens met Duitsland. Voor best practices van grensoverschrijdende samenwerking en alianties én voor het leggen van contacten is Oldenburg op 6 december “the place to be”!
Eerder dit jaar is het Verbund Niederländisch-Deutscher Unternehmen (VNDU) opgericht. Het VNDU is een verbond van en voor ondernemers in de Duits-Nederlandse grensregio. De gedachte achter dit verbond is dat goede grensoverschrijdende relaties het zakendoen stimuleren. Zakendoen met Duitsland en Oost-Europa is voor bedrijven langs de oostgrens van Nederland van groot economisch belang. Maar ook voor de rest van Nederland biedt het veel mogelijkheden. Grensregio’s kunnen zorgdragen voor de noodzakelijke doorgeleiding van de ruimtedruk en dynamiek in de Randstad. Het VNDU wil werken aan een verbetering van de uitwisseling van werknemers, aanpak van onnodige en vaak tegenstrijdige regelgeving, verbetering van de aansluiting van infrastructuur en innovatie.
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
24
PROGRAMMA Speerpunten voor een regio zonder grenzen Zukunftschancen in der Region Nordwest Dagvoorzitter: Jan Oostenbrink 11.00 uur
Ontvangst
11.30 uur
Lunch
12.20 uur
Opening door drs. Jacques Wallage, burgemeester van Groningen Dieter Frikke,Vorsitzender Centers of Competence
13.00 uur
Bezoek aan de Nordwestmesse Business Plus
14.00 uur
Welkomstwoord Louwe Dijkema, voorzitter VNO-NCW Noord
14.10 uur
“Haal weg die grens!” Willy Hetkamp, voorzitter VNDU (Niederländisch-Deutscher Unternehmen)
14.20 uur
Zukunftschancen in der Region Nordwest Best practices van grensoverschrijdende speerpunten waarbij de meerwaarde voor beide zijden van de grens aantoonbaar zijn: ◆ haveneconomie/logistiek ◆ dr. Bernhard Brons vorsitzender AG-Ems met activiteiten in Emden en Delfzijl ◆ watermanagement De Nederlandse kennis en ervaring in de realisatie van aquaducten wordt in Noord-Duitsland gebruikt ◆ Ir. Ton Deekens, Witteveen en Bos ◆ dipl.-Ing. Rolf Sutmann, Stadtbaurat der Stadt Buxtehude ◆ energie ◆ dipl –Ing Rolf Kaufmann, manager Markt BKB AG in Helmstedt en Direkteur BKB Delfzijl B.V. ◆ kennis Kennisuitwissling tussen AIESEC studenten langs de Nord Connect ◆ Caspar Stubbé, voorzitter AIESEC Groningen ◆ David Frantzen, projectleider NOA-project
15.30 uur
“Ost, West, Nord Best” Alex Gerberding, Duits – Nederlandse Kamer van Koophandel
16.00 uur
Bijwonen van de lezing van prof. dr. Lothar Späth, voormalig bestuursvoorzitter JENOPTIK AG en oud-vice-voorzitter van het CDU, over „Zukunftschancen in der Region Nordwest“
17.00 uur
afsluiting door prof. dr. Gerd Schwandner, Oberbürgermeister van Oldenburg en Max van den Berg, Commissaris der Koningin Groningen
60 explore 60: eén-op-eén toepasbaar in elk bedrijf In het Dagblad van het Noorden stond onlangs dat de regio Groningen en Drenthe 4000 voortijdige schoolverlaters kent. Veel jongeren op vmbo-niveau lopen stuk omdat ze het lastig vinden een passende beroeps- of opleidingskeuze te maken. 60 managers van de NAM voelden zich aangesproken.
H
et is niet alleen maatschappelijke betrokkenheid dat tot dit project geleid heeft. Marjolein Boer van de NAM is de geestelijk moeder van het idee. ‘De NAM is geen afspiegeling van de samenleving, zeker omdat er relatief veel hoger opgeleiden werken. Daarom is het goed, leuk én leerzaam ook in aanraking te komen met anderen.’ Vanaf eind september tot begin november zullen de jongeren regelmatig te zien zijn in het NAM-pand in Assen. Op het programma staan diverse groepstrainingen en -bijeenkomsten, maar ook twee keer een eén-op-eén afspraak met een NAM-medewerker, hun tijdelijke persoonlijke coach. Het biedt de jongeren de mogelijkheid om allerlei vragen te stellen, keuzes te bespreken en wellicht hobbels weg te nemen. Maar ook voor de NAM-medewerkers is het een bijzondere match.
Geslaagd ‘Hoewel het project nog niet afgelopen is, kunnen we nu al zeggen dat het geslaagd is. Niet alleen de deelnemende jongeren, maar ook onze eigen mensen zijn enthousiast. De jongeren hebben er voor gezorgd dat er een frisse wind door het bedrijf waait’ aldus Marjolein Boer. De 60 vmbo-leerlingen zijn afkomstig van het AOC Terra, het CS Vincent van Gogh en het Hoenderloo College. In een van de eerste plenaire sessies
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
25
wat ze willen, maar weten vaak niet zo goed wat ze moeten doen als iets tegenzit. De 60 NAM’ers stimuleren de leerlingen authentieke keuzes te maken, na te denken over alternatieve plannen en iets van meerdere kanten te bekijken om je doel te bereiken. Maar de leerlingen houden omgekeerd de organisatie ook een spiegel voor. Zo zei een leerling: ‘80% van de medewerkers van de NAM is eigenlijk best lelijk’. maakten de leerlingen zich bekend met de denkwijze van Amerikaanse managementgoeroe Stephen Covey: ‘Doe je iets omdat je omgeving (ouders/vrienden/etc.) het van je verwacht of doe je iets omdat je er zelf achter staat?’ In spelvorm en kleine groepjes konden ze deze ideeën vervolgens oefenen in de praktijk. De leerlingen vonden het een eye-opener om niet direct impulsief te reageren, maar te handelen via ‘stopdenk-na-en-maak-dan-je-eigen-keuze.’
“het concept van één- opéén begeleiding van de jongeren kan ieder bedrijf op eigen wijze invullen” In de eerste plenaire bijeenkomst maakten de leerlingen al kennis met hun mentor en vertelde gastspreker Berthold Gunster hoe je een ja-maar filosofie (cultuur van afwentelen en afschuiven) kunt ombuigen in ja-en filosofie (cultuur van besluiten en doen). Een NAM-mentor stelde aan zijn jongere voor om samen naar een wedstrijd van FC Groningen te gaan. De jongere reageerde niet heel enthousiast en kwam zelfs met een tegenvoorstel. ‘Zal ik in plaats daarvan naar het NAM-kantoor komen, om je in twee uur te laten zien wat je allemaal met computers kunt doen?’ Het is niet alleen een goede ervaring voor de leerlingen, maar ook de mentoren zijn erg enthousiast. De leerlingen lijken te weten
Volgens Boer is het concept simpel en ook toepasbaar buiten de NAM. ‘De basis van het concept is de één-op-één begeleiding van de jongeren. Ieder bedrijf kan dat op zijn eigen wijze invullen. Je merkt dat de jongeren er wel bij varen en hun omgeving ook want stralen het enthousiasme uit.’ En als leerlingen niet mee willen werken? ‘Er waren zelfs een paar leerlingen die eerlijk aangaven er weinig in te zien, maar door ze op de goede manier te benaderen kwamen ze los en werden ze enthousiast’
U i tn o d i g i n g Krijgt het initiatief bij de NAM een vervolg? Boer: ‘We hebben nog niet geëvalueerd, maar gezien de reacties zowel intern als extern zou een “terugkom”-bijeenkomst een goed idee zijn.’ En daar aan toevoegend: ‘Ik zou het ook leuk vinden als andere bedrijven dit over zouden nemen en wil daar graag iets aan bijdragen’. De uitnodiging staat! En je hoeft als bedrijf geen zestig jaar te bestaan om aan te haken. Jan-Willem Lobeek
[email protected]
Actualiteiten kort
Europees meldpunt administratieve lasten De Europese Commissie is een website gestart waarop bedrijven hun zorgen kunnen uiten over de administratieve lasten ten gevolge van EU-wetgeving. De website http://ec.europa. eu/enterprise/admin-burdens-reduction/index_nl.htm gaat over onderwerpen die relevant zijn voor het bedrijfsleven en heeft als doel reacties uit te lokken die de EU kunnen helpen om de bedrijfswetgeving doeltreffender te maken. Deze raadpleging is onderdeel van het Actieprogramma ter vermindering van de administratieve lasten in de EU. In 2012 moeten deze laten met 25 procent verminderd zijn.
Symfonisch Succes Het programma Symphonic echoes of Pink Floyd van het Noord Nederlands Orkest, dat de voorpremière beleefde tijdens het VNO-NCW Noord Ondernemersgala 2007, heeft niet alleen veel media-aandacht maar vooral ook veel publiek getrokken. De theatertournee van het NNO door heel Nederland én Antwerpen, trok in totaal 16.000 bezoekers. Het openluchtconcert in Sneek bij de Waterpoort telde al ruim 7.000 bezoekers. In de overige zalen en theaters omarmden gezamenlijk iets meer dan 9.000 concertgangers zangers Antonie Kamerling, Bert Heerink, Erik Mesie, gitarist Joost Vergoossen en het NNO onder leiding van dirigent/arrangeur Dirk Brossé. Het NNO is zeer verheugd met deze bezoekersaantallen, vooral omdat voor een belangrijk deel een geheel nieuw publiek werd bereikt.
Handelsmissie naar China. De Kamer van Koophandel Noord-Nederland organiseert van 6 tot en met 14 november a.s. een handelsmissie naar China. Hierbij zullen de steden Chengdu, Tianjin en Beijing bezocht worden. Dertien ondernemers (4 Groninger, 5 Friese, 2 Drentse en 2 Overijsselse ondernemers) uit Noord-Nederland reizen mee. De ondernemers zijn onder andere actief in de jachtbouw, machinebouw, afvalverwerking en software ontwikkeling. De handelsmissie wordt georganiseerd in samenwerking met het China Center, NBSO Tianjin en EU Incubator Chengdu.
Loslaten maximering ozb VNO-NCW Noord is teleurgesteld over het loslaten van de maximering van de onroerende zaakbelasting. De maximering van de ozb is laatstelijk in 2006 wettelijk vastgelegd. Het loslaten geldt voor alle onroerende zaken. Dus zowel eigen woningen als als bedrijfspanden vallen onder deze maatregel. Bovendien kunnen gemeenten differentiëren tussen soorten panden. De gemeenten hebben aangegeven dat deze maatregelen niet zullen leiden tot (grote) stijgingen van de ozb-lasten, hetgeen vooral gebaseerd is op het hanteren van een zogeheten macronorm. Maar wat deze precies inhoudt is vooralsnog onduidelijk. Als de maatregel doorgaat – naar verwachting per 1
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
26
januari 2008 – valt de roep om herbezinning en ingrijpen door de rijksoverheid kort daarna te verwachten. VNO-NCW Noord zal de ontwikkeling van deze lasten binnen Noord-Nederland in elk geval scherp monitoren en waar nodig publiekelijk aan de kaak stellen.
Cultuur Noord-Nederland schamel bedeeld VNO-NCW Noord heeft bij het kabinet gepleit voor een eerlijkere verdeling van culturele gelden. Noord-Nederland ontvangt disproportioneel weinig uit het nationale cultuurbudget, met een luttele 3%, terwijl 75 procent van de cultuurnota terecht komt in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. Daar bovenop krijgen de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht elk afzonderlijk het viervoudige bedrag per inwoner ten opzichte van de provincie Friesland. Jarenlang hardnekkig rijksbeleid heeft een gezonde ontwikkeling van de culturele scène in Noord-Nederland onaanvaardbaar belemmerd. VNONCW Noord wijst op het cruciale belang van goede culturele voorzieningen. Cultuur is een smeermiddel voor de economie. Culturele instellingen hebben een veel grotere betekenis voor de concurrentiepositie van een regio dan uit eerste waarneming blijkt. Het is een opvallende prestatie dat ondanks jarenlange kastijding en beknotting internationaal aansprekende initiatieven als Noorderlicht, Noorderzon, Noorderslag, NNT, NNO, Oerol, hebben overleefd. Tijdens het Kamerdebat met de minister is een breed gesteunde CDA motie gericht op een substantieel andere verdeling van rijksgelden aangehouden. VNO-NCW Noord dringt er bij de minister op aan deze motie nu ten volle uit te voeren. Ook geduld en uitgesproken verwachtingen hebben een houdbaarheidsdatum.
Energieakkoord De Energy Valley-provincies Drenthe, Fryslan, Groningen en Noord-Holland hebben op 8 oktober een energieakkoord ondertekend met Minister Van der Hoeven van Economische Zaken en minister Cramer van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. Door een stevige inzet op bijvoorbeeld energiebesparing, duurzame energie en biobrandstoffen moet in 2011 minimaal 40 Petajoule duurzame energie (dit is het energieverbruik van een half miljoen huishoudens) en 4 Megaton CO2emissiereductie (dat is 15 procent van de nationale doelstelling en ongeveer de uitstoot van 1,5 miljoen personenwagens) zijn gerealiseerd. De rijksoverheid en de Noordelijke provincies gaan deze kabinetsperiode intensief met elkaar samenwerken om eventuele knelpunten in de ruimtelijke ordening en energieinfrastructuur weg te nemen. De inspanningen van de overheden zijn gericht om energieprojecten van de grond te krijgen die aansluiten bij de sterke punten van het Energy Valley-gebied: energiebesparing in de gebouwde omgeving, glastuinbouw
en industrie; duurzame energie; biobrandstoffen en duurzame mobiliteit; schone fossiele energie (onder andere het opslaan van CO2; en het stimuleren van onderzoek en innovatie voor energie.
Half miljoen werkwillenden onbenut Volgens de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) blijven een half miljoen werkwillenden die geen uitkering hebben, onbenut. Het betreft relatief jonge mensen, vooral vrouwen, met vaak een hoog opleidingsniveau die om uiteenlopende redenen nog geen baan hebben. Volgens het RWI kan het inschakelen van deze groep niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden, bijdragen aan het bestrijden van de huidige en toekomstige personeelstekorten. Iets minder dan de helft van deze groep is actief op zoek naar een baan. 90% van hen (ca. 175.000) zouden volgens het RWI op zeer korte termijn beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Het adviseert sectoren en werkgevers dan ook zich meer dan nu het geval is, te oriënteren op deze categorie werkzoekenden Het is echter niet eenvoudig om ze te vinden, omdat slechts tien procent als werkzoekend staat ingeschreven.
recruitment interim-management hr-services organisatieontwikkeling personal development
Menselijk kapitaal, de sleutel voor succes Amsterdam Groningen Heerenveen Helmond Hengelo Maastricht Utrecht Zwolle
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
27
Fryslân Ferbynt Een kansrijk vergezicht In het najaar van 2006 werden de inwoners van Friesland in het kader van ‘Fryske Fiersichten’ uitgedaagd om ideeën te spuien voor de toekomst van de provincie. De haalbaarheid van de 700 projectvoorstellen varieerde. Het project ‘Fryslân Ferbynt’ van Herman Timmermans en Sjoerd Radersma van advies- en ingenieursbureau DHV BV is zo’n idee. Zij hebben een manier bedacht om de Friese cultuur te gebruiken om ondernemerschap en internationalisering te stimuleren.
Emigratiegolven De kracht van het voorstel zit in het gegeven dat in vergelijking met andere provincies, nergens verhoudingsgewijs zoveel mensen geëmigreerd zijn in de loop der jaren als in Fryslân. De pieken in deze emigratiegolf zaten aan het begin van de 19de eeuw en in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. In de zomer van 2000 stroomden er dan ook Friezen uit alle windrichtingen samen om drie weken lang één groot feest te vieren: Simmer 2000. Voor velen was het weer ´even thuiskomen´. Dankzij die blijvende band van emigranten met Fryslân, heeft de provincie dus van nature al een enorm internationaal netwerk. Dat spinneweb van Friezen verspreid over de wereld, willen Timmermans en Radersma beter gaan benutten met het project ´Fryslân Ferbynt´.
Ontmoetingsplek Kortgezegd komt het project ´Fryslân Ferbynt´ neer op het scheppen van zowel een fysieke als een virtuele ontmoetingsplek voor Friezen. Op die manier kunnen ondernemers bijvoorbeeld contacten leggen met Friezen die elders in de wereld zijn neergestreken om exportmogelijkheden te onderzoeken of ervaringen uit te wisselen. Maar ook voor kennisinstellingen, die in toenemende mate internationaliseren, kan zo´n ontmoetingsplek een laagdrempelige manier zijn om een internationale dimensie aan studies te geven. Voor Friezen
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
28
die vanuit het buitenland terugkeren naar Friesland, wil ´Fryslân Ferbynt´ een punt worden waar bijvoorbeeld ondersteuning geboden wordt bij alles dat bij remigratie komt kijken. En voor wie remigratie te ver gaat, maar wel op bezoek wil komen, moet er in de toekomst ook terecht kunnen voor informatie en het zoeken naar een verblijfplaats.
Uitvoeringsgereed
Fryslân Ferbynt
VERBLIJFPLAATS (FRIEZENHUIS)
EMIGRANTEN
SERVICEPUNT VOOR
REMIGRANTEN
INTERNATIONALE KENNISUITWISSELING DOOR
STUDENTEN EN Provinciale Staten vergaINSTELLINGEN ONDERNEMINGSCENTRUM deren in december 2007 VOOR FRIESE (GEËMIGREERDE) ONDERNEMERS over het vervolg van Fryske Fiersichten, waarbij een aantal voorstellen geselecteerd zullen worden om door te ontwikkelen. Om de kansen voor Fryslân Ferbynt te vergroten, zijn de initiatiefnemers begon- afspraken worden gemaakt over de invulnen met het uitvoeringsgereed maken van ling van de eerste projecten. het project. DHV BV heeft als marktpartij geïnvesteerd in dit initiatief en is in Akke Groenewoud gesprek met diverse partijen zoals ver-
[email protected] scheidende Friese ondernemers, de Kamer van Koophandel, Fryslân Marketing, provincie Fryslân, Afûk, WTC Expo en de NHL. Met hen zullen de komende tijd
In deze rubriek houden we u op de hoogte van de activiteiten van VNO-NCW Noord in de regio
VNO -NC W Noord in ac tie
Nieuws uit Groningen Lobby voor goede vertegenwoordiging bedrijfsleven in waterschapsbestuur NO-NCW Groningen en MKB Noord en de Kamer van Koophandel Groningen hebben in een brief aan de provincie laten weten een goede vertegenwoordiging te willen van het bedrijfsleven in de waterschapsbesturen. Het bedrijfsleven vindt het onterecht nagenoeg buiten de deur te worden gezet. Vooral gezien het forse belang bij een goed en betaalbaar kwalitatief en kwantitatief waterbeheer. Het bedrijfsleven levert hiervoor dan ook een aanzienlijke financiële en materiële bijdrage aan de waterschappen. Evenals de landbouw. Een nieuw wetsvoorstel heeft tot gevolg dat - tegenover dit grote belang en de forse financiële inbreng van het bedrijfsleven - niet langer voldoende zetels staan in het waterschapsbestuur. Hierdoor valt de controlerende stem van het bedrijfsleven weg. En dat terwijl de waterschapslasten voor het bedrijfsleven ook nog eens jaarlijks fors stijgen. De nieuwe Waterschapswet geeft bandbreedtes aan de provincie waarbinnen het voor elk waterschap specifieke invulling kan geven aan de samenstelling van de waterschapsbesturen. Het bedrijfsleven wil direct herkenbaar in het bestuur van het waterschap vertegenwoordigd blijven. Om recht te doen aan het functionele karakter van het waterschap moeten de categorieën bedrijven verzekerd zijn van drie zetels in het Algemeen Bestuur, in plaats van twee. Bij de samenstelling van het dagelijks bestuur is het van belang dat de geborgde categorieën tenminste gezamenlijk één zetel in dit bestuur kunnen vervullen. In het werkgebied van de water-
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
29
schappen Hunze & Aa’s en Noorderzijlvest bevindt zich het economische kerngebied van Noord-Nederland, waar 1/3e deel van de totale noordelijke werkgelegenheid is gevestigd. Naar onze mening is het vreemd dat de categorie bedrijven dan met slechts 2 zetels in het bestuur van beide waterschappen vertegenwoordigd zal kunnen zijn en tegelijkertijd hierin de grootste betalende geborgde categorie is.
Nieuws uit Drenthe Ambassadeursnetwerk Drenthe in de steigers Als een van de eerste zichtbare uitingen van de vernieuwde en verbrede marketing- en promotiecampagne van Drenthe is onlangs de outline van de mediacampagne gepresenteerd. VNO-NCW Drenthe staat volledig achter deze campagne en heeft er altijd voor geijverd om werken en ondernemen een integraal onder te laten zijn van de beeldvorming over Drenthe. Maar Drenthe op de kaart zetten gaat verder dan deze mediacampagne. De campagne van Marketing Drenthe kan alleen succesvol zijn als organisaties, ondernemers en stakeholders zich gezamenlijk achter de campagne scharen en bereid zijn input en medewerking te leveren. Het gaat erom in Drenthe de trots over de goede en mooie dingen die er gebeuren over te dragen op anderen binnen en buiten Drenthe. Daarom heeft VNO-NCW Drenthe gepleit voor een hecht netwerk van ambassadeurs dat continue steun en input geeft. Ambassadeurs zijn Drenten met een prominente positie binnen of buiten de provincie. Het kan hier bijvoorbeeld gaan om ondernemers, vertegenwoordigers van organisaties, cultuur/sport en bekende Nederlanders. Het netwerk start met maximaal 10
personen uit Drenthe en met 10 personen van buiten de provincie. Het is de bedoeling dat de Commissaris van de Koningin, Relus ter Beek, twee keer per jaar gastheer is van de Ambassadeurs van Drenthe. In deze bijeenkomst worden de ambassadeurs persoonlijk ingelicht over de voortgang van de campagne. De ontmoetingen zijn gericht op persoonlijke onderlinge uitwisseling van ideeën en initiatieven om het imago van Drenthe te verbeteren. VNO-NCW Drenthe is tevreden dat de gedane suggesties door Marketing Drenthe zijn opgepikt en zal ondersteuning en input geven bij de vorming van het ambassadeursnetwerk.
Nieuws uit Friesland Technasium komt er in Friesland VNO-NCW Friesland heeft in 2007 bij diverse gelegenheden een pleidooi gehouden voor het Technasium. In Friesland zijn er tot op heden geen scholen die aan het Technasium initiatief meedoen. Omdat er een enorm tekort aan bètastudenten dreigt en bovendien nog nauwelijks meisjes kiezen voor een toekomst in de techniek, vindt VNO-NCW het van groot belang dat het Technasium er ook in Friesland komt. Inmiddels heeft de provincie via meerdere kanalen bevestigd te willen investeren in een Technasium. Tijdens het congres ‘Optimale participatie in de kenniseconomie’ dat op 5 oktober in Leeuwarden werd gehouden, verklaarde de provincie bij monde van de heer Jan Slijkhuis, directeur van de afdeling welvaart ten welzijn, met scholen en andere partijen om de tafel te willen gaan om te kijken wat er precies mogelijk is. VNO-NCW Friesland heeft zichzelf inmiddels uitgenodigd als gesprekspartner op dit dossier en gaat ervan uit dat er in Friesland minimaal vijf Technasia komen.
!$$)!+$$(,($ )&")(,%*$$$,%%(%$($#()(",$*(*)0%") ()(*$%"0!()(* $!$*$(* )"$.+*(* )*++()(* %+- $)*$) (*((* ""))#$*(* *)&()%$$&()%$$,$$%%*)&)(* $$)(*
$))%1) +-#(*$(* $($#$)(* (%)(*%((%& +#*" !%($$$#"+ (,%()(* ($*$))$(*%$*(*$(* ++((*,)*%(*
$!%)*$*$$"/)'-$)*,(")$"/) %"#*$)*,("$$*,%%(!%#$,$"$+(&(%+() "2$*(* (*%&*,%%(!%#$$%%&"%))$&(%"#$+" !,)(%"
Postbus 145, 9300 AC Roden tel. 050-5015455 www.schuurmans-advocaten.nl
Personalia
Column
Per 1 juli is Lidy Hartemink benoemd als lid van de Raad van Commissarissen van Corporatieholding Friesland te Grou. Zij is tevens directeur van Univé Zorgverzekeringen en werd recent nog uitverkozen tot ‘Vrouwelijke Manager van het Jaar 2007’.
Friese identiteit?
Per 3 juli is Ton Baas benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Omrop Fryslân te Leeuwarden. Baas is tevens waarnemend burgemeester van de gemeente Opsterland. Bert-Jan Hakvoort, voormalig directeur van de Kamer van Koophandel, heeft Theo Venema opgevolgd als voorzitter van de Groningen City Club (GCC). Venema was twaalf jaar voorzitter van de GCC. ROC Friese Poort te Leeuwarden heeft Paul Braakhuis afgelopen 1 september benoemd als lid van het College van Bestuur. Braakhuis vormt samen met Sjouke Tuinier het College van Bestuur. Braakhuis neemt de plaats in van de heer Siem Jansen, die eerder dit jaar directeur van de NOM is geworden. Tevens is Paul Molenaar per 1 oktober de opvolger van Henk Wilbers bij ROC Friese Poort Bedrijfsopleidingen. Wilbers is sinds 1 oktober voorzitter van de Raad van Bestuur van Cedin. Bij Friesland Bank NV te Leeuwarden werd Gert van Wakeren per 15 september benoemd als lid van de Raad van Bestuur. Hij was directeur Investor Relations & Corporate Strategy bij de holding SNS Reaal. Teun Branbergen treedt terug als lid van de Raad van Bestuur, zodra er een opvolger is gevonden. Hij blijft bij Friesland Bank betrokken als Account Executive voor een aantal grote relaties. Afgelopen 27 september nam Henk Weggemans, ex-gedeputeerde van de Provincie Drenthe afscheid. Ekkehard Petzold is sedert september de nieuwe vice-president sourcing and purchasing van Wabco Vehicle Control Systems in Meppel. Recentelijk was Petzold purchasing director voor Valeo Electrical Systems. Per 1 november wordt Bouke Wijbrandi de opvolger van algemeen directeur Gjalt Benedictus van Rabobank Bergum-Oostermeer e.o. Klaas Koops is gestopt als voorzitter van het college van bestuur van ROC Friesland College. Hij blijft bij het opleidingsinstituut betrokken als adviseur van de raad van toezicht. Vice-voorzitter Liesbeth Vos zal tot nader order het voorzitterschap invullen
Een Statenlid probeerde zich tijdens Ondernemende Staten Fryslân een voorstelling te maken van ondernemerschap in onze provincie. Ze concludeerde dat zij in Fryslân een zorgprovincie ziet. Zorgeconomie als kans. Maar vooral wél kleinschalig. Ondernemers reageerden met verbazing. Hoe kan kleinschaligheid zorgen voor rendement? En wat is er eigenlijk tegen een ambitieuze inzet op grootschalige economische voordelen voor Fryslân? Samenwerking in Noordelijk verband werd in dat kader eveneens bepleit door de ondernemers. Want grootschalige economische ontwikkelingen kun je niet alleen als een Friese aangelegenheid zien, maar juist in samenhang met de ontwikkelingen in Groningen en Drenthe. En daar raakten we een gevoelig punt. De aanwezige Statenleden gaven aan dat grootschaligheid niet pást bij Fryslân. Het past niet bij ons, onze cultuur, onze identiteit. Het ‘Fries eigene’ zou aangetast kunnen worden. En teveel samenwerking met ‘het noorden’ bleek lastig te zijn. Want Fryslân zou wel eens te veel kunnen ‘weggeven’ aan Groningen. Maar wat ís dat dan, die Friese identiteit? En hoezo, zaken weggeven aan Groningen. Is Groningen dan een concurrent van Fryslân? Naar mijn stellige overtuiging is Groningen dat niet! Natuurlijk, er kiest wel eens een bedrijf voor Fryslân dat ook in Groningen had kunnen staan – en andersom – maar dat deert ons geen van beiden. Ook zijn beide provincies nauwelijks concurrerend op elkaars arbeidsmarkt. Als het om boven-provinciale functies gaat is steeds vaker niet de vraag of die naar Fryslân of Groningen gaan, maar of ze voor Noord-Nederland behouden kunnen blijven. Zo bezien zou een meer ontspannen omgangsvorm tussen Fryslân en Groningen passend zijn. Eén noordelijk landsdeel dat zich ook in Europa als zodanig kan manifesteren zou onze kansen ten opzichte van Brussel kunnen versterken, zoals Jacques Wallage reeds in 2004 tijdens een lezing in Leeuwarden concludeerde. Daarbinnen hoeft geen enkele concessie te worden gedaan aan het ‘Fries eigene’. Maar wie, vanwege de Friese identiteit, dergelijke investeringen in grotere verbanden achterwege laat, doet zichzelf tekort. Mijn dringend advies is: vergeet de competitie met Groningen, want die is er niet, maar versterk de kansen voor groei en dynamiek door Fryslân binnen Noord Nederland beter te positioneren. De tijd van ‘Fryslân boppe, Grinslân yn de groppe’ is echt voorbij. Durk van Tuinen, voorzitter VNO-NCW Fryslân
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
31
Op de goede weg, maar n Resultaten klanttevredenheidsonderzoek VNO
I
n totaal hebben 327 leden de enquête ingevuld, een respons van 23,9%. De gegeven antwoorden vormen de graadmeter als het gaat over de vraag of VNONCW Noord op koers is. Het algehele beeld dat uit het onderzoek naar voren komt is dat de leden tevreden zijn over het functioneren van VNO-NCW Noord. Op geen van de onderzochte deelonderwerpen is een onvoldoende gegeven, maar verbeterpunten zijn er natuurlijk altijd.
Netwerken Een overgroot aantal respondenten (230) geeft te kennen lid te zijn geworden vanwege het netwerk(en), op respectabele afstand gevolgd door informatievoorziening (59x) en belangenbehartiging (47x). Overigens worden de netwerkbijeenkomsten vervolgens wel benut om informatie te verwerven en bij te dragen aan het beleid, naast het opdoen van nieuwe con-
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
32
tacten en het vastleggen van nieuwe klanten. Bijna een derde van de respondenten heeft via het netwerk van VNO-NCW Noord nieuwe klanten verworven. 90% van de leden vindt VNO-NCW Noord een netwerkmogelijkheid om aan te bevelen. Het is dan ook niet zo gek dat de meeste leden ook lid geworden zijn dankzij het netwerk: 60% van de respondenten is lid geworden via een zakelijke relatie. Dat het netwerk zich ook blijft verversen blijkt uit het gegeven dat 62% van de respondenten korter dan zes jaar lid is, tegenover 24% tussen de zes en tien jaar. De samenstelling van het gezelschap tijdens netwerkbijeenkomsten is wel een aandachtspunt: er moet gezocht blijven worden naar een mix die voldoet aan de behoefte.
bijeenkomsten van VNO-NCW Noord, 23,5% bezoekt zes tot tien bijeenkomsten. Waar het gaat om de spreiding van locaties waar bijeenkomsten georganiseerd worden, is het merendeel van de leden tevreden. Een deel van de leden geeft te kennen dat er meer op noordelijke schaal gewerkt zou moeten worden, terwijl een ander deel hecht aan meer bijeenkomsten in de regio. Bij het vaststellen van het activiteitenprogramma wordt getracht een goede balans tussen beide te vinden. Het aantal aanmeldingen per bijeenkomst wordt goed in de gaten gehouden, zodat er waar nodig bijgestuurd kan worden in volgende jaarprogramma’s.
Bijeenkomsten
Bijna driekwart van de respondenten bezoekt jaarlijks maximaal vijf
Belangenbehartiging
VNO-NCW Noord voldoet als belan-
r nog genoeg te doen VNO-NCW Noord Van 19 juli tot en met 20 augustus heeft Store Support in opdracht van VNONCW Noord een klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Door het invullen van een digitale enquête konden de leden van VNO-NCW Noord hun mening geven over het functioneren van de organisatie. Met een respons van bijna 25 procent geeft het onderzoek een goed beeld van de wensen en verwachtingen van de leden en biedt het voldoende aanknopingspunten om daar als organisatie zo goed mogelijk op in te spelen.
genbehartiger in zijn algemeenheid aan de verwachtingen. Vooral de invloed op de politiek en de belangenbehartiging op het gebied van de arbeidsmarkt krijgen een ruime voldoende. Minder positief is men over de mate waarin de organisatie in staat is de belangen van leden te behartigen op het gebied van onderwijs: 47,4% beantwoordt deze vraag met neutraal en 38,8% met voldoende (goed: 7,3%, onvoldoende 5,8%). Het relatief hoge percentage ‘neutraal’ wijst erop dat veel respondenten het gevoel hebben onvoldoende zicht te hebben op de acties van VNO-NCW Noord op dit punt. Dat betekent dat VNO-NCW Noord per dossier waarop het actief is, duidelijker moet communiceren richting de leden over de concrete stappen die gezet worden. Informatievoorziening
Dit laatste punt hangt 1-op-1 samen met de informatievoorziening. Uit het onderzoek blijkt dat de leden zich vooral informeren over VNO-NCW Noord via de website, hun contactpersoon en passief in andere media. Berichten via e-mail en NoordNieuws volgen op enige afstand. De kwaliteit van NoordNieuws wordt daarentegen positiever beoordeeld
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
33
(goed: 29%, voldoende: 50%, neutraal: 18%, onvoldoende: 2%) dan de website (goed: 15,9%, voldoende: 51,1%, neutraal: 29,4%, onvoldoende: 2,4%). Qua zichtbaarheid in de media krijgt de organisatie een voldoende, maar hierbij wordt ook het signaal gegeven dat het wel wat prominenter mag op de verschillende dossiers. De bereikbaarheid van VNO-NCW Noord wordt zeer positief beoordeeld. Een relatief groot deel van de respondenten geeft echter wel aan dat niet duidelijk is wie hun contactpersoon is binnen VNO-NCW Noord. Dit is een duidelijk signaal waar in de komende tijd zeker aandacht aan besteed zal worden.
de pols te houden bij de leden. Hierbij kan gedacht worden aan korte evaluaties na netwerkbijeenkomsten om vast te stellen of ze aansluiten bij de behoeften van leden. Het ontwikkelingsproces van de nieuwe huisstijl waarbij alle leden van VNO-NCW Noord de mogelijkheid hadden input te leveren is in elk geval zeer succesvol en stimulerend gebleken. Daan Bultje
[email protected]
Vervolg VNO-NCW Noord heeft haar voordeel gedaan met de resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek. Zo zal eind november de nieuwe huisstijl van VNONCW Noord gepresenteerd worden. Met deze nieuwe huisstijl zullen ook de website en NoordNieuws in een nieuw jasje gestoken worden. Deze metamorfose blijft niet beperkt tot de vormgeving, maar zal ook zeker gericht zijn op de content. Het door Store Support uitgevoerde onderzoek is een goede basis voor VNO-NCW Noord om ook in de komende tijd de vinger aan
Store Support www.storesupport.nl
[email protected] 050-8507001
Provincie Drenthe laat Esse n Emotie lijkt belangrijker dan de feiten Mag een provincie als hindermacht optreden? Een gevoelsmatige reactie van velen is dat dit natuurlijk niet kan. Een provincie hoort bestuurlijk op te treden. Het maken van normen en regels, het toetsen en het handhaven hiervan. Dat betreft dus ook het toetsen aan nationale of Europese regels, ook al is de provincie het hier inhoudelijk niet mee eens.
E
ssent Milieu heeft meer dan een jaar geleden het voornemen geuit een nieuwe, tweede afvaloven te willen bouwen. Die mededeling stuitte destijds direct al op groot politiek verzet. Er werd gewezen op de aanpalende natuurgebieden, uitstoot van dioxines en inbreuk op het imago van Drenthe. Door de provinciale politiek werd dit sentiment direct omgezet in een bij voorbaat negatieve houding ten aanzien van het initiatief van Essent Milieu. Gedeputeerde Tanja Klip-Martin gaf een jaar geleden zelfs onomwonden aan, alles in het werk te stellen om de bouw te voorkomen. Van een lijsttrekker in campagnetijd een wellicht te billijken standpunt, maar niet van een gedeputeerde. Daarvan mag je een bestuurlijke afweging verwachten op basis van de wet- en regelgeving. Dat een politiek bestuurder beleidsambities heeft is logisch, maar een burger of ondernemer moet uiteindelijk kunnen afgaan op de vastgelegde regels en richtlijnen.
De feiten en de cijfers Het voornemen tot uitbreiding is reeds in 2003 in de startnotitie MER neergelegd. Het concrete plan om de verbrandingscapaciteit uit te breiden is door Essent Milieu juni 2006 aan de provincie Drenthe bekend gemaakt. Waarna vervolgens de vergunning en MER zijn aangevraagd op 8 december 2006. Het totale investeringsbedrag bedraagt meer dan 200 miljoen euro. Geschatte
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
34
werkelijke hoeveelheid is afhankelijk van de stookwaarde van het afval. De variatie kan zowel naar boven als naar beneden zijn en ligt rond 150.000 ton/jaar.
investering in milieumaatregelen, waarvan de rookgasreiniging verreweg het belangrijkste onderdeel vormt, ligt rond 50% van de totaal te investeren som. Geschatte bijdrage aan de structurele werkgelegenheid, direct en indirect samengenomen, is rond 100 arbeidsplaatsen. Daarboven komt de werkgelegenheid die gepaard gaat met de bouw. De geproduceerde energie kan omgezet worden in elektriciteit of warmte. Uitgaande van elektriciteitsproductie bedraagt deze voor de uitbreiding 47MWe als levering aan het nationale net. Het thermisch vermogen van de uitbreiding bedraagt maximaal 230 MWth. Restwarmte is er nauwelijks. Het huidige elektrisch rendement van de verbrandingsinstallatie is 22%. Het elektrisch rendement van de uitbreiding bedraagt 29%. De Europese regelgeving stelt dat om te voldoen aan de Best Beschikbare Techniek (BBT), de installatie een elektrische rendement moet hebben die ligt tussen 14 % en 22%. De uitbreiding verwerkt gemiddeld 490.000 ton op jaarbasis. Dit is een gemiddelde. De
De hoeveelheid elektriciteit van de verbrandingscapaciteit van Wijster dat beschikbaar komt aan het nationale net, stijgt bij uitbreiding van 40 MWe naar 98MWe. Dit is voldoende om jaarlijks alle Drentse huishoudens van duurzame energie te voorzien. Op het terrein naast Essent Milieu zullen onder andere bedrijven worden opgericht die de vrijkomende stroom en warmte rechtstreeks willen gebruiken. Een geplande bio-ethanolfabriek is daarvan een voorbeeld. Zowel de bestaande als de nieuwe installatie zijn ontworpen om, naast de hiervoor beschreven productie van elektriciteit, ook warmte te kunnen leveren.
Afval is emotie Het politieke verzet draait voor het grootste deel om emotie. Feiten worden makkelijk terzijde geschoven. Een goed voorbeeld is het argument dat het een inbreuk op het imago van Drenthe maakt. Aangezien Essent Milieu (voorheen VAM) sinds de jaren dertig van de vorige eeuw al op deze locatie gevestigd is, betekent dat het nauw verbonden is met het imago van rust, ruimte en natuurschoon van Drenthe. Dat terwijl tot niet al te lang geleden deze activiteiten zelfs gepaard gingen met forse milieuoverlast. En hoe zit het dan met de dioxines? Het is terecht dat er maatschappelijk strenge
e nt Milieu in de kou staan
normen gelden voor de uitstoot hiervan. Het gevaar van dioxines is meermalen aangetoond en ruimschoots bekend. In de praktijk blijkt dat in het belangrijkste neerslaggebied van de uitstoot van Essent Milieu, slechts 0,3% van de aangetroffen dioxines van Essent Milieu afkomstig zijn. Dat is goed te verklaren door de algemene strenge normen waaraan de industrie in Nederland moet voldoen. Het is daarom niet verwonderlijk dat de meeste dioxines in Nederland worden uitgestoten door kleinere verspreide emissiebronnen.
Positief advies Deze feiten worden bevestigd door de diverse rapportages die Essent Milieu verplicht is om te laten uitvoeren ten behoeve van de vergunningsaanvraag. Daarom werd de MER (Milieu Effect Rapportage) ook afgesloten met een positief advies. Ook binnen het geldende bestemmingsplan hoeft er geen uitzondering te worden gemaakt. De geplande activiteit en bebouwing passen daar keurig in. Ogenschijnlijk geen vuiltje aan de lucht. Restwarmte is nu het sleutelwoord in de discussie. Het voornemen van het provinciaal bestuur om de vergunning te weigeren wordt gemotiveerd door het argument dat er teveel restwarmte overblijft waarvoor geen toepassing is. Men maakt volgens de bestuurders dus geen gebruik van de best beschikbare technieken, een harde voorwaarde bij dit soort projecten. Als je dit project vergelijkt met bijvoorbeeld de
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
35
geplande BKB centrale in Delfzijl of de geplande Omrin centrale in Harlingen, lijkt dat te kloppen. Maar deze centrales worden juist vanwege de warmteopwekking gebouwd, warmte is dus geen restproduct maar een hoofdproduct. Vergelijk je het initiatief van Essent met andere elektriciteitsopwekkende centrales, dan gaat dat daar ook gepaard met restwarmte. Bijvoorbeeld voor de twee geplande multifuel centrales in de Eemshaven vormt dat geen bezwaar. De afvalverbrander van Essent Milieu heeft echter één groot voordeel ten opzichte van deze twee centrales. In Wijster zal aanzienlijk minder CO2 worden uitgestoten. Een groot milieuvoordeel dus.
Bedrijfsbezoek VNO-NCW Drenthe De leden van VNO-NCW Drenthe hebben op 19 september jl. met eigen ogen kunnen aanschouwen hoe Essent Milieu in de praktijk opereert. In het verleden stond deze locatie bekend om zijn stankoverlast. Daarvan was tijdens het bedrijfsbezoek als gevolg van allerlei nieuwe installaties weinig te merken. Indrukwekkend waren de moderne rookgasinstallaties en de volautomatische composteerhal. Directeur Marcel Daemen maakte aan de aanwezigen duidelijk dat afval al lang niet meer een waardeloos restproduct is. Nadat eerst alle recyclebare delen er uit verwijderd zijn wordt het merendeel van de rest in de afvaloven verbrand. Hiermee wordt energie opgewekt, zonder dat hierbij grote
hoeveelheden CO2 vrijkomen. Het enige dat resteert is een onbrandbare, niet recyclebare, maar nog wel nuttig toe te passen fractie. Het overgrote deel van het afval heeft dus nadrukkelijk waarde!
Onbetrouwbare overheid Alle feiten overziend lijken de milieuvoordelen dus aanzienlijk en de mogelijke bezwaren gering. Het is jammer dat het provinciaal bestuur hier geen oog voor heeft. Men slaat alle adviezen in de wind. Zelfs nog recentelijk heeft de VROM inspectie de provincie er op gewezen dat de door de provincie aangevoerde argumentatie ondeugdelijk is. Hiermee wordt het gevoel bevestigd dat de provincie willens en wetens een confrontatie met de fracties in Provinciale Staten wil vermijden en liever via de juridische weg in het ongelijk gesteld wil worden. Om vervolgens met schone handen het strijdtoneel te kunnen verlaten. VNO-NCW Drenthe heeft het provinciebestuur duidelijk gemaakt dat het deze wijze van handelen zeer kwalijk vindt. De betrouwbaarheid van de overheid is in het geding. Ondernemers moeten immers kunnen bouwen op de geldende wet- en regelgeving. Jan-Willem Lobeek
[email protected]
Laat elke beweging tellen. Philips SmartTouch-XL. U wilt elke ochtend een glad scheerresultaat, zonder dat u al te veel scheerbewegingen moet maken. Speciaal hiervoor is de SmartTouch-XL ontwikkeld, die dankzij de drie scheerringen per scheerkop bij elke beweging meer haartjes afscheert. De hele scheerkop draait en beweegt mee om de contouren van uw gezicht en nek te volgen en ook de lastigste haartjes aan te pakken. Voor een efficiëntere scheerbeurt, elke ochtend.
www.philips.com/smarttouchxl
WIJA KOERS
BV
Wija Koers... helpt u optimaal gebruik te maken van internet om: - New Business te vinden - nieuwe markten aan te boren en - van bestaande klanten trouwe klanten te maken!
Rijksweg 236 9423 PH Hoogersmilde T 0592 - 45 93 80 F 0592 - 45 82 66 E
[email protected]
www.wijakoers.nl
Welkom nieuwe leden De volgende personen zijn lid geworden van de vereniging:
Groningen A. Bekkers M. van den Berg S. Boddeus G.M.P. Bollen J.B. van Buiten Mw A.W. Bulthuis L. Claassen R. Cremers drs L.W. Dijkstra mmc Mw J.S.H.M. Drent R.R. Harms N. Huizenga D.D. Koning Mw J.J. Koning ir. J.H. Leusink drs B.W. Littel RA ing K. Scholtens drs S.J. Spanjaard F.W.T.R. Visser C.R. de Wit B. Woldring
Friesland Mw Y. de Bruin-Tol Mevrouw N. Dijkstra J.B. Douma L. van der Heide A. Henneke J. Janssen Lok M.K. Jong, P. Kooistra P. Molenaar E. Noorlander A.A.M.M. Plattel Mw J. Schaaf ing K. Scholtens A.A.M. Schoonhoven M. van der Schoot A.J.M. Verhoeven
Drenthe ir. W. Bruining N. Bus G. Ekkel Mw N. Jonker R.M. Knegt H. Kuipers RA J. Kirchmeier
FoxFire b.v., Foxhol Wolter & Dros TBI Techniek, Groningen Unipartners Groningen, Groningen Noorderpoortcollege Techniek en Facilitair Bedrijf, Groningen Kennispartner Personeeldiensten, Groningen Bulthuis Coaching & Advies, Winsum Lafarge Gips BV, Delfzijl Unipartners Groningen, Groningen Think Too Organisatie-adviseurs, Groningen Young Executive Recruitment, Heerenveen Perfox bv, Veendam Kosmos BV, Groningen Studio Tineke Wieringa, Haren Rijksuniversiteit Groningen, Groningen Valstar Simonis, Groningen Ernst & Young, Groningen Spaans Babcock BV, Balk Event2, Groningen I-See TV, Groningen Unipartners Groningen, Groningen Bencom, Usquert
Kafé Restaurant Bergsma, Easterein FPK P & O Service, Drachten Friesland College, Leeuwarden Incassade Oordijk B.V., Leeuwarden Henneke Advies & Projecten, Warns Koninklijke Douwe Egberts BV CT&S, Joure Optica BV, Leeuwarden Noord Nederlandse Draadindustrie b.v., Dokkum ROC Friese Poort Bedrijfsopleidingen, Leeuwarden Dokkumer Vlaggen Centrale B.V., Dokkum Eneco Energie Dokkum, Dokkum Schaaf Beveiliging, Sneek Spaans Babcock BV, Balk Rechtsom Academy BV, Wytgaard Landustrie Sneek B.V., Sneek Friesland Foods Cheese, Wolvega
Teijin Aramid, Emmen Hof van Saksen, Nooitgedacht GTI Noord bv, Assen AGENS PRO Mobile B.V., Nieuwegein BAM Wegen bv Regio Noord, Vries Kuipers voor Kantoor, Meppel RA Borchert & Kirchmeier Partnerschaftsgesellschaft, Hattingen
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
37
F. Luis L.H. Luitjens ing. A. van der Spek mba W. Tiepel
Start Area Emmen, Hoogeveen Arcadis Regio BV, Assen Rabobank Assen-Beilen, Assen TMP Hudson, Amsterdam
L.W. Dijkstra
N. Jonker
B. Woldringh
A.W. Bulthuis
Adverteren in NoordNieuws: ...nog één nummer te gaan in 2007! Bel, en wij zorgen voor een aantrekkelijk combi-tarief.
Lilian de Winter: 0592-376933 mail:
[email protected]
iÃÊ`iÊLÊÕÊ«>ÃÌt
jiÊ /Ê"«i`}Ã}Ài«ÊÃÊiiÊLiÌÀi]ÊÛ>ÌiÛiÊ>>Li`iÀÊÛ>Ê /Ê«i`}iÊiÊ`iÃÌiÊiÌÊÀÕÊÌÜÌ}Ê>>ÀÊ iÀÛ>À}°ÊiÌÊiiÊÃV
iÀ«Ê}ÊÛÀÊ`iÊÌÜi}iÊÊ
iÌÊÜiÀÛi`ÊiÊiiÊÕÃÌiÀi`ÊÀÊÛÀÊ`iÊÜiÃiÊÛ>Ê>ÌiÊ iÊVÕÀÃÃÌiÊLi`iÊÜÊÃÌii`ÃÊiiÊ«>Ã>>ÀÊ>ÌÜÀ`]ÊÕ«Ì`>ÌiÊiÊV«iiÌ°ÊÊâiÊ>>«>ÊÃÌ>>ÌÊÕÜÊÃÕVViÃÊÛÀ«° 1ÊÕÌÊLÊÃÊÌiÀiV
ÌÊÛÀ\
iÀi«Ã«i`}iÊiÊ«>iÌÌÀ>}i Ê/À>VÃ]Ê -É - ]Ê ]Ê «/]ÊÌiÀiÌÊiÊÜiL`iÃ}]Ê/]Ê ÃV]ÊÕÝ]Ê Ûi]Ê Ý>VÌÊiÊ"vwÊVi°
,iÌi}À>ÌiÊiÊLÌiÌ
"ÃV
}Ã]Ê
iÀÃV
}ÃÊiÊLÃV
}ÃÌÀ>iVÌiÊÊ`iÊ /°Ê"ÊÛÀÊ,"ÌÀ>iVÌi°
"Ê /Ê"«i`}i iViÀÌwÊViiÀ`Ê /Ê >V
iÀÊ«ÃÌÕ`iÊ ]Ê - ]Ê-iÀÛViÊ>>}iiÌ°
iÌ>V
iÀ} 6ÀÊÌ`ii®Ê`iÀÃÌiÕ}ÊLÊÕÜÊÃÞÃÌiiÊiÉvÊiÌÜiÀLi
iiÀÊvÊiiÊÃÌÀÕVÌÕÀiiÊ«ÃÃ}°
*ÀiVÌ>>}iiÌ *ÀViÊÓ]Ê/]Ê-Ê«ÀiVÌ°
jiÊ /Ê"«i`}Ã}Ài« iÊ`iÊ6ÀiÃÃÌÀ>>ÌÊÇä {äÓÊ /Ê-- *ÃÌLÕÃÊÓ{Ó]Ê{ääÊ Ê-- /\ÊäxÓÊÊÎÇÈääÊÊ\ÊäxÓÊÊÎÇÈä£
\ÊvJ`iiVÌ°ÊÊÜÜÜ°`iiVÌ°
1ÊÛ`ÌÊÃÊÊÃÃi]Ê i]ÊÀ}i]ÊiiÕÜ>À`i]Ê<Üi]Ê«i`ÀÊiÊ ÃV
i`i°
2006❯2007
Hoe is het een jaar later met… Diane Keizer-Mastenbroek, lid van het college van bestuur van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden? mogelijke opheffing van de basisbeurs. Waarom trekt die wereld je zo? ‘Het is één van de weinige sectoren die verbonden is met alle sectoren in de maatschappij. Je werkt bovendien altijd met jongeren. Die zijn bezig met de opbouw van hun toekomst. Zijn optimistisch en dynamisch. Bovendien loopt je klant bij je in huis. Dat geeft een heel aparte sfeer en dynamiek waarin ik me goed voel.’
Diane, een jaar geleden heb je vanuit een functie bij de Gemeente Groningen de stap richting de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden gemaakt. Een grote overgang qua type organisatie? ‘Ja, dat klopt. Maar voor mij is toch wel terug naar mijn roots. Ik ben mijn loopbaan ooit gestart als docent lichamelijke opvoeding en ben jaren in de onderwijswereld actief geweest. Via functies aan de Hogeschool Holland in Diemen en de Ichthus Hogeschool in Rotterdam ben ik uiteindelijk op het ministerie van OCW terechtgekomen. Daar ben ik als plaatsvervangend secretaris-generaal een aantal jaren actief geweest.’ Dat klinkt als een prachtige loopbaan. Waarom dan terug naar het Noorden? ‘Tja, ik ben opgegroeid in Paterswolde en samen met mijn echtgenoot heb ik op enig moment de keus gemaakt terug te gaan naar Noord Nederland. Op dat moment diende de functie van gemeentesecretaris in Groningen zich aan en viel alles op zijn plek. Uiteindelijk trok het onderwijs echter zo dat ik na een relatief korte periode in Groningen bij de NHL ben gestart. En volledig tot genoegen!’ Toch is de problematiek rondom het onderwijs groot. Te weinig instroom in technische opleidingen, onvoldoende aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt, lerarentekorten en nu zelfs een
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
39
Klinkt als een soort idealistische keuze om terug te keren naar het onderwijs. ‘Dat is het niet. Kijk, politiek is een spel spelen. Dat heb ik ervaren op het ministerie en ook binnen de gemeente Groningen. Ik heb geleerd dat die politieke afhankelijkheid de slagkracht weghaalt uit mijn persoon. Het onderwijs is juist een sector waarin je slagkracht wordt vergroot. De combinatie Noord Nederland en onderwijs is nog eens extra boeiend.’ Hoezo? ‘Er gebeurt ontzettend veel op onderwijsgebied in het noorden. En toch staan al die fantastische dingen in Den Haag nauwelijks op de kaart. Dat een stad als Groningen ruim 40.000 studenten heeft bijvoorbeeld. Daar heeft men onvoldoende een beeld van. In Groningen heb je de Hanzehogeschool en de RUG. In Leeuwarden hebben we drie hogescholen met een ongelooflijk breed aanbod aan opleidingen. Als je het noorden goed op de kaart wilt zetten zul je elkaar moeten versterken en niet elkaar moeten beconcurreren.´ Is het bundelen van die krachten in het belang van Friesland? ‘Ja, het is in het belang van Friesland dat er een breed aanbod aan opleidingen blijft in deze regio. Dat kan alleen door goede samenwerking en afstemming in het noorden.´ Hoe kijk jij aan tegen de contacten die de NHL heeft met het bedrijfsleven? ‘Die contacten beschouw ik als erg waardevol. We hebben ook heel veel bedrijfscon-
Mevrouw A.C. Keizer-Mastenbroek is benoemd tot lid van het college van bestuur van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Zij was gemeentesecretaris van de gemeente Groningen. (Bron: Noord Nieuws nr. 5, jaargang 2006)
tacten. Dat gaat al heel goed. Tegelijkertijd kan het altijd beter. Want je ziet dat er cultuurverschillen zijn tussen het bedrijfsleven en de onderwijswereld. Voor wederzijds begrip tussen die twee werelden heb je veel contact nodig. Wij kunnen in onze marketing, communicatie en acquisitiecontacten nog een wereld winnen. Omgekeerd is het zo dat ook in het bedrijfsleven een besef moet groeien dat een hogeschool geen organisatie is waar je met een loket het hele bedrijfsleven kunt bedienen. Daarvoor is de NHL te groot en te complex. Je moet als ondernemer moeite willen doen om ook onze organisatie te leren kennen zodat de goede vraag op de juiste plek binnen onze organisatie kan worden gesteld.’ Voel je je als mens ook thuis in Friesland? ‘Ja, absoluut. En toch zal ik nooit een Fries worden, kunnen voelen wat een Fries op grond van zijn/haar identiteitsgevoel beleeft. Maar op deze plek bij de NHL kan ik veel toevoegen. Tegelijkertijd vind ik het niet altijd gemakkelijk in Friesland. Men kijkt wel eens wat teveel naar wat men niet heeft. Zoals een universiteit. Dan denk ik, wees toch trots op wat je hebt. Niet alleen in Friesland, maar in het noorden. Ga die dingen versterken in plaats van elkaar te bestrijden. Ik merk bij mezelf dat ik me daar voor wil inzetten. Dat doe ik niet alleen voor Friesland maar voor het hele noorden. Want voor een sociaal economische toekomst van Noord-Nederland hebben overheid, onderwijs en bedrijfsleven elkaar heel hard nodig. Daarvan ben ik heilig overtuigd. Daartoe voel ik me gecommitteerd’. Akke Groenewoud
[email protected]
Verrassende bedrijven In deze nieuwe rubriek wil VNO-NCW Noord telkens een bedrijf in de etalage zetten. Waarom. Omdat het bedrijf ons oprecht verrast met haar produkt of haar dienstverlening. Omdat het zich beweegt midden in de maatschappij. Omdat het innoveert, waarde creëert en anderen stimuleert mee te doen.
RBO Groning e
De arbeidsmarkt is voortdurend in beweging, evenals het aanbod van scholing. RBO staat als makelaar in scholing midden in dit dynamische proces. Begonnen als een bureau dat enkele regionale arbeidsmarktmaatregelen uitvoerde, is RBO uitgegroeid tot een succesvolle en onafhankelijke intermediair op de landelijke scholings- en arbeidsmarkt. Hoewel RBO vooral bekend staat als makelaar in scholing, is dat slechts één van de activiteiten van deze organisatie. Want er zijn veel meer mogelijkheden om arbeidsmarkt en scholing dichter bij elkaar te brengen. De uitdaging voor RBO is om hier op een creatieve manier op in te spelen.
E
n dit lukt goed, want inmiddels bestaat de organisatie 20 jaar. RBO heeft dit 26 oktober gevierd met een symposium over Mobiliteit op de Arbeidsmarkt. Sprekers René Paas (CNV), Trude Maas (voormalig Eerste Kamerlid) en Ronald de Leij (AWVN) hebben hun licht laten schijnen over arbeidsmarktmobiliteit. Het symposium werd geleid door dagvoorzitter Bert Middel (burgemeester Smallingerland). Daarnaast viert RBO dit 20-jarig jubileum met een nieuwe huisstijl en een vernieuwde website (www.rbo.nl) Meindert Krijnsen, directeur van RBO: ‘Veel mensen kennen ons slechts als makelaar in scholing en natuurlijk is dit ook een deel van wat we doen. Zo kopen we landelijk scholingstrajecten in voor het UWV en zorgen we voor de gehele administratieve en financiële afhandeling van deze trajecten. Scholing is voor ons echter nooit een doel op zich; het gaat erom betere kansen te bieden voor individuen. Investeren in mensen staat bij ons daarom altijd voorop. Dit gaat veel verder dan alleen het inkopen van scholing. Mensen en organisaties zijn voortdurend in beweging en wíllen zichzelf verder ontwikkelen. Onze organisatie ontwikkelt zich natuurlijk mee: in de loop der jaren zijn onze diensten dan ook net zo veelzijdig geworden als onze opdrachtgevers. We zetten ons vooral graag in voor díe mensen die net even die extra investering nodig hebben om succesvol te kunnen zijn op de arbeidsmarkt.’
Meer kansen voor jongeren met een handicap Eén van die projecten waar RBO zich graag
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
40
voor inzet, zijn jongeren met een handicap. Peter Killestijn , senior adviseur bij RBO: ‘Tien procent van alle jongeren heeft een beperking: aan het gezichtsvermogen of het gehoor, lichamelijk, verstandelijk, ze hebben gedragsproblemen of een chronische ziekte. Deze jongeren willen dolgraag een baan. Werkgevers zouden echter minder moeten kijken naar wat iemand met een handicap niet kan en meer naar wat iemand wél kan. Om jongeren met een handicap meer kansen te bieden, hebben scholen besloten om de onderlinge concurrentie in de ban te doen en op basis van vertrouwen samen te werken op kerntaken. Met elkaar en met de wereld om hen heen. Deze samenwerking hebben zij beklonken in convenanten. Als RBO zijn we er trots op dat we in Drenthe, Friesland, Groningen, Nijmegen, Arnhem en Midden- Nederland dergelijke convenanten mogen ondersteunen met onze creativiteit en ons organiserend vermogen. En dat heeft geleid tot innovatieve vormen van arbeidstraining (bij de werkgever), stages (één loket), assessments, nieuw werk, erkende diplomering en een PrO REC Ambassadeur. Dankzij deze projecten is het percentage voortijdig schoolverlaters onder jongeren met een beperking lager dan gemiddeld. Bovendien is het aantal gediplomeerden hoger (68% tegen 47% landelijk) evenals de uitstroom naar werk: 92% (tegen 75% landelijk) van deze jongeren heeft een baan en heeft dus geen Wajonguitkering meer nodig. Juist nu het aantal jongeren met een Wajonguitkering toeneemt, biedt dit project dus prachtige oplossingen voor de toeleiding naar de arbeidsmarkt.’
Een Europese school van de toekomst Op de grens van Nederland en Duitsland in de buurt van Emmen staat een Europese vrije school. De leerlingen komen uit Duitsland en uit Nederland. Zowel het bestuur en de docenten als de ouders en leerlingen zijn tweetalig. Dit was het uitgangspunt om een Europees Waldorfcollege op te zetten. Deels met eigen middelen en deels met financiering van de provincie Drenthe, heeft RBO de vereniging Europa Waldorfcollege Nederland en de Waldorfschulverein Emsland ondersteund in het overleg met het Grafschaft Bentheim en de Duitse gemeente Nordhorn, waar de school gelegen is. RBO heeft met de beide verenigingen een ondernemingsplan en een subsidieaanvraag opgesteld. Op basis hiervan zal de school in nieuwe vorm binnenkort van start kunnen gaan.
Wel de ervaring, niet het papiertje? In Noord-Nederland werken zo’n 40.000 mensen zonder startkwalificatie. In het kader van de nieuwe Equal subsidieronde hebben dertien partijen in Groningen, Friesland en Drenthe gezamenlijk een projectplan ingediend en zich verenigd in een ontwikkelingspartnerschap. Het project wil de arbeidsmarktpositie van individuele werknemers zonder startkwalificatie versterken. RBO coördineert en begeleidt dit project. ‘Het ontbreken van een startkwalificatie is vaak onvoldoende maatgevend voor de kennis en vaardigheden die een werknemer inmiddels heeft opgedaan. Toch wordt nog veel waarde gehecht aan het juiste papiertje’, aldus Michiel van der Linden, senior adviseur. ‘De EVC-methode
g en: 20 jaar makelaar in scholing is het een prettig idee te weten dat zijn of haar personeel goed terecht komt.’
Individueel Leerbudget
De heren Krijnsen en Koster
(Erkennen van Verworven Competenties) biedt in dit geval uitkomst. EVC brengt in kaart wat iemand aan kennis en vaardigheden heeft opgedaan, evenals eerder voltooide opleidingen en persoonskenmerken. Vervolgens wordt gekeken of deze kennis en vaardigheden voldoen aan de eisen die aan een beroep of functie worden gesteld. Iedere werknemer die het traject heeft doorlopen, ontvangt een EVC-certificaat. Indien de gemeten kennis en vaardigheden voldoen aan de eisen die aan het beroep of de functie worden gesteld, dan kan dat gelijk resulteren in een diploma of certificaat. Het is ook mogelijk dat iemand nog aanvullende scholing nodig heeft. Een Regionaal Opleidingscentrum (ROC) kan – eventueel na aanvullende scholing – op basis van de EVC-resultaten een diploma verstrekken. EVC is op deze manier de kortste weg om iemand aan een startkwalificatie te helpen.’
Personeelsdiensten Noord: collegiale uitleen op bedrijvenparken Een ander initiatief van RBO is Personeelsdiensten Noord. De adviseurs van Personeelsdiensten Noord, Anneloes Scholing en Atty van der Mark, leggen uit: ‘Interne mobiliteit is al langer gebruikelijk binnen grote bedrijven en instellingen: zij bieden
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
41
hun personeel een nieuwe functie binnen dezelfde organisatie. Redenen voor een andere functie zijn bijvoorbeeld een carrièreswitch, boventalligheid of krapte op een afdeling of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. We ontdekten dat dit idee ook goed toe te passen is op bedrijvenparken. In de vorm van collegiale uitleen en outplacement lost Personeelsdiensten Noord de krapte bij het ene bedrijf op met behulp van boventalligheid bij het andere bedrijf. Op deze manier wordt voorkomen dat iemand in een uitkering terecht komt. Zowel werkgever als werknemer profiteren van collegiale uitleen. Voor de werknemer is het een goede manier om werkervaring op te doen bij een ander bedrijf. Of hij of zij kan geleidelijk wennen aan het idee om ander werk te moeten zoeken. Bovendien kan collegiale uitleen wellicht leiden tot een aanstelling bij het andere bedrijf. En in het geval van outplacement is de overgang naar solliciteren minder groot. Voor werkgevers
Een ander middel voor werknemers om zich verder te ontplooien is de zogeheten Individuele LeerRekening. Voor werkgevers is het belangrijk dat de kennis en vaardigheden van werknemers mee ontwikkelen met de organisatie zelf. Structureel investeren in mensen is zelfs een voorwaarde geworden voor de continuïteit van een organisatie. Annelies Klopstra, hoofd Inkoop Scholing: ‘Met een persoonlijk te gebruiken leerbudget – de individuele leerrekening – kunnen medewerkers zelf bepalen voor welke scholing zij dit saldo gebruiken. Scholing is zo niet langer een incidentele aangelegenheid, maar een structureel aandachtspunt. Met als resultaat dat de verantwoordelijkheid van werknemers ten aanzien van hun eigen functioneren groeit. Tegelijkertijd is de individuele leerrekening een uitstekend middel om werknemers aan je organisatie te binden. Mensen wíllen zich immers verder ontwikkelen, een tendens die de laatste jaren alleen maar is toegenomen.’ RBO ondersteunt werknemers bij het maken van de juiste scholingskeuze en zorgt voor inkoop van de beste scholing tegen de gunstigste prijs. RBO heeft ervaring opgedaan met verschillende vormen van de individuele leerrekening voor diverse opdrachtgevers, onder andere bedrijven uit het midden- en kleinbedrijf, de gemeente Groningen, het Ministerie van Justitie, de installatiebranche en het CWI ten behoeve van werkzoekenden. Voor de Individuele LeerRekening heeft RBO zelfs de Innovatieprijs Week van het Leren gewonnen. Daan Bultje
[email protected]
Aantal medewerkers:
ca. 100
Jaaromzet RBO: Volume Inkoop Scholing: Vestiging: Directie:
ca. € 5.500.000,ca. € 20.000.000,Damsport 1, 9728 AJ Groningen Meindert Krijnsen –
[email protected] Jan Koster –
[email protected] tel: 050 526 39 00 www.rbo.nl
+0Ë0 !. Ë!!#70 7 Ë #! -! -.Ë7 - -
Üj8- ËÄËjjËÍjÁ?Í??Ë.jˬÁ~Á??ËÜÁËjÍËÄÍÖjÁjËÜ?ËajÁjjÁÄW?¬^Ëa?ÍËË!jajÁ?aËÝÁaÍËÖÍ~jÜjÁaËaÁË.ßÍjıËÜj8- Ë ÁWÍË ãjjÁË Ä¬jWwjË ¬Ë ÍjWÄWË Ü?ÍjÜjË ajÁjjÁÄË ajË ÍÖÄÄjË ajË ¤Ë jË yË ??ÁË ?WÍjwË ãË ?ÄË ajÁjjÁ±Ë Ë ??ÁË Á~ÍË jjË ÄjjWÍjË Ü?Ë ÔååË ajÁjjÁÄËÄÍjÄË?aÜjÄ^ËjÍÝjÁjËjËÍÁ?~jËMjËaÍËajÁÄÍjÖ~ĬÁ~Á??±Ë ??Á??ÄÍËÖjËãËjja~jË??ÁËajËÜj8- Ë:Ö~Ë ÖÄjÄÄËÝ?Áa±Ë jËÝjaÄÍÁaËÜÁËajÁjjÁÄ^ËjÍËÖajÁËa?ËÏyË??Á^ËjÍËÖÍãajÁjËÜ?ÍjÜjËÝ?ÍjÍjËjËjwËËjÍËajÁjjÁÄW?¬±Ë jË wa¬ÁÄËa??ÁÜ?ËMjaÁ??~Íˤå±åååËjÖÁu
ÝÝݱÜjÝÁj±
Natuurlijk goed! ke Van Gorcum BV 8, 9403 AB Assen 3, 9400 AA Assen
[t] 0592 37 95 55 [f] 0592 37 20 64 [e]
[email protected] [i] www.vangorcum.nl
Agenda
Colofon NoordNieuws, het magazine van VNO-NCW Noord, verschijnt zes maal per jaar en wordt verspreid onder leden in Drenthe, Friesland en Groningen Oplage: 2000 exemplaren Redactie: Peter Buurman,
[email protected] Daan Bultje
[email protected] Postbus 188, 9750 AD Haren tel.: (050) 534 38 44, fax: (050) 534 61 45
meer informatie: www.vno-ncwnoord.nl
donderdag 8 november 2007 ‘Goed personeel van instroom tot uitstroom…’ Een leven lang leren in het beroepsonderwijs Plaats: ROC Friese Poort Centrum Vakopleiding, Leeuwarden Ontvangst: 16.30 uur Spreker: Paul Molenaar, namens ROC Friese Poort Centrum Vakopleiding Daarnaast aandacht voor een praktijkvoorbeeld vanuit het lokale bedrijfsleven
donderdag 15 november 2007 Bedrijfsbezoek Draka Nederland B.V. Plaats: Ontvangst: Einde:
Draka Nederland B.V., Emmen 15.30 uur 18.00 uur
Website: www.vno-ncwnoord.nl donderdag 22 november 2007 Offensief gemeentelijke herindeling: fuseren of gefuseerd worden
Advertentieverkoop Koninklijke Van Gorcum bv, Assen Lilian de Winter 0592-376933
Basisvormgeving Lieuwens Communicatie & Vormgeving, Lemmer
Prepress en druk Koninklijke Van Gorcum bv, Assen
Fotografie Bas van Mierlo
Distributie Pre, Groningen VNO-NCW Noord vertegenwoordigt in Groningen, Friesland en Drenthe 12.000 bedrijven waarbij ruim 1400 persoonlijke leden de harde kern van de vereniging vormen. Genoemde bedrijven representeren tachtig procent van de werkgelegenheid in de marktsector. Zestig procent van het ledenbestand zijn mkb-bedrijven.
Debatavond over de noodzaak van vergroting bestuurskracht gemeenten. Plaats: Aquaverium, Grou Ontvangst: 19.00 uur Met medewerking van ondernemers en politieke bestuurders.
donderdag 6 december 2007 Jaarcongres VNO-NCW Noord Speerpunten voor een regio zonder grenzen Plaats: Weser-Ems Halle, Oldenburg Ontvangst: 11.00 uur Einde: 18.00 uur Sprekers: Jacques Wallage, burgemeester van Groningen Dieter Frikke, Vorsitzender Centers of Competence dr. Bernhard Brons vorsitzender AG-Ems Ir. Ton Deekens, Witteveen en Bos dipl.-Ing. Rolf Sutmann, Stadtbaurat der Stadt Buxtehude dipl –Ing Rolf Kaufmann, manager Markt BKB AG in Helmstedt Alex Gerberding, Duits – Nederlandse Kamer van Koophandel Max van den Berg, Commissaris der Koningin Groningen Het jaarcongres vindt gelijktijdig plaats met de Nordwestmesse Business Plus en het is mogelijk deze te bezoeken en de lezing van prof. dr. Lothar Späth, voormalig bestuursvoorzitter JENOPTIK AG en oud-vice-voorzitter van het CDU, bij te wonen.
dinsdag 18 december Feestelijke opening nieuwe huisvesting van VNO-NCW Noord, MKB Noord en Bouwend Nederland Noord Plaats: Leonard Springerlaan 31, Groningen Ontvangst: 15.00 uur Sprekers: Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW Elco Brinkman, voorzitter Bouwend Nederland Loek Hermans, voorzitter MKB Nederland
VNO-NCW NoordNieuws november 2007
43
RECHT√AARDIGHEID in uw debiteurenbeleid
Zuidergrachtswal 19 Postbus 1100 8900 CC Leeuwarden info@afi.nl
www.afi.nl
incasso | juridische bijstand | kredietinformatie | contracten | handelsvoorwaarden