Zorgpad alcohol en ouderen t.b.v. Huisarts 1. De rol van de huisarts De huisarts kijkt op basis van de anamnese m.b.v. de Audit C of ICD 10 de cliënt alcoholafhankelijk is en doorverwezen moet worden naar de behandeling van IrisZorg. Is dit niet het geval, kan de cliënt doorverwezen worden naar IrisZorg Preventie voor een begeleidingstraject. Ook kan er
doorverwezen worden naar andere disciplines. Dit is bijvoorbeeld handig als de drempel naar verslavingzorg nog te hoog is, of de cliënt om andere redenen beter door een ander discipline behandeld kan worden, zoals de psycholoog of Psychosomatisch oefentherapeut (zie groep 2 signaleerders +).
Audit C Vraag 1. Hoe vaak drinkt u alcohol? Nooit (0) Maandelijks of minder (1) 2 - 4 keer per maand (2) 2 - 3 keer per week (3) 4 keer of vaker per week (4) Vraag 2. Hoeveel drinkt u op een typische dag dat u alcohol gebruikt? 1 - 2 glazen (0) 3 - 4 glazen (1) 5 - 6 glazen (2) 7 - 9 glazen (3) 10 of meer glazen (4) Vraag 3. Hoe vaak drinkt u meer dan 6 glazen per gelegenheid? Nooit (0) Minder dan 1 keer per maand (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) (Bijna) dagelijks (4) Totaal score: tel de scores van elke vraag op Afkappunt Ouderen (55+) en vrouwen: score 4 of hoger Mannen (< 55): score 5 of hoger
ICD 10 ICD-10 Afhankelijkheid Drie of meer van onderstaande criteria 1. tolerantie 2. onthoudingsverschijnselen a. onthoudingssyndroom of b. drinken om onthoudingsverschijnselen te verlichten of te vermijden 3. problemen met het controleren van het starten, beëindigen van gebruik (DSM-IV 3+4) 4. gebrek aan andere activiteiten/interesses, toegenomen tijd voor verkrijgen, gebruik en herstel (DSM IV 5+6) 5. doorgaand gebruik ondanks lichamelijke of psychische schade 6. craving
1
augustus 2013
Problematisch gebruik? 1. Aanmelding huisarts/ POH - (vroeg) herkennen probleem gebruik - nagaan risicofactoren 2. Screenen - klachteninventarisatie - nagaan drinkgewoonten a.d.h.v. (audit c) & vragenlijst (audit)
Consult Iriszorg
3. Diagnostiek - ICD10: afhankelijkheid bepalen - Motivatie bepalen - Indicatiestelling
Consult Iriszorg
4. Behandelplan
Audit C: 4-7
Niet gemotiveerd tot verandering
Wel gemotiveerd tot verandering
- HOUD CONTACT - - alcoholdagboek - - 40 dagen zonder - - drinktest.nl - - mw/ psych of POH Face to face: -IrisZorgPreventie - psycholoog - mw - POH (GGZ) - PSOT Digitaal: Alcoholdebaas.nl Minderdrinken.nl
2
Audit C: 8-12 & ICD10 -
Niet gemotiveerd tot verandering
Audit C: 8-12 & ICD10 +
Wel gemotiveerd tot verandering
- HOUD CONTACT - - alcoholdagboek - - 40 dg zonder - - drinktest.nl - mw/ psych of POH Face to face:
Niet gemoiveerd tot verandering
- HOUD CONTACT - - alcoholdagboek - 40 dagen zonder - mw/psych/ POH
- IrisZorg Preventie - psycholoog - mw - POH (GGZ) - PSOT Digitaal: Alcoholdebaas.nl Minderdrinken.nl
augustus 2013
Wel gemoiveerd tot verandering
Aanmelding IrisZorg Behandeling
2. Beschrijving mogelijke interventies Mindering in alcoholconsumptie levert kan bij iedereen gezondheidswinst opleveren. Voor ouderen geldt dat alcoholgebruik onder deze doelgroep ook de extra behoefte aan gezondheidszorg vermindert en daarom kostenbesparing oplevert. Hieronder wordt beschreven welke stappen er genomen kunnen worden die voor alcoholmatiging kunnen zorgen bij signalering van overmatig gebruik. De beschreven interventies zijn voor de cliënt van matig intensief naar intensieve zorgverlening. Daarbij geldt tevens dat de matig intensieve zorgverlening voor meer ouderen van toepassing is dan de meer intensieve zorgverlening rondom overmatig alcoholgebruik. Advies aanvaardbaar alcoholgebruik Mensen van 55 + verdragen alcohol over het algemeen slechter. Dit komt door allerlei veranderingen in het lichaam die ontstaan bij het ouder worden. Voor 55+ die slecht ter been zijn, verhoogt alcoholgebruik bovendien het risico op vallen. Daarom is het raadzaam om op het alcoholgebruik te letten. Hierbij is de norm voor aanvaardbaar gebruik, zoals gedefinieerd onder 2, leidend. Kortdurende interventies Gesprek interventie vanuit geïndiceerde preventie Zie aanbod IrisZorg (onder paragraaf 3) In te zetten hulpmiddelen. 40 dagen geen alcohol Met de actie ‘40 dagen zonder alcohol’ word men uitgedaagd om in een periode van 40 dagen geen alcohol te drinken. Natuurlijk doe je dit niet alleen. Samen met vrienden, collega’s, buren, (sport) vereniging of familieleden kun je met elkaar afspreken om 40 dagen geen alcohol te nuttigen. Doel hiervan is om te ervaren wat alcohol voor jou betekent. Alcoholdagboek Met het alcoholdagboek gaat hij of zij zijn alcoholgebruik gedurende een week bijhouden. Met het alcoholdagboek krijgt men meer inzicht in de momenten waarop er alcohol gebruikt wordt en in welke context dit gebeurde. Alcoholinfolijn De Alcohol Infolijn (0900-500 20 21, € 0,10 p/min) geeft betrouwbare informatie en adviezen over alcohol en alcoholgebruik, gebaseerd op de laatste stand van de wetenschap. Informatie beluisteren over alcohol kan, dag en nacht, 7 dagen per week. Een gesprek met een medewerker is mogelijk op werkdagen van 9:00 tot 17:00 www.drinktest.nl Als men wil weten hoeveel men drinkt en vooral of dit teveel is, dan kan je je drinkgedrag testen op www.drinktest.nl. Deze test is geheel anoniem. De test bestaat uit een aantal die online beantwoord kunnen worden. Vervolgens krijgt de persoon direct een uitgebreid advies dat toegesneden is op zijn/ haar eigen persoonlijke situatie. Deze uitslag kan dan worden uitgeprint of verstuurd worden naar een e-mailadres. De drinktest is bedoeld voor iedereen die alcohol drinkt en 18 jaar of ouder is. www.alcoholdebaas.nl Alcoholdebaas.nl is een informatieve website met een actief forum voor contact met lotgenoten en een online behandeling gericht op mensen die problemen hebben met overmatig alcoholgebruik. Ze bieden een gratis en anoniem advies waarvoor men zich aan kan melden op de website. Na het advies zijn twee online behandelvarianten: Alcoholdebaas.nl Kort en Alcoholdebaas.nl Intensief. Alle Nederlandse zorgverzekeraars vergoeden beide online behandelingen. Deze vorm van hulp valt binnen het basispakket. www.minderdrinken.nl Minderdrinken.nl is een laagdrempelige innovatieve zelfhulpsite voor probleemdrinkers die zelfstandig hun alcoholgebruik willen minderen. De site bestaat uit een openbaar informatief deel
3
augustus 2013
evenals een beveiligd deel met een interactieve zelfhulpmodule en een forum. Voor het beveiligde deel kan een ieder zich kosteloos en zonder naam- en adresgegevens aanmelden. Minderdrinken.nl is niet bedoeld ter vervanging van professionele hulpverlening. Ook is de site niet bedoeld voor mensen met een alcoholverslaving. Vanwege risico’s als gevolg van het in korte tijd drastisch minderen doen zij er goed aan te stoppen onder professionele begeleiding.
3.Aanbod IrisZorg voor ouderen IrisZorg zet zich in voor mensen die de grip op hun leven verliezen of die al kwijt zijn. Dat kan gebeuren door problemen op het gebied van wonen, financiën en werk of door een verslaving aan alcohol, drugs, gokken of gamen. Algemene gegevens Telefoonnummer IrisZorg Website:
088-606 1600 www.iriszorg.nl
Algemene informatie/ consultatie/ advies Het is altijd voor iedereen mogelijk om informatie te vragen aan een professional van Iriszorg. Je hoeft niet de cliënt/ gebruiker te zijn. Ook vragen uit de omgeving zijn welkom. Dus heb je vragen over gebruik van alcohol? Of misschien of over je eigen rol hierin en hoe je hiermee om moet gaan? Dit kan telefonisch of via de website. Aanbod geïndiceerde preventie alcohol en ouderen - Wanneer komt de cliënt hiervoor in aanmerking? De huisarts besluit in overleg met de cliënt of de cliënt hiervoor in aanmerking komt. Deze interventie is alleen geschikt als de cliënt risicovol alcohol gebruik maar (nog) niet verslaafd is. Dit zal worden gediagnosticeerd door de huisarts. De cliënt kan met een verwijsbrief contact opnemen met IrisZorg via het algemene telefoonnummer of via de website. De cliënt moet aangeven dat hij/ zij is doorverwezen door de huisarts voor het geïndiceerde preventie aanbod en dat het gaat om alcohol en ouderen en in welke plaats de cliënt woont. - Locatie Dit zal met de cliënt worden besproken. Dit kan thuis zijn maar ook op een locatie van IrisZorg in de buurt van de cliënt. - Kosten Tot op heden is het volgen van dit aanbod gratis in alle gemeenten en wordt dit vergoed door de gemeente. Dit kan veranderen omdat dit afhangt van politieke wetgeving. Voor de actuele stand van zaken wat betreft vergoeding is het handig om dit na te gaan op de website van IrisZorg of contact op te nemen met IrisZorg (preventie) via het algemene telefoonnummer. Ook kunt u dit navragen bij de betreffende zorgverzekeraar. - Tijdsbesteding: 1-4 gesprekken. - Doel: Afhankelijk van de vraag en de doelen van de cliënt. Gericht op minder drinken of stoppen met drinken. - Doelgroep: risicovol alcoholgebruikende oudere (geen alcoholafhankelijkheid). Of iemand onder deze doelgroep valt, hangt mede af van de score van de Audit C: 4 of hoger. Behandelaanbod alcoholafhankelijke ouder (alcoholverslaving) - Wanneer komt cliënt hiervoor in aanmerking? Als een cliënt wat aan zijn of haar alcoholafhankelijkheid (verslaving) wil doen, kan de cliënt zich altijd zelf aanmelden bij IrisZorg via het algemene telefoonnummer of via de website. Dit kan alleen met een verwijzing van de huisarts. - Kosten De eigen bijdrage die boven op het eigen risico kwam, is per 2013 afgeschaft. Er is alleen sprake van een eigen risico van 350 euro.
4
augustus 2013
Plan morgen - Werkende hoger opgeleiden is een doelgroep die zich niet zo snel met hun alcoholmisbruik richt tot de reguliere verslavingszorg. Deze drempel is voor deze doelgroep te groot en zij kunnen zich niet identificeren met de reguliere cliënten. Vandaar dat Plan Morgen is ontstaan. Plan morgen biedt landelijk een kortdurend programma aan voor deze werkende hoger opgeleide met een sociale goede inbedding. Dit om de drempel te verlagen en om ze te ondersteunen in het aanpakken van hun problematisch alcoholgebruik. Het gaat hierbij om een kort durend programma op een aparte locatie tijdens de randen van de dag. Zodat de cliënt kan blijven werken en functioneren in zijn of haar sociale en/ of professionele omgeving. (www.planmorgen.nu) CRAFT (ondersteunende gesprekken voor direct betrokkenen) Het is ook mogelijk om bijvoorbeeld de partner van de cliënt door te verwijzen naar IrisZorg. De behandelmethode CRAFT (community reinforcement approach family therapy) is speciaal ontwikkeld voor de dierbaren van de persoon die alcoholafhankelijk is. Het doel hiervan is de alcoholafhankelijke in behandeling te krijgen, of in ieder geval het eigen leven van de dierbare zo min mogelijk te laten beïnvloeden bepalen door het gedrag van de alcoholafhankelijke persoon.
5
augustus 2013
