Zorg doe je samen cliëntenperspectief op het strategisch beleid van IrisZorg

CLIËNTENRAAD

Zorg doe je samen cliëntenperspectief op het strategisch beleid van IrisZorg

Visiedocument cliëntenraad IrisZorg 2012-2014

visie 2012-2014 cliëntenraad iriszorg definitieve versie 181012

pagina 1 van 7

Inleiding De maatschappij bestaat uit mensen, of zij nu lasser, professor, hulpverlener, gehandicapt, dakloos of verslaafd zijn. Allemaal mensen met eigen waarden en normen, een eigen mening en met problemen in meer of mindere mate. Iedereen wil voor vol worden aangezien, met respect worden behandeld en in zijn waarde gelaten. Ook als mensen zich buiten het maatschappelijke verkeer hebben geplaatst of door anderen daarvan buitengesloten zijn, blijven zij deel uit maken van diezelfde maatschappij. Veelal hebben deze mensen een baan (gehad), kinderen, hobby’s, levensverwachting, hoop, angsten. Om uiteenlopende redenen kunnen mensen in de problemen komen. En dan kan het nodig zijn dat zij hulp krijgen. Soms wordt die hulp zelf gezocht, soms op aandringen van familie of vrienden, een enkele keer opgelegd door Justitie. Juist in een periode waarin het allemaal niet zo lekker loopt, hebben deze cliënten behoefte aan veiligheid en vertrouwen. Dat begint al bij het eerste contact: cliënten zijn bij binnenkomst vaak onzeker, weten niet wat ze te wachten staat, willen gerustgesteld worden. Vanaf het eerste contact moet die sfeer van vertrouwen, veiligheid en een menselijke bejegening geboden worden door IrisZorg. De cliëntenraad dient het cliëntenbelang en benadert de zaken vanuit cliëntenperspectief. Dit is dan ook het grootste aandachtspunt dat de cliëntenraad heeft bij al zijn afwegingen: ‘Wat betekent dit bepaalde onderwerp X voor cliënten?’ De cliëntenraad wil naast zijn wat meer bureaucratische manier van werken (vergaderen en ‘alleen maar’ adviezen uitbrengen) ook samen met de organisatie aan verbeteringen werken. Kortom, minder in de regelgeving en meer in de uitvoering. Deze proactieve manier van werken vraagt om een duidelijk standpunt van de cliëntenraad over wat belangrijke cliëntenitems zijn. Veel onderwerpen zijn relevant voor cliënten, maar het blijkt dat er telkens een paar uit springen. Geld bijvoorbeeld. Het overgrote deel van de hulpvragen heeft te maken met financiële problemen van cliënten. De cliëntenraad vindt dat het op orde brengen en houden van deze financiën veel meer aandacht moet krijgen, en dat daarbij veel meer zorgvuldigheid nodig is. Ook privacy, vertrouwen, veiligheid, een menselijke bejegening komen telkens terug wanneer gesproken wordt over cliëntenbelangen. De cliëntenraad vindt dat het aanbod van IrisZorg veel meer op de toekomst van cliënten gericht moet zijn met als leidende vraag: Wat is ervoor nodig om (weer) actief en met vertrouwen invulling te geven aan mijn leven? Zorgpaden en ambulantisering De cliëntenraad is voorzichtig blij met de zorgpaden en zal de ontwikkelingen met een kritische blik blijven volgen. Als groot voordeel van de zorgpaden ziet de cliëntenraad het verkleinde risico op hospitalisering. Cliënten dienen zoveel mogelijk in hun eigen omgeving te blijven, zo dicht mogelijk in en bij de maatschappij. Is toch opname noodzakelijk, dan dient deze zo kort mogelijk te zijn. De overgang naar het (weer) meedoen in de maatschappij moet kleiner worden, tevens moet de maatschappij worden binnengehaald. De ambulantisering zal ook grote gevolgen hebben voor de eigen regie van cliënten: cliënten worden gestimuleerd om (vanuit hun eigen woonsituatie) meer invloed uit te oefenen op de zorg die zij krijgen voor wat betreft inhoud, tempo, fasering. Hun positie ten opzichte van de hulpverlener zal veranderen. Er moet veel meer aandacht komen voor de omgeving van cliënten en hoe zij (weer) kunnen leren contacten aan te gaan en een omgeving te zoeken die bij hen past. Voor dagbesteding en zingeving dienen zich nieuwe mogelijkheden aan: cliënten krijgen niet meer als vanzelf hulp aangeboden, maar zullen moeten leren om uit eigen initiatief invulling visie 2012-2014 cliëntenraad iriszorg definitieve versie 181012

pagina 2 van 7

te geven aan hun dagelijks leven. Dit vraagt ook veel van hulpverleners. Een nieuwe zorgaanpak schept nieuwe mogelijkheden op het gebied van bejegening en de relatie die hulpverlener en cliënt hebben: de hulpverlener komt bij de cliënt thuis, moet naar de cliënt toe. Beiden zullen meer moeten gaan samenwerken en onderling moeten afstemmen. Van cliënten wordt verwacht dat zij actief meewerken aan hun eigen herstel - binnen hun eigen mogelijkheden - en (leren) afstemmen en samenwerken met hun hulpverlener. FACT (Functie Assertive Community Treatment) is er voor cliënten met een langdurige en complexe problematiek. FACT teams opereren in de ambulante sector, zijn outreachend en multidisciplinair. Gezien de ambulantisering dienen er voldoende FACT Teams te zijn, mede omdat ze van wezenlijk belang zijn om cliënten in hun eigen omgeving te houden. FACT teams dienen de spil in de ambulante hulpverlening te worden. Ook ziet de cliëntenraad een rol weggelegd voor deze teams binnen de maatschappelijke opvang. De clusterraden zouden veel meer betrokken moeten worden bij het inzetten van deze teams. De cliëntenraad verwacht van de Raad van Bestuur een duidelijke visie op dit onderwerp. Mede gezien de verdere ambulantisering dient Gezinsinterventie een belangrijke plaats te krijgen. De cliëntenraad is van mening dat de problematiek en de opvoedsituatie van kinderen van verslaafde ouders onderbelicht wordt en dringt er met klem op aan, hier de nodige aandacht aan te besteden. Kinderen in probleemgezinnen hebben vaak een ouderrol binnen het gezin en zijn potentiële cliënten van IrisZorg als ze niet worden begeleid. We zijn allemaal verschillend, iedereen is uniek, dat geldt ook voor cliënten van IrisZorg. Niet iedereen heeft dezelfde hulpvraag. Dé cliënt van IrisZorg bestaat daarom niet. In de praktijk kan dit tot problemen leiden, met name in niet-ambulante situaties: cliënten voelen zich soms achtergesteld, anders behandeld, ervaren rechtsongelijkheid. De cliëntenraad vindt het daarom erg belangrijk dat cliënten al in het eerste contact duidelijk wordt gemaakt dat IrisZorg werkt met gelijke behandeling door een verschillende aanpak. Met andere woorden: dat IrisZorg zich ervan bewust is dat iedereen uniek is en dus ook een unieke behandeling krijgt, afgestemd op de persoon en op zijn mogelijkheden. Daarom moeten duidelijke, heldere regels worden afgesproken (en uitgedragen) die voor elke cliënt van toepassing zijn. Werken met ervaringsdeskundigen IrisZorg is zich aan het bezinnen op het inzetten en positioneren van ervaringsdeskundigen binnen de organisatie. De cliëntenraad vindt dat het werken met ervaringsdeskundigen tot meer cliëntgerichte bejegening zal leiden en tot het verminderen van stigmatisering. Het werken met ervaringsdeskundigen levert een waardevolle bijdrage aan het herstel van cliënten. In gesprekken over bejegening kunnen ervaringsdeskundigen een brugfunctie vervullen. Ervaringsdeskundigen zijn uitstekend inzetbaar in FACT teams. De cliëntenraad vindt het belangrijk een onderscheid te maken tussen cliënten die ervaring hebben (als cliënt), cliënten die ervaringskennis hebben (je bent cliënt en je kunt er op reflecteren) en cliënten die ervaringsdeskundig zijn (het voorgaande plus: je bent in staat om je kennis en kunde over te dragen aan anderen). Het is een complexe materie, maar de cliëntenraad pleit ervoor om zo snel mogelijk aan de slag te gaan. Over sommige dingen moet je niet te veel praten, die moet je doen. Methodiek(en) IrisZorg dient nadrukkelijk in te spelen op de ontwikkelingen die zich in de zorg aandienen. Dit vraagt niet alleen financiële alertheid van de organisatie gezien de bezuinigingen, maar ook kennis van wat cliënten nodig hebben en hierop in weten te spelen. De cliëntenraad vindt het in principe een goede ontwikkeling dat IrisZorg steeds meer werkt met de methodieken CRA (Community Reinforcement Approach) en Herstelwerk. Echter, inzichten over (verslavings-)problemen wijzigen met de tijd en gaan volgens een visie 2012-2014 cliëntenraad iriszorg definitieve versie 181012

pagina 3 van 7

golfbeweging. Wat vijftig jaar geleden als dé aanpak werd gezien en later als niet werkend weer werd losgelaten, kan zomaar over een paar jaar als het nieuwe wondermiddel worden gepresenteerd. IrisZorg moet in dat kader niet teveel op één paard wedden. Daarnaast moet een methodiek richtinggevend zijn en niet leidend. Net als dé cliënt niet bestaat, bestaat volgens de cliëntenraad ook dé methode niet. IrisZorg zou zich in moeten zetten een eigen aanpak te ontwikkelen, gebaseerd op bestaande methodieken en vooral ook met de inzet van ervaringsdeskundigen. Niet alleen wordt de zorg met de inzet van ervaringsdeskundigen verbeterd, ook zijn zij uitstekend referentiemateriaal waar het gaat om wat heeft gewerkt in hun behandeling of begeleiding, en wat niet. Met CRA en Herstelwerk wordt de omgeving betrokken bij de behandeling en begeleiding van cliënten. De omgeving heeft zeer veel invloed op het ontstaan van problemen en het leren omgaan en oplossen van problemen. Onder omgeving verstaat de cliëntenraad: partner, familie, kinderen, bekenden, buurt, buren et cetera. Omgeving is een cruciale factor bij herstel of terugval. De cliëntenraad acht het een taak van de Raad van Bestuur om erop toe te zien dat ook daadwerkelijk volgens de CRA of Herstelwerk methode wordt gewerkt. Financiën Financiën moeten op orde zijn, we leven in een maatschappij waarin geld een grote rol speelt. Hoe goed je ook werkt aan je problemen, als je financiën niet op orde zijn, hou je problemen. Het is een breed, divers, complex gebied dat goed geregeld moet zijn. Juist daarom is de cliëntenraad van mening dat geldbeheer niet thuishoort bij de behandelaar of begeleider. Deze materie vraagt om een gedegen kennis en deze kennis is niet altijd bij een behandelaar of begeleider aanwezig. Er dient voldoende gekwalificeerd personeel aanwezig te zijn om de financiële problematiek aan te pakken. Beleid op financieel gebied moet – voor zover mogelijk en van toepassing – op elke locatie hetzelfde zijn. Veel cliënten van IrisZorg zitten in geldbeheer, waarvan de meesten in de maatschappelijke opvang zijn. Zij vallen onder de regeling cliëntgelden. Juist omdat deze regeling een verplicht karakter heeft, moet het goed geregeld zijn. De problemen die zich desondanks voordoen zijn de cliëntenraad een doorn in het oog. Maatschappelijk gezien zou iemand met financiële problemen te allen tijde een beheerrekening en een daaraan gekoppelde leefgeldrekening moeten kunnen krijgen. De hulp die IrisZorg biedt moet afgestemd zijn op wat cliënten nodig hebben: leren omgaan met geld zodat de cliënt het weer zelf kan doen/orde op zaken stellen (tijdelijke financiële interventie) of ondersteunen bij het omgaan met geld (langdurig of permanent geldbeheer). Als cliënten de eigen bijdrage niet kunnen betalen, dan dient de zorg niet geweigerd te worden. Voor cliënten die hun geld moeten afstaan, is het zak- leef- en kleedgeld zeer belangrijk. Het kan daarom niet zo zijn dat hier onregelmatigheden in voorkomen (bijvoorbeeld leefgeld dat te laat wordt gegeven). Cliënten ervaren het als erg vernederend als zij moeten leuren om (hun eigen) geld. Vanuit het oogpunt van bejegening is het ontoelaatbaar dat dergelijke situaties nog steeds voorkomen. Ook ten aanzien van de privacy van cliënten in geldbeheer moeten zaken veel beter geregeld worden. De cliëntenraad zal de nieuwe situatie met de backoffice kritisch volgen. Een kleinere groep cliënten zit niet in geldbeheer. Een klein deel daarvan is instabiel, dat wil zeggen dat het over het algemeen goed gaat met de financiën, maar soms ook niet. Bij sommigen is slechts een kleine interventie nodig.


pagina 4 van 7

Bij het onderwerp financiën komen alle aandachtpunten samen: bejegening, privacy, veiligheid, vertrouwen. Financiën wordt een belangrijk aandachtspunt voor de cliëntenraad waar de raad dan ook graag verbeteracties op wil zetten. Veiligheid Veiligheid moet er zijn, vanaf het eerste contact. Veiligheid en vertrouwen zijn cruciaal. Als de zorgsituatie niet veilig is, kan een cliënt niet aan zijn herstel werken. Het is nu niet duidelijk wat IrisZorg onder veiligheid verstaat. Daarnaast ligt teveel de nadruk op de veiligheid van de medewerkers. Veiligheid is een erg subjectief begrip. Er is een duidelijk onderscheid tussen feitelijke veiligheid en beleefde veiligheid. Hoewel feitelijk veilig, kan een cliënt zich onveilig voelen. Dit kan te maken hebben met bagatelliseren van zijn gevoelens of met een onjuiste bejegening. Veiligheid en bejegening zijn daarom ook nauw met elkaar verweven. Uiteraard dient een cliënt fysiek veilig te zijn, dat betekent dat alle gebouwen brandveilig moeten zijn, dat de hygiëneregels goed worden nageleefd en dat er een duidelijk beleid is ten aanzien van agressie. Cameratoezicht grijpt hoe dan ook in op de privacy en dient tot een minimum beperkt te worden. Veiligheid speelt een grote rol op de groep, zowel in de verslavingszorg als in de maatschappelijke opvang. Vaak is er (verbale) agressie, wat leidt tot een sterk gevoel van onveiligheid. Volgens de cliëntenraad speelt met name de groepsleiding een cruciale rol in het wel of niet creëren van een veilige omgeving. Er dient oog te zijn voor de samenstelling van de groep, niet alle groepen cliënten passen bij elkaar. Dit kan onveiligheid (feitelijk of beleefd) in de hand werken. De verantwoordelijkheid van de cliënt zelf moet hierbij meer benadrukt worden, hoewel IrisZorg de verantwoordelijkheid heeft en houdt om een veilige zorgomgeving te bieden. De cliëntenraad heeft in juli 2012 samen met de clusterraden een ongevraagd advies uitgebracht over veiligheid binnen IrisZorg. De raden pleiten voor een doordacht integraal veiligheidsbeleid dat door medewerkers én cliënten is ontwikkeld. Samen zorg je immers voor veilige situaties. Het advies dient als basis voor verdere concrete afspraken. Bejegening Hoe gaan we met elkaar om? Wat verwachten we van elkaar? Wat hebben we met elkaar? Medewerkers dienen meer op cliënten gericht te zijn, door actief te luisteren en voldoende aandacht en tijd te geven aan de cliënten. De zorg moet veel meer vraag-gestuurd worden. IrisZorg is er primair voor de cliënten, niet voor de medewerkers. Alles dient in het teken te staan van zo goed mogelijke zorg in zo kort mogelijke tijd. Medewerkers moeten zich aan bepaalde normen en waarden houden, waar het gaat om respect, beleefdheid, gelijkwaardigheid en tolerantie. Ook medewerkers onderling dienen respect voor elkaar te hebben of op zijn minst te tonen. Niets is zo fnuikend als medewerkers die elkaar in het bijzijn van cliënten respectloos behandelen. De normen en waarden dienen in de gedragscode van IrisZorg te worden vastgelegd én te worden uitgedragen. Ook cliënten hebben een verantwoordelijkheid waar het gaat om bejegening. Ook zij zullen zich aan bepaalde normen en waarden moeten houden, zoals respect, beleefdheid, gelijkwaardigheid en tolerantie. Zowel naar de medewerkers als naar de overige cliënten. In principe is een cliënt zelf verantwoordelijk voor de zorg die hij krijgt en zal hij zijn zorgvraag zelf moeten sturen. Hij mag hier ook op aangesproken worden. Cliënten moeten opkomen voor zichzelf, meedoen, gemotiveerd zijn en vooral gemaakte afspraken nakomen. De cliëntenraad vindt dat ook voor cliënten een gedragscode ingesteld mag worden.


pagina 5 van 7

Zorg doe je samen: gericht op de toekomst Hulp vragen en je problemen aanpakken vraagt moed, lef. Zo zou een cliënt ook bejegend moeten worden, als een mens die zijn problemen aan wil pakken, die weer richting wil geven aan zijn leven. Hij moet daarbij op alle vlakken ondersteuning krijgen, maar alleen waar dat nodig is. Cliënten moeten vanuit eigen regie hun verantwoordelijkheid nemen voor het oplossen van hun problemen. Niet iedereen is daartoe in staat, de een zal veel meer hulp nodig hebben dan een ander. In het eerste contact zal duidelijk moeten worden wat de doelen zijn en zal gekeken moeten worden wat iemand zelf kan. Vervolgens wordt er gezamenlijk een toekomstplan gemaakt met helder omschreven doelen. Samen met IrisZorg wordt bepaald of de doelen haalbaar zijn. Alles wordt vastgelegd met heldere, duidelijk afgebakende afspraken. Iedereen komt de afspraken na. Dat wil zeggen dat IrisZorg zich dan ook verbindt aan het halen van het doel. De cliënt moet weten waar hij aan toe is. Liever wachtlijsten dan half werk. De cliëntenraad is voorstander van kwalitatief hoge zorg, onder andere gekenmerkt door het nakomen door IrisZorg van gemaakte afspraken. Cliënten moet alleen hulp worden geboden als het hele benodigde traject ook geleverd kan worden, door IrisZorg alleen of in afstemming met andere organisaties. Is dat niet het geval, dan dient er geen traject ingezet te worden. Ook als een deel van de zorg buiten IrisZorg zal plaatsvinden moet hiervoor garantie bestaan dat een cliënt deze ook kan volgen. Een cliënt moet immers weten waar hij aan toe is. Zingeving dient een belangrijke pijler te zijn: cliënten worden uitgedaagd om na te denken wat zij met hun verdere leven willen. Dagbesteding kan hierbij van grote betekenis zijn – althans zinvolle dagbesteding die inhoudelijk aansluit bij wat een cliënt kan of wil leren. IrisZorg zou veel meer aanbod dienen te ontwikkelen op zingeving. Denk aan stilteruimtes, een cursus gezond leven of empowerment, sportmogelijkheden, activiteiten gericht op het vergroten van zelfvertrouwen, eigenwaarde en het aanleren van sociale vaardigheden: allemaal mogelijkheden waarmee cliënten hun eigen herstel kunnen bevorderen. Ook zou IrisZorg een module ‘ontdek je talenten’ kunnen ontwikkelen en aanbieden aan cliënten. De zorg dient veel meer gericht te zijn op de toekomst. Niet: Wat is je probleem? Maar wel: Wat wil je met je leven? Wat zijn je talenten? Met veel meer aandacht voor de sociale omgeving van cliënten en wat zij hierin kunnen betekenen en mee kunnen doen. Het eerste contact met IrisZorg is voor cliënten erg belangrijk. Zij moeten weten waar ze aan toe zijn. Het helpt als er een aanspreekpunt voor (nieuwe) cliënten is, iemand bij wie zij hun verhaal kwijt kunnen. De cliëntenraad vindt heldere informatie vooraf van cruciaal belang. Cliënten moeten vooraf duidelijke informatie krijgen, bij voorkeur door een ervaringsdeskundige. Als geen ander kan hij vertellen hoe het is als cliënt van IrisZorg. De cliëntenraad wil meepraten over de strategische koers van IrisZorg: in een zo vroeg mogelijk stadium invloed uitoefenen op het voorgenomen beleid. Maar de cliëntenraad wil ook meedenken: in een zo vroeg mogelijk stadium richting geven aan het voor te nemen beleid. De cliëntenraad legt in dit visiedocument de focus op hoe de situatie bij IrisZorg zou moeten zijn. De raad kiest ervoor om zich in elk geval te gaan richten op enkele cruciale onderwerpen zoals financiën, veiligheid en bejegening. Dit neemt niet weg dat andere onderwerpen ook belangrijk zijn voor cliënten van IrisZorg (en ook wel door de cliëntenraad behandeld zullen worden). Maar de raad maakt keuzes en stelt prioriteiten. De wens van de cliëntenraad is om in elk geval met betrekking tot deze aandachtsgebieden samen met de organisatie concrete verbeterafspraken te maken en - gezamenlijk - verbetersituaties binnen het zorgaanbod te creëren. Zorg doe je immers samen.


pagina 6 van 7

Cliëntenraad IrisZorg Arnhem, 18 september 2012


pagina 7 van 7

Zorg doe je samen cliëntenperspectief op het strategisch beleid van IrisZorg

Recommend Documents