Zonverbranding belangrijke oorzaak huidkanker

Martini Krant

1

Martini Krant is een informatieblad voor patiënten, bezoekers en relaties van het Martini Ziekenhuis Groningen en verschijnt drie keer per jaar.

1e jaargang nummer 2 – 2010

Zonverbranding belangrijke oorzaak huidkanker Steeds meer mensen krijgen huidkanker. Ook worden patiënten met huidkanker steeds jonger. Een van de oorzaken is dat kinderen vaak onbeschermd in de zon spelen. Meestal denken de kinderen, maar ook hun ouders, er niet aan om zich in te smeren tegen verbranding door de zon.

H

Huidkanker komt in Nederland steeds vaker voor. Elk jaar komen er weer 40.000 nieuwe gevallen bij. Dit is meer dan een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. Met name

goede bescherming van de kinderhuid kan ertoe leiden dat dit aantal op de lange termijn vermindert. De kinderhuid is nog in ontwikkeling. Als jonge huid­ cellen beschadigen, is de kans groter dat

Huidtypen – beschermingsfactor (SPF) Baby’s tot 1 jaar Kinderen SPF 20-30 Huidtype 1 SPF 20-30 Huidtype 2 SPF 15+ Huidtype 3 SPF 10 - 15 Huidtype 4 SPF 6 - 10

Helemaal uit de directe zon houden. Tot circa 16 jaar, ongeacht het huidtype. Verbrandt zeer snel en wordt (bijna) niet bruin. Zeer lichte huid, vaak met sproeten, rossig of lichtblond haar, lichte kleur ogen. Verbrandt snel en wordt langzaam bruin. Lichte huid, blond haar, lichte ogen. Verbrandt zelden en wordt makkelijk bruin. Licht getinte huid, donkerblond tot bruin haar, vrij donkere ogen. Verbrandt bijna nooit en bruint zeer goed. Getinte huid, donker haar, donkere ogen.

er bij de celdeling beschadigde cellen achterblijven die zich verder delen. Bescherming Huidkanker kan worden veroorzaakt door UV-straling. Het is dus belangrijk verstandig te zonnen om de huid niet te beschadigen. Als u te lang in de zon heeft gezeten bent u extra vatbaar voor infec­ ties, zoals een koortslip. Tot op zekere hoogte beschermt de huid zichzelf. De huid maakt door zonlicht pigment aan, waardoor u bruin wordt. Zo krijgen zonnestralen minder kans in de huid door te dringen. Kleine kinde­ ren vormen nog bijna geen pigment, waardoor zij van nature onvoldoende ­beschermd zijn. Daarom is het erg belangrijk kleine kinderen goed in te smeren. KWF Kankerbestrijding is al in het voorjaar gestart met een campagne om ­kinderen, ouders en verzorgers massaal aan te zetten tot betere zonbescherming.

Buiten spelen, zwemmen, picknicken…

2

Cook it, peel it, boil it or…

2

Katern: Op pad in Nederland

3

Wespensteken en poreuze gasslangen

7

Agenda

7

Kleine teek, grote misverstanden

8

Handig om te weten…

8

2

Martini Krant

Kindergeneeskunde

Buiten spelen, zwemmen, picknicken… Wat kunnen kinderen genieten van mooi zomerweer! Heerlijk buiten spelen, zwemmen, picknicken. Helaas komt een aantal kinderen in de zomerperiode terecht in het ziekenhuis. Bijvoorbeeld met een ernstige allergische reactie. Of met een voedselinfectie. Volgens kinderarts Herman Waalkens zijn dit de ‘toppers’ als het gaat om zomerziektes op de kinderafdeling van het Martini Ziekenhuis.

D

De kinderarts ziet in de zomer regelmatig astmapatiëntjes bij wie luchtwegklachten verergeren door boom- en graspollen. Ook patiëntjes met extreme jeuk en zwelling als gevolg van een insectenbeet komen naar de poli­­kliniek Kindergeneeskunde. Herman Waalkens: ‘Een insectenbeet is in principe niet gevaarlijk, tenzij je er ­aller­gisch voor bent. Dan kunnen kin­deren er zelfs door in shock raken. Kinderen die dit weten, dragen daarom altijd medicatie bij zich.’ Wat in de zomer ook vaker voorkomt, zijn infecties die gepaard gaan met braken en diarree. Meestal wordt dit veroorzaakt door bedorven voedsel. ‘Let er in de zomer extra op dat voedsel koel bewaard wordt,’ adviseert de kinderarts. Braken en diarree kan ook het gevolg zijn van een zomer­ virus. Vooral jonge kinderen lopen daarbij het risico op uitdroging. ­‘Als het nodig is,

nemen we deze kinderen op en krijgen ze tijdelijk voeding via een maagsonde.’ Paspoort Als de vakantie naar het buitenland gaat, vinden ouders van chronisch zieke p ­ atiënten het prettig om van de kinderarts een brief mee te krijgen met daarin informatie over de aandoening. De kinderarts zet daarin ook het telefoon­ nummer van de dienstdoende kinderarts in het Martini Ziekenhuis, zodat 24 uur per dag contact mogelijk is. ’Het komt zelden voor dat deze brief wordt gebruikt, maar ik merk dat ouders het toch een prettig idee vinden dat ze de informatie in het Engels kunnen over­ dragen.‘ De k­ inderarts adviseert om in ieder geval altijd een medicatiepaspoort mee te n ­ emen. Dit is te verkrijgen bij de ­apotheek. Speciale instructies zijn er voor kinderen met diabetes. Deze kinderen

en hun ouders krijgen op de kinder­ diabetespoli voorlichting voor de vakan­ tieperiode. ‘In de vakantie zijn kinderen veel actiever, waardoor ze meer energie verbruiken. Bij kinderen met diabetes verandert dan de insulinebehoefte. Het is goed dat vooraf te weten, dan kun je er met ­voeding en medicatie op inspelen.’

Een laatste vraag aan de kinderarts, wat is handig om uit voorzorg mee te ­nemen op vakantie? ‘Zelf neem ik voor mijn kinderen altijd pleisters, parace­tamol, een tekenpen en een middel tegen jeuk bij insectenbeten mee. Dat is een b ­ asis waarmee je het meeste vakantieleed al kunt ver­helpen.’

Cook it, peel it, boil it or... U geniet van een heerlijke, welverdiende vakantie in een zonnig land. Enkele uren na een lekker diner op een terras bij zonsondergang voelt u zich ziek, net als uw tafelgenoten. Buikkrampen, diarree… dat kan eigenlijk maar een ding betekenen: voedselvergiftiging! Hygiëne, of beter gezegd een gebrek daaraan, is veelal de oorzaak van dit ongemak. ‘We reizen veelvul­ dig naar tropische landen, waar de a­ andacht voor hygiëne minder is dan bij ons,’ zegt Maag Darm Lever (MDL)-arts Michiel van ­Haastert. ‘Het is goed op reisadviezen te letten wat betreft drank en v­ oedsel: alleen ongeopende flessen aan­ nemen, geen ‘open’ vruchten­ sappen, ijsjes of ijs in een glas, ­alleen gekookte groente of ongeschild fruit. En let ook op vlees en vis: goed door­bakken of gekookt. Een kijkje in de keuken van het hotel geeft bijvoorbeeld veel informa­ tie over de hygiëne.’ Diëtiste Janneke Stevens vult aan dat het belangrijk is ook breder te kijken: ‘Bijvoorbeeld bankbiljetten in tropische lan­ den, die van de ongewassen slagershand naar die van de vis­ boer gaan. Daar zitten in korte tijd een hoop bacteriën aan. Het is daarom verstandig op reis altijd desinfecterende handgel of doekjes bij je te hebben.’ Overigens benadrukt ze dat ook in Nederland een voedsel­ vergiftiging m ­ ogelijk is. ‘In het M ­ artini

Ziekenhuis hebben we niet voor niets strenge hygiëne­voorschriften, natuurlijk ook omdat patiënten kwetsbaar zijn. Bezoek mag bijvoor­ beeld geen bederfelijke etenswaren meenemen. Bij de maaltijd serve­ ren we geen biefstuk, rosbief of zachtgekookt ei. Op vakantie ben je vaak wat gemakkelijker. Juist dan – in een warm oord, met bijvoorbeeld een koelbox in plaats van een koude koelkast – moet je hygiëneregels respecteren.’ Volgens de MDL-arts gaan de meeste vormen van voedselvergiftiging spontaan binnen enkele uren tot enkele dagen weer over. ‘Hygiëne is ook dan van groot belang, zoals extra vaak handen wassen en de wc goed schoonmaken. Daarnaast moet je de inname van prikkelende stof­ fen voor het maag-darmkanaal vermijden, bijvoorbeeld alcohol, ­koffie, koolzuur, vet en kruiden.’ Ook is het volgens de arts nodig de vocht­ situatie in de gaten te houden: ‘Uitdroging is een potentiële dreiging, te herkennen aan extreme moeheid, sufheid en verminderde urine­ productie die ook nog eens geconcentreerder en dus donkerder wordt.’ Een telefoontje naar de huisarts is dan verstandig. ‘Uitdroging treedt eigenlijk alleen op bij oudere mensen en jonge kinderen.’ Ernstiger wordt het als je ook nog last krijgt van hoge koorts, koude rillingen en bloederige diarree. ‘Sommige bacteriën veroorzaken deze symp­tomen. Het is dan zeker zaak de huisarts te raadplegen.’ Voedsel­vergiftiging kan dus ook gecompliceerd verlopen, met een opname in het ziekenhuis tot gevolg. Overigens is het verstandig het middel ORS ( een zakje zouten en (­ druiven)suiker of zetmeel, op te lossen in water) mee te nemen op reis, om de vochtbalans te kunnen herstellen bij ernstige diarree. Voor vakantiegangers naar warme oorden is er een kort, maar krachtig advies: Cook it, peel it, boil it or…forget it! Meer informatie: www.voedingscentrum.nl

Martini Krant

Op pad in

Nederland

3

Martini Krant

Dazen en wespen Wespen en dazen bezorgen vooral in de zomer veel overlast wanneer u buiten aan het genieten bent van het lekkere weer. Daas Vaak verward met een horzel, maar die bijt niet. Dazen komen voor in vochtige gebieden met zon- en schaduwplaatsen. De larven ontwikkelen zich in water, modder, moeras, of rottende plan­ tendelen. De vrouwtjes jagen op bloed, komen af op geuren, warmte en beweging om prooien te vinden. Ze ‘ruiken’ menselijk zweet. Ze steken niet, maar bijten. De beet is kort, goed te voelen en kan dwars door dunne kleding gaan. Na een beet ontstaat vaak een jeukbult. Een even­tuele bacteriële infectie kan goed worden behandeld met antibiotica en ontstekingsremmers. Wesp Wespen zijn vrij agressief, maar steken pas als ze in het nauw worden gedreven. Een wesp steekt met een angel die verbonden is aan een gifzakje. Een brandende, scherpe pijn, roodheid en zwelling van de huid zijn de directe gevolgen. Enkele uren later verdwijnen deze klachten. Als u allergisch bent kunnen lokaal zwelling en roodheid in een groter gebied voorkomen. Behandeling na een wespensteek: • Koel de plek, krab of wrijf niet. • Verwijder het gif met een speciaal vacuumpompje (injectiespuit zonder naald). Als u dat niet heeft, kunt u het met de mond uitzuigen en uitspugen. • Bij een wespensteek doet u azijn op de steekplek (het neutraliseert het gif ). • Ga bij steken in de mond of keelholte direct naar de huisarts.

Teken Een teek is een donkerbruin insect (1-3 mm) dat vooral voorkomt in bosrijke gebieden, duinen, en gebieden met hoog gras en struiken. Het kruipt of klimt op dieren en mensen in zijn omgeving. Op het lichaam bijt het zich vast in de huid om zich te voeden met bloed. Een teek of tekenbeet kan overal zitten, vooral op warme, vochtige plekken, zoals oksels, liezen, bilspleet en knieholtes. Check uw lichaam dus goed. Teken kunnen de ziekte van Lyme overbrengen. Lyme wordt veroorzaakt door een bacterie die via een tekenbeet wordt over­ gedragen op de mens. Er ontstaat pas een risico op Lyme als de teek 24 uur na de beet niet vanzelf afgevallen of verwijderd is. Gebruik een pincet of tekentangetje. Gebruik vooraf geen alcohol, jodium, wasbenzine of ander middel. Pak de teek zo dicht ­mogelijk op de huid vast en trek de teek voorzichtig recht uit de huid, eventueel gecombineerd met een licht draaiende ­beweging. Knijp het lijfje van de teek niet samen. Ontsmet daarna de plek van de beet en noteer de datum en plaats van de tekenbeet in uw agenda. Neem contact op met uw huisarts, als u in de periode na de beet klachten krijgt. Bijvoorbeeld een rode, ringvormige vlek op de huid, een grieperig gevoel met koorts en spierpijn, gewrichtsklachten, dubbel zien, een scheef gezicht, of tintelingen in armen of benen.

Eikenprocessierupsen Sinds enkele jaren vormt deze larve van een nachtvlinder een probleem voor onze gezond­ heid en de natuur. In september legt de nachtvlinder haar eitjes in de toppen van eikenbomen. Hier komen in april/mei talrijke rupsen uit, die ’s nachts in processie op zoek gaan naar eikenbladeren. De rupsen vervellen meerdere keren en hun kleur verandert daarbij van oranje naar grijs met lichte strepen. In mei/juni krijgen ze de zogenaamde brandharen, honderdduizenden pijlvormige haren die dienen als af­ weermechanisme. In deze periode vormen de rupsen grote nesten op de zonzijde van eikenbomen, gemaakt van spinsel, brandharen, uitwerpselen en vervellinghuidjes. De brandharen dringen gemakkelijk de huid, ogen en luchtwegen binnen. Ze zweven in de lucht, liggen op de grond en bevinden zich in oude nesten. Bij contact kan binnen enkele uren een reactie ontstaan: huiduitslag, rode, gezwollen of ontstoken ogen, zwellin­ gen en hevige jeuk. Soms duizeligheid, braken en koorts. De klachten verdwijnen meestal na twee weken. Behandeling na contact Spoel uw huid zo goed mogelijk af en spoel uw ogen uit. Krab of wrijf niet om spreiding van de haren te voorkomen. Gebruik mentholpoeder/-crème om de jeuk te verlichten. Was uw kleren op 60 graden om de brandharen te verwijderen.

8

Gemiddeld aantal zonuren per dag in Nederland 7

7

6

6

5

5

Zonkracht

4

4 3

4 3

2

2

1

1

0

Januari

Februari

Maart

April

Mei

Juni

Juli

Augustus September Oktober November December

0

Januari

Februa

ari

Martini Krant

Hooikoorts Hooikoorts is een overgevoeligheidsreactie van het lichaam op pollen (stuifmeel) van bomen, planten, kruiden of grassen. Als pollen in contact komen met de ogen en neus, dan raken de slijmvliezen geïrriteerd en kunt u klachten krijgen, zoals jeukende, branderige ogen, ­niesbuien, prikkelhoest, benauwdheid en hoofdpijn. Wanneer u klachten heeft, is afhankelijk van de bloeiperiode van grassen, planten, bomen en/of onkruid waar u allergisch voor bent. Wel of geen hooikoorts Om vast te kunnen stellen of u hooikoorts heeft, kunt u bij uw huisarts terecht. Soms wordt u voor onderzoek doorgestuurd naar een specialist in het ziekenhuis die via bloedonderzoek of een aller­gietest op de huid onderzoekt of het daadwerkelijk hooikoorts is en voor welke pollen u precies allergisch bent. Pollen in de zomermaanden Den: mei-juli Kastanje: juli-augustus Spar: mei-juli Vlier: juni-juli

Margriet: Grassen: Kruiden:

mei-augustus half april-half oktober half mei-september (onder andere brandnetel)

Zonnebrand Niet alleen bij zonnig weer loopt u risico op een verbranding van de huid, ook op een bewolkte dag is dat mogelijk. Het is namelijk niet de warmte van de zon die een verbranding kan veroor­ zaken, maar de straling. De hoeveelheid UV-straling wordt uitgedrukt in zonkracht (0 tot 10). Bij een lage z­ onkracht van 0-4 verbrandt de huid minder snel dan bij een hoge zonkracht van 7-10. Hoe snel u verbrandt, hangt af van uw huidtype en de hoeveelheid UV-straling. Het tijdstip en de plaats zijn bepalend voor de hoeveelheid straling die u krijgt. Zoek tussen 12.00-15.00 uur de s­ chaduw op, de zonkracht is dan het sterkst. Water en zand reflecteren het zonlicht waardoor de hoeveelheid ­straling op de huid toeneemt en u sneller verbrandt. De straling bereikt u ook als u in het water ligt, zorg dus voor waterproof bescherming. Een zonnebrand is niet direct zichtbaar of voelbaar, klachten ontstaan vaak pas na enkele uren. Voorkom dus een zonnebrand door u in te smeren met een anti-zonnebrandmiddel en de richtlijnen voor zonnen na te leven. Lichte zonnebrand: Ernstige zonnebrand:

een jeukende, rode, pijnlijke huid die warm aanvoelt. blaarvorming, koorts, misselijkheid, hartkloppingen, hoofdpijn en braken.

Heeft u een zonnebrand, neem dan zo snel mogelijk een bad/douche met lauw water. Blijf in de schaduw totdat de huid volledig is hersteld. Raadpleeg bij ernstige klachten uw huisarts.

Brandwonden Ieder jaar lopen in de zomermaanden ruim honderd mensen brandwonden op tijdens het barbecueën, zo meldt de Nederlandse Brandwonden Stichting. Een gezellige avond met het gezin, familie of vrienden kan door onoplettendheid of verkeerd gebruik van materialen eindigen met ernstig letsel. • Voorkom steekvlammen: maak de BBQ aan met aanmaakblokjes en niet met brandgel of spiritus. • Laat 1 persoon de BBQ bedienen en zorg dat anderen 2 meter afstand houden. • Het is belangrijk dat degene die barbecuet nuchter is en adequaat kan handelen. • Zorg dat kinderen niet in de buurt van de BBQ komen. • Zet een emmer water klaar bij de barbecue voor het blussen van personen en om eventuele brandwonden te koelen (niet om vette barbecue of gas/elektrische barbecue te blussen). • Zet de BBQ op een stevige, vlakke ondergrond en verplaats hem niet. • BBQ niet met ontbloot bovenlichaam. Brandende kooldeeltjes en vetspatten kunnen lelijke brandwonden veroorzaken. • Houd brandbare spullen op veilige afstand van de BBQ. • Draag geen gemakkelijk brandbare en wijde kleding tijdens het barbecueën.

De zonkrachtschaal van het KNMI

Maart

April

Mei

Juni

Juli

Augustus September Oktober November December

Huid verbrandt

Zonkracht

Niet-langer onbeschermd in de zon dan … minuten

1-2

100 - 50

3-4

35 - 25

5-6

25 - 15

Gemakkelijk

7-8

15 - 10

Snel

9 - 10+

minder dan 10

Zeer snel

5

6

Martini Krant Tips

Tip

• • • • • •

Dikke kleding en een spray met geurbarricade biedt ­bescherming tegen dazen. Een andere mogelijkheid is een dazenval. Meer informatie kunt u vinden op: www.dazenval.nl www.milieucentraal.nl www.wespen.nl www.dier-en-natuur.infonu.nl

Een zonnebril beschermt uw ogen tegen stuifmeel. Droog uw was binnen om geen pollen in uw kleding te krijgen. Leg uw gedragen kleding buiten de slaapkamer. Stap voordat u gaat slapen onder de douche en spoel de pollen van uw lichaam. Aan zee of in de bergen is de concentratie pollen in de lucht lager. Houd de weerberichten en een hooikoortskalender in de gaten om goed voorbereid op pad te gaan.

Meer informatie kunt u vinden op: www.hooikoorts.com www.pollennieuws.nl www.hooikoortstest.nl

Tip Gebruik een insectenwerend middel met minimaal 30% DEET erin als bescherming voor onbedekte ­lichaamsdelen als u op pad gaat in de natuur. Meer informatie kunt u vinden op: www.saag.nl www.lymenet.nl www.lymevereniging.nl www.weekvandeteek.nl

Kijk voor meer informatie over zonnen op: www.kwfkankerbestrijding.nl www.fightcancer.nl of www.zonbeter.nl www.johnnyshadow.nl

(voor jongeren) (voor kinderen)

Handelen bij brandwonden • • • • • •

Let op Ze komen veel voor langs lanen in steden en dorpen, erfbeplantingen op campings en op landgoederen in een bosrijke omgeving. Informeer voordat u op pad gaat wat de actuele situatie is in dat gebied.

 oel de wond eerst 10 minuten met lauw, zacht stromend leidingwater. K Verwijder de kleding die niet aan de wond kleeft. Smeer niets op de brandwond. Bedek de wond met steriel verband of een schone doek. Schakel een arts in bij blaren en een aangetaste huid. Vervoer het slachtoffer, indien mogelijk, zittend.

Meer informatie kunt u vinden op: www.barbecueveilig.nl www.brandwondenstichting.nl www.kindenbrandwond.nl

Meer informatie kunt u vinden op: www.minlnv.nl/eikenprocessierups www.ggddrenthe.nl

Feiten & Fabels Feit

Een kwallenbeet kunt u het beste met zout water afspoelen. Of u kunt de beet bedekken met droog zand, zout, suiker of azijn. Hierdoor wordt de gifstof minder actief. Spoel niet met zoet water! Raak de plek van de beet ook niet aan. Door te wrijven verspreidt de gifstof zich juist.

Fabel

Met een hoge beschermingsfactor kunt u de hele dag in de zon liggen. De beschermingsfactor geeft de vermenigvuldiging aan van de verblijfsduur in de zon zonder te verbranden. Het uitgangspunt verschilt per persoon en is afhankelijk van het huidtype. Iemand met een lichte huid kan bijvoorbeeld slechts 5 minuten onbeschermd in de zon zitten en 50 minuten met factor 10.

Fabel

Hoe donkerder de glazen van een zonnebril, hoe beter ze bescherming ­bieden tegen de zon.

De kleur van de glazen zegt niets over de bescherming. Zonder UV-filter zijn donkere glazen zelfs schadelijk voor de ogen, omdat de pupil wijder wordt en er meer UV-straling op het netvlies komt. De ogen kunnen hierdoor beschadigen. Let dus op de informatie bij de bril, ook bij kinderzonnebrillen.

Fabel

Wespen kunnen maar 1 keer steken. Wespen hebben een angel zonder weerhaakjes – in tegenstelling tot bijen – en kunnen hierdoor meerdere keren steken. Een bij gaat wel dood na 1 steek.

Fabel

Verbranding door de zon heeft te maken met de warmte van de zon. Verbranding heeft te maken met de sterkte van de UV-straling van de zon. De hoeveelheid UVstraling wordt op weerkaarten vertoond in zonkracht op een schaal van 1-10. Ook op bewolkte dagen kan de zonkracht sterk zijn, waardoor de huid verbrandt. Goede bescherming is dus ook op bewolkte dagen erg belangrijk.

Feit

In de schaduw onder een parasol moet u zich ook insmeren. De parasol alleen houdt niet alle UV-straling tegen en u heeft te maken met de weerkaatsing via het zand, water of de muur.

Feit

Dicht geweven kleding laat minder UV-straling door en ­beschermt daardoor beter dan dun geweven kleding. ­Donkere kleding beschermt weer beter dan lichte kleding.

Fabel

Teken vallen uit bomen op mensen. Teken vallen niet uit bomen. Ze zitten in gras, kruid- en struiklagen, vooral daar waar ­zoogdieren te vinden zijn.

In dit katern wordt een zo correct mogelijk, maar klein overzicht gegeven van alle aangeboden informatie op het internet.

Martini Krant

Waveboarden niet zonder gevaar

Agenda Dinsdag 28 september en 23 november 2010 Informatiebijeenkomst Borstreconstructie Aanvang: 19.30 uur Vergaderruimte BA2, route 0.3 U kunt zich aanmelden via [email protected]

Dinsdag 14 september en 26 oktober 2010 Zwangerenvoorlichting Aanvang: 19.30 uur Opgeven via website www.martiniziekenhuis.nl of via telefoonnummer: (050) 524 64 30 Volg de aangegeven route.

1 – 6 november 2010 Week van de Gastvrijheid

5 – 13 november 2010 Activiteiten rondom Week van Chronisch Zieken

Juli 2010 Het aantal ongelukken door waveboarden neemt fors toe. Op de Spoedeisende Hulp van het Martini ­Ziekenhuis komen de laatste tijd veel jongeren met polsfracturen, elleboogletsels en schaafwonden. Het dragen van goede beschermers is belangrijk.

Expositie Lydia Jonkman Schilderijen Eerste verdieping

Glasscherven en poreuze gasslangen

Tot en met augustus 2010

Als de dagen lengen en het kwik geleidelijk oploopt, kruipen veel mensen uit hun winterschulp. Er wordt weer volop geklust, de Hoornseplas stroomt vol en barbecues worden weer ontstoken. Dat deze zomerse activiteiten niet zonder risico zijn, is binnen het Martini Ziekenhuis goed merk­ baar. Vooral de Spoedeisende Hulp (SEH) en het Brandwondencentrum (BWC) worden geconfron­ teerd met specifieke zomerletsels. ‘Als je een paar biertjes hebt gedronken, moet je van de barbecue afblijven. Die combinatie is zeer gevaarlijk’, waarschuwt Freerk Vogel, zorgcoördinator van het BWC.

A

Al jarenlang wijzen de Nederlandse brandwondencen­ tra op de potentiële risico’s van een Hollands barbecue­ festijn. Met succes, zo blijkt uit cijfers van het Groningse BWC. ‘Dankzij goede voorlichting is iedereen veel voorzichtiger geworden. Tegenwoordig wordt steeds vaker elektrisch gebar­ becued of gebruikgemaakt van aanmaakblokjes. Terwijl een paar jaar geleden spiritus nog naast de houtskool in de winkels lag. Die situatie is goeddeels verleden tijd’, constateert de zorgcoör­ dinator tevreden.

De al dan niet ervaren klusser blijkt een stuk minder voorzich­ tig. ‘In de aanloop naar de zomer nemen we boten en caravans vaak flink onder handen. Daarbij wordt nogal eens vergeten dat gasleidingen die lange tijd niet gebruikt zijn, behoorlijk p ­ oreus kunnen zijn. Dat kan tot zeer vervelende consequenties leiden.’ Vogel maakt verder gewag van doe-het-zelvers die een mooie dag uitkiezen om een berg afvalhout te verbranden. En als het zaakje niet zo makkelijk vlam wil vatten? Dan neme men een flinke scheut benzine. ‘Het resultaat laat zich raden’, verzekert de zorgcoördinator. Glasscherven Of de SEH extra bezoekersaantallen zal noteren, is zeer afhan­

Expositie Jasper Oostland Schilderijen: Duikertjes en Kikkers Begane grond en eerste verdieping

September, oktober en november 2010 Expositie Gertjan Scholte Albers Schilderijen Eerste verdieping

September, oktober en november 2010 Expositie Wiea Duintjer Bronzen beelden Begane grond

December 2010 – 1 januari 2011 kelijk van het weer. ‘Wanneer de temperaturen flink oplopen, zoeken de Groningers massaal verkoeling bij de Hoornseplas. Een middagje recreëren lijkt volstrekt ongevaarlijk, maar schijn bedriegt, benadrukt Vincent Dennert, hoofd SEH van het Martini Ziekenhuis. ‘Een partijtje volleybal leidt nogal eens tot een verstuikte enkel en ook rondslingerende glasscherven kunnen vervelende wonden veroorzaken.’ Tot slot wijst hij op steekgrage wespen, die zich rond de Hoornseplas ophouden. Deze insecten staan bekend om hun voorkeur voor bier en volgens Dennert is het wijs om daar rekening mee te houden. ‘Controleer je glas of flesje voordat je een slok neemt. Want als je een wesp doorslikt die je vervolgens in de keel steekt, kan dat tot een vervelende zwelling leiden.’ Gelet op de potentiële gevaren lijkt het verstandig de zomer thuis onder de parasol door te brengen. Of toch niet? ‘Weet dat een trampoline in de achtertuin minstens zo gevaarlijk is. Als je ziet hoeveel kinderen daardoor beenletsel oplopen, dat is enorm.’ Dit leed kun je alleen voorkomen door de trampoline te ontmantelen. Wie die maatregel te rigoureus vindt, heeft slechts één alternatief: hopen op een druilerige zomer…

Verzameling Russische Reisiconen Begane grond

December 2010 – 1 maart 2011 Expositie Lydia Jonkman Schilderijen Eerste verdieping

7

8

Martini Krant

Neurologie

Kleine teek, grote misverstanden Foto: Natuurmonumenten

Dat een teek de lymebacterie kan overdragen is vrij algemeen bekend. De kans op besmetting is echter klein, verklaart dr. Rudie van der Ploeg, neuroloog in het Martini Ziekenhuis. ‘Toch is het van belang om een eventuele besmetting snel vast te stellen en tijdig een behandeling te starten. Adequaat onderzoek schept duide­ lijkheid en daar is de patiënt bij gebaat.’

H

Hoe minuscuul de teek ook is, zijn reputatie is indrukwekkend. Het diertje zou elk slachtoffer infecteren met de lymebacterie, waarna de dagen van de onfortuinlijke patiënt zouden zijn geteld. ‘Dat is gelukkig niet waar’, reageert de neuroloog. ‘De kans op overdracht van de lymebacterie bedraagt hooguit enkele procenten. Bovendien is deze infectieziekte vaak goed te behan­ delen. De meest voor­komende uiting van de infectie is een grote groeiende rode plek rond de tekenbeet. De huisarts is prima in staat om deze te behandelen.’ Antistoffen De meeste mensen zijn na een tekenbeet niet besmet en krijgen ook geen licha­

melijke klachten. Zelfs als er wel besmet­ ting plaatsvindt, betekent dat niet dat ­iemand ziek wordt. Toch worden sommi­ ge mensen geconfronteerd met moeheid, gewrichtspijn of pijnen in de l­edematen, zonder dat daarvoor een goede verkla­ ring bestaat. Een bloedonderzoek kan antistoffen aan het licht brengen, maar die uitkomst is niet waterdicht. Bij aanhoudende twijfel kan een patiënt – na verwijzing door de huisarts – bij de neuroloog terecht. ‘Via een ruggenprik kunnen wij op basis van de ontstekingscellen en antistoffen in het hersenvocht een lymebesmetting aan­tonen of uitsluiten.’ In geval van een echte lyme-infectie kampt de patiënt vaak met specifieke klachten: van heftige pijn in ­benen en armen tot ontstoken ­knie­gewrichten en uitval van gelaats­ zenuwen.

Patiënten met een lymebesmetting krijgen vaak een (langdurige) antibioticakuur voorgeschreven, meestal in tabletvorm. Om een tekenbeet te voorkomen, is het verstandig om in de natuur op de paden te blijven, goed sluitende kleding te dragen en het lichaam regelmatig op teken te controleren. Als een teek wordt gevonden, dient deze (bij voorkeur binnen 24 uur) met behulp van een tekentang of –pincet te worden verwijderd. Irriteer de teek niet met olie, alcohol of vuur want dit verhoogt de kans op besmetting. Trek de teek voorzichtig recht uit de huid, eventueel gecombineerd met een licht draaiende beweging. Vervolgens het bijtwondje reinigen met alcohol (70%) of jodium en de tekentang/-pincet desinfecteren.

Handig om te weten… Bezoek



Op de algemene verpleegafdelingen is bezoek welkom tussen 11.00 en 20.00 uur. Omdat bezoek vermoeiend kan zijn voor de patiënt en/of de kamergenoten, verzoeken wij u om met maximaal twee bezoekers bij een patiënt aan het bed te zitten. Overlegt u verder met de patiënt op welke tijd u het beste langs kunt komen. Voor specialistische zorgafdelingen gelden andere bezoek­ regels. Het gaat om de volgende afdelingen: Intensive Care, verpleegafdeling Verloskunde (kraamafdeling), verpleeg­ afdeling Pasgeborenen, Hartbewaking, Brandwondencentrum, Medium Care Neurochirurgie, Neuro Care en verpleegafdeling Kinderen. Informeert u op deze afdeling naar de afspraken over bezoek of kijk hiervoor bij het betreffende specialisme op onze website.

Bedrijfsbeveiliging

Bij calamiteiten, diefstal of vermissing van uw eigendommen, kunt u via de verpleging of de receptie de bedrijfsbeveiliging inschakelen.

Parkeergarage

Invalidenparkeerplaatsen

De uur-, dag- en weektarieven vindt u bij de betaalautomaten in de parkeergarage. Het eerste half uur parkeert u gratis. Bij de ingang en uitgang van de parkeergarage staan betaalauto­ maten. U kunt betalen met contant geld, bankpas of chipknip. Na betaling heeft u een kwartier de tijd om uit te rijden. Bij de betaalautomaat kunt u ook een weekkaart kopen. Deze kaart is vanaf de dag van aanschaf een week geldig.

Bent u in het bezit van een parkeerkaart voor gehandicapten, dan kunt u parkeren op een invalidenparkeerplaats. U vindt deze bij de liften van de parkeergarage. Voor deze parkeer­ plaatsen geldt het normale tarief. Bij de hoofdingang is een beperkt aantal invalidenparkeerplaatsen voor kort parkeren beschikbaar.

Gratis parkeren

Wilt u gratis parkeren dan kunt u op 10 loopminuten ­afstand terecht op het openbare parkeerterrein bij de Stadjers­hal (Laan Corpus den Hoorn).

Restaurant

Bezoekers kunnen in het personeelsrestaurant tegen beta­ling een brood- of warme maaltijd gebruiken. Het restaurant is geopend van 11.30 - 13.30 uur.

Winkel

In de centrale hal vindt u een Albron Food & Shop waar u terechtkunt voor lectuur, kaarten, een cadeautje en bloemen.

Martini Krant is een informatieblad voor patiënten, bezoekers en relaties van het Martini Ziekenhuis Groningen en verschijnt drie keer per jaar. Hoofdredactie Esther Heijnen, [email protected] Redactie Edith van Marle Tekst Afdeling Communicatie en Tjerk Ykema Fotografie Jan Buwalda, Natuurmonumenten en Afdeling Communicatie Vormgeving en opmaak Henk Jan Meenink Druk Zalsman, Groningen Uitgave Afdeling Communicatie Martini Ziekenhuis

Het Martini Ziekenhuis is een topklinisch opleidingsziekenhuis. Wij bieden een breed en doelmatig pakket medisch­specialistische zorg, met een hoog service­ niveau in een gastvrije en veilige omgeving. Sinds 2010 maken we deel uit van de nationale ziekenhuisgroep Santeon. Met vijf andere ziekenhuizen delen we passie voor mensen en innovatieve zorg. Martini Ziekenhuis Van Swietenplein 1 9728 NT Groningen Postbus 30033 9700 RM Groningen

www.martiniziekenhuis.nl