zondag 26 april allemaal in de tuin 1

zondag 26 april 2009 - allemaal in de tuin

1

inhoud Voorwoord

3

De dag ‘ALLEMAAL IN DE TUIN’

4

De 31 tuinen die u kunt bezoeken

6

Een kennismaking met de organisatoren

23

Voor meer informatie : Met al uw vragen over de organisatie van deze dag kunt u terecht bij: • Leefmilieu Brussel: 02 775 75 75 of www.leefmilieubrussel.be > Nieuws > Particulieren > Operatie «Allemaal in de tuin!» • www.natureaujardin.be

2


STEL UW TUIN OPEN VOOR COMPOSTERING EN VOOR DE NATUUR: ONS MILIEU ZAL ER ALLEEN MAAR WEL BIJ VAREN! Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat voor de helft uit groene ruimten. En 40 % van die groene ruimten zijn privétuinen! Die tuinen zorgen dus mee voor de biodiversiteit en voor de ontwikkeling van het groene netwerk van het Gewest, waar de lokale fauna en flora gedijen. We zijn er ons niet altijd van bewust dat de manier waarop we onze tuinen aanleggen en onderhouden echt wel impact heeft op het milieu: de biodiversiteit, afval, water, lawaai, de kwaliteit van ons leven, enz. Iedereen kan op positieve wijze bijdragen tot onze stedelijke omgeving door enkele eenvoudige gebaren te stellen: minder pesticiden en meststoffen gebruiken, ervoor zorgen dat de bodem niet wordt volgestort met zodat overstromingen worden vermeden, inheemse soorten aanplanten, composteren, ... Dit jaar stellen 31 gezinnen hun tuin open, allemaal natuurliefhebbers die u zullen uitleggen en tonen hoe we het leefmilieu in Brussel kunnen helpen beschermen. Kom in een gezellige sfeer hun vijvertjes, inheemse planten, grote en kleine tuinen, verschillende composteringstechnieken, enz. bewonderen. U doet er ongetwijfeld een paar goede ideeën op voor uw eigen tuin. Veel plezier!

Om te weten waar de tuinen liggen die u kunt bezoeken, raadpleeg de kaart met de lokalisatie van de tuinen : www.leefmilieubrussel.be


3

de dag «allemaal in de tuin» U bent van mening dat uw tuin een niet te verwaarlozen rol speelt in het ecologisch netwerk van ons Gewest? U zit met vragen? U weet niet hoe u het moet aanpakken? Sluit u aan bij ons! Op 26 april 2009, van 10 tot 13u en van 14 tot 18u, organiseert Leefmilieu Brussel, in partnerschap met Natagora en Inter-Environnement Bruxelles, een dag rond het thema “ALLEMAAL IN DE TUIN”. Dit jaar kunt u 31 sites in het Brussels Gewest vrij bezoeken. U wordt telkens verwelkomd door de persoon die de tuin onderhoudt of die verantwoordelijk is voor de buurtcompostering of de wormencompostering. Dit is dan ook een uitstekende gelegenheid om van gedachten te wisselen over natuur in de tuin, composteren of leefmilieu, met mensen met ervaring, die de natuur al een plaats hebben gegeven in hun tuin.

Wat u moet weten Uw gastheren en -vrouwen maken bereidwillig tijd voor u vrij tijdens deze dag. Opgelet: de natuur kan kwetsbaar zijn. Wij vragen u dan ook om zich tijdens de bezoeken discreet te gedragen, met alle respect voor de ruimten die voor u worden opengesteld. Om veiligheidsredenen vragen wij u ook om uw kinderen tijdens de bezoeken bij u te houden.

Stadstuintjes, waar de natuur welkom is! Via de operatie “Natuur in de tuin” (sinds 1984 ) moedigt de vereniging Natagora tuineigenaars aan om hun hele tuin of een deel ervan aantrekkelijk te maken voor de wilde fauna en flora, door een heg van inheemse struiken aan te planten, door nestkastjes te hangen, door plaats te maken voor een bloemenweide. En als beloning zal u kunnen beschikken over een gezonde tuin, zonder pesticiden of andere chemische producten, zal u de voldoening hebben een tuin te ontdekken die wemelt van het leven, met insecten, vogels en andere kleine dieren, ja, zal u misschien zelfs de kans krijgen een egel te observeren, of de vlucht van een verloren gewaande vlindersoort, of enkele leuke kikkers... De natuur in de tuin: de drie grote principes 1. Geef de voorkeur aan inheemse planten (die in het wild voorkomen in het Gewest) 2. Respecteer de spontaniteit van het wilde leven 3. Weer chemische producten zoals kunstmest of biociden. U kunt toetreden tot het netwerk van Brusselse tuinen met kwaliteitslabel, door het charter “Natuur in de tuin” te ondertekenen. Voor meer details en informatie: www.natureaujardin.be [email protected]

MOGEN WIJ U VERZOEKEN, uit respect voor de bewoners, DE VERMELDE OPENINGSUREN STIPT NA TE LEVEN en deze plaatsen ook niet te bezoeken vóór of na 26 april 2008.

4

© IEB


U composteert, de natuur doet de rest

naleeft (beluchting, evenwicht tussen materialen en vochtigheid), dan ruikt uw compost naar bosgrond.

Een tuin verzorgen en onderhouden is een waar genoegen. Vermijd het gebruik van kunstmest en pesticiden indien u minder afval wilt produceren, en vergeet niet te composteren, uw portemonnee en het leefmilieu zullen er wel bij varen! In Brussel zijn meer dan 300 compostmeesters bereid om alle Brusselaars die zelf aan het composteren willen slaan, hierbij te begeleiden, te adviseren en hun ervaringen met hen te delen.

Buurtcomposteren

Thuiscomposteren, een fluitje van een cent!

Geen tuin ? Leve het wormcomposteren!

De techniek is heel eenvoudig, hij kan gemakkelijk worden afgestemd op de grootte van de tuin en veroorzaakt geen hinder. Door zelf uw tuinen keukenafval te composteren, kunt u het ter plaatse nuttig aanwenden om op een eenvoudige en zuinige wijze een 100% natuurlijke humus te produceren, die gratis en uiterst vruchtbaar is. Als u deze bodemverbeteraar gebruikt in de tuin, verhoogt u de weerstand van uw planten tegen ziekten en parasieten en beperkt u het gebruik van pesticiden en kunstmeststoffen. Door te composteren, vermindert u bovendien de inhoud van uw vuilniszak met meer dan een derde. Dat betekent ook dat er minder afval moet worden verbrand en dat de kosten voor het afvaltransport en -verwerking voor de gemeenschap afnemen. En dit alles zonder geurtjes! Want als u de basisregels

In de keuken, op het terras of in de kelder ... Wormcomposteren is een natuurlijke proces waarbij aardwormen biologisch afbreekbare materialen (hoofdzakelijk keukenafval) omzetten in een rijke bodemverbeteraar. Een wormencompostbak neemt weinig plaats in, stinkt niet en is goedkoop. Het laat u niet alleen toe uw organisch keukenafval nuttig toe te passen en te verminderen, maar u krijgt ook een vloeibare meststof en een compost die de planten in uw appartement voedt en sterker maakt.

Deze techniek maakt het mogelijk dat gezinnen die geen tuin hebben, niet genoeg plaats hebben om zelf te composteren of een tuin in mede-eigendom hebben, hun afvalproductie terugschroeven. In de praktijk wordt het organisch (keuken- en tuin)afval van meerdere personen omgezet in een gemeenschappelijke compostbak.

Mijn dak, groen dak! Reeds lang worden, zowel in warme als in koude streken, begroeide daken en terrassen gebruikt om het binnenklimaat in de woning te verbeteren. Nu heeft men er ook hier de voordelen van ontdekt want naast het esthetisch aspect, zorgen ze voor energiebesparing, een betere luchtkwaliteit en geluidsisolatie, bescherming tegen grote temperatuurverschillen enz.… Voor de gemeenschap zorgen groendaken ervoor dat het regenwater wordt vastgehouden zodat het niet zomaar wegvloeit en dragen ze bij tot de vermindering van de verontreiniging door de polluenten op te nemen. En ook de biodiversiteit in de stad wint erbij, want de beplantingen bieden de vliegende insecten en vogels ecologische eilandjes aan, en werken mee aan de uitbouw van het groene netwerk.


5

DE 31 TUINEN DIE U KUNT BEZOEKEN

1

Tuin van dhr. DE VLEMINCK in Anderlecht

2

Tuin van mevr. CAPIAUX in Oudergem

Compostmeester, zeer grote tuin

Compostmeester, middelgrote tuin

Alexis, een liefhebber van rozen en oude rozen, verwelkomt u in zijn tuin van 2.300 m² groot. Hierin hebben een weide met wilde bloemen, cactus- en orchideeënserres, een vijver en een compostinstallatie hun plaatsje gekregen. De heer DE VLEMINCK is compostmeester sinds 2004 en heeft twee van de drie compostbakken in zijn tuin zelf gemaakt.

Isabelle heeft de oorspronkelijke structuur behouden van deze 80 m² grote tuin, met de paden die de twee delen omringen. Aanpassingswerken werden uitgevoerd om meer plaats te scheppen voor de wilde natuur en meer inheemse planten te kunnen aanplanten. Isabelle heeft er als compostmeester uiteraard aan gedacht een vat te plaatsen dat haar de nodige compost levert voor de nieuwe beplantingen.

Wat kunt u hier zien? • Gebruikte composteringstechniek: twee zelfgemaakte compostbakken van latwerk en een houten bak waarin hij zijn tuinafval, organisch keukenafval en het paardenmest van een manege composteert. • Gebruik van de compost: bemesting van het grasperk, de siertuin en de moestuin. • Demonstratie van een mulchmaaier, een zeef en een verhakselaar. • Een vijver (die reigers aantrekt), bloemenbosjes, weide met wilde bloemen, moestuin, fruitbomen/-struiken. • Geen gebruik van kunstmeststoffen of biociden (gebruik van Bordeauxse pap, brandnetelgier, smeerwortelgier, enz.). • Egels, vossen en vlinders zijn regelmatige gasten in de tuin.

Koeivijverstraat 89 in 1070 Anderlecht Gesproken talen: Nederlands, Frans OV: Bus 46; Bus De Lijn 118

6

Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: plastic vat voor het tuinafval, het organisch keukenafval, onbehandelde houtkrullen en de vulling van de kooien van de knaagdieren. • Gebruik van de compost: bemesting van de siertuin en de kamerplanten, het aanplanten van zomerbloembakken. • Er werd een vijver aangelegd en bosjes geplant. • Een houtstapel en oude stronken dienen als schuilplaats voor kleine insecten. • Om insecten en vogels aan te trekken, werd ook een jonge haag geplant. • Diverse fruitbomen: appelboom, zwarte bessenstruik, enz. • Recuperatie van regenwater in een ton.

Kouterlaan 222 in 1160 Oudergem Gesproken talen: Frans, noties Nederlands en Engels OV: Bus 34, 42


3

4

Tuin van mevr. WIEBE in Oudergem

Modelnatuur tuin van het “Athénée Royal” van Oudergem


Label ‘Natuur in de tuin’, middelgrote tuin

De tuin van Julia, vlakbij het Rode Klooster, is een oase van rust. Vanuit haar hellende tuin, 120 m² groot, heeft men een prachtig uitzicht op de vijvers van het domein van het Rode Klooster en op het Zoniënwoud. Er is een vijver die watersalamanders en blauwe en groene waterjuffers aantrekt en een moestuintje dat met compost wordt bemest. Een schitterende blauweregen zorgt voor een schaduwrijk plekje. Als compostmeester kan Julia u niet alleen raad geven over composteren en wormcomposteren, maar ook over het composttoilet dat zij met enkele kinderen heeft gemaakt.

Dit terrein is 150 m² groot en ligt midden in de school, nabij de Groene Wandeling. De leerlingen vinden er een grote verscheidenheid van natuurlijke milieus, zodat zij er de natuur kunnen ontdekken. Er is een moestuin en ook klassieke en andere, meer natuurlijke siertuinelementen. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 2007.

Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: composthoop en wormcomposteringsbak. • Gebruik van de compost: bemesting van de siertuin en de kleine moestuin. • Vijver waar watersalamanders en blauwe en groene waterjuffers zich thuis voelen. • Biologisch moestuintje, waar geen chemische behandeling aan te pas komt. • Prachtige blauweregen. • Een artisanaal gemaakt composttoilet.

© Wiebe

Wat kunt u hier zien? • Twee natuurlijke vijvers met spontane kolonisatie van plantengroei en dieren. • Jonge beplantingen van inheemse struiken voor de vogels (meidoorn, hazelaar, ...). • Bosjes en hagen met grote bomen. • Hoekje met aromatische en geneeskrachtige kruiden. • Maaiweide, momenteel rijk aan grasachtigen, voor vlinders en andere insecten. • Houtstapels die als schuilplaats dienen voor amfibieën en andere dieren. • Nestkastjes voor vogels en schuilplaatsen voor insecten. • Drie composthopen. • Twee fruitbomen.

© Natagora

Walckierslaan 58 in 1160 Oudergem Gesproken talen: Frans, Duits en Engels OV: Bus 34, 42 Metro 1A Herrmann-Debroux

Toegankelijk via de Groene Wandeling. Bewegwijzering vanaf het kruispunt van de Woluweparklaan en de Vorstlaan Gesproken talen: Frans OV: Bus 34, 42


7

5

Tuin van dhr. en mevr. LOOZEN in Oudergem

6

Tuin van dhr. VERMEIREN in Sint-Agatha-Berchem



Deze tuin van 650 m² groot ligt op 2 km van het Zoniënwoud en naast een kasteeltje. Zijn structuur wordt gevormd door enkele grote bomen die een heus toevluchtsoord vormen voor eekhoorns en vogels. Dit alles geeft de tuin in het mooie seizoen een bosuitzicht dat goed past bij het imago van het zuidoosten van het Gewest. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd in 1991 behaald.

De tuin van Hubert en zijn echtgenote ligt niet ver van de Gentsesteenweg en werd recent aangelegd. Deze 250 m² grote tuin bestaat uit twee kleine grasperken, bloemperken waar talrijke winterharde planten in verschillende periodes bloeien, een vijver en een biologische moestuin. U zult ook achteraan de tuin in de magnolia’s een verscholen hutje en een kleine insectenschuilplaats ontdekken. Compostmeester Hubert vervaardigde zelf zijn dubbele, houten compostbak.

Wat kunt u hier zien? • Twee vijvertjes met insecten, amfibieën en enkele planten : moerasdotterbloem, gele iris, waterweegbree, kattenstaart, harig wilgenroosje. • De tuin is volledig omringd door een heg van taxus en hulst. • Schaduwplanten (knoflookkruid, lelietje-vandalen, bitterzoet, gewoon robertskruid, gevlekte aronskelk, boshyacint, kleine maagdenpalm). • Grote bomen (haagbeuk, lijsterbes, beuk en gewone es, gewone esdoorn). • Struiken (rode kornoelje, gewone vlier, meidoorn, vuilboom, hazelaar, sneeuwbal). • Schuilplaatsen voor egels. • Schitterende klimop (voor vogels, eekhoorns, ...). • Staand dood hout, houtstapels, composthoek.

• Composteringstechniek: zelfgemaakte dubbele houten bak. • Gebruik van de compost: bodemverbeteraar voor de moestuin en de siertuin. • Demonstratie van hakselaar en zeef. • Biologische moestuin van 20 m². • Een vijver en enkele fruitbomen. • Bloembedjes met verschillende bloeitijden. • Een kleine ‘insectenschuilplaats’ die vlinders, kevers en andere kleine dieren aantrekt. • Het regenwater, gerecupereerd in vijf tonnen die met elkaar verbonden zijn, wordt gebruikt om de sieren moestuin te sproeien.

© Loozen

© Vermeiren

Albert Kringsstraat 4 in 1160 Oudergem Gesproken talen: Nederlands, Frans (Engels- en anderstaligen zijn welkom) OV: Bus 34, 36; Metro 1A - Hankar

8

Wat kunt u hier zien?

Evariste De Meersmanlaan 52 in 1082 Sint-Agatha-Berchem. Gesproken talen: Nederlands, Frans OV: Tram 82; Bus 85


7

8

Buurtcompostering dhr. RUBENS in Sint-Agatha-Berchem

Tuin van dhr. FRANK in Brussel-Stad

Compost, middelgrote tuin, groendak Compostmeester, buurtcompostering In de wijk van de Zavelenberg verwelkomt Robert RUBENS u in zijn moestuin die is ingedeeld in twaalf perceeltjes waarop een rotatie en een combinatie van teelten worden toegepast. Als enthousiast compostmeester composteert hij er het afval van een vijftiental gezinnen. De compost wordt gebruikt voor de moestuin.

Wat kunt u hier zien? • Gebruikte composteringstechniek: 1 houten compostbak vervaardigd van gerecupereerde paletten, 2 plastic vaten, 1 wormcompostbak en 13 bakken in gerecycleerd plastic, waarin het organisch keukenafval en tuinafval van een vijftiental gezinnen wordt gecomposteerd. • Gebruik van de compost: meststof voor de moestuin, verpotten van bloemen. • Vier zelfgemaakte zeven. • Geen gebruik van kunstmeststoffen of biociden in de moestuin.

© Salsac

Het stadshuisje van de familie FRANK ligt tussen de Leuvensesteenweg en het Ambiorixplein. Het begroeide dak van de achterbouw geeft een groen tintje aan het huizenblok. De tuin is 80 m² groot en omvat een composthoekje.

Wat kunt u hier zien? • Gebruikte composteringstechniek: plastic vat waarin het tuinafval en het organisch keukenafval worden gecomposteerd. • Gebruik van de compost: bodemverbeteraar voor de siertuin. • Op het oude duivenhok achteraan in de tuin is een groendak aangelegd. De basis bestaat uit grasrollen waarop sedum werd geplant, waarna inheemse planten spontaan volgden. • Recuperatie van regenwater (voor de wc’s en het begieten van de tuin).

© IEB

Zavelenberggaarde/Klissenlaan in 1082 Sint-Agatha-Berchem Gesproken taal: Frans OV: Tram 82, 83; Bus 84, 85

Keizer Karelstraat 75 in 1000 Brussel-Stad Gesproken talen: Frans, Engels, Duits OV: Bus 29, 54, 61


9

9

Tuin van mevr. THORNBURN en dhr. PEARSE in Brussel-Stad

10

Tuin van mevr. LEPERE in Etterbeek



Vlakbij de Zavel neemt dit stel compostmeesters u mee op ontdekkingsreis door een stukje paradijs dat wordt gevoed door compost. In de 150m² grote tuin in typisch Engelse ‘Cottage Garden’ stijl, groeien gekweekte en wilde bloemen, samen met aromatische planten, fruitbomen en groenten, in een schijnbare anarchie.

Een tuin van 132 m2, midden in een huizenblok gelegen, is rechthoekig van vorm maar wel origineel door de gebogen lijnen die het geheel een landelijke sfeer geven. Door zijn ligging wordt de tuin in twee stukken verdeeld : één in de natuurlijke schaduw van het onderhout en één in de zon, waar de vijver de blikvanger is. Heeft het abel ‘Natuur in de tuin’ sinds 1996

Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: zelfgemaakte dubbele houten bak voor het tuinafval, het organisch keukenafval en soms ook het afval uit de tuin van de buren. • Gebruik van de compost: bodemverbetering, aanplantingen, strooisel, bloembakken. • Twee elektrische verhakselaars, verschillende zeven, plastic vat voor demonstratie (leeg). • Een vijvertje (met kikkers), een winterschuilplaats voor lieveheersbeestjes. • Winterharde en eenjarige planten trekken bijen en vlinders aan (smeerwortel, muurbloem, enz.) - Klimplanten - Fruitbomen/fruitheesters. • Geen gebruik van chemische meststoffen of biociden (bereiding van smeerwortelgier). • Biologische bestrijding (lieveheersbeestjes, ... ).

Wat kunt u hier zien? • Prachtige natuurlijke vijver met trompetslakken. • Klimplanten op de muren. • Veel vogels. • Vanuit het huis loopt er een trap naar beneden om de lagergelegen tuin te betreden. • Bloemperken met sierplanten en wilde bloemen. • Veel struiken.

© Thornburn

© Lepere

Ruysbroeckstraat 80 in 1000 Brussel Gesproken talen: Frans, noties Nederlands OV: Tram 92, 94; Bus 27, 48, 95

10

Atrebatenstraat 91 in 1040 Etterbeek Gesproken taal: Frans OV: Metro 1A - Thieffry


11

12

Tuin van dhr. POSSOZ in Evere

Tuin van dhr. LEROY in Elsene



Michel is compostmeester sinds 2001 en woont niet ver van het Meiserplein. Hij verwelkomt u in zijn langgerekte tuin van 120 m², waar hij u graag meer uitleg zal geven over zijn compostinstallatie. De humus die hier wordt geproduceerd, gebruikt hij als meststof voor de bedjes van zijn moestuin.

De tuin van 136 m² groot ligt aan de ‘straatkant’, nabij de Vijvers van Elsene. Deze oorspronkelijk Engelse tuin evolueert op zijn eigen tempo, met zo veel mogelijk lokale planten, met het oog op een vermenging van wilde soorten en sierplantsoorten. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 1995.

Wat kunt u hier zien? • Gebruikte composteringstechniek: een plastic vat waarin het tuinafval en het organisch keukenafval worden gecomposteerd. • Gebruik van de compost: bemesting van de siertuin, de bedjes van de moestuin, de planten in potten en bloembakken aan de gevel . • Het gras wordt gemaaid en blijft liggen. • Bedjes van moestuinen. • Geen gebruik van kunstmeststoffen of biociden. • Wateropvang in zinkput en regenton.

Wat kunt u hier zien? • Huisgemaakte brandnetelgier (al meer dan tien jaar). • Oude rotstuintjes die geleidelijk meer lokale planten verwelkomen. • Grasperken waarin kleine bloempjes mogen gedijen (brunel). • Heggen met inheemse plantensoorten tegen een muur, met onderaan een spontane vegetatie. • Borders met bloemen. • Een bosje bomen.

© Natagora © IEB

Sint-Jozefstraat 52 in 1140 Evere Gesproken talen: Nederlands, Frans OV: Bus 45, 66

Renbaanlaan 91 in 1050 Elsene Gesproken talen: Nederlands, Frans OV: Bus 71


11

13

Tuin van mevr. LOICQ in Elsene

14

Tuin van mevr. DE LEEUW en dhr. COEURNELLE in Sint-Jans-Molenbeek

Compostmeester, kleine tuin Dit kleine stukje groen (20 m²) is gelegen tussen de Elsense Steenweg en de Louizalaan. Het is een geslaagd voorbeeld van een buitenruimte waar de compost zijn plaats heeft gevonden. Hier moet geen grasperk onderhouden worden, want de tuinbedden zijn bedekt met grind, maar de vele struiken die vogels en insecten herbergen, zorgen voor de groene toets.

Label ‘Natuur in de tuin’, compost, kleine tuin In het hartje van een wijk gelegen tussen het Marie-Josépark en het Elizabethpark bewijzen de eigenaars in hun tuintje van 30 m² dat het geen onmogelijke opdracht is om de natuur binnen te halen in een tuintje dat omringd is door muren. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 2003.

Wat kunt u hier zien? Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: plastic vat waarin het tuinafval en het organisch keukenafval wordt gecomposteerd. • Gebruik van de compost: meststof voor de tuin en de plantenbakken. • Drie oude seringenstruiken zorgen samen met de hazelaar voor wat schaduw in de tuin. • Heel mooie wilde wingerd. • Nestkastje voor vogels. • Houtstapel waarin insecten huizen.

• Een vijvertje van ongeveer 2 m² (dat niet heel diep kon worden uitgegraven maar dat veel insecten aantrekt en zeer wordt gesmaakt door de vogels die hier komen baden of drinken). • Compost. • Nestkastjes voor vogels. • Stapels gekapte takken. • Muisdoorn, kornoeljes. • Klimplanten: kamperfoelie en klimop. • In deze kleine tuin groeien bijna uitsluitend inheemse soorten : enkele zijn zeer vroege bloeiers, zoals daslook of speenkruid, andere zijn latere bloeiers, zoals knoflookkruid, bernagie, dagkoekoeksbloem, smeerwortel, muurleeuwenbek, ... © Deleeuw

© Loicq

De Henninstraat 82 in 1050 Elsene Gesproken talen: Frans, noties van Nederlands OV: Tram 81; Bus 54

12

Delhaizestraat 18 in 1080 Sint-Jans-Molenbeek Gesproken talen: Nederlands, Frans, noties van Engels OV: Metro 1A - Osseghem


15

Tuin van dhr. en mevr. DENYS in Neder-Over-Heembeek

16

Tuin van de gemeenschap van Bethel in Sint-Joost-ten-Node

Label ‘Natuur in de tuin’, compost, heel grote

Compostmeester, grote tuin

tuin

Deze tuin bevindt zich vlakbij het Madouplein. Hij is 700 m² groot en maakt deel uit van een gerenoveerde klooster. In de tuin treffen we bloembedden, een moestuintje en twee beschermde bomen aan. Vroeger was dit terrein een rotsachtig terrein, maar dankzij de volharding van zuster Pauwels en het regelmatige gebruik van compost is dit een mooie stadstuin geworden. Grégoire zal u met de zusters ontvangen om u de weldaden van het compost te tonen.

Deze tuin ligt in het noorden van Brussel, in een wijk die zijn landelijk uitzicht heeft bewaard. Hij bestaat uit een gedeelte met een mengeling van lokale en tuinbouwplanten en een groot perceel (oude boomgaard) binnen in het huizenblok waarop de eigenaars geen pesticiden gebruiken, de natuurlijke processen en de spontaniteit van de tuin respecteren en voorrang verlenen aan inheemse soorten. Het kwaliteitslabel ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 1991.

Wat kunt u hier zien? Wat kunt u hier zien? • Een moestuin zonder kunstmeststoffen of pesticiden, gecombineerde gewassen. • Natuurlijke vijvers. • Tal van braamstruiken die krioelen van de honingbijen en andere insecten. • Heggen van inheemse planten. • Een oude boomstronk die insecten herbergt. • Een staande dode boom, stapels dood hout. • Een composthoek. • Gemengde borders (tuinbouw- en lokale planten) met schaduwen lichtminnende planten. • Nestkastjes.

• Composteringstechniek: twee zelfgemaakte bakken met telkens drie compartimenten voor het tuinafval en het organisch keukenafval van de gemeenschap. • Gebruik van de compost: bemesting van de sieren de moestuin. • Mogelijkheid om een tweede tuin te bezoeken die aan de tuin van de zusters grenst.

© Pauwels

Wimpelbergstraat 87 in 1120 Neder-OverHeembeek Gesproken taal: Frans OV: Bus 47, 53

Warmoesstraat 79 in 1210 Sint-Joost-TenNode Gesproken talen: Frans, Engels OV: Bus 59, 61; Metro 2 - Madou


13

17

18

Tuin van mevr. DUMONT in Schaarbeek

Tuin van mevr. LAMING-KEMME in Schaarbeek

Label ‘Natuur in de tuin’, compostmeester,


kleine tuin De tuin van Lutgarde ligt aan de voet van een appartementsgebouw in de wijk Terdelt en nabij een beboste helling. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 2002. Als compostmeester heeft ze haar tuin uitgerust met twee compostvaten die toegankelijk zijn langs een pad tussen madeliefjes en distels.

De tuin van Anne-Marie ligt in het hartje van de wijk Terdelt en bestaat uit twee delen: een geveltuintje (75 m²) waar haar kippen rondlopen, en een achtertuintje (40 m²) dat op de speelplaats van een wijkschool uitgeeft. Het is daar dat het compostvat staat en Anne-Marie, die compostmeester is sinds 2009, in de schaduw van een lindeboom haar compost maakt.



• Gebruikte composteringstechniek: een plastic vat en een houten bak waarin het tuinafval, het eigen organisch keukenafval en wat organisch keukenafval van de buren wordt gecomposteerd. • Gebruik van de compost: potplanten. • Een schaduwrijke tuin, verdeeld in kleine zones: een zonnig braakliggend hoekje (gewoon robertskruid, witte klaverzuring, wilde wingerd, kamperfoelie, enz.), een border met schaduwen half-schaduwminnende planten (viooltjes, grote gouwe, nachtschade, enz.) en een boskant waarin de compostvaten zijn ondergebracht. • Wilde soorten die spontaan zijn opgeschoten of die werden opgepikt tijdens wandelingen. • Geen gebruik van biociden of kunstmeststoffen (brandnetelgier). • Recuperatie van regenwater in emmers en kuipen.

• Composteringstechniek: plastic vat voor het tuinen keukenafval. • Gebruik van de compost: tuin en plantenbakken. • Geleide linde, wingerd. • Vijvertje. • Nestkastje en voederplank voor vogels, kippen in de tuin. • De tuin is aangelegd maar geeft toch de indruk een wilde tuin te zijn.

© IEB

Arthur Rolandstraat 9 in 1030 Schaarbeek Gesproken taal: Frans OV: Bus 54, 65, 66

14

Hubert Krainsstraat 38 in 1030 Schaarbeek Gesproken talen: Nederlands, Frans, Engels, Duits en Spaans OV: Bus 64, 65, 66


19

Tuin van dhr. en mevr. CONESA in Ukkel

20

Tuin van de Hogeschool van Brussel in Ukkel

Label “Natuur in de Tuin”, grote tuin

Label ‘Natuur in de tuin’, heel grote tuin

Deze tuin is 400 m² groot en ligt in Ukkel, niet ver van het Zoniënwoud. Hij wordt omringd door parken en andere natuurlijke milieus met een rijke biodiversiteit. De natuur is dan ook vanzelfsprekend aanwezig in deze prachtige tuin met parkallures. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 1992.

Deze school (Institut pédagogique Defré), gelegen in het noorden van de gemeente Ukkel, heeft gebruik weten te maken van de kwaliteit van de haar omringende ruimte. Enkele jaren geleden ging er een pedagogisch project van start waarbij, samen met de leerlingen, een aantal milieus werden aangelegd die van groot belang zijn voor inheemse flora en fauna, zoals een vijver en een bloemenwei. Elk jaar loopt er een ander pedagogisch project rond de aanleg van een didactische tuin. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd in 2007 behaald.

Wat kunt u hier zien? • Twee natuurlijke vijvers (bewoond door watersalamanders en kikkers). • Een kippenren (die soms bezoek krijgt van steenmarters of vossen) • Een moestuin zonder pesticiden of kunstmest (alleen compost), waar wordt geëxperimenteerd met minder courante groentesoorten. • Een boomgaard en klein fruit. • Een composthoek. • Een bloemenweide. • Gemengde heggen en borders.

© Natagora

Wat kunt u hier zien? • Natuurlijke vijver met moerasgedeelte. Dankzij de klei in de bodem zijn er geen dichtingsmaterialen moeten worden gebruikt. • Rondom de vijver is er een bloemenwei die in de zomer bijen aantrekt. • Enkele inheemse struikensoorten. • Rijen fruitbomen. • Nestkastjes voor de vogels aan de bosrand. • Didactische tuin met elk jaar een ander centraal thema.

© Natagora

Oude Molenstraat 150 in 1180 Ukkel Gesproken taal: Frans OV: Tram 92

De Frélaan 62 in 1180 Ukkel Gesproken taal: Frans OV: Bus 38, 41


15

©© Capiaux Capiaux

© Devleminck

Tuin van dhr. DEVLEMINCK - Nr 1

© Natagora

Tuin van mevr. CAPIAUX - Nr 2

©Leefmilieu Brussel

Tuin van mevr. DENYS - Nr 15

© Leefmilieu Brussel

Tuin van mevr. DUMONT - Nr 17

© Natagora

Tuin van mevr. KLAJMAN - Nr 21

Tuin van mevr. LAHAUT-VAN DEN EYNDE - Nr 22 © IEB

© IEB

26 april- 2009 16Tuin zondag van dhr. LESEUL Nr 23- allemaal in de tuin

Tuin van mevr. VANDEPUTTE - Nr 24

21

22

Tuin van mevr. KLAJMAN in Ukkel

Tuin van mevr. LAHAUTVAN DEN EYNDE in Ukkel

Label ‘Natuur in de tuin’, compostmeester,

Compostmeester, label ‘Natuur in de tuin’,

grote tuin

middelgrote tuin

Simone KLAJMAN nodigt u uit in haar tuin van 300 m² die werd aangelegd op het oude terrein van een steenhouwer. Zuilen en portaalkranen geven hier houvast aan klimplanten. Sinds ze in 1999 compostmeester werd, gebruikt mevrouw Klajman de compost uit haar eigen vat en bakken om de sterk minerale bodem van haar perceel te verrijken. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 2007.

Deze tuin van 160 m², niet ver van de Stallestraat, werd ingericht als sier- of moestuin. Maar overal is de natuur welkom en hebben de inheemse planten spontaan hun plaats gevonden. Compostmeester Yvette installeerde twee houten bakken en een composthoop achter in de tuin. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 2007.

Wat kunt u hier zien? Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: plastic vat, zelfgemaakte houten bak met twee compartimenten en één bak in latwerk, voor het tuinafval en het organisch keukenafval. • Gebruik van de compost: vruchtbaar maken van de minerale en schrale bodem van de tuin en van het grasperk. De compost wordt ook gebruikt voor nieuwe aanplantingen. • Een halfnatuurlijke site die bestaat uit spontaan gegroeide soorten, fruitbomen en -struiken en een vijver. Het gras wordt niet gecomposteerd, maar uitgestrooid over de bloemperken van de tuin. • Gemengde bloemperken met gekweekte en wilde soorten. • Houtstapels, rotspartij en drogere zones met een specifieke plantengroei. • Deze bijzondere tuin is een paradijs voor mezen, eksters en merels. • Er worden geen biociden of kunstmeststoffen gebruikt (wel zelfgemaakte brandnetelgier, smeerwortelgier, enz.).

• Composteringstechniek: twee houten bakken en een composthoop voor het tuinafval en het organisch keukenafval. • Gebruik van de compost: bemesting van de sieren de moestuin. • Enkele inheemse struiken (haagbeuk, vlier, ... • Haag met kleine vruchtdragende heesters (rode bessen en kruisbessen, blauwe bosbessen, frambozen, braambessen). • Inheemse planten tussen de gekweekte soorten en de planten uit de moestuin (maagdenpalm, vergeet-mij-nietje, aronskelk, bosaardbeien). • Inheemse klimplanten (klimop, wilde kamperfoelie). • Biologische moestuin. • Vochtige zone (ingegraven waterbekken). • Hoogstammige fruitbomen (perenboom, kersenboom). • Nestkastjes voor vogels en schuilplaats voor insecten. • Een drinkbakje en een voederplank voor vogels. • Een voortuintje met onder meer hulst, koningskaars, varens, vergeet-mij-nietjes en boshyacinten.

Zeven Bunderslaan 56 in 1180 Ukkel Gesproken taal: Frans OV: Tram 51; Bus 48

Vergeet-mij-nietjesstraat 20 in 1180 Ukkel Gesproken taal: Frans OV: Tram 4, 97


17

23

Tuin van dhr. LESEUL in Ukkel

24

Tuin van mevr. VANDEPUTTE in Ukkel



Deze grote tuin van 1.000 m² vlak bij het Wolvendaalpark bestaat uit vier delen: een siertuin, een biologische moestuin met allerhande seizoensgroenten, een kleine boomgaard en tot slot een stuk met wat meer wildgroei van bomen en struiken. In dat laatste stuk wordt momenteel een haag van inheemse soorten aangeplant. Jean, die sinds 2008 compostmeester is, bemest deze paradijselijke tuin met de compost die hij in zijn drie houten bakken produceert.

Midden in een eilandje van groen met grote bomen, werd deze kleine stadstuin van 100 m² speciaal voor ‘haar’ boom en enkele vruchtenplanten aangelegd. Laurence, die sinds 1999 compostmeester is, legde er op de plaats waar er voorheen een grasperk was, een bloemperk aan, waarbij ze de natuur een handje helpt met de compost die ze maakt. Ze heeft er ook, tot groot jolijt van de merels, een weggetje met houtsnippers aangelegd.



• Composteringstechniek: drie houten bakken voor het tuinen keukenafval plus een bak die vooral voor bladeren dient. Demonstratie van wormcompostering. • Gebruik van de compost: moestuin, beplantingen en plantenbakken. • Moestuin van 80 m² met verschillende groenten, waaronder enkele oude of vergeten soorten zoals pastinaak. • Hoog- en laagstammige fruitbomen waaronder enkele oude soorten (kersenboom, pruimenbomen, appelbomen, perenbomen, aalbessenstruiken en frambozenstruiken). • Recuperatie van het regenwater van de tuinhuisjes, met aansluiting op de regenwaterton van het huis. • Houtstapel waarin kleine insecten leven. • Haag van inheemse bomen en struiken die momenteel wordt aangeplant (lijsterbessenboom, hulst, meidoorn, rode kornoeljeboom, hazelaar, sneeuwbal). • Nestkastje en voederplank voor vogels.

• Composteringstechniek: houten compostbak voor tuinen keukenafval. • Gebruik van de compost: meststof voor de tuin. • Veel wilde en inheemse planten. • Kleine vijver met planten die voor zuurstof zorgen, vogels, kikkers, enz. • Met klimop en diverse klimplanten begroeide afsluiting. • Stapel met kleine takken waar kleine insecten kunnen leven. • Zelfgemaakte zeef. • Enkele aromatische planten: rozemarijn, daslook, bernagie, rucola. • Fruittuin (frambozenstruiken, aardbeiplanten, moerbeiboom, actinidia). • Geen gebruik van biociden of kunstmeststof. • Opvangton voor regenwater.

Groeselenbergstraat 69 in 1180 Ukkel Gesproken talen: Frans, noties van Nederlands OV: Bus 38, 41, 60

18

Sint-Jobsteenweg 554 in 1180 Ukkel Gesproken taal: Frans OV: Bus 43, 60


25

26

Natuurlijke modeltuin op het Avijl-plateau in Ukkel

Tuin van dhr. MOLINO in Watermaal-Bosvoorde

Label ‘Natuur in de tuin’, compostmeester


Dit terrein van 450 m2 bevindt zich op het Avijlplateau in Ukkel, in een moestuinenzone. De gemeente verhuurt het aan de school Notre Dame (Sint-Job) die het terrein gebruikt om er met de kinderen aan natuurinitiatie te doen. Jean Nielsen, een vrijwilliger, onderhoudt dit terrein en probeert de natuur er zoveel mogelijk haar gang laten gaan, met een zo groot mogelijke diversiteit. Label ‘Natuur in de tuin’ sinds 2007

De tuin (1.000 m²) van Fiorenzo ligt op een boogscheut van het Zoniënwoud en het Tournay-Solvaypark. Het gedeelte dat voorbehouden is voor de compost wordt goed verborgen door witte en paarse rododendrons. De compostbakken werden door de compostmeester zelf gemaakt van gerecupereerde paletten en balken, terwijl een oude badkuip dienst doet als regenwaterton.

Wat kunt u hier zien? Wat kunt u hier zien? • Kleine natuurlijke vijver. • Grote partij braamstruiken. • Klein bosje en hagen met grote bomen • Fruitbomen, houtstapel. • In 2007 werd een nieuwe graswei aangelegd, waar momenteel veel grassen groeien. • Nestkastjes voor de vogels en schuilplaats voor de insecten. • Verscheidene inheemse bomen en struiken (linde, eiken, vlierboom, meidoorn, wilgen, ...). • Wildgroeiende planten tussen de sierplanten (veronica’s, sterrenmuur, maagdenpalm, ...)

• Gebruikte composteringstechniek: zelf gemaakte houten bakken, vervaardigd uit paletten en een compostbak gemaakt van oude spiraalbodems, waarin tuinafval, organisch keukenafval en strooisel van het konijn van het gezin worden gecomposteerd. • Gebruik van de compost: bemesting van de moestuin en de siertuin. • Een zelfgemaakte zeef (oude balk). • Een biologische moestuin achterin de tuin, waar de seizoensgroenten worden geteeld. • Recuperatie van regenwater in een oude badkuip.

© IEB

© Natagora

Avijl-plateau – 1180 Ukkel - Bewegwijzering vanaf het einde van de J. Benaetsstraat Gesproken talen: Frans OV: Bus 43, 60, Tram 92

Hertogendreef 101 in 1170 Watermaal-Bosvoorde Gesproken taal: Frans OV: Tram 94; NMBS station Bosvoorde


19

27

28

Tuin van mevr. VAN DAMME in Watermaal-Bosvoorde

Tuin van mevr. GUIBARD in Sint-Lambrechts-Woluwe



Deze tuin van 150 m² langs een rustige straat tussen het Reigerbospark en het station van Watermaal, bestaat uit drie delen die elk andere soorten planten herbergen. Het voortuintje staat vol varens, het bloemperk langs het huis bestaat uit duinsalomonszegels en in de lange achtertuin staan diverse struiken. Jocelyne is compostmeester sinds 2000.

Monika nodigt u uit om haar mooie stadstuintje van 100 m² te komen ontdekken. Zij werd compostmeester in 2005 en vindt dat ze veel plezier aan de tuin moet beleven, zonder dat ze er al te veel onderhoudswerk aan mag hebben. De meeste planten in haar tuin zijn overjarige planten, en omdat zij het gazon niet als een biljartlaken onderhoudt, ziet de tuin er heerlijk natuurlijk uit. Zelfs de composthoop, die achteraan in de tuin verborgen ligt, vraagt niet al te veel werk.

Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: plastic vat en houten bak voor het tuinafval en het organisch keukenafval. • Gebruik van de compost: bemesting van de siertuin. • In de achtertuin en in de tuin naast het huis zijn er twee vijvers waar verschillende soorten vissen en kikkers samenwonen. • Struiken met verschillende bloeitijden. • Witte koningskaars, zwarte toorts, winterjasmijn, hulst en andere kleine planten. • Diverse voederplanken. • Geen chemische behandeling.

• Composteringstechniek: compostrooster voor tuinafval en organisch keukenafval. • Gebruik van de compost: bemesting van de siertuin. • Veel vogels strijken regelmatig neer in de tuin. • Een wat losser onderhouden gazon die de tuin een natuurlijke «look» geeft. • Veel struiken en overjarige planten. • Grote bamboeplant achteraan in de tuin. • Demonstratie van verhakselaar. • Geen chemische producten

© Van Damme

© IEB

Briljantstraat 21 in 1170 Watermaal-Bosvoorde Gesproken talen: Frans, noties van Nederlands OV: Bus 41, 95, 96; Metro 1A - Beaulieu; NMBS station Watermaal

20


Hof Ten Berglaan 29 in 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Gesproken talen: Frans, Duits, Engels en Spaans OV: Bus 29, 42, 45


29

Tuin van dhr. THONON in Sint-Lambrechts-Woluwe

30

Tuin van dhr. LECLERCQ in Sint-Pieters-Woluwe

Label ‘Natuur in de tuin’, kleine tuin


Heel klein, volledig wild tuintje van 60 m2. Het gazon heeft plaats gemaakt voor hoge grassen en een natuurlijk vijvertje. Ook in het tuintje aan de straatkant krijgt de natuur haar plaats, met een aantal bloemperken. U wordt er ontvangen door een gepassioneerd man. Het label ‘Natuur in de tuin’ werd toegekend in 1997.

Op een boogscheut van het Bronnenpark nodigt Igor u uit in zijn grote tuin (1.000 m²) waar u alle troeven van compostering kunt ontdekken.

Wat kunt u hier zien? • Natuurlijke vijver, omzoomd met gele irissen, een pleisterplaats voor libellen en rugzwemmers. • Nestkastje voor mezen. • Vaste lenteplanten: daslook, gevlekte aronskelk, ... • Braakliggend gazon, dat twee keer per jaar wordt gemaaid. • De ligusterhaag maakt plaats voor wilde soorten zoals haagbeuk, hazelaar, sneeuwbal, ... • Gemengde borders aan de straatkant, met grote gouwe, vingerhoedskruid, klaproos, kaardenbol en wilde rozenstruiken. • Aan de gevel, Joseph Musch-appelboom.

Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: plastic vat en houten bak die gemaakt is van gerecupereerde paletten en waarin het organische keukenafval en het tuinafval worden gecomposteerd. • Gebruik van de compost: meststof voor de tuin en de kamerplanten. • Enkele grote bomen (Ginko biloba, mispelboom, Oostenrijkse den, enz.). • Opvangton voor het regenwater.

© Leefmilieu Brussel

© Natagora

Edgard Tytgatlaan 11 in 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Gesproken taal: Frans OV: Tram 39, 44; Metro 1B - Gribaumont

Edmond Parmentierlaan 158 in 1150 Sint-Pieters-Woluwe Gesproken talen: Nederlands, Frans OV: Bus 36


21

31

Tuin van mevr. VANDENBEMDEN in Sint-Pieters-Woluwe

Label ‘Natuur in de tuin’, compostmeester, grote tuin Deze tuin van 500 m² groot is rustig gelegen in een doodlopende straat. Aan de rand is hij met zijn struiken en grote bomen eerder bosachtig, centraal ligt er een zonbeschenen gazon. Het is een gemengde tuin waar wilde planten zich tussen de gekweekte soorten nestelen, en met de vijvers als blikvanger. Isabelle, compostmeester sinds 2003, verkreeg datzelfde jaar het label ‘Natuur in de tuin’.

Wat kunt u hier zien? • Composteringstechniek: plastic vat en compostbak van paletten voor het tuinafval en het organisch keukenafval. • Gebruik van de compost: bloembakken en bemesting van de siertuin.

• Twee vijvertjes (waarvan één met vissen) met een houten brug die door kikkers en padden worden bewoond. • Grote bomen en struiken aan de rand van de tuin. • Varens. • Zone met hoge grassen. • Muur van droge steen. • Gemengde haag met inheemse soorten ter vervanging van de coniferen. • Gemengde bloemperken. • Voederplateau voor de vogels in de winter. • Houtstapels.

Gerustheidsplein 10 in 1150 Sint-PietersWoluwe Gesproken taal: Frans OV: Bus 36

© IEB

22


Een kennismaking met de organisatoren De operatie “Allemaal in de tuin” is het orgelpunt van een vruchtbaar partnerschap tussen Leefmilieu Brussel, Natagora en Inter Environnement Bruxelles. Samen hebben zij in de voorbije maanden tal van activiteiten opgezet met het doel de Brusselaars bewust

gen. De vereniging vormt eveneens een bron van informatie over Brussel, en nodigt uit om mee te werken aan concrete en collectieve projecten om de leefomgeving te verbeteren. Voor meer details en informatie: www.ieb.be - [email protected] Tel.: 02/223.01.01 - Fax : 02/223.12.96

te maken voor het thema “Natuur in de tuin”. Indien ook u “plaats wil maken voor de natuur”, neem dan contact op met een van de partnerorganisaties. Leefmilieu Brussel is de Administratie voor Leefmilieu en Energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ze ligt aan de basis van talrijke initiatieven die gericht zijn op informatie, communicatie en acties in het domein van de natuur, groene ruimten en afvalpreventie. Voor meer details en informatie: www.leefmilieubrussel.be [email protected] Tel.: 02/775.75.75 Inter-Environnement Bruxelles is een netwerk van buurtcomités en verenigingen die de handen in elkaar slaan om te bouwen aan de stad van mor-

Natagora is een vereniging die tot doel heeft de natuur te beschermen in Wallonië en Brussel. Ze wil de teloorgang van de biodiversiteit een halt toeroepen en geleidelijk de natuur herstellen, in harmonie met de nadere menselijke activiteiten. Het is een professioneel team met honderden vrijwilligers, gepassioneerde natuurliefhebbers en duizenden sympathisanten die hun steun verlenen. Natagora is, samen met Natuurpunt (gelijkwaardige natuurbehoudvereniging in Vlaanderen), de Belgische partner van BirdLife International, een wereldwijd verbond van vogel- en natuurbeschermingsorganisaties dat actief is in meer dan 100 landen. Voor meer details en informatie: www.natagora.be - [email protected] Tel.: 081/830.570 - Fax : 081/830.571

© Bruxelles Environnement - A. Vanlatem


23

Redactie : Leefmilieu Brussel (P. Alaime, Y. Delmotte, M. Mergam) - Natagora (B. Charlier, I. Debeer) - EB (C. Maréchal) Layout : L. Defaweux, M Desager Herlezingcomité : P. Alaime, R. Arbe, R. De Laet, Y. Delmotte, L. Grippa Coordinatie : M. Mergam Wettelijk gedeponeerd : D/5762/2009/03 Verantwoordelijk uitgevers : J.P. Hannequart & E. Schamp - Gulledelle 100 - 1200 Brussel Gedrukt met plantaardige inkt op gerecycleerd papier cover : TBWA

24


© Leefmilieu Brussel - BIM • Maart 2009

zondag 26 april allemaal in de tuin 1

Recommend Documents