Programmaboekje
Paasauditie
in de CALVARIEBERGKAPEL te LONDERZEEL op zondag 26 april 2015 16u
Het Gregoriaans Abdijkoor van Grimbergen In 2008 was het precies 40 jaar geleden dat het Gregoriaans Abdijkoor van Grimbergen door de koorleden werd opgericht. In de postconciliaire jaren, toen het Latijn en dus ook het gregoriaans te allen prijze de plaats moest ruimen voor de volkstaal, wilde de plaatselijke norbertijner gemeenschap die kostbare eeuwenoude liturgische gezangen toch nog een zinvolle plaats in de liturgie blijven geven. Zij vonden leken graag bereid om hen daarin actief te steunen. Het abdijkoor groeide in de loop der jaren uit tot een koor met een stevige reputatie, met de steun en onder het waakzame oog van gerenommeerde musici als Kamiel D’Hooghe en Vic Nees. In die 40 jaar brachten zij maar liefst zes CD’s uit, die ondertussen uitverkocht zijn. Het koor wordt sinds zijn ontstaan geleid door Gereon van Boesschoten, Norbertijn en pastoor van Grimbergen, die onlangs werd aangesteld tot nationaal voorzitter van Kerk in Nood (Oostpriesterhulp), om het levenswerk van de spekpater Werenfried van Straaten verder te zetten. Gereon van Boesschoten heeft zijn roots in Nederland, maar kwam al op jonge leeftijd naar de Norbertijnen in Grimbergen om toe te treden. Onder de Grimbergenaren was hij al vlug erg geliefd. De Norbertijnen wilden investeren in zijn opleiding en stuurden hem drie jaar naar Rome. Daar studeerde Gereon liturgie en kerkmuziek bij Dom Cardine, een autoriteit in de wereld van de gregoriaanse muziek. Het abdijkoor luistert elke zondag en hoogdag in de abdijkerk de hoogmis op. Telkens komen er mensen uit alle hoeken van het land samen om de viering in de abdij om 10 uur mee te maken. Wat maakt gregoriaanse muziek zo bijzonder? Het is muziek tussen hemel en aarde, gewijde muziek, die iets onuitsprekelijks bevat en waar ook ongelovige mensen naar luisteren. Gregoriaanse muziek straalt rust en muzikaliteit uit en inspireert. -2-
Klinkt de liturgie van de Norbertijnen anders dan de gewone gregoriaanse muziek? De Norbertijnen hebben inderdaad hun eigen gregoriaanse gezangen. Vroeger had elk bisdom dat zichzelf respecteerde zijn eigen liturgie. Toen de orde in 1120 door Norbertus in het NoordFranse Laon werd gesticht, nam hij de gebeden en zangboeken van dat bisdom over. De muzikale paters die generaties lang de partituren van onze orde overschreven, maakten onbewust en bewust fouten. Hier en daar werden noten toegevoegd, zodat de gezangen er in de loop der eeuwen veel mooier op geworden zijn. Daardoor kreeg de norbertijner muziek een heel eigen, melodieuze klank. Het abdijkoor heeft momenteel een stevige reputatie. Het wordt overal in het land gevraagd en mag regelmatig tv- en radiomissen zingen. Toen het Davidsfonds de CD’s van het abdijkoor ging verspreiden, raakte het ook in het buitenland bekend, tot in Japan. Maar het mooiste bewijs van onze erkenning was eigenlijk dat het abdijkoor door het Hof werd gevraagd om tijdens de uitvaartmis van koning Boudewijn te zingen.
-3-
PROGRAMMA Verwelkoming door
DF Londerzeel
Deel I Laetare Jerusalem Pueri Hebraeorum Gloria laus et honor tibi sit Christus factus est pro nobis Pater, si non potest hic calix transire
Verheugt U, Jerusalem Hebreeuwse kinderen met palmen Gloria en lof zij U Christus is voor ons gehoorzaam tot in de dood Vader, laat deze kelk aan mij voorbijgaan
Deel II Nos autem gloriati oportet Dominus Jesus
Wij moeten Hem roemen Heer Jesus (op het laatste avondmaal) Mandatum novum Ik geef u een nieuw gebod Diligamus nos Laten we elkaar beminnen Ecce quam bonum Zie toch hoe goed het is Hieraan zullen allen U In hoc cognoscent herkennen Ecce lignum Dit is het kruis ! Popule meus + Quia eduxi te Mijn volk + wat heb ik u misdaan ? Deel III Reurrexi Nonne cor nostrum ardens erat Victimae paschali laudes Pascha nostrum immolatus Regina coeli Afsluiten door
Ik ben verrezen Brandde ons hart niet ? Looft het Paaslam Ons Paaslam is geslacht Hemelse Koningin DF Londerzeel -4-
Soms denk je dat de vreugde van de christenen niet op kan. Soms denk je dat die vreugde maar even duren kan. Alleluia zingen, dat houdt onze mond niet vol. Vreugde beleven is, zoals alles in het leven, ook maar van korte duur. Morgen is het weerom maandag en overmorgen dinsdag. Dan staan we opnieuw in de file en keren de kinderen terug naar de klas. We zien weer andere films dan die van Jezus van Nazareth. Het leven wordt weer gewoon. Toch gaat het verhaal door. Het werkt door. In de stilte. Op de bodem van onze ziel. Het beroert ons nog op de plek waar ons geweten spreekt, op de plek waar wij met heel ons bestaan zinnen op het goede. Daar blijft het Pasen voorgoed. Daar wordt niet elke minuut luidop gezongen, maar iets zorgt daar voor de diepe ondertoon. Dat helpt ons om ons dagelijks lied in de juiste toonaard te zingen. De toonaangever die daar functioneert, heeft een naam. Het is de Geest. De Geest maakt liefde tot genade. Liefde is geen opdracht en geen plicht. Liefde is een geschenk. Met Pasen wil God ons verzekeren dat dit geschenk ons altijd geschonken wordt. Liefde is groter dan ons hart. Zo gaat Gods verhaal door. In mensen die het graag beamen. (CV)
-5-
De Bergkapel in Londerzeel De Bergkapel – genoemd naar ‘den Berg’ een wijk in Londerzeel – of de Calvarieberg is een bekend bedevaartsoord in Noord-Brabant. Het is mogelijk en waarschijnlijk dat vóór de oprichting van deze kapel er reeds een bidplaats of een kruis zou gestaan hebben. Er bestaan geen geschriften meer of materiële bewijzen over het jaar waarin de Bergkapel werd opgericht. In de manuscripten van het kerkelijk archief van Londerzeel komt slechts een vage verwijzing naar een zekere Mathias Steenberch “lector in de heilige Godsgeleerdheid”. Deze zou in 1515 een kapel opgericht hebben als aandenken aan zijn bedevaart naar het Heilig Graf in Jeruzalem. Volgens de overlevering had hij de afstand opgemeten die Christus op zijn calvarietocht aflegde van bij het huis van Pontius Pilatus tot op de berg Golgotha. Net dezelfde afstand werd in Londerzeel gerespecteerd bij de aanleg van de kruisweg door middel van de verschillende staties . De kruisweg vertrok aan het ‘Pilatushuis’ en liep tot aan de bergkapel. Dit Pilatushuis was een iets grotere kapel dan de daarop volgende en er stond een beeld in van een geboeide en zittende Christus als koning der Joden. Pilatushuis werd afgebroken bij de inplanting van een nieuwe woonwijk. De straatnaam Pilatusveld verwijst nog naar die statie. Over dat juiste tijdstip van aanleg van de kruisweg is niets met zekerheid geweten. Wat wel onbetwistbaar kan vastgesteld worden is dat de Bergkapel in haar eerste vorm een zekere tijd vóór het jaar 1543 werd opgericht. Op de tweehonderdste verjaardag van haar stichting verschafte de pastoor van Londerzeel (1689-1721) – E.H. Dominicus Mehauden – zich een relikwie van het Heilig Kruis, die hij door de kerkelijke overheid liet goedkeuren. In 1733 kreeg de kapel een nieuwe klok: Sint Geertrui. Deze klok werd tijdens de tweede wereldoorlog gebruikt om de geroofde klokken van de Sint-Kristoffelkerk te vervangen. -6-
De Bergkapel is een merkwaardig gebouw dat werd opgericht in baksteen met zandstenen sierbanden – in speklagen – in laatgotische stijl. Het geheel werd bekroond met een fraai lantaarntorentje. In de loop der eeuwen werden verschillende kleine wijzigingen aangebracht en zelfs een gedeelte bijgebouwd aan de noordkant zonder rekening te houden met de oorspronkelijke stijl. Het gebouw telt drie verdiepingen: bij het binnenkomen bevindt men zich op het gelijkvloers, dan leiden drie treden naar de kelder waar zich het Heilig Graf bevindt, boven de kelder ligt de eerste verdieping met altaar. Deze drie niveau’s symboliseren: het volk (gelijkvloers), de dood (kelder) en de redding (verdieping). Sedert de 16e eeuw is de Bergkapel van Londerzeel gekend voor zijn begankenis met Pasen, in de volksmond ‘Possenberg’ en daarom ook soms ‘Paaskapel’ geheten. Men komt er bedevaarten met de intentie een goed lief te vinden. In deze periode is er kermis op den Berg. Sinds enkele jaren is er een vernieuwde belangstelling voor de kruis-ommegang. Deze gaat door op Goede Vrijdag om 18u in de vooravond. De opkomst van meerdere gelovigen maakt dat een mooie traditie in eer wordt gehouden. De Calvariebergkapel is geklasseerd als monument bij KB van 12 juli 1951 en werd grondig gerestaureerd in 1957 en 1990. HT
-7-
www.londerzeel.davidsfonds.be www.londerzeel-heide.davidsfonds.be
Het Davidsfonds is een omvangrijk cultuurnetwerk dat tegelijk jeugd- en volwassenenboeken uitgeeft, in
Vlaanderen
grote
en
kleine
evenementen
organiseert, korte cursussen op niveau aanbiedt en reizen (weliswaar niet goedkoop) maar verzorgd tot in de puntjes en onder de begeleiding van een gids die beslagen is in het domein. Het Davidsfonds is actief op honderden plekken, in heel Vlaanderen, en focust in al wat het doet op taal, geschiedenis en kunst en is altijd christelijk geïnspireerd geweest.
