S
Stichting
Galápagos Nieuws
Vrienden van de Galápagos Eilanden
Nr. 32 - Voorjaar/Zomer 2013
Redactioneel Via Galapagos Matters van onze Britse collega’s en ons eigen Galápagos Nieuws proberen wij u regelmatig op de hoogte te houden van het reilen en zeilen op de Galápagos Eilanden. Veelal doen we dat aan de hand van de persberichten die het Parque Nacional Galápagos de wereld instuurt. Ditmaal bijvoorbeeld over een kweek- en herbebossingsprogramma op Santa Cruz, over onderzoek aan de Galápagospinguin en Galápagosaalscholver, beide bedreigde soorten die bepaald niet blij zullen zijn met de El Niño-periode die zich momenteel aankondigt en over de groei van het toerisme die zich ook in 2013 niet heeft laten afstoppen. Daarnaast stuurde de Charles Darwin Foundation ons op ons verzoek een rapport over het door de “Vrienden” gefinancierde aandeel in Project Floreana. De grootste verrassing viel ditmaal echter in onze mailbox in de vorm van een “Special Paper” van het Journal of Biogeography. Het artikel van Jason R. Ali en Jonathan Aitchison legt uit op welke wijze de fluctuatie van het zeeniveau gedurende de laatste 700.000 jaar een belangrijke rol heeft gespeeld in de evolutie van met name een aantal reptielensoorten op de Galápagos Eilanden. Het is een echte eye-opener en je vraagt je af, waarom je daar nou nooit eerder over hebt gelezen in de populair-wetenschappelijke literatuur. Henry Nichols, auteur van de pocket Lonesome George en in het verleden hoofdredacteur van Galapagos News, de voorloper van Matters, zegt in zijn commentaar op het artikel “I am sorry that this new research comes too late to appear in my recent book “The Galapagos”. Kan het duidelijker?
Vriendendag 2014 In Nieuws Online van maart 2014 kondigden wij al aan dat Prof.Dr. Fritz Trillmich gastspreker is op onze Vriendendag 2014. Deze gedragsbioloog aan de Universiteit van Bielefeld is de grote kenner van de Galápagoszeeleeuw en –pelsrob en zal voor ons uit de doeken doen, hoe beide soorten in staat zijn om als soort pal op de evenaar te overleven. Ja, zelfs tijdens El Niño met zijn hoge watertemperaturen en een dreigend tekort aan voedsel in zee. De Vriendendag zal dit jaar op zaterdag 25 oktober plaatsvinden in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, gelegen in het Museumpark. Voorafgaande aan de inleiding van Prof. Trillmich zal Prof.Dr.Jelle Reumer het museum kort bij ons inleiden. Prof. Reumer is niet alleen directeur van het Natuurhistorisch Museum, maar geniet ook bekendheid vanwege zijn wekelijkse kolom “Jelle’s weekdier” in de zaterdagbijlage De Verdieping van Trouw. Blokkeert u alvast zaterdag 25 oktober in uw agenda en bezoek onze Vriendendag!
Secretariaat: De Toltoren 39, 3912 AG Rhenen – Tel.: 06 22462591 E-mail:
[email protected] – website: www.galapagos.nl Bankrekening: IBAN: NL26TRIO0198308698 – BIC: TRIONL2U, Havelte K.v.K. Utrecht 41186176
Project Floreana Met het rapport aan de Nederlandse Vrienden van de Galápagos legt de Charles Darwin Foundation verantwoording af over de wijze, waarop de door hen beschikbaar gestelde fondsen zijn benut voor het herstel van de historische waarden van het eiland Floreana. Het betreft twee deelprojecten: 1. het ecologisch herstel door middel van de Waterboxx en 2. de herïntroductie van de Floreana spotlijster op het eiland Floreana. Dankzij Dr.Willem Ferwerda, oud-directeur van IUCN Nederland en lid van het Comité van Aanbeveling van onze stichting, zijn contacten tot stand gebracht tussen de CDF en de COmON Stichting die het gebruik van de Groasis Waterboxx op Floreana heeft mogelijk gemaakt. De Waterboxx, een uitvinding van de Nederlander Pieter Hoff, die daarvoor in 2010 de “Popular Science Green Tech Best of What’s New Innovation of the Year Award” won, werkt even simpel als effectief en zou een belangrijke rol kunnen gaan spelen bij het herstel van de oorspronkelijke flora op Floreana en elders. De Waterboxx bestaat uit een ronde kunststof bak die dankzij het als een harmonika gevouwen deksel met een opening in het midden waar doorheen het kiemplantje opgroeit, optimaal regen- en condenswater opvangt en tot in de bodem onder de Waterboxx geleidt. Bovendien wordt verdamping van het opgevangen water zoveel mogelijk tegengegaan. De Waterboxx levert daardoor tot 90% waterbesparing op! Wilt U meer weten over de Waterboxx en zijn toepassingen, google dan naar Waterboxx. Intussen hebben bewoners van Floreana een oppervlak van ongeveer 3.000 m², onder andere het schoolterrein en hooggelegen gebieden op het eiland ingeplant. Bovendien heeft het Charles Darwin Research Station bij Puerto Ayora op Santa Cruz een aantal Waterboxxen geplaatst om aan bezoekers te tonen, op welke even simpele als ingenieuze manier er in deze overwegend droge gebieden gewerkt kan worden aan de herbeplanting van soorten die er van oorsprong voorkomen, maar nu zeldzaam zijn geworden. In het verleden hebben we al uitgebreid gerapporteerd over de Floreana spotlijster, waarvan de herintroductie op Floreana momenteel wordt voorbereid. Denk maar aan beide laatste Vriendendagen, waarop eerst, in 2012, CDF-directeur Sven Lorenz in het algemeen over Project Floreana vertelde, en vervolgens, in 2013, de Zwitserse bioloog Lukas Keller ons deelgenoot maakte van de biologische achtergronden van het herintroductieproject. Daaruit weten we dat de Floreana spotlijster al meer dan een eeuw niet meer op Floreana voorkomt, maar alleen nog op een tweetal kleine eilandjes in de buurt, Gardner en Champion. De voorbereidingen om de Floreana spotlijster terug te brengen naar Floreana zijn in volle gang. Momenteel wordt bekeken, of Punta Cormoran, een schiereilandje aan de noordkust van Floreana, daarvoor geschikt is of geschikt gemaakt kan worden door het aanbrengen van een omheining om ratten en katten op afstand te houden. Spotlijsters bouwen hun nest op slechts enkele meters boven de grond, waardoor eieren en kuikens een gemakkelijke prooi zouden kunnen worden voor deze predatoren. Ook de jeugd van Floreana wordt voorgelicht. Een groep van 30 schoolkinderen kreeg onlangs uitgebreid informatie over het onderzoek op Gardner en Champion en zij maakten zelfs een dagtrip naar Champion om vanaf de boot vlak voor de kust, spotlijsters te zien rondvliegen. Ze bestaan dus echt, kon je ze zien denken. 2
Floreana is hard op weg om een rolmodel voor de hele archipel te worden. De Waterboxx zou het begin kunnen zijn van een veel grotere operatie voor het behoud en herstel van de oorspronkelijke flora. Zo heeft men het ambitieuze herbebossingsplan “Galápagos Verde 2050” ontwikkeld dat verder gaat dan alleen Floreana en de gehele archipel zal omvatten. Het kant niet ontkend worden dat men op de Eilanden toekomstgericht bezig is en het is goed te weten dat “onze” Vrienden van de Galápagos tot heden een bedrag van 30.000 US dollar hebben bijgedragen aan Project Floreana.
Herbebossingsprojecten Van oorsprong komen op de Galápagos Eilanden 16 soorten bomen en struiken van het geslacht Scalesia voor. Twee van de bekendste soorten zijn Scalesia affinis, een onopvallende, enkele meters hoge struik die in de droge zone vanaf de kust tot op een hoogte van enkele honderden meters voorkomt, en Scalesia pedunculata, een forse boom die meer dan 15 meter hoog kan worden en voorkomt in de hoger gelegen vochtige of Scalesiazone, o.a. in het gebied rond de tweelingkrater Los Gemelos in het hoogland van Santa Cruz. Vooral S. pedunculata heeft veel te lijden van menselijke activiteiten, omdat de natte Scalesiazone uitermate geschikt is voor landbouw en veeteelt. Grote delen van het Scalesia-areaal zijn dan ook verdwenen. Momenteel wordt echter hard gewerkt om het Scalesia-bestand weer op peil te brengen. Zo heeft men in kassen op Santa Cruz zo’n 15.000 zaailingen gekweekt, waarvan de zaden gewonnen zijn in de Scalesiabossen rond Los Gemelos. Daarmee zal een gebied van 80 hectare in de vochtige Scalesia-zone beplant worden.
Mangrovevink, meest bedreigd van allemaal De meest bedreigde vogelsoort op de Galápagos Eilanden, is de mangrovevink. De huidige populatie, verspreid over twee mangrovegebieden aan de westkust van Isabela, telt niet meer dan 60 tot 80 vinken. Het grootste gevaar voor het voortbestaan van deze soort komt van de parasiet Philornis downsi, een insect dat zijn eitjes in het nest van de vink legt en waarvan de larven zich voeden met het bloed van de vinkenkuikens. Met als gevolg dat veel kuikens die eerste kwetsbare periode van hun leven niet overleven. CDF en San Diego Zoo hebben echter een programma ontwikkeld, waarbij ze de eieren en pas uit het ei gekropen kuikens uit het nest halen en overbrengen naar het Charles Darwin Research Station. Afgelopen februari werd die operatie voor het eerst uitgevoerd, en met succes! Begin februari werden 21 eieren overgebracht naar het fokstation en eind februari kroop daar het allereerste mangrovevinkje uit het ei om in de dagen erna gezelschap te krijgen van nog eens een dozijn kuikens. Na een dag of 15 met de hand gevoed te zijn werd een eerste groep jonge mangrovevinken in de loop van maart teruggebracht naar hun natuurlijke leefgebied aan de westkunst van Isabela. Daar zullen ze binnenkort worden losgelaten als welkome versterking van het mangrovevinkenbestand.
3
Populatieonderzoek aan de Galápagospinguin en –aalscholver Het jaar 2014 is het laatste jaar van een reeks van vijf, waarin de populaties van de Galápagospinguin en –aalscholver worden geteld en bestudeerd. Beide soorten komen alleen voor op de Galápagos Eilanden, waar ze zich voeden met vis en wat de aalscholver betreft ook met inktvis, die onder normale omstandigheden in de wateren rondom de Archipel in overvloed voorkomen. Onlangs zijn 223 pinguins en 37 aalscholvers waargenomen, waarvan bij 58 resp. 27 vogels gegevens als afmetingen en gewicht zijn genoteerd. Op zich levert één zo’n telling niet zo veel op, maar als straks vijf jaar onderzoek op een rij wordt gezet waarschijnlijk des temeer. Dat is vooral belangrijk, omdat beide soorten gevoelig zijn voor de sterke opwarming van het zeewater die zich eens in de grofweg 7 jaar voordoet. Omdat die opwarming zich altijd tegen het eind van het jaar aankondigt, wordt hij El Niño, het Kerstkindje, genoemd. Heftige El Niño’s hebben zich in 1982/3 en 1997/8 voorgedaan en sterk huisgehouden onder soorten als zeeleguanen, pinguins, aalscholvers en genten, die zich voeden met algen, plankton of vis, voedsel dat juist in tijden van sterke opwarming van het zeewater steeds schaarser wordt. Men schat dat de populaties van de Galápagospinguin en –aalscholver in beide genoemde jaren zelfs met meer dan de helft zijn afgenomen en jaren nodig hebben gehad om weer op peil te komen. En dan te bedenken dat het aantal pinguins wordt geschat op niet meer dan 1.400 en het aantal aalscholvers op slechts 600 tot 800 paren. Geen wonder dat men bepaald niet blij is met het bericht dat een volgende El Niño-periode op het punt staat toe te slaan. Veel diersoorten die op het land leven en daar hun voedsel zoeken, hebben trouwens weinig te duchten van El Niño, sterker nog meestal zorgt die door hogere temperaturen en meer neerslag juist voor een overmaat aan voedsel.
Aantal bezoekers Galápagos blijft stijgen Begin april bereikten ons de bezoekerscijfers van de Galápagos Eilanden van het jaar 2013. Toen bezochten 204.295 toeristen de archipel, 132.119 (65%) buitenlanders en 72.276 (35%) Ecuadoranen afkomstig van het vasteland. Van de buitenlandse bezoekers komen ruim 50.000 (35%) uit de VS, terwijl ook het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Canada en Australië belangrijke leveranciers zijn. Van de Ecuadoraanse bezoekers verbleef maar liefst 73% aan wal in één van de verblijfsaccommodaties op de bewoonde eilanden, terwijl meer dan de helft van de buitenlandse bezoekers (55%) aan boord van één van de vele cruiseschepen overnachtte. Qua leeftijd vertonen beide groepen, buitenlanders en Ecuadoranen, een opvallend verschil. Bestaat de groep Ecuadoranen vooral uit jongeren tussen de 26 en 35 jaar, de gemiddelde leeftijd van de buitenlanders daarentegen is, met een piek tussen 61 en 67 jaar, aanmerkelijk hoger. Tenslotte vermeldt het bericht de algehele conclusie die ons niet zal verrassen, namelijk dat de bezoekersaantallen blijven stijgen. En dan te bedenken dat het toerisme pas aan het eind van de jaren zeventig van de vorige eeuw op gang kwam, dat er in 1980 nog geen 20.000, in 1990 plm. 40.000 en in 2000 bijna 100.000 toeristen de archipel bezochten. 4
Hoe het zeeniveau de evolutie van soorten op de Galápagos beïnvloedde Tenslotte aandacht voor het in de redactionele inleiding genoemde “Special Paper” van de hand van Jason R. Ali van de Universiteit van Hong Kong en Jonathan C. Aitchison van de Universiteit van Sydney, getiteld “Exploring the combined role of eustacy and oceanic island thermal subsidence in shaping biodiversity on the Galápagos”. Elke bezoeker van de Galápagos Eilanden zal de kaart van de archipel wel ongeveer in zijn of haar hoofd hebben, met het grootste eiland, het langwerpige Isabela, geflankeerd door Fernandina, in het westen, een groepje centraal gelegen eilanden, bestaande uit Santiago, Santa Cruz en een aantal kleinere, en een drietal eilanden, San Cristóbal, Española en Floreana, in het zuidoosten. Een aantal kleine eilandjes in het noorden vergeten we voor het gemak maar even. Denk echter niet dat de archipel er in het verleden ook zo uitzag en om dat te illustreren duiken we in het verleden van de Galápagos Eilanden. Die hebben hun bestaan te danken aan de “hotspot” in de aardkorst die zich vlakbij het huidige Fernandina bevindt. Door erupties van lava zijn de ruim honderd eilanden, eilandjes en lavarotsen die samen de archipel vormgeven, ontstaan en dankzij het feit dat de Nascaplaat, waarop de archipel zich bevindt, met zo’n zes centimeter per jaar in oostelijke richting opschuift, hebben de Galápagos Eilanden hun huidige verspreiding gekregen. De oudste eilanden zijn het oostelijk gelegen San Cristóbal (2,4 tot 4 miljoen jaar oud) en Española (3,0 tot 3,5 miljoen jaar oud) en de jongste eilanden het westelijk gelegen Isabela (0,5 tot 0,8 miljoen jaar oud) en Fernandina (0,035 tot 0,07 miljoen jaar oud). Steek je echter ten oosten van de Galápagos Eilanden je hoofd diep genoeg onder water, dan tref je nog oudere eilandresten aan, maximaal zo’n 10 miljoen jaar oud, sterk geërodeerd en voor eeuwig onder water verdwenen. Het mag duidelijk zijn dat je alleen op de meest westelijk gelegen eilanden nog actief vulkanisme aantreft. Zo kwamen beide meest zuidelijk gelegen vulkanen op Isabela voor het laatst in 2005 en 2008 tot uitbarsting, terwijl de laatste eruptie op Fernandina in 2009 plaats vond. Het zeeniveau is echter niet altijd geweest zoals we het nu kennen. Tijdens een reeks van ijstijden was het niveau een stuk lager en in een grafiek uitgezet zou je in één oogopslag kunnen zien dat er gedurende de laatste één miljoen jaar meer dan tien periodes van extreem laag water zijn geweest, tussen de 100 en ruim 200 meter onder het huidige niveau,. 5
Die extreem lage niveaus hadden steeds een relatief korte tijdsduur, “slechts” enkele tienduizenden jaren en werden steeds afgewisseld door een veel langere interglaciale periode, waarin het zeeniveau beduidend hoger was. Bekijk je een kaart van de Galápagos Eilanden, waarop de dieptes van 100 en 200 meter zijn aangegeven, dan wordt duidelijk dat in tijden van extreem laag water (< -200 m) Fernandina, Isabela, Santiago en Santa Cruz, samen met een aantal kleinere eilandjes, gedurende enkele tienduizenden jaren één groot eiland vormden. Vertegenwoordigers van de landfauna, zoals de verschillende soorten reptielen en rijstratten, kregen daardoor toegang tot een veel groter gebied dan hun voorouders in de tijd dat er nog sprake was van afzonderlijke eilanden. Tijdens perioden van extreem laag water kwamen nauwverwante soorten die al een hele tijd op verschillende eilanden, en dus van elkaar gescheiden, hadden geleefd en daardoor langzaam maar zeker onderlinge verschillen waren gaan vertonen, weer met elkaar in contact. En mits ze nog niet te veel van elkaar waren gaan verschillen, gingen ze zich onderling ook weer voortplanten. Tot het water weer ging stijgen, het grote centrale eiland weer in meerdere, kleinere uiteenviel en er weer verschillende eilandpopulaties ontstonden, die langzaam maar zeker door evolutie weer elk hun eigen kenmerken gingen ontwikkelen. Zoals bekend hebben wij de laatste ijstijd nog maar pas achter ons gelaten. Maar over ongeveer 80.000 jaar zal er ongetwijfeld weer een volgen, tijdens welke het zeeniveau opnieuw sterk zal dalen en dat grote centraal gelegen eiland in de Galápagosarchipel wederom vorm zal krijgen. En al die soorten die deel uitmaken van die landfauna, weer lekker door elkaar gehusseld worden.
Voer voor schildpadden Een groep van 10 boerenfamilies die in het hoogland van Santa Cruz hun bedrijf heeft, besloot mee te helpen bij het in gevangenschap fokken van 1249 reuzenschildpadden in het fokcentrum van het Nationale Park Galápagos, Fausto Lliereno, door middel van de levering van voer. Drie maal in de week komen parkwachters naar de aldaar gelegen plaatsjes Santa Rosa, Cascajo en Camote om daar blad en stengels van verschillende soorten bonen te verzamelen. Dit zijn planten die in de regentijd zeer snel groeien. Bij het snijden van de stronken of zachte delen van de planten laten de parkwachters de stammetjes staan. Die worden dan weer door de boeren gebuikt om daarmee een levende omheining van
hun terrein te voltooien. Op de aangewezen dagen wordt om 7.30 met oogsten begonnen en om 12 uur wordt dat werk beëindigd. De parkwachters gaan terug naar het centrum met drie kubieke meter voer, dat door hen wordt verdeeld over de verblijven van de jonge dieren van het fokcentrum en de volwassen schildpadden.
6
Resultatenrekening 2013 Donaties
14.755,18
Rente
231,25
Charles Darwin Foundation
12.750,00
Publicaties
700,49
Secretariaatskosten
Vriendendag donatie
318,12
FIN totaal
1.494,30 16.798,85 Balans per
Triodos Triodos spaarrekening totaal
1.177,98 21.218,12 22.396,10
1.364,43
Bankkosten
165,21
Website
434,88
Vriendendag
419,45
FIN
310,00
saldo
654,39
totaal
16.798,85
31-12-2013 Vaste reserve
3.000,00
Reserve 31-12-2013
52,62
Overlopende posten
19.343,48
totaal
22.396,10
Toelichting ING bank rekening opgeheven per 26- maart 2013 Uitbetaling aan CDF wacht op groen licht volgende fase Floreana project Overlopende posten Donatie CDF reservering 2012
6.550,78
reservering 2013
12.750,00
totaal reservering CDF Secretariaatskosten Vriendendag reiskosten
19.300,78 1.053,85 318,12
totaal kosten
1.371,97
Donaties 2013 in 2014 betaald
1.329,27
totaal
42,70
totaal overlopende posten
19.343,48
Vergelijkend overzicht 2011-2014 2011 Inkomsten Donaties Rente Vriendendag FIN totaal
2012
realisatie
2013
2013
budget
realisatie
2014 budget
14.818
14.393
14.000
14.755
14.140 60
50
160
150
231
647
0
0
318
0
0
0
0
1.494
1.500
15.515
14.553
14.150
16.798
15.700
12.540
8.438
10.000
12.750
12.000
Uitgaven Naar Ch. Darwin Foundation Galapagos Darwin Trust
900
0
0
0
0
1.197
2.103
1.950
1.530
1.550
Website
216
429
450
435
450
Publicaties
779
1.123
1.250
700
700
Vriendendag/diversen
317
485
0
419
500
0
0
500
310
500
Secretariaatskosten
FIN Batig saldo totaal
3.234
1.975
0
654
0
15.515
14.553
14.150
16.798
15.700
7
Zeer gewaardeerde, geachte Donateur, Van de gelegenheid van het verschijnen van dit Galápagos Nieuws maken wij gebruik u te verzoeken uw donatie voor het lopende jaar aan ons over te maken. Onze hartelijke dank aan diegenen die dit reeds hebben gedaan.. Ter herinnering: u bepaalt zelf de hoogte van uw jaarbijdrage, elk bedrag is welkom. Bij een minimum gift van € 30 ontvangt u behalve het op onregelmatige tijden verschijnende Nieuws Online 2 x per jaar het Engelstalige, door onze zusterorganisatie in Londen uitgegeven Galapagos Matters samen met ons Galápagos Nieuws. Aan donateurs die minder bijdragen, kunnen wij wegens de kosten helaas de Galapagos Matters niet sturen. Ter informatie: De gemiddelde jaardonatie bedroeg in de afgelopen jaren ruim €50. U wordt lid-voor-het-leven door een eenmalige schenking van € 500. Voor het voldoen van uw bijdrage kunt u, als u dit wenst, gebruik maken van automatische incasso. Hieronder treft u een machtigingsformulier aan. Met ingang van dit jaar zijn de voorwaarden voor een periodieke schenking vereenvoudigd. Deze hoeft niet meer in een notariële akte te worden vastgelegd, een onderhandse overeenkomst is voldoende. De gever mag het gehele bedrag van de inkomstenbelasting aftrekken. De minimum periode voor zo’n schenking bedraagt 5 jaar. Wendt u zich voor een formulier tot de penningmeester (
[email protected] - tel. 0521 341136) Herinnering: Onze penningmeester moet tot zijn grote spijt melden dat het een groot aantal donateurs vorig jaar is ontschoten om de bijdrage te voldoen. Wij zijn de “schuldigen” zeer dankbaar als zij in de komende tijd beide bijdragen, 2013 en 2014 wilt overmaken. Wij zullen het zeer waarderen, wanneer diegenen die hun donateurschap niet wensen voort te zetten ons dit melden. Aan Vrienden van de Galapagos Eilanden. H. Hageman, Penningmeester Egginklaan 16 7971CA Havelte
Machtiging
Naam: Hr/Mevr. ……………………………………………. Adres: ………………………………………………………. Woonplaats: ………………………………………………… Postcode: …………………………………………………… IBAN: ……………………………………………………….. Geeft tot wederopzegging toestemming aan de Stichting Vrienden van de Galapagos Eilanden voor automatische incasso van zij/haar donatie. Donatie € ……… per jaar te voldoen in ….. termijnen (max 12) Gewenste betaaldata: ………………… (standaard is eind mei) De incasso vindt maximaal 1x per maand tegen het einde van de maand plaats. Handtekening voor akkoord:
datum:
8
