Zoeken naar evidence Faridi van EttenEtten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008
Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best beschikbare bewijs (evidence) evidence) in samenhang met kennis/ervaring zorgverlener en de voorkeur van de patië patiënt De evidence is verkregen door systematisch onderzoek EBP grote vlucht in gezondheidszorg
1
Evidence-based beslissingen ntur ë i t Pansen, voorke
Art s
we
, ve
r
klin plee isch e e gku x pe rtis ndi e g
e
Evidence
Keuze, beslissing
Evidence-based werken Uiteindelijk doel: kwaliteit patiëntenzorg verbeteren
2
Maar wat is evidence? Wetenschappelijk bewijs verkregen via gedegen systematisch literatuuronderzoek
Hiërarchie van evidence Verschil in mate van evidence Sterke -> zwakke Niveau van bewijskracht (level of evidence) Soms moet de beslissing genomen worden op zwakke evidence
3
Niveaus van bewijskracht voor therapie
Vertekening
Bewijskracht
Systematische review (SR) van RCT’ RCT’s Ger Gerandomisseerde gec gecontroleerde trial (RCT) Cohortonderzoek NietNiet-vergelijkend onderzoek Mening van deskundigen
Systematische review Hoogste niveau bewijskracht Gestructureerd en overzichtlijk gezocht naar originele studies voor bepaalde vraag Goed geformuleerde PICO Uitgebreide zoekactie Kritisch beoordeeld op kwaliteit
Basis evidence-based richtlijnen
4
Wat zijn de voordelen van EBP? Verbetering kwaliteitszorg Professionalisering verpleegkundig beroep Verantwoording zorg verbeteren Afname van variatie in zorg Professionalisering van multidisciplinaire communicatie
EBP: 5-staps methode 1. Vertaal klinisch probleem in goede zoekvraag
2. Zoek efficiënt naar beste bewijs 3.
Beoordeel gevonden evidence kritisch
4.
Pas toe in eigen praktijksituatie
5.
Evalueer regelmatig
Evidence zoeken = stap 1en 2
5
Formuleren zoekvraag PICO Uit EBM Hulpmiddel om vraag helder krijgen Vraag opdelen in opzoekbare componenten
PICO P I
Patiënt, Probleem, Populatie Interventie
C
Comparison, Vergelijking
O
Outcome, Uitkomst
6
Voorbeeld PICO-casus Een patië patiënt vraagt: “Mijn zoon ligt op dit moment thuis in bed met een flinke verkoudheid. Hij heeft binnenkort tentamens en moet eigenlijk hard aan de studie. Kan hij extra vitamine C innemen zodat hij sneller opknapt en zich daardoor weer goed kan concentreren op zijn tentamens?” tentamens?”
Heeft vitamine C invloed op de duur van verkoudheid?
PICO? P. Patië Patiënt, probleem:
Verkoudheid, verkouden patiënt
I. Interventie:
Vitamine C
Engels: cold, common cold
Engels: vitamin c
): C. Vergelijking (comparison (comparison):
O. Uitkomst (outcome ): (outcome):
Niets, placebo of geen vitamine C
Bekorting duur verkoudheid
7
Is een PICO altijd nodig? PICO niet: Achtergrondvragen Algemene vragen, over een ziektebeeld, kennisvragen
PICO wel: Voorgrondvragen Bepaalde specifieke patië patiëntengroep Voor - en nadelen éne behandeling t.o.v. andere
PICO? Wat zijn de verschijnselen van een delirium? delirium? Wat zijn de complicaties bij asthma? asthma? Kunnen verpleegkundige kraanwater gebruiken voor het reinigen van wonden of is een fysiologische zoutoplossing beter? Heeft een antianti-decubitusmatras de voorkeur boven het verhogen van het aantal wisselliggingen?
8
Evidence-based zoeken Op systematische en transparante wijze zoeken naar de ´beste´ evidence uit de literatuur Onderdeel van EBP
Nodig bij zoeken Toegang online databases Computerkennis en enige ervaring Woordenboek NE, EN Wellicht eerst cursus zoeken volgen Wellicht advies bibliotheek/informatiespecialist
9
Zoeken Richtlijnen
Vo ev orb id ew en ce erk te
Samenvattingen beoordeelde evidence
Systematische reviews Originele artikelen Informatie over ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening)
Zoeken WIP, Werkgroep Infectie Preventie CBO
Eenvoudiger zoeken
Oncoline Richtlijnen
Levv
Samenvattingen beoordeelde evidence
Systematische reviews Complexer zoeken
Originele artikelen Ziektebeelden achtergrondinformatie, mening
Ned. Tijdschr. voor EBP Evidence Based Nursing
Cochrane Library PubMed SR-filter PubMed, CINAHL, Invert Invert, NAZ, Verpleegkundig Vademecum
10
Zoeken aan de hand van voorbeeld-casussen
Vraag 1: U wilt weten of u in het ziekenhuis voor de dagelijkse patiëntenzorg uw handen alleen hoeft te reinigen met water en zeep, of dat een handalcohol nodig is om infectieverspreiding te verminderen.
11
PICO? P. Patië Patiënt, probleem:
Handreiniging, handhygiëne
I. Interventie:
Water en zeep
C. Vergelijking:
Handalcohol
O. Uitkomst (outcome ): (outcome):
Vermindering infectieverspreiding, overdracht micro-organismen
Zoeken Werkgroep Infectie Preventie, WIP
CBO Oncoline Richtlijnen
Levv
Samenvattingen beoordeelde evidence
Systematische reviews Originele artikelen Ziektebeelden achtergrondinformatie, mening
12
www.wip.nl
Kan ik voor de dagelijkse patië patiëntenzorg in het ziekenhuis mijn handen reinigen met water en zeep, of is een handalcohol aanbevolen om infectieverspreiding infectieverspreiding te verminderen?
13
Vraag 2 Kunnen verpleegkundigen kraanwater gebruiken voor het reinigen van wonden of is een fysiologische zoutoplossing beter?
14
Zoeken Richtlijnen Samenvattingen beoordeelde evidence
Nederlands Tijdschrift voor EBP
Systematische reviews Originele artikelen Ziektebeelden achtergrondinformatie, mening
15
16
Vraag 3 Kan sucrose worden toegepast als pijnbestrijdingsmiddel bij pasgeborenen die een pijnlijke ingreep moeten ondergaan, zoals een hielprik?
PICO? P. Patië Patiënt, probleem:
Pasgeborene die pijnlijke ingreep ondergaat
I. Interventie:
Sucrose
C. Vergelijking:
Geen of ander middel
O. Uitkomst:
Pijnvermindering
17
Zoeken CBO Richtlijnen
Synthesis & synopsis van evidence
Systematische reviews
Originele artikelen
Richtlijnen CBO
www.cbo.nl
18
Is er een systematische review te vinden?
19
PubMed MEDLINE: grootste internationale (bio)medische database Gratis toegankelijk: www.pubmed.gov > 17 miljoen referenties, ± 5000 vnl. Engelstalige (bio)medische tijdschriften Sterk in verpleegkundige literatuur, verpl. tijdschriften Up to date: bijna dagelijks nieuwe referenties
www.pubmed.gov
20
PubMed Clinical Queries: Systematic Reviews Scroll naar beneden naar de optie:
Find Systematic Reviews onder de Clinical Queries
21
Cochrane review
Cochrane Review Systematische Review van therapie-studies Kwalitatief goed Geschreven door medische deskundigen Regelmatig geupdate
22
Vraag 4 U hoorde dat het niet meer nodig is om te doen aan borstzelfonderzoek. Het zou namelijk niet de sterftekans verminderen. U bent verrast, want jarenlang werd dit toch juist aangeraden?
23
Zoeken Richtlijnen
Oncoline CBO
Samenvattingen beoordeelde evidence
Systematische reviews Originele artikelen Ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening)
24
25
CBO richtlijn mammacarcinoom 2008
26
Wij zoeken de verwijzing op
Richtlijnen Samenvattingen beoordeelde evidence
Systematische reviews
Cochrane Library PubMed SR-filter
Originele artikelen Ziektebeelden, achtergrondinformatie, opinie (mening)
27
28
Samenvatting Evidence-based werken heeft als uiteindelijk doel: patiëntenzorg verbeteren Evidence-based zoeken is het op systematische en transparante wijze zoeken naar de ´beste´ evidence uit de literatuur
Links en bronnen – – – – – – –
WIP www.wip.nl/ www.wip.nl/ Oncoline www.oncoline.nl/ www.oncoline.nl/ LEVV www.levv.nl/ CBO www.cbo.nl PubMed www.pubmed.gov Nederlands Tijdschrift voor EBP (abonnement, BSL) Cochrane Library (abonnement, abonnement, Wiley) Wiley)
– Praktische handleiding PubMed Faridi van EttenEtten-Jamaludin, Jamaludin, Rikie Deurenberg. BSL, BSL, 2e herz. herz. dr, dr, 2008. ISBN 9789031351794
29
