HET NIEUWS
©©Griet Deknopper
Beeld van de maand
“Zo voel ik mij” Griet Deknopper is docent lerarenopleiding met loopbaanonderbreking. Vorig jaar trok ze naar Palestina. Daar bezocht ze scholen in vluchtelingenkampen en organiseerde workshops beeldende expressie met kinderen en jongeren op de Westelijke Jordaanoever. “Wat wil je over jezelf aan andere kinderen in de wereld vertellen?” was de opdracht. Een dertienjarige jongen uit Ramallah maakte dit zelfportret. Vandaag toont hij het via Klasse aan 200.000 leraren. Begin februari vertrekt Griet opnieuw op expeditie naar onderdrukt gebied. Om lokale leraren te ondersteunen en Vlaamse leraren te inspireren. Volg Griet op www.klasse.be/leraren en op www.schoolexpeditie.org.
4
• Klasse voor Leraren
Klasse voor Leraren •
5
HET NIEUWS
Vinger opsteken werkt niet
Hersenen actiever naarmate ze ouder worden Hersengebieden die bepaalde denkfuncties uitvoeren, zoals beslissingen nemen, worden actiever naarmate tieners ouder worden. Dat stelt Esther Keulers (Universiteit Maastricht) in haar proefschrift.
Enkel de sterkere leerlingen steken hun vinger op tijdens de les. Wie twijfelt of geen zin heeft, let niet op en haakt af. Dat blijkt uit The Classroom Experiment, een BBC-documentaire met pedagoog Dylan Williams (Universiteit Londen). Hij testte tien weken lang uit hoe je leerlingen beter bij de lessen betrekt. Alle leerlingen kregen een bordje. Telkens als de leraar een vraag stelde, schreven de leerlingen het antwoord op. Op hetzelfde moment staken ze hun antwoord in de lucht. Op die manier moest iedereen zijn aandacht bij de les houden, ook omdat Williams de leraar tussendoor leerlingen liet aanduiden. Verder begon elke dag met een sportmoment. En in plaats van punten kregen de kinderen persoonlijke feedback. “In het begin hadden ze er een hekel aan”, zegt Williams in de documentaire. “Sterkere leerlingen kregen minder aandacht dan ze gewoon waren. Kinderen die het gewend waren om zich te verstoppen, moesten plots veel actiever worden.” De resultaten zijn spectaculair. In tien weken tijd gingen leerlingen dubbel zo snel vooruit. Ze waren meer gericht op hun eigen leerproces. Op de koop toe kregen de stillere kinderen meer zelfvertrouwen. Check het filmpje over uitwisbare bordjes op TV.Klasse. www.klasse.be/ga/bordjes
Keulers onderzocht adolescenten tussen 13 en 21 jaar, zowel via hersenscans als neuropsychologische testen. Ze ging de ontwikkeling van denkfuncties na, zoals beslissingen nemen en reacties onderdrukken. De hersengebieden die veranderen in de tienerjaren liggen verspreid door het brein. Veel van die hersengebieden werken samen in netwerken. De communicatie ertussen verbetert met ouder worden. De uitkomsten van het onderzoek zijn van belang voor de manier waarop we naar tieners kijken. Zo gaan we er in het huidige onderwijssysteem vaak van uit dat leerlingen al behoorlijk goed in staat zijn tot zelfstandig werken, terwijl dat een vaardigheid is die zich in de tienerfase nog ontwikkelt. Er bestaan ook beduidende verschillen tussen jongeren. Zo zijn meisjes sneller dan jongens tijdens taken waarin ze een beslissing moeten nemen.
procent van de kinderen van de derde kleuterklas ging minstens 220 halve dagen naar school tijdens het schooljaar 2009-2010. Het schooljaar daarvoor lag dat aantal nog 4,5 procent lager. Zesjarige leerlingen die dat minimum aantal dagen niet halen, moeten bij het CLB een taalproef afleggen. Wie niet slaagt, moet een extra jaar les volgen in een Nederlandstalige kleuterklas. Vorig schooljaar slaagden acht op de tien kinderen die de taalproef aflegden.
6
• Klasse voor Leraren
Maken rekenmachines je dom? ‘Dit apparaat maakt je dom.’ Die waarschuwingstekst moet volgens de Nederlandse hoogleraar Ruud Schotting op rekenmachines staan. Door het blinde gebruik ervan missen veel eerstejaars in het hoger onderwijs elementaire rekenvaardigheden. Volgens Schotting weten de studenten niet hoe ze haakjes moeten wegwerken of vierkantswortels moeten berekenen. “Er is iets grondig mis met de wiskundelessen in onze secundaire scholen. Als je leerlingen al te vroeg met de grafische rekenmachine laat werken, doen ze vaak de wiskundige basisvaardigheden niet op”, zegt Schotting in De Telegraaf. Uit het recentste PISA-onderzoek blijkt nochtans dat Nederlandse vijftienjarige leerlingen goed scoren op wiskundige geletterdheid. In Europa staan ze op de vijfde plaats.
Populair op de speelplaats
Graag meer aandacht voor welbevinden
Op de speelplaats wil elk kind erbij horen. Kinderen met een beperking des te meer. Waardoor voelen die kinderen zich opgenomen in of net verstoten uit een groep als ze spelen? Dat onderzocht dr. Nancy Spencer-Cavaliere (University of Alberta, Canada). Er zijn drie sleutels.
In het Vlaamse basisonderwijs is er nog te weinig aandacht voor de emotionele ontwikkeling van kinderen, zowel in de eindtermen als in de les zelf. Dat blijkt uit de masterscriptie van Kristiaan Pipijn (Universiteit Antwerpen).
Een eerste cruciale stap is toegang tot het spel. Erbij horen begint met zelf te vragen of je mee mag spelen en een positief antwoord daarop, of uitgenodigd worden om mee te spelen. Ten tweede willen kinderen zich een gelijkwaardige deelnemer voelen. Ze willen een betekenisvolle, belangrijke rol spelen in het spel. De derde sleutel is vriendschap, iemand hebben op wie je kunt bouwen en die je vertrouwt. Daardoor maken de kinderen zich minder zorgen over hun prestaties in het spel en kunnen ze zich gewoon amuseren omdat ze zich in een veilige omgeving voelen. “Voor kinderen met een beperking is spelen op de speelplaats een extra uitdaging”, zegt Spencer-Cavaliere. “Je bent immers afhankelijk van andere kinderen. Die gaan niet altijd even goed om met verschillen of begrijpen ze niet.”
In de eindtermen ligt de nadruk sterk op sociale vaardigheden. Scholen focussen bijgevolg veel meer op die sociale vaardigheden en minder op emotionele ontwikkeling. Pedagogische begeleiders bevestigen dat. Toch merken zij dat de aandacht voor het welbevinden en de emotionele ontwikkeling in scholen gegroeid is dankzij het gok-decreet. Het daagt leraren uit om naar de volledige ontwikkeling van een kind te kijken. Materialen zoals de ‘Axenroos’ en ‘Het huis vol Axen en gevoelens’ bevorderen het welbevinden en de emotionele ontwikkeling. Leraren hebben in hun dagelijkse omgang met kinderen vooral onbewust aandacht voor de emotionele ontwikkeling. Bewuste aandacht komt er pas voor een kind met problematisch gedrag.
Klasse voor Leraren •
7
HET NIEUWS
Lerarenberoep aantrekkelijker De Vlaamse Regering en de sociale partners sloten een akkoord van cao af voor de verschillende sectoren binnen het onderwijs. Daarin zijn verschillende nieuwe maatregelen opgenomen die het beroep van leraar aantrekkelijker moeten maken. De afspraken gelden voor de jaren 2010 en 2011.
Alle onderwijsniveaus
• Als je deelneemt aan lokale inspraakorganen die opgericht zijn op basis van een wet of een decreet krijg je daarvoor dienstvrijstelling. • Je inrichtende macht moet vanaf 1 september 2011 een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand afsluiten voor jou en al je collega’s. • Volgende maatregelen moeten je uiterlijk vanaf 1 september 2011 vlotter aan een vaste benoeming helpen: `` alle betrekkingen worden vacant verklaard in het GO!; `` als je in het GO! de enige kandidaat bent, kan je school een vaste benoeming enkel nog weigeren als je als laatste evaluatie een ‘onvoldoende’ hebt gekregen; `` betrekkingen van personeelsleden die ter beschikking worden gesteld wegens ontstentenis van betrekking wegens definitieve ongeschiktheid worden vacant verklaard. Er wordt ook onderzocht of personeelsleden die minder dan een halftijdse opdracht uitvoeren onder bepaalde voorwaarden sneller het TADD-statuut kunnen krijgen. • Als je opnieuw start na een ernstige of langdurige ziekte,
kun je vanaf 1 september 2011 in bepaalde omstandigheden met ‘verminderde prestaties’ werken. • Een aantal maatregelen vergemakkelijken de combinatie werk en gezin: `` je kunt vrijgesteld worden om het verplichte voorbereidingsprogramma adoptie te volgen; `` je krijgt vanaf 1 september 2011 ook vaderschapsverlof als je de partner van de biologische moeder bent; `` je kunt ouderschapsverlof opnemen tot je kind twaalf jaar is. Dat kan vanaf 1 september 2011 in twee periodes als de zomervakantie ertussen valt of voor een vijfde van je opdracht.
Basis- en secundair onderwijs
• De verbetering van de arbeidsomstandigheden en -voorwaarden van het meester-, vak- en dienstpersoneel en de busbegeleiders wordt geëvalueerd. In afwachting daarvan is er een budget om hun arbeidsomstandigheden verder te verbeteren. • In het basisonderwijs versterken bijkomende middelen vanaf 1 september 2011 de administratieve ondersteuning. • Plage-uren inrichten wordt vanaf 1 september 2011 beperkt in het basisonderwijs.
Basiseducatie
• Als je in een centrum voor basiseducatie werkt moet de directie je vanaf 1 mei 2011 vóór de start van het schooljaar schriftelijk bevragen over de dagen en dagdelen waarop je bij voorkeur wilt werken, inclusief je voorkeur voor avond- en weekendwerk.
Hoger onderwijs
• De overheid zal een werkgroep oprichten om na te gaan of en hoe de verschillende salarisschalen voor de personeelsleden van de universiteiten en de hogescholen tegen eind 2012 kunnen geharmoniseerd worden. • Je zult bij deeltijdse loopbaanonderbreking vanaf 1 september 2011 ook een vermindering met een vijfde kunnen opnemen. Veel van deze maatregelen zijn ingegaan op het ogenblik dat de cao’s ondertekend werden (10/12/2010). Als dat niet het geval is, wordt de ingangsdatum uitdrukkelijk vermeld. De volledige tekst van de cao’s raadpleeg je via www.ond.vlaanderen.be/cao.
8
• Klasse voor Leraren
IN HET KORT ➜ Lieven Viaene is de nieuwe inspecteur-generaal van de Vlaamse onderwijsinspectie. Hij was coördinerend directeur van de scholengemeenschap
Rijke Chinezen plannen elitekleuterscholen
O.L.V. van Groeninge uit Kort rijk. Hij is pedagoog en behaalde ook een bachelordiploma wiskunde-fysica-economie.
➜ De toetertest, die bij heel wat vijfjarige kleuters wordt afgenomen, is niet representatief voor wat kleuters echt kunnen. In de derde kleuterklas gebruiken de kleuteronderwijzers die test om na te gaan of kleuters naar het eerste leerjaar kunnen gaan. Alle onderwijskoepels raden hun scholen af om de test te gebruiken.
➜ Aanwezig zijn in het kleuteronderwijs is meebepalend voor de schooltoelage en sinds 1 september 2010 is het een toelatingsvoorwaarde voor het gewoon lager onderwijs. Kinderen die niet voldoende naar school zijn geweest, moeten eerst slagen voor een taalproef. Daarom ontwierp het ministerie van Onderwijs en Vorming de kalender 'halve dagen aanwezigheid'. Met dat hulpmiddel gaan scholen na of een nietleerplichtige kleuter nog een voldoende aantal halve dagen aanwezigheid kan behalen. www.ond.vlaanderen.be/ basisonderwijs/kleuterparticipatie
[CHINA] Vier rijke Chinese zakenvrouwen reizen door Europa om er de beste scholen te vergelijken. De Chinese regering wil private kleuterscholen toelaten omdat ze zelf niet genoeg middelen heeft om kleuteronderwijs op hoog niveau te financieren. “Sommige scholen in Europa doen middeleeuws aan”, zegt Zhou Hongxia, zakenvrouw op bezoek in het Britse Eton. “Maar de kinderen bereiken hier veel. Dan kunnen Chinese kinderen dat ook”, maakt ze zich sterk. Zhou en haar vrienden willen Chinese kinderen optimale kansen geven om later te studeren aan internationaal gerespecteerde scholen. Ze vrezen dat zelfs kinderen van rijke ouders in China door het bestaande kleuteronderwijs een achterstand oplopen die hun later misschien fataal wordt. Premier Wen Jiabao geeft toe dat het Chinese onderwijs in zijn geheel tekortschiet om de creatieve geesten en goede managers te vormen die het snel groeiende land nodig heeft. Maar voorlopig wil de overheid de andere onderwijsniveaus nog niet uit handen geven aan de privésector. “Dat is een alleen een kwestie van tijd”, aldus Zhou. Dan wordt de onder wijssector pas echt een winstgevende zaak voor Chinese ondernemers.
Méér onderwijsnieuws? Elke woensdag kant-en-klaar in je mailbox.
Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...? Abonneer je op de nieuwsbrief van LERARENDIRECT of lees het nieuws op www.lerarendirect.be.
Ben je directeur of secretariaatsmedewerker? Abonneer je op de nieuwsbrief van SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op www.schooldirect.be.
Klasse voor Leraren •
9
