Fotoalbum Bornhof uit de jaren zestig
Smaken verschillen, leuk!
Het Regionaal Archief Zutphen heeft een aanvulling gekregen op het archief van Het Bornhof in Zutphen. Onder de aanwinsten bevindt zich een inventaris van de goederen en een fotoalbum (1960-1969).
foto’s van goederen staan er afbeeldingen van medewerkers en bewoners in. Het zijn foto’s uit het dagelijks leven, speciale gelegenheden en van uitjes naar bijvoorbeeld Rotterdam. Ook zijn er krantenknipsels opgenomen. Het album begint met artikelen en foto’s van de nieuwbouw aan de Varkensweide. Ook is er veel aandacht voor het 350jarige bestaan dat in 1961 gevierd werd met een maaltijd voor provisoren en ‘provenieren’, bewoners. Tijdens het diner zongen de gasten Fotoalbum
Een opvallend stuk uit de aanvulling is een boek uit 1878 met een groene, linnenband met geel koperbeslag op de hoeken. Het is – zoals in goudbestempeling op het leren etiket staat vermeld – een ‘inventaris van de goederen behorende aan het gesticht Het Bornhof te Zutphen’. Per gemeente is het goederenbezit aangegeven. Zo bezat het Bornhof in de gemeente Warnsveld meerdere erven zoals Rienderink, Schurink en Oye, maar ook weilanden, bossen en heidegronden. Per goed zijn de oppervlakte, soort van eigendom, naam van belastingplichtige en inkomsten vermeld. Wie wil weten hoe de boerderijen eruit hebben gezien, kan eens kijken in een fotoalbum dat mevrouw Reijers-Soeters in en over de periode 1960-1969 heeft gemaakt. Naast de
2
liedjes die mevrouw Reijers op bestaande melodieën had gemaakt. De heer Fleers begeleidde de liedjes op zijn accordeon. Het fotoalbum en alle andere documenten van het Bornhof zijn in te zien bij het Regionaal Archief Zutphen.
Column
Mijn werkkamer ligt aan de Kuiperstraat in Zutphen. Mijn overburen zijn de ambtenaren die werken in het ‘nieuwe’ stadhuis, een ontwerp van architect Thomas Rau. Als het raam van mijn kamer open staat, dwarrelen flarden van gesprekken van voorbijgangers bij mij binnen. Soms zijn die voorbijgangers toeristen die aan de hand van een routebeschrijving een wandeling door Zutphen maken. Hun beoordeling van het stadhuis verschilt nogal. Een greep uit wat ik de laatste weken heb opgevangen: - Vier 55-plussers in trainingspak: “Wat een lelijk gebouw! Je zult er maar tegenover wonen. Hoe kunnen ze dat die mensen aandoen?” - Een mevrouw in keurige broekrok tegen haar partner met hoed: “Karel, dit is een ergonomisch gebouw. Hoor je, een ergonomisch gebouw. Prachtig!” - Een jonge vader beklopt goedkeurend het houtwerk van de raamkozijnen van het stadhuis en zegt tegen zijn kinderen, enthousiast omhoog wijzend,: “Jongens, dat groene spul is koper.” Hun reactie: “Mogen we een ijsje?”.
Smaken verschillen. Dat dat van alle tijden is, vind je in musea, bibliotheken en archieven. Een schilderij van Rembrandt dat door sommige van zijn tijdgenoten als lelijk werd bestempeld, heeft nu een ereplaats in een museum; een bestseller uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw wordt in de bibliotheek nog maar sporadisch uitgeleend; uit archiefstukken blijkt dat een in aanzien staande burger na zijn overlijden van zijn voetstuk is gevallen. We zien het anders en we beoordelen het anders, elk op onze eigen wijze. Ja, en dat is leuk en soms zelfs interessant. De vereniging van Vrienden van de Stedelijke Musea Zutphen heeft - kort gezegd - tot doel het bevorderen van belangstelling voor de Stedelijke Musea te Zutphen en van de bloei van de kunst in Zutphen en elders. Voor een klein bedrag per jaar kunt u Vriend worden, waarna u vrijwel iedere dag gratis een smaakmakende duik in de geschiedenis kunt nemen in het Stedelijk Museum of uw smaak op het gebied van moderne kunst op de proef kunt stellen in het Museum Henriëtte Polak. Natuurlijk kunt u daarna, zij het niet gratis, een ijsje eten bij de Italiaan. Daar hebben ze heel veel smaken.
Tot ziens in de Bibliotheek, het Archief, de Musea of bij de Italiaan, Rixt Zuidema, voorzitter van de Vereniging van Vrienden van de Stedelijke Musea Zutphen BAM
Magazine
Makkelijk Lezen Plein
3
In Nederland heeft 10% van de basisschoolleerlingen problemen met lezen. Deze problemen kunnen voortkomen uit dyslexie, auditieve-,visueleof verstandelijke handicaps of een taalachterstand. Speciaal voor deze kinderen is in de bibliotheek in Zutphen een Makkelijk Lezen Plein ingericht. een krantenartikel te lezen of zelfstandig een formulier in te vullen. Vroegtijdige ontdekking van leesproblemen is dus van groot belang.
Makkelijk Lezen Plein ingericht
Inrichting van het Makkelijk Lezen Plein (MLP) In 2003 is bibliotheek Zutphen met een onderzoek gestart naar de mogelijkheid om meer voor deze doelgroep te doen. Gelukkig worden er steeds meer materialen ontwikkeld voor kinderen en jongeren die een leesbeperking hebben. Ook biedt de moderne informatietechnologie juist voor hen veel mogelijkheden. Door het inzetten van deze materialen en middelen wil de bibliotheek deze kinderen en hun ouders een specifieke dienst op dit gebied leveren. Dit onderzoek heeft uiteindelijk geleid tot de inrichting van een Makkelijk Lezen Plein in de vestiging Zutphen en Makkelijk Lezen Plekken in Warnsveld, Gorssel en Lochem.
Voor kinderen met een leesbeperking is leesplezier niet of nauwelijks aan de orde. Deze kinderen lezen enkel noodgedwongen met als gevolg een gering taalbegrip en een kleinere woordenschat. Bibliotheekgebruik is voor deze groep bepaald niet vanzelfsprekend en is zeker geen eigen keuze. Toch moeten deze kinderen blijven oefenen. Net als alle andere kinderen moeten ook zij informatie verzamelen en verwerken voor hun werkstukken, spreekbeurten en boekbesprekingen. Het komt voor dat de leesproblemen pas in het vervolgonderwijs worden herkend, omdat de leerling door zeer goede intelligentie in staat is de problemen te omzeilen of te camoufleren.
blemen te omzeilen of te camoufleren. In het voortgezet onderwijs vallen deze jongeren op door slecht mondeling en schriftelijk taalgebruik, spreken of schrijven in korte zinnen, moeite met het aanleren van vreemde talen, een zwak werkgeheugen, een moeilijk leesbaar handschrift, een negatief zelfbeeld, faalangst, extreme spanning bij lees- en spreekbeurten, proefwerken en presteren onder tijdsdruk. Ook in hun verdere loopbaan blijven de problemen bestaan. Niet voor niets is geconstateerd dat er in Nederland meer dan één miljoen volwassenen functioneel analfabeet zijn. Dit betekent dat deze mensen niet in staat zijn
Bij de inrichting van het MLP zijn scholen voor basis- en voortgezet onderwijs, Onderwijs-begeleidingsdienst, afdeling onderwijs van de gemeente Zutphen en Stichting Balans betrokken.
De gemeente Zutphen heeft in 2003 een startsubsidie beschikbaar gesteld om een begin te maken met het MLP in Zutphen. Om dit MLP uit te breiden en ook in de andere vestigingen van Graafschap bibliotheken deze dienstverlening te kunnen bieden is in 2005 met succes een beroep gedaan op provinciale gelden voor bibliotheekvernieuwing. Voor extra benodigde financiering zijn er in 2006 contacten gelegd met het Bakkers Weeshuis Zutphen en Serviceclub Quota International. Quota heeft zich in 2006 ingespannen om gelden in te zamelen. Met name het door hun geBAM
Magazine
Materialen Op het MLP is veel en divers materiaal voor kinderen. Omdat boeken voor hen moeilijk toegankelijk blijven, is er op het plein veel audiovisueel en interactief materiaal te vinden: video’s, cd-roms, gesproken boeken, tijdschriften en spelleermaterialen.
Voor de doelgroep 0-6 jaar is ingestoken op het aanschaffen van spelleermaterialen en boeken die bijdragen aan de taalontwikkeling van het jonge kind. Een goede taalontwikkeling vergroot namelijk de kans op een goede leesontwikkeling. Ten behoeve van deze doelgroep zijn Bambino- en Mini-loco, pictoboeken, voorleeswoordenboeken, dvd’s en cd-roms ten behoeve van woordenschatuitbreiding aangeschaft.
Voor de doelgroep van 6 -12 jaar zijn boeken met een cd in meeleestempo aangeschaft. Deze boeken zijn speciaal geschreven voor kinderen met dyslexie, waarbij vooral opvalt dat de opmaak van de bladspiegel afwijkt van de “gewone” leesboeken. In deze boeken is rekening gehouden met de aversie van de doelgroep met het lezen en is bij de onderwerpkeuze en moeilijkheidsgraad gelet op aansluiting bij deze doelgroep. Een uitkomst voor kinderen met dyslexie zijn de luisterboeken. Op cd BAM
Magazine
worden volledige kinderboeken voorgelezen. Zo kunnen zij nu ook genieten van Harry Potter of Kruistocht in spijkerbroek. Daarnaast zijn er meer strips aangeschaft en kunnen tijdschriften worden geleend. Bij de aanschaf van informatieve materialen is gekozen voor informatieve dvd’s, cd-roms en spellen die taal, rekenen en topografie ondersteunen. Voor de doelgroep 12 jaar en ouder vormen de lees–en meeleesboeken en luisterboeken de hoofdmoot.
Dankzij de Quota-gelden kunnen er in het najaar van 2007 op alle locaties van Graafschap bibliotheken dyslexiehulpmiddelen worden geleend. Kinderen kunnen thuis uitproberen of een hulpmiddel bij hen past. Aangeboden worden: de Daisyspeler, een draagbare cd-speler voor het voorlezen van boeken op Daisy cd’s met een zoekfunctie; de Readingpen met de mogelijkheid om Nederlandse en Engelse woorden en getallen te lezen (‘scannen’), vervolgens te verklaren, te vertalen en hardop voor te lezen en Spika. Spika staat op een USB-stick, is daardoor niet aan een computer gebonden en leest
Computer op her makkelijk lezen plein.
om gelden in te zamelen. Met name het door hun georganiseerde benefietconcert met een optreden van pianist Jan Vayne was een groot succes. Op 23 januari 2007 heeft de voorzitter van Quota tijdens een feestelijke bijeenkomst namens meerdere sponsoren een cheque ter waarde van € 8.500,00 overhandigd aan de directeur van Graafschap bibliotheken. Het MLP is bedoeld voor kinderen en jongeren met leesbeperkingen, hun ouders, begeleiders en leerkrachten. Het gaat hierbij om leerlingen met dyslexie of met een taalachterstand en om kinderen met een auditieve, visuele of verstandelijke handicap. Graafschap bibliotheken richt zich op leerlingen van 0 tot 14 jaar uit de regio. Het is gebleken dat ook kinderen en ouders uit omliggende plaatsen graag gebruik willen maken van deze dienstverlening.
4
internet-, Word-, e-mail- en andere tekstbestanden voor. Voor ouders, begeleiders en leerkrachten zijnmet name informatieve boeken over dyslexie, dyscalculie, beelddenken en aan dyslexie gerelateerde onderwerpen aangeschaft.
Toekomst Binnen Graafschap bibliotheken is een coördinator verantwoordelijk voor inrichting en het onderhoud van het MLP. Er wordt aandacht besteed aan voorlichting over het MLP door de nieuwsbrief Pleinm@il uit te geven en lezingen te organiseren rond het thema dyslexie. De provincie Gelderland heeft medio 2007 Graafschap bibliotheken subsidie toegekend voor het realiseren van een databank Makkelijk Lezen Plein. Door middel van de digitaal beschikbare informatie worden betrokkenen verder geholpen in hun zoektocht naar “hoe kan ik het beste omgaan met mijn vorm van leeshandicap”. Op de site zullen de regionale zorgaanbieders en hulpverleners en bestaande methodieken worden vermeld. Deze informatie zal eind 2008 beschikbaar zijn.
5
'Wethouder Kunst en Cultuur over.... het archief '
Zo kom ik bij het archief. Wie kunnen er beter voor zorgen dat de geschiedenis toegankelijk wordt en het heden wordt vastgelegd? Dat doen de medewerkers van ons archief. Sommigen onder ons onderschatten nut en noodzaak van een archief. U kent ze vast, mensen die bij het woord archief onmiddellijk denken aan stoffige muffe ruimtes, saaie medewerkers. Het tegendeel is echter waar. In ons
saaie medewerkers. Het tegendeel is echter waar. In ons Zutphense archief werken zeer actieve, betrokken mensen die bijzonder geïnteresseerd zijn in onze geschiedenis. Deze mensen hebben ervoor gezorgd dat het archief de moeite waard is en blijft. Een compliment is dan ook op zijn plaats.
Onlangs is het archief weer helemaal aangepast aan de eisen van deze tijd. En dat is belangrijk want het archief moet activiteit uitstralen. Omdat de ruimte die hier tot mijn beschikking staat onvoldoende is kan ik u niet uitleggen hoe mooi en licht het archief is geworden, maar raad ik u aan om eens een bezoek te brengen. Dan kunt u met eigen ogen zien en ervaren dat het
Uitgelicht
Prijs voor het beste luisterboek met het door hemzelf voorgelezen “Het satijnen hart”. Dit jaar wordt de Week van het Luisterboek gehouden van 31 oktober t/m 11 november. Op de longlist voor de Prijs van het beste luisterboek staan onder andere Het Achterhuis van Anne Frank, voorgelezen door Carice van Houten, De Wandelaar van Adriaan van Dis en Boris van Jaap ter Haar, voorgelezen door Bram van der Vlugt. De longlist van vijftien titels is samengesteld door een vakjury onder leiding van nieuwslezeres Noraly Beyer. De prijs wordt uitgereikt aan de voordrager van het luisterboek op 31 oktober tijdens de Avond van het luisterboek. Luisterboeken
In deze rubriek gaat het over audiomidellen onder de noemer Luisterboeken: voor wie liever luistert dan leest Luister- of audioboeken zijn niet nieuw. Romans werden al jaren op cassette ingelezen voor blinden en slechtzienden. Ook verschenen er vanaf 1985 veel gesproken kinderboeken op cassette. De laatste jaren zijn de luisterboeken voor volwassenen aan een geweldige opmars bezig.
In 2005 doen de eerste luisterboeken voor volwassenen ook hun intrede in Graafschap bibliotheken, de collectie voor de kinderen wordt verder uitgebreid. Inmiddels zijn er meer uitgeverijen die luisterboeken op de markt brengen en samen met boekhandels organiseren zij in november 2005 de eerste Week van het Luisterboek. In 2006 is die actie op- Door de grote verscheidenheid aan nieuw gehouden en werd Remco beschikbare titels is er voor iedereen Campert de winnaar van de wel een luisterboek. In de vestigin-
Marieke Schriks
En hiermee doel ik dan vooral op de toekomst van onze mooie stad Zutphen, de toekomst van ons land en, heel belangrijk, de toekomst van onze kinderen. Dit betekent dat wij ervoor moeten zorgen dat alle belangrijke gebeurtenissen worden bewaard.
Kunst en cultuur zijn begrippen die niet op zichzelf staan. Kunst en cultuur maken deel uit van onze geschiedenis maar ook van onze toekomst. Sterker nog, zonder de kennis van de eigen geschiedenis is het moeilijk om een opvatting te hebben over de toekomst.
u met eigen ogen zien en ervaren dat het archief leeft. Het is ook mogelijk om vanuit de huiskamer of de luie stoel een kijkje in het archief te nemen via haar website.
[email protected]
een wel een luisterboek. In de vestigingen Gorssel, Lochem, Warnsveld en Zutphen van Graafschap bibliotheken kunnen klanten kiezen uit zo’n 500 luisterboeken voor kinderen en bijna 700 voor volwassenen. Een hoorcollege in de file, een spannend verhaal tijdens het strijken, een vrolijk kinderboek voor de vakantiereis, een ontspannend verhaal voor het slapen gaan: er zijn allerlei momenten te bedenken om te genieten van een luisterboek. Luisterboeken zijn gratis te leen, en worden uitgeleend voor een periode van vier weken. BAM
Magazine
6
BAM – een nieuwe drie-eenheid Mogen wij ons even voorstellen? BAM is onze naam, Bibliotheek, Archief en Musea. Wij werken met elkaar samen … Dat wil zeggen, de afgelopen jaren is er veel energie gaan zitten in de ontwikkeling van een Regionaal Historisch Centrum. In dat centrum zouden worden samengebracht het Stads- en Streekarchief en het Stedelijk Museum. Beide instellingen hielden (en houden) zich indringend bezig met de geschiedenis van Zutphen en omstreken en niets lijkt logischer om beide instellingen tot één organisatie samen te voegen. Maar een archief is vooral een instelling waar geïnteresseerden al dan niet diepgravend onderzoek komen doen naar de geschiedenis van de eigen familie of van de omgeving waarin zij wonen. Zij willen zich in zekere stilte toeleggen op de bestudering van aanwezige archiefstukken en documentatie. Het museum daarentegen wil juist ruimte bieden aan een breed, talrijk en soms luidruchtig publiek dat de zichtbare en tastbare geschiedenis van Zutphen wil aanschouwen en genieten.
v.l.n.r. Gerard Huis in ’t Veld , Femia Siero, , Paul van Royen
De verbinding van die twee tegengestelden in een Regionaal Historisch Centrum heeft niet tot het gewenste resultaat geleid. Daarom heeft de gemeente Zutphen besloten deze benaderingswijze voorlopig te laten voor wat die waard is. Vanaf 2006 zijn de twee instellingen zelf aan de slag gegaan om te kijken op welke andere wijze ze wel met elkaar tot samenwerking zouden kunnen komen. En één van de resultaten van die inspanning ligt nu voor u. Immers, laten we wel wezen, zowel archief als museum zijn een zogeBAM
Magazine
naamde inhoudelijke instelling. Ze houden zich allebei bezig met de geschiedenis van Zutphen en omgeving en willen die graag onder de aandacht brengen bij een breed publiek. Op dat onderwerp kunnen ze natuurlijk prima samenwerken met elkaar.
En omdat de bibliotheek ook zo’n type inhoudelijke instelling is, een samenbundeling van kennis en informatie, hebben archief en museum de bibliotheek een aanzoek gedaan aan de inhoudelijke samenwerking mee te doen. En de bibliotheek zei ja. En dit BAMMagazine is het eerste resultaat van deze drie-in-de-pan. We wonen vlak bij elkaar, we houden ons op hoofdlijnen met hetzelfde bezig, we vinden inspiratie bij elkaar en we zijn er natuurlijk allemaal voor de inwoners, bezoekers en bewonderaars van de stad Zutphen. Samen kunnen we veel beter dan apart ons publiek informeren over wat ons bezighoudt, waar wij aan de weg timmeren om onze
bezighoudt, waar wij aan de weg timmeren om onze doelgroepen beter te bereiken. En sterker nog, we hopen met BAMMagazine meer van en over u, onze bezoeker, gebruiker, klant, lid of fan, te horen.
Dit nieuwe blad wil aan u vertellen wat er allemaal in de wereld van de Graafschap bibliothe(e)k(en), het Regionaal Archief Zutphen en zowel het Stedelijk Museum als Museum Henriette Polak omgaat. Wat bijvoorbeeld is de bedoeling van de nieuwe zogeheten basisbibliotheek, wat is bibliotheekvernieuwing, wat hebben archief en digitalisering met elkaar te maken en is dat leuk voor het publiek, wat gebeurt er nu toch allemaal in het Stedelijk Museum, gaat dat ooit nog open en wat is de betekenis van Museum Henriette Polak voor Zutphen? BAMMagazine is gratis en verschijnt drie keer per jaar. De drie instellingen hebben een gezamenlijk redactie geleverd en geven het magazine samen
Er lijkt een kentering plaats te grijpen in onze kunst- en cultuurstad. Een nieuw samenwerkingsverband tussen de vijf grote instellingen is daarvan een duidelijk eerste signaal. De bibliotheek, het archief en de musea zijn samen met Stichting Theater en Congrescentrum De Hanzehof en Muzehof Centrum voor de Kunsten verenigd in Zudocku: Zutphens Directieoverleg Cultuur, Kennis en Kunst. Dit overleg vervangt in wezen het Cultuurhuis dat vooral een breed overleg was van kunst- en educatie-instellingen in Zutphen. Zudocku wil doen, wil handelen, en dan nog het liefst met allerlei verschillende partijen: het kunst- en cultuurveld in de volle breedte, de overheden en het bedrijfsleven. Maar vooral wil Zudocku zich dienstbaar opstellen voor het kunst- en cultuurleven in Zutphen, initiatieven helpen mogelijk maken.
En er gebeurt meer. Bibliotheek, Archief en Musea zijn in beweging en ontplooien veel nieuwe initiatieven. Vanaf januari 2007 is de bibliotheek in Zutphen gefuseerd met de bibliotheken in Gorssel, Eefde, Lochem en Warnsveld. De organisatie die daarmee is ontstaan is in staat een belangrijke rol te blijven spelen in de samenleving. De samenleving verandert, dus de bibliotheek verandert mee. Het mediagebruik verandert door de opkomst van internet als een onmisbare bron van informatie en mede daardoor is er een overvloed aan informatie. De bibliotheek gaat de uitdaging aan en wil in samenwerking met alle bibliotheken in Nederland “de tom tom’ zijn van de kennissamenleving. Een wegwijzer in het uitdijende informatie-oerwoud. Tevens zal er intensivering plaatsvinden van de samenwerking met partners als scholen, culturele en educatieve instellingen en boekhandels.
Het archief is voortdurend bezig met het creëren van nieuwe wegen om de bevolking meer met de inhoud te laten kennis maken. Via de website worden steeds meer belangrijke en interessante bronnen digitaal aangeboden. Zo kan iedereen bijvoorbeeld de prachtigste historische kaarten en afbeeldingen thuis vanuit de luie stoel tot in detail worden bekeken via het internet. Er worden ook veel activiteiten georganiseerd voor een breed publiek zoals workshops genealogie (stamboomonderzoek) en rondleidingen voor schoolklassen.
Het Stedelijk Museum maakt sinds begin van dit jaar op een andere wijze gebruik van de Refter: twee keer per maand speelt zich daar iets bijzonders af, een lezing, muziek, een presentatie, cabaret, een flitsexpositie, een openbaar debat en ga zo maar door. En wat te denken van het Riddertoernooi? Ons erfgoed levend en wel op straat. In feite is het nieuwe gebruik van de Refter en het op andere, wat ongebruikelijke wijze aandacht trekken van het publiek een uiting van nieuw museaal beleid. De afdeling Musea wil een spilfunctie vervullen in de lokale samenleving, de kunst- en cultuursector voorzien van nieuwe impulsen en ideeën, en de gemeente Zutphen tonen wat je allemaal met kunst en cultuur kunt doen voor de stedelijke samenleving.
Huidige Bibliotheek en Stedel Museum
het magazine samen uit. Het is geen blad met weetjes, ditjes en datjes, programmaoverzichten en dergelijke meer. Nee, BAMMagazine wil wat dieper ingaan op wat er zoal speelt in het veld van Kunst, Kennis en Cultuur. En dat is veel op het moment in Zutphen.
gebouw huidige Stads- en Streekarchief
7
En last but not least, de gemeente is druk bezig met het ontwikkelen van een nieuw kunst- en cultuurbeleid. Verschil met voorheen is dat het culturele veld daar veel sterker bij betrokken wordt en zich daarbij ook sterker betrokken voelt. Wij hebben er veel vertrouwen in dat het helemaal goed komt met Zutphen, een stad die op kunst- en cultuurgebied zoveel te bieden heeft. Als het aan BAMMagazine ligt, gaat er de komende periode een boel gebeuren.
Regionaal Archief Zutphen zet zich op de kaart
Activiteiten De nieuwe naam is één van de instrumenten die de archiefdienst inzet om een groter publiek te bereiken. Een ander belangrijk middel is het organiseren van activiteiten voor een breed publiek. De archiefdienst wil ook mensen die anders nooit een voet over de drempel zetten, aantrekken. Elk kalenderjaar krijgt voortaan een thema waaraan de activiteiten worden gekoppeld. Hierdoor worden het archief en de activiteiten herkenbaarder naar buiten. Het jaar 2008 staat in het teken van charters. Zutphen heeft een bijzonder grote collectie van deze akten geschreven op perkament en voorzien van zegels. De aftrap voor het ‘charterjaar’ wordt gegeven door gedigitaliseerde documenten over de Hanze. Deze zijn vanaf januari via de website te bekijken. Dienstverlening Belangrijk onderdeel van hett opnieuw op de kaart zetten van de archiefdienst is - naast het bereiken van een groter publiek - het verbeteren
BAM
Magazine
Het Stads- en Streekarchief Zutphen timmert in 2007 flink aan de weg om de archiefdienst op de kaart te zetten. Na de verbouwing van de studiezaal in april/mei, krijgt de archiefdienst per 1 oktober een nieuwe naam: Regionaal Archief Zutphen. Kort gezegd: RAZ.
van een groter publiek - het verbeteren van de publieksdienstverlening. Met een toegankelijke website en een nieuwe studiezaal wil het RAZ niet alleen de potentiële interesse van mensen voeden, maar ze ook als bezoeker houden. De nieuwe studiezaal is berekend op het digitale tijdperk. Er staan meerdere computers waar de bezoeker via de website kan zoeken in bestanden. Deze computers worden steeds belangrijker, omdat het RAZ steeds meer digitaal aanbiedt.
Het RAZ steekt veel tijd en geld in digitaliseringprojecten. Net als de gedigitaliseerde documenten over de Hanze zijn de projecten allemaal gekoppeld aan de website. Langzaam verandert de site van een elektronische folder in een dynamische site met diverse databases. De website wordt stap voor stap uitgebreid. Zo bewerken de archivarissen steeds meer inventarissen om ze geschikt te maken voor publicatie op internet. De inventarissen hebben een uniforme opmaak en zijn gemakkelijk te raadplegen voor onervaren onderzoekers. Bezoekers van de website die nu nog via drie pdf-bestanden boeken moeten zoeken, kunnen binnenkort in een digitale catalogus gemakkelijk het gewenste boek vinden. De catalogus bevat alle 22.000 boeken – oud en recent. Dit jaar wordt er ook nog een begin gemaakt met een digitale toegang op de bouwvergunningen, zodat mensen makkelijk kunnen zien of er een bouwtekening van hun (beoogde) huis beschikbaar is. Ook gaan Nieuwe studiezaal
Bij de nieuwe naam hoort een eigen gezicht, een eigen huisstijl (het Stadsen Streekarchief Zutphen had geen eigen huisstijl). Voortaan gebruikt het RAZ de kleuren rood en grijs. Het logo straalt de identiteit van het RAZ uit: toekomstgericht. Van papieren dossier naar digitale bestanden en pixels. De nieuwe naam en huisstijl worden vanaf oktober gefaseerd ingevoerd. De huisstijl en naam geven de Zutphense archiefdienst een frisse en professionele uitstraling. Met de naam wil de archiefdienst haar herkenbaarheid vergroten en zich zelfstandig profileren. De nieuwe naam geeft ook de bereidheid en ambitie weer van de archiefdienst: samenwerken met andere cultuurinstellingen in de regio.
8
zien of er een bouwtekening van hun (beoogde) huis beschikbaar is. Ook gaan medewerkers en vrijwilligers aan de slag met een beeldbank voor alle foto’s.
Om geïnteresseerden nog beter van dienst te kunnen zijn, wil het RAZ graag nog een element toevoegen aan de website: een zoeksysteem waarbij je in alle databases tegelijk kunt zoeken. Als iemand zoekt op het trefwoord molen, moeten documenten, tekeningen, foto’s enzovoort tegelijk gevonden worden. Kennis van het archief hebben geïnteresseerden bij het zoeksysteem dat het RAZ wil niet nodig.
Al deze projecten en bijbehorende webapplicaties leggen een flinke basis om de komende jaren andere projecten uit te voeren om meer mensen kennis te laten maken met het archief. Ideeën hebben de medewerkers en vrijwilligers van het RAZ genoeg. Over de nieuwe projecten en onze plannen voor 2008 leest u de komende maanden meer op onze website: www.regionaalarchiefzutphen.nl Heeft u onze nieuwe studiezaal nog niet gezien? Kom eens langs tussen 9.00 en 17.00 uur op dinsdag tot en met vrijdag.
Onderzoek naar de Mars Iedere woensdagochtend zijn ze in de studiezaal van het Regionaal Archief Zutphen te vinden: Chiel Veerwater en Cor Bierhof uit Zutphen. Ze komen nu al ruim een jaar om in boeken, kranten, raadsverslagen, bouwtekeningen en kaarten te neuzen om zoveel mogelijk informatie over de Mars te verzamelen. Chiel: ‘We zijn vorig jaar door de Historische Vereniging Zutphen gevraagd om mee te helpen met het schrijven van een boek over de Mars. Ik heb er gewoond en Cor is er geboren.’ De mannen hadden in eerste instantie
niet zo veel met het archief en geschiedenis, maar hun collectie boeken en kennis over de stad is inmiddels flink uitgebreid. Chiel: ‘Het is bewonderenswaardig wat
Gast
er allemaal bewaard wordt. Ik was hier nog nooit geweest, maar ik ben heel enthousiast begonnen met het onderzoek. De medewerkers zijn behulpzaam en er is een goed overzicht van alles wat er bewaard is.’ Nu de mannen regelmatig in de studiezaal zitten en steeds meer informatie vinden, wordt hun nieuwsgierigheid groter. Chiel wil zoveel mogelijk te weten komen over de Marsweg en het vroegere ‘Rode dorp’, de huizen met rode daken die er gestaan hebben. En jawel, na het nodige speurwerk vindt hij de huizen terug in de raadsverslagen. Cor heeft de grenzen van de Mars uitgezocht; IJssel, Twente-Rijnkanaal en spoor. Aan de hand van onder andere boeken en oude kranten beschrijft hij de omgeving. Het Regionaal Archief Zutphen is Chiel en Cor
In deze rubriek komen klanten ofwel gasten van de bibliotheek, het archief of het museum aan het woord. Wat is de reden van hun bezoek? Waar zijn ze mee bezig of naar op zoek? Hoe wordt het bezoek ervaren?
9
Het Regionaal Archief Zutphen is niet de enige plek waar de mannen informatie vinden. Ze voeren ook gesprekken met oud-bewoners en oud-directeuren van bedrijven. Informatie verzamelen buiten het archief is lastig; er zijn weinig mensen bereid om te praten of fotomateriaal ter beschikking te stellen. Voorlopig zijn de mannen nog regelmatig in de studiezaal te vinden; het boek is nog niet af. Bovendien heeft Cor zijn draai echt gevonden bij het RAZ. Hij is vrijwilliger geworden.
Opmaat tot een nieuw historisch museum Achter de schermen van het museum aan de Rozengracht wordt met man en macht gewerkt aan het realiseren van een nieuw historisch museum.
Terwijl de terugverhuizing van de museumcollectie naar het gerenoveerde depotgebouw nog in volle gang is, worden volop plannen gemaakt voor de verbouwing en herinrichting van het museumgebouw. De conservatoren van het Stedelijk Museum hebben een inhoudelijk concept ontwikkeld, dat uitgaat van een vaste expositie met flexibele, wisselende thema’s naast een breed geschakeerd programma van wisselexposities. De bezoeker Zutphenees, toerist of toevallige passant - wordt uitgenodigd tot een persoonlijk bezoek ‘op maat’. Zo moet het mogelijk zijn in korte tijd kennis
het mogelijk zijn in korte tijd kennis te nemen van de geschiedenis van Zutphen of bij herhaald bezoek de diepte in te gaan door het bekijken van regelmatig wisselende themapresentaties en tijdelijke exposities. Voor kinderen, individueel of in groepsverband, biedt het museum allerlei activiteiten, van een kennismakingsspeurtocht tot uitgebreide educatieve projecten. Kortom: een uitnodigend museum met voor elk wat wils, waar kennis en ontspanning hand in hand gaan!
Aan een evenwichtig verhaal over de geschiedenis van Zutphen ligt natuurlijk een ‘Canon van de Zutphense Geschiedenis’ ten grondslag. Een ‘denktank’ van deskundigen is de afgelopen tijd bezig geweest met het componeren van deze canon met voor Zutphen belangrijke gebeurtenissen en personen. Willem Frijhoff, emeritus hoogleraar geschiedenis van de Nieuwe Tijd aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, stadsarchivaris Femia Siero, bouwhistoricus Jeroen Krijnen, stadsarcheoloog Michel Groothedde bogen zich samen met museumdirecteur Paul van Royen, BAM
Magazine
10 , educator Ireen Los en de conservatoren van het Stedelijk Museum en Museum Henriette Polak, Christiaan te Strake, Lian Jeurissen en Lies Netel over de samenstelling van de ‘Zutphense Canon’. Een vruchtbare en geanimeerde discussie leverde een conceptcanon op, die de komende tijd verder aangescherpt en uitgewerkt zal worden.
Het uiteindelijke doel van het ontwikkelen van een werkbare Zutphense canon is het informeren van de museumbezoekers, jong en oud, van ontspannen toerist tot slaperige puber of nieuwsgierige Zutphenees op een manier die ze niet gauw zullen vergeten. Daar zal de komende tijd door
museummedewerkers in samenwerking met ontwerpers, vormgevers en andere deskundigen hard aan gewerkt worden. Via het BAM-magazine zullen we u op de hoogte houden van de laatste ontwikkelingen. We nodigen u graag uit met ons mee te denken over de verfijning van de compositie van de ‘Zutphense Canon’: de juiste toonhoogte, klankkleur, intervallen en accoorden. Welke belangrijke gebeurtenissen en personen mogen in de ‘Zutphense Canon’ volgens u niet ontbreken? De voorlopige partituur ziet er in het kort als volgt uit:
Een greep uit de Canon van belangrijke Zutphense historische personen
De Canon van de Zutphense geschiedenis
1. ca. 10.500 tot 8500 v.Chr., Mesolithicum
2. 8500 - 5000 v.Chr. tot 800 n.Chr., Prehistorie en vroege historie
3. 800 (820) tot 882, Zutphen als bestuurlijk centrum van een graafschap.
4. 882 tot 1191/1196, Zutphen als koninklijke residentie.
5. Ca. 1200 tot 1500, Zutphen als belangrijke handelsstad
6. 1339 tot 1568, Zutphen als kwartierhoofdstad van het hertogdom Gelre
7. 1568 tot 1640, De Opstand en de Reformatie
8. 1591 – 1650/1672, Zutphen als vestingstad
9. 18e eeuw, Zutphen, stad van garnizoen en regenten 10. 1783-1812, Bataafs-Franse tijd
11. 1813 – 1918, Zutphen als groene woonstad aan de IJssel
12. 1918 tot 1945, Twee wereldoorlogen
13. 1945 tot nu, Stad met een verleden - stad van de toekomst BAM
Magazine
- Gerward en zijn tijdgenoten - St. Walburga - Graaf Otto I - Margaretha van Vlaanderen - Kannunik Borro - Gerard Zerbold van Zutphen - Hertog Reinald II - Karel van Egmond - Berent van Hackfort - Keizer Karel V - Coenraad van Slindewater - Philip Sidney - Prins Maurits - Willem van den Bergh - Gebroeders Hemony - Willem Baudartius - P.G. de Bouma - Arnold Joost van Keppel - J.F. Martinet - Freule Judith van Dorth - Robert Jasper van der Capellen - A.C.W. Staring - J.N. Ramaer - David Evekink - Elisabeth Bax - K.O. Meinsma - Jo Spier - Robert van Gulik - J.C. Bloem - Burgemeester Dijckmeester - Ida Gerhardt
11
Het Gouden licht, Jozef Van Ruyssevelt in het Museum Henriette Polak
Kunstenaarsvrienden, navolgers en bijzondere kunstenaarsschappen. Het collectiebeleid richt zich sinds op de kunstopvattingen van de oprichters van het museum. De kern van de collectie bestaat uit werken van de kunstenaarsvrienden van Henriette Polak en Joop Sjollema. Daarnaast richt het museum zich ook op jongere generaties die zich toeleggen op een verdieping en eigentijdse benadering van de klassiek-moderne schilderkunst. aast de vaste collectie zijn er jaarlijks circa vier wisseltentoonstellingen te zien. Hierin wordt regelmatig aandacht besteed aan kunstenaars die in de loop der jaren een bijzonder oeuvre hebben opgebouwd, maar van wie het werk nog niet ruim vertegenwoordigd is in museale collecties. Zo is van 29 september tot en met 2 december 2007 de tentoonstelling Het gouden licht te zien van de Vlaamse kunstenaar Jozef Van Ruyssevelt (1941-1985). Ook Van Ruyssevelt koos in de revolutionaire jaren zestig voor de voortzetting van de traditie. Zijn nagelaten oeuvre geeft een indrukwekkende impressie van een Vlaamse variant van het thema van het Museum Henriette Polak.
Jozef Van Ruyssevelt Jozef Van Ruyssevelt wordt in 1941 in het dorp Bazel in Vlaanderen geboren. Op jonge leeftijd schrijft hij zich in voor de Afdeling Schilderen aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Daarna vervolgt hij zijn opleiding op de Afdeling Grafiek aan dezelfde academie. Later, in 1971, volgt hij zijn leraar René de Coninck op en begeleidt de komende veertien jaar jonge grafici op de etsaf-
Jozef Van Ruyssevelt, Het gouden licht, 1979, olieverf op doek, 69 x 99 cm., particuliere collectie
Het Museum Henriette Polak dankt haar naam aan een van de initiatiefnemers: mevrouw Henriette Polak-Schwarz (1893-1974). Samen met beeldend kunstenaar Joop Sjollema (1900-1990) ontwikkelde zij in de jaren zestig van de vorige eeuw een plan voor het oprichten van een nieuw museum voor klassiek-moderne schilder- en beeldhouwkunst: een museum voor kunstenaars die in de roerige jaren zestig kozen voor de voortzetting van de traditie in plaats van het volgen van modieuze, conceptuele kunstopvattingen.
zijn leraar René de Coninck op en begeleidt de komende veertien jaar jonge grafici op de etsafdeling van Antwerpse kunstacademie. Voor zijn eigen werk koos Van Ruyssevelt thema’s uit zijn directe nabijheid: stillevens in zijn atelier, de lichtval op zijn veranda of de natuur in zijn tuin of het directe uitzicht vanuit zijn huis. Door dit steeds terugkerende thema kan hij in een rij kunstenaars, waartoe ook kunstenaars behoren als Giorgio Morandi, Edouard Vuillard en de Nederlandse kunstenaars Henri Boot, Kees Verwey en Jeanne Bieruma Oosting, worden geschaard. Van Ruyssevelt werkte meer in een abstraherende dan een figuratieve vormentaal. Zijn werk is eerst ingetogen en wordt later steeds expressiever. Op de tentoonstelling zullen zowel olieverfschilderijen als gouaches, pastels, etsen en foto’s worden getoond. Uit het werk van Jozef Van Ruyssevelt
Uit het werk van Jozef Van Ruyssevelt spreekt een zekere gedrevenheid en drang naar perfectie. Hij was geboeid door het licht waarmee hij de enorme rijkdom die verborgen ligt in de werkelijkheid kon laten zien. Vanwege die rijkdom aan contrasten maakt zijn werk een veelheid aan gevoelens in de mens wakker. Met zijn werk stelde Van Ruyssevelt zich kwetsbaar op. Zijn persoonlijkheid was energiek en gedreven, maar ook zeer gevoelig. Hij trok zich geregeld terug in zijn eigen wereld, werkte alleen in zijn atelier en schuwde in die perioden het openbare leven. Uiteindelijke leidde deze kant van zijn karakter hem op relatief jonge leeftijd naar een tragische dood.
BAM
Magazine
