Zicht op museumeducatie

Zicht op… museumeducatie

gisch Studiecentrum, twee lerarenopleidingen en vijf musea. Vmbo-leerlingen vormen de doelgroep van dit project, omdat dit type onderwijs een hoog percentage allochtone leerlingen kent. Voor deze leerlingen zijn leerroutes ontworpen die de leerlingen door diverse musea leiden. De kern van het intercultureel leren ligt bij het werken met de verschillende achtergronden van de kinderen.

LITERATUUR

BELEID

TIJDSCHRIFTARTIKEL Kunst op bestelling : kunstinstellingen huiverig voor werken in opdracht van scholen / J. Westenberg In: Kunst & educatie. - Vol. 7(1998)3(jun.1718) Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen vindt dat scholen en kunsteducatieinstellingen bij kunstproducenten moeten kunnen aankloppen met ideeën voor een productie of een tentoonstelling. De vraag is echter of scholen behoefte hebben aan meer inbreng in het cultuuraanbod en of kunstproducenten in opdracht van scholen en kunsteducatie-instellingen willen werken. Medewerkers van steunfunctie-instellingen, musea en andere culturele instellingen geven hun mening.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Cultuur en school : cultureel erfgoed in de provincie Utrecht / H. Land In: Museumpeil. - Vol. (1998)9(mei.4-5). Bijl. Provincie Utrecht Wat gebeurt er binnen het kader van Cultuur en School en op welke wijze zijn musea hierbij betrokken? Wat zijn de mogelijkheden voor de musea in de komende jaren? TIJDSCHRIFTARTIKEL Het wachten is op een heldere vraag : educatieve diensten en de onduidelijke behoefte van het onderwijs / M. Scharloo In: Kunst & educatie. - Vol. 9(2000)2(apr.14-15) Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen wil meer cultuurdeelname door scholieren. Maar waaraan is behoefte? De vraag vanuit het onderwijs is de instellingen nog niet duidelijk.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Musea en school : nieuwe dimensie aan een oude relatie / C. Bunnik In: Museumvisie. - Vol. 21(1997)4(dec.4850) In de nota Cultuur en School die in 1996 is verschenen, wordt gepleit voor een intensievere inzet van cultuur in het onderwijs. Daarnaast wordt geld beschikbaar gesteld voor projecten die scholen en culturele instellingen samen met provincies en gemeenten gaan uitvoeren. In dit artikel wordt bekeken in hoeverre musea hebben geprofiteerd van het nieuwe beleid en of het nieuwe beleid heeft bijgedragen aan nieuwe initiatieven. Een aantal projecten wordt beschreven en de rol van de cultuurconvenanten hierbij komt aan bod.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Interculturele activiteiten voor musea / L. van den Linden In: Museumvisie. - Vol. 22(1998)1(mrt.46) Per 1 oktober is bij de Nederlands Museumvereniging (NMV) het project Interculturele Museale Programma's (IMP) van start gegaan. Doel van het project is musea stimuleren een actieve bijdrage te leveren aan de vormgeving van een pluriforme en multiculturele samenleving. Uitgangspunten zijn: ruimte voor culturele diversiteit en integratie. Het project ondersteunt en initieert activiteiten die museumbezoek aantrekkelijk maken voor Nederlanders met verschillende culturele achtergronden. Het project is ingesteld door het ministerie van OCW en de NMV. Een opsomming van beleidsvoornemens van 1998.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Na honderd jaar Brooklyn Children's Museum : nieuwe perspectieven voor kindermusea / F. Wartna In: Museumvisie. - Vol. 24(2000)2(jun.1519) Beschrijving van de belangrijkste kindermusea in Amerika naar aanleiding van een conferentie over het honderdjarig bestaan van het Brooklyn Children's Museum. Amerika loopt volgens de auteur niet voorop wat de ontwikkeling van kindermusea betreft. Bij een bezoek aan St. Louis trof hij echter wel nieuwe perspectieven aan.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Interculturele leerroute : stel de leerling centraal / Y. van der Ree In: Oud nieuws. - Vol. 3(2000)2(1-2). - ill. Willen musea aansluiten bij de veranderende samenleving, dan zullen zij hun toegankelijkheid voor allochtonen moeten vergroten. Maar hoe doe je dat? Onder de vlag van Interculturele Museale Programma's (IMP)nam de Nederlandse Museumvereniging (NMV) het initiatief tot het project 'Interculturele Museale Leerroutes'. In dit project wordt samengewerkt met het Algemeen Pedago-

TIJDSCHRIFTARTIKEL De suppoost als educatief medewerker / B. Spencer In: Museumvisie. - Vol. 22(1998)1(mrt.3639)

10


In het Natural History Museum in Londen heeft een omslag plaatsgevonden in de rol van de suppoost. De bewaker in uniform is een educatieve begeleider geworden die bezoekers wat kan vertellen over de tentoonstellingen en die zelfs met een wagentje met objecten door de zalen rijdt. Ben Spencer van de educatieve afdeling van het Londense museum vertelt hoe het zo ver is gekomen.

landse musea kunnen een voorbeeld nemen aan het educatieve aanbod van Engelse kunstmusea. TIJDSCHRIFTARTIKEL Musea en het studiehuis / C. Bunnik, M. van der Kaaij en M. Snyders In: Museumvisie. - Vol. 23(1999)1(mrt.4-8) De verwachtingen bij musea over de rol die zij kunnen en moeten spelen binnen het Studiehuis, de vernieuwde tweede fase binnen havo en vwo, zijn hooggespannen. Drie medewerkers van het Bureau Erfgoed Actueel aan het woord over de betekenis van de veranderingen in het onderwijs voor de musea.

CKV TIJDSCHRIFTARTIKEL Als de vonk niet overspringt : gebrekkige publieksbegeleiding in het Rijksmuseum door multimediasysteem ARIA / B. van Stein In: Boekmancahier. - Vol. 13(2001)49(sept.341-350). - Met lit.opg en met samenv. in het Engels Het multimediasysteem ARIA is bedoeld als educatief instrument om de collectie te verkennen. De mogelijkheden van het systeem worden echter niet ten volle benut. Het zou bijvoorbeeld goed dienst kunnen doen als introductie voor incidentele bezoekers en jongeren, maar dan moet de interactieve functie beter benut worden en de presentatie meeslepender zijn.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Musea en het vmbo : intercultureel leren en CKV in musea / J. Duurkoop In: Beeldaspecten. - Vol. 13(2001)1(12-15) Verslag van een bijeenkomst over ontwikkelingen in de musea richting vmbo, die werd georganiseerd door de Nederlandse Museumvereniging op 11 december 2000 in Amsterdam. In haar inleiding gaf Liane van der Linden (Nederlandse Museumvereniging) aan dat musea vmbo-leerlingen tot nu toe links hebben laten liggen omdat de culturen nogal verschillen, maar nu CKV uiterlijk in 2003 in het vmbo ingevoerd gaat worden het tijd is hierin verandering te brengen. Enkele instellingen, waaronder het Amsterdams Historisch Museum en het Wereldmuseum Rotterdam hebben al ervaringen met vmbo-leerlingen en zij vertelden hierover. Een andere bijdrage was van Ido Abraham van het APS die in het kort uitleg gaf over intercultureel leren en de ABCD-kroon.

CKV wegwijzer / onder red. van Rijksmuseum Amsterdam. Educatie en Voorlichting. - Amsterdam : Rijksmuseum, 1998. 48 p. : ill. Deze gids is bedoeld om jongeren in het voortgezet onderwijs wegwijs te maken in de collectie van het Rijksmuseum en hoe zij, in het kader van het vak culturele en kunstzinnige vorming (ckv), zo goed mogelijk van het museum gebruik kunnen maken. Inhoud: wat is er te zien; informatie in het museum; tips voor thuis; werken met thema's; adressen en praktische tips.

Praktische opdrachten en activiteiten CKV : streekreeks havo/vwo bovenbouw / C. de Bruin ; tekstred. M. van den Berg ; eindred. A. Geijsel. - Hilversum : Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek, 1999. - Losbl. : ill. + diskette De opdrachten zijn: Architectuur, moeder van alle kunsten?; De collectie van het Singer Museum/Laren als kunstenaarsdorp.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Culturele instellingen en CKV : 'Je moet leerlingen serieus nemen' / M. Severijnen In: Kunst & educatie. - Vol. 9(2000)5(okt.1314) Met de komst van het vak CKV is er een heel nieuwe markt voor de culturele instellingen bijgekomen. Velen hebben zich al het hoofd gebroken over hoe om te gaan met deze nieuwe doelgroep. Rick Vercauteren, hoofd educatie en publiciteit van het Noordbrabants Museum, vertelt over de vooralsnog geslaagde aanpak in Den Bosch.

De stad in de kamer / M. Buskens en E. Jacobs. - Oss : Museum Jan Cunen, 1998. 83 p. : ill. - Tentoonstelling bij 'De stad in de kamer' van 27 maart tot en met 21 juni 1998. - ISBN 90-6763-051-9 De 'Stad in de kamer' is een project dat het Museum Jan Cunen , het Maasland College en het Mondriaan College aanbiedt als experimentele oefening van de receptieve en productieve leergebieden binnen het vak Culturele Kunstzinnige Vorming (CKV). Het is tevens een gericht project voor MAVO 4 van het Mondriaan College met de bedoeling te onderzoeken waar en waarom het museum binnen de school nodig is.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Educatie in Engelse kunstmusea leidt tot meer bezoek door scholen : aansluiten bij kerndoelen succesvol / A. Hertog In: Kunst & educatie. - Vol. 7(1998)2(apr.32-34) Voor de CKV-vakken in de bovenbouw van havo en vwo zijn leerlingen verplicht culturele instellingen te bezoeken waaronder musea. Neder-

11


In: Bulletin Cultuur & School. - Vol. 4(2001)16(feb.8-9) Eind vorig jaar kreeg een handjevol instellingen subsidie om culturele internetprojecten te maken voor Kennisnet. Het Nederlands Audiovisueel Archief, Naturalis, het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden en Museum Boijmans Van Beuningen zijn vier pioniers die interactieve projecten ontwikkeld hebben om Kennisnet meer ‘culturele content’ te geven. Over de 'De Toren van Babel', een digitaal project van Boijmans van Beuningen, geïnspireerd op het gelijknamige schilderij van Bruegel.

PRAKTIJK TIJDSCHRIFTARTIKEL 3000 opa's geleden : spelen en leren in Drents Museum / M.C. Buisman en L.I. van Eeden In: Museumvisie. - Vol. 21(1997)2(jun.4345). - Artikel is eerder gepubliceerd in het rapport 'Koplopers in kennis' Gesprek met Else Gerritsen, projectleidster van het museumproject de 'Ontdekkingskamer' van het Drents Museum. Hierin vertelt ze wat de jonge bezoeker in de OK, zoals de ontdekkingskamer in het museum in het kort heet, zoal kan verwachten.

Cultureel erfgoed en onderwijs (II) : de krachten gebundeld : over de ontwikkeling van Slagkracht, een educatief project met en voor het voorbereidend beroepsonderwijs / S. van Ginkel In: Jaarboek Nederlands Openluchtmuseum 1999. - p.183-199 : ill., tab. - Met lit.opg. Er wordt verslag gedaan van de ontwikkeling en de resultaten van het educatieve project 'Slagkracht'. Doel van het project is om te onderzoeken wat musea op educatief gebied in samenwerking met het voorbereidend beroepsonderwijs kunnen ontwikkelen. Bevat de volgende paragrafen: De start; Culturele activiteiten voor het voortgezet onderwijs; Doel en doelgroep; Didactische werkvormen; De voorbereiding op school; Het museumbezoek; Verwerking op school; Het project door de ogen van leerlingen; Evaluatie.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Basisscholen en het museum / L. EdelkoortVan der Vlerk In: De kroniek. - Vol. 2(2000)3(sept.7) De auteur gaat in op museumlessen voor het basisonderwijs die gegeven worden in museum Flehite te Amersfoort. Voor elke leeftijdsgroep is een les ontwikkeld. Diverse lessen worden toegelicht, waaronder de les 'Vroeger en Nu' voor kinderen van 5 tot 7 jaar en een les over archeologie in Amersfoort. Bouwen aan een poort : Amersfoort als laatmiddeleeuwse stad : stadsuitbreiding en stadsverdediging : een geschiedenisproject voor groep 4, 5 en 6 van het basisonderwijs : handleiding / samengest. door L. Boon. Amersfoort : Museum Flehite, 1997. - 45 p. : ill. In samenw. met de Stichting Ondersteuning Musea Utrecht. Dit museumproject wil leerlingen van de middenbouw basisonderwijs kennis laten maken met Amersfoort als laat-middeleeuwse stad (periode rond 1400). De doelstelling is het vergroten van het historisch besef van de eigen omgeving. Naast stadsverdediging en bouwen komen ook thema's als werken, wonen, eten en drinken aan de orde. Het project bestaat uit de volgende onderdelen: de voorbereidingsles op school, een bezoek aan Museum Flehite, een bezoek aan de Koppelpoort en verwerkingslessen op school.

Cultureel erfgoed en onderwijs (III) : voorlopige conclusies / K. Kievit en S. van Ginkel In: Jaarboek Nederlands Openluchtmuseum 1999. - p .200-203 Evaluatie van twee projecten op het gebied van cultureel erfgoed. Het eerste project is 'Bouwen aan de poort', een project van museum Flehite in Amstersfoort bedoeld voor het basisonderwijs. Het tweede betreft het vbo-project 'Slagkracht' van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Beide evaluaties geven een eerste beeld van wat het onderwijs wenst en wat musea en onderwijs elkaar te bieden hebben. Culturele diversiteit in Nederlandse musea : 32 interculturele projecten 1994-1998 / H.O. van den Berg, M. Verberk en L. van der Linden ; eindred. G. Bouma. - Amsterdam : Mondriaan Stichting [etc.], 1999. - 119 p. : ill. - ISBN 90-804346-2-0 Beschrijving van 32 projecten die tussen 1994 en 1998 door Nederlandse musea zijn uitgevoerd met het doel culturele minderheden bij het museum te betrekken. De projectbeschrijvingen hebben een vaste indeling: inhoudsomschrijving; het interculturele aspect; bijzondere aandacht voor het onderwijs; bereik en effect; doelgroepen; samenwerking; publiciteit en werving; financiering; documentatie.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Collecties in de klas / K. Kievit In: Oud Nieuws. - Vol. 3(2000)4(7-8) Beschrijving van het project 'Collecties in de klas' wat door Bureau Erfgoed Actueel wordt begeleid. Dit project past in de beleidsvisie van staatssecretaris Rick van der Ploeg die cultuur niet alleen in musea wil zien maar ook in het openbare leven. TIJDSCHRIFTARTIKEL Content voor kennisnet : Museum Boijmans van Beuningen lanceert website-project voor primair onderwijs / J. Vanhommerig

12


TIJDSCHRIFTARTIKEL Cultuur en school / M. Albers ... [et al.] In: Museumpeil. - Vol. (1998)9(mei.8-13) Een overzicht van Cultuur en School-projecten in de regio's Noord-, Midden- en West-Nederland. Aan bod komen cultuureducatieprojecten van musea in Utrecht, Groningen en Enkhuizen.

Naast algemene gegevens, zoals adres, openingstijden en toegangsprijs wordt informatie gegeven over de vaste collectie. Ook wordt in de gids aandacht geschonken aan activiteiten die het hele jaar voor kinderen worden georganiseerd. De gids is alfabetisch per plaats ingedeeld. Per plaats zijn de musea alfabetisch opgenomen.

En route : het leven van dingen en mensen : cultuureducatief project /Museum BoijmansVan Beuningen. - Rotterdam : Boijmans Van Beuningen, 1998. - Ongepag. : ill. - Met bijl. Doel van het project is via cultuurparticipatie nieuwe bezoekersgroepen in het museum te introduceren. Doelgroepen zijn vluchtelingen, Marokkaanse vrouwen en meiden, en 'nieuwkomers' (deelnemers aan het inburgeringstraject) in Rotterdam. De opzet en de doelgroepen van het project worden beschreven. Daarna volgt een verslag van de eerste ervaringen.

Kijkwijzer Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam / C. Breunesse, S. La Brijn en A. Svedlin. - Rotterdam : Museum Boijmans Van Beuningen, 1997. - 15 p. : ill. Aan de hand van karakteristieke werken uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen kunnen leerlingen op doeltreffende wijze inzicht krijgen in de verschillende stromingen en kunstuitingen die de beeldende kunst gekend heeft. Kind en kunst II / K. Feenstra en F. Wildschut ; ingeleid door M. Middelkoop. Utrecht : LOKV, 1996. - 20 p. : ill. ; 21 x 30 cm. - Omslagtitel. Tentoonstellingscatalogus behorend bij de manifestatie Kind en Kunst (Zutphen 1996). De tentoonstelling beoogt beeldende kunst toegankelijk te maken voor kinderen en bestaat uit zes exposities gemaakt door de beeldend kunstenaars Jan Wolkers, Sjoerd Buisman, Marijke de Goey, Dorian Hiethaar, Peter Jordaan en Jerome Symons. De catalogus bevat kleurenfoto's van de kunstwerken in het Museum Henriëtte Polak in Zutphen, werktekeningen en teksten van de kunstenaars gericht op kinderen, en een onderdeel waarin de kunstenaars vertellen over het werkproces voor deze tentoonstelling.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Het geheim der dingen : theatervoorstelling in Overijsselse musea wekt voorwerpen tot leven / G. Buist In: Museumpeil. - Vol. (2001)15(voorjaar.1214). - Met lit.opg. De theatergroep De Nieuwe Koning reist met het succesvolle project 'Het geheim der dingen' langs musea en oudheidskamers in Overijssel. Het project bestaat uit een theatervoorstelling, een expositie en een lesprogramma. Het doel voor de groepen 5 tot en met 8 van het basisonderwijs is prikkeling van de nieuwsgierigheid naar de eigen culturele achtergrond. Het project richt zich op het ontdekken van de geschiedenis van oude voorwerpen en van de eigen streek, maar doet ook een beroep op de fantasie van kinderen.

Kind en kunst III / samenst. en red. V. Bergman ; tekstbijdr. J. van Aldenhoven ... [et al.]. - Utrecht : LOKV, 1999. - Ongep. : ill. - Omslagtitel Boekje behorend bij de tentoonstelling Kind en Kunst III (Museum Henriëtte Polak, Zutphen, 12 februari t/m 15 april 1999). Evenals de tentoonstelling geeft het boekje een beeld van de resultaten van de ontmoetingen die zes kunstenaars hadden met kinderen van verschillende basisscholen in de provincie Gelderland. Een verslag van zes projecten.

TIJDSCHRIFTARTIKEL In een museum kun je je talenten ontdekken / Y. van der Ree In: Uitleg. - Vol. 13(1997)28(nov.26-29) Voor het project 'Het museum in de school' won de De la Reyschool in Den Haag de Jan Kassiesprijs. De kinderen maken zelf een museum. Jongerengids : Raoul De Keyser : schilderijen 1995, 31 januari-30 maart 1997 / MUHKA, Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen, België. - Antwerpen : MUHKA , 1997. - 11 p. : ill. Deel 1 bevat informatie over het leven en het werk van Raoul De Keyser. Per periode van ongeveer tien jaar wordt aangegeven wat bijvoorbeeld de onderwerpen van de schilderijen zijn, wat in het werk benadrukt wordt. In deel 2 wordt informatie gegeven over de schilderkunst sinds de vorige eeuw. Diverse stromingen komen aan bod, zoals impressionisme, kubisme en surrealisme.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Kindermusea geven status aan kindercultuur / Y. van der Ree In: Oud nieuws. - Vol. 3(2000)1(6-7) De Haagse Stichting Zo&Zo maakt reizende kindermusea. De musea worden tentoongesteld op scholen, maar ook in 'echte' musea en bibliotheken. Een kindermuseum komt tot stand volgens een vaste formule. Een kleine groep kinderen verdeelt de rollen van directeur, verzamelaars en schrijvers onder leiding van Rita Baptiste, drijvende kracht achter Zo&Zo. Over de relatie tussen cultureel erfgoed en de kindermusea zegt Baptiste: 'Je kunt pas respect krijgen voor musea en het cultureel erfgoed dat daar te zien is, als je zelf hebt meegemaakt hoe dat tot

Junior-museumgids : de 400 leukste musea voor kinderen / voorw. L. Boelrijk. - Den Haag [etc.] : Biblion [etc.], 2000. - 308 p. : ill. - Met reg. - ISBN 90-5483-237-1

13


stand komt'. Als methodiek is het kindermuseum goed inpasbaar in het onderwijs en, als het onderwijs en culturele instellingen goed samenwerken, ook in het aanbod van de culturele instellingen.

In: Kunst & educatie. - Vol. 6(1997)1(feb.58) Interview met de directeur presentatie van het Rijksmuseum over publieksbegeleiding. Musée d'Orsay : een interactief bezoek [cdrom] / D. Brisson. - Utrecht : Het Spectrum Electronic Publishing, 1998. - ISBN 90-5344195-6 De collectie van Musée d'Orsay in Parijs, bestaande uit schilderijen, meubels en glaswerk, wordt op een interactieve manier toegankelijk gemaakt. De bezoeker kan door het museum lopen, inzoomen op de kunstwerken en achtergrondinformatie opvragen. Ook kan de collectie chronologisch of thematisch bestudeerd worden. Zo kan informatie opgevraagd worden over onder meer de romantiek, het impressionisme, Art Nouveau, Van Gogh en Cézanne.

De kunst afkijken : inspirerende activiteiten met jonge kinderen en kunst / P. Mols. Tilburg : Zwijsen, 1999. - 119 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 90-276-4261-3 Ideeënboek met mogelijkheden om op inspirerende wijze te werken met hedendaagse kunst en jonge kinderen. Nadruk ligt op de manier waarop kunstenaars werken. Grondgedachte bij de voorgestelde activiteiten is het idee dat zinvolle kunsteducatie zich niet zozeer bezighoudt met het 'ter sprake brengen' van kunstwerken, maar meer met kunstwerken 'tot spreken' te brengen. Naast praktijkvoorbeelden wordt een stappenplan gegeven, waarin een recept voor het organiseren van een tentoonstellingsbezoek is opgenomen. Doelgroep: kinderen uit de onderbouw van de basisschool.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Museum en theater / onder red. van M. van der Maas In: Theater & educatie. - Vol. 4(1998)2(396). - Themanummer Een eerste indruk wordt geboden van de verschillende uitingsvormen die de ontmoeting tussen museum en theater kan opleveren. Aandacht wordt o.a. geschonken aan manieren van theater maken in het museum die het publiek iets doen proeven van het kunst maken zelf. Daarbij wordt het museum podium voor de kunstenaar die zichzelf als kunstwerk presenteert en soms zelf in het museum aanwezig is.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Learning to look/Looking at learning / ed. by M.A. Stankiewicz In: Art education. - Vol. 49(1996)1(Jan.159). - Themanummer. Onderwerpen: Het ontwerpen van werkbladen om kinderen te leren naar kunst te kijken (in een museum of binnen het onderwijs), beschrijving van de wijze waarop een Brits museum de collectie 17e- en 18e-eeuwse kunst aan allochtonen en sociaal achtergestelden in Londen toont, theorievorming rondom leren en kunsteducatie.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Het museum onder de loep : een inventarisatie van de mogelijkheden / K. Kievit In: Praxis-bulletin. - Vol. 17(2000)8(apr.1215) Musea behoren tot ons cultureel erfgoed. De auteur inventariseert de mogelijkheden om kinderen uit groep 4 tot 6 kennis te laten maken met een museum en geeft een aantal praktische (les)suggesties.

Leerplan kunstkijkuren / BSO, Buro Servicetaken Onderwijs ; onder red.van O. den Boer en M. Scholten. - Amsterdam : BSO, 1996. 42 p. : ill. - Met lit.opg. en bijl. Tijdens de kunstkijkuren maken kinderen uit de hoogste groepen van het Amsterdamse basisonderwijs kennis met musea en de daarin tentoongestelde beeldende kunst uit heden en verleden. Het doel van dit leerplan is om het onderwijs een beschrijving en onderbouwing te geven van de kunstkijkuren, waarbij tevens beoogd is meer zicht te geven op de aansluiting bij de doelen en andere vakken van het basisonderwijs. Inhoud: doelstellingen; inhoud van een serie kunstkijkuren; verslag van een kunstkijkuur; werkvorm; begin- en eindsituatie; doelgroep; docenten; waardering van de kunstkijkuren door het onderwijs; effecten van de kunstkijkuren. De bijlagen bieden informatie omtrent de geschiedenis van de kunstkijkuren, de kerndoelen basisonderwijs en de kunstkijkuren en aansluiting bij beleid van gemeente en rijksoverheid.

Museumwijzer voor het onderwijs : een interactieve databank voor de pc [diskette]. Utrecht : Stichting Publiek, Wetenschap en Techniek, 1996. - Bevat 2 diskettes. De database bevat een overzicht van het aanbod voor het onderwijs van circa 200 musea en volkssterrenwachten. Geschikt voor docenten of scholen die zich afvragen of een museumbezoek een aanvulling kan zijn op de lessen. Nieuwe media in musea : ervaringen van museummedewerkers : deel II : publiceren op internet / samengest. door J. van der Starre en J.D. van Meeuwen. - Den Haag : RKD, 1997. - 108 p. : ill., tab. - Met lit.opg Beschrijving van het ontstaan en de opzet van websites van 13 Nederlandse musea.

TIJDSCHRIFTARTIKEL 'Musea moeten zich bij educatie hoeden voor schijnsuccesjes' : Annemarie Vels Heijn over publieksbegeleiding van een 'relatief saaie boel' / Y. Jansen

14


Onderwijsproject soaps / Museum voor Volkenkunde. - Rotterdam : Museum voor Volkenkunde, 1997. - 55, 51 p + 2 videobanden : ill., fig.- Met lit.opg. - Het project bestaat uit: docentenhandleiding, leerlingentijdschrift SOAPS no. 1, videoband 'Impressies', videoband 'De helden' Het onderwijsproject is ontwikkeld bij de multimedia-tentoonstelling over soaps uit alle werelddelen in het Museum voor Volkenkunde Rotterdam. Het is bedoeld voor havo/vwo 4 t/m 6. Het doel van het project is het vergroten van het inzicht in en het bewustmaken van karakters en eigentijdse thema's in soaps. Door verschillende series met elkaar te vergelijken worden cultuurgebonden en cultuuroverstijgende elementen zichtbaar gemaakt. De videofilm 'De Helden' is een compilatie van fragmenten uit soaps uit verschillende landen. De videoband 'Impressies' is een filmische beschrijving van inhoud en vorm van de tentoonstelling voor groepen die niet in de gelegenheid zijn de tentoonstelling te bezoeken.

basisschoolleerlingen van tien tot twaalf jaar interesseren voor de musea in hun eigen leefomgeving en hen informeren over de wijze waarop musea hun voorwerpen behouden en bewaren. Daarnaast is het genereren van jeugdig vervolgbezoek een belangrijke doelstelling. Vanaf 1996/1997 kunnen ook basisscholen in de provincie Zuid-Holland deelnemen aan het project. Over elkaars schouder: poëziekijktocht door het Tropenmuseum / samengest. door K. van Dorp. - Amsterdam : KIT, 1996. - 41 p. : ill. ISBN 90-6832-263-X Voorbeeld van een nieuwe vorm van publieksbegeleiding waarin de bezoeker het uitgangspunt vormt. Deze wordt uitgenodigd de beelden uit de collectie door de ogen van een ander te zien via gedichten. Deze gedichten zijn resultaat van poëzieworkshops in het Tropenmuseum waarin cursisten leren op een persoonlijke en vaak verrassende wijze de beelden te beschrijven. TIJDSCHRIFTARTIKEL De poort naar de geschiedenis : de virtuele ontwikkeling van het Rijksmuseum / A. Burger In: Boekmancahier. - Vol. 13(2001)49(sept.351-363). - met lit.opg., met samenv. in het Engels Op de website van het Rijksmuseum kan de bezoeker een virtuele tour maken. Navigerend door de zalen, kan hij kennis maken met 1250 topstukken en achtergrondinformatie opvragen. De ontsluiting is echter beelden informatiegericht. Door toevoeging van driedimensionale objecten en interactie met andere gebruikers zou de bezoeker de geschiedenis beter kunnen beleven. Dit past in de trend van de 'belevingsindustrie' : het ondergaan van sensaties, bijvoorbeeld door in een historische omgeving te verkeren en te ervaren hoe mensen geleefd hebben.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Ontdek jezelf en de wereld in het Museon / J. van Hoogen In: De wereld van het jonge kind. - Vol. 28(2000)3(nov.93-95) Beschrijving van het educatief aanbod van het Museon in Den Haag voor kinderen in de groepen 1 t/m 4 voor het seizoen 2000/2001. Onze vader ons moeder : een project van David Bade, het Trias College en het Museum Jan Cunen in Oss / D. Bade ... [et al.]. - Oss : Museum Jan Cunen/Trias College, 1998. Ongepag. : ill. - ISBN 90-6763-050-0 Verslag van een project, waarbij beeldend kunstenaar David Bade samen met brugklassers van het Trias College een tentoonstelling maakt in het museum Jan Cunen te Oss.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Het Reispaleis op weg naar een nieuwe wereld / F. Wartna In: Museumvisie. - Vol. 23(1999)1(mrt.1619) Evaluatie van de tentoonstelling 'Het Reispaleis' in het Museum voor Volkenkunde Rotterdam, voor kinderen in de multiculturele samenleving. De tentoonstelling had veel bezoekers. Uitgangspunt was de doelgroep en niet de collectie; daarnaast werd gekozen voor een theatrale werkwijze en de inzet van veel verschillende media.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Op stap met Jet en Jan : Cultuur en School in Utrecht / E. Tobé en J. Vroemen In: Museumpeil. - Vol. (2001)16(najaar.2527) Beschrijving van het project 'Op stap met Jet en Jan' voor leerlingen in groep vijf van het basisonderwijs. Het project maakt onderdeel uit van het project Cultuur en School dat als doel heeft om door middel van het onderwijs en culturele instellingen leerlingen in contact te brengen met het cultureel erfgoed in de eigen omgeving.

TIJDSCHRIFTARTIKEL De Romeinen in de klas / E. Loozen In: Museumpeil. - Vol. (1998)9(mei.21) Bespreking van de leskist 'De Romeinen in NoordBrabant' gemaakt door een werkgroep van medewerkers van de Brabantse Museumstichting, de Stichting Brabantse Regionale Geschiedbeoefening en zeven Brabantse musea met een collectie archeologische objecten uit de Romeinse tijd.

TIJDSCHRIFTARTIKEL De opvreter : een educatief museumproject / J.-A. Sleyster In: Museumpeil. - Vol. (1996)6(dec.10) In het schooljaar 1995/1996 is het educatieve project 'Cultuurbehoud en de Zeeuwse musea: de Opvreter' van start gegaan, waarin gedurende drie opeenvolgende jaren wordt deelgenomen door veertien Zeeuwse musea. Het project wil

15


True needs, true partners : museums and schools transforming education / ed. by E.C. Hirzy. - Washington : Institute of Museum Services, 1996. - 80 p. : tab. Guide for school educators who want to work in partnership with their museum colleagues. Fifteen projects are described, followed by 12 conditions for succesfull partnership. The two essays that conclude this book are based on presentations at the IMS conference, 'Museums and Schools: Partners for Education', held in November 1995. One essay is written from the museum perspective, the other one from the perspective of formal education.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Verhalen uit Nederlandse kindermusea / M. Putten en O. Reydon In: Museumvisie. - Vol. 24(2000)2(jun.1014) Bijna alle musea in Nederland hebben kinderactiviteiten. Er worden ook steeds meer specifiek op kinderen gerichte tentoonstellingen gemaakt. De auteurs geven oude voorbeelden en omschrijven nieuwe initiatieven op dit gebied. TIJDSCHRIFTARTIKEL Het Zaans model: participatie in het museum / O. Reydon In: Museumvisie. - Vol. 23(1999)2(jun.5053) Het Zaans Museum bereidt zich voor op de komst van het studiehuis waarbij leerlingen zelfstandig onderzoekend moeten leren, ook buiten de school. Het museum heeft een participatieproject ontwikkeld waarbij twee docenten van het Zaanlands Lyceum in het museum werden gedetacheerd om samen met de educatieve medewerkers de weg te bereiden voor de leerlingen naar het museum. Een bespreking.

TIJDSCHRIFTARTIKEL 'Uitgangspunt is wat kinderen kunnen in plaats van wat ze nog niet kunnen' : Museum in de School wint Jan Kassiesprijs 1996 / Y. van der Ree In: Kunst & educatie. - Vol. 6(1997)3(jun.1920) De Haagse De La Rey basisschool won met het project Museum in de School de jaarlijkse prijs van het Fonds Kunst en Educatie, bestemd voor een instelling of persoon die zich heeft onderscheiden in het bevorderen van kunsteducatie. Een gesprek met leerkracht Rita Baptiste, de initiatiefneemster van het project.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Het Zuiderzeemuseum als studiehuis / F.J. Renckens-Stenneberg In: Museumvisie. - Vol. 23(1999)2(jun.4649) Bespreking van twee presentaties in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen: 'Het Kindereiland', een project in het buitenmuseum dat speciaal ontwikkeld is voor kinderen van 4 tot 12 jaar en 'Vijf Voorwerpen Centraal' in het binnenmuseum, dat zich richt op een breed publiek.

Van Gogh / Van Gogh Museum. Afd. Educatie en Publieksservice. - Amsterdam : Van Gogh Museum, 1999-2000. - 95, 27 p. + videoband + diaserie (12 st.) : ill. - Het lespakket bestaat uit: Van Gogh museumgids, docentenhandleiding, kunstdossier, Museumkrant, MuseumThemakaart Nuenen, MuseumThemakaart Gauguin, diaserie, videoband getiteld 'Oog in oog met Vincent van Gogh' Het doel van dit lespakket is leerlingen van de basisvorming op een speelse wijze kennis laten maken met het leven en het werk van de schilder Vincent van Gogh en met het Van Gogh Museum.

VERSLAGEN VAN SYMPOSIA The active eye : an international symposium on art education and visual literacy : Rotterdam, September 19-20, 1997 / ed. by E. van Alphen, M. van Dommele and M. van den Heuvel. - Rotterdam : Boijmans Van Beuningen [etc.], 1998. - 88 p. : ill. Contributions: Visual literacy: where art education and media education (seem to) meet; The active eye, rethinking art education; The curator as an educator; access and engagement at the Irish Museum of Modern Art; Making meaning in the museum; Soaps: a project exploring imagery in drama and art; Art museum education as a humanistic enterprise.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Van Swiebertje via Sesamstraat naar harde nieuwsfeiten / Y. van Eekelen In: Uitleg. - Vol. 17(2001)13(16mei.10-17) Interview met Pieter van der Heijden, projectleider museale presentatie, over de nieuwe behuizing van het Nederlands Audiovisueel Archief (NAA), die per 2004 gereed zal zijn. Het nieuwe gebouw heeft drie functies: publieksattractie, hét loket voor audiovisuele media en bewaarplaats. Doelgroepen zijn gezinnen met jonge kinderen en scholieren. Cultuureducatie is een belangrijke activiteit van het NAA. Enkele jaren geleden heeft het NAA het project NAA In de Klas ontwikkeld en aangezien het een succes was, zal het waarschijnlijk een vervolg krijgen. Daarnaast heeft het NAA een overeenkomst gesloten met Teleac/NOT om audiovisuele lespakketten te gaan ontwikkelen.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Beelden leren verstaan? / K. Kilian In: Kunst & educatie. - Vol. 6(1997)4(aug.78) Museum Boijmans Van Beuningen organiseerde in september 1997 een symposium over de toekomst van de museumeducatie. Het doel van het symposium is de rol van museumeducatie vast te

16


stellen, nu het idealistische doel: 'het democratiseren van de elitecultuur van het museum' is verlaten. Een mogelijke rol is mensen amateurkunsthistorici te maken, maar is dit wel zinvol? Daarnaast komt op het symposium de vraag 'kan en moet het museum een rol spelen bij het verbreiden van visual literacy' aan de orde. Een gesprek met organisator Ernst van Alphen, hoofd Communicatie van het museum.

en Cultuur Overijssel die plaatsvond op maandag 2 april 2001 te Rijssen. TIJDSCHRIFTARTIKEL Grote afstand tussen musea en centra voor kunsteducatie : Nederlands-Deense conferentie over samenwerking / I. Bijnagte In: Kunst & educatie. - Vol. 6(1997)3(jun.3132) De driedaagse conferentie 'Tickle me' in Soesterberg heeft ten doel musea en centra voor kunsteducatie dichter bij elkaar te brengen.

Cultuureducatie en musea : symposium ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Streekhistorisch Centrum in Stadskanaal. Stadskanaal : Streekhistorisch Centrum, 1996. - 32 p. Het symposium, gehouden op 22 november 1996, heeft als doel: beleidsmedewerkers en mensen uit de museum- en onderwijswereld nader tot elkaar te brengen. In de bijdragen wordt een theoretisch en beleidsmatig kader geschetst en worden praktijkervaringen met cultuureducatie in het museum en op school beschreven.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Intercultureel verzamelen en presenteren in stroomversnelling / D.J. Tang In: Museumvisie. - Vol. 24(2000)1(mrt.4245) Verslag van de najaarsmuseumdag van de Nederlandse Museumvereniging op 22 november 2000 rondom het thema culturele diversiteit en musea. De dag was vooral bedoeld om te laten zien hoe musea in de praktijk vormgeven aan de doelstelling zoveel mogelijk aanbod te genereren voor allochtonen en om zoveel mogelijk autochtone Nederlanders in contact te brengen met uiteenlopende cultuuruitingen.

Dynamics of now . Issues in art education / ed. by W. Furlong, P. Gould and P. Hetherington. - London : Tate Gallery, 2000. - 213 p. - Met lit.opg. - ISBN 1-85437-270-X Papers and transcripts from four conferences held in 1995, 1996, 1997 and 1998. Themes of the conferences: I. Fine art education and the museum; II. What art school did and didn't do for me; III. What do you think you are doing? Intention in making, understanding and teaching art; IV. From varying positions. The conferences were organised by Wimbledon School of Art in collaboration with the Tate Gallery.

Jan Hoet, Pierre Janssen, Jan Wolkers : drie lezingen. - Arnhem : SKCG, 1996. Versch.pag. - Uitg. t.g.v. de manifestatie Kind en Kunst II. - ISBN 90-5042-089-3 Bundel met lezingen uitgesproken tijdens het symposium Kind en Kunst II op 15 maart 1996. TIJDSCHRIFTARTIKEL Luisteren naar het actieve oog / F. Haanstra en J. Oostwoud Wijdenes In: Beeldaspecten. - Vol. 9(1997)10(okt.1821) Verslag van het symposium 'The active eye' gehouden op 18 en 19 september in museum Boijmans van Beuningen te Rotterdam. Thema was de educatie in kunstmusea in het tijdperk van postmodernisme en nieuwe media. De sprekers belichtten de problematiek van de kunsteducatie vanuit de museumoptiek en niet vanuit de school. Aan de orde kwam daarbij de vraag of het nieuwe doel van kunsteducatie in musea 'visual literacy' (letterlijk: visuele geletterdheid) zou moeten zijn.

TIJDSCHRIFTARTIKEL De educatieve suppoost : van zaalwachter tot rondleider / M. Raymakers en J. Kiers In: Museumvisie. - Vol. 23(1999)3(sept.1013) Verslag van de studiemiddag 'Van zwijgende zaalwacht tot rondleidende suppoost' op 31 maart 1999 in het Tropenmuseum in Amsterdam, georganiseerd door de sectie Publiek en Presentatie van de NMV (Nederlandse Museumvereniging). Suppoosten worden in steeds meer musea ingezet als eerstelijns publiekbegeleiders. Sommige musea selecteren hun nieuwe medewerkers hierop, andere kiezen voor bijscholing van het bestaande team. Deze laatste groep stond op de studiemiddag centraal.

Museale automatisering : de stand van zaken : verslag van het symposium museale automatisering Den Haag, 19 en 20 november 1997 / samengest. door J. van der Starre en J. van Meeuwen. - Den Haag : RKD,1998. 120 p. : fig., ill. Bijdragen aan het symposium 'Museale automatisering'. Enkele titels: 'Cultuureducatie, musea en nieuwe media', 'Content for screenagers, de ontwikkeling van een website voor het voortgezet onderwijs' en 'Nieuwe media in een oud museum, drie interactieve educatieve computerprogramma's van het Limburgs Museum in Venlo'.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Evenementen in musea : maak er een belevenis van / K. Swart In: Museumpeil. - Vol. (2001)15(voorj.7-8) Evenementen kunnen de belevingswaarde van een museum verhogen, een nieuw publiek trekken en het cultuurtoerisme bevorderen. Een voorwaarde is wel dat de evenementen passen bij de collectie van het museum en het 'verhaal' van het museum ondersteunen. Dit artikel komt voort uit een lezing tijdens een studiedag van de Stichting Kunst

17


gende vraagstellingen: Hoe valt de hausse aan kinderpresentaties in Nederland te verklaren en hoe zal deze zich verder ontwikkelen?; Hoe verhouden de Nederlandse kinderpresentaties zich tot de Amerikaanse kindermusea?

TIJDSCHRIFTARTIKEL Het museum als informatiebron / H. Maurits In: Museumvisie. - Vol. 23(1999)2(jun.4043) Verslag van de najaarsmuseumdag 'Het museum als informatiebron' op 23 november 1998 in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen, georganiseerd door de Nederlandse Museumvereniging. Er werd gesproken over de rol van objecten als bronnenmateriaal voor onderzoek, over het belang van internet, over ICT en het gebruik van multimedia, en over de suppoost als informatiebron.

De boom is leeg : kunst en educatie in Museum Jan Cunen Oss / M. Berendse. - [S.l. : s.n.], 1998. - 125 p. : ill. - Scriptie Kunstgeschiedenis Universiteit Utrecht. - Met lit.opg. en bijl. De centrale vraag in deze scriptie luidt: Hoe geeft museum Jan Cunen invulling aan zijn educatieve werkwijze en welke aspecten zijn daaruit ook bruikbaar voor andere musea? Achtereenvolgens komen aan de orde: de positie van educatie in het Nederlandse overheidsbeleid; de betekenis van kunstpsychologie voor educatie; theoretische aspecten van het kunstmuseum; praktische theorieën rond het kunstmuseum; kunst en educatie in Museum Jan Cunen; twee projecten nader bekeken: Alles op één dag en Onze Vader Ons Moeder.

THEORIE EN ONDERZOEK TIJDSCHRIFTARTIKEL Art museum/school collaborations In: Art education. - Vol. 51(1998)2(March). Themanummer Some contributions: 'Can philosophical change take hold in the American art museum?', 'Spinning the web: creating a structure of collaboration between schools and museums', 'Arts is a wonderful place to be: ESL students as museum learners' and 'How students transform a stuffy building with a bunch of rules'.

Developing cross curricular learning in museums and galleries / S. Wilkinson and S. Clive ; ed. by J. Blain. - Stoke on Trent [etc.] : Trentham, 2001. - 142 p. : ill. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 1-85856-236-8 This book guides teachers in planning innovative local visits and shows how the stimulus of these visits permeates teaching right across the curriculum. The book opens with a chapter entitled 'Why use museums and galleries for cross-curricular work?', which acts as a kind of manifesto offering suggestions, justifications and evidence for broad-based learning from museum and gallery collections. Case studies illustrate how cross curricular projects have helped schools to achieve their own learning objectives. Step-bystep guidance (on deciding where to go and working on site) empowers teachers to develop their own projects.

AV actief? : een onderzoek naar de mogelijkheden voor museumbezoek binnen het vak av / H. Bulthuis. - [S.l. : s.n.], 1997. - 130 p. Afstudeeronderzoek Universiteit van Utrecht, Studierichting Massacommunicatie en PR. Met lit.opg. en bijl. Onderzoek met als doel inzicht te krijgen in wat musea op het gebied van audiovisuele vormgeving te bieden hebben aan leerlingen die het vak audiovisuele vormgeving volgen in de basisvorming. De onderzoeksgegevens zijn verkregen door middel van interviews met medewerkers van musea en met docenten.

Docent en museum: een Babylonische spraakverwarring? : een onderzoeksverslag over KCV-excursies / J.H.F Dijkstra. - [S.l. : s.n.], 2000. - 34 p. : fig., graf. - Scriptie Universitaire Lerarenopleiding Grieks en Latijn Rijksuniversiteit Groningen. - Met lit.opg. en bijl. Overzicht en stand van zaken op het gebied van (de invoering van) het vak KCV (Klassieke Culturele Vorming). Verder worden de resultaten van een enquête onder docenten KCV naar de behoeften op het gebied van museumbezoek beschreven en wordt er verslag gedaan van de interviews afgenomen onder vijf van de meest populaire musea die op dit vak van toepassing zijn. Een belangrijke eindconclusie is dat het aanbod van de betreffende musea nog onvoldoende afgestemd is op de behoeften van de KCV-docenten/leerlingen.

Een bezoek is een belevenis : onderzoek naar kinderpresentaties, een actueel museumverschijnsel / E. van Deijck. - [S.l. : s.n.], 2001. - 116 p. : ill. - Scriptie Culturele Studies, richting Museologie. Met samenv., lit.opg. en bijl. Een groot aantal musea realiseerde in de jaren '90 een semi-permanente kindertentoonstelling in een afgebakend gedeelte van het museum. In deze scriptie wordt dit actuele verschijnsel, dat de auteur aanduidt met de term 'kinderpresentaties', onderzocht. In het eerste gedeelte van de scriptie worden 9 kinderpresentaties beschreven. Vraagstellingen zijn: wie maken de kinderpresentaties en met welke redenen en doelstellingen?; Welke presentatiemethoden en middelen worden gebruikt bij de kinderpresentaties?; Wat zijn de voorwaarden voor een succesvolle kinderpresentatie? In het tweede deel worden de kinderpresentaties geplaatst in een nationale en internationale context met behulp van de vol-

18


TIJDSCHRIFTARTIKEL Educatie en presentatie: Living apart together / K. van der Meiden In: Museumvisie. - Vol. 22(1998)2(jun.4,7-8) Kees van der Meiden, directeur van het Natuurmuseum Groningen vergelijkt het educatief werk in musea in Nederland met dat van Denemarken en Zweden.

De auteur Oostwoud Wijdenes, medesamensteller van het Trendrapport Museumeducatie, ziet vooral mogelijkheden voor 'steunfunctiebemiddelaars' om musea en onderwijs bij elkaar te brengen. Ingekorte versie van een lezing op de studiedag 'Musea en kunsteducatie: een stand van zaken', gehouden op 15 november 1996 in het Stedelijk Museum Zutphen.

Evaluating and assessing the visual arts in education : international perspectives / ed. by D. Boughton, E. Eisner and J. Ligtvoet ; with the collab. of F. Haanstra, D.W. Schönau, H. Gardner and M.J. Parsons.- New York [etc.] : Teachers College, 1996. - 330 p. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 0-8077-3511-6 Results of an international conference held at Bosschenhoofd (the Netherlands) in December 1990. Part I: Evaluating art education in school. Issues are e.g. teaching and research. Part II: Evaluating museum art education programs. Issues are e.g. audience, museum policy and cultural heritage.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Musea en scholen in de Verenigde Staten : echte partners / C. Bunnik In: Oud nieuws. - Vol. 1(1998)2(mei.21-23) In de Verenigde Staten bestaat het fenomeen 'charterschool' (In Nederland enigszins vergelijkbaar met 'magneetscholen', 'brede scholen' en de experimenten met de verlengde schooldag). Charterscholen zijn scholen die georganiseerd worden buiten het normale schoolsysteem om en bestaan zowel voor basis- als voortgezet onderwijs. De gedachte erachter is dat het onderwijs meer geworteld moet zijn in de samenleving. Musea passen goed binnen dit onderwijssysteem, omdat ze voor zichzelf een belangrijke educatieve taak zien. Een voorbeeld van een charterschool is de Museum School in New York. Deze school hanteert het principe van 'museum-based learning' waarin een intensieve samenwerking tussen school en museum centraal staat. Het is niet te verwachten dat er in Nederland echte museumscholen gaan ontstaan. Maar het studiehuis en de ideeën over buitenschools leren zullen ook bij ons samenwerking tussen culturele instellingen en scholen in de hand werken.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Kindereducatie in Rotterdam / R. Brouwers In: Museumvisie. - Vol. 23(1999)1(mrt.1014) De auteur onderzocht bij zeven Rotterdamse musea waarom zij aan kindereducatie doen en hoe belangrijk kinderen voor hen zijn als bezoekersgroep. Vervolgens vergeleek zij deze met de educatieve activiteiten in de jaren zeventig. Het artikel is gebaseerd op haar scriptie 'Op hun fietsjes het museum in'.

Museum en onderwijs : ervaringen en handreikingen voor museumbezoek door primair en voortgezet onderwijs / Initiatiefgroep Musea & Onderwijs ; onder red. van F. Smolders. - Leuven [etc.] : Garant, 1999. 139 p. : ill. - Met lit.opg. en websites. - ISBN 90-5350-931-3 Hoe kan een museum ingezet worden als contextrijke externe leeromgeving voor scholen? In acht beschouwende artikelen wordt getracht een antwoord te geven op deze vraag. Daarnaast wordt ook praktische informatie gegeven: Met de basisschool naar het museum (checklist); Met het voortgezet onderwijs naar het museum (checklist), Musea halen onderwijsgroepen PO en VO en studiehuisleerlingen in huis (checklist), Lijst van websites en lijst met ideeënboeken.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Kinderen en volwassenen in het museum : Museum Flehite Amersfoort / L.EdelkoortVan der Vlerk In: De kroniek. - Vol. 2(2000)3(sept.6) De auteur gaat in op museumeducatie voor (school)kinderen en volwassenen in musea en op de vraag 'hoe je de beoogde doelgroepen in een museum het beste kunt bereiken?' Learning in the museum / G.E. Hein. London [etc.] : Routledge, 1998.- 203 p. : fig. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 0-41509776-2 It begins with a brief history of education in public museums, and an examination of how the educational theories of Dewey, Piaget, Vygotsky and subsequent theorists relate to learning in the museum. A survey of the research methods employed in visitor studies is illustrated with examples taken from museums around the world. The author concludes that visitors can best learn in exhibitions which are physically, socially and intellectually accessible to every single visitor.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Museumbezoek vult gereedschapskist : 'Als je enige gereedschap een hamer is, ziet ieder probleem eruit als een spijker' / O. Reydon In: JSW = Jeugd in school en wereld. - Vol. 82(1997)1(16-18) Musea voor moderne en hedendaagse kunst kunnen een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van kinderen. Kinderen kunnen leren reflecteren in relatie tot kunst en leren zich te concentreren op een specifieke wijze. Bovendien kunnen zij door een bezoek aan een museum hun opmer-

TIJDSCHRIFTARTIKEL Musea en educatie : verplicht naar het museum / J. Oostwoud Wijdenes In: Museumvisie. - Vol. 21(1997)1(mrt.4-9)

19


kingsgave, nieuwsgierigheid en verwondering ontwikkelen. Tot slot worden enkele suggesties gegeven voor bijzondere (tijdelijke) tentoonstellingen.

prétesten van het tentoonstellingsconcept en de reeds ontwikkelde presentatiemiddelen bij focusgroepen die relevante doelgroepen vertegenwoordigen. Zaken die hierbij aan de orde komen: aansluiting bij het onderwijs, ordening en samenhang, herkenbaarheid, informatie-overdracht, samenhang tussen de tentoonstellingen.

TIJDSCHRIFTARTIKEL Museumeducatie in de jaren '90 / H. Land In: Museumpeil. - Vol. (1996)6(dec.6-9) Bespreking van het Trendrapport Museumeducatie, uitgegeven door het SCO-Kohnstamm Instituut, de Cultuurnota 1997-2000 en de notitie Cultuur en School, beide uitgegeven door OCW. Het Trendrapport geeft een indruk hoe het staat met de educatie in de Nederlandse musea, waar leggen de musea de prioriteit. In de andere twee uitgaven blijkt dat de relatie cultuur en school een belangrijke rol speelt in het cultuurbeleid. Wat betekent dat voor musea en komt dat overeen met de prioriteiten van musea?

TIJDSCHRIFTARTIKEL Publieksonderzoek in het AHM : wat wil de bezoeker? / J. Sas In: Museumvisie. - Vol. 24(2000)4(dec.4-9) Het Amsterdams Historisch Museum heeft veel tijd besteed aan haar nieuwe vaste presentatie; veel interne discussie, publieksonderzoek en een proefopstelling gingen er aan vooraf. Een gesprek met de betrokkenen over de waarde van het publieksonderzoek. The quiet evolution : changing the face of arts education / B. Wilson.- Los Angeles : Getty Education Institute for the Arts, 1997. - 255 p.: ill. - Met lit.opg., samenv. en bijl. ISBN 0-89236-409-2 How can lasting change be made in the way art is taught in America's schools? This was the challenge that faced the six regional professional development consortia sponsered by the Center for Education in the 1980's. This book presents results of an empirical study of Discipline Based Art Education (DBAE) and it provides a history of the evaluation of art education theory. Chapters: evolution of DBAE in the regional institute programs; DBAE summer professional development institute; multiple forms of DBAE; implementation of DBAE in school districts and schools; exemplary DBAE practices in elementary schools; DBAE in secondary schools; DBAE in art museums; role of DBAE in reforming education.

Onderzoek cultuureducatie Limburg . Deelrapport 2 : onderzoek Educatief Programma Bonnefantenmuseum / PBW Onderzoeksbureau voor Beleid en Bestuur, E. van Lankvelt ... [et al.]. - Maastricht : PBW, 1996. - 41 p. : tab. - Met bijl. De doelstelling van het Educatief Programma is met name jongeren kijkervaring en kennis te laten opdoen met betrekking tot beeldende kunst en archeologie en kennis te laten maken met de verschillende kanten van het Bonnefantenmuseum. Het Educatief Programma richt zich zowel op het voortgezet onderwijs als op het basisonderwijs. Bij het basisonderwijs vormen de leerlingen van de bovenbouw (groepen 6, 7 en 8) de doelgroep. Op hun fietsjes het museum in : actuele ontwikkelingen van de kindereducatie in Rotterdamse musea / R. Brouwers. - [S.l. : s.n.], 1998. - 80 p. : ill., graf., tab. - Doctoraalscriptie Erasmus Universiteit Rotterdam, Kunst- en Cultuurwetenschappen. - Met bijl. en lit.opg. Een onderzoek naar hoe de huidige museummedewerker, in de tweede helft van de jaren negentig, tegen kindereducatie aankijkt en wat de drijfveren van musea zijn om moeite voor kinderen te doen. Hoe is deze situatie ontstaan? Welke doelstellingen zijn er door de musea gesteld? Wat willen ze bereiken? Wat zijn de voor- en nadelen van kindereducatie voor de Nederlandse musea? Zeven Rotterdamse musea zijn onderzocht, waaronder Museum Boijmans Van Beuningen.

Rapportage pilot-onderzoek [basisonderwijs provincie Utrecht] Workshops Erfgoed Actueel / V. van Grinsven en K. Monnink ; i.o.v. Erfgoed Actueel en Cultuur en School. Utrecht : DUO Market Research,1998. - 51 p. : tab., graf. In juni 1998 is in opdracht van Erfgoed Actueel een pilot-onderzoek uitgevoerd onder scholen primair onderwijs in de provincie Utrecht. Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen: 1. een algemeen onderdeel: wat ondernemen scholen aan (buitenschoolse) culturele activiteiten en hoe waarderen zij deze activiteiten; 2. een specifiek onderdeel: een evaluatie van het project 'Bouwen aan de poort' door deelnemers aan het project. Bouwen aan de poort heeft betrekking op de stad Amersfoort. Onderdeel van het project zijn een museumles in museum Flehite en een bezoek aan de Koppelpoort. Enige conclusies: op bijna alle scholen worden (buitenschoolse) activiteiten ondernomen; alle respondenten die aan het project Bouwen aan de poort hebben deelgenomen, beoordelen het project positief.

Prétest Allemaal Haarlemmers en Digitale Tijdreis / L. Ranshuysen. - Rotterdam : [s.n.], 2000. - 49 p. : fig., tab. - Met bijl. en lit.opg. Onderzoek naar twee tentoonstellingen van het Frans Hals Museum in Haarlem. De makers van deze tentoonstelling beogen een optimale aansluiting op de verwachtingen, wensen en de kennis van de doelgroepen van deze tentoonstellingen. Doelstelling van dit onderzoek is aldus het

20


Trendrapport museumeducatie / F. Haanstra en J. Oostwoud Wijdenes. - Amsterdam : SCO, 1996. - 122 p. - Met lit.opg. en bijl. ISBN 90-6813-477-9 Onderzoek waarin de huidige stand van zaken van de museumeducatie in kaart wordt gebracht wat betreft: -de gehanteerde middelen; -het bereik van verschillende publieksgroepen met aandacht voor de ervaringen en verwachtingen van scholen met betrekking tot museumeducatie; -de relaties met andere publieksgerichte activiteiten; -relaties met media, uitgeverijen en de pers. Deze stand van zaken wordt vergeleken met de situatie in de jaren zeventig en tachtig. Het onderzoek geeft daarnaast inzicht in de verschillende opvattingen in de museumwereld ten aanzien van de educatieve taak zoals deze zich sinds de jaren zeventig heeft ontwikkeld.

TIJDSCHRIFTEN Museumberichten : nieuwsbulletin voor de Nederlandse museumwereld. - Amsterdam : Nederlandse Museum Vereniging Jaargangen vanaf 1999 Museumpeil : collegiaal informatieblad voor musea. - Utrecht : Stichting Ondersteuning Musea Jaargangen vanaf 1999 Museumvisie : vaktijdschrift voor de Nederlandse museumwereld. - Amsterdam : Nederlandse Museumvereniging, Jaargangen vanaf 1997 Oud nieuws - Amsterdam : Erfgoed Actueel, Jaargangen vanaf 1998. - Verschijnt als cahier bij het Bulletin Cultuur & School. - ISSN 1387635X

Tussentijdse evaluatie Museum & School en de Museumfestivals Leiden / L. Ranshuysen. - Rotterdam : [s.n.], 1999. - 33 p. : fig., tab. - Met lit.opg. en bijl. In september 1997 heeft de Gemeente Leiden een vier jaar durend convenant afgesloten met het Ministerie van OCenW, waarin ze zich verbinden tot de gezamenlijke financiering van een tweetal projecten, namelijk het educatieproject Museum & School en het jaarlijkse Museumfestival. Dit onderzoek naar de tot nu toe behaalde resultaten is uitgevoerd ten behoeve van de besluitvorming van de eventuele voortzetting van dit convenant. In hoofdstuk 1 van dit rapport wordt de context geschetst van beide projecten en worden de deelnemende musea geïntroduceerd. In hoofdstuk 2 worden de Museumfestivals en de tot nu toe geboekte resultaten beschreven. In hoofdstuk 3 komt het project Museum & School aan de orde. Onderwerpen hierbij: programma en wijze waarop het is aangeboden en gegevens over deelname. Tot slot doet de auteur aanbevelingen voor vervolgonderzoek.

Zebra-gids : nieuwsbrief van Kinderkunsthal Villa Zebra. - Rotterdam : Stichting Kinderkunsthal Jaargangen vanaf 2001

Volgt de gids? : nieuwe perspectieven voor educatie en gidsing in kunstmusea / G. Bakx ... [et al.] ; onder red. van P. De Rynck en I. Adriaenssens. - Brussel : Koning Boudewijnstichting, 2001. - 208 p. : ill. - Met lit.opg. ISBN 90-5130-350-5 Bundel kritische reflecties van binnen- en buitenlandse auteurs over de uitdagingen waarmee museummakers, educatoren en gidsen in musea worden geconfronteerd. Twee projecten van respectievelijk het Museum van Hedendaagse Kunst in Antwerpen en de Brusselse Koninklijke Musea voor Schone Kunsten worden als uitgangspunt genomen. In deze projecten wordt naar nieuwe wegen gezocht om volwassenen rond te leiden. Het eerste deel van de bundel verzamelt acht bijdragen over fundamentele facetten van de verhoudingen tussen kunst, musea, educatie en publiek. In het tweede deel gaat de aandacht vooral naar de gids.

21


MUSEUMPROJECTEN IN HET PROJECTLOKET OP INTERNET Het projectloket cultuur op internet (www.kennisnet.nl/cultuurplein of www.cultuurnetwerk.nl) is een verzameling van projectbeschrijvingen op het gebied van cultuureducatie. Opgenomen zijn alle projecten die door Cultuur en School en Erfgoed Actueel zijn ondersteund, aangevuld met overige projecbeschrijvingen die zijn verzameld door Cultuurnetwerk Nederland. Het is mogelijk te zoeken op thema, doelgroep, niveau, etc.

van het menselijk lichaam, en methoden van onderzoek. Tevens wordt uitgelegd hoe verschillende medische hulpmiddelen werken. Museum & School – Leiden Museumstad Zeven Leidse musea bieden de basisscholen in een samenwerkingsproject een lesprogramma. Iedere groep bezoekt een ander museum. Groep 1 en 2 gaan naar de Hortus Botanicus, groep 3 naar het Rijksmuseum voor Volkenkunde, groep 4 naar Naturalis, groep 5 naar Stedelijk Museum De Lakenhal, groep 6 naar Rijksmuseum Het Koninklijk Penningkabinet, groep 7 naar het Rijksmuseum van Oudheden, groep 8 naar Museum Boerhaave. Bij ieder museumbezoek hoort een voorbereidende les en een verwerkingsles, waarvoor handleidingen en lesbrieven zijn samengesteld.

Hieronder is een selectie opgenomen van projecten die door musea zijn ontwikkeld en in het projectloket te vinden zijn. De selectie bevat korte samenvattingen van de projecten. Wilt u meer informatie over een project, dan kunt u in het projectloket naast de samenvattingen ook informatie vinden over de vakken waarbij het project ingezet kan worden, bijbehorende materialen, tijdsduur, kosten, leerdoelen en adresgegevens van het desbetreffende museum.

Nederland in de Romeinse tijd In het kader van het Leidse project ‘Museum & School’ gaan leerlingen van groep 7 van de basisschool naar het Rijksmuseum van Oudheden. Daar zien zij hoe het Romeinse leger functioneert, hoe Romeinen leven en werken, hoe Romeinse goden en godinnen ook vereerd worden door overwonnen stammen en vice versa en hoe de begrafeniscultuur is.

Charlotte Salomon. Leven? of Theater? Charlotte Salomon (Berlijn 1917 – Auschwitz 1943) maakte een beeldverhaal van 769 gouaches waarin zij haar leven vanaf haar geboorte tot en met de tijd dat ze met haar grootouders in Zuid-Frankrijk woonde (1940 – 1942) visueel weergaf. In een combinatie van tekeningen, teksten en verwijzingen naar muziekstukken geeft ze allerlei gebeurtenissen betekenis. Zijzelf en de personen die in haar leven een rol spelen worden zo als het ware acteurs in een theaterstuk dat zich afspeelde in het nazi-tijdperk. Bij de tentoonstelling van de gouaches (21 maart tot 8 september 2002) heeft het Joods Historisch Museum in Amsterdam een programma ontwikkeld voor CKV1 leerlingen.

Penseel 2; Verder kijken dan je penseel lang is Het project Penseel 2 is opgebouwd aan de hand van 5 thema’s: Portretten, Landschappen stadsgezichten en zeegezichten, Stillevens, Verhalende schilderijen, De weg naar abstractie. Aan de hand van deze thema’s komen leerlingen van de basisschool en van de basisvorming een en ander te weten over genres uit de schilderkunst van de 15e eeuw tot nu. Ieder thema kan apart behandeld worden. Het is de bedoeling dat eerst bespreking van kunstwerken in de klas plaatsvindt, vervolgens een bezoek aan het Groninger Museum wordt gebracht en dan door leerlingen in de klas zelf aan de slag wordt gegaan.

Dringende kwesties Ter voorbereiding van een bezoek aan het Theatermuseum in Amsterdam maken CKV-leerlingen door middel van videofragmenten, groepsdiscussie en artikelen kennis met het verschijnsel cabaret in de twintigste eeuw. Tijdens het bezoek aan de tentoonstelling ‘Dringende Kwesties’ leren de leerlingen basiskenmerken van cabaret kennen aan de hand van opdrachten. Rondleiders geven uitleg over de thema’s van de tentoonstelling en over cabaretiers.

Projectpakketten Rijksmuseum Amsterdam Leerlingen en docenten van het basis -en middelbaar onderwijs kunnen projectpakketten aanvragen. Deze pakketten bevatten informatie in tekst en beeld over onderwerpen die verband houden met het Rijksmuseum. Projectpakketten vormen een geschikt hulpmiddel bij het maken van een werkstuk, maar kunnen ook een rol spelen bij de voorbereiding van een bezoek aan het Rijksmuseum.

Gezondheid & ziekte, vroeger en nu In het kader van het Leidse project ‘Museum & School’ brengen leerlingen van groep 8 van de basisschool een bezoek aan Museum Boerhaave. Daar leren ze de werkzaamheden van doktoren, apothekers en chirurgijnen kennen, de anatomie

22


Het rijkste museum van Leiden In het kader van het Leidse project ‘Museum & School’, brengen leerlingen van groep 6 van de basisschool een bezoek aan Rijksmuseum Het Koninklijk Penningkabinet. Daar leren ze via spannende verhalen van alles over (de geschiedenis van) munten, papiergeld en penningen. Ook over de taken van een museum komen zij één en ander te weten en onderwijl worden rekensommen gemaakt van allerlei aard.

Gemeentemuseum. Een overkoepelend thema zorgt voor samenhang en vergemakkelijkt het aanbrengen van verbanden. Dit jaar kozen de drie samenwerkende instellingen voor het thema 'rituelen'. Leerlingen kunnen ook vanuit de kunstvormen dans, drama, muziek of audiovisuele vormgeving kiezen. Aan het eind van de projecten vinden de verschillende presentaties plaats in de vorm van een groot podiumoptreden en de tentoonstelling.

Rotterdammers In de multimediale tentoonstelling in het Wereldmuseum Rotterdam wordt duidelijk gemaakt hoe divers de samenstelling van de Rotterdamse bevolking is. Tien Rotterdamse families, van oorsprong afkomstig uit verschillende streken uit de wereld, vertellen over hun manier van leven, hun verleden en hun toekomstverwachtingen. Speciale aandacht gaat uit naar de wijze waarop in de tweede en derde generatie een culturele mix ontstaat. In een aparte ruimte wordt werk geëxposeerd van Rotterdamse jonge kunstenaars. In samenwerking met de SKVR Rotterdam is dit project voor de basisvorming ontwikkeld. Leerlingen bereiden het tentoonstellingsbezoek voor door een presentatie te maken over een plek in Rotterdam die speciaal voor hen is. Het project is specifiek geschikt voor vmbo. Sweet dreams!? Voor dit CKV-1 programma van het Wereldmuseum Rotterdam zijn de voorwerpen geclusterd rond vijf deelthema's: Ik wens..., Utopia, Have a nice trip!, Tussen hemel en aarde, en Help!. De leerlingen kiezen een deelthema en onderzoeken vervolgens de betekenis en onderlinge samenhang van vijf voorwerpen, onder meer met behulp van de computers op de tentoonstellingen en boeken in de bibliotheek Wetenschap van alle dag In het kader van het Leidse project ‘Museum & School’ brengen leerlingen van groep 8 van de basisschool een bezoek aan Museum Boerhaave. Daar leren ze ontdekkingen kennen van diverse geleerden. De ontwikkeling van de tijdmeting kan worden gevolgd en van de elektriciteit. Tevens wordt de werking en betekenis uitgelegd van diverse instrumenten die als hulpmiddel dienen voor de sterrenkunde, de natuurkunde en de scheikunde. Zo komen onder meer de kwadrant, de sextant, de microscoop, de telescoop en de thermometer aan bod. Zes verhalen Dit project is ontwikkeld voor het Johan de Witt College in Den Haag. Het is een samenwerkingsverband van de school, het Gemeentemuseum en het Volksbuurtmuseum. Ieder jaar stelt een groep leerlingen van 15-18 jaar uit 4 havo/vwo zelf een expositie samen. Bij die gelegenheid zijn hun eigen beeldende en literaire werkstukken te zien, samen met door henzelf geselecteerde kunstwerken uit de diverse verzamelingen van het

23


WEBSITES NEDERLANDSE MUSEA MET EDUCATIEF MATERIAAL VOOR HET ONDERWIJS

WWW . GEMEENTEMUSEUM . NL

kinderactiviteiten die met de tentoonstellingen wisselen.

Gemeentemuseum Den Haag Voor de leeftijden 5 tot 12 jaar en 13 tot 18 jaar zijn verschillende mini-boekjes en foto-boekjes online beschikbaar. Voor de groep van 5 tot 12 jaar zijn er diverse activiteiten, zoals museumlessen, scriptiepaketten en workshops. Tevens is er ook een kinderdirecteur aangesteld. Voor de oudere groep zijn er kijkwijzers online beschikbaar en biedt het museum rondleidingen, workshops en een aantal projecten aan.

WWW . VERZETSMUSEUM . NL

Verzetsmuseum De jeugdvoorlichting over de Tweede Wereldoorlog is één van de belangrijkste taken van het Verzetsmuseum. Het museum biedt een scala aan educatieve mogelijkheden voor bezoekende schoolgroepen onder andere rond het thema Kiezen en delen (groep 7/8). Daarnaast zijn er informatie-pakketjes op te vragen voor spreekbeurten.

WWW . RIJKSMUSEUM . NL

Rijksmuseum Via Aria, een interactief computersysteem, zijn 1250 topstukken op internet te vinden. De afbeeldingen zijn via verschillende ingangen te benaderen, waaronder de naam van de kunstenaar en CKV-thema's. Aria biedt uitgebreide informatie en de mogelijkheid de afbeeldingen op schermgrootte te zien.

WWW . COBRA - MUSEUM . NL

COBRA, museum voor moderne kunst Op deze site wordt beschreven wat er voor kinderen te doen is: Kinderatelier; Kunstzinnige kinderpartijtjes; Kijkwijzer; Educatief programma met rondleiding en diapresentatie. WWW . ANNEFRANK . NL

WWW . NATUURMUSEUM . ORG

Anne Frankhuis Site van de educatieve dienst. Met lespakketten te koop voor het basisen voortgezet onderwijs. De site is geschikt voor de wat oudere kinderen. Alle facetten van het dagboek, de families en de helpers worden uitvoerig beschreven. Onder het kopje educatie is allerlei lesmateriaal te vinden, waaronder 'intercultureel leren in de klas'.

Groninger Natuurmuseum Deze site bevat aanbod voor scholen in het basisen voortgezet onderwijs. Basisonderwijs: op verschillende manieren worden thema’s als de seizoenen, dieren, insecten, en vogels inzichtelijk gemaakt door leskisten, lessets en ontdekdozen. Alle lesmaterialen zijn te koop. Voortgezet onderwijs: voor het voortgezet onderwijs bestaan projecten op maat, waarin scholen zelf een thema mogen bedenken dat het museum uitwerkt. Daarnaast kan een educatief programma worden samengesteld, geschikt voor CKV1, gecombineerd met de steeds wisselende tentoonstellingen.

WWW . JHM . NL

Joods Historisch Museum Een kunsteducatiesite waarop een aantal interactieve spelletjes, tijdsbalken en vragen staan waarmee kinderen aan de slag kunnen met de joodse geschiedenis, taal, geloof, namen en zelf joodse attributen maken.

WWW . NETSIGN . NL / VOLKENKUNDIG . MUSEUM

WWW . KIT . NL

Volkenkundig museum Gerardus van der Leeuw Het kunsteducatie-gedeelte geeft het aanbod weer voor zowel het basis- als voortgezet onderwijs. Basisonderwijs: thema’s als sieraden, muziek, het museum in het algemeen, Afrika en wonen. Voor het voortgezet onderwijs komt aan bod het thema Maskers en het thema Leven en Dood.

Kindermuseum / Tropenmuseum Het Kindermuseum is een onderdeel van het Tropenmuseum. Op het moment dat de ouders in het Tropenmuseum vertoeven kunnen de kinderen naar het Kindermuseum. Deze site laat de mogelijkheden zien en heeft een speciaal aanbod voor de basisscholen. WWW . DEBURCHT - VAKBONDSMUSEUM . NL

Vakbondsmuseum Overzicht van het aanbod voor scholen binnen het museum. De nadruk ligt op de sociaal-economische ontwikkeling van Nederland.

WWW . FRIESNATUURMUSEUM . NL

Fries Natuurmuseum Het museum biedt vanaf de kleuterklas tot en met de basisvorming een passend aanbod. Daarnaast organiseert het museum ook speciale

24


WWW . NEWMET . NL

e-mate, een kleine draagbare computer, om onderzoek te doen naar de ontwikkeling van de telefoon en datacommunicatie. Voor de Beroeps en Volwassenen Educatie is er de e-studio waarin de leerlingen kennismaken met de toepassingen van moderne communicatiemiddelen in de praktijk.

New Metropolis NEMO wil natuurwetenschappelijke verschijnselen op eenvoudige wijze toegankelijk maken voor het grote publiek. In NEMO kan geëxperimenteerd worden met de basisprincipes door aan de slag te gaan met NEMO's WWW, Magisch Metaal, Codenaam DNA of in het ANW Science lab.

WWW . MUSEUMBOERHAAVE . NL WWW . FORTKIJKDUIN . NL

Museum Boerhaave In het kader van het project Museum & School in Leiden heeft Museum Boerhaave een project gemaakt voor groep 8 van de basisschool. Informatie daarover is op de site te vinden. Nieuw is de ANW ruimte waarin klassen in het kader van Algemene Natuur Wetenschappen in het museum aan een project kunnen werken. Via de website is het project ook op school uitvoerbaar.

Fort Kijkduin De site is speciaal voor kinderen ontworpen met een quiz, onderwerpen voor een werkstuk en informatie over het aquarium. WWW . TEYLERSMUSEUM . NL

Teylersmuseum Voor het voortgezet onderwijs is een ‘Verlichtingspakket’ samengesteld.

WWW . RMO . NL WWW . MUSEUM . RUU . NL

Rijksmuseum van Oudheden Uitgebreide educatieve sectie. Bij bijna alle tentoonstellingen worden speciale educatieve programma's ontwikkeld. Deze worden op deze website geplaatst, zijn te downloaden of zijn te bestellen. Ook is er materiaal beschikbaar voor scripties en werkstukken. Daarnaast worden films en rondleidingen aangeboden. Op dit moment zijn er 5 educatieve RMO sites te bekijken.

Universiteitsmuseum Het Jeugdlab is een permanent onderdeel van het universiteitsmuseum waar kinderen tussen de 10 en 16 jaar zelf experimenten en proeven kunnen doen. WWW . CATHERIJNECONVENT . NL

Catharijne Convent Een uitgebreide site met aanbod voor verschillende leeftijdsgroepen. Er is een speurtocht onder de titel ‘op zoek naar ketters en papen’. Het is mogelijk een werkstuk te maken met behulp van educatieve vouwbladen. Verder zijn er kijkroutes en speurtochten. Een speciaal project voor CKV is ‘2000 jaar Domplein’.

WWW . HMR . ROTTERDAM . NL

Historisch Museum Rotterdam Speciale onderwijssite: speurtochten, leskisten, lessen over een specifiek onderwerp en doe-lessen. WWW . MARITIEMMUSEUM . NL

WWW . MUSEUM . TUDELFT . NL

Maritiem museum Rotterdam In samenwerking met het ROC Zadkine, locatie Maximiliaanstraat en de Nederlandse Museumvereniging (NMV) is er een interculturele museumles gemaakt voor cursisten Nederlands als Tweede Taal. Verder zijn er veel projecten voor het basisen speciaal onderwijs, als wel het voortgezet onderwijs.

Techniekmuseum Er is een CKV project te downloaden na het verkrijgen van een wachtwoord bij aanmelding voor het project. WWW . MUSEON . NL

Museon Speciale site voor het onderwijs met de subhoofdstukken: museumlessen voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs (beide hebben een zeer uitgebreid aanbod van thema’s en onderwerpen). Tevens zijn er vier interactieve, digitale lessen online.

WWW . BOIJMANS . ROTTERDAM . NL

Museum Boijmans Van Beuningen Een zeer uitgebreide site met informatie over personen, eindexamens, diapresentaties, het museumwerk, CKV1 (liefde) en CKV2 (dada) en een Kunstweb waarmee een virtuele wandeling langs de collectie gemaakt kan worden. Verschillende genres, stromingen en stijlen worden beschreven.

WWW . TRIBUTE . NL / HOLLANDMUSEUMS / NL

Holland Museum Speciaal voor kinderen ontwikkelde site met spelletjes (memorie). Kinderen kunnen op een plaatje klikken en zo meer te weten komen over de betreffende afbeelding.

WWW . WERELDMUSEUM . ROTTERDAM . NL

Wereldmuseum Rotterdam Voorheen Museum voor Volkenkunde. Informatie over het aanbod dat het museum heeft in de vorm van leskisten, museumlessen en het vak CKV.

WWW . MUSCOM . NL

Museum voor Communicatie Voor het basisonderwijs is er de keuze uit verschillende onderwijsprogramma's, lesmateriaal op school en informatiepaketten. Bij de les voor de basisvorming krijgt iedere leerling zijn eigen

25


WWW . NAI . NL

museum. Er is de mogelijkheid tot persoonlijke begeleiding, diaklankbeeld, practicum, rondleiding en er zijn werkbladen beschikbaar.

Nederlands Architectuur Instituut Zowel voor het basis- als voortgezet onderwijs zijn er diverse activiteiten ontwikkeld rondom architectuur. Er zijn opdrachten, lessen, workshops en rondleidingen. Voor het voortgezet onderwijs is een eigen programma ontwikkeld rondom het programma Twee eeuwen architectuur in Nederland. Dit alles wordt aangeboden onder de naam Schoolatelier.

WWW . LIMBURGSMUSEUM . NL

Limburgs Museum Naast het aanbod (met daarbij aangegeven de kerndoelen, de leeftijd, en vorm & inhoud) is er voor kinderen zelf ook de mogelijkheid om te surfen. Het basisonderwijs behandelt thema’s als kleding, archeologie en ridders en jonkvrouwen. Het onderdeel dat geschikt is voor het voortgezet onderwijs behandelt met name de Limburgse geschiedenis, levensonderhoud en bijvoorbeeld kleedgedrag door de eeuwen heen.

WWW . WDW . NL / KIDS

Witte de With In Kids (speciaal voor voortgezet onderwijs) worden alle tentoonstellingen van Witte de With in een beknopte 'virtuele' versie gepresenteerd. Naast het archief en de agenda zijn er allerlei mogelijkheden tot interactie: leerlingen kunnen een afspraak maken voor een interview of rondleiding, hun kunstervaringen publiceren (en een cd-rom winnen), discussiëren en vragen stellen. Voor CKV1-leerlingen zijn lijsten opgenomen met relevante links. WWW . OPENLUCHTMUSEUM . NL

Openluchtmuseum Arnhem De site beschrijft de (vele) educatieve projecten die voorhanden zijn. Dit jaar ook een project voor de onderbouw van het vbo. WWW . NATUURMUSEUM . NL

Natuurmuseum Nijmegen Educatie op het gebied van natuur en milieu wordt aangeboden in lesbrieven, leskisten en de mogelijkheid tot het verzenden van kant en klare pakketjes rondom een bepaald thema. Voorts kom je via de knop documentatie uit bij de site van het Milieu Educatie Centrum Nijmegen. Daarvandaan kun je linken naar allerlei andere sites op het gebied van natuur en milieu die ook educatief materiaal voor handen hebben. Tevens is het documentatie centrum de Gelderse Poort online beschikbaar. WWW . INDUSTRION . NL

Industrion Speciaal aan het onderwijs aangepast educatief materiaal. Daarnaast worden speciale projecten ondersteund als themaweken, werkstukken en scripties. Er zijn lesbrieven, leskisten, speurtochten, een Cyberclub met science-boxen en een Cybercentre in het museum. Alles op het gebied van de techniek. Het museum beschikt over een technieklokaal waar kinderen zelf proeven kunnen doen en kennis kunnen maken met prototypes. WWW . NHMMAASTRICHT . NL

Natuurhistorisch museum Maastricht Via de speciaal voor kinderen ontworpen site kunnen kinderen meedoen aan een quiz, een (bewegende) kaart versturen aan een vriendje, een kijkje nemen in het museum en bijvoorbeeld vogels leren kennen via het vogelspel. Voor docenten en leraren is een eigen site waarop alle informatie staat over het aanbod van het

26


CENTRALE VERWIJZERS NEDERLAND

INTERNATIONALE DISCUSSIEGROEP

WWW . HOLLANDMUSEUMS . NL

WWW . GEM . ORG . UK

hollandmuseums.nl De belangrijkste Nederlandse musea zijn op deze site te vinden. Op de startpagina kunt u een keuze maken uit: nieuws, virtuele zalen, informatie, alle musea, kinderhoek, tentoonstellingen en object van de dag.

Education in Museums Site van ‘The Group for Education in Museums’. GEM promoot het belang van leren met behulp van musea en galerieën. De startpagina bevat de volgende onderdelen: links and resources, membership, journal, gem news, conference, research, e-mail list.

WWW . MUSEUMSERVER . NL

museumserver.nl De Museumserver is een platform voor Nederlandse musea op internet. Een uitgebreide index wijst u de weg naar sites van zo'n 300 musea in Nederland. De startpagina biedt de keuze uit: de Nederlandse musea on line, musea internationaal, Museumkr@nt + tentoonstellingsagenda, virtuele exposities, de museumprofs en virtuele musea. WWW . MUSEUMVERENIGING . NL

Nederlandse Museumvereniging De Nederlandse Museumvereniging (NMV) behartigt de belangen van het museumveld en treedt op als spreekbuis van de Nederlandse musea. Op de startpagina kan een keuze worden gemaakt uit onder andere: actueel, kalender, verwante sites, NMV-dagen, scholingsaanbod, publicaties en interculturele programma’s. WWW . CKPLUS . NL

Ckplus.nl Zoekmachine op het gebied van cultuur en kunst. Ckplus.nl geeft informatie over exposities in Nederlandse musea, bezoekerscentra, zoo’s en tuinen. Er kan gezocht worden op trefwoord, provincie en categorie.

CENTRALE VERWIJZERS INTERNATIONAAL WWW . ICOM . ORG / VLMP / WORLD . HTML

International Council of Museums Site van The International Council of Museums. De startpagina biedt een keuze uit onder andere: kalender, activiteiten en publicaties. Een onderdeel op deze site (www.icom.org/vlmp/world.html) geeft toegang tot websites van honderden musea over de hele wereld. WWW . MCN . EDU / SITESONLINE . HTM

Museum Computer Network Site van Museum Computer Network met links naar meer dan 1000 internationale musea en musea-gerelateerde websites. De site geeft tevens toegang tot ‘Special interest group forums’ waaronder een forum op het gebied van educatie.

27


STUDIECENTRUM CULTUURNETWERK NEDERLAND Voor iedereen die vanuit zijn studie of beroep te maken heeft met kunsten cultuureducatie is het studiecentrum Cultuurnetwerk Nederland van belang. In het centrum van Utrecht, vindt u een uitgebreide en unieke collectie publicaties over kunsten cultuureducatie.

C ATALOGUS ONLINE : HTTP :// STUDIECENTRUM . CULTUURNETWERK . NL De catalogus van het studiecentrum is op internet te raadplegen. Publicaties zijn op verschillende wijzen te vinden in de catalogus. Ook geeft de catalogus online informatie of een publicatie aanwezig is of uitgeleend. U kunt natuurlijk ook de informatiedesk bellen. De meeste materialen zijn te leen en kunnen per post aan u toegestuurd worden.

C OLLECTIE Naast talloze monografieën bevat de collectie circa 175 binnenlandse en buitenlandse (vak)tijdschriften, vele lesmethoden, les- en projectmaterialen voor zowel basis- als voortgezet onderwijs, handboeken, naslagwerken en onderzoeksrapporten.

L ENEN Indien u wilt lenen moet u ingeschreven zijn bij het studiecentrum. Inschrijving is vrij en kosteloos. Voor het inschrijven is een identiteitsbewijs (paspoort, rijbewijs, Europees identiteitsbewijs) nodig. Aanmelding als lid is ook schriftelijk mogelijk. Stuur met uw aanmelding een kopie van uw identiteitsbewijs mee alsmede een recent afschrift van uw giro- of bankrekening (vanwege de adresgegevens). De uitleentermijn is één maand. Verlengen is mogelijk, mits niet gereserveerd door een ander. Publicaties kunnen ook schriftelijk, telefonisch of per e-mail opgevraagd worden. Geleende materialen kunnen per post, mits deugdelijk verpakt, geretourneerd worden. Bij overschrijding van de uitleentermijn wordt een boete in rekening gebracht.

I NSTELLINGENDOCUMENTATIE Een aparte collectie is de instellingendocumentatie van centra voor de kunsten en van landelijke onderwijs- en culturele instellingen. Deze omvat naast overzichten van cursusaanbod en jaarverslagen ook beleidsplannen en nota's van landelijke, provinciale en gemeentelijke overheden. Tevens is er documentatie aanwezig over cultuureducatie in Europees perspectief. Materialen uit de instellingendocumentatie zijn ter plekke te raadplegen, maar zijn niet te leen. O PENINGSTIJDEN Het studiecentrum is voor publiek geopend op maandag van 13.30 tot 17.00 uur en van dinsdag tot en met vrijdag van 9.30 tot 17.00 uur. Raadpleeg de website van Cultuurnetwerk Nederland, http://studiecentrum.cultuurnetwerk.nl, of bel, 030-236 12 00 voor afwijkende openingstijden in verband met feestdagen en vakantieperioden.

LEDEN

Personen en instellingen kunnen lid worden van het studiecentrum. Leden betalen geen leengeld voor materialen en krijgen 50 procent korting op literatuurselecties. Bovendien ontvangen leden gratis Zicht op... .

S TUDIEFACILITEITEN Er is ruime gelegenheid om ter plekke publicaties zelfstandig te raadplegen. De medewerkers van het studiecentrum geven desgevraagd informatie en advies en kunnen op verzoek een literatuursearch doen. Voor het bekijken van videobanden en cd-roms is telefonische reservering van de afspeelapparatuur aan te raden. Op afspraak kan het studiecentrum in groepsverband bezocht worden en de collectie geraadpleegd. Voor groepen studenten is het mogelijk een introductie in de cultuureducatie te krijgen.

K OSTEN : Lidmaatschap particulieren: € 20,50 per jaar Lidmaatschap instellingen en scholen: € 34,50 per jaar. Niet-leden: Leengeld per publicatie: € 0,90 Av-materialen: € 2,75 Basistarief literatuurselectie: € 4,50 plus € 0,10 per titel. Overige kosten: Reserveringen: € 0,45 per titel Toesturen kopieën: basistarief € 2,50 (inclusief 2 x A4-kopie) Meerdere kopieën: per A4 € 0,25.

28


COLOFON Zicht op...museumeducatie is een uitgave in de serie Zicht op... van Cultuurnetwerk Nederland

Samenstelling Bureau Informatie & Documentatie Cultuurnetwerk Nederland

Productie Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht

Drukwerk Grafische bedrijven Anraad

Cultuurnetwerk Nederland Ganzenmarkt 6 Postbus 61 3500 AB Utrecht Telefoon 030-236 12 00 Fax 030-236 12 90 E-mail [email protected] Internet www.cultuurnetwerk.nl Studiecentrum op internet: http://studiecentrum.cultuurnetwerk.nl 2002.004

Zicht op... is gratis voor leden van het studiecentrum cultuureducatie. Deze uitgave is in pdf-formaat kosteloos beschikbaar op www.cultuurnetwerk.nl.

Eerdere nummers van Zicht op... op www.cultuurnetwerk.nl: Nieuwe aanwinsten 2001 Provinciaal en lokaal beleid Jeugd en cultuur Kunst- en cultuureducatie in het basisonderwijs Cultureel erfgoed Culturele diversiteit Kennis en management Nieuwe aanwinsten bibliotheek (2000)

© Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht, 2002

Cultuureducatie

ACTUEEL

actuele informatie over cultuureducatie en beleid

Cultuureducatie Actueel de digitale nieuwsbrief met actuele informatie over cultuureducatie en beleid Voor meer informatie (of abonneren voor 35 euro per jaar) zie: www.cultuurnetwerk.nl/actueel Cultuureducatie Actueel verschijnt per email tweewekelijks (behalve in zomer- en kerstvakantie) Abonneren kan ook met een briefje in een ongefrankeerde envelop aan: Cultuurnetwerk Nederland Abonnementenadministratie Antwoordnummer 1018 3500 ZA Utrecht

Cultuureducatie Actueel relevant, beknopt, zakelijk

Zicht op museumeducatie

Recommend Documents