PROVINCIE VLAAMS-BRABANT Directie ruimte dienst mobiliteit
Vragen naar Telefoon - fax e-mail
Steven Fagard 016-26 75 27 / 016-26 75 60
[email protected]
datum
26 november 2014
Foto: Lander Loeckx
Eindrapport Fietstellingen Fietstellingen kanaalroute / Zenne 1
Inhoud 1
2
Fietstellingen kanaalroute/ Zenne .................................................................................................... 3 1.1
Inleiding ..................................................................................................................................... 3
1.2
Methodiek automatische tellingen ............................................................................................. 4
1.3
Meetpunten ............................................................................................................................... 4
1.4
Rangschikking meetpunten volgens gemiddelde ..................................................................... 7
1.5
Vergelijking van gemiddelde voor linkeroever en rechteroever. ............................................... 7
1.6
Fietsrichting op werkdagen ..................................................................................................... 11
1.7
Verhouding functioneel – recreatief (op werkdagen) .............................................................. 18
1.8
Snelheidsprofielen en fietstypes. ............................................................................................ 18
Onderzoek fietstrajecten ................................................................................................................ 19 2.1
Methodiek ................................................................................................................................ 19
2.2
Aantal ingestuurde ritten ......................................................................................................... 19
2.3
Afgelegde afstand en fietstype: ............................................................................................... 20
2.4
Overzichtskaart BFF (links) en BFF+gefietste trajecten (rechts) ............................................ 21
2.5
Het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFF) is niet overal de voorkeursroute. ........ 21
2.6
Geen ‘samenhangende’ en ‘directe’ verbinding in de kernen. ................................................ 23
3
Samenvatting ................................................................................................................................. 26
4
Lijst met tabellen en figuren ........................................................................................................... 28
2
1 Fietstellingen kanaalroute / Zenne 1.1 Inleiding Langs het zeekanaal Brussel – Schelde ligt een grotendeels autovrije fietsverbinding van Kapelle-opden-Bos, Grimbergen, Vilvoorde tot Brussel. De route vormt een hoofdroute in het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk en het knooppuntennetwerk. Delen ervan zijn opgenomen in het fietsGEN en behoren tot de prioritair te realiseren fietssnelwegen in Vlaams-Brabant. Ook het jaagpad langs de Zenne, tussen Vilvoorde en Zemst, behoort tot het recreatief fietsroutenetwerk en biedt voor woon-werkverkeer heel wat kansen. Om de huidige gebruik van de routes in kaart te brengen werden in het voorjaar van 2014 fietstellingen uitgevoerd op 14 locaties. Aanvullend riep de provincie Vlaams-Brabant fietsers op om hun gefietste routes op te nemen met een gps om na te gaan welke routes fietsers vandaag nemen. Het onderzoek werd uitgevoerd met medewerking van: Waterwegen en Zeekanaal NV, stad Vilvoorde, gemeente Zemst, gemeente Grimbergen, gemeente Kapelle-opden-Bos en de Vlaamse overheid, departement Mobiliteit en Openbare Werken.
Figuur 1: Kanaalroute en fietssnelweg in BFF (Bron: geoloket mobiliteit)
3
1.2 Methodiek automatische tellingen De metingen worden uitgevoerd met mobiele verkeerstellers van type Digiway (Fourway). Het toestel wordt aangesloten op twee rubberen telslangen die loodrecht over het wegdek geplaatst worden. De tellingen gebeuren tijdens drukkere fietsmaanden mei en juni. Op elke locatie werd gedurende 8 weken fietsverkeer geregistreerd. Het gelijktijdig meten op verschillende locaties over een langere meetperiode heeft verschillende voordelen: • De invloed van toevallige factoren, bijvoorbeeld slecht weer gedurende de hele meetperiode, wordt ingeperkt. Hierdoor wordt het beeld dat geschetst wordt van het fietsverkeer nauwkeuriger. • Bij mechanische of andere defecten is er nog voldoende data beschikbaar voor analyse. • Het opsporen van meetfouten wordt eenvoudiger.
1.3 Meetpunten Het telproject brengt het fietsverkeer in kaart langs de kanaalroute Brussel – Kapelle-op-den-Bos en van Vilvoorde naar Mechelen via de Zenne. Er werden fietstellingen uitgevoerd op 14 locaties in mei en juni 2014 gedurende 57 dagen. Het onderzoek legt de focus op bovenlokaal fietsverkeer. De meetpunten worden op verbindingsassen tussen kernen geplaatst, zodat er hoofdzakelijk bovenlokaal verkeer gemeten wordt. In Vilvoorde en Grimbergen werden nog enkele extra meetpunten toegevoegd op het voorlopige traject van geplande fietssnelwegen. Sommige locaties liggen op het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFF) en/of het recreatief fietsknooppuntennetwerk (RE). De nauwkeurigste resultaten kunnen behaald worden op afgescheiden fietswegen waar geen gemotoriseerd verkeer rijdt. Het aantal storende elementen wordt hierdoor beperkt. De tellocaties zijn zo geselecteerd dat storing door gemotoriseerd verkeer zo goed als uitgesloten is. Op 13 locaties is er fietsverkeer in twee richtingen. Enkel op de Cockeriestraat in Grimbergen lag de fietsteller op een éénrichtingsfietspad. De code van elke locatie is als volgt opgebouwd: • BKxxx = traject Brussel en Kapelle-op-den-Bos • BZxxx = traject Brussel-Mechelen langs de Zenne • 00-07 = het rangnummer van de teller vanuit fietsrichting Brussel • R of L = op Rechteroever of Linkeroever van het kanaal Brussel-Schelde Installatiedata: • 5 mei 2014 • 9 mei 2014 • 12 juni 2014 • 18 juni 2014
BK01R, BK02R, BK04R, BK05R, BZ01R, BZ02R, BZ03R BK01L, BK05L, BK06L, BK06R, BK07R BK01R verplaatst naar BK00R BK06R verplaatst naar BK07L
Feestdagen: • donderdag 29 mei • vrijdag 30 mei • maandag 9 juni.
4
Figuur 2: Overzicht tellocaties
Code
Gemeente
BK00R BK01L BK01R BK02R BK04R BK05L BK05R BK06L BK06R BK07L BK07R BZ01R BZ02R BZ03R
Vilvoorde Vilvoorde Vilvoorde Vilvoorde Grimbergen Grimbergen Grimbergen Kapelle-op-den-Bos Kapelle-op-den-Bos Kapelle-op-den-Bos Kapelle-op-den-Bos Vilvoorde Vilvoorde Zemst
Postcode Straat 1800 1800 1800 1800 1850 1850 1850 1880 1880 1880 1880 1800 1800 1980
Harensesteenweg Vilvoordsesteenweg Vaartdijk Marius Duchéstraat Cockeriestraat (éénrichtingsfietspad) Westvaardijk (jaagpad) Oostvaartdijk (jaagpad) jaagpad (Sluis van Zemst) Oostdijk (Sluis van Zemst) Westdijk (richting Tisselt) Oostdijk (richting Tisselt) jaagpad, Zenne ten Z van Woluwelaan jaagpad, Zenne ten N van Woluwelaan jaagpad, Zenne thv Damstraat
BFF
RE
x x x x x
x x x
x
x
x x x
x x x x
Tabel 1: Overzicht tellocaties
5
Totaal aantal fietsers over de hele meetperiode
Onderstaande tabel geeft het totaal aantal geregistreerde fietsbewegingen per meetpunt weer. Tijdens de volledige meetperiode werden 147.570 fietsers geregistreerd, waarvan 92.177 op werkdagen. alle dagen
Som
BK00R
BK01R
BK01L
BK02R
BK04R
BK05R
BK05L
BK06R
BK06L
BK07R
BK07L
BZ01R
BZ02R
BZ03R
2.065
3.241
8.754
9.688
8.952
14.899
6.749
2.519
13.516
18.158
2.359
19.599
23.538
8.533
109
88
165
170
176
261
173
115
255
343
181
363
413
194
44,47
43,59
56,72
78,12
64,63
112,11
128,25
62,11
119,63
154,54
102,86
156,42
157,82
144,21
Minimum
26
7
14
16
13
25
12
25
14
122
69
33
47
26
Maximum
186
175
270
390
298
504
628
290
616
776
473
626
678
834
19
37
53
57
51
57
39
22
53
53
13
54
57
44
Gemiddelde Std
Aantal dagen
werkdagen
Som Gemiddelde
BK00R
1.718
BK01R
2.447
BK01L
5.955
BK02R
6.675
BK04R
6.481
BK05R
9.982
BK05L
2.912
BK06R
BK06L
1.194
BK07R
8.172
10.868
BK07L
BZ01R
1.604
13.056
BZ02R
16.680
BZ03R
4.433
132
102
175
176
191
263
121
109
240
320
178
373
439
153
30,06
36,01
48,47
69,88
56,14
97,58
60,31
55,55
65,53
110,50
45,06
138,75
139,69
77,77
Minimum
93
51
80
55
90
86
36
25
107
123
119
117
177
42
Maximum
186
175
270
385
298
412
263
217
353
521
248
626
678
322
13
24
34
38
34
38
24
11
34
34
9
35
38
29
Std
Aantal dagen
Tabel 2: Samenvatting per segment
Incidenten in de meetperiode: • BK04R fietspad afgesloten voor werken, geen data vanaf 26/06/2014 • BK05L telslangen beschadigd, geen data vanaf 18/06/2014 • BK06R telslangen beschadigd, geen data van 12/06/2014 tot 27/06/2014 • BK06L telslang 1 los, kans op onnauwkeurige meting van types en snelheidsprofielen • BZ01R telslang 1 los, geen data van 10/06/2014 tot 12/06/2014 • BZ03R telslangen beschadigd door werken, geen data vanaf 19/06/2014 6
1.4 Rangschikking meetpunten volgens gemiddelde Het gemiddeld aantal fietsbewegingen op werkdagen (Gem_werkdagen) is het hoogst op het jaagpad langs de Zenne (BZ02R) tussen de Woluwelaan in Vilvoorde en de Brusselsesteenweg te Eppegem. Het tweede drukste punt is de Cockeriestraat in Grimbergen (BK04R). De data voor dit éénrichtingsfietspad werd vermenigvuldigd met 2, om deze te kunnen vergelijken met de dubbelrichtingsfietspaden. Op de derde plaats volgt het jaagpad langs de Zenne ten zuiden van de Woluwelaan (BZ01R). Het fietspad op de Oostdijk van Kapelle-op-den-Bos naar Tisselt is het vierde drukste punt (BK07R). Het jaagpad langs de Oostvaartdijk van Grimbergen naar Humbeek sluit de top 5 af (BK05R). De meetpunten die het fietsverkeer tussen Brussel en Vilvoorde registreren (BK01L, BK01R en BK00R) scoren eerder laag. Aan het derde meetpunt op het jaagpad van de Zenne (BZ03R) is er 65% minder fietsverkeer op werkdagen in vergelijking met het populairste meetpunt (BZ02R) 2 kilometer verderop op het traject. De rangschikking blijft nagenoeg ongewijzigd wanneer er naar het fietsverkeer op weekend en feestdagen (Gem_weekend) gekeken wordt. Aan het meetpunten op het jaagpad aan de Zenne (BK03R) en op de linkeroever in Grimbergen (BK05L) wordt in het weekend aanzienlijk meer fietsverkeer geregistreerd in vergelijking met het gemiddelde op werkdagen. Beide punten liggen op het recreatief knooppuntennetwerk. Gem_werkdagen Gem_weekend Gem_alle BZ02R
439
361
413
BK04R*
381
291
351
BZ01R
373
344
363
BK07R
320
384
343
BK05R
263
261 255
BK06L
240
259 281
BK07L
178
189
181
BK02R
176
159
170
BK01L
175
147
165
BZ03R
153
273
194
BK00R
132
58
109
BK05L
121
256
173
BK06R
109
120
115
BK01R
102
61
88
* éénrichtingsfietspad (waarde x 2)
Tabel 3: Rangschikking gemiddelde per segment
1.5 Vergelijking van gemiddelde voor linkeroever en rechteroever. Voor de kanaalroute kan de vergelijking gemaakt worden tussen het fietsverkeer op de linker- en de rechteroever. Voor vier locaties werden de meetpunten op de linker- en rechteroever tegenover elkaar geïnstalleerd. Voor elk meetpunt wordt in de tabel aangegeven of het deel uitmaakt van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFF) en/of het recreatief fietsknooppuntennetwerk (RE). In Vilvoorde is er het meeste fietsverkeer aan de N260 – Brusselsesteenweg (linkeroever) in vergelijking met de Vaartdijk op de rechteroever en de Harensesteenweg die een parallelle verbinding vormt. Voor de rechteroever is het onduidelijk welk traject de voorkeur van de fietser geniet. Het meetpunt op de Vaartdijk (BK01R) werd op 12 juni omwille van geplande rioleringswerken verplaatst naar de Harensesteenweg (BK00R). Het is dus mogelijk dat ook een deel van het fietsverkeer zich verplaatste naar de Harensesteenweg en beide meetpunten daarom niet met elkaar vergeleken kunnen worden. Naast deze locaties zijn er nog twee verbindingen mogelijk waarop geen tellingen 7
uitgevoerd werden: de recreatieve fietsroute langs de gedempte Zenne en de N1 – Brusselsesteenweg. Een routeonderzoek waarbij het volledige traject van fietsers in kaart gebracht wordt, kan hierin meer duidelijkheid brengen. BK01L
BK01R
BK00R
BFF
BFF
Gem_werkdagen
175
102
Gem_weekend
147
61
58
Gem_alle
165
88
109
132
Tabel 4: vergelijking linker- en rechteroever BK01
Figuur 3: meetpunten linker- en rechteroever (BK01)
Tussen de Verbrande Brug in Grimbergen en de brug van Humbeek wordt op weekdagen vaker gefietst op de rechteroever. Op de rechteroever werd recent een nieuw afgescheiden jaagpad aangelegd. Op de linkeroever is de route grotendeels onverhard en maakt ze deel uit van het BFF en het recreatief fietsknooppuntennetwerk. In het weekend is het even druk op beide oevers. BK05L
BK05R
BFF - RE
Gem_werkdagen
263
Gem_weekend
121 256
259
Gem_alle
173
261
Tabel 5: vergelijking linker- en rechteroever (BK05)
Figuur 4: meetpunten linker- en rechteroever (BK05)
8
Ter hoogte van de Sluis van Zemst is er dubbel zo veel fietsverkeer op het jaagpad van de linkeroever in vergelijking met het aanliggend fietspad op de rechteroever. BK06L
BK06R
BFF - RE
Gem_werkdagen
240
109
Gem_weekend
281
120
Gem_alle
255
115
Tabel 6: vergelijking linker- en rechteroever (BK06)
Figuur 5: meetpunten linker- en rechteroever (BK06)
Tussen Kapelle-op-den-Bos en Tisselt wordt er vaker op de rechteroever gefietst. BK07L
BK07R BFF - RE
Gem_werkdagen
178
320
Gem_weekend
189
384
Gem_alle
181
343
Tabel 7: vergelijking linker- en rechteroever (BK07)
9
Figuur 6: meetpunten linker- en rechteroever (BK07)
10
1.6 Fietsrichting op werkdagen Voor elke locatie wordt de fietsrichting op werkdagen bepaald. Uit de grafiek kan afgeleid worden in welke richting de ochtend- en avondpiek van het fietsverkeer rijdt. Een piek in het fietsverkeer voor 9u ’s morgens wijst op functioneel gebruik van de route voor woon-werk en woon-schoolverkeer. Van de fietsers die ’s morgens voor 9u geregistreerd worden, wordt aangenomen dat ze in de namiddag tussen 15u en 19u terug passeren aan het meetpunt.
Figuur 7: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK01)
Voor het fietsverkeer tussen Brussel en Vilvoorde / Grimbergen is er een duidelijke ochtendspits in de richting van Brussel en vindt vanaf 15u de omgekeerde beweging plaats. Buiten de piekuren is er nauwelijks fietsverkeer op de drie meetpunten.
11
Figuur 8: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK02)
In de Marius Duchéstraat in Vilvoorde (BK02R) is er in de ochtend voornamelijk fietsverkeer naar het centrum van Vilvoorde (BK02R – Brussel in de legende).
12
Figuur 9: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK04)
In de Cockeriestraat in Grimbergen (BK04R) werd het fietsverkeer gemeten op een éénrichtingsfietspad. Hier kan enkel afgeleid worden dat er een duidelijk functioneel gebruik is van de fietsroute op werkdagen.
13
Figuur 10: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK05)
Tussen de Verbrande Brug in Grimbergen en de brug van Humbeek (BK05x) kiezen fietsers in de ochtend- en avondspits duidelijk voor de rechteroever. Er wordt ’s morgens voornamelijk in de richting van Grimbergen gefietst (Vilvoorde in de legende).
14
Figuur 11: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK06)
Tussen Kapelle-op-den-Bos en de brug van Humbeek (BK06x) verschilt de dominante rijrichting voor de linker- en de rechteroever. Op het fietspad van de rechteroever (BK06R) is er ’s morgens een kleine piek in de richting van Humbeek (Grimbergen in de legende) Op hetzelfde tijdstip (tussen 7u en 8u ’s morgens) is er ook op het jaagpad aan de linkeroever (BK06L) een kleine piek naar Grimbergen. De meeste fietsers rijden echter tussen 8u en 9u ’s morgens op de linkeroever naar Kapelle-op-den-Bos. Deze hoge piek is wellicht volledig toe te schrijven aan scholieren, want op 1 juli komt deze piek niet voor. ’s Middags en ’s avonds is er een piek in de andere richting. Het grote aantal fietsers ’s middags heeft de maken met de gemeten waarden op woensdag en de examenperiode eind juni.
15
Figuur 12: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK07)
Tussen Kapelle-op-den-Bos en Willebroek (BK07x) is er ’s morgens een piek in het fietsverkeer richting Kapelle-op-den-Bos. Op de rechteroever is er in beide richtingen meer fietsverkeer in vergelijking met de linkeroever.
16
Figuur 13: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag jaagpad Zenne
Langs de Zenne (BZ01R, BZ02R, BZ03R) wordt er ’s morgens bijna uitsluitend richting Vilvoorde gefietst. Ten zuiden van de Woluwelaan is de piek iets lager. Niet elke fietser blijft het jaagpad volgen tot in het centrum van Vilvoorde. Een deel rijdt verder via de Woluwelaan. Op het derde meetpunt aan de Zenne (BZ03R) ter hoogte van Zemst is er een kleine piek in de ochtend.
17
1.7 Verhouding functioneel – recreatief (op werkdagen) Per meetpunt wordt onderzocht wat het aandeel van functioneel en recreatief fietsverkeer per meetpunt is tijdens werkdagen. Om het volume functionele fietsers te bepalen worden alle fietsbewegingen vóór 9 uur 's morgens vermenigvuldigd met twee. Dit cijfer min het dagtotaal geeft een idee over het aantal recreatieve fietsers (methode Westtoer). Voor het meetpunt op het éénrichtingsfietspad aan de Cockeriestraat kan deze verhouding niet bepaald worden.
Figuur 14: Verhouding recreatief / functioneel fietsverkeer op werkdagen
Het aandeel van functioneel fietsverkeer schommelt tussen 40% en 70%. Op 5 locaties is het percentage voor functioneel fietsverkeer hoger dan 60%. De vaartdijk op de rechteroever tussen Vilvoorde en Brussel (BK01R) wordt hoofdzakelijk gebruikt door pendelaars. Ook op de Harensesteenweg (BK00R) en de Vilvoordsesteenweg (BK01L) is in verhouding meer functioneel verkeer tegenover het aantal recreatieve verplaatsingen. Op het jaagpad van de Zenne tussen Eppegem en Vilvoorde (BZ01R en BZ02R) is meer dan 60% van het fietsverkeer toe te schrijven aan pendelverplaatsingen.
1.8 Snelheidsprofielen en fietstypes. Op verzoek kan een analyse gemaakt worden van de snelheden op de meetlocaties. Eerder onderzoek op de kanaalroute tussen Halle en Brussel heeft aangewezen dat de grote meerderheid van het fietsverkeer niet sneller rijdt dan 25 km/u. Ook voor de geregistreerde fietstypes (volwassene, jeugd, kind, bromfiets) hebben eerdere telprojecten uitgewezen dat ongeveer 95% van de fietsers met een grote fietsmaat rijd. Kinder-, jeugd- en bromfietsen vormen een minderheid in het (bovenlokaal) fietsverkeer.
18
2 Onderzoek fietstrajecten 2.1 Methodiek Fietstellingen geven een beeld van het aantal fietsers op één locatie. Het is best mogelijk dat fietsers in werkelijkheid een andere route volgen dan het voorziene traject van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk. Het onderzoek naar fietstrajecten is als proefproject toegevoegd aan het fietstelproject op de noordelijke kanaalroute. In juni 2014 werd een oproep verspreid gericht aan fietsende pendelaars om hun route(s) door te sturen. De oproep verscheen in de regionale pers (RingTV en verschillende kranten) en in nieuwsbrieven van betrokken gemeenten. Het onderzoek was gericht op pendelaars en scholieren die door Zemst, Vilvoorde, Kapelle-op-den-Bos of Grimbergen fietsen. OPROEP: Met de fiets door de spits Om fietssnelwegen te ontwerpen op maat van de pendelaar, wil de provincie weten hoe u vandaag naar het werk of naar school fietst. Het enige wat u moet doen is uw fietsrit opnemen met een smartphone of gps. Alle ingezonden ritten worden samengevoegd tot een grote fietskaart van de regio. Op die manier worden populaire routes en missing links in kaart gebracht. Het onderzoek past in de verdere ontwikkeling van de noordelijke kanaalroute en de fietssnelweg Mechelen - Brussel. Als beloning maakt u kans op één van de drie waardebonnen ter waarde van 50 euro. Deze waardebon kunt u besteden bij een fietshandelaar naar keuze in de provincie Vlaams-Brabant. De deelnemers konden hun rit met een eigen toestel registreren. Hiermee wilden we de drempel tot deelname verlagen. De tracks moesten doorgestuurd worden in digitaal formaat .gpx of .kml. Er werden verschillende manier voorgesteld om een traject te registreren: • met smartphone (iOS of Android) met een geschikte app (bv. Strava, cyclemeter, google Mytracks,…); • met een fiets gps-toestel; • fietsers zonder smartphone of fiets gps werd gevraagd om de routes in te tekenen in google maps. De ingestuurde bestanden werden samengevoegd in één kaart (via GIS). De tracks werden verbonden aan een wegdeel. Aan het wegdeel werd een lijndikte toegekend naargelang het aantal tracks op dat deel. Als achtergrond werd een stratenplan toegevoegd en de kaart van het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk en geplande fietssnelwegen.
2.2 Aantal ingestuurde ritten In totaal waren er 51 inzendingen, waarvan 48 unieke deelnemers. 25 routes werden getekend in google maps, 26 routes werden opgenomen met een smartphone of gps. 46 tracks konden opgeladen worden in GIS. 48 unieke deelnemers is een te beperkte steekproef om een volledig beeld te hebben van het fietsverkeer in de regio. De intensiteit op bepaalde trajecten laat wel toe om voorzichtige conclusies te formuleren. Voor drukkere verbindingen met 6-9 en 10-14 tracks is er een grotere waarschijnlijkheid dat deze route verkozen wordt boven een andere. Figuur 15: overzicht alle fietstrajecten
19
2.3 Afgelegde afstand en fietstype: De gemiddelde afstand van de bruikbare tracks is 21,5 km. In totaal werden 991 fietskilometers getrackt. De kortste rit 922 meter, de langste rit 110 km. De afstanden van de ingezonden tracks zijn zeer uiteenlopend (standaardeviatie 20,58). 37% van de tracks is korter dan 10 km. Korte afstanden zijn sterk ondervertegenwoordigd in de steekproef. De lengte van de tracks geeft geen indicatie over de gemiddelde woon-werkafstand in de regio. Hoewel dit niet het onderwerp was van het onderzoek, is het toch mogelijk dat er ook enkele recreatieve ritten opgenomen zijn in de steekproef.
Afstand (in m) 0 - 5000 5001 - 10000 10001 - 15000 15001 - 20000 20001 - 25000 25001 - 30000 Meer dan 30000
Aantal 7 10 3 6 5 5
Cumulatieve Freq 7 17 20 26 31 36
10
46
% Cumulatief % 15,2% 15,2% 21,7% 37,0% 6,5% 43,5% 13,0% 56,5% 10,9% 67,4% 10,9% 78,3% 21,7%
100,0%
Tabel 8: verdeling trajecten volgens afstand
De verdeling volgens fietstype verschilt niet sterk van eerder onderzoek. De elektrische fiets had daarin ook een aandeel van 8%. Voor het eerst werd een aparte categorie ‘hi-speed’ toegevoegd. Eén deelnemer maakt gebruik van een e-fiets met een toegelaten snelheid tot 45 km/u.
Figuur 16: grafiek verdeling volgens fietstype
20
2.4 Overzichtskaart BFF (links) en BFF+gefietste trajecten (rechts)
Figuur 17: kaartweergave BFF (links), BFF + gefietste trajecten (rechts)
2.5 Het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFF) is niet overal de voorkeursroute. Tussen Eppegem en de Woluwelaan in Vilvoorde wordt hoofdzakelijk gekozen voor het autovrije jaagpad langs de Zenne als alternatief voor de BFF-route op de Brusselsesteenweg. Tellingen wezen al uit dat er op een werkdag gemiddeld 439 fietser voor het jaagpad kiezen.
21
Tussen Eppegem en Zemst is de routekeuze minder eenduidig. Het onverharde jaagpad langs de Zenne (rechts van de Brusselsesteenweg) komt even vaak voor als de steenweg (BFFroute).
In Machelen en Vilvoorde maakt een groot deel van de fietsers gebruik van de Woluwelaan. De route ligt nochtans niet op het BFF, maar is wellicht de meest logische fietsverbinding naar bestemmingen in Machelen en Diegem. Voor het fietsverkeer vanuit Grimbergen moet wel opgemerkt worden dat de verbinding langs de Cockeriestraat in Grimbergen onderbroken was door werken aan de Willemsbrug. Tijdens de werken werd een veerpont ingelegd. Het is dus mogelijk dat fietsers er plaatselijk hebben omgereden over de Woluwelaan.
22
Tussen Grimbergen en Kapelle-op-den-Bos wordt over de beide oevers van het kanaal gefietst. Enkel de linkeroever is opgenomen in het BFF. Op de linkeroever wordt er langs het kanaal op de Westvaartdijk gefietst. Tussen de Verbrande brug en Vuurkruisenlaan zijn geen fietsvoorzieningen aanwezig. Uit het onderzoek komt een mogelijke suggestie voor een bypass via de Humbeeksesteenweg, maar deze komt minder voor in de tracks. Ook deze route heeft op verschillende delen geen fietsvoorzieningen. Tussen de Fabrieksweg en de Verbindingsweg wordt wel een autoluwe fietsverbinding gevolgd.
Fietsverkeer dat vanuit Zemst, via de verbrande brug, in Grimbergen moet geraken rijdt niet via de Grimbergsesteenweg (BFF), maar verkiest een alternatieve verbinding (deels via het recreatief netwerk). Aan de oostkant van de E19 vermijden fietsers delen van de Tervuursesteenweg (BFF, ingericht met geschilderde fietspaden) tussen Elewijt en Peutie. Tussen de Houtemsesteenweg en de Rubenslaan wordt vaker gekozen voor de Waversebaan (recreatief fietsroutenetwerk).
2.6 Geen ‘samenhangende’ en ‘directe’ verbinding in de kernen.
In de kern van Eppegem komt al het verkeer samen op de Brusselsesteenweg (N1) om de Zenne over te steken. Aan de verkeerslichten op de gewestweg splitst het fietsverkeer op in verschillende richtingen. Er zijn twee mogelijke routes om terug naar het jaagpad te rijden. Een deel van het fietsverkeer vervolgt zijn weg via de N1. De opwaardering van het jaagpad in functie van de
23
fietssnelweg Mechelen – Vilvoorde kan zorgen voor gedeeltelijke ontvlechting van het verkeer door de kern van Eppegem.
De geplande route voor de fietssnelweg door Vilvoorde, langs de Zenne via de Radiotorenstraat en Marius Duchéstraat, komt niet voor in de tracks. Tellingen wijzen wel uit dat er op een werkdag gemiddeld 176 fietsers langs de Marius Duchéstraat rijden. Het fietsverkeer langs de Zenne slaat aan de Woluwelaan en de Havendoklaan af naar de Mechelsesteenweg (N1). De laatste fietsers uit de steekproef verlaten het jaagpad langs een klein pad dat aansluit op de Willem Elsschotstraat. Een mogelijke verklaring is dat het verderop in het centrum van Vilvoorde, na de Marius Duchéstraat, ontbreekt het aan een ‘leesbare’ of logische fietsroute en de N1 momenteel de snelste manier is om door Vilvoorde te fietsen.
24
Vanaf de Vuurkruisenlaan in Vilvoorde bundelt de fietsstroom zich op de linkeroever langs de Vilvoordsesteenweg. Op de rechteroever nemen fietsers verschillende routes. Fietsers lijken de gewestweg Schaarbeeklei eerder te mijden en de kiezen voor de parallelle verbinding langs de Harensesteenweg. Ook de Vaartdijk en de Steenkaai komen voor in de ingezonden routes. Tijdens het onderzoek werden op dit deel wel rioleringswerken uitgevoerd. Mogelijk heeft dit de routekeuze beïnvloed. Er kan geen echter voorkeursroute worden aangeduid op basis van het onderzoek of van de tellingen. Aan de Buddabrug steken de meeste fietsers het kanaal over om hun weg op de linkeroever verder te zetten.
Aan het kruispunt van de Woluwelaan met de Haachtsesteenweg verspreidt het fietsverkeer zich in verschillende richtingen met bestemmingen in Diegem en Sint-Stevens-Woluwe. Vanaf de Woluwelaan is er geen directe aansluiting met de toekomstige fietsbrug van de HST-route. Een aansluiting naar de HST-route kan de directe bereikbaarheid van een aantal bestemmingen in de regio per fiets verbeteren.
25
3 Samenvatting In mei en juni 2014 voerde de dienst mobiliteit geautomatiseerde fietstellingen uit op de kanaalroute van Brussel naar Kapelle-op-den-Bos en op jaagpaden langs de Zenne tussen Vilvoorde en Zemst. Om inzicht te verwerven in de werkelijke routekeuze van fietsers in de regio, werd hen gevraagd om hun dagelijkse fietsroute(s) te registreren met een gps/smartphone of op een website. De fietstellingen geven inzicht in het aantal fietsbewegingen op de route. Op 14 verschillende locaties werden in totaal 147.750 fietsers geteld voor de hele meetperiode van 6 mei 2014 tot en met 1 juli 2014. Op het verharde jaagpad aan de Zenne (BZ02) werd het hoogste aantal fietsers geregistreerd (23.538). Op de 5 drukste segmenten lag het daggemiddelde voor de meetperiode tussen de 413 en 261 fietsers. De meetpunten tussen Vilvoorde en Brussel scoorden eerder laag in verhouding tot andere locaties. De daggemiddelden variëren van 165 op de linkeroever tot 88 en 109 fietsers per dag op de rechteroever. Op de routes is er heel wat functioneel fietsverkeer. Gebaseerd op het aantal fietsers dat geregistreerd werd voor 9u ’s morgens, schommelt het aandeel functioneel fietsverkeer per meetpunt tussen 40% en 70%. Vanuit Kapelle-op-den-Bos wordt er in de ochtendspits voornamelijk via de rechteroever naar de Verbrande brug in Grimbergen gefietst. Op de linkeroever is het drukker in de omgekeerde richting van Humbeek naar Kapelle-op-den-Bos. Op het verharde jaagpad langs de Zenne wordt er ’s morgens bijna uitsluitend richting Vilvoorde gefietst. Vanuit Vilvoorde en Grimbergen is er op werkdagen in de ochtendspits nog een uitgesproken piek in fietsverkeer in de richting van Brussel, op andere tijdstippen is er nauwelijks fietsverkeer op deze routes. De tellingen geven geen inzicht in routekeuzes van fietsers. Het proefproject met registratie van fietsroutes door fietsers in de regio Zemst, Vilvoorde, Grimbergen, Kapelle-op-den-Bos leverde 48 tracks op. De analyse geeft geen volledig beeld van de fietsverplaatsingen in de regio. Wel zijn er indicaties over voorkeursroutes voor bovenlokale fietsverplaatsingen voor woon-werk en woonschoolverkeer. Enkele vaststellingen op basis van fietstrajecten: • Fietsers verkiezen vaak andere wegen dan de routes van het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk. De uitgesproken voorkeur voor het (autovrije) jaagpad langs de Zenne van Eppegem naar Vilvoorde en de grote hoeveelheid fietsers op de Woluwelaan springen daarbij in het oog. • Er is geen directe fietslink tussen Zemst en Brussel. Het intensieve gebruik van het jaagpad zet zich niet door tot in het centrum van Vilvoorde. Vooral in dorps- en stadskernen varieert de routekeuze sterk. Het ontbreekt er aan een ‘leesbare’ en ‘directe’ fietsverbinding. Met de ontwikkeling van de fietssnelweg Mechelen – Brussel kan hier een kwaliteitssprong gemaakt worden. • De Woluwelaan is al een belangrijke fietsverbinding. In functie van de aanleg van de fietsbrug op de HST-route kunnen de verschillende fietsGEN-projecten in de regio met elkaar verbonden worden. Om aan kwaliteitsnormen voor fietssnelwegen te beantwoorden zou ook ingezet kunnen worden op een autoluwe fietsroute parallel aan de Woluwelaan langs de spoorlijn. • Voor de kanaalroute wordt er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vaker gekozen voor de linkeroever. In Vlaams-Brabant wordt gefietst langs beide kanten van het kanaal. Vanaf de Budabrug is er verkeer op beide oevers. Op de linkeroever kan er enkel gefietst worden langs de Brusselsesteenweg, wat de hogere intensiteit deels verklaart . Voor de rechteroever zijn er meerdere opties met een lichte voorkeur voor de Harensesteenweg. Die routekeuze kan echter verstoord zijn door werken op de Vaartdijk in de periode van het proefproject. • Tussen Kapelle-op-den-Bos en de Verbrande brug (Grimbergen) wordt er langs beide kanten van het kanaal gefietst. Het aantal ingezonden tracks is hier zeer beperkt. De fietstellingen geven meer informatie over de drukte op elke oever. Op basis van dit proefproject doen we volgende aanbevelingen voor het inzetten van gpstrackers: - Bij een gerichtere selectie van deelnemers via scholen of bedrijven in de regio is de representativiteit van het onderzoek groter; 26
-
-
-
De verwerking van de tracks werd beperkt tot het maken van een overzichtskaart. Opgenomen GPS-tracks bieden bijkomende analysemogelijkheden op vlak van reistijdberekening, ongewenste vertragingen,… In de analysetool BIKEPRINT (www.bikeprint.nl) zijn dergelijke analyses al mogelijk. Omwille van het beperkte aantal opgenomen tracks kan deze tool nog niet doeltreffend aangewend worden in dit proefproject. De helft van de deelnemers tekende de route in google maps, waardoor analyse van reistijden… niet mogelijk is; De fietstellingen blijven een goede houvast om andere resultaten van het routeonderzoek aan te toetsen. Er is nog geen analysetool beschikbaar waarin beide technieken gecombineerd worden; De methodiek waarbij deelnemers werden uitgenodigd om een route op te nemen met een eigen smartphone of fietsgps kon al een kleine groep fietsers overtuigen. Gps-toepassingen voor fietsers zijn echter nog niet ingeburgerd in woon-werkverkeer. Nochtans wordt ‘floating car data’ en informatie van GPS-systemen uit wagens al langer gebruikt voor verkeerskundige analyses. In de fietsindustrie duiken de eerste toepassingen op in duurdere elektrische fietsen. We verwachten dan ook dat deze vorm van dataverzameling in de toekomst vaker gebruikt zal worden en de fietser daardoor het fietsbeleid van morgen mee zal uittekenen.
27
4 Lijst met tabellen en figuren Tabel 1: Overzicht tellocaties .................................................................................................................. 5 Tabel 2: Samenvatting per segment ....................................................................................................... 6 Tabel 3: Rangschikking gemiddelde per segment .................................................................................. 7 Tabel 4: vergelijking linker- en rechteroever BK01.................................................................................. 8 Tabel 5: vergelijking linker- en rechteroever (BK05) ............................................................................... 8 Tabel 6: vergelijking linker- en rechteroever (BK06) ............................................................................... 9 Tabel 7: vergelijking linker- en rechteroever (BK07) ............................................................................... 9 Tabel 8: verdeling trajecten volgens afstand ......................................................................................... 20
Figuur 1: Kanaalroute en fietssnelweg in BFF (Bron: geoloket mobiliteit) .............................................. 3 Figuur 2: Overzicht tellocaties ................................................................................................................. 5 Figuur 3: meetpunten linker- en rechteroever (BK01) ............................................................................. 8 Figuur 4: meetpunten linker- en rechteroever (BK05) ............................................................................. 8 Figuur 5: meetpunten linker- en rechteroever (BK06) ............................................................................. 9 Figuur 6: meetpunten linker- en rechteroever (BK07) ........................................................................... 10 Figuur 7: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK01) ................................................................... 11 Figuur 8: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK02) ................................................................... 12 Figuur 9: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK04) ................................................................... 13 Figuur 10: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK05) ................................................................. 14 Figuur 11: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK06) ................................................................. 15 Figuur 12: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag (BK07) ................................................................. 16 Figuur 13: overzicht rijrichting gemiddelde werkdag jaagpad Zenne .................................................... 17 Figuur 14: Verhouding recreatief / functioneel fietsverkeer op werkdagen ........................................... 18 Figuur 15: overzicht alle fietstrajecten ................................................................................................... 19 Figuur 16: grafiek verdeling volgens fietstype ....................................................................................... 20 Figuur 17: kaartweergave BFF (links), BFF + gefietste trajecten (rechts) ............................................ 21
Extra informatie over telgegevens per locatie kan opgevraagd worden bij de dienst mobiliteit. Provincie Vlaams-Brabant Dienst mobiliteit Provincieplein 1 3010 Leuven tel. 016-26 75 44
[email protected]
28
