Zelfstandigen Zonder Pensioen Netspar Anniversay Meeting 25 maart 2009 Fieke van der Lecq, Erasmus School of Economics Alwin Oerlemans, Cordares
De uitdaging Probleem •
Zzp-ers hebben veelal geen pensioen!
•
Willen ze geen pensioen? Vinden ze AOW voldoende?
•
Of is er geen geschikt pensioenproduct beschikbaar?
•
M.a.w. ontbreekt de vraag of ontbreekt het aanbod?
Aanpak •
Wat is de doelgroep / marktomvang?
•
Welke producten zijn er nu beschikbaar?
•
Hoe ziet een goed zzp-pensioen(fonds) er uit?
•
Wat is daarvoor nodig? Wie moet wat gaan doen?
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
2
1
Zzp-ers in kaart •
Definitie zzp-er: Een zzp-er werkt voor eigen rekening en risico als zelfstandige of directeur-grootaandeelhouder, heeft geen personeel in loondienst of zakelijke partners en verkoopt vooral zijn eigen arbeid. NB. pure (detail)handelaren vallen buiten definitie
•
Aantal zzp-ers: 500.000 à 750.000 personen NB. totale beroepsbevolking ± 10 mln.
•
Andere schatting: 250.000 zzp-ers, waarvan: • 95% vrijwillig zzp-er • 1,2% werkt voor vroegere werkgever • 3,4% komt uit uitkeringssituatie • ¾ man, ¼ vrouw
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
3
Huidige pensioenaanbod • • • • • •
Beroepspensioenfondsen Bedrijfstakpensioenfondsen Verzekeraars: pensioenpolissen Banksparen Fiscale Oudedagsreserve (FOR) Algemene vermogensopbouw, bv. de eigen zaak als pensioenvoorziening (omzettingsrisico!)
Geen oplossing: • Deelname aan een collectieve pensioenregeling na 3 tot 10 jaar NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
4
2
Opbouw en vorm pensioen zelfstandig ondernemer FOR (Fiscale Oudedagsreserve) storting verzekeraar beleggingen bank anders geen pensioen weet niet 0%
10%
20%
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
30%
40%
50%
25 maart 2009
60%
5
Hoge kosten leiden tot lager pensioen • Hoge kosten vermogensbeheer en administratie • Hoge distributiekosten Figuur jaarlijkse kosten (n=27, 2007) 12 10
aantal
8 6 4 2 0 <150
150-200
200-250
250-300
>300
jaarlijkse kosten (in basispunten)
• Banksparen leidt tot lagere kosten NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
6
3
Drie zzp-pensioenproducten Open Pensioen
ZZP-Pensioen
FNV Zelfstandigen Pensioen
Vorm
Lijfrenteverzekering
Lijfrenteverzekering
Lijfrenteverzekering
Risicovrij beleggen
Garantierekening met bruto rendement van minimaal 3,0%
Garantiefonds bij Nationale Nederlanden, Onderlinge Waarborgmaatschappij, Falcon (Fortis), TAF
Garantierekening met bruto rendement van 3¼%
Beleggen met risico
Gespreide belegging in pools pensioenfondsen met toepassing lifecycling
Onbekend
Gespreide belegging in 4 beleggingsfondsen van Fidelity, Triodos en Robeco met toepassing life-cycling
Kosten
Jaarlijks 95-121 basispunten all in, aankoopkosten, switchkosten
Onbekend
Jaarlijks 50 basispunten voor administratie, plus 50 basispunten voor beheer vermogen plus jaarlijkse beheerkosten beleggingsfondsen, aankoopkosten, switchkosten
Flexibiliteit
Inleg minimaal €250 per maand; tijdelijk stopzetten premiebetaling mogelijk; Eenmalige stortingen mogelijk. Switchen mogelijk tussen fondsen; Bij uitkering keuzemogelijkheden voor aan te kopen lijfrente (levenslang, vast, ingangsdatum).
Start met €50 per maand, geleidelijk hogere premie; Beperkte informatie op website over flexibiliteit. Invulling op basis van adviesrelatie met intermediair.
Inleg minimaal €100 per maand; tussentijds aanpassen premie of tijdelijk stopzetten mogelijk; Eenmalige stortingen mogelijk. Switchen voor betaalde premies niet mogelijk; Bij uitkering keuzemogelijkheden voor aan te kopen lijfrente (levenslang, vast, ingangsdatum).
Communicatie
Communicatie via website en zzporganisatie. Eenvoudige planner op website. Helpdesk. Vlotte presentatie voor de zzp-er, maar feitelijke beslissingsrelevante gegevens apart gezet “voor uw boekhouder”.
Aandacht op website zzp-organisatie en persoonlijk advies via intermediar. Geen planner op website. Aanbevelingen “transparant” en “redelijk rendement” worden niet onderbouwd.
Uitgebreide website zzp-organisatie en product, inclusief eenvoudige planner. Helpdesk. Nuchtere presentatie, maar de “flexibiliteit, betaalbaarheid en maatwerk” worden gerealiseerd door de zzp-ers het zelf te laten doen.
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
7
De uitdaging concreet •
Bestaande voorzieningen ontoereikend • Vrijwillige voortzetting bij Bpf beperkt (3 / 10 jaar) • Vrijwillige voortzetting erg duur voor starter • Regelingen met flexibele inleg alleen in 3e pijler
•
Bestaande voorzieningen kunnen beter • Variabele inleg ook in fondsconstructie • Lagere uitvoeringskosten • Levenscyclus-beleggen • Slimme decumulatie • Aansluiting bij sociale zekerheid voor zzp-ers
•
Mogelijkheden onderzoeken voor 2e en 3e pijler
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
8
4
Gradaties van (overheids)bemoeienis
zelfstandige VO
O
LL ED IG
VR IJ
ND ER W IJ
LA
TE N
S
FR AM IN &
CO M G
IN FO RM AT IE
M IT
ST AN DA
werknemer V
V ER ER PL PL I IC C A H H M RD TE TS EN OP TE KE T TI LL M U E EC ZE IN (M H S G ET AN OP IS M T ES O U T)
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
9
Drie modellen voor oplossing •
Tweede pijler: verplichte aansluiting bij zzp-fonds • Verplichte deelname op individueel niveau • Meerdere fondsen, waartussen kan worden gekozen (vgl. ziektekostenverzekering)
•
Tweede pijler: vrijwillige aansluiting bij zzp-fonds • Geen verplichte deelname • Meerdere fondsen indien schaal voldoende blijkt
•
Derde pijler: vrijwillige afname van zzp-pensioenproduct • Verbetering regeling en uitvoering • Naast verzekeraars ook API, PPI en zzp-OWM
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
10
5
De zzp-pensioenfondsen •
Vrijwillige toe- en uittreding van deelnemers per fonds • Zzp-ers zijn ‘vrije vogels’: geen verplichte deelneming maar wel risico’s poolen • Niet iedereen is levenslang zzp-er; transitorische arbeidsmarkt accommoderen
•
Meerdere zzp-pensioenfondsen, zodat ze kunnen concurreren om de zzp-ers als klant
•
Indien verplicht gesteld: oprekken domeinafbakening, want zzp-ers zijn bedrijfstak, noch beroepsgroep
•
Zorgen voor actuarieel zuivere toe- en uittredingscondities, om averse selectie te voorkomen
•
Heroverweging doorsneesysteem
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
11
Individuele pensioenoplossing Probleem •
Bijdragen laag
•
Onvoldoende participatie
•
Onvoldoende inzicht in beleggingen
•
Tegenvallende kosten en rendement
Oplossing •
beter rendement bij risicovrij beleggen of garantierekeningen;
•
betere spreiding bij risicovol beleggen;
•
slimme decumulatie- of uitkeringsfase;
•
betere ‘defaults’ en meer flexibiliteit.
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
12
6
Individueel zzp-pensioen
Premie Basiskapitaal Extra kapitaal Pensioen
1234
Pensioen datum
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
Pensioen
25 maart 2009
13
De financiering •
Variabele inleg, want afhankelijk van bedrijfsresultaat • Niet optimaal, maar beter dan geen inleg • Invloed op beleggingsbeleid (funding, ALM)
•
Rekening houden met onverwachte uittreding • Extra fluctuaties beheerd vermogen • Maar minder overstap tussen bedrijfstakken
•
Totale aantal zzp-ers fluctueert • Conjunctuur • Demografie • Fiscaliteit • Asymmetrische schokken (bv. dienstverlening)
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
14
7
Propositie •
Nuchter en eenvoudig (sense and simplicity) • Standaardopties (defaults) • Uitbreidingspakketten in menustructuur
•
Kengetallen • Vgl. auto’s, huizen, witgoed • Bv. indexatie, prestatie fonds
•
Zorg voor klant • Pensioen-APK • Intermediairs op urenbasis vergoeden
•
Teruggeven schaalvoordelen aan klanten zet aan tot netwerkmarketing
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
15
Marketing zorg ziekte
• Product:
pensioen
AOV levensloop
• Prijs: wordt in concurrentie tussen de zzppensioenfondsen bepaald. • Promotie: verhoging van het pensioenbewustzijn en bekendmaking via de branche-organisaties en zzp-vakbonden. • Plaats: internet biedt veel mogelijkheden. • Personeel: aanvullend op internet heeft een adviesgesprek soms toegevoegde waarde, mits met een werkelijk onafhankelijke adviseur die geen producten bemiddelt. NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
16
8
Wetgevingsvraagstukken •
Zzp-begrip moet hanteerbaar en eenduidig zijn, t.b.v. afbakening doelgroep zzp-pensioen
•
Voor tweedepijleroplossingen: domeinafbakening moet zzp-pensioenfondsen accomoderen • Zzp-ers als domein erkennen, of: • Domeinafbakening alleen voor werknemers
•
Bovendien doorsneesysteem heroverwegen t.b.v. variabele inleg, of: premiegrondslag slim kiezen
•
Zzp-pensioenfondsen in de PW / Wvp (inclusief hun onderling concurrentie)
•
PPI geschikt maken voor Nederlandse zzp’ers
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
17
Aanbevelingen 1) Zzp in 2e pijler 2) Zzp-pensioenfondsen concurreren 3) Haalbaarheidsonderzoek basisverzekering 4) Vergelijkingswebsites 5) Voucher / APK 6) PPI ook voor Nederlandse zzp’er 7) Onderzoek 8) Betere inkomensproducten 9) Benut de kredietcrisis!
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
18
9
Contact details
Prof. dr. S.G. (Fieke) van der Lecq
[email protected] + 31 10 4081442 ª+31 6 2935 8732 Dr. A.G. (Alwin) Oerlemans, CFA, FRM
[email protected] +31 20 583 5008 ª +31 6 52 58 77 64
NEA Paper Zelfstandigen Zonder Pensioen
25 maart 2009
19
10
