Nr. 50
Afgiftekantoor: Antwerpen X – Amonis Magazine – Erkenningsnummer: P404054
M
A
G
A
Z
I
N
E
Zelfstandigen Zes redenen om voor een VAP te kiezen
Pensioenplanning De vier pijlers
Tweemaandelijks November - December 2014 www.amonis.be
Wettelijk pensioen Bespaar jezelf een grijze oude dag
Mindfulness Mediteren met bewuste aandacht
EDITO
© Jan Pollers
Een paardenmiddel voor onze pensioenen
Het is niet toevallig dat deze editie van uw magazine bijna volledig aan het thema ‘pensioen’ is gewijd. De uittredende regering heeft namelijk een reeks maatregelen doorgevoerd die de eerste en tweede pensioenpijler hebben beïnvloed. Ook werden er ‘structurele’ hervormingen aangekondigd door de Commissie Pensioenhervorming. We verwachten van de volgende regering veilige, rechtvaardige, duurzame en coherente oplossingen. Met andere woorden, oplossingen die iedereen de mogelijkheid bieden om een gelijkaardig pensioen op te bouwen met een gelijkaardige fiscaliteit en dit op lange termijn. De hervormingen zullen dus mogelijk de eerste pijler zwaar beïnvloeden. De tweede pijler daarentegen biedt nog talloze mogelijkheden voor zelfstandigen en loontrekkenden op gebied van VAP en IPT-verzekeringen voor bedrijfsleiders. Deze materie ligt Amonis - de referentie voor het pensioen van medische en vrije beroepen - na aan het hart. We zijn ervan overtuigd dat de tweede pijler een essentiële rol zal spelen in het behoud van onze pensioenen. Deze pijler biedt vandaag reeds de beste fiscale voordelen. De rol en toegankelijkheid van de tweede pijler vergroten laat toe dit vraagstuk het hoofd te bieden.
Tom Mergaerts
Dr. Herwig Van Dijck
Chief Executive Officer
Voorzitter van de Raad van Bestuur
2.
M A G A Z I N E
Korte berichten
Inhoud
Zelfstandigen en loontrekkenden
4. VAP
Vervroegd pensioen opnemen in 2015
Zes redenen om voor een VAP te kiezen
De wettelijke pensioenleeftijd blijft vastgesteld op 65 jaar. In 2015 zullen wel extra stappen genomen worden in de overgangsmaatregelen voor het opnemen van het vervroegd wettelijk pensioen.
6. Pensioen
Om het wettelijke rustpensioen vóór 65 jaar te kunnen opnemen, moeten zelfstandigen en loontrekkenden aan de volgende 2 voorwaarden voldoen: ten minste 61,5 jaar oud zijn en een beroepsloopbaan van minstens 40 jaar hebben. ••
De vier pensioenpijlers
8. Pensioen
Bedrijfsleiders Wijninckx-bijdrage vóór 31 december
Bespaar jezelf een grijze oude dag
Indien uw vennootschap in 2013 premies voor uw IPT (Individuele Pensioentoezegging) en/of groepsverzekering gestort heeft voor een totaal bedrag van meer dan 31.212 euro, dan wordt het premiegedeelte dat dit bedrag overschrijdt onderworpen aan de Wijninckx-bijdrage van 1,5% die in 2012 werd ingevoerd. Het totaal van 31.212 euro is het totaal van de premies die in 2013 werden gestort, exclusief de taks van 4,4%.
Mediteren met bewuste aandacht
© V.R.
Deze bijdrage is een bijzondere socialezekerheidsbijdrage die vóór 31 december 2014 bij de RSVZ gestort moet worden. De vzw SIGeDIS verstuurt de rekening met het precieze bedrag. Bij laattijdige betaling wordt per maand een verhoging van 1% aangerekend.
10. Ontmoeting
U vindt meer informatie over de Wyninckx-bijdrage op de site van de RSVZ: www.rsvz-inasti.fgov.be (bijzondere socialezekerheidsbijdrage voor de aanvullende pensioenen) of op www.db2p.be. ••
Zelfstandigen Sociale bijdragen 2015 Vanaf 1 januari aanstaande worden uw sociale bijdragen van zelfstandige geregulariseerd volgens uw inkomsten van het jaar zelf en niet meer op basis van de inkomsten van 3 jaar geleden. Uw sociaal verzekeringsfonds zal u een voorlopige betalingsuitnodiging sturen op basis van uw inkomsten van 3 jaar geleden. Elk jaar zal u dus voorlopige bijdragen storten die geregulariseerd zullen worden zodra de fiscale administratie uw inkomsten heeft bevestigd, i.e. normaal 2 jaar later. De voornaamste verandering is dat u elk jaar een eerste regularisering zal kunnen vragen aan uw sociaal verzekeringsfonds. In functie van uw eigen schatting van uw inkomsten van het lopende jaar, zal u kunnen vragen om meer of minder dan het voorgestelde bedrag te betalen. Door een realistische aanpassing van uw bijdragen aan de evolutie van uw inkomsten zal u uw eindafrekening tot het minimum kunnen beperken. Het maximaal bedrag dat u voor uw VAP kan storten blijft berekend op basis van uw inkomsten van 3 jaar geleden. ••
3.
Zelfstandigen
Zes redenen om voor een VAP te kiezen Met het Vrij Aanvullend Pensioen (VAP) kunnen zelfstandigen een mooi pensioenkapitaal opbouwen, met het hoogste fiscaal voordeel. Deze zes redenen verklaren waarom zo’n VAP zo interessant is. 1. U krijgt een extra pensioen Het wettelijk pensioen voor zelfstandigen is onvoldoende om uw huidige levenskwaliteit aan te houden. Het klinkt ondertussen als een aftands mantra, maar het is wel zo: als u niet zelf voor een appeltje voor de dorst zorgt, komt u straks van een kale reis terug. Dat weet de overheid zelf ook: vandaar dat ze via een aantal fiscale voordelen zelfstandigen aanmoedigt om zelf voor een deel van hun pensioen te zorgen.
2. U betaalt minder belastingen Uw bijdragen voor uw VAP mag u namelijk volledig aftrekken van uw hoogste
belastingschijf, net zoals uw sociale bijdragen. In de praktijk kunt u zo tot ruim de helft van uw investering recupereren. De fiscus heeft dit echter wel beperkt. Voor een sociaal VAP mag u jaarlijks tot 9,4% van uw netto belastbaar beroepsinkomen van drie jaar geleden inbrengen, met een maximum van 3.482,82 euro in 2014. Stel: u had drie jaar geleden een inkomen van minstens 37.051,29 euro. Dan zit uw inkomen in de inkomensschijf met de hoogste aanslagvoet van 54%, inclusief gemeentebelasting (rekening houdend met gemiddeld 8% gemeentebelasting). Als u vervolgens dit jaar 3.482,82 euro stort voor een VAP, betaalt u 1.880,72 euro minder belastingen op uw inkomsten van 2014.
VAP ook voor loontrekkenden en meewerkende echtgenoten - Ook als loontrekkende arts, tandarts, apotheker of kinesitherapeut kunt u storten voor een Sociaal Vrij Aanvullend Pensioen. Enige voorwaarde is dat u geconventioneerd bent. U mag met andere woorden de conventie niet geweigerd hebben, of u nu recht hebt op sociale voordelen RIZIV of niet. - Ook meewerkende echtgenoten kunnen een eigen (Sociaal) VAP afsluiten, aan dezelfde voorwaarden. Op die manier kunt u als koppel twee keer profiteren van het dubbele rendement van het VAP.
3. U betaalt minder sociale bijdragen Dat u de VAP-bijdragen mag aftrekken van uw inkomen, heeft nog een tweede voordeel: u betaalt straks ook minder sociale bijdragen. Deze laatsten worden inderdaad berekend op een lager inkomen. Concreet recupereert u zo nog eens ongeveer 20% van uw bijdragen, bovenop de eerdere 50%. Het precieze percentage hangt uiteraard af van uw inkomsten en de bijhorende sociale bijdragen die u betaalt.
4. Uw bijdragen brengen een mooie rente op Bij Amonis krijgt u vervolgens een rendement dat hoger ligt dan wat u doorgaans van een spaarboekje mag verwachten. Amonis biedt in 2014 een basisrente van 2,3%. Bovenop deze basisrente kunt u jaarlijks ook nog een winstdeelname krijgen. Amonis kende in 2012 en 2013 een globaal rendement van 3,75% toe. De laatste 15 jaar kregen de leden van Amonis een gemiddeld jaarlijks netto rendement van 4,55%.
5. Extra zekerheid met een Sociaal VAP Bij een Sociaal VAP wordt 10% van uw premie besteed aan vier
4.
M A G A Z I N E
VAP
solidariteitsprestaties die u extra bescherming bieden tijdens uw loopbaan:
aftrekbaar bedrag lager: tot 8,17% van uw beroepsinkomen, met een maximum van 3.027,09 euro in 2014.
- Als u invalide wordt, bouwt Amonis uw pensioenspaarplan verder op, tot uw 65ste.
6. Gunstige eindbelasting
- Als u voor uw pensioen overlijdt, ontvangen uw nabestaanden een bijkomend overlevingspensioen, bovenop uw persoonlijk gespaard kapitaal. - Als u na uw pensioen afhankelijk wordt, ontvangt u een maandelijkse rente om de hulp van een derde in te roepen. Amonis biedt ook een gewoon VAP, dat geen solidariteitsprestaties omvat. Bij een gewoon VAP ligt het jaarlijks
Op het einde van de VAP-rit betaalt u wel twee taksen en een eindbelasting. Maar die zijn voor het VAP zonder meer gunstig te noemen. Bovendien komt voor de belasting enkel uw gewaarborgd pensioenkapitaal in het vizier, niet uw eventuele winstdeelnames. Concreet worden een RIZIV-taks van 3,55% en een solidariteitstaks van 0% tot 2% (op basis van de grootte van uw kapitaal) van uw kapitaal afgehouden. Daarna wordt de zogenaamde ‘fictieve rente’ enkel op uw basiskapitaal (uw stortingen gekapitaliseerd aan de basisrente) toegepast. De winstdeelnames worden niet belast. De fictieve rente is fiscaal de voordeligste formule. U moet, afhankelijk van uw leeftijd, 13 jaar
© V.R.
- Als u moeder wordt, stort Amonis een aanvullende bijdrage op uw pensioenrekening en krijgt u 295 euro cadeau op uw bankrekening.
lang 1% tot 5% van uw pensioenkapitaal toevoegen aan uw belastbaar inkomen. Indien u uw pensioenkapitaal op uw 65ste opneemt, hoeft u die fictieve rente slechts tien jaar lang toe te voegen. Deze fictieve rente heeft het voordeel dat de belasting over meerdere jaren gespreid wordt en u dus in een lagere belastingschijf kunt blijven. Bovendien: indien u tot de wettelijke pensioenleeftijd blijft werken (nu nog 65 jaar) en uw Amonis-pensioen vóór deze leeftijd niet opneemt, wordt het percentage van de fictieve rente berekend op slechts 80% van uw basiskapitaal.
Conclusie: dubbel voordeel De zes bovenstaande voordelen maken een VAPZ een zeer rendabele investering. Uw werkelijke investering bedraagt slechts ongeveer 40% van uw premies, u recupereert immers tot 60% via een belastingaftrek en verminderde sociale bijdragen. ••
Sociale voordelen RIZIV gebruiken voor VAP Naast persoonlijke stortingen kunt u uw sociaal VAP ook door middel van uw sociale voordelen RIZIV financieren. Deze stortingen zijn dan niet aftrekbaar van uw inkomen aangezien het RIZIV deze stortingen maakt. Maar ze tellen dan ook niet mee voor het maximale percentage van uw beroepsinkomen dat u jaarlijks in uw VAP mag stoppen. Met uw sociale voordelen RIZIV als extra kunt u dus een groter VAP bijeensparen.
5.
Pensioenplanning
De vier pensioenpijlers Terwijl de toekomst van het wettelijk pensioen steeds onzekerder wordt, bereiden steeds meer Belgen hun pensionering actief voor. Hun recept? Een vakkundige cocktail van de vier ’pensioenpijlers’.
W
ie vandaag zijn pensioen goed wil voorbereiden, moet verschillende spaarformules combineren, kwestie van het nodige kapitaal te verzamelen om te kunnen genieten van een comfortabele oude dag. Al die spaarformules zijn gebundeld in vier categorieën, gewoonlijk de pensioenpijlers genoemd. Een bondig overzicht …
Eerste pijler: het wettelijk pensioen De eerste pijler bestaat uit het verplichte pensioen waarop iedereen sowieso recht heeft na voldoende jaren te hebben gewerkt. Zelfstandigen, loontrekkenden en ambtenaren betalen
Wenst u meer informatie over de mogelijkheden die de tweede pijler u kan bieden? Of een persoonlijke analyse van uw situatie? Neem dan gerust contact op met een Amonis-adviseur op het nummer 0800/96.119.
6.
M A G A Z I N E
© V.R.
Een persoonlijke analyse
Pensioen
namelijk gedurende hun hele loopbaan bijdragen om later aanspraak te kunnen maken op een wettelijk pensioen. De grootorde van het wettelijk pensioen hangt af van de lengte van de loopbaan en van de jaarlijkse beroepsinkomsten. De verrekening van die inkomsten is echter geplafonneerd, waardoor het wettelijk pensioen beperkt blijft. In 2014 bedraagt het maximaal wettelijk pensioen 2.178,70 euro bruto per maand voor alleenstaande loontrekkenden en 1.248,77 euro bruto per maand voor alleenstaande zelfstandigen. Dit maximumpensioen geldt alleen voor werknemers met een volledige loopbaan van 45 jaar (in 2014). Voor een loopbaan van minder dan 45 jaar wordt het bedrag verminderd in verhouding tot het aantal effectieve loopbaanjaren. Voor een loopbaan van 41 jaar bijvoorbeeld, kan men aanspraak maken op 41/45ste van dit bedrag.
Tweede pijler: aanvullend pensioen, afhankelijk van de beroepsactiviteit De tweede pensioenpijler bestaat al decennia lang en van bij zijn invoering wordt dit aanvullend pensioen aangeboden door Amonis. De pijler werd een tiental jaar geleden geliberaliseerd, dankzij de wet op de aanvullende pensioenen die in 2003 werd goedgekeurd onder impuls van toenmalig minister Frank Vandenbroucke. De minister beoogde met deze wet zowel zelfstandigen als loontrekkenden en hun werkgevers aan te moedigen om gedurende hun volledige loopbaan een aanvullend pensioen bijeen te sparen. Voor loontrekkenden gaat het concreet om een groepsverzekering of een pensioenfonds, dat tegelijk gespijsd kan worden door werknemersbijdragen en door de bijdrage van de werkgever. Voor zelfstandigen (en voor geconventioneerde zorgverleners in loondienst) gaat het om het Vrij Aanvullend Pensioen, met een jaarlijkse storting tot maximaal 3.482,82 euro. Zelfstandigen die hun activiteit uitoefenen binnen een vennootschap, kunnen
bovendien profiteren van een Individuele Pensioentoezegging (IPT) die hun vennootschap voor hen sluit. De limiet wordt in dat geval bepaald door de zogenaamde 80%-regel. Deze regel bepaalt dat pensioenen van de tweede pijler opgeteld moeten worden bij het wettelijke pensioen. Het resultaat van deze som wordt vervolgens omgezet in een maandelijkse rente. Deze uiteindelijke rente mag niet hoger zijn dan 80% van het laatste normale bruto jaarloon van de werknemer. De bijdragen die gestort worden in het kader van al die aanvullende pensioenformules zijn aftrekbaar als beroepskosten door diegene die ze betaalt. Op die manier leveren ze een maximale belastingbesparing op: 50% (exclusief gemeentelijke opcentiemen) van de personenbelasting voor het VAP, 33,99% van de vennootschapsbelasting voor de IPT. De tweede pijler is dan ook fiscaal gezien de voordeligste pijler.
Derde pijler: belastingvrij individueel sparen Aangezien er voor de bijdragen van de tweede pijler een jaarlimiet geldt, is het nuttig om ze aan te vullen met alternatieven uit de volgende pijlers. De regering kent inderdaad een belastingvoordeel toe aan de individuele spaarinitiatieven die in de derde pijler vervat zitten:
- pensioensparen: de belastingplichtige kan elk jaar tot 950 euro sparen in het kader van deze formule. Dit bedrag geeft recht op een belastingvermindering van 30% van het gespaarde bedrag. - langetermijnsparen: met deze formule kan de belastingplichtige elk jaar tot 2.260 euro sparen. Deze tweede vorm van fiscaal voordelig sparen is wel niet voor iedereen mogelijk, aangezien ze onder dezelfde aftrekpost valt als een hypothecair krediet en beide posten niet cumuleerbaar zijn.
Vierde pijler: individuele inspanningen De vierde pensioenpijler ten slotte omvat alle vormen van niet-fiscaal sparen die u combineert als aanvulling op uw pensioeninkomsten. Het kan gaan om roerende beleggingen, beleggingsfondsen, tak 21- of tak 23-verzekeringen, maar ook om minder traditionele beleggingen, zoals beleggingen in edele metalen, kunstwerken of juwelen. Hoe dan ook, deze vierde pijler heeft eveneens zijn nut, aangezien de eerste drie pijlers op zich niet volstaan om tijdens uw pensioen eenzelfde inkomen te behouden als ervoor. We komen in de volgende nummers meer in detail terug op elke pijler. ••
Vastgoed: een vierde pijler bis? Heel wat specialisten beschouwen vastgoed vandaag als een wezenlijk onderdeel van de vierde pijler. Een huis of appartement bezitten, is immers een manier om uw levensstandaard te behouden na uw pensioen, ook als u er zelf in woont. Dat biedt het voordeel dat u niet elke maand huur hoeft te betalen, wat toch een flinke besparing oplevert. Als u bovendien uw eigendom verhuurt (of verkoopt op lijfrente), kan dit u bovendien helpen om gedeeltelijk of volledig een serviceflat of een verblijf in een rusthuis te betalen wanneer u niet meer zelfstandig kunt wonen. Hebt u bovendien ook belegd in andere vastgoedformules, dan biedt die huuropbrengst u een regelmatig extra inkomen.
7.
Wettelijk pensioen
Bespaar jezelf een grijze oude dag Weinig kwesties waar de laatste jaren zo over gepraat is als de pensioenproblematiek. Twee academici hebben onlangs een boek geschreven vol advies over de voorbereiding van uw pensioen.
D
e titel van het boek van Jef Vuchelen, emeritus gewoon hoogleraar aan de VUB, en econoom Mark Scholliers geeft de toon van hun advies: “Uw pensioen onder vuur? Vecht terug!” Hun recept: minder rekenen op de overheid en meer zelf sparen voor uw oude dag. Het pensioenvraagstuk laat zich niet eens zo moeilijk samenvatten. België heeft een repartitiesysteem, dat wil zeggen dat de actieve werkenden betalen voor de pensioenen die momenteel worden uitbetaald. Dit staat in contrast met het kapitalisatiesysteem, wat er op neer komt dat men zelf spaart voor het pensioen dat men later krijgt. “Het grote probleem is dat onze bevolking steeds ouder wordt, het aantal geboortes daalt en het aantal gepensioneerden gestaag aangroeit”, wijst Vuchelen aan. “In het repartitiesysteem zijn er dus altijd maar minder actieven die moeten zorgen voor het pensioen van een steeds groter wordende groep ouderen. Die spanning moet op een gegeven moment tot barsten leiden.”
Somber beeld van belgie In het boek dat Vuchelen en Scholliers schreven, wordt bepaald geen optimistisch beeld geschetst van de
8.
M A G A Z I N E
politieke verwezenlijkingen rond het pensioenprobleem. “België heeft al bijna veertig jaar een minister van Pensioenen,” zegt Vuchelen. “Het is dan ook onbegrijpelijk dat het beleid er in al die tijd niet in geslaagd is om de scheefgroeiende situatie bij de wortel aan te pakken. Dat komt omdat er nooit eensgezindheid was over hoe men dit nu moest aanpakken. A zei dat de ontvangsten moeten stijgen, B zei dat we langer moeten werken en C zei dat we alle pensioenen moeten gelijkschakelen. En een paar jaar later was iedereen weer van mening veranderd. Het is een puur politiek probleem dat sociologen en demografen al jaren voorspellen, maar de politici hebben de ‘hete aardappel’ altijd voor zich uitgeschoven en doorgespeeld.”
geklaagd hebben, want die verlenging is billijk, maar dan zouden we nu geen probleem gehad hebben. Maar niemand heeft de moed gehad om dit door te drukken. Men bleef liever de problemen ontkennen.” Als gevolg van die struisvogelpolitiek is de uitdaging nu veel zwaarder geworden, meent Vuchelen. “Als we nog langer wachten, zullen tegen 2040 de pensioenen niet langer betaald kunnen worden door de gestegen overheidsschuld. We gaan dan naar Griekse situaties waar de pensioenen in één klap met dertig of veertig procent ingeperkt zijn. Dat is geen utopie: de Grieken hadden ook nooit gedacht dat zoiets kon, en zie nu.”
Tijd om te reageren
Zware maatregelen niet uitgesloten
Hoog tijd dus om in actie te schieten. De grote moeilijkheid bij het pensioenprobleem is immers dat hoe langer men wacht om er iets aan te doen, hoe moeilijker het wordt om het op te lossen. De professor geeft een voorbeeld: “Had men begin jaren negentig de pensioenleeftijd systematisch opgetrokken met één maand per jaar, zat men nu aan 67 jaar. Met een maand per jaar zou niemand
Door de te lage economische groei (waardoor de inkomsten tegenvallen) en de stijgende uitgaven, zal de staat naar zware maatregelen moeten grijpen om de wettelijke pensioenen betaalbaar te houden, voorspelt Vuchelen. Denk aan de afschaffing van de indexering, de afschaffing van de welvaartsvastheid (waarbij de stijging van de pensioenen gelijke tred houdt met de stijging van de lonen) of een verlaging van de
Pensioen
uitkeringen. En daar hoeft het ook niet bij te blijven. “Men zal het geld gaan halen waar het zit, zo creatief is onze overheid wel. De onroerende voorheffing kan enorm stijgen. Of er komt een meerwaardebelasting als de groei blijft tegenvallen. Stel dat u een huis hebt dat u dertig jaar geleden voor 100.000 euro kocht en dat nu 500.000 euro waard is. De staat zou dan kunnen zeggen: “Ah, daar gaan we u eens flink op belasten, zie”.”
Vuchelen breekt dan ook een lans voor het beleggen in pensioenfondsen, aandelen en obligaties. “De veel gehoorde opvatting dat dit voor veel mensen onmogelijk is omdat er op het eind van de maand niet genoeg overblijft, klopt niet. Iedereen die voltijds werkt, kan geld voor een extralegaal pensioen opzijzetten. Zelfs de kleinste beetjes helpen. Wie tussen zijn twintigste en vijfenzestigste tien euro per maand spaart met een opbrengst van niet meer dan 2,75%, verzamelt een extra kapitaaltje van meer dan 10.000 euro. Net zoals de huur of de aflossing van de hypotheek of de betaling van de energiefactuur voorrang zou moeten hebben op een avondje op restaurant of een ticket voor Rock Werchter, zou de opbouw van een bijkomend pensioen als een essentiële uitgave moeten worden gezien.”
Deze visie wordt door sommige politici wel als te liberaal, te Amerikaans en te weinig solidair gezien. De SP.A noemde het boek van Vuchelen en Scholliers dan ook een “reclame-offensief van twee beleggingsadviseurs.” “Ach”, reageert Vuchelen, “dat is behoorlijk onder de gordel, ik ga daar dan ook niet veel woorden aan vuilmaken. Alleen dit: als zij een betere oplossing hebben, mogen ze me die altijd komen vertellen.” •• “Uw pensioen onder vuur? Vecht terug!”, uitgegeven bij Uitgeverij Pelckmans.
© V.R.
Maar zo, zegt Vuchelen, uiteindelijk zullen dat allemaal maar tussenoplossingen op korte termijn zijn, gepruts in de marge. De komende jaren zullen we er sowieso van moeten uitgaan dat we veel meer zelf voor ons pensioen zullen moeten zorgen. Met andere woorden, we gaan minder en minder op de overheid kunnen rekenen om ons van een goed pensioen te voorzien.
Het heft in handen nemen
9.
Mindfulness
Mediteren met bewuste aandacht In zijn praktijk als plastisch chirurg, gespecialiseerd in huidtumoren, heeft dr. Olivier De Lathouwer mindfulness ontdekt. Daar wil hij nu zo veel mogelijk mensen, met name in de medische wereld, van laten profiteren.
Beknopt CV - 1973: Geboren in Elsene op 6 januari - 1991–2004: Afgestudeerd in de Geneeskunde, met de specialisatie Plastische chirurgie en het diploma Microchirurgie - 2004–2010: Plastisch chirurg in het Erasmusziekenhuis - 2007–heden: Plastisch chirurg en oncoloog huidtumoren in het CHIREC - 2010–heden: Coördinator van het multidisciplinair oncologisch overleg huidtumoren van het CHIREC - 2011–2012: Interuniversitair certificaat Medisch management (École de Santé Publique, ULB/UCL) - 2012–2014: Universitair diploma Bewuste aandacht (permanente educatie ULB) - 2013–heden: Medeorganisator van de cycli Réduction du Stress par la Méditation en Pleine Conscience (MBSR) in het kader van Mindful Life (www.mindfullife.be)
B
ij een kopje thee komt er een verbazende bekentenis: “Eigenlijk had ik tandpasta willen worden als beroep”. Deze zoon van een tandarts en een stomatoloog weet onmiddellijk het ijs te breken. Maar wees gerust, de 41-jarige dr. De Lathouwer, geboren in Elsene, is niet geëindigd in een tube. “Toen ik was begonnen met mijn studie Psychologie aan de ULB, zag ik toevallig een promotievideo die mijn vader had meegebracht, over een nieuwe techniek om gebitsimplantaten te plaatsen. Ik was meteen verkocht. De beelden, de geluiden: ik vond het geweldig.” Hij verandert dus van studierichting en begint in 1991 met Medicijnen, vastbesloten om zich te specialiseren in de chirurgie: “Ik wilde graag met mijn handen werken.”
Het hele lichaam Dat verlangen is onverzadigbaar: hij probeert maag- en darmchirurgie, orthopedie, vaatchirurgie, maar kiest uiteindelijk voor plastische chirurgie. “Je krijgt met het hele lichaam te maken, van top tot teen, en met bijna alle weefsels. Ook het werk is heel uiteenlopend, van reconstructies tot esthetische ingrepen. Al snel ontwikkelde ik een grote interesse in huidtumoren. Mijn scriptie in het vierde jaar, nog voor mijn specialisatie, ging al over het melanoom”, herinnert De Lathouwer
zich. Na afloop van zijn studies, in 2004, gaat hij werken op de afdeling Plastische chirurgie van het Erasmusziekenhuis, waar hij vooral patiënten met huidtumoren behandelt. “Naast het werk in dit academische ziekenhuis wilde ik ook een privépraktijk opzetten en in 2007 ben ik begonnen met mijn werkzaamheden in het CHIREC.” “Mijn vader was arts, maar ook manager en directeur van een ziekenhuis. Waarschijnlijk hebben erfelijke factoren dus wel een rol gespeeld toen ik lid werd van de Medische raad van het CHIREC van Braine-l’Alleud. Vervolgens ben ik voorzitter geweest tot eind 2013.” Omdat hij een grote belangstelling heeft voor ondernemingscultuur volgt Olivier De Lathouwer een interuniversitaire opleiding in Medisch Management (École de Santé Publique, ULB/UCL), die hem aanzet om de waarden van hoffelijkheid en welzijn te bevorderen in de instelling. Deze wens om op een goede manier samen en met jezelf te leven is via mindfulnessMBSR (Mindfulness Based Stress Reduction) realiteit geworden. Vanaf dan onderwijst dr. De Lathouwer mindfulness naast zijn chirurgische praktijk.
Patiënte en vriendin “Een patiënte met een melanoom was een vriendin geworden. Ik heb haar vijf jaar lang begeleid; tijdens het verloop
Ontmoeting
van haar ziekte begon ze steeds meer te stralen.” Olivier De Lathouwer is er nog steeds verbaasd over. Patricia GarciaPrieto overleed in juli 2013. Ze gaf les in sociale psychologie en leadership aan de Solvay Brussels School of Economics & Management. Matthieu Ricard, de mediagenieke celgeneticaspecialist en Tibetaanse monnik, had haar aangeraden om een seminar bij te wonen van Jon Kabat-Zinn, de oprichter en voormalig directeur van de kliniek voor Stress Reduction van het universitair ziekenhuis van Massachusetts, die het MBSR-protocol heeft ontwikkeld. “Deze ervaring heeft haar instelling tegenover haar ziekte letterlijk veranderd. Ze ging leven volgens het motto van Claude Bernard: ‘We kunnen geen dagen toevoegen aan ons leven, maar wel leven aan onze dagen.’ Ik heb toen zelf een seminar van Jon Kabat-Zinn bijgewoond en ben er helemaal voor gegaan ...”
De deelnemers zijn verpleegkundigen, kinesisten, artsen, patiënten en hun verwanten, kortom een verscheidenheid aan mensen die af willen van hun continue stress en tijdsgebrek en een pas op de plaats willen maken. “Toen ik begon te studeren, dachten we dat de hersenen een vaste structuur waren. Maar in feite zijn ze continu aan het veranderen, dankzij de neuroplasticiteit”, beklemtoont dr. Olivier De Lathouwer. “De toonaangevende neurowetenschapper Richard Davidson (universiteit van Madison in Wisconsin), een specialist op het gebied van hersenbeeldvorming, heeft diverse artikelen gepubliceerd waarin hij aantoont dat de anatomische structuren van de hersenen zijn veranderd door acht weken van meditatie.” Drastisch veranderen ... bent u er klaar voor? ••
Mindfulness: een nu al zeer begeerd nieuw diploma De afdeling Permanente educatie van de ULB heeft in 2012 het eerste universitair certificaat Pleine Conscience (Bewuste aandacht) in de Franse taal gelanceerd, een opleiding van 2 jaar. Dr. Olivier De Lathouwer heeft meegewerkt aan de promotie van de eerste 29 studenten. Aan de volgende cursus nemen maar liefst 48 personen deel!
Het is echt geen wondermiddel! Mindfulness is voortgekomen uit de boeddhistische psychologie en heeft niets met geloven te maken. Om mindfulness te beoefenen is persoonlijke inzet vereist. Een MBSR-cyclus bestaat uit 8 bijeenkomsten van bijna 3 uur, een volledige dag en minimaal 45 minuten per dag verplicht oefenen gedurende 8 weken. Als we met bewuste aandacht leven, kunnen we, wanneer het gevaar bestaat dat we ons laten leiden door een emotie (boosheid, angst), op de ‘pauzeknop’ drukken en waarnemen wat er hier en nu gebeurt. “Dit perspectief biedt toegang tot een ruimte van creativiteit waarin we kunnen kiezen om bewust en gestructureerd te antwoorden, in plaats van automatisch emotioneel te reageren”, aldus Oliver De Lathouwer, wiens leven en relatie met de patiënten diepgaand zijn veranderd. In die mate zelfs dat hij tegenwoordig in het CHIREC samen met psycholoog Sybille de Ribaucourt MBSR-cycli organiseert.
© Laetizia Bazzoni
Neuroplasticiteit in actie
11.
Pas afgestudeerd Vergeet uw sociale voordelen RIZIV niet! Vanaf het jaar waarin u afstudeert, heeft u er recht op. Eén voorwaarde: geconventioneerd zijn.
Gemakkelijk en gratis
© V.R.
Vraag ze zo snel mogelijk aan: 0800/96.119
Meer weten? Bel 0800/96.119 voor persoonlijk advies.
M A G A Z I N E
