Talen en cultuur
Talen en cultuur
Talen en cultuur
ZEG EENS, Wat doet de Europese Unie voor talen en cultuur? Inleiding Dit hoofdstuk over het Europees beleid qua talen en cultuur illustreert duidelijk de slogan van de Europese Unie: ‘In verscheidenheid verenigd’. Daarmee geeft de EU aan dat ze werk maakt van een samenwerking tussen de Europese landen (verenigd), maar met respect voor ieders eigenheid en identiteit (in verscheidenheid). Deze slogan vertaalt zich in het EU-talen en -cultuurbeleid waarbij de klemtoon ligt op het beschermen en promoten van de Europese talen en cultuur, niet op het creëren van een Europese eenheidsworst.
Doelstellingen
De leerlingen/cursisten kennen het motto van de Europese Unie: ‘In verscheidenheid verenigd’. De leerlingen/cursisten zien in dat er, ondanks de vele verschillen, toch ook vele gelijkenissen zijn tussen de EU-burgers van de verschillende landen. De leerlingen/cursisten kennen voorbeelden van wat de Europese Unie doet voor talen en cultuur in het dagelijkse leven.
Opdrachten voor de leerlingen/cursisten
1. Kennisopdrachten Opdracht 1: Het Europees beleid qua talen en cultuur in het dagelijks leven Bekijk het blad met foto’s over hoe je het Europees beleid qua talen en cultuur in je dagelijks leven tegen komt. Bekijk de foto’s grondig en beantwoord per foto volgende vragen:
Wat zie je op de foto’s? Wat zou de Europese Unie hierover beslist hebben? Waarom houdt de Europese Unie zich volgens jou hiermee bezig?
Talen en cultuur Aanpak leerkracht/docent Opdracht 1: Het Europees beleid qua talen en cultuur in het dagelijks leven (klassikale opdracht) Kopieer het fotoblad (vooraan dit hoofdstuk) voor alle leerlingen/cursisten of projecteer het. Vraag de leerlingen/cursisten de foto’s te bekijken en de bijhorende vragen te beantwoorden. Kies zelf of je foto per foto bespreekt of als je eerst voor alle foto’s de eerste vraag bespreekt, daarna de tweede, om te eindigen met de derde. Wie wil, kan – na de opdracht – een klasgesprek op gang brengen a.d.h.v. onderstaande vragen. Je geeft daarbij aan dat de leerlingen/cursisten bij de eerste opdracht vier klemtonen of prioriteiten van het Europees beleid qua cultuur en talen ontdekten: beschermen en promoten van het Europees erfgoed, beschermen en promoten van Europese muziek, film en tv-producties, beschermen van de tv-kijker en beschermen en stimuleren EU-talen.
Beschermen en promoten van het Europees erfgoed: o Wat betekent dit volgens jou? o Welke foto’s gaan over ‘beschermen en promoten van Europees erfgoed’? o Bezocht je al eens de Open Monumentendag? Wat heb je bezocht? o Ken je Europese kunstenaars? o Zijn er verschillen tussen Europese kunst en kunst uit bijvoorbeeld Azië of Afrika? Welke?
Beschermen en promoten van de Europese muziek, film en tv-producties: o Wat betekent dit volgens jou? o Welke foto’s gaan over ‘beschermen en promoten van Europese muziek, film en tvproducties’? o Wie maakt volgens jou meer films: de Europese of de Amerikaanse filmindustrie? En wie maakt meer winst? o Wat is volgens jou het verschil tussen Europese en Amerikaanse films?
Beschermen van de tv-kijker: o Wat betekent dit volgens jou? o Welke foto’s gaan over ‘beschermen van de tv-kijker’? o Tegen welke ‘ongeschikte programma’s’ op tv zouden minderjarigen moeten beschermd worden?
Beschermen en stimuleren EU-talen: o Wat betekent dit volgens jou? o Welke foto’s gaan over ‘beschermen en stimuleren EU-talen’? o Kan je enkele talen opnoemen die gesproken worden in Europa? o Wat is de meest gesproken taal in Europa? o Hoeveel officiële talen worden er volgens jou gebruikt in de EU?
Opdracht 2: Rooster met de officiële EU-talen De Europese Unie heeft 23 officiële talen. Alle EU-documenten worden in die 23 talen vertaald. Zo kunnen alle Europeanen in hun eigen taal volgen wat er in de EU gebeurt. In onderstaand rooster zijn de 23 talen verborgen. Zoek ze allemaal en schrijf ze daarna op een afzonderlijk blad.
Talen en cultuur G R I E K S D E E W Z K I
R E P H C S I H C E J S T
A D O N V T H O R O O N J
S F R E I S L N L T N A E
K W T S M E N G L E D A H
A R U L V G E A N A T P I
A U G O P L D A W A L S T
W M E V T E E R P O O L S
O Q E E R I R S V F B E N
L A S E E T L A M R U G E
S L H N I C A E O A L N E
M F V S G K N P T N G E D
D U I T S F D E F S A D I
S U E K E P S R E N A R E
D S N A A I L A T I R E R
R O E M E E N S G F S W S
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 2: Rooster met de officiële EU-talen (individuele opdracht) Met deze spelopdracht ontdekken de leerlingen/cursisten de rijkdom aan talen binnen de EU. De leerlingen/cursisten kunnen aan de hand van het rooster zelf de 23 talen zoeken en daarna kan de leerkracht/docent dit klassikaal overlopen of de oplossing projecteren.
Opdracht 3: Schrap de taal die geen officiële EU-taal is In de Europese Unie zijn er 23 officiële talen. Je vindt hieronder enkele rijen met talen. Schrap per rij de taal die geen officiële taal van de Europese Unie is. 1. 2. 3. 4. 5.
Grieks Fries Ests Pools Duits
Spaans Zweeds Fins Slowaaks Engels
Portugees Deens Lets Russische Hongaars
Albanees Frans Noors Sloveens IJslands
Italiaans Nederlands Litouws Tsjechisch Maltees
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 3: Schrap de taal die geen officiële EU-taal is (individuele opdracht) Met deze opdrachten leren de leerlingen welke talen wel en welke géén officiële EU-talen zijn. De leerlingen/cursisten controleren per rij welke taal géén officiële EU-taal is.
Opdracht 4: Gemeenschappelijke Europese kenmerken
De Europese volkeren zijn heel verschillend, maar toch zijn er ook heel wat gelijkenissen tussen de Europeanen. Wat hebben de Europeanen met elkaar gemeen? Geef enkele voorbeelden. Wat maakt Europeanen anders dan mensen uit Afrika, Azië of Amerika? Hieronder staan een aantal uitspraken over de gemiddelde Europeaan. Duid telkens de juiste mogelijkheid aan. De gemiddelde Europeaan woont in
een bakstenen huis
Talen en cultuur
De gemiddelde Europeaan eet met
De gemiddelde Europeaan slaapt
De gemiddelde Europese stad is
De gemiddelde Europese man kijkt het liefst naar
De gemiddelde Europese vrouw draagt vaak eens een
Veel Europeanen spreken
een houten huis een huis uit leem een iglo stokjes zijn handen mes en vork in een bed in een hangmat op de grond opgebouwd uit rechte lanen, zoals een dambord gebouwd rond een historische stadskern opgebouwd uit huizen en gebouwen die heel ver van elkaar staan met heel veel groen ertussen voetbal rugby cricket kimono boerka rokje enkel hun moedertaal hun moedertaal en nog één vreemde taal hun moedertaal en nog twee andere talen
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 4: Gemeenschappelijke Europese kenmerken (individuele en/of klassikale opdracht) De leerlingen/cursisten ontdekken door deze opdracht enkele verschillen tussen de ‘Europese’ en niet-Europese cultuur. De leerlingen/cursisten kunnen eventueel eerst klassikaal de eerste vraag oplossen. Daarna kunnen ze individueel de meerkeuzevragen beantwoorden.
2. Uitbreidingsopdrachten Opdracht 5: Meest gesproken talen in Europa en de wereld Deze vijf talen zijn de meest gesproken talen in Europa (als moedertaal): Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans. Zet ze in de juiste volgorde. Begin met de meest gesproken taal. 1
2
3
4
5
………………..
………………..
………………..
………………..
………………..
Talen en cultuur Deze vijf talen zijn de meest gesproken talen in de wereld (als moedertaal): Chinees, Arabisch, Hindi, Spaans, Engels. Zet ze in de juiste volgorde. Begin met de meest gesproken taal. 1
2
3
4
5
………………..
………………..
………………..
………………..
………………..
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 5: Meest gesproken talen in Europa en de wereld (individuele/klassikale opdracht) De opdracht maakt de leerlingen/cursisten duidelijk dat de ‘populairste’ Europese talen niet noodzakelijk het meest gesproken zijn in de wereld. De leerlingen/cursisten maken zelf een rangschikking die dan klassikaal wordt besproken.
Opdracht 6: ‘Goedendag’ in verschillende Europese talen Wat betekent ‘goedendag’ in de verschillende Europese talen? Hieronder vind je enkele voorbeelden. Verbind de taal met de juiste vertaling. Dobry den! Buongiorno! ¡Buenas dias! Bonjour! Dzien dobry! Gutentag! Kalimera! Hyvää päivää! Jo napot kivanok! Goddag!
Zweeds Duits Fins Italiaans Tsjechisch Grieks Hongaars Spaans Frans Pools
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 6: ‘Goedendag’ in verschillende Europese talen (individuele opdracht) Deze opdracht is bedoeld ter aanvulling van de kennisopdrachten. Met deze opdracht zien de leerlingen/cursisten de gelijkenissen en verschillen tussen EU-talen. De leerlingen/cursisten verbinden de woordjes met de juiste taal d.m.v. een lijn.
Opdracht 7: Woorden en zinnen in het Esperanto In Europa zijn er heel wat talen, wat de communicatie tussen Europeanen soms nogal moeilijk maakt. De Pool, doctor Ludwig Zamenhof (1859-1917), heeft hier iets op gevonden. Hij vond een nieuwe taal uit, ‘Esperanto’. Deze taal is een combinatie van verschillende talen: 60% van de woorden komt uit Romaanse talen, 25% uit Germaanse talen en 10% uit Slavische talen. Omdat de taal geen eigendom is van een bepaald land of volk, wordt niemand bevoordeeld. Wat zouden de volgende woorden in het Esperanto betekenen? Kies uit: het leven, vriend, de wang, roken, ik, vreemd, wijn, bloem, huis, mooi.
Talen en cultuur la floro fremda bela la vivo fumi amikoj domo la vango mi la vino Hieronder vind je twee reeksen van vier zinnetjes in het Esperanto. Zoek de juiste Nederlandse vertaling. Cis morgau. Hoe maak je het? Kiel vi fartas? Dank je, heel goed. Dankon, tre bone. Smakelijk eten. Bonan apetiton. Tot morgen. Aanpak leerkracht/docent Opdracht 7: Woorden en zinnen in het Esperanto (individuele of klassikale opdracht) Deze opdrachten zijn bedoeld ter aanvulling van de kennisopdrachten. Ze kunnen individueel of klassikaal aangepakt worden.
Opdracht 8: Vooroordelen over Europeanen
Er bestaan heel wat Europese volkeren. Zij spreken niet alleen een andere taal maar hebben ook andere gewoontes, ze eten anders, wonen anders enz. Soms worden volkeren (al dan niet terecht) in één adem genoemd met bepaalde gewoontes. We noemen dit vooroordelen of stereotypen. Voor deze opdracht krijg je vijf uitspraken van Europeanen. Welke nationaliteiten zijn hier aan het woord? Je kan kiezen uit een Brit, een Italiaan, een Zweed, een Nederlander en een Fransman. Ik eet altijd pindakaas en broodjes kroket. Ik loop op klompen en fiets het hele land door. Als ik ga winkelen let ik op de prijs: hoe goedkoper, hoe beter. Ik eet graag kikkerbillen en slakken. De taal die ik spreek, is de taal van de liefde. In mijn land leeft onder elke brug een clochard. Koken is niet mijn sterkste punt. Ik hou van voetbal en drink dan graag ook een pint teveel. In mijn land regent het altijd. Ik draag ook binnen in huis een zonnebril. De maffia regeert mijn land en we eten enkel pasta. In mijn land is iedereen blond en depressief. Daar komt nog eens bij dat alcohol onbetaalbaar is en het altijd koud is.
Ken je nog andere vooroordelen over Europeanen? Zijn die vooroordelen altijd terecht?
Talen en cultuur Aanpak leerkracht/docent Opdracht 8: Vooroordelen onder Europeanen (individuele of klassikale opdracht) Deze opdracht is bedoeld ter aanvulling van de kennisopdrachten. De leerlingen/cursisten kunnen deze opdracht apart of gezamenlijk invullen. Daarna kan een korte geleide discussie volgen over stereotypen per bevolkingsgroep.
Opdracht 9: Culturele hoofdsteden Elk jaar worden twee Europese steden uitgeroepen tot ’Europese Culturele hoofdstad’. Heel wat steden droegen de titel al. Zoek aan de hand van de tips hieronder om welke steden het ging. 1991 1993 1998 2000 2002 2004 2007
Ierland België Zweden Europese hoofdstad De reien Noord-Franse stad Europees Hof van Justitie Turkije
2010
Guinness Modestad Hoofdstad Zinneke parade Minnewaterpark Lille klein land
Ryanair Sportpaleis Nobelprijs Atomium België Frankrijk banken
Constantinopel
Bosporus
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 9: Culturele hoofdsteden (individuele opdracht) Deze opdracht is bedoeld ter aanvulling van de kennisopdrachten. De leerlingen/cursisten kunnen aan de hand van de drie tips ontdekken welke Europese steden al Culturele hoofdstad van Europa waren. Ze vullen dit telkens aan in de vierde kolom. Eventueel kunnen ze hiervoor ook het internet gebruiken (ter controle).
Opdracht 10: Europees cultureel erfgoed In Europa hebben we heel wat cultureel erfgoed. Toch zijn we ons hier niet altijd van bewust. Enkele grote kunstenaars uit het verleden zijn ook nu nog gekend in heel Europa. Zij behoren tot het gemeenschappelijk cultureel erfgoed. Zelf reisden ze tijdens hun leven ook veel door Europa. Plaats de uitspraken van de kunstenaars hieronder in het juiste vakje. Schrijf ook op met welke van deze kunstvorm(en) de persoon zich bezig hield: architectuur, literatuur, schilderkunst, beeldhouwen, muziek. Leonardo da Vinci
Hans Christian Andersen
Wolfgang Amadeus Mozart
Victor Horta
Vincent Van Gogh
Nr. citaat Kunstvorm o
Citaat 1: “Ik ben geboren in Firenze, maar tijdens mijn leven ben ik verschillende keren verhuisd. Mijn beeldhouwwerken staan nu in verschillende Europese musea. Mijn bekendste werk ‘de Mona Lisa’ hangt in het Louvre in Parijs. In die stad heb ik tijdens mijn leven heel wat tijd doorgebracht.”
Talen en cultuur
o
Citaat 2: “Ik ben geboren in Nederland, maar kon als jonge man aan de slag in een kunsthandel in Londen. Later verhuisde ik naar Parijs om ook daar in een kunsthandel te werken. Ik ben ook zelf beginnen schilderen. Tijdens mijn leven raakten mijn schilderijen echter niet verkocht dus heb ik zelfs een tijdje in de Belgische mijnen gewerkt.”
o
Citaat 3: “Tijdens mijn leven maakte ik 29 reizen door Europa. Overal waar ik kwam kon ik mijn verhalen publiceren. Een van de figuren uit mijn verhalen ‘de kleine zeemeermin’ heeft nu een standbeeldje in de haven van Kopenhagen, de hoofdstad van mijn geboorteland.”
o
Citaat 4: “Al toen ik kind was, nam mijn vader mij en mijn zussen mee op tournee door heel Europa. Toen ik wat ouder werd, verhuisde ik van Salzburg naar Wenen en van Wenen naar Italië om daar opera te studeren. Mijn werken worden nog vaak gespeeld.”
o
Citaat 5: “Men noemt mij de uitvinder van de art nouveau, een stroming die in heel Europa populair is geworden. Ik werd geboren in Gent maar kwam tijdens mijn leven in Parijs, Brussel, Frankfurt, Turijn … Overal staan musea, stations en woonhuizen die door mij ontworpen zijn. “
Het ‘Europees erfgoedlabel’ zet belangrijke Europese monumenten in de kijker. Alleen monumenten met een grote symbolische waarde voor de Europese geschiedenis komen hiervoor in aanmerking. Je vindt hier enkele voorbeelden met de naam van het monument erbij. Weet je waar deze monumenten zich bevinden?
Foto
Talen en cultuur Naam monument
Stad + Land
Akropolis (Parthenon)
Forum Romanum
Palais des papes (Pausenpaleis)
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 10: Europees cultureel erfgoed (groepsopdracht) Deze opdracht is bedoeld ter aanvulling van de kennisopdrachten en maakt de leerlingen bewust van het feit dat heel wat ‘erfgoed’ bestaat dat de gezamenlijke Europese geschiedenis illustreert. De leerlingen/cursisten kunnen deze opdracht in groep uitvoeren met toegang tot het internet. Eventueel kan de leerkracht achteraf kort duiden wat het erfgoed betekende voor de Europese geschiedenis.
3. Geef je mening Opdracht 11: Geef bij elke stelling aan of je akkoord gaat of niet en waarom
Europeanen hebben een gemeenschappelijke Europese cultuur. Er zijn namelijk veel gelijkenissen qua eetgewoontes, cultuur, taal, enz. Het is geen goed idee dat er in het Europees Parlement 23 officiële talen gesproken worden. Ze zouden er beter allemaal 1 taal spreken. Ik bekijk zelden Duitse of Franse films. Ik voel me veel meer aangesproken door Amerikaanse (of Engelse) films.
Talen en cultuur Aanpak leerkracht/docent Opdracht 11: Geef je mening (klassikale opdracht) De meningsvragen worden best klassikaal besproken tijdens een debat. Je start de oefening ‘Geef je mening’ door de leerlingen/cursisten een stelling voor te schotelen. Je vraagt hen of ze akkoord gaan met de stelling of niet. Daarna vraag je aan wie akkoord ging om hun argumenten te staven. Je doet hetzelfde voor de mensen die niet akkoord gingen. Op die manier probeer je tot een debat te komen.
Opdracht 12: Ter discussie: Europees burgerschap of niet?
Maak een keuze en verklaar waarom: o Ik voel mij op de eerste plaats: een inwoner van mijn gemeente of stad, een inwoner van mijn provincie, een Vlaming, een Belg, een Europeaan, een wereldburger. o Kan je je tegelijkertijd een burger van je eigen land en een Europees burger voelen? o Hoe stel je jezelf voor aan anderen als je op reis gaat naar het buitenland? Zeg je dan dat je uit Europa komt, uit België, uit Vlaanderen of zeg je de naam van je stad of gemeente? o Voel je je meer verwant met de Nederlanders of met de Walen? Heb je daar een verklaring voor? o Kijk je ook naar het Eurovisiesongfestival of naar het WK voetbal als België niet meedoet? Indien ja, voor wie supporter je dan? Waarom?
Aanpak leerkracht/docent Opdracht 12: Ter discussie (klassikale opdracht) De vragen rond Europees burgerschap kunnen gebruikt worden als klassikaal discussiemoment over de Europese identiteit. De leerkracht/docent kan deze vragen als stelling formuleren en telkens aan de leerlingen/cursisten vragen om een ‘kant te kiezen’.
4. Herhalingsopdracht Opdracht 13: Zeg eens, wat hebben we vandaag geleerd?
Waarom werkt de EU samen rond cultuur en talen? Waar schenkt de EU in haar cultuur en talenbeleid vandaag de dag specifiek aandacht aan? Geef enkele voorbeelden van het Europees beleid qua cultuur en talen die je in je dagelijks leven terug vindt.
Talen en cultuur Aanpak leerkracht/docent Opdracht 13: Herhalingsopdracht (individuele opdracht) Om ervoor te zorgen dat de doelstellingen van dit onderdeel van ‘Zeg eens EU…’ bereikt werden, is het belangrijk de kern van het geleerde nog eens samen te vatten. Vraag daarom aan de leerlingen/cursisten wat ze leerden en dit ook neer te schrijven.
Oplossingen Opdracht 1: Het Europees beleid rond cultuur en talen in het dagelijks leven Foto 1: Wat: Een affiche/flyer van de ‘Prix Europa 2010’ over de beste Europese producties qua televisie, radio, media … Beslissing EU: De Europese Unie steunt kwaliteitsvolle Europese films en tv-producties. Zo zet de ‘Europese Prijs’ jaarlijks de beste Europese tv-, radio- en onlineprogramma’s in de kijker en verspreidt ze die naar andere EU-landen. Daarnaast legt de Unie ook regels op: minstens 50% van de tv-programma’s moeten van Europese makelij zijn. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en promoten van de Europese muziek, film en tv-producties. Foto 2: Wat: Een logo van de ‘Open Monumentendag’ (European Heritage Days), met daarin de sterren van de Europese vlag. Beslissing EU: De Europese Unie wil het culturele erfgoed in stand houden en voor iedereen toegankelijk maken. Daarom ondersteunt de Unie initiatieven als de ‘Open Monumentendag’ (of ‘European Heritage Days’). Meer dan 20 miljoenen Europeanen bezoeken die dag de minder toegankelijke monumenten in hun streek. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en promoten van het Europese erfgoed. Foto 3: Wat: Een foto van een kind dat voor de televisie zit en naar een reclamespot kijkt. Beslissing EU: De Europese Unie wil niet alleen de makers van tvprogramma’s beschermen, maar ook de EU-burger. Zo bepaalt de ‘televisierichtlijn’ dat er maar 1 keer om de 30 minuten reclame mag uitgezonden worden tijdens jeugdtelevisie. Programma’s die niet geschikt zijn voor kinderen mogen pas laat op de avond uitgezonden worden en tv-programma’s mogen de waardigheid van mensen niet in gevaar brengen. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen van de tvkijker.
Talen en cultuur Foto 4: Wat: Informatie over de EU-steun die de Vlaamse speelfilm BenX (2007, Nic Balthazar) kreeg. Beslissing EU: De Europese Unie steunt film- en tv-makers via het ‘MEDIA-programma’ van de EU. De films BenX en aanrijding in Moskou en de tv-programma’s ‘Flikken’ en ‘Katarakt’ zijn hiervan enkele voorbeelden. De meeste centen gaan naar de promotie van film- of tv-producties in de Europese Unie en daarbuiten, maar ook naar opleidingen en nieuwe audiovisuele technieken. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en promoten van de Europese muziek, film en tv-producties. Foto 5: Wat: Een koptelefoon (voor de simultaanvertalingen) hangt in het Europees Parlement. Beslissing EU: De Europese Unie heeft 23 officiële talen. Die meertaligheid toont de culturele diversiteit van de Unie aan en is een praktisch vertaling van het EU-motto: ‘In verscheidenheid verenigd’. Zo kan elk lid van het Europees Parlement zijn of haar eigen taal spreken in de debatten. Alles wordt vakkundig vertaald door een leger aan vertalers en tolken. Dit kost ons ongeveer drie euro per jaar per EU-burger. Die talendiversiteit wordt als een rijkdom beschouwd. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en stimuleren van EU-talen. Foto 6: Wat: Een tv-gids met daarop verschillende Vlaamse zenders (een, canvas, vtm, vt4, vijftv, kanaal2, vitaya). Beslissing EU: De Europese Unie wil diversiteit stimuleren en vermijden dat de tv- en radiomarkt gedomineerd worden door één (of enkele) grote spelers. Zo was er vroeger maar 1 grote openbare tv-omroep in Vlaanderen: de BRT. Door de verplichte vrijmaking van de markt kwamen nieuwe spelers op de markt, zoals VTM, VT4, VijfTV, Vitaya, regionale tv, buitenlandse zenders … Met digitale tv en onlineprogramma’s wordt dat aanbod nog uitgebreid. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en promoten van de Europese muziek, film en tv-producties. Foto 7: Wat: Het logo van de Belgische stad ‘Mons’ (Bergen) die Europese Culturele Hoofdstad wordt in 2015. Beslissing EU: Het cultuurprogramma van de Europese Unie wil het Europees cultuurerfgoed bekendheid geven en beschermen. Daarom worden elk jaar twee Europese steden uitgeroepen tot ‘Culturele Hoofdstad van Europa’. Die steden krijgen een budget om hun stad op te knappen en een speciaal cultuurprogramma voor dat jaar samen te stellen. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en promoten van het Europese erfgoed. Foto 8: Wat: Een tv-programma dat ondertiteld wordt (In de Gloria). Beslissing EU: Uit een onderzoek blijkt dat het ondertitelen van tvprogramma’s het leren van vreemde talen bevordert. Het Europese Parlement wil Europese openbare zenders stimuleren om in de toekomst alle programma’s te ondertitelen. Dat is bovendien gemakkelijker voor doven en hardhorige tv-kijkers.
Talen en cultuur Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en stimuleren van Europese talen.
Foto 9: Wat: Reclame voor de ‘European Border Breakers Awards’ (EBBA) 2010, met reclame voor de Belgische artieste ‘Selah Sue’. Beslissing EU: Met de ‘European Border Breakers Awards’ steunt de EU jonge Europese muzikanten die erin slagen om in andere landen door te breken. Zo wil ze de Europese muziekindustrie steunen en promoten buiten de EU. Jaarlijks ontvangen 10 Europese muziekanten de EBBA-Award. Enkele Belgische winnaars: Selah Sue (2012), Stromae (2011), Milow (2010), ReBorn (2008). Maar ook bekende buitenlandse artiesten, zoals Adele of Mumford and sons kregen al een EBBA. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en promoten van de Europese muziek, film en tv-producties. Foto 10: Wat: Een tekening van de toren van Babel/het Europees Parlement met de slogan ‘Europa: veel talen, 1 stem’. Beslissing EU: Onze taal bepaalt onze identiteit en de Europese Unie eerbiedigt dit recht. Daarom kunnen we met de EU-instellingen communiceren in onze eigen taal. Naast de 23 officiële talen stimuleert de Unie eveneens het gebruik van verschillende regionale of minderheidstalen, zoals het Baskisch of Bretoens, die deel uitmaken van ons cultureel erfgoed. Die talendiversiteit weerhoudt er ons niet van om ons toch te verenigen en met 1 stem te spreken. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en stimuleren van Europese talen. Foto 11: Wat: Een affiche van de ‘Europese dag van de talen’ uit 2010. Beslissing EU: De Europese Unie wil niet alleen de taaldiversiteit beschermen, maar ook de talenkennis van de Europeaan bevorderen. Elke EU-burger zou naast de eigen moedertaal nog twee andere talen moeten kunnen spreken. Door die meertaligheid kunnen we makkelijker gaan studeren of aan de slag in andere EU-lidstaten. Met initiatieven zoals de ‘Europese Dag van de Talen’ wil de EU de Europeanen aanmoedigen meer vreemde talen te leren en zet ons rijke erfgoed aan talen in de kijker. Waarom houdt de EU zich hiermee bezig: Beschermen en stimuleren van Europese talen.
Talen en cultuur Uitbreiding bij opdracht 1: Beschermen en promoten van Europees erfgoed: Wat: Europa heeft een bijzonder rijke cultuur en geschiedenis. Hoewel ons erfgoed vaak verbonden is aan een bepaalde regio of land, maakt het deel uit van ons gemeenschappelijke Europese erfgoed. Het Cultuurprogramma van de EU wil die culturele rijkdom bekend maken en beschermen. Zo worden jaarlijks twee Europese steden uitgeroepen tot ‘Culturele Hoofdstad van Europa’. De EU ondersteunt bovendien de ‘Europese Monumentendag’ en reikt een ‘erfgoedlabel’ uit. Deze initiatieven kunnen ervoor zorgen dat het Europese erfgoed in stand gehouden wordt en meer bezoekers aantrekt. Op die manier heeft cultureel erfgoed ook een positieve invloed op de economie en werkgelegenheid. Foto’s: 2, 7. Europese kunstenaars: Michelangelo, Van Gogh, da Vinci, Cézanne, Rembrandt, Degas, Rubens, Picasso, Monet, Dali, Miro … Verschillen tussen Europese en Aziatische of Afrikaanse kunst: kunstenaars gebruik(t)en andere thema’s, andere materialen … Beschermen en promoten van Europese muziek, film en tv-producties: Wat: De audiovisuele sector (muziek, film, televisie, radio) is niet alleen een belangrijke bron van ontspanning, maar is ook enorm belangrijk voor de economie. Het beleid wordt dan wel door landen zélf bepaald, maar de EU legt wel enkele richtlijnen vast. Deze moeten ondermeer eerlijke concurrentie, bescherming van minderjarigen en promotie van de Europese cultuur verzekeren. Zo wordt de hoeveelheid reclame en het percentage programma’s van Europese makelij vastgelegd. Daarnaast wil de EU ook Europese muziek, films en tv-programma’s steunen, zodat ze een groter bereik krijgen (meer kijkers of luisteraars). Met Europese steun kunnen Europese artiesten of films dus sneller Europees doorbreken. Foto’s: 1, 4, 6, 9. De filmindustrie: De Europese bioscopen halen drie vierde van hun inkomsten uit het draaien van Amerikaanse films, hoewel in de Europese Unie meer films worden gemaakt. Europese films: de thema’s zijn vaak zwaar (armoede, gebroken relaties, lijden, enz.), de films worden gemaakt met veel minder middelen, in verschillende talen en over het algemeen minder ‘blockbusters’. Beschermen van de tv-kijker: Wat: Het Europees audiovisueel beleid hecht veel belang aan het beschermen van minderjarigen en van de ‘menselijke waardigheid’. Zo bepaalt de ‘televisierichtlijn’ dat er maar 1 keer om de 30 minuten reclame mag uitgezonden worden tijdens jeugdtelevisie. Programma’s die niet geschikt zijn voor minderjarigen mogen pas laat op de avond worden uitgezonden. En illegale en schadelijke inhoud op het internet wordt bestreden. Deze maatregelen moeten de consument beschermen tegen misbruik. Foto’s: 3. Kinderen: beschermen tegen programma’s met extreem geweld of seks of vulgair taalgebruik. Beschermen en stimuleren van EU-talen: Wat: De vele Europese talen weerspiegelen de diversiteit in Europa en worden daarom gezien als een ‘culturele rijkdom’ die moet beschermd worden. Daarom kunnen we met de EU-instellingen communiceren in onze eigen taal. Er zijn 23 officiële EU-talen en heel wat regionale of minderheidstalen. In de Europese instellingen, zoals het Europees Parlement, is altijd een leger aan vertalers en tolken aan de slag. Zij zorgen ervoor dat de meertalige debatten vlot verlopen. Alle EU-burgers worden bovendien aangemoedigd om vreemde talen te leren, door initiatieven zoals de ‘Europese talendag’ of het ondertitelen van televisieprogramma’s in plaats van ‘overdubben’. Dankzij een goede talenkennis kunnen we gemakkelijker studeren of werken in andere EU-lidstaten. Foto’s: 5, 8, 10, 11. De 23 officiële talen van de Europese Unie: Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Ests, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Iers, Italiaans, Lets, Litouws, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch en Zweeds. Het Duits is de meest gesproken moedertaal in de EU, hoewel het Engels wel de meest populaire taal is voor Europeanen.
Talen en cultuur Opdracht 2: Rooster met de officiële EU-talen G r i e k s
Portugees Sloveens Ests Nederlands Hongaars Frans
Spaans Deens
L i t o u w s
M a l t e e s
D u i t s
I t a l i a a n s
R o e m e e n s Slowaaks
G R I E K S D E E W
R E P H C S I H C E
A D O N V T H O R O
S F R E I S L N L T
K W T S M E N G L E
A R U L V G E A N A
A U G O P L D A W A
W M E V T E E R P O
O Q E E R I R S V F
L A S E E T L A M R
S L H N I C A E O A
M F V S G K N P T N
D U I T S F D E F S
S U E K E P S R E N
D S N A A I L A T I
R O E M E E N S G F
Z K I
J S T
O N N A J E
D A H
T P I
L S T
O L S
B E N
U G E
L N E
G E D
A D I
A R E
R E R
S Bulgaars W Engels S Iers
Z w e e d s
T s j e c h i s c h
Fins
L e t s
P o o l s
Opdracht 3: Schrap de taal die geen officiële EU-taal is 1. Albanees – 2. Fries – 3. Noors – 4. Russisch – 5. IJslands Opdracht 4: Gemeenschappelijke Europese kenmerken Vraag 1: discussie Vraag 2: een bakstenen huis, mes en vork, in een bed, opgebouwd rond een historische kern, voetbal, rokje, hun moedertaal en nog 2 talen. Opdracht 5: Meest gesproken talen in Europa en de wereld Meest gesproken talen in Europa: 1. Duits – 2. Frans – 3. Engels – 4. Italiaans – 5. Spaans Meest gesproken talen in de wereld: 1. Chinees – 2. Spaans – 3. Engels – 4. Hindi – 5. Arabisch
Talen en cultuur Opdracht 6: ‘Goedendag’ in verschillende Europese talen Dobry den!: Tsjechisch –Buongiorno!: Italiaans – ¡Buenas dias!: Spaans – Bonjour!: Frans – Dzien dobry!: Pools – Gutentag!: Duits – Kalimera!: Grieks – Hyvää päivää!: Fins – Jo napot kivanok!: Hongaars – Goddag!: Zweeds. Opdracht 7: Woorden in het Esperanto Woorden: la floro: bloem – fremda: vreemd – bela: mooi - la vivo: het leven – fumi: roken – amikoj: vriend – domo: huis - la vango: wang – mi: ik - la vino: wijn. Zinnen vertalen in het Esperanto: Cis morgau: Tot morgen – Kiel vi fartas?: Hoe maak je het? – Dankon, tre bone: Dank je, heel goed – Bonan apetiton: Smakelijk eten. Opdracht 8: Vooroordelen onder Europeanen Nederland – Frankrijk – Het Verenigd Koninkrijk – Italië – Zweden Opdracht 9: Culturele hoofdsteden 1991: Dublin – 1993: Antwerpen – 1998: Stockholm – 2000: Brussel – 2002: Brugge – 2004: Rijsel – 2007: Luxemburg – 2010: Istanboel. Opdracht 10: Europees cultureel erfgoed Enkele grote kunstenaars uit het verleden:
Nr. citaat Kunstvorm
Leonardo da Vinci
Hans Christian Andersen
1 Schilderkunst, beeldhouwen, etsen…
3 Literatuur
Wolfgang Amadeus Mozart 4 Muziek
Victor Horta
Vincent Van Gogh
5 Architectuur
2 Schilderkunst
Europees erfgoedlabel: o Foto 1: Athene, Griekenland. o Foto 2: Rome, Italië. o Foto 3: Avignon, Frankrijk.
Opdracht 11: Geef bij elke stelling aan of je akkoord gaat of niet en waarom. Stelling 1: Europeanen hebben een gemeenschappelijke Europese cultuur. Er zijn namelijk veel gelijkenissen qua eetgewoontes, cultuur, taal, enz. Akkoord o Europese landen hebben inderdaad veel gemeenschappelijke gewoontes. Bijvoorbeeld qua voeding eten de meeste Europeanen altijd 3 keer per dag met mes en/of vork, ze consumeren gelijkaardige landbouwproducten, hebben weinig taboes qua vlees, drinken vaak bier … Maar ook zeden en tradities (bv. vrij huwelijk uit liefde, beleefdheidsformules, individualisme …) zijn vrij gelijkaardig. o Vele Europese talen hebben gelijkenissen qua woordenschat en klanken waardoor je Europese talen soms (gedeeltelijk) kan begrijpen, ook al spreek je de taal niet. o … Niet akkoord o Ondanks de vele gelijkenissen zijn er evenveel verschillen tussen de Europese culturen. Nederlanders hebben bijvoorbeeld een veel directere manier van omgaan met elkaar, Italianen
o
o
Talen en cultuur hebben over het algemeen meer aandacht voor stijl en kledij, Zuid-Europeanen leggen ’s middags vaak het werk neer om een siësta te kunnen doen, enz. De talen in Europa zijn heel divers. Zo zijn Slavische talen zeer moeilijk te begrijpen voor de gemiddelde Belg, gebruiken de Grieken het Griekse alfabet en de Bulgaren het Cyrillische alfabet, enz. …
Stelling 2: Het is geen goed idee dat er in het Europees Parlement 23 officiële talen gesproken worden. Ze zouden er beter allemaal 1 taal spreken. Akkoord o De vertalingen binnen de EU kosten elke Europeaan 3 euro per jaar. Toch wel een gigantische kost. Dat geld kan beter besteed worden aan pensioenen of het onderwijs bijvoorbeeld. o Vertalen kost veel tijd en de kans dat er fouten of misverstanden in sluipen of dat richtlijnen of wetten anders worden geïnterpreteerd is groot. o … Niet akkoord o De verschillende Europese talen zijn onze culturele rijkdom. Het is net die diversiteit die ons verbindt en sterker maakt. o Het is onmogelijk om alle Europarlementsleden te laten overschakelen naar 1 taal. De vraag is: welke taal zouden we kiezen? Het Duits is de meest gesproken moedertaal, de meeste mensen spreken een mondje Engels maar ook de Fransen zouden niet snel hun taal opgeven. o …
Stelling 3: Ik bekijk zelden Europese films. Amerikaanse (of Engelse) films zijn meestal veel beter. Akkoord o Amerikaanse films zien er veel professioneler uit. Ze zijn dan ook met grote budgetten gemaakt. Het is dus soms aangenamer om naar Amerikaanse blockbusters te kijken. o De Europese films gaan vaak over ‘zware’ en moeilijke thema’s, zoals armoede, verlies, misbruik, enz. De Amerikaanse films zijn meestal ontspannender. o … Niet akkoord o De Europese film is anders dan de Amerikaanse, maar daarom niet beter of slechter. De kwaliteit van de Europese films moet zeker niet onderdoen voor de Amerikaanse. En bovendien zijn er veel goede Europese acteurs en regisseurs. o Als Europese bioscopen en televisiezenders meer Europese films en programma’s zouden uitzenden, zouden we de Europese acteurs ook beter kennen en zouden we de films ook meer gaan appreciëren. o …
Opdracht 12: Ter discussie Opdracht 13: Zeg eens, wat hebben we vandaag geleerd? Waarom werkt de EU samen rond taal en cultuur? ‘In verscheidenheid verenigd’ is de slogan van de Europese Unie. Diversiteit is een rijkdom die moet gekoesterd worden. De EU ziet het dan ook als haar taak om de Europese cultuur te beschermen en te promoten. Bovendien is de Europese cultuur ook belangrijk voor de economie. Toerisme en de muzieken filmindustrie zijn een belangrijke bron van inkomsten en zorgen voor veel werkgelegenheid. Waar schenkt de EU in haar beleid rond cultuur en talen vandaag de dag specifiek aandacht aan? Vandaag legt de Europese Unie in haar regionaal beleid de klemtoon op: beschermen en promoten van het Europees erfgoed, beschermen en promoten van Europese muziek, film en tv-producties, beschermen van de tv-kijker en beschermen en stimuleren EU-talen.
Talen en cultuur Geef enkele voorbeelden van het Europees beleid qua cultuur en talen die je in je dagelijks leven terug vindt. Enkele voorbeelden zijn: de Europese Cultuurhoofdsteden, de EBBA Award voor muzikaal talent, de financiële steun voor de Europese film, de 23 officiële talen in de EU en het stimuleren om vreemde talen te leren.
Achtergrondinformatie De Europese Unie heeft een aantal symbolen zoals een eigen hymne, een feestdag, een vlag en ook een motto. Het Europese motto luidt als volgt: ‘In verscheidenheid verenigd’. Dat de Europese Unie verscheiden is, is duidelijk. Op vlak van talen is Europa een unicum: nergens ter wereld worden zoveel talen gesproken op zo’n kleine oppervlakte. De Europese Unie werkte daarom een taalbeleid uit. De klemtoon ligt daarbij op meertaligheid. Enerzijds betekent meertaligheid: de grote rijkdom aan talen, die deel uitmaakt van de culturele verscheidenheid van Europa. Dit vertaalt zich in het feit dat de EU zelf 23 officiële talen hanteert. In het Europees Parlement kunnen de parlementariërs zo elk in hun eigen taal spreken en wordt alles onmiddellijk vertaald. Alle EU-documenten worden ook in de 23 talen vertaald. Daarmee geeft ze aan dat elke taal evenwaardig is. Anderzijds betekent meertaligheid: de vaardigheid van een persoon om zich uit te drukken in andere talen. De Europese Unie neemt daarom allerlei initiatieven, zodat burgers aangemoedigd worden of de kans krijgen andere talen te leren. De diversiteit die bij de Europese talen aanwezig is, zien we ook op het vlak van cultuur. De Europese Unie (EU) was oorspronkelijk vooral met economie en handel bezig. Maar met het Verdrag van Maastricht (1993) kwam ook het beschermen en promoten van de Europese cultuur op de Europese agenda te staan. Het cultuurbeleid blijft in handen van de lidstaten; de EU probeert vooral ondersteunend te werken. De culturele wereld, zoals film- en muziekindustrie of toerisme, is een economisch belangrijke sector. De EU onderneemt daarom allerlei initiatieven om die culturele rijkdom in de kijker te zetten of te beschermen, zoals de Europese Culturele Hoofdsteden, de European Border Breakers Award of het Europees Erfgoedlabel. De culturele diversiteit is dé rijkdom van de Europese Unie. Het taal- en cultuurbeleid van de EU heeft daarom niet de bedoeling om van Europa een culturele eenheidsworst te maken, maar om de diversiteit te koesteren en beschermen.
Talen en cultuur
Extra
Online en media Hieronder staan enkele internetbronnen om het thema verder te behandelen Document over het mediaprogramma – (ENG): www.mediadesk-vlaanderen.eu/files/MEDIA-plaquette-presentation-V2-WEB.pdf Website van de Europese dag van de talen – (ENG): http://edl.ecml.at Website over de Vlaamse ‘Open Monumentendag’: www.openmonumenten.be Website van de ‘European Border Breakers Awards’: www.europeanborderbreakersawards.eu Website over de Europese talen – (bron: EU): http://ec.europa.eu/languages/languages-of-europe/index_nl.htm Filmpje over het media- en cultuurbeleid – (ENG): mms://212.68.215.195/v_brochure/media_en_hq.wmv Spel (quiz) over vreemde talen (bron: Europese Commissie) – (ENG): http://ec.europa.eu/languages/quiz/index_nl.htm
Wat kan je doen met de klas?
Ga in je eigen stad of gemeente op zoek naar Europese elementen: straatnamen, kunstwerken, musea... Ga in groepjes op zoek naar mensen van andere EU-lidstaten die in je stad of gemeente wonen. Interview hen en vraag wat ze het meest opvallend vinden aan de Vlaamse cultuur. Chat online met een student uit een school van een ander Europees land via www.etwinning.net.
