2012 nummer 4 | Stichting Maritieme Collectie Rijnmond
www.zeesleperelbe.nl |
[email protected]
Zeesleper Elbe In dit nummer o.a. : ~ 2002-2012: 10 jaar ~ Containers aan dek ~ Sloep in restauratie ~ Verlichting! ~ Kombuis
e i t a r u a t s e r r a a j 10
Alle hens aan dek !
Mei 1959, de Elbe vertrekt uit haar thuishaven naar Portsmouth om een Mammoetdok op te halen. Het schip is nog nagelnieuw. Ruim een halve eeuw later lukt het ons om het achterdek weer precies zo op te leveren, alleen het teakhouten achterdek ontbreekt. U kunt ons helpen om de laatste eindjes aan elkaar te krijgen, dan slepen wij u straks naar zee. Deelt u het gevoel van Hollands Glorie met ons?
Word nu donateur ! Rabobank: 10.52.37.019
Zeesleper Elbe, boegbeeld van Hollands Glorie Giften zijn aftrekbaar. De Belastingdienst heeft de Elbe erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).
[email protected] | Postadres: SMCR, Postbus 378, 3233 ZH OOSTVOORNE | Rabobank: 10.52.37.019
Winterslaap...? De Elbe maakt momenteel de overgang door van restauratie naar exploitabel schip. Een laatste sprong in het traject, maar slechts een ‘kleinigheid’ als we terugkijken naar de afgelopen 10 jaar. Het helikopterdek, het kraaiennest in de voormast, de volledig ontmanteling van het achterdek, dat waren in 2002 nog de uitdagingen waar we voor stonden. Maar de ware beproeving kwam pas toen het schip op 30 juli 2004 werd aangevaren en zonk en in oktober van dat jaar bijna reddeloos verloren leek. De gemeente Maassluis schonk ons onvoorwaardelijk vertrouwen in het project en werd een warme thuishaven. Onze sponsoren stelden met onze vrijwilligers eindeloos geduld en hun vakkennis ter beschikking aan de Elbe. Een vernieuwd achterdek, verschansing, dokking, berghout, we hebben het allemaal gedaan. Zes weken verlof heeft er de afgelopen 10 jaar voor geen van ons allen in gezeten. Dat onderscheidt ons van de mannen die in 1959 maanden achtereen met de Elbe naar zee gingen. Maar verder is alles aanwezig om in het komende jaar opnieuw met ons schip naar zee te gaan. Om te beginnen met een zoute proefvaart, zodat we het certificeringstraject volledig kunnen afmaken.
Hans Hoffmann, voorzitter Op de voorpagina: Wereldhavendagen 8 sept 2012
In dit nummer:
2002-2012... 4 Containers aan dek 5
Sloep 6
Verlichting!
Kombuis 8
7
Pompen of... 9
Bezoek uit... 10 75 jaar Bruinvisch 10
Stichting Maritieme Collectie Rijnmond Voorzitter Hans Hoffmann Postbus 378 3233 BT Oostvoorne Telefoon: 06-41643818 Donaties: Rabobank 10.52.37.019
[email protected] www.zeesleperelbe.nl www.twitter.com/elbe1959 www.youtube.com/sleepboothaven Ligplaats aan de Govert van Wijnkade t.h.v. 49 (buitenhaven) in Maassluis. Havennummer 850. Bezoekers welkom za. 10.00 - 16.00 uur of op afspraak, 06-51562210 of
[email protected]
Zeesleper Elbe Magazine 4 - 2012 | 3
Restauratie
2002 - 2012 De eerste bemanning van de herboren Elbe had in januari 2002 nog geen idee aan welk onbeschrijfelijk project zij begonnen was; Het voormalig actieschip m.v. Greenpeace van de gelijknamige milieuorganisatie werd na een ontmanteling van niet scheepseigen onderdelen overgedragen aan de Stichting Maritieme Collectie Rijnmond. De Elbe, op de werf in Hansweert hernoemd en de schoorsteen weer van een blauwe band voorzien, kwam naar Rotterdam voor een nieuw leven. Na een leven als zeesleper, loodsboot en actieschip was de stap naar museumschip een min of meer logisch vervolg voor alle betrokkenen. De Elbe mocht als laatst overgebleven zeesleper van Smit uit de wederopbouwperiode niet worden gesloopt. De restauratieplanning was er een in de categorie ‘tijdens de verbouwing gaat de verkoop door’. Er werden vaartochten gedaan voor de ‘Oud Roest’ club van Radio Holland, er werd deelgenomen aan de Wereldhavendagen, open huis bij Alphatron Marine, de Furieade in Maassluis en de Elbe fungeerde zelfs als startschip voor de Heineken Race of the Classics op de Noordzee. De deelname aan het 25-jarig jubileum van het Nationaal Sleepvaart Museum in Maassluis op 17 april 2004 4
was bovendien een hoogtepunt dat een mogelijke toekomst in de oorspronkelijke thuishaven zou kunnen inluiden. Zover mocht het echter niet komen. De ontmanteling van het achterdek, waar in december 2002 het helikopterplatform plaats maakte voor het eerste oude stukje sleepdek en de restauratie van voormast en ankerspil vormden de eerste tastbare onderdelen van wat een behoorlijk complexe operatie bleek te worden. De aanvaring met een zwaartransportschip in de Schiedamse Wiltonhaven op 30 juli 2004 zorgde voor een enorme te-
genslag. De restauratie van de Elbe zou een complete episode in het leven van de zeesleper worden. Want we gingen door. Terwijl geen enkel weldenkend mens nog heil zag in de ongekend omvangrijke restauratie en renovatie van het bijna 50 jaar oude schip, begon het vuur bij de vrijwilligers pas echt te branden.
De ligplaats in de Schiedamse Wiltonhaven bleek allerminst rustig. Het zwaartransportschip ‘Fairpartner’ boorde zich met enorme kracht
onder de waterlijn in de huid van de Elbe. In een paar minuten tijd stond de complete machinekamer onder water. Gelukkig bleef het authen-
tieke interieur volledig behouden. Er werd een bergingsplan gemaakt en de Elbe kon in enkele dagen tijd in het dok van HVO gezet worden.
Op 27 oktober 2004 zonk de Elbe opnieuw, dit keer in de Schiedamse Wilhelminahaven. De ontwikkelingen kwamen daarna in een stroom-
versnelling. De Elbe kon opnieuw worden geborgen en onder barre omstandigheden werd in februari 2005 een ligplaats in de haven van
Maassluis gevonden. Een warm welkom van gemeentebestuur, sponsoren, fondsen en particulieren gaven nieuw vertrouwen.
Gezamenlijke inzet bleek het toverwoord. Elke onbegonnen klus werd met vereende krachten beetgepakt; De motoren, het elektrisch bedrijf,
het interieur, de betimmering, de staalconstructie, het verfwerk, op elk vlak vulden vrijwilligers en sponsoren elkaar aan. Toch zou het tot 27
mei 2011 duren voor de hoofdmotoren weer in beweging konden komen. Maar van meet af aan met ieders rotsvast geloof in resultaat.
Zeesleper Elbe Magazine 4 - 2012 | 5
Containers aan dek Wie dacht dat een sleepboot alleen maar sleepmateriaal kan vervoeren, komt bedrogen uit. Ook de Elbe is in de loop der jaren gebruikt om van alles te vervoeren, van containers tot helikopters als m.v. Greenpeace. In de jaren zestig kreeg de Elbe pompmateriaal aan boord en een twintigvoets container. Zelfs een Volkswagenbusje kreeg een plaatsje op het achterdek.
Er wordt momenteel gewerkt aan onder andere het interieur. De lopende projecten als sprinklerinstallatie, pompen in de machinekamer, verlichting, kombuis, signalering en binnenkort de passagierssalon in de voormalige lierenkamer zorgen ervoor dat we tijdelijk ruimte tekort komen. Die ruimte is gevonden in de vorm van een container op het achterdek.
Begin december j.l. kreeg de Elbe opnieuw een container aan boord, bovenop de machinekamerkap. De stalen doos dient als tijdelijke opslag aan boord.
We kunnen daarin zaken kwijt die ruimte vragen en even een plekje nodig hebben. Bouwmaterialen zoals isolatie en grondhout bergen we op om te voorkomen dat we ze vele malen moeten verplaatsen. Geen fraai gezicht, maar om voortgang te kunnen maken hebben we voor deze tijdelijke oplossing gekozen. Daardoor kunnen we in het nieuwe jaar met volle kracht aan de bak. Het ANWB-Fonds heeft ons in 2012 een prachtige donatie gedaan om de stoffering te kunnen afwerken.
6
Sloep in restauratie De restauratie van de Elbe is niet zomaar een hobby van een stel enthousiastelingen. Ons project inspireert en enthousiasmeert ook veel mensen. De vrijwilligers van de Elbe en medewerkers van Dukdalf restaureren de komende maanden samen de motorsloep. Een win-win project, waarin vrijwilligers en werkzoekenden samenwerken. Het resultaat is kennisoverdracht, werkervaring en een gerestaureerde sloep voor de Elbe. De bundeling van krachten maakt zo meer mogelijk dan alle betrokkenen afzonderlijk hadden kunnen bedenken. Peet van Domburg van Dukdalf legt uit: “Dukdalf is onderdeel van de gemeente Maassluis en helpt mensen met een arbeidshandicap of een uitkering aan het werk. We brengen hen vaktechnische en persoonlijke vaardigheden bij en laten hen werkervaring opdoen, bijvoorbeeld tijdens stages, een detachering of loonopdracht.” De komende maanden wordt de sloep onder handen genomen. Dukdalf beschikt over voldoende ruimte om aan de motorsloep te werken,
kleine reparaties te kunnen uitvoeren en schilderwerk te doen. Met begeleiding van ervaren vrijwilligers hebben alle betrokkenen vertrouwen in een mooi project met een goed resultaat. Dukdalf zorgt voor de faciliteiten en de mensen, wij zorgen met onze vrijwilligers voor de know-how en de materialen. Een vruchtbare combinatie. Een kraanwagen voor het vervoer van de sloep naar het terrein van Dukdalf was ook snel gevonden: Boekestijn sponsorde het vervoer volledig, top!
Zeesleper Elbe Magazine 4 - 2012 | 7
Verlichting!
Gelukkig hebben we de foto’s nog... Zo vanzelfsprekend om aan boord het licht aan te doen, is dat de afgelopen acht jaar niet geweest. Kilometers nieuwe bekabeling zijn in het schip aangelegd, waarbij de prioriteit ging naar het aansluiten van de navigatie- en communicatieapparatuur van de Elbe. Het afmonteren van lampen en schakelaars in de verblijven bleef zolang achter. Na alle timmeren schilderwerkzaamheden op het brugdek en sloependek is eindelijk de verlichting aan de beurt. De originele Philips Philineaverlichting, overgenomen van het s.s. Rotterdam (1959) verlicht de gangen weer. Donatie? Wilt u een leuke donatie doen? We willen nog een aantal hutten voorzien van originele lampen en schakelmateriaal. Steek zo nodig uw licht op via
[email protected], alvast bedankt!
8
We zijn met het schip in een fase beland waarin we ons langzaam aan steeds comfortabeler beginnen te voelen. Een mooi voorbeeld daarvan is het bergingsruim, in de Greenpeace-periode de electrostore genoemd. Met engelengeduld is de voorbije maanden gewerkt aan het ontverven, schuren, ontvetten en weer opnieuw voorzien van diverse primer- en laklagen. Over enige tijd is er bijna geen plekje meer dat laat zien in welke verveloze staat de Elbe verkeerde na ruim een halve eeuw intensief gebruik als zeesleper, loodsvaartuig en actieschip. Niet dat onze vrijwilligers die staat snel zullen vergeten, maar het gemis zal niet lang duren. De afgelopen 10 jaar bestond uit werken in een ruimte die smeekte om een opknapbeurt. Nu werkplaats en bergingsruim zijn voorzien van goede verlichting en een nieuw jasje wordt het onderhoud van het schip niet heel veel makkelijker, maar wel aangenamer.
facebook.com/zeesleperelbe
Kombuis in wording Het was één van de eerste beslissingen die genomen werd zodra de gezonken Elbe boven water kwam in 2004: Het kombuis moest eruit. Het afscheid van de scheepskeuken maakte ook heel snel duidelijk voor welk ingrijpend proces we stonden; De roestvrijstalen wanden, de apparatuur, de doordrenkte isolatie die in de container verdween, we waren meteen op slopershoogte. Lange tijd gaf de entree in de walegang ook direct zicht op de lege ruimte die was ontstaan. De reconstructie van de scheepskeuken, volgens de oorspronkelijke indeling met aparte pantry, liet ook nog enige tijd op zich wachten. Bijvoorbeeld omdat een dek lager de tanktops moesten worden vervangen en de materialen door een gat in het kombuisdek naar beneden gingen en er nog veel laswerk moest plaatsvinden. Bovendien werd veel binnenwerk voor de winters bewaard. Nu het schip weer varend is zetten we vol in op het interieur. Niet iets dat in een vrije week is gebeurd: Opbergkasten, bekabeling, stoomoven, fornuis, koelcel, afzuiginstallatie, Minimax brandblussysteem voor de frituur, A60 brandisolatie, brandwerende deuren, branddetectie, ventilatie, afvoeren, vetafscheider, kortom alles dat zorgt voor een volledig gecertificeerd geheel. We zijn druk aan het bouwen, met fantastische hulp van Wil-Arn scheepsbetimmeringen. Ook de vloertegels liggen klaar, het wordt weer net zo mooi als het ooit was.
Pompen of... Een schip is een schip, zo zou je denken. De Elbe heeft de hele wereld over gevaren, dus wat zou je nog... Nou, nee dus. Om met de geplande 80 passagiers te mogen varen, moet de Elbe naast een certificaat als ‘vrachtschip’ een aanvullend passagierscertificaat hebben. Een dergelijk certificaat stelt eisen aan de capaciteit van brandblussystemen en pompcapaciteit in geval van calamiteiten. De aanleg van het sprinklersysteem bijvoorbeeld is één van die onderdelen. Daarnaast is er extra pompcapaciteit in de machinekamer vereist, waarbij zeker vervangen wordt door dubbelzeker. De eisen ten aanzien van het varen met passagiers zijn in de afgelopen jaren behoorlijk aangescherpt, en terecht. Niettemin geeft dat nog wat uitdagingen voor onze hoofdmachinist, die samen met de pijpfitter een stukje vakwerk aflevert. Heel veel werk, maar stiekem toch ook een leuke puzzel, die leest als een goed kruiswoordraadsel. Pas als alle combinaties kloppen wordt een certificaat afgegeven. En dan zijn we blij als ook dit ‘klusje’ er weer op zit. Zeesleper Elbe Magazine 4 - 2012 | 9
Indicateurtoestel
Van Kiwa Gastech ontvingen we via Maassluizer Frank Krug een authentiek en helemaal compleet indicateurtoestel. Het apparaat meet verbrandingsdrukken in de cilinders van de hoofdmotoren, hetgeen op moderne schepen computergestuurd gebeurt. Machinist Jan Dekker nam het apparaat dankbaar in ontvangst.
Kalender Helaas lukt het ons dit jaar gezien de drukte aan boord niet om in december een oliebollendag te organiseren. Maar het nieuwe jaar staat ‘bol’ van activiteiten. Wat betreft vaardagen met passagiers wordt de planning pas in het nieuwe jaar bekend. Wij houden u uiteraard op de hoogte!
Bezoek uit Nunspeet Marty Fidder is een trouw volger van ons weblog op Facebook en onze twitterberichten. Zijn enthousiasme bracht hij over op 45 collega’s van de bedrijvenkring Nunspeet, en zo gebeurde het dat eind november een bus met nieuwsgierige ondernemers aan de Govert van Wijnkade stopte. Onze ervaren rondleiders wisten de groep anderhalf uur te vermaken. Het arrangement bestond daarnaast uit een lunch in gebouw De Kuiperij, een sfeervolle locatie aan de Maassluise binnenhaven, waarna de bus vertrok naar het Schiedamse jenevermuseum. Wie ook graag een groepsuitje organiseert kan op afspraak terecht. Gecombineerd met een van de musea of een stadswandeling voor de binnenstad van Maassluis, bent u verzekerd van een geslaagde dag! Informatie via
[email protected] of 06-51562210
75 jaar bergingsvaartuig Bruinvisch De relatie tussen Elbe en Bruinvisch, is die van Smit en Tak. Het nog altijd onder die naam wereldwijd bekende sleepvaart- en bergingsconcern is ooit uit die twee bedrijven samengevoegd. Vandaar dat Elbe en Bruinvisch, het enige overgebleven vaartuig van W.A. van den Tak’s Berging, elkaar weten te vinden in de Stichting Sleepboothaven Maassluis. Het in Maassluis gerestaureerde scheepje, in 1937 gebouwd in Alphen aan den Rijn, nog met originele 3-cilinder Industrie diesel, is dit jaar precies 75 jaar oud.
April 2013 Proefvaart op zee 18 mei 2013 Vaardag Sleepboothaven Maassluis. 6-8 sep 2013 Wereldhavendagen 4-5 okt 2013 Furieade 5-8 november 2013 Europort
10
Bruinvisch en Maassluisje in de Maassluise binnenhaven
18 mei 2013
Vaardag Sleepboothaven
Ook komend jaar zal er weer een Vaardag Sleepboothaven Maassluis worden georganiseerd. De Stichting Sleepboothaven Maassluis laat in het derde weekend van mei zien wat zij in huis heeft. De zeegaande stoomsleepboot Furie (1916), bergingsvaartuig Bruinvisch (1937), museumschip Hudson (1939) en natuurlijk
de Elbe heten hun bezoekers een gastvrij welkom aan de Maassluise buitenhaven. Havenslepers Adriaan, Krimpen en het Maassluisje assisteren waar nodig en er zullen opnieuw gastslepers en demonstratievaartuigen aanwezig zijn op dit tweejaarlijks evenement. Dit jaar in het Pinksterweekeinde: zaterdag18 mei 2013.
Als wij naar zee gaan, gaat u dan mee?
Word NU donateur: Rabobank 10.52.37.019 t.n.v. Stichting Maritieme Collectie Rijnmond.
[email protected] of bel 06-51562210
Zeesleper Elbe Magazine 4 - 2012 | 12
