Workshop Medicijnen, werkt ‘t of werk ‘t ….. tegen?
Els Coyajee-Geselschap apotheker
Inhoud workshop • Inventarisatie vragen • Waar of niet waar • Medicatie en hun bijwerkingen – Pijnbestrijding – Antidepressiva – Benzodiazepinen – Diverse bijwerkingen en hun geneesmiddelen
• vragen
INVENTARISATIE VRAGEN
WAAR OF NIET WAAR
Waar of niet waar 1. 2. 3. 4. 5.
Van paracetamol kan je ook hoofdpijn krijgen Bij gebruik paracetamol kan je vocht vasthouden Ibuprofen is een NSAID Maag bescherming is noodzakelijk bij ibuprofen Er zijn geneesmiddelen die als bijwerking chronische hoest hebben
MEDICATIE EN HUN BIJWERKINGEN
Werking of bijwerking? bijwerking
C max
werking
C min
2e dosis
1e dosis
Tijd
PIJNBESTRIJDING
Stap 1: Paracetamol • Dosering maximaal 4000 gram per dag kortdurend (4 maal per dag 1000mg) • Chronisch: advies 3000 gram per dag • Werking: pijnstillend , letop: niet ontstekingsremmend • Bijwerkingen: – medicatieafhankelijke hoofdpijn – Leverschade bij langdurig te hoge doseringen
Stap 1: NSAID’s • Welke middelen zijn NSAID’s o.a.: – Ibuprofen – Diclofenac – Naproxen
• Werking: Pijnstillend en ontstekingsremmend • Bijwerkingen: – – – – –
Risico maagschade Vocht vasthouden Bloedspiegel van bijv lithium verhogend Benauwdheid Verergering huidaandoening psoriasis
Stap 2: Tramadol • Dosering: 1-3 maal per dag 1 tablet • Werking: licht tot matig pijnstillend • Bijwerkingen: – Roze olifantjes = hallucinaties (CAVE bij vertraagd afgifte middel)
Stap 3: opiaten • Bijvoorbeeld: morfine, oxycodon, fentanyl • Dosering: – Vertraagde afgifte: 1-2 per dag (soms zelf maar elke 3 dagen of 1 keer per week). – Kortwerkend: bij doorbraakpijnen
• Werking: matig tot ernstig pijnstillend • Bijwerkingen: – Obstipatie – Verwardheid/hallucinaties – sufheid
TCA’s (tricyclische antidepressiva’s) • Amitriptyline, nortriptyline • Dosering: lagere doseringen dan bij gebruik als antidepressivum bijv amitriptyline 10mg. • Werking: bij zenuwpijnen (neuropatische pijnen) • Bijwerkingen: – Gewichtstoename – Droge mond, urineretentie, wazig zien, verwardheid en obstipatie als gevolg van anticholinergische bijwerkingen.
Anti-epileptica als pijnstilling • Bijvoorbeeld: carbamazepine, gabapentine en lyrica (pregabaline) • Werking: epilepsie en in lage doseringen ook als pijnstilling neuropatische pijnen. • Bijwerkingen: – Slaperigheid/sufheid – Duizeligheid – Trillende handen, onzekere gang bij het lopen, traag of onduidelijk spreken
ANTIDEPRESSIVA
Paroxetine (seroxat) Werking: na 2 weken merkbaar (duurt gemiddeld 4-6 weken voor goed effect). Halfwaardetijd: 1 dag Bijw: misselijkheid, slaperigheid, transpiratie, tremor, spierzwakte en droge mond. LETOP: gelijktijdig gebruik binnen 2 weken na start paroxetine van MAO-remmer (selegiline, moclobemide (aurorix) risico
serotoninesyndroom.
Sertraline (Zoloft) Maximaal effect na inname: 6-8 uur Halfwaardetijd: 26 uur Gelijktijdig gebruik met alcohol vermijden (overdosering icm alcohol kan ernstige gevolgen hebben).
Venlafaxine (Efexor) Werking: na 2-4 weken merkbaar Max effect na inname: MGA 6uur Halfwaardetijd: 5 uur Bijw: dromen, verlaagd libido, sedatie, tremor, verhoogd cholesterol, elektrische schoksensaties. Interactie: MAO remmer Rustig afbouwen! Min periode van 2 weken
BENZODIAZEPINEN
Oxazepam Max effect: 2-3 uur Halfwaardetijd: 4-15 uur Bijw: slaperigheid de volgende dag, vermoeidheid, verwardheid, hoofdpijn, spierzwakte (start med). Bij hoge doseringen: acute opwinding en verandering psychische toestand mogelijk. Bij minder dan 7-8 uur slaap per dag: risico op anterograde amnesie (geheugenverlies).
Lorazepam Max effect: oraal 2 uur, im 60-90 min. Halfwaardetijd: 12-16 uur
Niet samen met clozapine: risico op sedatie, salivatie (speekselvloed) en ataxie (versterking bewegingscoordinatie = ‘dronken zijn’). Overdosering: ernstige bewustzijnsdalig tot coma behandeling: flumazenil (benzo-antagonist)
Temazepam Max effect: 50min Halfwaardetijd: 7-11 uur Bijw: naast gebruikelijke kan onopgemerkte depressie manifest worden. Altijd afbouwen nooit zomaar staken! (geldt voor alle benzo’s).
DIVERSE BIJWERKINGEN EN HUN GENEESMIDDELEN
Op/rond gezicht signaal • Bloedneus • Haaruitval (alopecia) • Schimmel in mond
geneesmiddel • Bloedverdunners als acenocoumarol/acetylsalicylzuur • Lithium, acenocoumarol, thyreostatica, heparine • Corticosteroiden via inhalatie (bijv seretide, flixotide
Bijwerkingen huid signaal • Allergische reactie bijv rode bulten • Overgevoeligheid UV • bloeduitstortingen • Overmatig haargroei bij vrouwen (dijen, bovenlip, kin etc)
geneesmiddel • Amoxicilline (antibioticum) • Doxycycline • Bloedverdunners • Androgenen, methyldopa, tamoxifen, acetazolamide
longen signaal
• Benauwdheid, kortademigheid
• Hoest
geneesmiddel • Nitrofurantoine, (nietselectieve) beta-blokkers (propranolol), acetylsalicylzuur en NSAID’s • ACE-remmers (bijv enalapril, lisinopril)
bewegingsapparaat signaal
geneesmiddel
• Spierpijnen
• Statines (simvastatine)
• Spierstijfheid, hoge temp, tranpireren, verhoogde hartslag, kwijlen. • Spiertrekkingen, beving (tremor), agitatie, koorts en zweten
• Lithium, metoclopramide, antipsychotica (quetiapine, risperidon, olanzapine). • SSRI’s (citalopram, fluvoxamine en paroxetine).
Waar of niet waar 1. Van paracetamol kan je ook hoofdpijn krijgen waar 2. Bij gebruik paracetamol kan je vocht vasthouden niet waar 3. Ibuprofen is een NSAID waar 4. Maag bescherming is noodzakelijk bij ibuprofen waar/niet waar 5. Er zijn geneesmiddelen die als bijwerking chronische hoest hebben waar
Vragen
Dank voor uw aandacht
