Gemeente Hellendoorn ‘Sporten’t werkt’ in Hellendoorn Evaluatieverslag over 2014
At Pultrum 6-2-2015
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
1
INHOUDSOPGAVE 1. Projectomschrijving 3 Meerwaarde van sport 3 Algemene trends in beweeggedrag 3 Welke groepen bewegen minder 3 Welke invloed heeft dat minder bewegen op ons en onze gezondheid 3 Aanleiding van het project 4 Vooraf 4 Doelgroep(en) 4 Doelen 4 Toelichting 4 Werkwijze 4 Relaties met andere projecten 4 Te behalen resultaten 5 2. Tussentijdse resultaten 5 Enquête deelnemers 5 Opvallende zaken uit het evaluatieformulier 5 Sportaanbod 5 Waardering begeleiding en resultaat 5 3. Bijlage: Cijfers en feiten enquête deelnemers 6 Sportaanbod 6 Resultaten 6 Sportparticipatie 7 Bewegen 7 Waarom niet bewegen? 7 Bewegen na project 8 Waarom meer/minder bewegen? 8 Ga je nu gezonder leven? 8 Fietsen en wandelen , extra bewegen 9 Wat valt op? 10 4. Via de volgende diagrammen zijn de stappen van de deelnemers in kaart gebracht 11 Geslachtsindeling Groep – Sporten’t werkt 11 Problematiekgebieden 11 Begintrede 12 Eindtrede 12 Verzuim binnen de groep over 2014 14 5. Een reactie van één van onze deelnemers tijdens het project 15 6. Kosten en baten 17 7. Bijlage: BOR model met diverse scenario’s 19 8. Bijlage: Stroomschema tredebepaling participatieladder 20
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
2
1. Project :
‘Sporten ’t werkt’ in Hellendoorn Evaluatieverslag over 2014
Duur Projectnaam
1-1-2013 tot 1-7-2015 Pilot ‘Sporten ’t werk t!’ Gemeente Hellendoorn / Sportservice Overijssel Gemeente Hellendoorn / Sportservice Overijssel / Trias At Pultrum Cor van Weert Hans de Boer De samenwerking is vastgelegd in een samenwerkingsconvenant
Opdrachtgever Projecteigenaar Projectleider / coach Sportbegeleider ITB / coach Trias Formalisering
Meerwaarde van sport Sport verandert, want sport wordt steeds meer ingezet en gebruikt als middel in plaats van als doel (NISB, 2014a). In het regeerakkoord Bruggen slaan van 29 oktober 2012 wordt het volgende genoemd: “Sport brengt mensen bij elkaar en is van groot maatschappelijk belang. Kinderen verwerven belangrijke sociale vaardigheden. Voldoende en veilig sporten houdt jonge en oude mensen fitter en gezonder. We willen dat meer mensen kunnen sporten en bewegen in hun eigen omgeving”. Algemene trends in beweeggedrag In 2013 beweegt ruim de helft van de Nederlandse jongeren en bijna een derde van de volwassenen Nederlanders onvoldoende. Dit beeld is de laatste 8 jaar niet wezenlijk anders geweest. Bij jongeren is vooral sport een belangrijke bron van lichamelijke activiteit; bij volwassenen zijn dit werk en huishouden en droogt sport als bron voor een belangrijk deel op. Welke groepen bewegen minder Groepen die relatief weinig bewegen op basis van de combinorm en dus extra aandacht verdienen zijn bij jongeren meisjes, 4-11 jarigen en niet-sporters. Bij volwassenen zijn dit: 65-plussers, niet-werkenden, personen met een zittend beroep, met een langdurige aandoening, met een niet-Nederlandse afkomst en niet sporters. Dat bewegen gezond is voor lichaam en geest weet iedereen. Vroeger was bewegen veel meer een noodzaak dan nu en ook de vrijetijdsbesteding was veel actiever. Welke invloed heeft dat minder bewegen op ons en onze gezondheid? Uit onderzoek blijkt dat de minst actieve personen over het algemeen het grootste risico hebben op negatieve gezondheidseffecten. Daarnaast staat met redelijke zekerheid vast dat tenminste 150 minuten matig tot zwaar intensieve activiteit per week samenhangt met meer gezondheidswinst dan een activiteitenniveau dat lager ligt dan deze 150 minuten. Het percentage inactieve volwassenen (18 jarigen en ouder die geen enkele dag tenminste 30 minuten matig intensief lichamelijk actief zijn) is sinds 2000 gedaald van circa 9% tot 3 % in 2013, en is fors lager dan het percentage inactieve jeugdigen. Voorbeelden van matig intensieve lichamelijke activiteit bij volwassenen zijn wandelen met 5-6 km/uur (dus flink doorwandelen) en fietsen met 15 km/uur. Sporters hebben een 1,5 keer zo kleine kans op een psychische stoornis in het afgelopen jaar vergeleken met niet-sporters. Zij hebben vooral minder kans op stemmingsstoornissen en angststoornissen (respectievelijk 1,8 en 1,7 keer zo klein). Verder blijkt dat als volwassenen een psychische stoornis hebben, sporters 1,5 keer vaker van hun psychische stoornis herstellen dan niet-sporters. Die hogere herstelkans is vooral te zien bij angststoornissen. Bron: Instituut voor sport en bewegen (NISB)
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
3
Aanleiding van het project: Op basis van de participatieladder* blijkt uit eigen onderzoek dat teveel WWB-cliënten binnen de gemeente Hellendoorn inactief zijn en onvoldoende of niet participeren binnen de lokale samenleving. Een kenmerk hiervan is vrij geïsoleerd leven en nauwelijks of geen netwerk hebben. Van deze groep leeft 30% geïsoleerd, heeft nauwelijks sociale contacten buiten de deur en is inactief. Uit onderzoek blijkt dat ziekteklachten en hiermee maatschappelijke kosten toenemen daar waar nauwelijks sociale activiteit tot stand komt. Alle stakeholders onderschrijven de kracht van sport als interventiemiddel om mensen letterlijk en figuurlijk weer in beweging te zetten. Door sport en bewegen ontmoeten mensen elkaar. Er vormen zich sociale netwerken. Er vormt zich actieve participatie. Integratie van ander culturen wordt bevorderd. Mensen worden (medisch) weerbaar en krijgen meer doorzettingsvermogen. Vooraf: Aan dit plan liggen de volgende projecten ten grondslag: In Beweging door sport van de gemeente Hellendoorn Hands on Sport van Sportservice Overijssel Het arbeidsmarktproject “1000 jongerenplan” van de provincie Overijssel voor jongeren van 16 tot 27 jaar, in Hellendoorn uitgevoerd door Trias Jeugdhulp. Doelgroep(-en) cliënten WWB; leeftijd 18 - 67 jaar; aanmelding door werkcoaches Werk en Zorg Hellendoorn en ITB-er (traject begeleider) Trias Jeugdhulp cliënten vanuit zorginstellingen met indicering voor dagactiviteiten, aanmelding vanuit Aveleijn. cliënten staan bij aanvang op de participatieladder op trede 1 en 2 en bij uitzondering op 3 Doelen primair: deelnemers zetten 1 tot 2 stappen op de participatieladder secundair: opzetten en borgen van een adequaat en aaneensluitende keten van netwerkpartners, passend bij de participatie-treden Toelichting: middels sportieve activiteit komt de deelnemer uit zijn/haar isolement sociale contacten worden bevorderd in een veilige omgeving er wordt gewerkt aan herstel van zelfvertrouwen afspraken worden nagekomen en er wordt samengewerkt er wordt regelmatig aandacht besteed aan gezonde voeding er komt een bewustwordingsproces op gang op gebied van gezonde levensstijl actieve participatie volgt. doorstroom van zorg naar sport en bewegen Werkwijze Uitvoering van individuele trajecten, flexibele instroom in groeps-sport en beweeg programma. Voor zover mogelijk cliënten op maat laten doorstromen naar reguliere sportaanbieders. Mocht het nodig zijn, dan e wordt sportkleding/attributen gefaciliteerd. Sportabonnementen worden voor zo ver nodig het 1 jaar (gedeeltelijk)vergoed om doorstroom te stimuleren. Relaties met andere projecten
Talentenportaal (mede een instrument voor dit project en eerder stadium toegelicht) Project digitaliseren, lean maken van het re-integratieproces www.etendebaas.nl van Tactus Verslavingszorg
Te behalen resultaten Inzicht in de kracht van deze interventie (sport, bewegen en gezonde leefstijl) om kwetsbare burgers (met bepaalde instroomkwalificaties) stappen te laten zetten op de participatieladder (speciale aandacht hierbij voor de groep jongeren 18-27 jaar). Inzicht in het aandeel van deze interventie in de kosten/baten begeleiding van kwetsbare burgers (met bepaalde instroomkwalificaties) om hen uit een uitkeringssituatie te halen (speciale aandacht hierbij voor de groep jongeren 18-27 jaar). *bijlage Stroomschema tredebepaling participatieladder
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
4
2. Tussentijdse resultaten: Enquête deelnemers: Om inzicht te krijgen in hoe de cliënt zelf het wekelijks 1,5 uur Sport en’t Werk’t beleeft, heeft er in juli 2014 een enquête plaats gevonden onder de deelnemers. In deze samenstelling was de groep toen ruim 12 maanden onderweg Om te vergelijken zal de enquête in juli 2015 opnieuw wordt uitgezet. Meer dan 75% neemt dan tenminste 1 jaar deel aan het project. 21 deelnemers namen deel aan de enquête.(11 mannen / 10 vrouwen), variërend in de leeftijd van 24 t/m 51 jaar Opvallende zaken uit het evaluatieformulier (minder positief): 4. De variatie over het sport- en beweegaanbod. Dit leverde gemengde meningen op. Van helemaal mee eens tot mee oneens is het vrijwel gelijkwaardig qua aantallen. Niemand is het er helemaal mee oneens. Conclusie is dat over de variatie de meningen verdeeld zijn en er geen eenduidige conclusie getrokken kan worden. 9. Hebben cliënten voldoende geleerd om zelf verder te gaan met sporten en bewegen? Hierop antwoorden 11 van de 21 deelnemers met neutraal of mee oneens. 2 zeggen het er helemaal mee eens te zijn. Er kan geconcludeerd worden dat de deelnemers nog niet voldoende kennis en vaardigheden hebben om zelfstandig door te gaan met sporten en bewegen. 12. De problemen zijn minder geworden! 12 van de 21 deelnemers zeggen hier ‘neutraal’. 5 zijn het eens met de stelling en 1 helemaal mee eens. 3 zijn het er mee oneens. Er kan geconcludeerd worden dat de problemen over het algemeen NIET meer zijn geworden Bij 29% is een verbetering opgetreden. Sportaanbod (positief) De ruime meerderheid voelt zich serieus genomen en vindt dat de sportleider zijn werk goed doet. Het contact is goed met de sportbegeleider en coach. De meerderheid kan door het sporten zijn of haar problemen even vergeten. De meerderheid vindt dat sport en bewegen helpt om persoonlijke doelen te halen. Of de deelnemers in staat zijn om zijn of haar eigen problemen op te lossen of dat de deelnemers meer vertrouwen hebben gekregen in de toekomst, blijft in het midden. Waardering begeleiding en resultaat De deelnemers zijn tevreden over de begeleiding. (op schaal 0 – 10 geeft men een gemiddeld rapportcijfer van 7,57), over het project over het algemeen (7,29) en over het persoonlijke resultaat tot nu toe (7,28). Geconcludeerd kan worden dat het project in algemene zin goed gewaardeerd wordt door de deelnemers met een gemiddeld cijfer van 7,38 De deelnemers geven gemiddeld een 6,3 wat betreft hun eigen gezondheid. Ze geven zich wel een kleine voldoende, maar dit cijfer laat zien dat ze nog lang niet tevreden zijn over de eigen gezondheid. Voor uitgebreide cijfers verwijs ik u naar de bijlage: cijfers en feiten enquête deelnemers
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
5
3. Bijlage : Cijfers en feiten enquête deelnemers:
Sportaanbod 14 12 10 8 6 4 2 0 Ik voel mij De Het contact met Ik vind het Door te gaan Sport en't werkt serieus sportbegeleider de sport- en sporten en helpt om mijn genomen door doet zijn/haar sportbegeleider beweegaanbod bewegen kan ik doelen wat de sportleider werk goed is goed voldoende mijn problemen betreft sport en gevarieerd even vergeten bewegen te halen Helemaal mee eens
Mee eens
Neutraal
Mee oneens
Helemaal mee oneens
Resultaten 14 12 10 8 6 4 2 0 Sport en Door deelname Ik heb Sport en't werkt Ik heb door De problemen bewegen helpt aan Sport en't voldoende helpt mij met de Sport en't werkt zijn minder om mijn doelen werkt ben ik geleerd om zelf dingen die ik meer geworden te behalen beter in staat verder te gaan belangrijk vind vertrouwen in om mijn eigen met sporten en de toekomst problemen op bewegen te lossen Helemaal mee eens
Mee eens
Neutraal
Mee oneens
Helemaal mee oneens
Hoe tevreden ben je over de begeleiding die je in het project krijgt? Gemiddeld cijfer: 7,57 Hoe tevreden ben je over activiteiten van het project? Gemiddeld cijfer: 7,29 Hoe tevreden ben je over het resultaat dat je tot nu toe hebt behaald? Gemiddeld cijfer: 7,28 Welk cijfer geef je voor jouw gezondheid? Gemiddeld cijfer: 6,3
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
6
Percentage
Sportparticipatie 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Nee Ja
Beoefen je een sport?
Ben je meer gaan sporten sinds je deelname aan het project?
Percentage
Bewegen 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Nee Ja
Vind je dat je voldoende beweegt?
Wil je meer gaan bewegen?
Waarom niet bewegen? Anders
Ik zie er het nut niet van in
Niemand sport met mij mee
Ik heb geen zin
Ik heb geen tijd
Ik ben bang voor blessures
Ik beweeg genoeg 3
Waarom wil je niet meer gaan bewegen?
0 0 0 1 0 4
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
7
Bewegen na project Ben je meer gaan bewegen sinds je deelname aan het project? 0
2
4
6
8
10
12
14
Ben je meer gaan bewegen sinds je deelname aan het project? 13
Ik ben meer gaan bewegen Ik ben minder gaan bewegen
0
Ik beweeg evenveel
8
Waarom meer/minder bewegen? Anders
Tijdgebrek
Conditie
Motivatie
Gezondheid
Klachten
4 0 7
Waarom ben je meer of minder gaan bewegen?
8 8 3
Ga je nu gezonder leven?
Ben je van plan om gezonder te gaan leven?
0 Ja
2
4
6
8
10
12
14
16
Ben je van plan om gezonder te gaan leven? 15
Nee
1
Ik twijfel
2 Aantal
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
8
Fietsen en wandelen 16 14 12 Ja, recreatief
10 8
Ja, woon-werk
6
Ja, vervoer en recreatie
4
Nee
2 0 Fiets je?
Wandel je?
We hebben ook gevraagd wat ze op dat moment nog meer aan bewegen doen Onderstaand schema geeft de antwoorden weer. Sport Fietsen, buiten en hometrainer Voetbal Bewegingen thuis Lopen Volleybal en wandelen DRW Avelijn groep Fietsen en wandelen DRW maandag begonnen Darten Hondentrainingen Donderdags gemeente Hellendoorn Fietsen en skeeleren
Aantal keer/week 2 á 3 keer, 1-7 keer 1x 3x Varieert 1x en 5x op een dag 1x 3x en 1x 3 of 4x 1x, 4 á 5x 3x
Aantal minuten/keer 60 – 90 Leider
7x en 1x
Veel elke dag
‘Sporten ’t werk t!’
Varieert 120 en 15 per keer 60 Twee keer 30 60 90 60, 45 en 30
in Hellendoorn
9
Wat valt op? In totaal hebben inmiddels 46 deelnemers kennis gemaakt met dit sport en bewegen project. Hiervan zijn nu 40 deelnemers compleet in kaart gebracht aan de hand van verzamelde data. We hebben een goed beeld kunnen krijgen van hun persoonlijke situatie en de stappen die ze op de participatieladder hebben gemaakt. Aan de hand van verschillende diagrammen krijgt u hierna een beeld van de deelnemers en de tussentijdse resultaten van dit project. De meeste deelnemers die zijn doorgestroomd op de ladder, zijn begonnen op trede 2 van de participatieladder. Voor de deelnemer op trede 3 blijkt dat de kans kleiner wordt om door te stromen naar een hogere trede. Van de deelnemers kampt 60% met psychische gezondheidsklachten. Op de tweede plaats komen fysieke gezondheidsklachten (42%) ; 17% kent andere problemen. 50% van de deelnemers kennen zogenaamde multiproblemathiek dat wil zeggen dat ze met meerdere problemen in het sport project binnen zijn gekomen.De combinatie van psychische- en lichamelijke problemen zien we vooral terug bij de alleenstaande deelnemers. Het verzuim of afwezigheid is ook bijgehouden. In 2014 namen 36 cliënten deel aan het project. Bijna de helft van de deelnemers was gemiddeld 13% van de tijd afwezig gedurende het jaar. 5 deelnemers verzuimden echter in totaal 91,78 %. Hierbij waren veelal de problemen dusdanig gecompliceerd dat deelname te vroeg bleek voor de deelnemer. Opvallend is dat juist de deelnemers met multiproblemathiek belangrijke stappen hebben gemaakt van inactief naar georganiseerde activiteiten. Er zijn geen significante verschillen ontdekt in hoe lang iemand al uitkeringsafhankelijk is en de stappen die iemand heeft genomen op de ladder. Er is geen significant verschil in leeftijd te zien in relatie tot de resultaten. Aan de hand van de cijfers kunnen we concluderen dat door Sport en´t werkt Ruim 60 % van de deelnemers zijn doorgestroomd op de ladder Nu blijkt dat er geen noemenswaardige verschillen zitten tussen de stappen die de deelnemer maakt in zijn of haar re-integratieproces en de achtergrond van de deelnemer, kunnen we hier concluderen dat instroom in het project voor iedere deelnemer geschikt is. Deelnemers blijken ook na bijna 2 jaar het wekelijkse ‘Sporten’t werkt’ nodig te hebben voor hun sociale contact en ritme. De meeste deelnemers missen qua sportief niveau de aansluiting met het reguliere sportaanbod wat pleit voor continuering van deze formule. Voor 2015 zal ingezet worden op verdere uitbouw van netwerk contacten richting de sport, maatschappelijke instellingen en andere ‘sport’projecten om doorstroom en participatie van deelnemers te bevorderen.
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
10
4. Via bijgaande diagrammen hebben we de stappen van de deelnemers in kaart gebracht
Geslachtsindeling Groep - Sporten't werkt Man
50%
Man 20
Vrouw 20
Vrouw
50%
Totaal 40
Problematiekgebieden
7 1
2
5
1= schulden
3
2 = huisvesting 3 = psychische gezondheid 4 = fysieke gezondheid
17
5 = scheidingsprobleem 24
6 = verslaving 7 = overige problemen
1= schulden 2 = huisvesting 3 = psychische gezondheid 4 = fysieke gezondheid 5 = scheidingsprobleem 6 = verslaving 7 = overige problemen
Problematiek 5 3 24 17 1 2 7
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
11
Begintrede 30
28
25 20 15 11
10 5 0
1
0
0
0
Begintrede
1
0
Eindtrede
Begintrede 1 28 11 0 0 0
1= geïsoleerd 2= sociale contacten buitenshuis 3= georganiseerde activiteiten 4= onbetaald werk 5= Betaald werk met ondersteuning 6= Betaald werk
Eindtrede 25 21
20 15 10
10
8
5 0
0
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
12
Eindtrede 0 10 21 8 1 0
1= geïsoleerd 2= sociale contacten buitenshuis 3= georganiseerde activiteiten 4= onbetaald werk 5= Betaald werk met ondersteuning 6= Betaald werk
30
28
25 21
20 15 10
11
10
8
5 0
Begintrede 1 0
0
Tredeverschuiving 1= geïsoleerd 2= sociale contacten buitenshuis 3= georganiseerde activiteiten 4= onbetaald werk 5= Betaald werk met ondersteuning 6= Betaald werk
1 0
0
Eindtrede
Begintrede Eindtrede 1 0 28 10 11 21 0 8 0 1 0 0 Cliënten 40 40
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
13
0%
40%
Opwaarts Gelijk Neerwaarts
60%
Tredeverschuivingen Opwaarts Gelijk Neerwaarts
24 16 0
Verzuim binnen de groep over 2014
5
0 %-25 % 25 %-50 %
17 9
50 %-75 % 75 %-100 %
5
Verzuimpercentage 0 %-25 % 25 %-50 % 50 %-75 % 75 %-100 %
Aantal 17 5 9 5
Gemiddeld 13,39% 35% 71% 91,78
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
14
5. Een reactie van een van onze deelnemers tijdens het project:
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
15
Er is voldoende aandacht voor gezonde voeding tijdens het project
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
16
6. Kosten en baten: Om te laten zien wat dit project financieel oplevert zijn de kosten over 2014 afgezet tegen de netto maatschappelijk opbrengst, berekent volgens het BOR. Waarom gekozen voor het BOR? Dat sport en bewegen waardevol is, daar is weinig discussie over. Een stuk ingewikkelder is het om te concretiseren wat een investering in sport en beweging oplevert in euro’s, terwijl daar veel vraag naar is. Samen met Sport2B heeft NISB een beleidsondersteunend rekenmodel (BOR) ontwikkeld rondom re-integratie. Deze tool kan gebruikt worden om inzicht te krijgen in de economische (meer)waarde van het integreren van sport en bewegen binnen een re-integratietraject. Daarnaast laat het BOR zien welke partijen investeren in sport en beweging en welke partijen daarvan profiteren. In het BOR Re-integratie zitten drie rekenmodellen waarin op basis van allerlei gegevens een berekening wordt gemaakt van de kosten, baten en effecten van het integreren van sport en bewegen bij een re-integratietraject. De drie modellen zijn gebaseerd op verschillende doelgroepen en kennen een eigen wijze van berekenen. In dit geval zijn we voor de berekening uitgegaan van model 1, terwijl een aantal deelnemers ook in model 2 geplaatst had kunnen worden. Hiermee was de netto maatschappelijke opbrengst nog hoger geweest. In elk model worden twee scenario’s met elkaar vergeleken: het scenario zonder sport en bewegen (scenario a) en het scenario met sport en bewegen (scenario b). Hieronder het ingevulde model 1 met het netto resultaat
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
17
Kosten-baten Diverse kosten personeelskosten huurlasten sociaal café gezonde voeding
over
Totaal over 2014
2014 €18000.00 3500.00 3000.00 650.00 €25150.00
nettomaatschappelijke* opbrengst €80150.00 besparing €55000.00 *Volgens het beleidsondersteunend rekenmodel (BOR) van de NISB
7. Bijlage: BOR model met diverse scenario’s
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
18
8. Bijlage: Stroomschema tredebepaling participatieladder
‘Sporten ’t werk t!’
in Hellendoorn
19
