Workshop Leerlijnen dag Cultuureducatie Amsterdam 20 maart 2013 • Presentatie over: – – – –
Leerlijnen, definities, lijn naar de toekomst kerndoelen onderwijs SKVR Rotterdam leerlijn cultuureducatie Cultuur in de Spiegel (RUG): doorlopende leerlijn cultuuronderwijs
• Praktijkoefening – Les naar leerlijn: met terugkoppeling en gesprek – CIS Quizz
• Hand-out met info, ppt en websites leerlijnen
Doorgaande leerlijn?
La carte blanche/the blank signature Rene Magritte
Leerlijn Een leerlijn is in het onderwijs in Nederland een uitwerking van de algemene kerndoelen, zoals die door de overheid zijn vastgesteld, naar concrete doelen die omschrijven wat leerlingen moeten kennen en kunnen. Deze zijn onderverdeeld in doelen per leerjaar, die op hun beurt zijn onderverdeeld in tussenstappen http://nl.wikipedia.org/wiki/Leerlijn
STAATSCOURANT Nr. 2669 6 februari 2013 Deelregeling stimulering cultuureducatie in het VMBO Fonds voor Cultuurparticipatie
Paragraaf 1: Algemene bepalingen Artikel 1.1. Definities ………………. Leerlijn: de uitwerking per leerjaar van wat een kind moet kennen en kunnen. Deze uitwerking is gebaseerd op de kerndoelen en eindtermen voor de kunstvakken in het VMBO en geeft daarnaast zicht op de plaats van cultuur binnen andere vakken, de aansluiting tussen primair en voortgezet onderwijs en de aansluiting tussen binnenschools en buitenschools leren.
Definitie • Een leerlijn is een beredeneerde opbouw van tussendoelen en inhouden, die naar een bepaald einddoel leiden. (Bron: SLO Academie, oktober 2009)
De leerlijn is bedoeld om richting te geven aan een methodische werkwijze voor het ontwikkelen van muisvaardigheden
Advies Raad van Cultuur en de Onderwijsraad: Juni 2012
“Cultuureducatie: leren, creëren, inspireren!” Toekomstmuziek
Over tien jaar zit cultuureducatie in het hart van het onderwijs. De betrokkenheid onder school- besturen, schoolleiders en leraren is groot. Vanuit een binnen de school breed gedragen visie is cultuureducatie verankerd in het curriculum. Cultuureducatie is verbonden met andere vakken en leergebieden en kent een systematische opbouw door de schooljaren heen. Kinderen bouwen tijdens hun schoolloopbaan aan kennis, vaardigheden en houdingen die specifiek betrekking hebben op cultuureducatie en ontwikkelen ook toekomstgerichte vaardigheden, zoals analyseren, evaluerenen creëren. Groepsleerkrachten zijn in staat een brede basis van cultuureducatie te onderwijzen en geven hun rol als cultuurdrager enthousiast vorm. Verdieping wordt verzorgd door kunstvakdocenten of leerkrachten met een specialisme. Deze zijn pedagogisch-didactisch en inhoudelijk bekwaam op het gebied van cultuureducatie. ,
Uit: kamerbrief met reactie op advies Onderwijsraad en RvC namens: de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Marja van Bijsterveldt-Vliegenthart de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Halbe Zijlstra
Een eenduidig kader voor de invulling van cultuureducatie in de onderwijspraktijk ontbreekt echter nog. Wat ik binnen het programma Cultuureducatie met kwaliteit wil realiseren is een leerlijn voor cultuureducatie. Deze leerlijn moet ten eerste aangeven wat de kenmerken zijn van goede cultuureducatie binnen scholen (en de bijdrage hieraan door culturele instellingen) en daarnaast ook inhoudelijk richting geven. De leerlijn cultuureducatie brengt de kennis, vaardigheden en attitude uitgesplitst naar leeftijd(categorie) in beeld. Ook geeft het de criteria voor de kwaliteit van het onderwijsleerproces aan. De uitwerking maakt tenslotte ook duidelijk wat de relatie van het leergebied kunstzinnige oriëntatie is met verwante leergebieden en vakken, zoals geschiedenis, burgerschap of mediawijsheid. Hierbij staat ons geen dwingend keurslijf voor ogen, maar een gezaghebbende en inspirerende beschrijving van inhoudelijk goede cultuureducatie, die tot een landelijk gedeelde visie kan leiden.
Wat is geen leerlijn cultuureducatie? • aanbodgerichte leerlijn ( vanuit een instelling) dus niet afgestemd op school, onderwijs(leer)proces en ontwikkeling kind • een project of aantal projecten • ketenaanbod ( opeenvolging van projecten, workshops of cursussen: gaat over een route) • een methode: biedt de concrete stof ( kant en klaar lesgeven)
Hapklare brokken ? nee echt niet
Kenmerken doorlopende leerlijn (samengevat) – is een beredeneerde opbouw van tussendoelen en inhouden, die naar een bepaald einddoel leiden. – sluit aan bij de kerndoelen – splitst kennis, vaardigheden en attitudes uit naar leeftijd en leerjaar – geeft aan wat leerlingen op een bepaald moment moeten kennen en kunnen
******** – geeft aan wat goede cultuureducatie en de bijdrage hieraan door culturele instellingen is – geeft criteria voor inhoudelijke kwaliteit – geeft criteria voor de kwaliteit van het onderwijsleerproces – benoemt de te ontwikkelen competenties – maakt duidelijk wat de relatie is met verwante leergebieden zoals geschiedenis, burgerschap of mediawijsheid – geeft houvast aan schoolbesturen, leraren, methodemakers en culturele instellingen – kan horizontaal en/of verticaal zijn
stappen voor komende tijd (agenda voor de toekomst) -
Definitie doorlopende leerlijn Duidelijke standaard wanneer leerlijn de gewenste kwaliteit heeft Monitoring nulmeting en advies aan school : “hier zijn jullie nu, daar liggen kansen, aansluitpunten” Ontwikkeling doorlopende leerlijn en implementatie passend bij betreffende school en kind Beoordelings/monitorings -instrument of deze standaard (steekproefsgewijs) gehaald wordt Deskundigheidsbevordering opleidingen, ci’s, schoolteams
Leerlijnen Cultuureducatie
SKVR Projectbureau Onderwijs & Innovatie
Brede school in Rotterdam Gemeente: • Ontwikkelkansen van kinderen in krachtwijken vergroten • door cultuureducatie meer aan te laten sluiten bij scholen Scholen: • Kinderen optimaal stimuleren • Geven cultuureducatie een vaste plek in het curriculum Verlengde Leertijd • 1 – 10 uur leertijdverlenging • Geen leerkracht aanwezig bij kunstlessen
Activiteiten in verlengde leertijd • • • • • •
Ieder Kind een Instrument (IKEI) en KunstID Wekelijkse lessen Op 30 scholen 430 lesuren per week Voor ± 6700 kinderen Cultuurcoaches
Waarom leerlijnen cultuureducatie • Inzichtelijk maken hoe de kunstlessen bijdragen aan de ontwikkeling van de kinderen. • Gespreksdocument met scholen • Mogelijkheid voor scholen om het in het curriculum op te nemen • Kwaliteit van de producten KunstID en IKEI borgen en versterken • Mogelijkheid om vanuit de onderwijsleerlijnen doorgaande SKVR leerlijnen verder te ontwikkelen en of (beter) aan te laten sluiten. • Talentontwikkeling
Bottom up
vakspecifiek
eindtermen
gezamenlijk
waarom succes
Vakspecifieke eindtermen
Eindtermen en subdoelen
Kind centraal en 3 culturele competenties
Waarom zijn dit succeslessen, volgens de docent, de leerling en de school
Wat zijn de succeslessen in de brede school
Uitgangspunten • Leerlijnen voor cultuureducatie op Rotterdamse scholen onder schooltijd • Aansluiten bij de kerndoelen van het primair onderwijs • Kind centraal
Uitgangspunten leerlijnen •
•
•
In de kunstlessen staat het kind centraal. Niet het (kunst-)vak is leidend, maar de kinderen en de situatie (van de dag) is bepalend. Wat de docent aanbiedt en hoe hij dit aanbiedt; deze keuze maakt hij als hij weet wie de kinderen zijn, wat ze kunnen en waar ze behoefte aan hebben. De docent bepaalt de lesinhoud na het bepalen van de (begin-)situatie.
Kinderen staan centraal Lesgeven op bredescholen in Rotterdamse achterstandswijken betekent (ook) omgaan met; • Straatcultuur • Taalachterstand • (regelmatig) Motorische achterstand • Kinderen uit lagere sociale milieus die op het creatieve vlak nog weinig geoefend hebben
Kerndoelen basisonderwijs Kunstzinnige oriëntatie (3 van de 58 kerndoelen voor het basisonderwijs)
54 • De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. 55 • De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. 56 • De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.
Kerndoelen basisonderwijs Maar de lessen kunnen ook bijdragen aan andere kerndoelen voor het basisonderwijs
1 • De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. 9 • De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor het bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten. 32 De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. 33 • De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid en temperatuur.
37 • De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. 38 •De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen en leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen.
Kerndoelen basisonderwijs Maar de lessen kunnen ook bijdragen aan andere kerndoelen voor het basisonderwijs (vervolg)
44 •De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. 45 •De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren. 52 •De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen: monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en holocaust; televisie en computer. 57 •De leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de omringende bewegingscultuur… 58 •De leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden inschatten en daarmee bij activiteiten rekening houden.
Eindtermen culturele competenties • De leerlijn bevat de cultuureducatieve eindtermen die kunnen worden behaald, indien er gedurende alle leerjaren van de basisschool is deelgenomen aan de KunstID- of IKEI-lessen van de betreffende kunstdiscipline. • De competenties bevatten gedragsindicatoren waaruit blijkt welke kennis, vaardigheden en attitude de leerlingen hebben (verworven).
SKVR Leerlijnen cultuureducatie
Drie culturele competenties • Creërend vermogen • Presenteren • Sociale competentie
• Alle disciplines
Creërend vermogen Waar kun je aan denken bij creërend vermogen? • De kinderen geven hun gevoelens, ervaringen en ideeën vorm in/met beeldend, dans, media, muziek, taal of theater. • In de kunstlessen zijn de kinderen aan het onderzoeken en experimenteren. • Ze reflecteren op wat ze hebben gedaan en leren feedback op een opbouwende manier te geven. Ze leren dat verbeteren en oefenen horen bij kunst maken. • De kinderen leren de bij het kunstvak behorende vaardigheden, kennis en attitude.
Presenteren Waar kun je aan denken bij presenteren? • De kinderen kunnen vertellen (over) wat ze hebben gezien of gehoord. • De kinderen leren wat er allemaal bij komt kijken als je meedoet aan een dans- of theatervoorstelling, een concert, een expositie, een filmvertoning, een verhaal voorlezen, etc. • De kinderen ontwikkelen durf en vaardigheden om zelf hun eigen kunstwerk, dans, scene, verhaal, film, etc. aan publiek te tonen.
Sociale competentie Waar kun je aan denken bij sociale competenties? • De kinderen leren zowel individueel als samen werken (tweetallen, kleine groepjes, hele klas). • De kinderen durven hun eigen emoties te uiten in/met beeldend, dans, media, muziek, taal of theater. • Ze kunnen keuzes maken en uitleggen waarom ze deze keuze maken. • De kinderen leren zich inleven in de emoties en keuzes van anderen en hoe ze hier respectvol mee om kunnen gaan.
in de verlengde leertijd
www.skvr.nl/kunstid
SKVR Leerlijnen cultuureducatie
Voorbeeld culturele competentie
Voorbeeld culturele competentie
Kind centraal
De lesinhoud • Culturele competentie • Eindtermen Culturele competentie • Subdoelen per groep • Invulling subdoel kunstvakspecifiek • Lesdoel • Lesinhoud
Contact Nita Halman SKVR Projectbureau Onderwijs & Innovatie 010 – 2718 388
[email protected] www.skvr.nl/onderwijs Anna van der Goot Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam
[email protected] www.kc-r.nl 010-27 18 398
“Dit is goud voor kinderen. Ik ben ervan overtuigd dat kunstonderwijs op deze manier effect heeft op de schoolprestaties. Onze groep 8 heeft nog nooit zo hoog gescoord als dit jaar.” Schooldirectrice Lia van der Horst in de publicatie Kunst is Keihard werken.
websites: • • • • • • •
http://www.hetkunstkabinet.nl www.slo.nl ( zoek Tule) http://www.cultuurwinkelbreda.nl (zoek cultuureducatie in leerlijnen) http://www.cultuurindespiegel.nl/ http://www.skvr.nl/kunstid ( zie link naar leerlijnen) http://www.iederkindeeninstrument.nl (zoek: over ikei, downloads, leerlijn) http://www.sep.nu/afgestemd-cultuurprogramma/het-raamwerkplan/
