SCHOOLGIDS
2015 | 2016
Woord vooraf
Van harte welkom op Christelijke Montessorischool De Abeel. U leest deze schoolgids omdat uw kind op CMS De Abeel zit of omdat u zich als nieuwe ouder hebt aangemeld. Het kan ook zijn dat u nog op zoek bent naar een school voor uw kind(eren) en via de website deze schoolgids bekijkt. In alle gevallen is het de bedoeling dat u een goed beeld krijgt van het onderwijs dat wij op CMS De Abeel verzorgen en wat u van ons kunt verwachten. De rol van de school is de afgelopen jaren veranderd. Vroeger was de school de plaats waar alleen geleerd werd, tegenwoordig is het ook de plaats waar een gedeelte van de opvoeding plaatsvindt. Op een montessorischool kijken we naar het individuele kind en naar zijn of haar mogelijkheden. De kinderen werken op hun eigen tempo en niveau met montessorimateriaal gecombineerd met reguliere methodes. ‘Leer mij het zelf te doen’ is een belangrijk motto en wij helpen de kinderen op die manier op weg naar zelfstandigheid en zelfredzaamheid. De kinderen zitten in heterogene groepen waar ze door samenwerken en het omgaan met kinderen van verschillende leeftijden en niveaus, rekening leren houden met elkaar en respect leren hebben voor elkaars verschillen. Het spreekt vanzelf dat wij elke dag weer hard aan de kwaliteit van ons onderwijs werken. Wij houden onze leermiddelen up to date. Daarnaast volgen alle leerkrachten nascholing en cursussen, dit alles om een zo goed mogelijk resultaat bij de kinderen te bewerkstelligen. Een goed overleg tussen u, als ouders, en ons, de school/de leerkrachten, vinden wij belangrijk. Wij hopen dan ook dat u niet zult aarzelen om op school te komen om over uw kind(eren) te praten. Zoals het onderwijs up to date moet blijven, zo is een schoolgebouw soms ook toe aan vernieuwing. Samen met onze buren van de Valkenbosschool én kinderopvang de 2Giraffen betrokken we een schitterend nieuw pand op dezelfde plaats waar onze scholen tot juni 2012 stonden: de Abeelstraat en de Cederstraat. We namen uitgebreid afscheid van het oude gebouw, we verhuisden en de school werd gesloopt. Begin november 2012 startte de bouw en in de zomer van 2014 verhuisden we naar de nieuwe school. Voor een goede gang van zaken is het doorlezen van deze schoolgids belangrijk. U bent hierdoor op de hoogte van alle belangrijke zaken voor het komende schooljaar. Uw medewerking zorgt voor een soepel en prettig verloop van alle zaken op onze school. Vakanties en de vrije dagen staan vermeld op de digitale kalender op de website van school. Hier kunt u ook actuele informatie vinden over bijvoorbeeld activiteiten en alle andere leuke gebeurtenissen die op school plaatsvinden. Op- en aanmerkingen over onze schoolgids horen wij graag via
[email protected]. Namens het team van Christelijke Montessorischool De Abeel, Mieke Wits, directeur.
1 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
Inhoudsopgave
1 Waar de school voor staat
3
6 De ouders
Stichting MZH
3
Ouderparticipatie 14
Onze missie
3
Ouderbijdrage 14
Het montessorionderwijs
4
Medezeggenschapsraad 15
Kernpunten 4
Klachtenregeling 16
Hoe vertaalt het montessori-concept zich op onze school?
4
In de groep
5
14
7 Schoolregelingen
17
Kwaliteit 5
Het begin van de schooldag
17
Normen en waarden
Belangrijke regels voor ouders en verzorgers
17
5
Pesten 5
Overblijven 18
2 Ons onderwijs
6
Schoolmelk 18
Heterogene groepen
6
Snoep 18
Doorstroming naar de volgende bouw
6
Schoolverzuim
3 Onderwijsactiviteiten
7
Voor- en naschoolse opvang
18
18
Veiligheid 19 Verlofregelingen
19
8 Informatievoorziening
20
Taalvaardigheden 7 Rekenvaardigheden 7 7
Website 20
Bewegingsonderwijs 8
Emailworks 20
Filosofie/Burgerschap 8
Kinderen van gescheiden ouders
20
9 Schoolregels
21
De hoofdregels
21
10 Huishoudelijke regels
22
Kosmisch- en godsdienstonderwijs
Expressieactiviteiten
8
Extra activiteiten in onze school
8
4 Van aanmelden tot schoolverlaten
9
Plaatsing van een kind op school
9
Lees meer over passend onderwijs
10
Sloffen 22
Schorsing en verwijdering van een kind
10
Speelgoed/mobiele telefoons/spelcomputers/geld
Overgang groep 8 naar het voortgezet onderwijs
11
Eten/drinken/traktaties 22
22
Kleding/hygiëne/hoofdluis 22 5 De zorg voor de kinderen
12
Aansluiten bij ontwikkelingsniveau
12
Interne rapportage en registratie (leerlingvolgsysteem)
12
Informatie over de voortgang
12
School– en pleinregels
22
School-Ondersteunings-Commissie 13 Intern begeleider
13
Schoolmaatschappelijk werk
13
Jeugdgezondheidszorg 13
2 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
1 Waar de school voor staat CMS De Abeel biedt onderwijs en opvoeding aan kinderen van vier tot en met twaalf jaar volgens de principes van Maria Montessori en op basis van een protestants-christelijke levensvisie.
Stichting MZH Sinds 1 augustus 2002 maken wij deel uit van de Stichting Montessori Onderwijs Zuid-Holland (MZH). De vier andere scholen in deze stichting zijn: • Montessorischool Alphen aan de Rijn • Montessorischool Houtwijk (Den Haag) • Montessorischool Elckerlyc (Leiderdorp) • Montessorischool Passe Partout (Zoetermeer). De stichting kent, in tegenstelling tot een vereniging, geen Algemene Ledenraad Vergadering. De (gemeenschappelijke)medezeggenschapsraad neemt deze rol over. Deze geleding kan gevraagd en ongevraagd zaken, met betrekking tot het beleid, aan de orde stellen. Het bestuur van de stichting heeft als taakopvatting dat zij
De christelijke identiteit komt als volgt tot uiting op school:
voorwaardenscheppend en toezichthoudend is. Het management- • we leren de kinderen respect en aandacht te hebben voor team, dat bestaat uit de vijf directeuren, doet beleidsvoorstellen met elkaar en voor mensen uit andere culturen en met een andere betrekking tot alle aspecten die van belang zijn voor het onderwijs. levensbeschouwing Het bestuur van de Stichting Montessori Onderwijs Zuid-Holland
• we leren de kinderen respect te hebben voor hun leefomgeving
heeft per 1 augustus 2012 gekozen voor de instelling van een Raad • we gebruiken de methode Trefwoord die aan de hand van van Toezicht (RvT) en een College van Bestuur (CvB). Redenen hier-
verschillende thema´s twee werkelijkheden bij elkaar brengt:
voor zijn:
- de wereld van het (christelijk) geloof
• de op grond van de wijziging van de Wet op het Primair Onderwijs - de (ervarings-)wereld van het kind noodzakelijke scheiding van bestuur en intern toezicht
• we vieren de christelijke feesten in de klas en in schoolverband.
• een betere positionering van de directeuren • met deze structuurwijziging beoogt het bestuur een aanzienlijke
De montessori-aanpak komt als volgt tot uiting op school.
verhoging van de kwaliteit op stichtingsniveau, op bestuurlijk,
Als montessorischool hechten wij grote waarde aan het schep-
organisatorisch en onderwijsinhoudelijk niveau en op het niveau
pen van een optimaal leef- en werkklimaat binnen een kindvrien-
van de bedrijfsvoering.
delijke, veilige en geordende omgeving, waarin kinderen uitgedaagd worden om veel te leren en dat vooral sámen te doen.
Onze missie Naast het overbrengen van kennis, begeleiden en stimuleren we de aan ons toevertrouwde kinderen zodanig dat ze zich ontwik-
Het onderwijs op onze school is gebaseerd op de ideeën van de
kelen tot zelfstandige personen die verantwoordelijkheid kunnen
Italiaanse onderwijshervormer Dr. Maria Montessori. Haar visie op
en willen dragen voor zichzelf, voor hun omgeving en voor de
de ontwikkeling van kinderen vormt het fundament voor de wijze
samenleving waarvan zij deel uitmaken. Het gedachtengoed van
waarop het onderwijs is ingericht. Deze visie blijkt ook nu nog ver-
Maria Montessori en de christelijke identiteit zijn daarbij voor ons
rassend actueel en sluit goed aan bij nieuwe ontwikkelingen in het
een leidraad.
basisonderwijs.
3 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
1 Waar de school voor staat
Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan de tendens tot individuali-
Het montessorionderwijs
sering via een ononderbroken ontwikkelingslijn en het streven naar
In 1904 werd Maria Montessori benoemd tot hoogleraar Antropolo-
adaptief onderwijs. Dit is onderwijs dat aansluit bij de basisbehoefte
gie aan de universiteit van Rome. In 1907 kreeg ze de kans om haar
van elk kind (competentie, autonomie en relatie). Daarnaast zijn er
ideeën toe te passen op een reguliere school, de ‘Casa dei Bambi-
duidelijke raakvlakken met ‘het nieuwe leren’ en ‘ervaringsgericht
ni’ (‘huis der kinderen’). Montessori legde zich verder toe op het
onderwijs’.
ontwikkelen van materiaal en nauwkeurige observaties. De school
We zijn van mening dat Maria Montessori een experimentele
groeide uit tot een werkplaats waar de kinderen en zijzelf veel
methode heeft ontwikkeld, die in elke tijd vraagt om een eigen
leerden. De resultaten waren zo indrukwekkend dat het ‘Casa dei
uitwerking met behoud van de wezenlijke elementen uit haar visie.
Bambini’ de belangstelling trok van vele opvoeders uit tal van lan-
CMS De Abeel wil een levende en lerende organisatie blijven. Bewa-
den. Vanaf 1909 publiceerde Maria Montessori en gaf ze cursussen
ken van het montessori-concept enerzijds en een zelfvernieuwend
over haar methode, visie en uitgangspunten. Ze hield ook lezingen
vermogen anderzijds staat ons voor ogen.
in het buitenland. Dit droeg bij aan de verdere verspreiding van het montessorionderwijs over de hele wereld.
Onder leren verstaan we niet alleen het verwerven van kennis en vaardigheden, maar evenzeer het leren omgaan met elkaar, samen-
Kernpunten
werken, verantwoordelijkheid dragen, je gevoelens leren uiten en
Maria Montessori ging ervan uit dat een kind van nature actief, leer-
een zelfstandige taakgerichte werkhouding ontwikkelen. Elke vorm
gierig en nieuwsgierig is. Het wil zijn omgeving graag leren kennen.
van sturing vanuit de omgeving dient uiteindelijk gericht te zijn op
De ontwikkeling van een kind staat in voortdurende wisselwerking
zelfsturing vanuit het kind.
met die omgeving. Volgens Maria Montessori verloopt de ontwikke-
Kinderen willen zich graag ontwikkelen en daarin zelf een actieve rol
ling van het kind volgens een vast en biologisch patroon. Het kruipt
spelen. Vandaar dat we kinderen de ruimte geven om zelf actief te
eerst voor het loopt, het brabbelt eerst voor het spreekt.
zijn en eigen initiatief te ontplooien.
De taak van de opvoeder is deze wetmatige ontwikkeling te begeleiden. Ieder kind is een individu met een eigen aanleg en een eigen
Kinderen verschillen van elkaar. Ieder kind ontwikkelt zich op eigen
karakter met als gevolg, dat ieder kind de verschillende fasen van de
wijze. Respect voor die eigen ontwikkeling staat bij ons centraal.
ontwikkeling in eigen tempo doorloopt. Kinderen verschillen we-
Daarom sluiten wij in ons onderwijs, zoveel als mogelijk is, aan bij
zenlijk van volwassenen. Zij hebben hun eigen behoeften en activi-
die individuele ontwikkeling van kinderen.
teiten. Kenmerkend daarvoor is wat Maria Montessori “de gevoelige
Uiteindelijk gaat het ons er om dat kinderen op alle terreinen opti-
periode” noemt. Kinderen hebben in deze gevoelige perioden een
maal ontwikkelen. Wij streven er naar dat ouders daarbij betrokken
grote ontvankelijkheid voor speciale onderwerpen of activiteiten.
zijn en een actieve rol in de school vervullen.
In zo’n gevoelige periode kan een kind een maximum aan aandacht en inspanning opbrengen om bepaalde vaardigheden te leren. Wat een kind moeiteloos leert tijdens een gevoelige periode, kost in een andere ontwikkelingsfase vaak veel moeite en inspanning. Hoe vertaalt het montessori-concept zich op onze school? • vrijheid van werkkeuze, maar wel met regelmaat aan elk schoolvak werken: ‘vrijheid in gebondenheid’. • vrijheid van werktempo, zoveel mogelijk aangepast aan de mogelijkheden van het kind. • vrijheid van beweging: kinderen mogen zelf werk pakken en opruimen, aan tafel of op een kleedje werken, maar niet doelloos rondlopen. • vrijheid van niveau, werken op het niveau dat je aan kunt, liefst
Wie was Maria Montessori? Maria Montessori leefde van 1870 tot 1952. Zij werd geboren in de provincie Ancona in Italië. Ze studeerde medicijnen en promoveerde in 1896. Verder studeerde zij filosofie en antropologie.
erboven, nooit eronder. • vrijheid om te mogen samenwerken. • vrijheid van herhaling, verwerking of verdieping van de leerstof. • zelfstandigheid.
Montessori was de eerste vrouwelijke arts in Italië.
4 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
1 Waar de school voor staat
In de groep De groepsleerkracht loopt rond in de groep en stimuleert de kinderen om een werkje te kiezen. Een kind krijgt de vrijheid om een werkje te kiezen dat aansluit bij zijn/haar belevingswereld en niveau. De groepsleerkracht geeft, indien nodig, een lesje behorend bij het werkje. De zelfstandigheid van een kind wordt door deze manier van begeleiden bevorderd en verder ontwikkeld. Het montessorimateriaal heeft een belangrijke plaats in de groep. Dit ontwikkelingsmateriaal is door Maria Montessori zelf ontworpen. Het materiaal staat zo opgesteld in de groep, dat het de kinderen uitdaagt en stimuleert het te pakken. Dit noemen we de voorbereide omgeving. Kinderen leren eerst concreet met het materiaal te
Het Drempelonderzoek dat wordt afgenomen aan het begin van
werken en kunnen, na het handelend bezig zijn en na inoefening,
groep 8 wordt doorberekend als standaardscore van de welbekende
gemakkelijker overstappen naar het werken op abstract niveau.
CITO-eindtoets die op onze school eind april voor het eerst wordt
Door het werken met dit materiaal kunnen bepaalde begrippen al
afgenomen. Lees meer hierover verderop in deze schoolgids.
op jonge leeftijd worden aangeleerd. Het materiaal is deels zelfcorrigerend en nodigt uit om verder te gaan.
Normen en waarden Er wordt in onze school, en in het montessorionderwijs in het alge-
De groepsleerkracht leert een kind door observatie goed kennen,
meen, veel aandacht besteed aan normen en waarden. Een kind dat
stimuleert de kinderen en voorziet in hun behoeften. De kinderen
geleerd heeft beleefd te zijn, zich te houden aan regels en afspra-
wordt ook geleerd om door te zetten en hogere eisen aan zichzelf
ken, en de omgangsnormen kent, voelt zich zekerder in onbekende
te stellen. De groepsleerkracht heeft hierin een belangrijke bege-
situaties. Daarom besteden wij veel aandacht aan de manier van
leidende en stimulerende taak. De uitspraak “Help (of “leer”) mij het
omgaan met elkaar. Er zijn regels waaraan alle kinderen zich moeten
zelf te doen” geeft precies de taak van een groepsleerkracht aan.
houden, zoals elkaar niet storen en rekening houden met elkaar.
Een groot gedeelte van de dag werken de kinderen individueel of
’s Ochtends worden de kinderen/ouders bij de voordeur begroet
in groepjes. De kinderen helpen elkaar met hun werk. Doordat er
door de directeur of een teamlid en bij het eigen lokaal door de
gewerkt wordt in combinatiegroepen van drie jaargroepen, schuift
leerkracht.
ieder kind op van ‘geholpen worden’ naar ‘zelf kunnen’ en ‘anderen
In het montessorionderwijs spreken we van vrijheid in gebonden-
helpen’.
heid. Dit betekent dat een kind vrij is in het maken van een werkkeuze binnen gestelde kaders van individuele- en groepstaken. De
Kwaliteit
vrijheid is zeker niet onbeperkt.
Op onze school gelden de kerndoelen als eindtermen voor de basisschool. De groepsleerkracht zorgt ervoor dat alle vak- en
Pesten
vormingsgebieden worden aangeboden. Door de afname van de
Op onze school heerst een open sfeer met een hoge mate van
methode-gebonden toetsen en de toetsen van het CITO- leerling-
acceptatie van verschillen. Ons montessoriaanse uitgangspunt is dat
volgsysteem bewaken wij de opbrengsten van ons onderwijs.
we kijken naar het individu. Wij gaan uit van verschillen waardoor ‘anders zijn’ gewoon is. Dit verklaart ons inziens het feit dat er weinig pestgedrag voorkomt op onze school. We hebben vanzelfsprekend een pestprotocol waarin staat hoe wij omgaan met pesten. We vinden het ook belangrijk om kinderen weerbaar te maken. We beginnen daar al in de kleutergroepen mee, bijvoorbeeld door de kinderen te leren zeggen wanneer ze bepaald gedrag niet leuk vinden: “Stop, hou op, ik vind het niet meer leuk”. Wanneer we signalen van pesten ontvangen dan nemen we deze altijd serieus en zullen we in gesprek gaan met alle betrokken partijen. Gelukkig is dit zelden nodig en daar zijn we trots op.
5 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
2 Ons onderwijs Er wordt gewerkt in heterogene groepen van rond de 28 leerlingen. Kinderen van verschillende leeftijden zitten samen in een lokaal. Elk kind is drie keer jongste, middelste en oudste. Oudere kinderen kunnen de jongere kinderen helpen. Jongeren kunnen een beroep doen op de oudsten. Heterogene groepen Zowel het verschil in ontwikkelingsniveau als het verschil in talent en belangstelling speelt een rol bij het samenwerken en de sociale en persoonlijkheidsontwikkeling. Zo kan bijvoorbeeld in een middenbouwgroep een vijfde-groeper een derde-groeper helpen bij het lezen, terwijl deze derde-groeper ook woordjes kan voorlezen aan een vierde-groeper die de woordjes moet schrijven.
Door deze heterogene samenstelling van de groep zal een kind niet altijd de ‘beste’ of ‘zwakste’ zijn in zijn of haar groep. Dit is bevorderend voor de persoonlijkheidsontwikkeling. Kinderen leren van elkaar door aandacht te hebben voor elkaar, naar elkaar te kijken en te luisteren. Ze leren spelenderwijs met elkaar samen te leven.
Schoolorganisatie De school kent de volgende indeling: 4 groepen onderbouw: groep 1 en 2, leerlingen van 4 t/m 6 jaar; instroom van 4-jarigen 4 groepen middenbouw: groep 3, 4 en 5, leerlingen van 6 t/m 9 jaar 4 groepen bovenbouw: groep 6, 7 en 8, leerlingen van 9 t/m 12 jaar.
Doorstroming naar de volgende bouw Aan het eind van elk schooljaar zijn er kinderen die naar een volgende bouw doorstromen. Tweede-groepers die er aan toe zijn stromen door naar de middenbouw, vijfde-groepers naar de bovenbouw en achtste-groepers naar het voortgezet onderwijs. De keuze naar welke groep c.q. naar welke groepsleerkracht leerlingen doorstromen, wordt gemaakt na overleg met collega’s zowel binnen de bouw als tussen de verschillende bouwen.
6 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
3 Onderwijsactiviteiten Naast basisvakken als taal en rekenen, hechten wij veel waarde aan vakken die een brede en samenhangende kijk op de wereld geven.
Taalvaardigheden
Kosmisch- en godsdienstonderwijs
Het taalonderwijs is veel meer dan vroeger gericht op het leren
Het montessorionderwijs gaat uit van samenhang tussen de vakken
spreken, schrijven, lezen en luisteren. Op school is een grote diversi-
aardrijkskunde, biologie, natuurkunde en geschiedenis. Het mon-
teit aan oefenmaterialen, die de kinderen op hun niveau en tempo
tessorionderwijs vat deze vakken samen onder de term ‘kosmisch
kunnen verwerken.
onderwijs’. Kosmisch onderwijs is er op gericht dat kinderen het
Er wordt vaak met de kinderen gesproken over allerlei onderwer-
inzicht verwerven dat feiten en verschijnselen waarmee ze te maken
pen, waardoor ze veel woorden begrijpen, deze goed leren uitspre-
hebben, nooit als losse fragmenten bestaan, maar als delen van een
ken en leren luisteren. Uiteraard wordt gewerkt met de montesso-
groter geheel.
ri-ontwikkelingsmaterialen en -hulpmaterialen. De kinderen leren lezen en schrijven wanneer ze daaraan toe zijn, vaak komt dat aan
De kinderen ontwikkelen een brede kijk op het geheel, waaruit ten
de orde in groep 2 en 3. Per kind kan dat verschillend zijn.
slotte een visie op de wereld en het wereldgebeuren kan voortvloeien. De methode ‘Da Vinci’ dient als leidraad voor het kosmisch
Voor het leren lezen wordt gebruik gemaakt van de leesmethode
onderwijs. In deze methode worden de verschillende kennisgebie-
‘Veilig leren lezen’. Het voortgezet technisch lezen in groep 4 ge-
den zoveel mogelijk in samenhang aangeboden. De methode heeft
beurt met Estafette.
onder de kennisgebieden ook levensbeschouwelijke vorming opgenomen. Voor dit vak maken we daarnaast gebruik van de methode
Voor het ontwikkelen van het handschrift werken we met ‘Pen-
‘Trefwoord’.
nenstreken’. Voor spelling maken we gebruik van ‘Spelling in beeld’. Grammatica wordt aangeboden volgens de montessorimethode. In de bovenbouw werken de kinderen aan hun inzicht in de taal en hun kennis van de woordenschat, werkwoordspelling, schrijfvaardigheid en tekstbegrip en presentatie. Dit doen ze middels ‘Taal in beeld’, ‘Nieuwsbegrip’, het lezen en verwerken van informatieve teksten, spreekbeurten en werkstukken. Ook de computer wordt veelvuldig gebruikt, onder andere voor het maken van webpaden of voor specifieke spellingsoefeningen van Taalzee. Rekenvaardigheden Voor het aanleren van rekenvaardigheden wordt gebruik gemaakt van montessorirekenmaterialen. Aanvullend wordt de methode ‘Alles telt’ gebruikt. Het rekenonderwijs is gericht op het verwerven van inzicht en het zoeken naar creatieve oplossingsstrategieën. De interactie tussen leerlingen onderling en tussen leerling en groepsleerkracht is hierbij van wezenlijk belang. Voor kinderen met minder talent op rekengebied worden vaste oplossingsstrategieën aangeboden in combinatie met eventueel aangepaste oefenstof. We gebruiken sinds drie jaar de methode ‘Alles telt’ en onze resultaten zijn zeer goed.
7 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
3 Onderwijsactiviteiten
Bewegingsonderwijs In het bewegingsonderwijs gaat het vooral om het bijbrengen van een breed scala aan bewegingsvaardigheden, waarbij tevens veel aandacht wordt besteed aan vaardigheden en kennis die nodig zijn om samen verantwoord en rekening houdend met elkaar te kunnen bewegen. Het plezier beleven aan het deelnemen aan verschillende bewegingssituaties staat centraal. Het is verder belangrijk dat leerlingen zich oriënteren op diverse vormen van bewegingscultuur. Ze moeten over spelvormen een mening kunnen vormen. Bij bewegingsonderwijs onderscheiden we de gebieden: gymnastiek, atletiek, spel en bewegen op muziek. De onderbouwkinderen hebben in principe elke dag een bewegingsactiviteit. De midden- en bovenbouwleerlingen hebben twee keer per week 45 minuten bewegingsonderwijs in onze mooie uitstekend uitgeruste gymzaal waarbij de lessen verzorgd wordt door een vakleerkracht. Filosofie/Burgerschap Eigen gedachten en die van anderen onderzoeken is wat kinderen doen als zij samen filosoferen. Door te filosoferen leren kinderen om kritisch na te denken waarmee het een onderdeel kan vormen van de burgerschapsvorming van een kind. CMS De Abeel heeft een eigen filosofieleerkracht die in kleine groepen allerlei onderwerpen bespreekt. Expressieactiviteiten We onderscheiden hierbij de volgende gebieden: tekenen en handvaardigheid (beeldende vorming), muziek, dans en drama. Voor beeldende vorming en muziek zijn vakleerkrachten werkzaam. Extra activiteiten in onze school Op de website van de school krijgt u een goed beeld van alle (extra) activiteiten die op onze school jaarlijks plaatsvinden. Naast vaste onderdelen zoals de Kinderboekenweek, de seizoenswandelingen, Sinterklaas, kerst en Pasen, zijn er ook activiteiten of evenementen waar wij speciaal op inschrijven, bijvoorbeeld museumbezoek en theater- en muziekvoorstellingen.
8 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
4 Van aanmelden tot schoolverlaten Het kiezen van een school is niet gemakkelijk. “Wat is goed voor mijn kind?” Op CMS De Abeel krijgt u uitgebreide informatie zowel aan het begin van de schoolcarrière als aan het eind bij de keuze van een middelbare school.
Plaatsing van een kind op school Onze school staat open voor alle kinderen, ongeacht cultuur en
sturen) ervoor verantwoordelijk zijn dat elke leerling die bij hen op
achtergrond. Wel gaan wij er vanuit dat u onze uitgangspunten
school zit of wordt aangemeld, een passende onderwijsplek krijgt.
onderschrijft. Wij nodigen belangstellende ouders eerst uit voor
Dat kan op de eigen school zijn of op een van de andere scholen
een kennismaking met de school. De directeur vertelt dan over
binnen het samenwerkingsverband (zorgplicht).
Maria Montessori, het montessorionderwijs, de organisatie van onze
Indien de school waarop de leerling zit of is aangemeld, dat onder-
school en andere belangrijke zaken.
wijs kan verzorgen, en dat is in bijna 95% het geval, dan merkt de leerling weinig of geen verandering. Leerling en school passen goed
Uiteraard wordt ook een ronde gemaakt door de gehele school in
bij elkaar. De school biedt “basisondersteuning” en de leerling heeft
vol bedrijf. Als u kiest voor onze school, kunt u uw kind vanaf de
daar voldoende aan. Basisondersteuning is de ondersteuning die
leeftijd van één jaar aanmelden. Voor informatie over de aanmeld-
elke school in het samenwerkingsverband minimaal kan bieden.
procedure verwijzen wij u naar de site www.eenaanmeldleeftijd.nl. Voor kleuters is er in principe gelegenheid om een aantal ochtenden te wennen. Het kind mag elke dag naar school vanaf de eerste dag
Een samenwerkingsverband is een organisatie die de samenwer-
na zijn/haar vierde verjaardag. We verwachten een mate van zelfred-
king tussen alle basisscholen, scholen voor speciaal onderwijs en
zaamheid die bestaat uit het zichzelf kunnen aan- en uitkleden en
scholen voor speciaal basisonderwijs binnen een bepaald gebied
zindelijkheid overdag.
organiseert.
Tussentijdse inschrijving
Onze school is aangesloten bij het samenwerkingsverband Stich-
Als een kind in de loop van het jaar wordt aangemeld omdat het
ting Passend Primair Onderwijs Haaglanden (SPPOH). Het gebied
bijvoorbeeld van school wisselt, moet in het aanmeldingsgesprek
omvat heel Den Haag, Leidschendam–Voorburg en Rijswijk.
duidelijk worden wat daarvan de reden is. De directeur besluit of didactisch onderzoek noodzakelijk is en het kind zal enkele dagen
Ongeveer 1 op de 20 leerlingen in ons samenwerkingsverband
proefdraaien op onze school. In alle gevallen zal ook met de huidige
heeft niet genoeg aan basisondersteuning en is aangewezen op
school van het kind contact worden opgenomen. Plaatsing van het
een vorm van extra ondersteuning. Vaak kan die extra onder-
kind hangt af van de opbrengsten van het onderzoek, de proef-
steuning gegeven worden op de school waar de leerling zit of
plaatsing, de groepsgrootte en de samenstelling van de bouw. De
wordt aangemeld. De school bepaalt in overleg met de ouders
meningen van ouders, kind en leerkracht zijn daarbij van belang en
hoe die ondersteuning het beste kan worden gegeven en vraagt
zullen alle gehoord worden.
daarvoor extra middelen aan bij SPPOH.
Passend Onderwijs
Soms is het niet haalbaar om de extra ondersteuning op de eigen
Over Passend Onderwijs is al veel gezegd en geschreven. Toch is
school te organiseren en wordt er voor de leerling een lesplaats
lang niet voor iedereen duidelijk wat er met Passend Onderwijs
in het speciaal (basis-) onderwijs of op een andere basisschool
bedoeld wordt en wat er sinds 1 augustus 2014 veranderd is. Hier
georganiseerd.
volgt een beknopte uitleg. De leerlingen die meer ondersteuning nodig hebben dan de Passend Onderwijs is de uitwerking van de wet die sinds 1 augustus
basisondersteuning gaan dus wel iets merken van de invoering
2014 van kracht is en bepaalt dat scholen (formeel de schoolbe-
van Passend Onderwijs.
9 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
4 De leerlingen
Wat is veranderd: 1. Door de invoering van de zorgplicht heeft de school /school directeur, meer nog dan nu (eind-) verantwoordelijkheid voor de leerlingzorg. De directeur wordt bij het vervullen van de zorgplicht ondersteund door de intern begeleider van de school, een adviseur van SPPOH en een schoolmaatschappelijk werker die, indien nodig, korte lijnen heeft met de jeugdhulp verlening. 2. De rugzak bestaat niet meer. Omdat extra ondersteuning op basis van de ondersteuningsbehoefte van de betreffende leerlingen uniek is, en elke aanvraag daarom anders zal zijn, spreken we van een “arrangement”. We arrangeren als het ware iets dat speciaal voor dit specifieke kind nodig is. 3. Het speciaal onderwijs en het speciaal basisonderwijs blijven gewoon bestaan. Er zijn echter niet meer verschillende verwijs procedures bij verschillende instanties. Alle aanvragen voor een lesplaats op een school voor speciaal (basis-) onderwijs lo pen via SPPOH waar een team van deskundigen (experti- seteam) de aanvragen voor een lesplaats beoordeelt. Bij een
Lees meer over passend onderwijs
positieve beoordeling geeft SPPOH een “toelaatbaarheidsver-
Voor meer en uitgebreide informatie over Passend Onderwijs
klaring” af.
(en over de laatste nieuwe ontwikkelingen daaromtrent)
4. SPPOH heeft de samenwerking van de scholen georganiseerd
verwijzen wij u naar de volgende websites:
in tien kleinere werkgebieden: acht stadsdelen en de gemeen tes Leidschendam-Voorburg en Rijswijk. Binnen die werkge-
Stichting Passend Primair Onderwijs Haaglanden (SPPOH)
bieden werken de scholen onderling samen en vindt nauwe
Het samenwerkingsverband waar onze school toe hoort met veel
samenwerking met de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) plaats.
actuele informatie over Passend Onderwijs specifiek voor onze
In elk werkgebied is een school voor speciaal basisonderwijs.
regio. www.sppoh.nl
5. SPPOH probeert extra ondersteuning zoveel mogelijk in de eigen omgeving van de leerlingen te organiseren.
Het centrale informatiepunt voor de implementatie van passend
6. Passend Onderwijs gaat uit van handelingsgericht werken.
onderwijs van het ministerie van OCW.
Dat betekent concreet dat er meer gekeken gaat worden naar
www.passendonderwijs.nl
de mogelijkheden van de leerlingen dan naar de belemme ringen. Bij handelingsgericht werken willen we antwoorden
Website over Passend Onderwijs, speciaal voor ouders.
vinden op de volgende vragen: Welk doel willen we met
www.steunpuntpassendonderwijs.nl
deze leerling bereiken? Wat is daarvoor nodig? Hoe gaan we dat organiseren? Wie gaat dat doen? Waar gaan we dat
Schorsing en verwijdering van een kind
organiseren?
Verwijdering kan plaatsvinden wanneer de directie geen mogelijk-
7. Het is de bedoeling dat ouders en school als partners samen
heden meer ziet om op een verantwoorde wijze het onderwijsleer-
werken indien het gaat om de zorg of extra ondersteuning
proces van het kind tot een goed einde te brengen.
rond een leerling.
In overleg met ouders en leerplichtambtenaar wordt overplaatsing
8. Elke school heeft een schoolondersteuningsprofiel.
naar een andere school in gang gezet.
In dit profiel beschrijft de school welke extra ondersteuning de school wel en niet kan bieden.
Schorsing of verwijdering kan ook plaatsvinden als de veiligheid van medeleerlingen of personeel in het geding is of als er sprake is van ernstige verstoringen van het onderwijsleerproces. Beslissingen hierover worden door het bestuur van de Stichting Montessori Onderwijs Zuid-Holland genomen in samenspraak met de directie. Hier leest u meer over recente wijzigingen in de Wet op het Primair Onderwijs m.b.t. schorsing en verwijdering.
10 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
4 De leerlingen
Percentages type vervolgonderwijs 40 35 30
VMBO kader
25
VMBO-t(MAVO)
20
VMBO tl/HAVO
15
HAVO
10
HAVO/VWO VWO
5 0 2011-2012 31 schoolverlaters
2012-2013 35 schoolverlaters
2013-2014 29 schoolverlaters
2014-2015 25 schoolverlaters
Overgang groep 8 naar het voortgezet onderwijs
In december brengt de school een afgewogen en definitief school-
Na groep 8 maken de kinderen de overstap naar een school voor
advies uit dat gemaakt is op basis van de volgende gegevens:
voortgezet onderwijs. Om een zo passend mogelijk schooladvies uit
• de gegevens van het CITO-leerlingvolgsysteem
te brengen, maken wij gebruik van een aantal instrumenten.
• de uitslag van de NIO • het resultaat van de SAQI
Sinds 2006 wordt gewerkt met de NIO (Nederlandse Intelligentietest
• observaties van de leerkracht(en).
voor Onderwijsniveau). Voordeel is dat deze test genormeerd is per
Bij het tot stand komen van het schooladvies speelt de directeur een
maand en gedurende het schooljaar kan worden afgenomen. Dit
coördinerende rol.
stelt ons in staat de NIO af te nemen na de herfstvakantie. Daarnaast
Ouders en kind kunnen op grond van dit advies een passende
werken wij met de School Attitude Questionnaire Internet (SAQI).
school gaan zoeken. Als het kind eenmaal van school is, blijft er
Dit is een vragenlijst die informatie geeft over hoe een leerling de
contact met de scholen voor voortgezet onderwijs. Door deze con-
school ervaart. De SAQI meet de motivatie voor schoolvakken, de
tacten blijven wij de vorderingen van de kinderen ook op langere
tevredenheid met school en het zelfvertrouwen.
termijn volgen. Op deze manier zijn wij in staat om een zo vloeiend
Het Drempelonderzoek meet, net als de CITO Eindtoets, de leervor-
mogelijk overgang te bewerkstelligen.
deringen. Deze toets kost slechts een ochtend en zal begin novem-
De procedure zal begin oktober voor de ouders/verzorgers
ber worden afgenomen. Deelname aan deze toets levert dezelfde
van de kinderen van groep 8 verder worden toegelicht op een
gegevens op als de CITO Eindtoets.
informatieavond.
Vanaf dit schooljaar wordt de CITO Eindtoets verplicht en zullen wij deze moeten afnemen. We overwegen om gebruik te blijven maken van de huidige toetsen en onderzoeken omdat gebleken is dat onze adviezen zeer kloppend zijn. Na drie jaar voortgezet onderwijs zit vrijwel 100% van onze leerlingen op het niveau dat wij adviseerden.
Naar welke school gingen de leerlingen? 30 25 20 15 10 5
Schooljaar 2014-2015 Schooljaar 2013-2014 Schooljaar 2012-2013 Schoojaar 2011-2012
0
11 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
5 De zorg voor de kinderen Onder zorg voor kinderen verstaan we in het algemeen het uitdragen van al die pedagogische principes en het treffen van al die didactische maatregelen, die leiden tot een zodanige inrichting van het onderwijs dat de kinderen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doorlopen.
Aansluiten bij ontwikkelingsniveau Door gebruik te maken van observaties en toetsen is de leerkracht in staat om aan te sluiten bij het ontwikkelingsniveau van het kind. De leerkracht stimuleert en begeleidt deze ontwikkeling middels de aanwezige materialen en door het inzetten van methoden en gebruik te maken van verschillende didactische werkvormen. Het montessorionderwijs is erop gericht dat alle kinderen tot hun recht komen. Ondanks deze benadering kunnen er kinderen zijn die zich toch niet evenwichtig ontwikkelen. Voor deze kinderen zijn specifieke maatregelen nodig, die we samenvatten onder de term extra zorg. Het kan gaan om kinderen die moeite hebben met de lesstof maar ook om hen die juist meer aan kunnen. Voor beide bieden wij extra materiaal, extra ondersteuning en/of uitdaging. Het montessorionderwijs is bij uitstek geschikt om deze aansluiting op het individuele ontwikkelingsniveau te bewerkstelligen. Interne rapportage en registratie (leerlingvolgsysteem)
Naast de methode gebonden toetsen, worden twee keer per jaar
Gegevens van elke leerling worden opgeslagen in het papieren en
toetsen afgenomen van het CITO-leerlingvolgsysteem. Deze toetsen
digitale leerlingdossier. De ouders hebben het recht van inzage in
worden digitaal verwerkt en opgeslagen. Naar aanleiding van die
het dossier van hun kind. Gegevens uit het dossier kunnen alleen
overzichten wordt er, indien noodzakelijk, een hulpprogramma
met hun uitdrukkelijke, schriftelijke toestemming aan derden
gestart.
worden verstrekt. In dit archief heeft iedere leerling een eigen map, waarin de volgende informatie staat:
Informatie over de voortgang Er zijn vier vastgelegde momenten per jaar waarop u informatie
• inschrijfformulier
over de voortgang van uw kind krijgt: tien-minutengesprekken in
• verslagen van de leerling
november en april en door middel van twee verslagen in februari en
• opmerkingen over verwijzingen naar De Jutters, jeugdzorg,
in juli.
jeugdarts, logopediste, schoolmaatschappelijk werk,
Daarnaast is het natuurlijk altijd mogelijk om een afspraak te maken
Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding (HCO) etc.
met de groepsleerkracht voor een gesprek na schooltijd.
• verslagen van onderzoeken van bovengenoemde instanties
Tijdens de gesprekken en in de verslagen wordt ingegaan op de
• onderwijskundige rapporten van de vorige school.
ontwikkeling van uw kind bij de vak- en vormingsgebieden, de werkhouding, sociale contacten en de zelfstandigheid van het kind.
In het kader van de privacy wordt secuur omgegaan met de gege-
Er worden geen cijfers gegeven in het verslag. Door middel van
vens van ouders en kinderen. De groepsleerkrachten hebben een
kruisjes en geschreven tekst wordt de ontwikkeling van de kinderen
registratiemap, waarin men de ontwikkeling en de vorderingen van
weergegeven. De kinderen van groep 2 ontvangen een verslag aan
de kinderen noteert.
het einde van de onderbouwperiode.
12 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
5 De zorg voor de kinderen
In de klas
Jeugdgezondheidszorg
Dagelijks observeert en registreert de groepsleerkracht de
De schoolartsen en schoolverpleegkundigen van het Centrum
ontwikkeling van uw kind. Twee keer per jaar bespreekt de intern
Jeugd en Gezin (CJG) volgen samen met ouders de groei en ont-
begeleider de ontwikkeling van de leerlingen met de groepsleer-
wikkeling van kinderen. Dit gebeurt tijdens een aantal vastgestelde
kracht. De ouders worden vanzelfsprekend op de hoogte gebracht
contactmomenten. Het CJG is voor Haagse kinderen en hun ouders
indien er zorgen zijn voordat er acties ondernomen worden.
dé plek voor informatie, advies en hulp bij opvoeden en opgroeien.
School-Ondersteunings-Commissie (SOC)
Gezondheidsonderzoek basisonderwijs
Wanneer meer expertise nodig is, doen we een beroep op de
Rond de leeftijd van 5 en 10 jaar wordt uw kind samen met u
School-Ondersteunings-Commissie. Deze bestaat uit de groepsleer-
uitgenodigd voor een gezondheidsonderzoek bij de schoolarts of
kracht, de intern begeleider, de schoolmaatschappelijk werker en de
schoolverpleegkundige. Tijdens dit onderzoek wordt gekeken naar
adviseur vanuit het Passend Onderwijs, eventueel aangevuld met
lengte, gewicht, gehoor, ogen, motoriek, eet- en beweeggedrag. Het
externe experts. Ouders worden uitgenodigd om deze bijeenkomst
doel van dit onderzoek is om de ontwikkeling van uw kind samen
bij te wonen en hun bijdrage te leveren. De daaruit volgende afspra-
met u en het CJG te volgen. Tijdens de afspraken is ook ruimte voor
ken kunnen leiden tot extra planmatige ondersteuning die de leer-
eventuele vragen en indien nodig kijkt het CJG naar een oplossing
kracht in de groep uitvoert of tot ondersteuning voor kind, ouders
of extra ondersteuning.
en leerkracht door deskundigen buiten de school en alle mogelijkheden daartussen. Het verloop van de ondersteuning wordt door de
Samenwerking met school
intern begeleider gevolgd en geëvalueerd.
Mocht het nodig zijn, dan worden de uitkomsten van het gezondheidsonderzoek besproken met de school. Dit gebeurt altijd in
Intern begeleider (IB-er)
overleg met u. De arts of verpleegkundige neemt ook deel aan het
De intern begeleider coördineert de zorg. Zij ondersteunt de leer-
zorgoverleg op school. Daar worden, in overleg met ouders, leerlin-
kracht bij de zorg rond de leerlingen, onderhoudt contacten met
gen besproken waarover zorgen of vragen zijn.
externe hulpverleners, houdt zicht op het verloop van de zorg en verzorgt de verslaglegging.
Vaccinaties
De ouders hebben recht van inzage in het dossier van hun kind.
Kinderen in Nederland krijgen het Rijksvaccinatieprogramma (RIVM)
Gegevens uit het dossier kunnen alleen met schriftelijke toestem-
aangeboden. De schoolartsen en verpleegkundigen van het CJG
ming aan derden worden verstrekt.
voeren deze inentingen uit.
Schoolmaatschappelijk werk (SMW)
Gegevens van uw kind
Aan de school is een schoolmaatschappelijk werker verbonden via
De schoolgezondheidszorg maakt gebruik van de adresgegevens
Xtra. De SMW-er wordt ingezet bij het SOC en bij gesprekken in het
uit de leerling administratie van school. Als u hier bezwaar tegen
kader van de zorg. Zij wordt gezien als een medewerker binnen
heeft, kunt u dit melden bij school.
school, dat betekent dat ouders op de hoogte worden gebracht als er gebruik wordt gemaakt van haar expertise. Er hoeft niet vooraf
Meer informatie en contact
toestemming verleend te worden door ouders.
Het is altijd mogelijk om contact op te nemen met de schoolgezondheidszorg. Op werkdagen kan dit telefonisch via 0800-2854070
Ouders kunnen ook zelf het initiatief nemen tot een gesprek met
(optie 2). Kijk ook op de website www.cjgdenhaag.nl voor meer
SMW-er of IB-er.
informatie over de taken en werkzaamheden van de schoolgezondheidszorg/Jeugdgezondheidszorg.
13 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
6 De ouders U kunt op veel manieren meedenken en meewerken op onze school. Door zelf actief te zijn, kunt u uw betrokkenheid tonen voor het onderwijs aan uw kind. De ouders bepalen samen met het team de sfeer op school. Ouderparticipatie
Dat is voor u gemakkelijker en duidelijker. U weet precies waar u aan
Ouders kunnen zich onder meer op de volgende manieren inzetten:
toe bent. In de acht jaar basisonderwijs is er slechts één uitzonde-
• groepsouder in de klas
ring: de werkweek van uw kind in groep 7 óf 8 brengen wij deels in
• begeleider van een leesgroepje
rekening.
• oefenen van tafels van vermenigvuldiging • begeleider in de mediatheek
Uit de ouderbijdrage worden tal van activiteiten bekostigd:
• assistent tijdens sportdagen, theater- of museumbezoek, school-
• op CMS De Abeel wordt vakonderwijs gegeven door een aantal
feesten, wandelingen, schoolreis enz.
vakleerkrachten (handvaardigheid, muzikale vorming en gym-
• overblijfouder
nastiek). Zonder uw ouderbijdrage zou dit slechts in beperkte
• het verzorgen van (gast)lessen voor bijvoorbeeld cultuur en/of
mate mogelijk zijn
techniek
• CMS De Abeel werkt met een continurooster. Dit betekent dat
• uitvoeren van klusjes in school.
alle kinderen overblijven. Met uw ouderbijdrage betaalt u mee
Inlichtingen over de ouderparticipatie en veel andere zaken krijgt u
aan de overblijf- en pleinwachtkosten
tijdens de kennismakingsavond die aan het begin van het school-
• kinderen op CMS De Abeel brengen geregeld bezoeken aan
jaar plaatsvindt. Het is van groot belang dat u aanwezig bent omdat
het museum of het theater zonder dat hiervoor aan de ouders
u die avond (nader) kennis maakt met de leerkracht(en), de ouders/
extra kosten in rekening worden gebracht
verzorgers van medeleerlingen, de plannen voor het komende
• ditzelfde geldt voor de schoolreisjes en excursies
schooljaar, enz. Ook kunt u die avond antwoord krijgen op uw
• een deel van de ouderbijdrage wordt besteed aan het vieren
vragen.
van de christelijke en andere feesten en activiteiten ( Sinter klaas, kerstfeest, paasontbijt, themafeest, sportdagen e.d.)
Groepsouders
• een bijdrage aan de kosten van het lidmaatschap van de
Veel groepen hebben twee of drie groepsouders. Hun taken zijn o.a.:
Nederlandse Montessori Vereniging
• communicatie tussen ouders en school bevorderen
• een bijdrage aan de kosten voor het beheer van de website
• ouderactiviteiten voor de groep of de bouw coördineren
• uit de reguliere ouderbijdrage worden de additionele kosten
• assisteren bij diverse activiteiten zoals sinterklaasfeest, kerstfeest
van de tweejaarlijkse werkweek voor groep 7 en 8 betaald.
en sportdag, afscheidsfeest tweede- en vijfde-groepers, enz.
Vanuit de reguliere ouderbijdrage worden de kosten voor de tien begeleiders (één begeleider per tien kinderen)
Ouderbijdrage
betaald en de bijkomende kosten voor materialen, versnape-
De (vrijwillige) ouderbijdrage voor dit schooljaar bedraagt € 305,00
ringen, fruit e.d. In het schooljaar 2016-2017 gaan we weer
per kind. Vanaf het vierde kind op de school wordt geen ouderbij-
naar Wilhelminaoord.
drage in rekening gebracht. De school volgt het beleid van de overkoepelende stichting (MZH) van onze school om 2½ % prijsindexatie per kalenderjaar door te berekenen. De ouderbijdrage wordt in tien maandelijkse termijnen automatisch geïnd door de financiële administratie van de stichting. Indien gewenst kunt u het bedrag ook in
Uit bovenstaande blijkt dat de ouderbijdrage wel een vrijwillige,
één termijn voldoen.
doch geen vrijblijvende zaak is. Ook afgelopen schooljaar heeft
Om misverstanden te voorkomen over de hoogte van het bedrag is
een aantal ouders gebruik kunnen maken van de regeling van de
het goed op te merken dat de school een all-in tarief hanteert. Wij
gemeente Den Haag in het kader van de Ooievaarspas.
werken dus niet met ‘strippenkaarten’ bij het overblijven en wij vra-
De besteding van de ouderbijdrage wordt als onderdeel van de
gen ook geen extra bijdrage voor schoolreizen, excursies of andere
totale begroting gedetailleerd aan de Medezeggenschapsraad
activiteiten.
toegelicht. Met vragen over de ouderbijdrage kunt u zich wenden tot de directie.
14 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
6 De ouders
Verzekeringen De kinderen zijn tijdens uitstapjes en schoolreizen/kampen verzekerd. Tijdens schooltijd zijn de kinderen collectief voor ongevallen verzekerd. Daarnaast is het aan te bevelen om als ouder een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Wanneer een leerling onder schooltijd een externe instantie bezoekt, bijvoorbeeld een dyslexietraining, zijn de ouders/verzorgers zelf verantwoordelijk voor de begeleiding van hun kind. Alleen als ouders schriftelijk toestemming geven en verklaren zelf verantwoordelijk te zijn, mogen kinderen zonder volwassene op pad. Sponsoring Het beleid van de school is er vooralsnog niet op gericht gebruik te maken van sponsoring met een permanent karakter. In incidentele gevallen zal ter financiering van bijzondere activiteiten zo nodig gebruik worden gemaakt van lokale sponsors. De verlangde tegenprestatie mag de school niet in gevaar brengen op het gebied van objectiviteit, geloofwaardigheid, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid. Tevens mag het niet in strijd zijn met de pedagogische en onderwijskundige taak en doelstelling van de school. Een en ander is vastgelegd in een sponsorbeleid dat door het bestuur is opgesteld conform de richtlijnen van het Ministerie van Onderwijs. Medezeggenschapsraad De Wet Medezeggenschap Onderwijs (WMO) verplicht iedere school een medezeggenschapsraad (MR) in te stellen. In het basisonderwijs zitten zowel ouders als leerkrachten in de raad. De rechten en plichten zijn in de wet vastgelegd. De MR is bevoegd alle aangelegenheden de school betreffende te bespreken. Belangrijke beslissingen die het schoolbestuur wil nemen, moeten vooraf voor advies
Omdat CMS De Abeel gefuseerd is met een viertal andere
of instemming worden voorgelegd. Verder moet de raad ervoor
montessorischolen is een Gemeenschappelijke Medezeggenschaps-
zorgen dat iedereen binnen de schoolgemeenschap zijn belangen
raad (GMR) in het leven geroepen. Hierin participeert vanuit elke
naar voren kan brengen.
MR een teamlid en een vertegenwoordiger van de ouders. De GMR heeft als gesprekspartner het bestuur van de stichting MZH en behartigt zaken op bovenschools niveau. Voor de MR, die zich met zaken op schoolniveau bezig houdt, is de directeur van CMS De Abeel de gesprekspartner. Onze medezeggenschapsraad bestaat uit drie ouders en drie teamleden (de ouder- en teamgeleding). De MR wil goede en open contacten onderhouden met het bestuur, de directie, ouders en personeel. Op de website heeft de MR een eigen pagina onder het kopje ‘onze school’. Ouders en teamleden kunnen MR-vergaderingen als toehoorder bijwonen. Indien u van deze mogelijkheid gebruik wilt maken, kunt u zich wenden tot de voorzitter Pieter Janssen.
15 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
6 De ouders
Klachtenregeling Wij proberen als school zo goed als mogelijk met u te communice-
Vertrouwenspersoon
GCBO
ren. Toch kan het voorkomen dat u als ouder/verzorger een klacht
Wietske Verkuyl
o.v.v. LKC-VBS
heeft. Klachten kunnen bijvoorbeeld gaan over: de begeleiding
[email protected]
Postbus 82324 2508 EH Den Haag
van kinderen, strafmaatregelen, de schoolorganisatie, agressie en pesten. Wij gaan ervan uit dat, indien u een klacht heeft, deze bij voorkeur in goed overleg tussen betrokkenen wordt opgelost. Wanneer
Contactpersoon Juf Thea Cosman
Tel.: 070-3861697
[email protected]
[email protected]
dit niet lukt, kunnen ouders de schoolleiding aanspreken. De schoolleiding zal in overleg met de betrokken groepsleerkracht en
Ook de overheid speelt in op thema’s als geweld, onverdraagzaam-
de ouders proberen tot een oplossing te komen. Pas wanneer dit
heid en extremisme. Wordt u binnen of in relatie tot de school ge-
niets oplevert, kunt u een beroep doen op de klachtenregeling.
confronteerd met dergelijke signalen dan kunt u contact opnemen met één van de vertrouwensinspecteurs. Deze zal dan met u bezien
In de klachtenregeling wordt gesproken over een contactpersoon,
op welke manier u hier zorgvuldig mee om kunt gaan.
een vertrouwenspersoon en een onafhankelijke klachtencommissie. Het bestuur heeft een contactpersoon: Thea Cosman
Meldpunt vertrouwensinspecteurs
(leerkracht bovenbouw) en een vertrouwenspersoon: Wietske
Tel.: 0900 - 1113111
Verkuyl (ouder op onze school) aangesteld bij wie ouders en
(tijdens kantooruren en tegen lokaal tarief )
kinderen terecht kunnen bij het vermoeden van of klachten over o.a. seksuele intimidatie, agressie en geweld. In eerste instantie kan men terecht bij het teamlid dat de rol van contactpersoon
De commissie zal na bepaalde tijd aangeven of uw klacht (on)ge-
vervult. De scholen onder het bestuur van de Stichting Montes-
grond is. Als de klacht gegrond is, gaat de uitspraak meestal verge-
sori Onderwijs Zuid-Holland zijn aangesloten bij de Landelijke
zeld van een advies aan het schoolbestuur hoe uw klacht opgelost
Klachtencommissie voor het Algemeen Bijzonder Onderwijs (LKC).
kan worden en/of een herhaling in de toekomst kan worden voorko-
De LKC valt onder de Stichting Geschillen Commissies Bijzonder
men. Binnen vier weken na de datum van ontvangst van het advies
Onderwijs (GCBO).
van de commissie moet het bestuur u melden of het zich kan vinden in de uitspraak en welke maatregelen het gaat nemen. Een uitspraak
Bij de behandeling van een klacht kunt u zich door een persoon
van een klachtencommissie is dus een advies aan het schoolbestuur.
naar eigen keuze laten bijstaan. Zo kan de vertrouwenspersoon u
Deze procedure heeft als voordeel dat u als klager op een betrek-
bijstaan door voorlichting over de procedure te geven of door u
kelijk snelle, gemakkelijke en goedkope wijze een uitspraak krijgt
te helpen bij het formuleren van een klacht. Voor informatie over
waarmee u en de school weer samen verder kunnen. Een nadeel is
hoe u een klacht kunt indienen en over de gang van zaken daarna,
dat het om een eenmalige uitspraak gaat en dat deze niet wettelijk
kunt u tevens bij (het secretariaat) van de landelijke klachtencom-
kan worden afgedwongen. Wilt u wel een bindende uitspraak, dan
missie terecht. Uw klacht wordt altijd vertrouwelijk behandeld.
bent u op een procedure voor de rechter aangewezen.
Wel is het noodzakelijk dat ook degene tot wie u uw klacht richt, bijvoorbeeld de leerkracht of de schoolleiding, gehoord wordt. U
Behandeling van klachten over seksuele intimidatie kan ook een
krijgt ook de gelegenheid om uw klacht voor de commissie toe te
taak van de klachtencommissie zijn. Als het om (het vermoeden van)
lichten. U kunt zich daarbij echter ook laten bijstaan door iemand
een zedenmisdrijf gaat begaan door een aan de school verbonden
van uw keuze of de vertrouwenspersoon.
volwassene tegen een leerling, moet het schoolbestuur na overleg met de vertrouwensinspecteur van de Inspectie van het Onderwijs aangifte doen bij de politie.
16 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
7 Schoolregelingen
Het begin van de schooldag Elke schooldag gaan er tussen kwart over acht en half negen ongeveer 400 personen (kinderen en volwassenen) het schoolgebouw in (en gedeeltelijk ook weer eruit). Om dit drukke verkeer goed te laten verlopen is het belangrijk dat u met het volgende rekening houdt: 8.00 uur Het hek van het schoolplein en het hek van het fietsenhok gaan open. 8.15 uur De schooldeur aan het plein gaat open. Begroeting door de directeur of een teamlid. Kinderen mogen naar binnen of spelen nog even op het plein. Begroeting bij de deur van het klaslokaal door de eigen leerkracht. 8.25 uur De eerste bel gaat. Alle kinderen moeten binnen zijn. Bij de kleuters verlaten de ouders het lokaal. Belangrijke regels voor ouders en verzorgers 8.30 uur De tweede bel gaat. De lessen beginnen en de ouders
• Om 8.45 uur gaat het hek dicht maar niet op slot. Onder schooltijd
verlaten de school.
kunt u aanbellen bij de voordeur. • Honden zijn niet toegestaan op het schoolplein en in de school. • Op het plein mag niet gefietst worden en mogen stepjes, skate- boards, waveboards, longboards en space scooters niet gebruikt
Schooltijden
worden. • In verband met de beperkte ruimte moeten kinderen van midden- en bovenbouw buiten opgewacht worden.
onderbouw groep 1 en 2 en middenbouw groep 3 en 4:
• Fietsen staan in het fietsenhok. In verband met de beperkte
maandag 8.30 - 14.50 uur
ruimte kunnen daar alleen fietsen staan van leerlingen die verder
dinsdag 8.30 - 14.50 uur
dan één kilometer van school wonen.
woensdag 8.30 - 12.15 uur
• Denkt u aan de veiligheid van anderen bij het parkeren van uw
donderdag 8.30 - 14.50 uur
auto of fiets.
vrijdag 8.30 - 12.00 uur
• Tussen 8.45 en 14.45 uur is de fietsenstalling gesloten. Voor het tussentijds wegzetten of ophalen van een fiets kunt u de sleutel
middenbouw groep 5 en bovenbouw groep 6, 7 en 8:
halen bij de conciërge.
maandag 8.30 - 14.50 uur dinsdag 8.30 - 14.50 uur woensdag 8.30 - 12.15 uur donderdag 8.30 - 14.50 uur vrijdag 8.30 - 14.50 uur
17 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
7 Schoolregelingen
Overblijven Tussen de middag blijven alle kinderen over. De middagpauze duurt vijftig minuten. De kosten voor het overblijven worden voldaan via de ouderbijdrage. De overblijftijd is als volgt ingedeeld: Onderbouw 11.40 - 12.00 uur: spelen 12.00 - 12.30 uur: eten Middenbouw en bovenbouw 12.00 - 12.25 uur: eten 12.25 - 12.50 uur: spelen In het kader van het ‘maatjesproject’ spelen in de tweede pauze twee middenbouwklassen samen met twee bovenbouwklassen buiten. Op deze manier hebben we meer verbinding weten te leggen tussen de twee bouwen (leerlingen én leerkrachten die ook eens met andere collega’s kunnen spelen dan wel lunchen). In de onderbouw eten de kinderen onder toezicht van betaalde krachten en spelen ze buiten onder toezicht van de leerkrachten.
Voor- en naschoolse opvang
In de midden- en bovenbouw eten de kinderen onder toezicht van
CMS De Abeel heeft hiervoor twee contracten afgesloten name-
hun leerkracht en spelen ze buiten onder toezicht van betaalde
lijk met DAK kindercentra en Stichting Kinderopvang 2Samen. We
krachten. De kinderen kunnen het schoolplein niet verlaten.
delen ons gebouw met 2Giraffen. Zij bieden kinderopvang van 0-12 jaar vanuit de montessorigedachte.
Voor het eten worden de tafels gedekt met placemats. Wilt u daar-
Ouders die gebruik willen maken van kinderopvang dienen zelf
om zorgen voor een placemat met daarop de naam van uw kind?
contact op te nemen met genoemde (of andere) organisaties.
Deze placemats blijven op school. Vanwege nieuwe inzichten op het gebied van de mondhygiëne is het groepsgewijs tandenpoetsen
Schoolmelk
afgeschaft. Kinderen die wel hun tanden willen poetsen worden
Campina levert eenmaal per week verse melk af op school die
daartoe uiteraard in de gelegenheid gesteld.
koel wordt bewaard. Op het aanmeldingsformulier voor de schoolmelk kunt u invullen of uw kind één of twee keer per dag melk wil drinken. Campina regelt de betaling. U betaalt dus niet via school. Als er niet of te laat wordt betaald, stopt de levering. De eerste twee dagen na elke schoolvakantie is er nog geen schoolmelk, maar wel chocolademelk en yogidrink. Snoep Wij proberen het snoepen op school zoveel mogelijk te beperken. Geef uw kind liever geen snoep, zoete koek, e.d. mee, ook niet in de lunchtrommels. Op hun verjaardag trakteren de kinderen hun klasgenootjes en een aantal teamleden. Wij adviseren ‘gezonde’ traktaties. Trakteer in ieder geval niet overdadig. Schoolverzuim Als uw kind ziek is of om een andere reden verzuimt, dient u dit vóór 8.30 uur ‘s morgens telefonisch door te geven.
18 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
7 Schoolregelingen
Veiligheid Ten behoeve van de veiligheid van de kinderen, personeel en parti-
Bureau Leerlingzaken van de gemeente Den Haag controleert of
ciperende ouders is op school een ontruimingsplan aanwezig. In dit
de regels goed worden nageleefd. Als ouders hun kind toch van
plan zijn de taken van de bedrijfshulpverleners (BHV’ers) beschreven
school weghouden, ligt de verantwoordelijkheid bij de ouders.
en vluchtroutes en verdere maatregelen aangegeven. Minimaal
Ongeoorloofd verzuim wordt gemeld aan de leerplichtambtenaar
twee keer per jaar vindt er een oefening plaats. De school telt acht
van de gemeente. Er worden regelmatig controles uitgevoerd door
gediplomeerde BHV’ers die jaarlijks worden bijgeschoold.
leerplichtambtenaren die rond vakanties scholen bezoeken om een hoofdelijke controle uit te voeren om het zogenaamde luxeverzuim
Verlofregelingen
tegen te gaan.
Uw kind mag niet zonder toestemming van de directeur van school wegblijven. U dient verlof altijd vooraf schriftelijk aan te vragen
Volgens de leerplichtwet is verzuim in de volgende gevallen
bij de directeur. Daarvoor kunt u een formulier aanvragen bij de
geoorloofd:
administratie of bij de directeur. Afhankelijk van de reden bepaalt de
• als het kind wegens ziekte niet naar school kan gaan
directeur of het volgens de Leerplichtwet geoorloofd of ongeoor-
• als er sprake is van godsdienstplichten
loofd verzuim betreft.
• bij een verhuizing • bij een huwelijk in de familie
Bij ongeoorloofd verzuim mag de directeur geen toestemming
• bij een 12½- 25-, 40- of 50-jarig huwelijks- of ambtsjubileum van
verlenen. CMS De Abeel houdt zich strikt aan de wettelijke kaders
directe familie (één dag)
en neemt indien noodzakelijk contact op met Bureau Leerlingzaken
• bij overlijden of ernstige ziekte in de familie.
van de gemeente Den Haag. Eerst boeken en dan verlof vragen is niet de juiste volgorde en kan leiden tot onaangename
Geen verlof wordt gegeven voor:
verrassingen.
• een vakantie onder schooltijd • vertrek naar een vakantiebestemming vóór de verkeersdrukte • sportevenementen buiten schoolverband • concerten en andere culturele manifestaties • een lang weekend. Meer informatie hierover is te lezen op de website van de gemeente.
19 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
8 Informatievoorziening We vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt over wat er op school gebeurt. Dat doen we op verschillende manieren.
Website
Kinderen van gescheiden ouders
Het adres van onze website is: www.montessori-cms.nl. We verstrek-
Iedere ouder heeft recht op informatie van de school over haar of
ken daarop informatie over onze school aan iedereen die geïnte-
zijn kind. Dat is het uitgangspunt van onze school. Voor ouders die
resseerd is. We richten ons zowel op iedereen die verbonden is met
met elkaar getrouwd zijn of samenwonen en die het gezag over hun
onze school als op mensen die op zoek zijn naar een school voor
kinderen hebben, verkiezen we de meest voor hand liggende oplos-
hun kind(eren) en belangstelling hebben voor montessorionderwijs.
sing. Zij krijgen steeds gezamenlijk alle informatie over hun kind.
Op de site is ook recente informatie te vinden over actuele gebeurtenissen in en rond de school.
Voor ouders die gescheiden zijn, die niet meer bij elkaar wonen en
Foto’s, tekeningen en teksten op de website van CMS De Abeel
die beiden het gezag hebben, ligt het niet anders. Zij hebben allebei
dienen te voldoen aan de volgende regels:
recht op alle informatie over hun kind. Beide ouders dienen dan wel
• adressen en telefoonnummers van kinderen worden niet vermeld
hun verschillende (email)adressen kenbaar te maken aan de admi-
• als er foto’s zijn opgenomen met daarop één of meer kinderen dan
nistratie en directie van de school. Voor een ouderavond krijgen
is de bijgaande tekst van algemene aard
beide ouders een uitnodiging voor een gezamenlijk gesprek.
• de teksten mogen wel voornamen, maar geen achternamen van
Er zijn echter wel verschillen die door wetgeving worden bepaald.
kinderen bevatten.
De ene ouder heeft recht op meer informatie dan de andere. Een enkeling heeft helemaal geen recht op informatie. Dat heeft te
Emailworks
maken met de wettelijke hoedanigheid waarin de ouders verkeren.
Emailworks is een systeem om op een makkelijke manier contact
Indien u vragen heeft over dit onderwerp kunt u contact opnemen
tussen ouders en school te onderhouden. Ouders vullen zelf hun
met de directie. Complexe vraagstukken zullen wij doorspelen naar
contactgegevens in en houden deze bij. Wat voorheen op gekopi-
de juristen van de Vereniging Bijzondere Scholen (VBS) in Den Haag
eerde briefjes mee naar huis ging (en vaak niet aankwam), komt nu
voor advies.
rechtstreeks in uw email postvak(ken). U kunt zoveel adressen invullen als u wilt. Via de link rechtsonder op de website komt u op de
Voogden hebben hetzelfde recht op informatie als ouders met
startpagina waar u de eerste keer inlogt met gegevens die u van de
gezag. Grootouders of andere familieleden hebben geen wettelijk
leerkracht ontvangt. Vervolgens maakt u uw eigen wachtwoord aan.
recht op informatie.
Onthoud dit goed zodat u uw gegevens up to date kunt houden.
Privacy Ouders die bezwaar hebben tegen het publiceren van foto’s en of andere verwijzingen naar hun kind(eren), dienen dit middels een geschreven en ondertekende verklaring aan de directie van de school kenbaar te maken. De directie en degenen die de site onderhouden, zorgen ervoor dat er bij nieuwe publicaties rekening gehouden wordt met deze bezwaren. Ouders kunnen hun bezwaar ook weer herroepen. Bij vermelding van persoonlijke gegevens van hen die bij de school zijn betrokken, wordt volstaan met de voornaam; adresgegevens van personeel en/of kinderen worden niet gepubliceerd. Bij publicatie van informatie tegen de afgesproken regels en privacy wensen in, kan de betrokkene altijd schriftelijk bezwaar maken en dit via e-mail en/of brief aan de directie kenbaar maken. De informatie zal dan zo snel mogelijk verwijderd worden.
20 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
9 Schoolregels We hebben respect voor elkaar en zorgen er voor dat iedereen zich veilig voelt. Deze regel geldt voor iedereen die bij CMS De Abeel betrokken is.
De hoofdregels 1. We zijn zorgzaam voor elkaar, voor onze en andermans spullen en voor onze omgeving. 2. We luisteren naar elkaar en laten elkaar uitpraten. 3. We pesten niet. 4. Problemen lossen we pratend op. 5. We zijn eerlijk. 6. We zijn beleefd en groeten elkaar. 7. Op de gang zijn we rustig. 8. We houden ons aan de schooltijden. 9. Daar waar dat kan, helpen we elkaar. 10. We vloeken niet en we gebruiken geen grove taal.
U wordt als ouders/verzorgers geacht op de hoogte te zijn van de regels die voor de kinderen gelden. Wij verwachten ook van u dat u de schoolregels onderschrijft en dat u, waar mogelijk, meewerkt aan de naleving ervan. Daarnaast gaan wij er vanuit dat u de inhoud en de uitgangspunten van de school, zoals beschreven in deze schoolgids, onderschrijft. Dat betekent onder andere dat alle kinderen meedoen aan onze school- en groepsactiviteiten. We voeren een actief omgangsbeleid op onze school, waarin ook een pestprotocol is opgenomen (zie pagina 5). De aandacht voor de omgangsregels en het pestprotocol staan continu op onze agenda.
21 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
10 Huishoudelijke regels Op een school waar elke dag 300 kinderen en hun leerkrachten rondlopen is het handig om duidelijke afspraken te hebben.
Sloffen
Kleding/hygiëne/hoofdluis
Omdat we een groen avontuurlijk schoolplein hebben, dragen de
• De kinderen van de onderbouw krijgen gymles in hun ondergoed
kinderen van alle bouwen sloffen in de klas.
en op hun blote voeten. • Voor de kinderen van de midden- en bovenbouw gelden
Speelgoed/mobiele telefoons/spelcomputers/geld
de volgende regels:
• Laat speelgoed thuis om te voorkomen dat het zoekraakt of stuk
- T-shirt met korte mouwtjes (dus geen haltershirtjes of hemdjes)
gaat. Een aantal keren per jaar maken we een uitzondering op
- Korte sportbroek (geen lange leggings o.i.d.)
deze regel. Bijvoorbeeld de dag na Sinterklaas of op speelgoed
- Turnpakje of balletpakje is toegestaan
ochtenden of -middagen.
- Schone (binnen) sportschoenen. Zwarte zolen zijn niet
• Mobiele telefoons mogen mee naar school. In de school moet de
toegestaan
telefoon uitgeschakeld zijn. (Dus uit/aan op het plein om 8.25 uur
- Handdoek. Na de gymles is douchen verplicht voor
en 15.00 uur.) In uitzonderlijke situaties kan hier in overleg met de
de bovenbouw
leerkracht van afgeweken worden. De school kan niet aansprake-
- Het gebruik van deodorant in spuitbussen is niet toegestaan.
lijk gesteld worden bij verlies en/of diefstal.
Het soms overdadig gebruik van 25 spuitbussen in een kleedka-
• Geen geld mee naar school zonder een speciaal schoolgericht
mer veroorzaakt overlast.
doel. In uitzonderlijke situaties kan hier in overleg met de leer-
• Alleen in de bovenbouw is licht make-up gebruik toegestaan.
kracht van afgeweken worden. De school kan niet aansprakelijk
Make-up attributen zijn niet toegestaan.
gesteld worden bij verlies en/of diefstal.
• Uw kind wordt geregeld gecontroleerd op hoofdluis. Indien bij
• Stepjes, skateboards, waveboards, longboards en space- scooters
uw kind hoofdluis en/of neten worden geconstateerd, wordt u per
worden in de school onder de trap gestald. Ze mogen niet op het
email op de hoogte gesteld. Wij gaan ervan uit dat u direct maat-
schoolplein worden gebruikt.
regelen treft om verspreiding van hoofdluis bij andere kinderen te
• Skeelers aan/uit bij de schooldeur.
voorkomen. Kammen, kammen, kammen!
Eten/drinken/traktaties • Het meegebrachte eten zelf opeten en geen priklimonade mee
School– en pleinregels
naar school.
• Brengt u uw kind s.v.p. op tijd (voor 8.25 uur) naar school en
• Geen lolly’s en kauwgom mee naar school, ook niet bij traktaties.
verlaat u zelf uiterlijk om 8.30 uur de klas (school).
• Wij proberen het snoepen op school zoveel mogelijk te beperken.
• Een kwartier voor en na schooltijd zijn balspelen niet
Geef uw kind liever geen snoep of koek mee naar school, ook niet
toegestaan en mag er niet geklommen worden op de caravan.
in de lunchtrommels. Kies dan liever voor wat fruit.
• Geen fietsen op het plein.
• Op hun verjaardag mogen de kinderen trakteren. Wij adviseren
• Honden blijven buiten de hekken.
‘gezonde’ traktaties. Trakteert u in ieder geval niet overdadig.
• Roken op het schoolplein is niet toegestaan. • In de school wordt rustig gelopen en rechts gehouden in het trappenhuis.
22 Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016
Abeelstraat 30 2565 XP Den Haag T 070 360 70 53 E
[email protected] I www.montessori-cms.nl
Colofon Fotografie Dirk Verwoerd Eric van Nieuwland Concept, art direction en vormgeving Imarcom
Christelijke Montessorischool De Abeel Den Haag | Schoolgids 2015 – 2016