Wonen in kantoren, werkt dat?
De lettergrootte voor bijschriften is 12
Erik Cremers – Adviseur Duurzame Leefomgeving
Inleiding DGMR heeft uitgebreide ervaring renovaties en herbestemmingen Advisering van vele aspecten, waaronder: bouwfysica / akoestiek / duurzaamheid / brandveiligheid
2/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Huidige stand kantorenmarkt • Leegstand kantoren: 7,4 miljoen m2 (eind 2012, bron: Rijksoverheid)
• Bijna 16 procent van de Nederlandse kantoren te koop of te huur (eind 2012, bron: makelaarsvereniging NVM Business)
3/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Kansrijk / kansarm vastgoed Kansrijk ( , ±1 miljoen m2) Goede bereikbaarheid (intercity-stations) Aanwezigheid voorzieningen
Allure kantoor Duurzaamheid
Kanshebbend ( , ±4 miljoen m2) Secundaire lokatie Weinig allure kantoor
Flexibel/ optimalisatie mogelijk
Kansarm ( , ±2 miljoen m2) Ontbreken voorzieningen Karakterloos kantoor Bron: DTZ Zadelhoff 4/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Langdurige leegstand
Kansrijk / kansarm vastgoed Kansrijk ( , ±1 miljoen m2) Goede bereikbaarheid (intercity-stations) Aanwezigheid voorzieningen
Allure kantoor Duurzaamheid
Kanshebbend ( , ±4 miljoen m2) Secundaire lokatie Weinig allure kantoor
Flexibel/ optimalisatie mogelijk
Kansarm ( , ±2 miljoen m2) Ontbreken voorzieningen Karakterloos kantoor Bron: DTZ Zadelhoff 4/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Langdurige leegstand
Kansrijk / kansarm vastgoed kansrijk: uitzicht op toekomstig verhuur als kantoor
A-locatie (binnensteden, zuid-as)
kanshebbend: beperkt uitzicht op verhuur als kantoor, renovatie vergroot kansen
5/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
B-locatie C-locatie
kansarm: weinig uitzicht op toekomstig verhuur als kantoor
Trends woningmarkt Weinig doorstroming woningmarkt Woningvraag: • jongeren en studenten • starters • senioren Woningbehoefte in stedelijke omgeving nabij voorzieningen/openbaar vervoer
6/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Kansrijk / kansarm vastgoed binnensteden
studentensteden, nabij hogeschool of universiteit
karakteristieke kantoorgebouwen aantrekkelijk voor wonen in het top-segment
aantrekkelijke woonruimte voor studenten en jongeren (behoud van ‘young potentials’)
A-locatie (binnensteden, zuid-as) (nabij) woongebieden kantoren uit jaren ‘50 – ‘80 vaak goed geschikt voor woningen (indelingsvrijheid en uitbreidingsmogelijkheden 7/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
B-locatie C-locatie
levendigheid in de stad / mix van functies
Is transformatie een oplossing? Randvoorwaarden voor transformatie: • Is de locatie kansrijk ? • Behoefte lokale woningmarkt ?
• Is het gebouw geschikt ? • Zijn de betrokkenen enthousiast ? Welke ingrepen zijn noodzakelijk (eisen en wensen) ?
8/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Transformatie in regelgeving en praktijk Regelgeving (en ambitie) • Bestemmingsplan
• Bouwbesluit • Gewenst kwaliteitsniveau Praktische tips en aandachtspunten
9/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Regelgeving bij transformatie - Bestemmingsplan Wijziging bestemmingsplan -> Wet geluidhinder (geluidsgevoelige functies)
lage geluidsbelasting
hoge geluidsbelasting
≤ 48 dB
gemeentelijk beleid
> 63 dB (stedelijk) > 58 dB (niet stedelijk)
geen maatregelen nodig
hogere grenswaarden + eis voor o.a. geluidsluwe gevel
geluidsreducerende maatregelen nodig (bijv. : 2e huidgevel, loggia)
Tijdelijke ontheffing bestemmingsplan (maximaal 5 jaar) -> geen toetsing Wet geluidhinder
10/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Regelgeving bij transformatie - Bouwbesluit 2012 Eisen voor veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en duurzaamheid: 1. Functieverandering -> bestaande bouw eisen voor nieuwe functie 2. Verbouw -> verbouwvoorschriften te verbouwen onderdelen
laag kwaliteitsniveau
hoog kwaliteitsniveau
‘bestaande bouw’ Bouwbesluit 2012
verbouwvoorschriften Bouwbesluit 2012
‘nieuwbouw’ Bouwbesluit 2012
absoluut minimum niveau
meestal: rechtens verkregen niveau met ‘bestaande bouw’ als ondergrens en ‘nieuwbouw’ als bovengrens
nieuwbouw eisen
11/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Regelgeving bij transformatie - Bouwbesluit 2012 Eisen voor veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid en duurzaamheid: 1. Functieverandering -> bestaande bouw eisen voor nieuwe functie Gewenst kwaliteitsniveau van klant / 2. Verbouw -> verbouwvoorschriften te verbouwen onderdelen
(woon)consument ?
laag kwaliteitsniveau
hoog kwaliteitsniveau
‘bestaande bouw’ Bouwbesluit 2012
verbouwvoorschriften Bouwbesluit 2012
‘nieuwbouw’ Bouwbesluit 2012
absoluut minimum niveau
meestal: rechtens verkregen niveau met ‘bestaande bouw’ als ondergrens en ‘nieuwbouw’ als bovengrens
nieuwbouw eisen
11/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
bouwkundig
isolatie gebouwschil daglicht + zonwering (indien nodig) te openen ramen afweging buitenruimte geluidsisolatie (intern en extern)
installatie
Ambitie: comfort en duurzaam ?
ventilatie + verwarming efficiënte verlichting indien mogelijk: duurzame opwekking / aansluiten op omgeving
12/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Praktijkvoorbeelden
Martha Flora, Den Haag (wonen)
Micasa, Den Haag (begeleid wonen)
Douanegebouw, Rotterdam (hotel)
OLV-straat, Eindhoven (studentenhuisvesting)
13/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Indeling + inpassing natte ruimten
14/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Ventilatie
14 dm3/s
14 dm3/s
24 dm3/s
24 dm3/s
mechanische afvoer
15/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Ventilatie 14 dm3/s
24 dm3/s
24 dm3/s 14 dm3/s
14 dm3/s
24 dm3/s 14 dm3/s
24 dm3/s
mechanische afvoer
16/23
natuurlijke toevoer
Wonen in kantoren, werkt dat?
Geluidsisolatie wanden
250 mm
290 mm
bestaande wand
17/23
bestaande wand met voorzetwand
Wonen in kantoren, werkt dat?
210 mm
nieuwe wand
Geluidsisolatie: aansluiting wand met gevel
Rw = 34 dB
Geluidsisolatie: 5 dB lager dan Bouwbesluit-eis (nieuwbouw) 18/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Verbetering geluidsisolatie houten vloeren
voorzetwand verend opgelegde vloerelementen bestaand metselwerk
vrijdragend / verend aangebracht plafond + isolatie in vloer
Geluidsisolatie: 5 dB lager dan Bouwbesluit-eis (nieuwbouw) 19/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
Verbetering geluidsisolatie houten vloeren
voorzetwand verend opgelegde vloerelementen + isolatie in vloer
bestaand ‘historisch’ plafond bovenzijde voorzetwand afgeschuind
20/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
bestaand metselwerk
Het blijft maatwerk !
Enthousiasme van betrokkenen is vaak bepalend voor de kansen !
21/23
Wonen in kantoren, werkt dat?
lasten
baten
Wat levert het op?
transformatie naar woningen
leegstaand kantoor leegstaand kantoor
tijd
22/23
transformatie naar woningen
Wonen in kantoren, werkt dat?
Wonen in kantoren, ja dat werkt !
VRAGEN ?
23/23
Wonen in kantoren, werkt dat?