Wonen aan het water in Goes Klederdracht op de catwalk Sprookjesbos aan zee Tips voor thuiskoks

nr 3 | winter 2009-2010 ISSN 1877-7309

Wonen aan het water in Goes Klederdracht op de catwalk Sprookjesbos aan zee Tips voor thuiskoks • magazine over Zeeland • voor Zeeuwen en voor hen die dat willen worden •

Ivo Wennekes

Colofo� Zil�Zeelan� is een magazine over Zeeland voor Zeeuwen en voor hen die dat willen worden, naar een idee van de Zeeuwse woningcorporaties.

p.20

Verspreiding vindt plaats via de Volkskrant samen met Volkskrant magazine. Zil�Zeelan� verschijnt driemaal per jaar; in het voorjaar, de nazomer en in de winter. Redactieraad Eric de Ceuster, Woongoed Middelburg Antoine de Ceuster, Zeeuwland Robert de Ridder, Clavis Peter Oey, Management Support Zeeland Raquel Jimenez, Provincie Zeeland, adviserend lid Hoofd- en eindredactie Anja de Groene Uitgave

p.7

p.12

p.9

de Drvkkery | Podium, Middelburg Tekst Sonja Barentsen, Anja de Groene, Marga Haas, Inge Heuff, Margot Verhaagen, Elian van ’t Westeinde en Rebecca van Wittene Fotografie Paul Bergen, Roy Brandenburg, Marcelle Davidse, Gijs Haak, Manon Koopman, Jakolien van der Poel, Anda van Riet, Maaike Vergouwe/Zuijver, Ivo Wennekes, NuFormer Digital Media Ontwerp & vormgeving Iris Compiet en Karelien van IJsseldijk de Drvkkery | Podium Middelburg Druk Roto Smeets Etten Redactieadres de Drvkkery | Podium, Markt 51, 4331 LK Middelburg E-mail: [email protected] www.ziltzeeland.nl Foto voorkant: Jakolien van der Poel en Roy Brandenburg Foto achterkant:

Inhou� 3

Goes

6

Column Gert-Jan Hospers

7

Zeeuwse klederdrach�

9

Nieuwe Zeeuwe�

10

Interview: Annejet van der Zij�

12

Vlaanderen Vlakbij

14

Van kleuter tot studen�

16

Smakelijk ete�

18

Voor het werk naar Zeelan�

20

Wandelen in de Manteling

22

Innovatief bedrijf: Nuformer Digital Medi�

Ivo Wennekes ISSN: 1877-7309

foto: Paul Levitton

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever (en/of andere auteurs-

Mathilde of: Hoe een Zeeuws meisje een levend kunstwerk werd Muziektheaterproductie van theaterproductiehuis Zeelandi� Een voorstelling over Maria Theodora Mathilde de Doelder, geboren en getogen

rechthebbenden).

in Terneuzen, icoon van de Amsterdamse jetset in de jaren zeventig. Beter bekend als Mathilde Willink, derde echtgenote van schilder Carel Willink.

Zilt Zeeland wordt mede mogelijk gemaakt door een

Tot haar tragische dood in 1977 kwam ze regelmatig in de publiciteit door

subsidie van de provincie Zeeland.

haar opmerkelijke gedrag en uitspraken.

Tip!

Regie: Paula Bengels. Tekst en spel: Louis van Beek. Muziek: David Cantens.

Première 10 maart 2010. Zie voor speellijst www.theaterzeelandia.nl

GOES

De Korte Kerkstraat met de Grote Kerk

Compleet en compact

Goes: een stad van winkels, monumenten, singels langs het water met groene stadswallen. Het is met een inwoneraantal van rond de 37.000 een relatief kleine stad, maar tegelijk een plaats waar je echt alles vindt dat nodig is om er fijn te wonen. Werk, cultuur, een ziekenhuis, sport en natuur; de kleinschaligheid maakt Goes tot een mooie woonplaats. In vijf minuten fiets je naar de polders en mooie dorpjes in de buurt of naar het stadscentrum om een terrasje te pakken. Goes heeft alles, maar dan wel lekker compact.

tekst: Sonja Barentsen, foto’s: gemeente Goes, Drvkkery | Podium

Centraa� Dinsdag is dé dag om Goes te bezoeken. Het is markt en het centrum stroomt vol. Goes ligt centraal op Zuid-Beveland en door die ligging vervult het van oudsher een regionale functie. Omwonenden doen er boodschappen op de markt en gaan er aansluitend winkelen. De mix van grote winkelketens en kleine lokale winkels, maakt winkelen in Goes leuk en verrassend. Boekwinkels, veel modezaken en als middelpunt de gezellige Grote Markt met veel terrassen, restaurants en cafés.Vanuit Goes zit je zo in Antwerpen, Breda of Rotterdam en je rijdt net zo gemakkelijk naar het strand of de Oosterschelde.

Het oude stadshart van Goes staat vol monumenten, heeft een idyllische oude haven, een historisch stadhuis (met in de voormalige vleeshal een lunchroom) en de imposante Grote Kerk. De Grote kerk uit 1423 doet, mede doordat hij meerdere beuken heeft, haast buitenlands groots aan. Vooral wanneer je het gebouw vanaf de Grote Markt benadert, torent het boven je uit. De stadshaven van Goes is een prachtplek met een overdaad aan mooie panden en fraaie trapgevels langs de Bierkade en Grote kade. Het is dan ook een populaire passantenhaven voor toeristen.

Zil�Zeelan� 03/winter 2009-2010

3

Het centrum is de afgelopen jaren flink aangepakt; de restyling bevindt zich nu in de laatste fase. Deels zit de verandering in het uiterlijk: strakke, onopvallende straatinrichting zodat de mooie historische panden goed tot hun recht komen. Deels in het aanbod van woonruimte. Er moet in de binnenstad écht geleefd worden en dat betekent dat er voor alle leeftijdscategorieën woonruimte nodig is. Er komen binnenkort veel appartementen bij.

Wonen aan het wate�

Jachthaven in de binnenstad van Goes.

Aan de rand van de binnenstad wordt de nieuwe wijk waterstad Goese Schans ontwikkeld. In 2010 begint de verkoop van de eerste woningen. Het wordt een echte stadswijk aan het water met veel recreatiemogelijkheden en groen. Met stads aandoende panden: grachtenpanden, appartementen en meer. Met verschillende bouwstijlen van diverse architecten door elkaar heen. Geen grote tuinen, wel veel openbaar groen en mooie dakterrassen. Dat zorgt voor een echte binnenstadsfeer. Bijna alle woningen liggen aan het water zodat watersportliefhebbers hun boot voor de deur kunnen aanleggen. Via het Goese Sas, een kanaal dat een directe verbinding heeft met de Oosterschelde, vaar je zo naar een van de mooiste vaargebieden van Europa. De gunstige ligging van Goes zorgt ervoor dat je een pied-à-terre woning in waterstad Goese Schans kan combineren met een carrière in de Randstad. Veel mensen werken in Goes en omgeving. Bijna een kwart van de banen bevindt zich in de gezondheidszorg. Daarnaast werken veel mensen in de dienstensector, het onderwijs en de detailhandel.

Het wapen van Goes toont onder andere een witte gans, die afkomstig is van Zuid-Beveland.

Facts and figures Goes • aantal inwoners: ± 37.000 • bevolkingsgroei sinds 1990: 14,9% • grootste leeftijdsgroep: 35-44 jaar (14,9% van de bevolking) • aantal woningen in Goes: 16.600 • groei aantal woningen: 7,7 % (vergelijkbaar met landelijk gemiddelde) • gemiddelde WOZ-waarde: € 221.000 (€ 11.000 onder landelijk gemiddelde) • aantal nieuwe bedrijven 2000-2008: 600 • groei werkgelegenheid 2000-2008: 1,4% • werkgelegenheidsfunctie: 50,3% meer banen dan beroepsbevolking Bron: Gemeente Goes in Beeld 2009, De singel met op de achtergrond de Stenen Brug

4


een uitgave van Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland

Kom met de trein naar Zeeland

De Goese Golf

Genieten van een dagje uit in Zeeland begint met een ontspannen reis per trein. NS biedt u een NS-overgangsbewijs (maximaal 2 per adres). Hiermee kunt u met een 2e klas vervoerbewijs comfortabel en met extra beenruimte 1e klas reizen. Daarbij ontvangt u een Railrunner waarmee een kind van 4 t/m 11 jaar gratis met u mee kan reizen. Aanvragen van een NS-overgangsbewijs en Railrunner Tot uiterlijk 2 januari 2010 kunt u deze kaartjes

Ontspanning

aanvragen via:

Pal naast wat waterstad Goese Schans moet worden , ligt het groene recreatiegebied met de Hollandse Hoeve. Hier ga je met je kinderen naar de kinderboerderij en het zwembad. Aan de rand van de stad ligt golfbaan De Goese Golf met een 18 holes championship course met A-status en een 9 holes Par-3 baan. Je kunt er golfen met een weids uitzicht over de Zeeuwse polders. Een grote schouwburg de Mythe, poppodium 't Beest, een bioscoop, musea en galeries zorgen voor het cultuuraanbod. Vooral rond de Markt zitten veel gezellige terrassen. In Goes kun je ook goed op stap en als je bourgondisch bent ingesteld, is het er heerlijk toeven in de gezellige restaurants en eetcafés. Vlak bij Goes liggen, naast de Oosterschelde, nog veel andere natuur- en wandelgebieden waar je heerlijk kunt ontspannen zoals het 75 kilometer lange Kiekendiefpad. Met zo’n ideale mix van leven, werken en recreëren is Goes een ideale woonstad.

• de website www.ziltzeeland.nl waar u uw gegevens invult bij de NS actie • of door onderstaande bon in te vullen en op te sturen naar: de Drukkery | Podium, Markt 51, 4331 LK Middelburg U krijgt de kaartjes zo snel mogelijk thuisgestuurd. Het NS-overgangsbewijs en de Railrunner zijn te gebruiken t/m 28 februari 2010. Kijk op eropuit.nl voor leuke uitjes in Zeeland Ga mee

Ja, ik ontvang graag een NS Overgangsbewijs en Railrunner! (inzenden van de volledig ingevulde bon is mogelijk tot 2-1-2010)

naam: Dhr./Mevr.



adres: postcode + woonplaats: e-mailadres:

1. Hoe vaak heeft u de afgelopen 12 maanden met de trein in Nederland gereisd?  4 x per week of vaker  1 tot 3x per week Watertoren

 1 tot 3x per maand  6 tot 11 x per jaar  1 tot 5 x per jaar  afgelopen 12 maanden niet gereisd 2. Voor welk doeleinde maakte u de afgelopen 12 maanden vooral gebruik van de trein? (max.1 antwoord)  Woon / werk verkeer

 Zakelijke afspraak

 Studie / curcus / school / stage  winkelen  Prive (Bezoek familie, vrienden, kennissen)  Dagje uit  Niet van toepassing

 Anders, namelijk:

3. Had u de reis ook zonder aanbieding gemaakt?  Ja met de trein  Ja, met de auto  ja, met de bus  Nee

Grote Markt


5

Colum�

Nederland is meer dan de Randstad ‘Komende maandag vindt er om 8:45 uur in Den Haag een bijeenkomst plaats’. Altijd hetzelfde liedje: neem je als goedwillende Zeeuw, Tukker of Limburger de moeite om naar de Randstad te komen, dan moet je de avond ervoor al een hotel boeken om op tijd te zijn. Veel westerlingen hebben geen idee van afstanden en denken dat Nederland gelijk staat aan de Randstad. De periferie is prima, maar dan alleen als vakantiebestemming. Het lijkt er warempel op of de grootste provincialen in de Randstad wonen. Gelukkig beseft het kabinet sinds kort dat Nederland meer is dan de Randstad. Minister Van der Laan onderkent de krimpproblematiek van Zeeuws-Vlaanderen, Zuid-Limburg en Oost-Groningen. Hij heeft het beste met de regio’s voor, maar helaas doet hij ze weer af als recreatiegebied. Hij stelt: ‘Steeds meer mensen willen in de Randstad wonen – dat is ons huis. En het landelijk gebied? Dat is onze voor- en achtertuin’. Leuk bedacht, maar is het ook terecht? Alsof er in een tuin niet gewerkt zou moeten worden! Ongevraagd advies aan het kabinet: haal de Nota Spreiding van Rijksdiensten uit 1974 eens uit de kast. Het spreidingsbeleid leidde onder meer tot de verplaatsing van het CBS naar Heerlen, de Topografische Dienst naar Emmen en delen van de PTT naar Groningen – en gaf de regio’s daarmee een impuls. Waarom zou het Ministerie van Landbouw en Visserij niet naar Zeeland kunnen? Of VROM naar Zuid-Limburg? Alle reden voor overleg. Voorstel voor de eerste bijeenkomst: komende maandag, 8:45 uur in Enschede.

Gert-Jan Hospers

Weg met dat boerengoed, dacht Jaone uit Westkapelle toen ze 18 was. ’s Ochtends vroeg sloop ze als boerin het huis uit om terug te keren met een kop vol krullen en een in het geniep genaaide jurk. Moeder was not amused, maar zij ontdekte ‘op z’n burgers’ eindelijk wie ze was. Tussen 1945 en 1970 gooiden 23.000 Zeeuwse vrouwen hun rokken aan de kant, om zich te bevrijden van hun keurslijf. Wie wil weten hoe ze eruit zagen moet naar het museum want de enkeling die nog rondloopt in klederdracht is intussen zelf een bezienswaardigheid. Het Zeeuws Museum laat zien dat de streekdrachten van toen actueler zijn dan ooit. De oudste stukken in de collectie dateren van 1750, de nieuwste van vandaag.

Bijzonder hoogleraar city- en regiomarketing aan de Radboud Universiteit Nijmegen en docent economie aan de Universiteit Twente.

Tekst: Rebecca van Wittene, foto’s: Anda van Riet, Jakolien van der Poel en Roy Brandenburg Collages: Erik Verdonck

6


Zeeuwse klederdracht

als inspiratiebron ‘Je kunt streekdracht zien als historisch-cultureel verschijnsel,’ zegt Christie Arends, hoofd tentoonstellingen en collecties van het Zeeuws Museum, ‘wij benaderen de kleding als modecollectie dus het gaat waar mode nog steeds over gaat: identiteit, tot welke groep behoor je en hoe vertaalt zich dat in je kleding? De beukjes uit het katholieke deel van Zeeuws-Vlaanderen waren flamboyanter dan die op Walcheren, het links of rechts dragen van een voorhoofdsnaald liet zien of je getrouwd was of niet. Als je een meisje aan de haak wilde slaan op de kermis wist je meteen waar je aan toe was. Je zou het bijna vergeten maar er is natuurlijk een periode geweest dat ook jonge mensen die kleding droegen.’ Die boeren en boerinnen waren niet van gisteren, binnen de beperkingen werd wel degelijk gespeeld met stoffen, trends en smaak. De snit van het jakje bepaalde de diepte van het decolleté, de ‘keutepari’ (Zeeuws voor Queue de Paris) werd rechtstreeks overgenomen uit de Parijse burgermode rond 1880. Ook elders werd inspiratie opgedaan: ‘s-Gravenhage, Amsterdam, Antwerpen. ‘Interessant is dat veel folkloristische kleding, ethnic wear, elkaar heeft beïnvloed. Als je streekdrachten uit Scandinavië of Roemenië ziet dan zijn er allerlei raakvlakken met Zeeland. Sits, een katoenen stof met felgekleurde motieven, is veelvuldig gebruikt in de Zeeuwse streekdracht maar is van oorsprong oosters. We komen Zaans stikwerk tegen, Vlaams kloskant en bloedkoralen komen ook al niet van hier. Dat vertelt iets over de kennis van toen, de handelsbetrekkingen en over het feit dat Zeeuwen van oudsher overal kwamen en zich daardoor ook lieten inspireren. Wij willen de rijkdom, de kracht en de schoonheid laten zien van die streekdrachten. Niet alleen de buitenkant tonen maar ook wat eronder zit, we punniken zo’n kostuum als het ware uit elkaar.’

beuken, jassen, hemdrokken, doeken, mutsen, mantels, krullen, gespen, strikken, knopen en broekstukke� Zil�Zeelan� 03/winter 2009-2010

7

www.zeeuwsmuseum.nl www.riannedewitte.nl www.erikverdonck.com

Voor ontwerpers en kunstenaars is de traditionele dracht een bron van inspiratie. Er valt dan ook veel te beleven: beuken, jassen, hemdrokken, doeken, mutsen en mantels. Door-de-weeks of op z’n zondags. Om maar te zwijgen van al die verschillende krullen, gespen, strikken, knopen en broekstukken. ‘We laten ze in de collectie duiken en zeggen: maak iets nieuws. De huidige tentoonstelling van mode- en textielstudenten van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag is er een voorbeeld van.’ De jonge ontwerpers onderzochten de verzameling etnografica om van daaruit een eigen collectie te ontwikkelen waarin oorsprong en vernieuwing tegen elkaar aan schuren. Eerder ontwierpen studenten van de Hogeschool Gent eigentijdse schorten en zorgde het thema Zeeuws Zwart voor een eigenzinnige interpretatie van de Zeeuwse rouwdracht. De studenten zijn onder de indruk van de kwaliteit van de stoffen, de kleurenrijkdom, de verfijnde decoraties, de plooien en versieringen; onderzoeken het opgenaaide kant, het kraal- en smokwerk.‘Zo komen oude handwerktechnieken terug in hedendaagse ontwerpen en worden ideeën gemixt met onderdelen van de oude collectie. Omdat wij op zo’n andere 8


manier omgaan met de traditionele dracht weet de modewereld ons ook te vinden, die samenwerking zoeken we ook op.’ Modeontwerpster Rianne de Witte, geboren in Zeeland, presenteerde een op haar roots geïnspireerde collectie. De diep rode kleur van de door haar gebruikte stoffen is afkomstig van de meekrapplant, een product dat vroeger op grote schaal werd geproduceerd in Zeeland. ‘Erik Verdonck mixte zijn eigen collectie met de onze en liet verrassende nieuwe beelden ontstaan.’ Workshops, films, publicaties, modeshows waarin streekdrachten uit de collectie worden gecombineerd met hedendaagse streetwear, er is zelfs een eigen ZL-modelabel. ‘Er zijn liefhebbers en mensen die het afschuwelijk vinden,’ zegt Christie Arends. Mannen- en vrouwen kleding door elkaar? Ga je huiswerk doen, zo ga je niet om met het Zeeuwse erfgoed! Het is een heel nieuw uitgangspunt, extreem voor en tegen hoort daarbij. Ik maak me pas echt zorgen als niemand reageert. In dit museum werken hoe dan ook mensen die zo bevlogen zijn over de collectie dat ze ‘m aan de hele wereld willen laten zien. We doen dat op een uitgesproken manier maar vanuit volle overtuiging. Het heeft alles te maken met passie.’

Nieuw� Zeeuwe� Ze komen hier om te wonen en te werken. Wie zijn het, deze nieuwe Zeeuwen? Een aantal nieuwkomers geportretteer�. foto’s: Marcelle Davidse

1

1 Naam: Jan Ducaat (46 jaar, projectmanager/verander– manager) Hella Breedveld (46 jaar, tekstredacteur/vertaler) zoon Iska (6 jaar) dochter Kaato (3 jaar). Komen uit: Utrecht Wonen in: Groede Omdat: In dit kerkgebouw uit 1861 willen wij een bed &

2

breakfast starten. Vanuit ondernemerschap is Zeeland zeer interessant. We zijn ervan overtuigd dat Zeeland over 20 tot 30 jaar een enorme vlucht zal maken als het centrale groene hart van de stadsregio Amsterdam, Rotterdam, Brussel en Antwerpen.

2 Naam: René van Manen en Monique van Manen (beiden 41 jaar en zorgondernemer) tweeling Emiel en Lymée (4 jaar). Komen uit: Veenendaal Wonen in: We gaan wonen op (!) Kruiningen Omdat: Op Kruiningen vonden we een superpand, helemaal

geschikt voor onze plannen met ons Thomashuis. Rust, ruimte, vrij! De nuchterheid en het recht door zee van de Zeeuwen spreekt ons aan.

3 Naam: Myrthe Förster (35 jaar, leerkracht), Edo Peeters (35 jaar, registeraccountant), Bo (2 jaar), Jip (in december

3

4

6 maanden). Komen uit: Rotterdam Wonen in: Vlissingen Omdat: Voor de kinderen vonden we dit een fijne plek om op te groeien. We wonen nu op loopafstand van strand en zee, heerlijk om even uit te waaien. Daar– naast is hier in Zeeland nog volop ruimte en rust en is het leven minder gehaast dan in de Randstad.

4

Naam: Marjan Ruiter (43 jaar, directeur Zeeuws Museum). Komt uit: Maarheeze, Brabant Woont in: Sint Laurens Omdat: We zijn naar Zeeland verhuisd voor het werk.

Het Zeeuws Museum is namelijk een prachtig instituut, met een geweldige staf. De omgeving, met het strand en een prachtige stad als Middelburg is een pre. Maar de grootste bonus is de ruimtelijkheid en de wind!


9

Interview

ANNEJET Over zeeland, haar droomprovinci�

VAN DER ZIJL 10


Tijdens haar eerste kennismaking vond ze Zeeland een paradijs. Later keek ze er toch wat genuanceerder tegenaan. Maar Zeeland blijft toch een soort droomprovincie van Annejet van der Zijl, de biografe van Annie M.G. Schmid�. tekst: Anja de Groene, foto: Gijs Haak

Wat heb je met Zeeland? ‘Ik heb Zeeland pas echt leren kennen via Annie M.G. Schmidt. Ik kom zelf uit Friesland en kan me eigenlijk niet herinneren dat ik ooit eerder in deze hoek van het land was geweest. Uit Annie’s memoires en de interviews die ze gaf had ik het beeld gekregen van een grauw, modderig domineesland. De verrassing was des te groter toen ik in een soort paradijs terecht kwam. Het was midden in de zomer van 2001 en ik had een lief huisje gehuurd in Wemeldinge, niet ver van haar geboortedorp Kapelle. De Zeeuwen zelf lieten zich ook al van hun aardigste kant zien. Vooral hun behulpzaamheid is me bijgebleven, zoals die plaatselijke historicus die dagen in het Zeeuws Archief in Middelburg heeft gezeten om allerlei details voor me op te zoeken. En dan was er de archivaris van het stadsarchief van Vlissingen die speciaal voor mij een heel overzicht maakte van alles wat daar het laatste oorlogsjaar was voorgevallen. Dat maak je in de Randstad echt niet vaak mee. Ik hou en hield net als Annie veel van Amsterdam, maar ik had na die week echt moeite om terug te gaan.’ Annejet van der Zijl schreef in 2002 de biografie ‘Anna’ over het leven van Annie M.G. Schmidt. Vanaf 3 januari 2010 wordt de op deze biografie gebaseerde zevendelige televisieserie ‘Annie M.G. Haar liedjes, haar liefde, haar leven’ uitgezonden door de NPS en de VARA. De serie vertelt het verhaal van de schuchtere domineesdochter uit Zeeland die uitgroeit tot één van de meest geliefde schrijfsters van de twintigste eeuw. Ook in Zeeland zijn opnamen voor deze serie gemaakt. Annejet, de schrijfster van ‘Jagtlust’ en ‘Sonny Boy’ werkt nu aan haar proefschrift, een biografie over Prins Bernhard, dat begin volgend jaar verschijnt. Bijna vijf jaar lang werkte ze aan een nauwgezette historische reconstructie van het eerste deel van zijn leven.

Kom je er nog vaak? ‘Nadat mijn boek verschenen was ben ik er nog vaak teruggeweest. En zoals dat gaat, moest ik mijn wel heel rooskleurige eerste indruk een beetje bijstellen. Het is in Zeeland, helaas, niet altijd warm en zonnig en op een regenachtige novemberdag is het er een stuk minder idyllisch. Ook de vermeende ‘zunigheit’ van de Zeeuwen ondervond ik aan den lijve, nota

bene toen ik er ooit een prijs kreeg. Vorige maand trad ik nog op in Zeeland en zag ik de provincie op twee manieren – in het echt, en op de film. Er werden namelijk fragmenten vertoond uit de televisieserie die Burny Bos heeft gemaakt op basis van mijn boek. Regisseuse Dana Nechushtan heeft Annie’s jeugd verfilmd in een soort sepiatinten - op zich heel toepasselijk gezien de manier waarop de laatste zelf op die jaren terugkeek. Maar toen ik de volgende ochtend door het Zeeuwse landschap reed zag ik dat het toch niet helemaal recht doet aan de weidsheid, de schoonheid en vooral het speciale licht van de provincie.’

‘Want dat vind ik er het mooiste: de intensiteit van het licht, zoals je die vlak bij zee ook hebt’ Boulevar� ‘Het mooist heb ik dat gezien toen ik een week als jurylid te gast was op het filmfestival van Vlissingen Film by the sea. Het was - alweerprachtig weer en mijn hotelkamer had een balkon met uitzicht op de Schelde, precies daar waar die enorme containerschepen zo heel dicht bij de kust langs varen. Thuis hebben we nog weken lang op huizensites gekeken of er niet stomtoevallig een piepklein, spotgoedkoop appartementje aan de boulevard met net dat grootse uitzicht te koop was.’ ‘Kort daarop zag ik diezelfde boulevard – waar Annie als jonge vrouw overigens ook nog gewoond heeft – van de andere kant, toen we met zo’n schip op weg waren naar Zuid-Amerika en we na vertrek uit de Antwerpse haven Vlissingen bij avond aan ons voorbij zagen glijden. In Suriname, waar ik research deed voor wat mijn volgende boek zou worden, kwam ik in Fort Zeelandia in aanraking met een wat minder zachtzinnige kant van de Zeeuwen - namelijk hun geschiedenis als slavenhalers. Dus dáár waren al die mooie huizen in Middelburg op gebouwd ... Het heeft mijn plezier om er te komen toch niet bedorven, al hebben we dat appartement met uitzicht op de Schelde uiteindelijk nooit gevonden. En het is toch prettig om een soort droomprovincie te hebben.’ Zil�Zeelan� 03/winter 2009-2010

11

a

b

Vlaandere� vlakbij

tekst: Elian van ‘t Westeinde, foto's: Manon Koopman

d

Vlaanderen is de achtertuin van Zeeland. Veel Zeeuwen steken geregeld de grens over naar de prachtige steden Gent en Antwerpen. Niet alleen om er uitgebreid te shoppen of te genieten van het Bourgondische leven en de cultuur, maar ook voor hun goede opleidingen en gezondheidszorg.

e

Voor Zeeuwen, en zeker voor Zeeuws-Vlamingen, biedt het buurland veel extra mogelijkheden. Op nog geen uur rijden dwalen ze door vele winkel wandelstraatjes van De Wilde Zee: de PC Hooft van Antwerpen. Of De Kuip in Gent. Een ruim museumaanbod, megabioscopen, boven- en ondergrondse stadswandelingen, zinneprikkelende volksfeesten, middeleeuwse kathedralen, ruige popfestivals, filmfestivals en wielerklassiekers. Het buurland heeft het allemaal en de Zeeuwen weten er van te genieten.

Extra zorg over de grens Nederlanders, en zeker de Zeeuwen, kiezen steeds meer voor medische zorg over de grens. Er zijn goede ziekenhuizen; vaak zonder wachtlijst voor operaties. Specialisten in Zeeuwse ziekenhuizen werken dan ook nauw samen met hun Belgische collega’s. Hartpatiënten die een hartoperatie moeten ondergaan of moeten worden gedotterd, worden doorverwezen naar het Universitair Ziekenhuis in Antwerpen. Dit ziekenhuis ligt vlak aan de snelweg, dus het is goed en snel bereikbaar. Van oudsher werken de medisch specialisten uit Zeeuws-Vlaanderen ook in ziekenhuizen in Gent en Brugge. Het voordeel daarvan is dat de patiënt voor bijvoorbeeld vaatchirurgische ingrepen slechts veertig kilometer verderop moet zijn. Voor nazorg kan hij in het eigen, regionale ziekenhuis terecht.

f

g 12


i

Sfeervol studere� in Vlaandere� Veel Nederlandse studenten vinden hun weg naar een van de Belgische universiteiten of hogescholen. Vooral voor de ZeeuwsVlaamse jeugd ligt een studie in Gent voor de hand. Ze hoeven bij wijze van spreken niet eens ‘op kot’, zoals de Vlamingen studentenhuisvesting noemen, want binnen dertig minuten zitten ze in de collegezaal. Gent is met recht een studentenstad te noemen. De Universiteit Gent heeft 32.000 studenten; de campussen liggen verspreid in de stad. Daarnaast zijn er verschillende hogescholen die een breed scala aan studies bieden. Studenten maken Gent tot een levendige, gezellige stad, want ze willen natuurlijk meer dan alleen studeren. Daarom heeft Gent veel studentenhuizen, cultuurhuizen, musea, bibliotheken en niet te vergeten: prima terrassen en dito cafés. Ook deeltijdopleidingen aan de Vlaamse kunstacademies zijn zeer populair bij de Zeeuwen. Het is immers vlakbij. En volgens de studenten is de kwaliteit van het onderwijs er goed en gedegen. ‘Je leert er echt een vak’, vindt Hetty Schaart. Zij volgt de opleiding Juweelontwerp en Edelsmeedkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. ‘Het onderwijs in België is voor iedereen toegankelijk. Het is een stuk goedkoper dan bij ons. De sfeer is anders, dat vind ik het leuke van Vlaanderen. Belgen zijn levensgenieters. Een pintje pakken voor de les begint is heel normaal.’ Informatie over het onderwijsaanbod in Vlaanderen: www.ond.vlaanderen.be.

c

k

Op eigen houtje een stad verkennen, levert leuke verrassingen op. Maar ook op themawandelingen van de toeristische diensten geven deze steden hun geheimen prijs. Kijk hiervoor op: www.gent.be, www.uitingent.be, www.antwerpen.be, www.uitinantwerpen.be, www.weekup.be

h

a b c d e f/g h i j k l

Vogeltjesmarkt, Antwerpen Werregarensteeg, Gent Sint-Niklaaskerk, Gent Zoo, Antwerpen Korenlei, Gent Vrijdagmarkt, Gent Centraal Station, Antwerpen Het Gravensteen, Gent De Meir, Antwerpen Brocante markt op het Sint-Jacobsplein, Gent Sint-Niklaaskerk, Gent

j


13

van

kleuter tot studen� Onderwijs in Zeelan�

Na de middelbare school gaan veel jongeren buiten Zeeland studeren. Omdat ze nieuwsgierig zijn naar andere omgevingen, of omdat ze een studie willen volgen die er in Zeeland niet is. Er zijn natuurlijk ook jongeren die wel voor een vervolgstudie in hun eigen provincie kiezen. Twee van hen doen hun verhaal. tekst: Inge Heuff, foto’s: Marcelle Davidse

Roosevelt Academy Jason van den Hoven is derdejaars student aan de Roosevelt Academy (RA) in Middelburg. In 2006 deed hij VWO eindexamen aan het Goese Lyceum in Goes. Daar volgde hij de eerste drie jaar tweetalig onderwijs en aansluitend koos hij voor een driejarige IB English course. ‘Daar heb ik veel profijt van gehad op de Roosevelt Academy’, zegt Jason. ‘De RA verwacht een academisch niveau voor het schrijven van essays.’ Jason wilde na het VWO een muziekstudie oppakken. De studie singer/songwriter aan de Rockacademie in Tilburg was een serieuze optie, maar uiteindelijk koos hij voor de Roosevelt Academy in Middelburg. ‘Op de RA kan ik theoretische muziekkennis combineren met zanglessen op conservatorium niveau. Aanvullend volg ik studies in de afdeling Arts & Humanities. Deze combinaties passen helemaal bij mijn interesses.’ De Roosevelt Academy leidt op tot bachelor, voor een masteropleiding moeten de studenten naar universiteiten buiten Zeeland. Jason overweegt om aan het Complete Vocal Institute in Kopenhagen een vervolgopleiding te doen in zang. ‘Dit instituut heeft een zangmethode ontwikkeld die onafhankelijk van de zangstijl de techniek achter alle geluiden verklaart. Hiermee kan ik mij verder ontwikkelen. Ik blijf overigens waarschijnlijk in Middelburg wonen omdat die opleiding in deeltijd van enkele blokken

14 14 Zil�Zeeland Zil�Zeelan� 03/winter 03/winter 2009-2010 2009-2010

Jason

Cathalijne

is opgezet.’ Want Middelburg bevalt Jason uitstekend als studentenstad. ‘Grote steden hebben voor mij alleen in hun muziekaanbod een meerwaarde. De mix van Nederlandse en buitenlandse studenten op de campus vind ik heel leuk; alleen al op mijn verdieping wonen meer dan zes nationaliteiten.’ De RA heeft onlangs de Excellence in Teaching Award gekregen vanwege het onderwijsrendement en het niveau van de opleiding. Deze bijzondere kwaliteit is toegekend door de NVAO, de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie. www.roac.nl

Hogeschool Zeelan� Het werk als projectleider bij Grontmij in Middelburg past voor Cathalijne van Gorsel uitstekend bij haar opleidingen aan de Hogeschool Zeeland (HZ). Na het atheneum aan het Calvijn College in Goes koos Cathalijne voor de studie Milieuhygiëne aan Wageningen Universiteit. ‘Hartstikke leuk, maar ik was nog te jong en kon in Wageningen niet aarden. De opleiding Aquatische Ecotechnologie aan de HZ sloot helemaal aan op mijn belangstelling voor water en milieu. Ik miste wel de wetenschappelijke kant, de opleiding is heel breed. Ik ben daarom nog een tweede studie gaan doen, Weg & Waterbouw – nu Civiele Techniek.’ Even overwoog Cathalijne naar de TU Delft te gaan, maar inmiddels had zij een relatie en woonde zij heerlijk in de Zak van Zuid-Beveland. ‘Bovendien kon ik bij deze tweede studie veel vakken laten vallen en me helemaal richten op de techniek, met name waterbouw.’ Ze studeerde af op een project van Grontmij in ZeeuwsVlaanderen (Sluis aan Zee) en kon er gelijk aan de slag. Omdat Zeeland zo’n afwisselend gebied is, is geen project voor haar hetzelfde. Toch begint het weer een beetje te kriebelen. ‘Als projectleider zit ik in het eindtraject, het realiseren van de plannen. De procesorganisatie vind ik echter ook heel interessant, juist in Zeeland met al die eilandculturen en gevoeligheden als het om water en bouwen gaat. Door mijn brede opleiding kijk ik verder dan alleen de techniek. Als dergelijk modules door de Delta Academy worden gegeven, wil ik ze graag volgen.’

Diversiteit te ove� Zeeland telt 245 basisscholen, vrijwel elk dorp heeft een eigen basisschool. Het onderwijsaanbod varieert van openbaar tot bijzonder. Daarnaast zijn er scholen die bepaalde lesmethoden of onderwijsprincipes volgen zoals jenaplan, montessori- of daltononderwijs, Vrije School en Leonardoschool. De scholen zijn relatief klein, net als de meeste groepen. Het tekort aan leraren is in Zeeland minder nijpend dan in de Randstad. Verder zijn er 22 scholen voor het voortgezet en speciaal voortgezet onderwijs. Deze zijn meestal te vinden in de grotere steden. Een aantal van hen onderscheidt zich door bijvoorbeeld tweetalig onderwijs te geven, of zich in het lesprogramma specifiek te richten op theater, sport, kunst en cultuur of techniek (technasium). OdyZee is een school voor (voortgezet) onderwijs met veel expertise op het gebied van leerlingen met autisme. Als vervolgopleidingen heeft Zeeland twee ROC’s, de Hogeschool Zeeland en de Roosevelt Academy. Typisch Zeeuws Hogeschool Zeeland biedt opleidingen aan die bij uitstek bij Zeeland passen. De nieuwe opleiding Vitaliteitsmanagement & Toerisme is een managementopleiding binnen het toerisme, met veel aandacht voor gezondheid, gastvrijheid en beleving. De Delta Academy leidt de Deltawerkers van de toekomst op. De studies Civiele Techniek, Aquatische Ecotechnologie en een nieuwe studie Delta Management & Design zijn gericht op kustverdediging en de inrichting van Deltagebieden. Algemene informatie over onderwijs in Zeeland: www.zeeland.nl/zorg_cultuur_samenleving/ onderwijs/

Volgens de recent gepubliceerde Keuzegids Hoger Onderwijs staan 7 van de 22 opleidingen van de HZ op nummer 1. De HZ staat op de 10e plaats van alle hogescholen (36) in Nederland. www.hz.nl


15

Smakelijk Thuis koken

eten! tekst: Margot Verhaagen

Voor de thuiskok heeft driesterren kok Sergio Herman van Oud Sluis een kookboek geschreven; Puur Zeeland. Volgens eigen zeggen een cultureel gastronomisch avontuur door Zeeland, gezien door de culinaire ogen van een topkok. Via de verschillende Zeeuwse landschapen als schorren, het water, de polders en de gaarden krijgt de thuiskok een aantal zeer maakbare recepten voorgeschoteld, met de regionale ingrediënten, seizoensproducten en natuurlijk de mooiste Zeeuwse typische producten als oesters, zeekraal, Oosterschelde kreeft, mosselen, Zeeuwse wijnen. Tevens veel informatie over ‘culinair’ Zeeland; met tips en adressen. Puur Zeeland, de Zeeuwse keuken van Sergio Herman, Uitgeverij Terra € 24,95

Michelinsterren in Zeelan� Oud Sluis, Sluis Inter Scaldis, Kruiningen KatseVeer, Wilhelminadorp Nolet ‘Het Reymerswaele’, Yerseke De Kromme Watergang, Hoofdplaat

Zeeland is de provincie met de meeste sterren restaurants per hoofd van de bevolking! provincie

Zeeland Limburg Noord-Holland Noord-Brabant Overijssel Groningen Gelderland Zuid-Holland Utrecht Drenthe Friesland Flevoland

sterrenrestaurants

sterrenrestaurants per 100.000 inw.

5 9 19 14 6 3 19 15 9 2 2 1

1,31 0,80 0,72 0,57 0,53 0,52 0,45 0,43 0,41 0,41 0,31 0,26

Bron: Proviniciale Zeeuwse Courant 16

Zil�Zeeland Zil�Zeelan�03/winter 03/winter2009-2010 2009-2010

★★★ ★★ ★ ★ ★

Recep�

Benodigdheden voor 4 personen 4 kg verse mosselen | 4 el verse basilicum, gehakt | 2 tenen knoflook, fijngehakt | 4 el sjalotten, gesnipperd | 4 el verse peterselie, gehakt | ½ tl grof zeezout | peper uit de molen | 6 el goede olijfolie | 2 citroenen, in vieren gesneden | 6 pomodori tomaten in blokjes gesneden | 50 cl pastis | 2 dl ongezoete room | 3 el crème fraîche | 3 dl gezeefde tomaat

peterselie, basilicum, zeezout en peper toe en draai het vuur hoog. Houd voor de garnering wat peterselie en basilicum achter. Schep de mosselen regelmatig om zodat ze garen en open gaan staan (ca. vijf minuten). Voeg dan de tomaat en de pastis toe en schep de mosselen nog een paar keer om (ca. twee minuten). Schep de gewokte mosselen in diepe borden. Verwarm het overgebleven kookvocht op hoog vuur. Voeg de gezeefde tomaten en ongezoete room toe en kook dit in. Voeg de crème fraîche toe. Giet dit soepje over de mosselen in de borden en garneer met partjes citroen en de verse kruiden. Serveren met vers Zeeuwse Vlegel-brood en een groene salade.

Maak de mosselen goed schoon en verwijder met een mesje eventuele baarden. Doe de olijfolie in de wok en verwarm deze. Voeg de mosselen, sjalotten, knoflook,

Recept uit de Mosselglossy, deze glossy is vrij op te vragen via [email protected] o.v.v. naam en adres.

Natuurlijk kun je met de kerstdagen

Kruiningen is de lekkerste biologische webwinkel van Zeeland, gerund door de familie van Hootegem. Als lekkerbekken proefden ze het verschil in smaak veel te goed. Dat wilden ze meer mensen laten ervaren en omdat versheid bij hen zeer belangrijk is, houden ze het bij een webwinkel. De Zeeuwse biologische boeren kunnen op deze manier hun waar aan de man brengen en het is een groot succes. Voor meer informatie: www.degroteverleiding.nl

Gewokte Zeeuwse mosselen met tomaat,pastis en basilicu�

lekker gaan dineren in een restaurant. Die zijn er veel in Zeeland en nog hele goeie ook. Maar thuis koken voor familie en vrienden is helemaal terug van weggeweest. En dan met pure, seizoensgebonden ingrediënten. Eten waarvan je weet van welke boer, kweker, visser of teler het afkomstig is. Ingrediënten zijn overal te koop maar als je wilt weten waar ze vandaan komen en hoe ze geteeld of gevangen worden, kun je terecht bij verschillende winkels, schuren, of zo direct op de kwekerij. Onze topkoks halen hun spullen ook bij deze adressen, gewoon omdat het goed moet zijn.

Consumptieve kwekerij - Zonnemair� IJskruid, sla met een bite, maar ook tomatillo’s om mee te roerbakken, blauwe suikermaïs om rauw te eten, partison, zucchini’s en citroenkomkommers. Voor de thuiskoks die eens bijzonder willen uitpakken is dit hét adres. Alles eigenhandig gezaaid en geteeld door Dineke Klompe. Ook kardoen, zeekool en de inmiddels beroemde eetbare bloemen en kruiden zitten in haar assortiment. Alles even bijzonder en smakelijk. Ze levert dan ook door heel Nederland aan bijna alle groothandels. Haar consumptieve kwekerij is alleen op afspraak te bezoeken. Voor meer informatie: www.bijzonderegroenten.nl

De Grote Verleiding - webwinkel Kokkerellen maar geen tijd kwijt willen zijn aan boodschappen doen? De Grote Verleiding in

‘t Hof Welgelegen – Middelburg Van je droom en passie je beroep maken; Ard en Esther van de Kreeke kregen die kans en pakten deze met beide handen aan. Een mooie oude hof maakten ze tot biologisch boerenbedrijf waar ze naast hun eigen producten ook biologische producten van anderen verkopen. Alles van het seizoen, vers en eerlijk. Niet alleen de bekende groenten maar ook vergeten groenten worden hier gekweekt. Bietjes in diverse kleuren, paarse bloemkooltjes en witte worteltjes. En iedere week geven ze de klanten recepten mee voor thuis. Die recepten komen van een restaurateur in Middelburg die inmiddels vaste klant is. Voor meer informatie: www.thofwelgelegen.nl

Vismijnen - Yerseke, Colijnsplaat, Vlissingen en Breskens Wil je met Kerst je gasten oesters, mosselen of kreeft voorzetten, ga dan naar een van de vismijnen in Zeeland. In Yerseke komen deze schaal- en schelpdieren zo uit het water en zijn bij een van de bedrijven aan de Havendijk te koop. De Viskêête aan de jachthaven is ook op zondag open. In Breskens koop je verse vis en garnalen in de oude graansilo aan de haven. Het lossen van de vangsten en het aanvoeren op de vismijnen - meestal op donderdag levert bovendien vaak spectaculaire beelden op. Zie ook: www.pietvanoost.nl, www.versvisje.nl Zil�Zeelan� Zil�Zeelan� 03/winter 03/winter 2009-2010 2009

17

Terug naar je geboortegrond, een blijvend vakantiegevoel ervaren of met een gerust hart je kinderen naar pianoles laten fietsen. Verhuizen naar Zeeland is een enorme stap, maar blijkt uiteindelijk een goede keus. tekst: Elian van 't Westeinde, foto's: Maaike Vergouwe

VOOR HET WERK NAAR ZEELAND Gertjan van der Brugge

18

Zil�Zeeland 03/winter 2009-2010

Mooi en levendig Gertjan van der Brugge is in 1953 in Vlissingen geboren. Hij is van ‘na de ramp’. Al lang wilden hij en zijn vrouw (ook Zeeuws) graag terug naar Zeeland. Ze stelden daarbij wel een voorwaarde: dat hij er een goede baan zou vinden. Vorig jaar is hun wens gerealiseerd. Gertjan is voorzitter van het College van Bestuur van het ROC Westerschelde in Terneuzen en woont in Philippine, ‘een mooi en levendig dorp.’ ‘In 1981 vertrokken we uit Zeeland. Daarna hebben we overal gewoond: in de Betuwe, in de omgeving van Schiphol, de bollenstreek, in Zuid-Limburg. Voor mijn werk trok ik door heel Nederland, maar Zeeland bleef trekken. Toen ik de kans kreeg op deze mooie baan, zijn we snel terugverhuisd. Wat trekt zijn de rust, de ruimte en de mentaliteit. We zijn steeds aangenaam verrast hoeveel zaken hier zonder aanbetaling of contracten worden gedaan. Gewoon op basis van vertrouwen. Onze kinderen, familie en vrienden moesten even wennen aan de verhuizing. Sommigen schrokken ervan. Inmiddels is het zo dat iedereen ons begrijpt of zelfs een tikje jaloers is. Inderdaad Amsterdam is twee uur rijden, maar met Brussel op één uur en Parijs op drie uur afstand, valt daar goed mee te leven.’

Coen Albers

Als je dan tóch in Nederland moet wonen…

Een onontdekte pare�

Na omzwervingen door Curaçao, Mozambique en Cambodja, besloot Coen Albers (53) zich voorgoed als arts in het buitenland te vestigen. Maar het pakte anders uit en uiteindelijk verlegde hij vijftien jaar geleden toch zijn koers naar Zeeland en nam een huisartsenpraktijk over in Middelburg. ‘Nooit heb ik één moment spijt gehad van deze escapade. Niets is heerlijker dan op een zomerse avond na het werk op de fiets, even naar het strand of voor een zeiltochtje naar het Veerse Meer. Een blijvend vakantiegevoel. Bijzonder is dat ik hier het ouderwetse family medicine kan uitoefenen. Hele families heb ik in mijn praktijk. Ik was een avonturier. Met schaarse bezittingen trok ik als tropenarts door verschillende landen. In Mozambique ontmoette ik mijn Spaanse echtgenote. We trouwden in 1992 en toen Europa de grenzen opende, verhuisden we naar Galicië, Spanje. Daar zocht ik samen met twintigduizend andere artsen een baan als arts. Dat lukte niet en toen ons eerste kind zich aankondigde, verlegde ik mijn koers. Met goede herinneringen aan jeugdvakanties in Cadzand in het achterhoofd, verhuisden we naar Zeeland. We hebben hier rust, ruimte en voldoende cultuur. Onze kinderen groeien hier niet op als ‘achterbankkinderen’. Ze fietsen zelf naar school of pianoles. Nee echt, geen dag spijt.’

Sinds het overlijden van een goede vriend staat Manfred Koeleman (40) anders in het leven. Van de ene op de andere dag verruilde hij zijn strak geplande bestaan in Leimuiden voor een heel prettige werkomgeving in Zeeland. ‘De Randstad is net een snelkookpan: de druk neemt alsmaar toe. Veel leeftijdgenoten ervaren dat zo. Net als ik maken ze plannen om het anders te doen. Niet iedereen zet door, want alles achterlaten is een grote stap. Mijn leven was verweven met Leimuiden. Vanaf mijn zestiende ben ik ondernemer. Ik startte als etaleur en eindigde met een zeskoppig reclamebureau. Maar door alle hectiek kwam ik niet aan mijn eigen creativiteit toe. Toen ik de zaak kon verkopen, twijfelde ik geen moment. Mijn passie om met kleur, compositie en materiaal iets moois te maken, leef ik nu uit in Kortgene met mijn reclamebureau Eyetems. Met een laptop en internetverbinding maakt het immers niet uit waar je zit. Dit dorp kende ik al via mijn beste vriend die hier al jaren woont. Met andere creatieven maak ik graancirkels. Als het even kan ga ik de natuur in. Zeeland is een onontdekte parel. Als iedereen zou weten hoe mooi het hier is, zou het wel eens tè druk kunnen worden.’

Manfred Koeleman

Huisartsopleider Coen Albers nodigt jonge artsen uit naar Zeeland te komen. Meer informatie over opleidingsplaatsen bij Zeeuwse huisartsen via: www.erasmusmc.nl/huisartsgeneeskunde. Ook het in oprichting zijnde Admiraal De Ruyter Ziekenhuis zal het zorgaanbod uitbreiden.

Management Support Zeeland is een Zeeuws wervings bureau dat zich richt op HBO-ers en universitair geschoolden. Sinds 2000 zijn meer dan 4.000 kandidaten ingeschreven en de meeste grote bedrijven zijn klant van het bureau. Als extra faciliteit biedt het bureau een partnerprogramma aan; ook voor de partner van de kandidaat wordt een passende baan gezocht. Meer informatie via: www.werkeninzeeland.nl.


19

Sprookjesbos

aan ze�

In Zeeland heb je de prachtigste natuur onder handbereik. Natuurlijk het strand en de Oosterschelde. Minder bekend is dat Walcheren over een bos beschikt. Heerlijk voor een zondagmiddagwandeling in de winte�. tekst: Marga Haas, foto’s: Marcelle Davidse Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog en tijdens de Watersnoodramp van 1953 hebben grote delen van Zeeland onder water gestaan. Voor het landschap heeft al dat zeewater desastreuze gevolgen: geen enkel gewas is bestand tegen al dat zout. De meeste bomen die nu de eilanden sieren, zijn niet veel ouder dan een halve eeuw. Alleen op plekken die hoger liggen, kom je nog oude woudreuzen tegen. De Manteling van Walcheren is zo’n plek. Tussen die oude natuur door kun je ook nog genieten van historische architectuur.

Zeeluch� Het is een bijzondere ervaring om zo dicht bij het strand onder oeroude eiken te lopen. Stel je voor: de prachtige herfstkleuren van een loofbos – en dan met zeelucht in je neus en het geruis van de branding in je oren. Er valt veel te beleven tijdens een wandeling door de Manteling. Een laan met Gaudí-achtige bomen: grillig, vertakt vanaf de grond en de takken gebogen over het pad. Alsof ze een dak voor je willen vormen. ‘Wauw, een klimbomenbos!’, roept een kind uitgelaten en rent naar een willekeurige boom om te kijken hoe hoog hij kan komen. Een perfect ronde vijver op het kruispunt van twee kaarsrechte wandelpaden. Het water is mysterieus donker, de bladeren van waterlelies liggen op het wateroppervlak. Om de vijver heen rhododendrons en zware lariksen. Als de waterlelies bloeien, moet het hier sprookjesachtig zijn. En dan: een hert aan het eind van een pad. Ze richt haar kop op en kijkt ons even aan. Sierlijk draaft ze weg, tussen de bomen door. Even later volgt het mannetje. Een knots van een gewei op zijn kop. Een paadje langs het water. We moeten bijna bukken om onder de 20


takken door te komen. Aan de andere kant van het water machtige eiken – als reuzenkandelaars staan ze op een rij. Een schelpenpad vlak langs de laatste rij duinen. Het knerpt onder onze voeten. We kijken landinwaarts uit over de eerste beplanting: duindoorn en eikenbosjes zover het oog reikt. Gebogen gegroeid onder invloed van de aanlandige wind. Aan de andere kant zien we de branding. Ga je mee, nog even het strand op? Dan gaan we daarna warme chocolademelk drinken!

Kastee� De geschiedenis van de noordwestkust van Walcheren gaat ver terug. Volgens de overlevering stond op de plek waar nu kasteel Westhove staat, in de negende eeuw een aarden wal: een verdedigingswerk tegen de Noormannen. Of dat waar is of niet – in ieder geval staat hier sinds de middeleeuwen een prachtig kasteel, compleet met torens en een slotgracht. Het was in handen van de abdij van Middelburg. Als de abt hoog bezoek ontving, logeerde het hier. Denk aan koningen als Karel de Stoute en Philips de Schone. Na de reformatie, toen de katholieke monniken uit Middelburg waren verdreven, was het kasteel eigendom van rijke VOC-handelaren uit de stad. De buurt kwam in trek: verschillende kooplieden bouwden een buitenhuis in de duinen. De verblijven kregen klinkende namen als Duinbeek, Berkenbosch en Overduin. De Manteling ontstond: een mantel van levend hout om die buitenplaatsen heen. Een bescherming tegen de soms meedogenloze zeewind en vindplaats van brand- en timmerhout. Kasteel Westhove staat trots op zijn plek, de buitenplaatsen bestaan nog en de tuinen van enkele zijn te bezoeken door wandelaars.

Logeren in Westhov� Kasteel Westhove ligt tussen Oostkapelle en Domburg aan de N287. Daar kunt u (in het seizoen betaald) parkeren. Aangelijnde honden zijn welkom. Vanaf het kasteel zijn er verschillende routes gemarkeerd – van 1½ en 4 km. Er is een rolstoeltoegankelijke route van 2½ km. Van februari tot en met april is er ook een stinsenplantenroute (3 km) uitgezet. Kasteel Westhove wordt nu gebruikt als Stayokay-hostel (www.stayokay.com). In de voormalige Orangerie is het museum voor natuur en landschap Terra Maris gevestigd (www.terramaris.nl). Het museumcafé is vrij toegankelijk. Op de kaart verschillende dingen van Zeeuwse bodem.


21

innovatief bedrijf in zeeland

In nog geen tien jaar is NuFormer Digital Media in Zierikzee uitgegroeid tot een multimedia onderneming, gespecialiseerd in 3D projecties op gebouwen. Klanten uit de hele wereld weten NuFormer op internet uitstekend te vinden; Zierikzee daarentegen, kost iets meer moeite om te lokalisere�. tekst: Inge Heuff, foto’s: NuFormer Digital Media en Paul Bergen

Rob Delfgaauw is de oprichter en drijvende kracht achter NuFormer. Met een jong team van zo’n twaalf hoog- en middelbaar opgeleide medewerkers en een breed netwerk aan freelancers zorgt hij voor crossmediale communicatie. Opdrachtgevers zijn Roche, Siemens, Saatchi & Saatchi, Disney maar ook de Nederlandse overheid, Amsterdam en de provincie Zeeland. ‘De interactiviteit van internet blijft mij fascineren, net als de grenzen van de ICT. Die liggen altijd verder dan gedacht waardoor de mogelijkheden onbeperkt lijken. Neem 3D visualisaties, die techniek heeft zoveel in zich voor fraaie en verrassende beeldcommunicatie. Zo sluit 3D projectie op gebouwen heel mooi aan op de huidige belevingswereld. Wij maken de creatieve vertaalslag tussen de boodschap en de projectie op gebouwen. Daar liggen ongekende mogelijkheden mits je het goed aanpakt.’ Hij ziet 3D projectie op gebouwen als een heel aantrekkelijke manier van communiceren voor bedrijven. ‘De levensduur lijkt kort, maar de virale marketing resultaten zijn heel interessant. Op YouTube en andere sites circuleren de filmpjes die de toeschouwers maken met hun telefoons. Op die manier ontstaat een heel brede verspreiding die je anders niet zo zou bereiken.’

22


Paul Bergen

Architectuur

Budget

NuFormer heeft inmiddels een waardige staat van dienst opgebouwd in 3D projectie op gebouwen. Het bedrijf projecteert 3D beelden met bijzondere effecten op voorgevels of zijmuren. Gebouwen lijken in te storten, ballen uit te spugen, te transformeren in watervallen, bouwelementen verplaatsen zich ogenschijnlijk; de mogelijkheden lijken onbegrensd. ‘Voor het slagen, moet je organisatie perfect zijn’, vervolgt Delfgaauw. ‘Het gaat niet alleen om het creatief uitdragen van een commerciële boodschap in de projectie. Je hebt te maken met de

NuFormer doet meer dan 3D projecties op gebouwen. Het dagelijkse werk omvat vooral bedrijfspromotiefilms waarbij NuFormer verschillende mediatechnieken combineert. Al snel veranderde het werk van webdesign naar bedrijfsfilms en presentaties. Daarbij is bewust ingezet op grote, innovatieve ondernemingen als klant. Zij zijn minder conjunctuurgevoelig, staan open voor vernieuwende ideeën en hebben er budget voor. Zo kreeg Nuformer voor het ontwikkelen van de website van de Disneyfilm King Arthur van Buena

Gebouwen lijken in te storten, ballen uit te spugen, te transformeren in watervallen, bouwelementen verplaatsen zich ogenschijnlijk; de mogelijkheden lijken onbegrensd. mogelijkheden en beperkingen van het gebouw, met omgevingsfactoren, de positionering van de kijkers ten opzichte van de projectie, stroomvoorziening, projectoren. De architectuur is medebepalend voor het resultaat. Historische of opvallende gebouwen ondersteunen het creatieve proces veel meer dan een gewone muur.’

Obama NuFormer werkt wereldwijd, van Frankfurt tot Bahrein. Voor de klimaattop in Kopenhagen heeft NuFormer een projectie gemaakt voor windenergieleverancier Vestas die zich tijdens de top wilde profileren. De 3D projectie werd uitgevoerd op het pantomimetheater in het attractiepark Tivoli. ‘Het feit dat Barack Obama hoogstwaarschijnlijk deze projectie heeft gezien, vind ik wel ongelooflijk spannend.’

Vista volledige artistieke vrijheid en konden flash, 3D animaties en HTML gecombineerd worden. ‘Als ik ook maar iets aan ruimte zie om onderscheidend te werken door film, fotografie en 3D animaties te combineren, dan benut ik die volledig.’ In november werd een in eigen beheer gemaakte animatie rond de snelle verspreiding van aids geselecteerd voor het internationale animatiefilmfestival Sem Tabu in Rio de Janeiro.

Lopen door de polder Al kan het gros van de klanten Zierikzee niet plaatsen, NuFormer is uitstekend te vinden via internet, mede door YouTube, de videosite Vimeo en nieuwsgroepen. Delfgaauw raadt elk bedrijf dat niet plaatsgebonden is, aan om naar Zeeland te komen. ‘Met mijn ouders bracht ik altijd de vakanties door in Zeeland. Toen ik na een aantal jaren reizen me in 1993 ergens moest vestigen, heb ik bewust voor Schouwen-Duiveland gekozen. Ik heb het geluk gehad dat internet zich gelijktijdig met mijn bedrijf ontwikkelde tot het snelle, volwaardige digitale netwerk van nu. Daardoor maakt het voor mijn klanten niet uit waar ik zit, terwijl het voor mij belangrijk is om hier te wonen. Zeker in de beginperiode heb ik heel wat kilometers gewandeld in polders, duinen, over het strand en dijkjes om mijn ideeën vorm te geven en uit te werken. De rust en ruimte werken bij mij heel stimulerend. Bijkomend voordeel is dat de huisvesting aanzienlijk goedkoper is dan in de stedelijke gebieden. En niemand staat in de file voor het woonwerkverkeer, terwijl Rotterdam, Breda, Brussel en Antwerpen niet ver weg liggen.’ www.nuformer.nl | www.projectieopgebouwen.nl Zil�Zeelan� 03/winter 2009-2010

23

in het volgende nummer van Zil�Zeelan� 04/voorjaar 2010:

Zeeland fietsland Zeeuwen in den vreemde Terneuzen Four Freedoms Awards Zeeuwse klederdracht

www.zil�zeeland.nl

Wonen aan het water in Goes Klederdracht op de catwalk Sprookjesbos aan zee Tips voor thuiskoks

Recommend Documents