Inhoud Inhoud
1
Wintersurvival
16
Protstrip
2
Oproepjes
19
Oh zit dat zo
3
Prot Goes Science; fotosynthese
20
Afstuderen bij
4
Puzzel
21
Borrels
6
Activiteiten
22
Van de Voorzitter
8
Rebus
25
Protpuzzel
10
In de Sprotlight; Studieadviseur Irene
26
Vroegah
11
BMT-nieuws
28
BMT On Stage
12
Onderwijs
30
Feesten
14
Protlied & Agenda
31
Column; Homeopathie
15
Colofon
32
16 8 Voorwoord
Beste lezer, Voor jullie ligt weer een nieuwe uitgave, ditmaal met het thema water. Dit komt doorlopend in deze Protatype terug in een aantal stukjes, zoals de Puzzel, Vroegâh, Column en Prot Goes Science. Er is weer van alles gebeurd de afgelopen tijd, dus check de foto’s. Heb je het ook zo koud gehad de laatste tijd? De winters in Nederland zijn af en toe
28
ook behoorlijk vervelend en daarom een beetje hulp op de middenpagina. Heb je iets te melden, vragen, zeuren of onder de aandacht te brengen? Stuur dan voortaan een oproepje of ingezonden brief op naar
[email protected]. Ik wens jullie weer veel leesplezier en nieuwe ideeën zijn altijd welkom. Groetjes Sandra
Protstrip De eerste Protogoras activiteiten van het collegejaar 2009-2010
Marloes van Hoeven
Biomedische ingenieurs zijn wij straks en vol trots heffen wij nu het glas!
De sinterklaasborrel
Wat is er tot op heden gebeurd?
Constitutieborrel
Filmavond eerstejaars
De laatste activiteit van het jaar. De heerlijke kerstlunch! Spannend!
2
Alweer bijna 2010! Weer een jaar vol nieuwe activiteiten.
Oh, zit dat zo!
Daniël Eisink
Smaak Op de lagere school werd al verteld dat de tong vier soorten papillen heeft waarmee de vier basissmaken zoet, zout, zuur en bitter zijn waar te nemen en dat deze op een aparte plek op de tong liggen (zie figuur 1.) Op mijn school werd dit heel leuk in de praktijk gebracht door een zout dropje op het puntje van de tong te leggen wat je dan niet zou proeven. Het volgende stukje is voor iedereen die dan nog steeds – zoals ik – een zout dropje proefde.
(wat Tonic de bittere smaak geeft) heeft een drempelwaarde van 8•10-6 M om geproefd te kunnen worden en wordt gebruikt als standaard van bitterheid en heeft dus een index van 1,0. De meest bittere stof is denatonium wat een index heeft van 1.000 en wordt verwerkt in giftige stoffen om inslikken te voorkomen. Het proeven van zout is het detecteren van sodiumionen die voor de mens het zoutst zijn, andere zouten zijn ook te proeven, maar hoe verder deze van sodium af zitten hoe Nu zal ik een aantal verbeteringen moeten gaan aanbrengen minder zout. Zoutheid wordt gerelateerd aan keukenzout dat een index heeft van 1,0, Kalium-chloride is aan de opvattingen hierboven, bij wijze van “Oh, een zoutvervanger en heeft een index van 0,6. zat dat altijd al zo?” Ten eerste zijn de zintuigen Het proeven van zuur is, zoals men zou verwachdie de smaak waarnemen, niet de papillen, maar ten, het vermogen om H+-ionen te detecteren en de smaakknopjes, die zich op drie van de vier papillen bevinden: Papillen zijn louter de plooien op daarmee sterk verwant aan het proeven van zout. onze tong. De smaakknopjes bevinden zich verHet proeven van zoet is het detecteren van der ook op de huig, het gehemelte en in het begin suikers, sommige proteïnes en enkele andevan de keel. re bestandsdelen. Gespeculeerd wordt dat de smaakknopjes voor zoet aldehydes en ketonen Het tweede puntje van kritiek is op de, zogenaamdetecteren, maar vooralsnog bestaat er geen corde, tongkaart. De opvatting dat vier smaken op relatie tussen het aantal suikers of specifieke binaparte gebieden op de tong liggen, is ontstaan dingen, en een mate voor zoetheid. toen de Amerikaan E.G. Boring een artikel van de Umami is de smaak die men ervaart als harDuitser D.P. Hänig foutief vertaalde. Hänig had tig. Bij, onder andere, glutamaten ontstaat deze namelijk aangetoond dat op vier gebieden smaak. Deze zijn veelal te vinden gefermeneen bepaalde smaak de overhand had, niet Figuur 1. Tongkaart: 1 is bitter, teerde of gerijpte producten. Het verschil in dat de rest daar niet zou voorkomen. smaak tussen oude kaas en jonge kaas is 2 zuur, 3 zout en 4 zoet. een goed voorbeeld van deze smaak. HartigTen derde moet ik het aantal basissmaken aan de kaak stel- heid wordt als smaak versterkt door de aanwezigheid van len, dit zijn er namelijk niet vier. Er worden op dit moment zout, terug te vinden in bijvoorbeeld sojasaus en Worceszes smaaksensaties erkend waarvan er vijf de basissmaken tersaus. vertegenwoordigen. Let op: zoet, zout, zuur, bitter én umami Pittig – in een eerdere Protatype al behandeld – is de warmtezijn de basissmaken en de zesde sensatie is pittig wat geen sensatie die ontstaat wanneer bepaalde smaakknoppen worsmaak is omdat het daarvoor niet met de correctie zenuwen den geactiveerd door capsine uit bijvoorbeeld rode pepers of naar de hersenen wordt gebracht. Zout, zuur en pittig wer- peperine uit zwarte peper. Ook bij gember en radijs is deze ken met ionkanalen en de andere drie met, zogenaamde, G- sensatie waar te nemen. proteïne gekoppelde receptoren. De tong is als epitheel ook in staat warmte, koude en strucBitter is een smaak die ontstaan is uit de behoefte gif te de- tuur te voelen. Alle andere zintuigen spelen natuurlijk ook tecteren. Bitter is verder slecht gedefinieerd, het komt erop een rol bij proeven, maar hebben niets met smaak te maken, neer dat bitter is wat de bittersmaakknop detecteert. Kinine niet in de zintuiglijke zin van het woord althans.
3
Afstuderen bij...
Jeroen Nieuwenhuijzen
Cardiovascular Biomechanics Ik ben aan het afstuderen in de groep Cardiovascular Biomechanics van Frans van de Vosse. Hoewel er al jarenlang onderzoek wordt gedaan naar bloedvaten, is er nog steeds weinig kennis over kransslagaders, terwijl dit zo belangrijk kan zijn ter voorkoming van ziektes. Denk hierbij aan atherosclerose en re-stenose na een dotteroperatie. Centrale vragen die je je bij deze ziektebeelden afvraagt, zijn: hoe verandert de morfologie van de bloedvatwand, welke onderdelen zijn hierbij betrokken en welke personen zijn hier gevoelig voor? En natuurlijk: hoe voor- Figuur 1. Jeroen bij opstelling komen we dit? Mijn onderzoek kun je zien als voorbereiding op een onderzoek waarbij je bovenstaande vragen probeert te beantwoorden. Chantal van den Broek heeft voor haar afstudeerproject een kransslagader van een varken 48 uur lang gekweekt. Dit houdt in dat zij een kransslagader (als je coronair zegt, hoor je er helemaal bij) uit een varkenshart heeft geprepareerd, de zijuitgangen heeft dichtgenaaid en het vaatje, ongeveer 2 cm lang, aan beide uiteinden heeft gemonteerd aan canullae en gedurende de kweektijd een fysiologische stroming door dit vaatje heeft opgelegd. De stroming simuleerde de stroming zoals je die vindt in het lichaam en de vloeistof heeft bloedachtige eigenschappen, zo is de viscositeit bijna hetzelfde als die van het bloed. Histologie laat zien dat het vaatje na het kweken er nog uitziet zoals je dat zou verwachten. Echter, door mijn experiment kan ik verder bekijken of het kweken niet schadelijk is geweest. Zoals jullie weten bestaat een bloedvat uit voornamelijk collageen, elastine en gladde spiercellen. Collageen en elastine zorgen voor het passieve gedrag; collageen is erg opgefrommeld, maar als je er maar aan blijft trekken, komen de vezels recht te liggen en wordt het heel moeilijk om ze nog verder uit te rekken. Enfin, stevigheid. Maar elk bloedvat moet ook
4
actief reageren op veranderende omstandigheden. Als bijvoorbeeld de druk toeneemt, kan een bloedvat samentrekken om de stroming weer te laten afnemen. De gladde spiercellen doen dit. Zij reageren ook op elektrische en chemische stimuli. Hier zal ik op inspelen. Want ik kan meer informatie leveren door vóór het kweekexperiment een klein ringetje van het vaatje af te snijden en dit in een eigen opstelling te testen (zie figuur 2). Mijn opstelling bestaat uit vier badjes die permanent verwarmd kunnen worden. Verder is een ringetje simpelweg opgehangen tussen twee
Figuur 2. De opstelling in detail haakjes, waarvan er één verbonden is met een krachtmeter, en het vaatje is voortdurend ondergedompeld in een met zuurstof gebubbelde Krebs-oplossing. Vervolgens voeg ik op bepaalde tijdstippen chemicaliën toe: eerst een constrictor, waardoor het vaatje samentrekt en vervolgens een relaxator, het vaatje gaat dan weer relaxeren. Deze beide stappen
vertalen zich naar een bepaalde kracht die je continu meet. De hoeveelheid relaxatie ten opzichte van de maximale constrictie zegt je hoe reactief en dus levensvatbaar de gladde spiercellen nog waren. In figuur 2 zie je de resultaten van vier synchroon geteste vaatjes. Op de x-as is de tijd weergegeven en op de y-as de gemeten kracht, uitgeoefend door de gladde spiercellen. Heel duidelijk kun je de constrictie zien, dat is de piek en de daaropkomende relaxatie, in stapjes, omdat er steeds meer relaxator werd toegevoegd. Verder zien we dat de vaatjes onderling verschillende absolute krachten uitoefenden. Deels wordt dit veroorzaakt door de lengtes die nooit helemaal gelijk zijn, want ik heb het zelf gesneden. Verder is er misschien nog een diameterafhankelijke oorzaak. results of 19-11-2009: 30 mM KCl, 30 mM KCl, 100 mM KCl, 30 mM KCl, Bk series and SNP series
Sample 1 Sample 2 Sample 3
Stel dat blijkt dat 72 uur kweken niet schadelijk is voor een kransslagader, dan zouden er veel interessante onderzoeken gedaan kunnen worden. Want, boots dan maar een dotteroperatie na, waarom niet? Breng op tijdstip 0 een ballonnetje naar binnen, blaas dit op en verwijder het weer. Test dit bloedvat na 72 uur wederom in mijn opstelling. Is het gedrag veranderd? Wat zie je met histologie? Allemaal heel fundamentele vragen, waar hopelijk in de komende jaren antwoorden op worden gevonden. Ook kunnen dan allicht de complicaties worden bestreden. Wil jij ook je steentje bijdragen, schroom niet en kom vooral met ons praten en meekijken!
force [g]
Sample 4
ren. Hiervoor wordt het hart direct uit het varken in koude Krebs’ vloeistof geplaatst dat van tevoren gebubbeld is met 95% O2. Deze vloeistof bevat een waslijst aan mineralen die samen gunstig worden geacht voor het bloedvat. Om eventuele schade te observeren, hebben we met de confocale microscoop afbeeldingen gemaakt (zie figuur 4). Rood zijn dode cellen, daar hebben we gesneden, dus dat verwachtten we. Groen is cytoplasma van levende cellen.
time [S]
Figuur 3. Resultaten Als ik nu dit experiment herhaal maar dan met ringsamples van een coronair dat 72 uur gekweekt is, kan de vergelijking gemaakt worden. Is het gedrag hetzelfde? Was het kweken meer dan alleen maar het verwarmen van collageen? Dit zou namelijk vrij onzinnig zijn. Door vervolgens histologisch onderzoek te doen, kunnen we eventuele veranderingen in de morfologie observeren. Het is verder mijn taak om ook het stukje transport van slachthuis naar universiteit te verbete-
Figuur 3. Een bad met sample
5
Borrels
6
Robbin van den Eijnde, Daniël Eisink, Siem Wouters
Trapistenborrel
Sinterklaasborrel
Op 12 november was de trappistenborrel en natuurlijk moesten we daarbij zijn. Dit jaar waren we er heilig van overtuigd dat we alle zeven aanwezige trappisten toch wel moesten proeven. Dus waren we al om vier uur aanwezig, zodat we snel van start konden gaan. We begonnen rustig met een La Trappe Blond. Deze eerste trappist smaakte ons goed en was om kwart over vier al op. Zo zaten we om half vijf al aan de Westmalle dubbel. Deze overgang was niet zo geweldig en de Westmalle was niet zo lekker. Dus tikten we deze maar gauw achterover om zo snel mogelijk over te gaan op de La Trappe Quadruppel. Iets sterker, iets lekkerder en toch was ook dit glas binnen twintig minuten leeg. Dit jaar gingen we ze toch alle zeven halen! Want om iets over vijf hadden we drie van de zeven trappisten gehad en zaten we aan de lekkerste, Rochefort 10. Deze was zeer smaakvol, maar viel net zo zwaar. Onze buiken raakten vol en onze hoofden werden iets lichter. Hierdoor konden we pas om zes uur aan de volgende trappist beginnen. We kozen voor de lichtere Achelse Kluis Blond. De Kluis was een lekker blond biertje, dat goed wegdronk. Echter ondanks dat we ons best deden, gingen we niet alle trappisten meer halen. We besloten om bij de laatste ronde de Orval over te slaan en de Chimay Special te drinken. Helaas maar zes van de zeven trappisten gehaald. Toch zijn we met een goed gevoel van de trappistenborrel weggegaan.
Een vieze, oude man - schoon was hij zeker niet - met een kleffe baard, muffe, oude kleren van fel rood bont en een knots van een ring om zijn vinger. Naast hem staan een Antiliaan, met kleren die doen twijfelen aan diens seksuele geaardheid: een maillot, felle, glimmende kleren en een veer op zijn pofmutsje én een lange, net zo vage, donker getinte man die opschept over de lengte van zijn penis - ‘34 iets’, al blijkt. Het drietal staat samen grote hoeveelheden Jägermeister te nuttigen. Al bezattend roept het drietal quasi-pedofielen, ‘lover girls’, seksueel gefrustreerden en lotgenoten - de alcoholisten - op de schoot om met hen de nodige woorden te wisselen. Alsof dit tafereel nog niet uniek genoeg lijkt, gebeurt er op nog geen twintig meter afstand precies hetzelfde, zij het, zonder vrouwen in de buurt. Naar mate de avond vordert en het drietal steeds verder afdwaalt onder een kruidige alcoholwalm, worden ze ineens bestormd door de andere vieze, oude man, die dezelfde rol vertolkt, en er vindt een heuse ‘brawl’ plaats tussen de twee bejaarde viezeriken omringd door negers in vage kleren. Is dit een gebeurtenis in een vaag steegje van onze hoofdstad – waarbij ik vergeten ben te melden dat er ook vrouwen van lichte zeden mee stonden te krijsen op de achtergrond – of hebben studenten het weer voor elkaar gekregen een degelijke oer-Hollandse traditie studentikoos om zeep te helpen? Gelukkig hebben we de foto’s nog – zucht.
Spanning-en-Senstationborrel Voila. Het is 1.02 uur, 8 januari 2010 en ‘vlambadabambam’ er is wederom iets gaafs gebeurd bij onze gave vereniging. Jawel, zoals al ongeveer twee maanden aangekondigd stond, vond de Spanning-en-Sensationborrel in In Vivo plaats, voor zowaar de tweede keer (op 7 januari 2010 tussen 16.00 en
uiteraard te simpel zijn; derhalve waren er ‘bambotsknalbam’ ook Breezers, energydrink en Smintjes van de partij om het Sensation-gevoel er nog eens extra in te drukken. En ja, wat kan ik, als tapper, nou over deze borrel zeggen wat het was wat de borrel zo gaaf maakte? Was het de voorbereiding van ruim tien uur? Of misschien de stroboscoop die menig epilepticus in een aanval had gestuurd? Was het de overmaat Breezers, de energydrink? Bouzo mag het weten, maar gaaf was het zeker. Het maakt me vooral trots dat deze borrel een beetje ‘bambotsknalbam’ z’n wortels in de BMT-samenleving lijkt te vinden. Vorig jaar toonde menig mens nog zijn of haar afkeer voor deze unieke themaborrel, dit jaar keken mensen zowaar uit naar deze borrel. Sterker nog, menig scepticus van vorig jaar noemde de SenS-borrel van dit jaar zelfs vermakelijk! Misschien is de wereld nu pas klaar voor deze aparte, doch vermakelijke vorm van muziek en laten we hopen dat dit zo blijft. Dan rest mij verder niets anders dan nadrukkelijk mijn complimenten te geven aan mijn medetappers voor deze borrel, die zich zo ‘bambotsknalbammend’ goed hebben ingezet, alsmede de ‘bambotsknalbammend’ goede CIV die haar medewerking verleende aan deze borrel. BAM! BOTS!
19.00). En daar de gemiddelde borrel zich kenmerkt door normale muziek, wordt de sfeer op de SenS-borrel gevormd door pompende hardstyle, dance, hardcore en overige algemene ‘stampmuziek’. Vorig jaar kon men vooral genieten van Sensation Black, dit jaar spande er vooral Sensation White uit de speakers. Tevens kon iedere borrelbezoeker genieten van de frappante decoratie in de vorm van een fraai geverfd en belicht doek om de bar heen, dat tevens diende om de aandacht te vestigen op de buitenbar (die voor het eerst verscheen op een Protborrel). Maar om het daarbij te laten zou
7
Van de Voorzitter Beste Lezer, Daar is hij weer, terug van weggeweest! Een stukje van de voorzitter. Zoals jullie waarschijnlijk wel weten is mijn naam Mathieu van Kelle. Ik kom oorspronkelijk uit het mooie Roosendaal waar ik ongeveer 20 jaar geleden het levenslicht zag. Nadat ik voor de studie BMT heb gekozen, ben ik eerst een half jaartje op en neer gereisd tussen Roosendaal en Eindhoven. Vervolgens ben ik in Eindhoven op kamers gaan wonen. In mijn vrije tijd speel ik gitaar, snowboard ik graag en speel ik met vrienden in een zaalvoetbalteam. Omdat ik iets naast mijn studie wilde doen, en ook omdat mijn studieresultaten het toelieten, ben ik in mijn 2e jaar twee commissies bij Protagoras gaan doen. Eerst ben ik bij de ProBoKoCo gekomen om op donderdagmiddag een biertje te tappen. Deze commissie doe ik nog steeds met alle plezier! Ook heb ik in mijn tweede jaar de symposiumcommissie gedaan. Samen met die commissie hebben we 4 maanden hard gewerkt om uiteindelijk een (al zeg ik het zelf) geslaagd symposium neer te zetten. Omdat ik dit alles zo leuk vond, heb ik aan het eind van mijn 2e jaar besloten bestuur te gaan doen. Zoals je ziet is het met mij allemaal snel gegaan, binnen een jaar heb ik me opgewerkt tot voorzitter van Protagoras! En ja, dan begint je bestuursjaar. In het begin was het heel erg wennen, en vooral heel erg druk! Je host samen met je bestuursgenoten van feest naar constitutieborrel, terwijl je ook nog de dagelijkse taken van je functie probeert onder de knie te krijgen. Dit ging vaak met horten en stoten, maar uiteindelijk is het ons toch allemaal goed gelukt, waarvoor mijn complimenten aan mijn bestuursgenoten. Nu we als bestuur alle dagelijkse taken een beetje onder controle hebben, zijn we bezig verschillende vernieuwingen te realiseren. Er komt bijvoorbeeld een nieuwe website aan en In
8
Mathieu van Kelle
Vivo krijgt een nieuwe look. Ook is er veel terrein te verliezen, maar ook zeker te winnen op het gebied van onderwijs. Denk bijvoorbeeld maar aan de verwachte invoering van‘de harde knip’. En wat is mijn rol als voorzitter nou bij al deze dingen? Ik krijg best vaak de vraag: ‘Waar houd jij je nou in vredesnaam de hele dag mee bezig?’. Dat zal ik eens ‘in a nutshell’ proberen uit te leggen. Als voorzitter houd je de lange termijn doelstellingen van de vereniging/bestuur in de gaten. Hiervoor praat/overleg je veel met je bestuursgenoten over de dingen waar zij mee bezig zijn. Je probeert ze waar nodig bij te sturen of te adviseren zodat de lange termijndoelstellingen worden gehaald. Worden deze doelstellingen niet gehaald, dan ben je als voorzitter de eerste die daarop wordt aangesproken. Ook als er iets onverwachts misgaat binnen de vereniging weten mensen de voorzitter als eerste te vinden. Je moet dan deze mensen goed te woord staan en zorgen dat het probleem wordt opgelost. Hierdoor is het ontzettend belangrijk dat je altijd een plan B, en het liefst nog een plan C en D klaar hebt staan! Tot slot onderhoud je veel contacten, zowel binnen als buiten de vereniging. Je praat met leden en commissies, voornamelijk informeel, zodat je weet wat er binnen de vereniging speelt. Ook spreek je bijvoorbeeld veel bestuursleden van andere studieverenigingen om nieuwe ideeën op te doen. Ik hoop dat jullie mij nu een beetje beter kennen. De volgende keer is een andere bestuursgenoot van mij aan de beurt. Mocht je nog vragen, opmerkingen en/of suggesties voor mij hebben, of wil je gewoon een praatje met mij maken, kom dan vooral even langs het Prothok! Met vriendelijk groet, Mathieu van Kelle Voorzitter der SvBMT Protagoras
BCFevent
Bio CareerEvent
Chemistry CareerEvent
Food CareerEvent
20 May 2010 Amsterdam RAI The Career Event for Life Sciences, Chemistry, Food & Pharma MAIN SPONSORS
Are you orientating on the next small step or giant leap in your scientific career? Visit BCF Event!
CO-SPONSORS
BCF Event is … … Bio, Chemistry, Food & Pharma … BSc, MSc & PhD … Students, Graduates & Professionals … Industry, Academia & Entrepeneurship … Career Fair, Presentations & Workshops … CV checks & Career Coaching
Register online before March 31st and receive an early-bird discount on the entrance fee. As a member of your study association, you will receive an additional discount and pay only €5. This includes lunch and beverages. For more informationand registration:
www.bcfevent.nl
Protpuzzel
Daniël Eisink
Je ziet hieronder de uitslagen van een aantal blokjes die je kunt combineren tot twee verschillende gebouwen. Aan jou de opdracht al deze blokjes te vouwen en zo te plaatsen dat de correcte aanzichten ontstaan. De blokjes mogen alleen gebruikt worden voor het aanzicht wat er boven staat. Lever je oplossing in bij het bestuur in het Prothok en maak kans op een borrelkaart.
ra
Voo
t
ich anz
icht
Z
nz ijaa
a
r Voo
10
t
ich z n a
Vroegâh... Ooit wel eens stilgestaan bij de Dommel? Ja, met de maartse buien die het ‘Limbopad’ in het voorjaar teisteren heb je misschien wel eens stilgestaan ín de Dommel, maar wie denkt dat Eindhoven een hooggelegen waterloze stad is, heeft het mis. Hoewel alle Limburgers dit natuurlijk zullen betwisten ligt Eindhoven met zijn 23 m wél behoorlijk hoog, maar gebrek aan water heeft het niet en dat komt niet alleen door de belabberde afwatering. In het kader van de nieuwe rubriek Vroegâh, duiken we daarom figuurlijk in de Dommel, althans in het verleden ervan. De Dommel ontspringt in het Belgische stadje Peer vanwaar het zonder gebruik van TomTom ’s-Hertogenbosch tracht te bereiken. Onderweg doet het riviertje nog wat idyllische dorpjes en steden aan zoals Dommelen, Borkel en Schaft – wie kent ze niet – en natuurlijk het altijd schone Eindhoven. Lang geleden stroomden de Rijn en de Maas door dit dal, maar zij trokken langzaam naar het oosten en lieten hun kleine broertje achter. Hoewel Eindhoven pas met de komst van familie Philips uitgroeide tot een grote stad, schijnen de Romeinen hier al met een bootje te hebben liggen dommelen. Maar ook de boeren – hoe komt Eindhoven anders aan dat imago – deden zich hier tegoed aan het water dat de Dommel hen bracht. Voor hun handwerkactiviteiten en de verzorging van het vee waren zij immers afhankelijk van het water. Ongehinderd door Greenpeace of molenvergunningcommissies werden zo rond 1400 de bossen gekapt en werd de Dommel versierd met watermolens. Sommige daarvan, zoals de Genneper watermolen staan nog steeds. In het begin werden de molens gebruikt om brood te kunnen bakken en olielampen van brandstof te voorzien. Maar zoals iedereen weet stonk het in de Middeleeuwen verschrikkelijk en zo ook in Eindhoven, waar de Dommel gebruikt werd als gootsteen, wasmachine, toilet, douche en af
Birgit Plantinga
en toe ook als kraan. Gelukkig hoefde niet iedereen aan cholera te sterven, want de bierbrouwerijen – die gekookt water gebruikten – boden hier een gezellige oplossing voor. Toch moet de Dommel ook mensenlevens gered hebben, want in de Middeleeuwen voerde het water naar de grachten die het verdedigingswerk van Eindhoven vormden. Toen de Middeleeuwen plaats gemaakt hadden voor de revolutionaire industrie, veranderde ook de functies van de watermolens en werden ze gebruikt om de machines in fabrieken aan te drijven, zoals in de alom bekende textielfabriek van Smits. Helaas kwam er toen ook behoefte aan enige regelgeving rondom het gebruik van het riviertje, want de vele overstromingen die de watermolens veroorzaakten waren toch niet zo aangenaam. Zo werd in 1863 het Waterschap de Dommel opgericht, wat 146 jaar na zijn oprichting begonnen is met het herstellen van de Dommel. Zo moet de Dommel weer een fijne leefomgeving worden voor de kikkers en de vissen en moet hij ontdaan worden van de metalen die de fabrieken erin geloosd hebben. Ook het stuk op het TU/e-terrein wordt onder handen genomen. Goed opletten dus, want misschien komt tussen die oude metalen ook wel weer je oude fiets tevoorschijn.
Geschilderd door Vincent van Gogh
11
BMT On Stage
Ben Groenen
San Fransisco In reisgidsen begint een beschrijving van een land steevast met de stelling dat het land er een is van tegenstellingen. Nu is dat naast een eentonige een handige manier om een omschrijving van een natie in te leiden – het geeft de schrijver immers de vrijheid om een allegaartje aan wetenswaardigheden op te sommen – doch wellicht niet de meest ideale manier om van wal te steken; de lezer wordt voor het lapje gehouden door de bewering dat het land louter uit tegenstellingen bestaat en krijgt zo een surrealistisch beeld van het land. Bij nader onderzoek op het internet blijken alle landen vol tegenstellingen te zitten (poog eens een zoekactie naar “land van tegenstellingen”).
Hoewel ook Jean-Paul Sartre stelde dat iets gedefinieerd wordt door zijn tegenstellingen, wordt San Francisco gedefinieerd niet door tegenstellingen maar door de gelijkgezindheid en ratjetoe van haar inwoners. De historie van Californië leert ons dat achtereenvolgens Spanje, Mexico en de Verenigde Staten het gebied claimden, waarna de goudkoorts een explosie van rijkdom, geweld en inwoneraantal teweegbracht. Deze inwoners vormen heden ten dage nog
12
immer een potpourri aan volkeren, en het is de tolerantie tussen hen die de stad zo uniek maakt. In tegenstelling tot andere landen en steden waar integratie de boventoon van het debat voert, viert, omwille van het San Francisco als icoon voor nieuwe kansen, de progressiviteit hoogtij. Met het trenddoorbrekende hippietijdperk in het achterhoofd, de bruisende informatietechnologie even buiten de stad en de huidige activiteit rondom de voor ons zeer interessante biomedische technologie is San Francisco een vooruitstrevende en toekomstbeeld bepalende wereldstad. Als buitenlandse masterstudent verricht ik onderzoek aan de University of California San Francisco (UCSF) in een groep die gespecialiseerd is in het visualiseren en modelleren van bloedstroming in het lichaam, met name in de hersenen. Mijn project omhelst het in kaart brengen van de verandering in bloedstroming in de cirkel van Willis, het ingenieuze bloedvatenstelsel in de hersenen, onder invloed van stenoses en aneurysma’s. De cirkel van Willis is zeer patiëntspecifiek: bloedvatafmetingen verschillen significant per patiënt en in maarliefst de helft van de patiënten ontbreken een of meerdere vaten in het stelsel. Een (patiëntspecifiek) model van de cirkel van Willis is daarom van groot belang. De verandering in lokale druk en flow in de cirkel van Willisis zeer interessant voor artsen; alvorens risicovol te gaan snijden in iets fragiels als het brein, willen chirurgen weten waar, hoe en of ze kunnen opereren en hierbij is kennis van de bloedstroming van essentieel belang. Erg interessant, maar een dergelijk onderzoek op locatie kan uiteraard uitstekend worden gecombineerd met verkenning van de omgeving.
Naast toeristenattracties als de Golden Gate-brug, Alcatraz en Pier 39 zijn er ook interessante dingen te beleven. Waar toeristen een gammel fietsje huren en over de Golden Gatebrug rijden, verkoos ik de pittoreske halve marathon over de brug en vestigde een nieuw PR: 1.23:28. Het uitstekende weer biedt gelegenheid om met huisgenoten te barbecueën op het strand of een van de vele festiviteiten die hier elk weekend georganiseerd worden, te bezoeken; de stad zorgt voor reeds geïnstalleerde barbecues en gratis toegang bij muziekfestivals. Omdat ik in de Mexicaanse buurt woon waar ook Carlos Santana zijn jeugdjaren versleet, wordt ik ondergedompeld in het Latijns-Amerikaanse feestgedruis van de wekelijkse vrijdagavond. Van hippe hiphopdiscotheken via louche loungeclubs tot Django jazzkroegen; uitgaansgelegenheden te kust en te keur.
San Francisco wordt weleens de meest Europese stad in de Verenigde Staten genoemd. Redenerend vanuit de idealen van de Founding Fathers zou ik het de meest Amerikaanse stad willen noemen. Zij schreven immers in de onafhankelijkheidsverklaring over de gelijke rechten en vrijheden van ieder mens, beschermd door een
overheid die zonodig omver geworpen kan worden bij het in gebreke blijven hiervan. Met de gebrekkige gezondheidszorg, de graaicultuur binnen het banksysteem en een lobbygevoelige op olie beluste nationale overheid die niet bereidwillig is om hier verandering in te brengen lijken de huidige Verenigde Staten totaal niet op wat destijds de idealen waren; de stereotype Amerikaan is niet voor niets blank, conservatief-christen en komt uit Texas. Hoe anders is de vooruitstrevende politiek in San Francisco met een reeds drie jaar bestaande door de overheid gesubsidieerde gezondheidszorg voor iedereen, een goedkoop en goed onderhouden openbaar vervoersysteem en een tolerantie tussen verschillende bevolkingsgroepen waar Europa nog wat van kan leren. Met het Nederlandse gepolder, het ouderwetse Europese conservatisme in de keuze van de voorzitter van de Europese raad, het minarettenverbod in Zwitserland en het huidige populistische succes van politiek-rechts georiënteerde partijen lijkt San Francisco in de verste verte niet op Europa. De stereotype Europeaan lijkt steeds meer de blanke conservatieve christen te worden, terwijl aan de West Coast de sociale idealen van de Founding Fathers nieuw leven in wordt geblazen. Ik heb het prima naar mijn zin in het Wilde Westen.
13
Feesten Serious Reqristmas! Om toch al aan het kriebelende kerstgevoel toe te geven, kwam dan eindelijk het veelbelovende feest. Serious Reqristmas! Om negen uur snelde iedereen naar café Santé, want het happy hour was al begonnen. En dit gebeurde natuurlijk in de kerstsfeer met aanstekelijke liedjes, veel slingers en de rood-witte mutsjes. Toen bleek ineens dat muts eigenlijk betekent: een mooi uiterlijk en toch slim. Afgezien van de kerst ging het bier hard, de tappers hadden het moeilijk om alles bij te houden. Iedereen was dan ook goed voorzien, een blaadje per persoon was geen uitzondering. Nadat iedereen nog dieper in het glaasje had gekeken, was het makkelijker om de lootjes te verkopen, die naar het goede doel gingen via Serious Request. Of voor de gulle mensen, gewoon wat goeds doen voor een hip doel. Naast kerstliedjes werden er natuurlijk door de dj ook andere liedjes gedraaid en aangevraagd door de feestgangers. Ook dit was in het teken van Serious Request en voor slechts 50 cent werd jouw topper gedraaid. In totaal is er zo meer dan 140 euro opgehaald. Tijdens deze vooral spannende avond gebeurden er ook allerlei dingen die soms wel en soms niet zo fijn waren. Toch deden de minder fijne momenten, zoals de wc-bril kussen om wat kwijt te kunnen, of een boom proberen om te rijden niets af aan de intense sfeer die alle
14
Anne Janssen
BMT-ers samen weer lieten zien. Iedereen ging tevreden weer terug naar huis met het gevoel, “waarom is dit nu al afgelopen?”. En na deze gelukkige avond gingen dan ook maar weinig mensen alleen naar huis. Wat voor de volgende dag weer heel veel mooie roddels opleverde. Tot op het volgende feest!
Ik hou van Holland feest! Een mooi begin van de avond, eten bij Les Connaisseurs. Dit was meteen ook de reünie met de papa’s en mama’s, introbroertjes en -zusjes van een geweldige intro. De verhalen kwamen weer op tafel en met het lekkere eten was dit een goede combinatie. Afgerekend en wel ging iedereen op pad naar de Santé, waar in Oranjesferen het ‘Ik hou van Holland’ feest losbarstte. Eerst bij de deur even een welkomstdrankje drinken, een dropje eten en natuurlijk een matchkaartje krijgen, wat ook meteen de vraag van de avond met zich meebracht: met wie ga jij een drankje drinken? Terwijl sommigen al snel hun match gevonden hadden, duurde het bij anderen wel heel lang. Was je alle jongens afgegaan, bleek je match een meisje te zijn. Al met al hebben we heel wat mooie, maar ook heel wat bijzondere paren bij de bar zien staan en samen hun drankje zien drinken. Kortom een mooie avond om naar terug te kijken. Tot op het volgende feest!
Column De wetenschap kampt met een fundamenteel probleem: statistiek. Van de statistiek mag geen enkele onderzoeker ooit iets zeker weten. Elke bewering (zelfs deze) geldt alleen met een bepaalde betrouwbaarheid. En mag je al niet zeggen dat iets waar is, zeggen dat iets niet klopt mag al helemaal niet. Neem homeopathie: een concept dat in de 18e eeuw ontwikkeld is en beweert dat je ziektes (of beter: symptomen) kunt bestrijden met hun oorzaak. Prikkel het lichaam met een stofje met een bepaald naar effect en het lichaam zal een soort van overcompensatie hebben die een vervelende kriebel of uitslag meer dan teniet doet. Een voorbeeld is arsenicum (dat ruim vóór de tussen-n nog gebruikt werd als rattegif). Van arsenicum ga je dood, van een beetje arsenicum word je (eerst) kaal en dus, zegt de homeopaat, is een heul klein beetje arsenicum een goed haargroeimiddel. Een wonderlijke redenering waarvan de correctheid op z’n minst twijfelachtig is. Bovendien zijn de concentraties van homeopathische middelen astronomisch laag, want, zegt de homeopaat, hoe meer je verdunt, hoe beter het werkt. Bij de druppels en pilletjes die bij drogist en natuurwinkel verkrijgbaar zijn, is de standaard verdunning C30. Dit houdt in dat de werkzame stof dertig keer tot één honderdste is verdund. Op 1 druppel ‘werkzame’ stof zitten dus 1060 druppels water. Bij een gemiddeld druppelvolume van 0,05 ml heb je voor een C30 verdunning van één druppel werkzame stof dus 5x1055 liter water nodig. Ter vergelijking: het totale volume van de wereldzeeën wordt geschat op 1,37x1017 liter. Grondstoffeninkoper bij A. Vogel is de meest relaxte baan ter wereld. Om dit soort concentraties in perspectief te plaatsen heb ik er eens RIVM rapport 703719016/2007 op nageslagen, getiteld Geneesmiddelen in drinkwater en drinkwaterbronnen. In tegenstelling tot het broodjeaapverhaal dat drinkwater oestrogenen uit de pil bevat - oestrogenen zijn vrij goed biologisch afbreekbaar - is het wél zo dat kraanwater tot wel 122 ng/L acetylsalicylzuur bevat, het hoofdbestanddeel van aspirientjes. Dit is een duidelijk meetbare concentratie. Bij homeopathie zijn de concentraties echter zó laag dat het statistisch niet anders kan dan dat sommige flesjes precies 0
René Besseling
werkzame moleculen bevatten. Feitelijk toont het RIVM aan dat het, bij hoofdpijn, effectiever is een glas water dan een homeopathisch brouwseltje te nemen. Je zou zeggen dat je hiermee aangetoond hebt dat homeopathie onzin is. Maar nee, als je een homeopaat verteld dat hij feitelijk water verkoopt zal hij opmerken dat het verdunnen van de werkzame stof in feite niet de essentie van homeopathie is. Bij elke verdunning in een homeopathische reeks is het immers van belang het betreffende buisje te schudden zodat de werking van het geneeskrachtige stofje overgaat op de watermoleculen. Hierbij maakt men gebruik van wat in homeopathische kringen “het geheugen van water” wordt genoemd. Het is dit geheugen dat de werkelijke geneeskundige werking zou geven. Op het moment dat de redeneringen een dergelijk graad van vaagheid bereiken ben je als redelijk mens uitgeluld. Dat water geheugen heeft is hoogst onwaarschijnlijk, maar met 100% zekerheid aantonen dat het dit níet heeft is verrekte lastig. Mij persoonlijk lijkt het geheugen-concept van water echter nogal onsmakelijk. Behoorlijk wat watermoleculen zijn immers op plekken geweest waar je liever niet bij stilstaat, laat staan dat je wil dat ze die herinnering op de één of andere manier op jou over kunnen brengen. Dat is niet het enige dat er af te dingen valt op het geheugen van water; als watermoleculen écht geheugen hebben zou het ook kunnen dat homeopathische middeltjes werken doordat ze zich herinneren dat ze ooit samen met paracetamol of één van de vele andere écht werkzame stoffen uit het RIVM-onderzoek in leidingwater hebben gezeten. Of, nog mooier, homeopathie zou ook kunnen werken doordat volgens de statistiek in elk homeopathisch flesje wel een paar watermoleculen zitten die ooit zijn uitgepist door Klazien uit Zalk, het kruidenvrouwtje dat in de jaren ’90 bekendheid verwierf met uitspraken als “Mensen die wat wille, stoppen gewoon wat dille tussen de bille”. Dat lijkt mij een mooie werkhypothese en laat die homeopaten maar eens bewijzen dat-ie incorrect is.
15
Hoe Overleef Ik De Winter? Mocht je lange tijd buiten blijven in koud winterweer of in het water terechtkomen dan kan je onderkoelingsverschijnselen krijgen, in erge gevallen zelfs bevriezingsverschijnselen van extremiteiten (tenen, vingers). Hierbij een aantal tips om dit te herkennen en te behandelen.
Onderkoeling
Om een goede iglo te bouwen heb je eigenlijk alleen een zaag nodig. Om te beginnen heb je een besneeuwd gebied nodig dat redelijk vlak is. Teken een cirkel in de sneeuw die overeen moet komen met de diameter van je iglo, hier komen je muren. Maak hem niet te groot, anders houdt het dak zijn eigen gewicht straks niet, een iglo is bedoeld voor 2 à 3 personen.
Bouw een iglo
Begin met van sneeuw stevige blokken te maken, met stevig bedoelen we dat ze hun eigen gewicht kunnen dragen en niet uit elkaar vallen als je ze verplaatst. Je kan de zaag gebruiken om de blokken platte vlakken te geven. Vergeet niet dat de bovenkant van in ieder geval de eerste rij een beetje naar binnen moet hellen, anders bouw je een toren in plaats van een iglo.De ingang maak je door wat verticale blokken te stapelen tot de gewenste hoogte en dan één groot blok dat naar binnen helt om af te sluiten. Als je de eerste rij blokken afhebt kun je alle sneeuw uit het binnenste van de hut scheppen, dit kan je ook nog een een paar centimer gratis diepte opleveren en dus meer ruimte. Hierna bouw je langzaam aan naar het midden toe. Als er wat kleine spleetjes tussen de blokken zitten is dit niet erg, dat lossen we later op. Zorg wel dat de blokken goed op elkaar vastzitten, zodat de iglo niet instort tijdens het bouwen. Als je de ruwe iglo afhebt is het tijd om de kleine spleetjes te vullen met sneeuw. Druk dit goed aan zodat de iglo winddicht wordt. Aan de binnenkant is het heel belangrijk dat je de sneeuw van het dak zo schraapt dat er een glad oppervlak ontstaat. Dit zorgt er in combinatie met de ronde vorm voor dat condens en gesmolten sneeuw niet gaan druppelen maar naar beneden stromen.
Onderkoeling is een lichaamstemperatuur onder de 35 graden Celsius en kan worden verdeeld in drie stadia. De symptomen in het eerste stadium zijn bekend, het begint met rillen en kippenvel. Daarnaast gaat motoriek in de vingers achteruit, een gebrekkige bloedtoevoer is hiervan de oorzaak. Langzaam worden mensen slomer en slaperiger. Dit zijn de eerste tekenen van stadium twee, in dit stadium kunnen lippen, vingers, oren en tenen blauw worden. Het rillen wordt heftiger en spiercoördinatie over het hele lichaam wordt moeilijk. Gericht bewe- Gefeliciteerd, je hebt zojuist je eigen iglo gebouwd. Nu stap twee, pak een slaapzak gen wordt bijna onmogelijk. In stadi- en breng de nacht door! um drie treden levensgevaarlijke processen op zoals het verlies van tonus in de spiertjes van de bloedvaten, waardoor het bloed ineens terug stroomt naar armen, benen en vingers, waardoor warmteverlies fors toeneemt. Het rillen stopt vaak en de persoon is ernstig verward en gedesoriënteerd. Door plotseling bloedstroom naar extremiteiten kan de onderkoelde persoon een gevoel van oververhitting krijgen, dat misleidend is. Indien men bij een onderkoelde persoon uitkomt is het belangrijk deze langzaam op te warmen. Bij te snelle opwarming kan reddersdood optreden, hierbij stroomt het koude bloed uit de extremiteiten ineens terug naar de nog relatief warme organen doordat de bloedvaatjes weer open gaan. Dit kan dan alsnog leiden tot de dood. Een goede manier is om deze personen naar binnen te brengen, eventuele koude, natte kleren uit te trekken en droge, kleren aan te doen. Probeer de persoon daarna bijvoorbeeld met lichaamswarmte van jezelf op te warmen. Bij ernstige, langdurige onderkoeling van de extremiteiten kunnen op den duur bevriezingsverschijnselen optreden. In eerste instantie worden de extremiteiten wit of geel en kunnen pijnlijk worden. Bij verdere bevrijzing verdwijnt de pijn en ontstaan er blaren. Bij verder afkoeling sterft het weefsel af en kan de huid paars of zwart worden. Zolang men in de eerste twee stadia ingrijpt is het effect meestal reversibel. Bij bevriezingsverschijnselenn is het echter wel van belang zo snel mogelijk op te warmen, om verdere schade aan het weefsel te voorkomen. Dit kan door middel van bijvoorbeeld een waterbad. Wel is het belangrijk dat er alleen opgewarmd moet worden in het geval dat nieuwe bevriezing op korte termijn is uitgesloten, dit kan anders zeer schadelijke gevolgen hebben. Ten tweede dient opwarming door middel van wrijven of massage vermeden te worden, dit kan ervoor zorgen dat ijskristallen in het weefsel verder schade veroorzaken.
16
Schaatsen
Als je gaat schaatsen is er natuurlijk altijd een risico dat je door het ijs zakt, hierbij wat tips wat dan te doen en wat te laten.
De belangrijkste tip is natuurlijk nooit alleen het ijs opgaan, alleen is uit een wak komen een stuk lastiger. Mocht je dit toch gebeuren is dit de veiligste manier om eruit te komen: breek het ijs richting de wal af tot dit je niet meer lukt. Ga dan ruggelings tegen die kant aanliggen en probeer je zelf tegen het ijs aan de overkant het ijs op te duwen. Maak een zo groot mogelijk contactoppervlak met het ijs, steun niet alleen op je handen! Probeer dan al schuivend de kant te bereiken. Goede hulpmiddelen voor tijdens het schaatsen zijn een reddingslijn en twee ijspriemen. De eerste kan je naar een medeschaatser gooien die je naar de kant kan trekken, de tweede kan je gebruiken om jezelf uit een wak te trekken. Mocht je iemand tegenkomen die door het ijs gezakt is, schaats er dan niet direct heen! Anders liggen er straks twee in het water. Als je geen lijn bij hebt trek dan een kledingsstuk uit en probeer op je buik op reikwijdte te komen en probeer je kledingsstuk te gebruiken om hem uit het water te trekken. Mocht je onder het ijs terecht komen probeer dan zo snel mogelijk terug naar je wak te komen, zoek bij sneeuw op het ijs naar lichte plekken, bij geen sneeuw op het ijs naar donkere plekken.
Erwtensoep
Warme chocolademelk
Voor 1 pan:
Voor 1 persoon:
Ingrediënten 1 pak spliterwten (500 g) 1 knolselderij, geschild en in blokjes 1 winterpeen (250 g), geschild en in plakjes 2 schouderkarbonades 200 g zuurkoolspek 2 liter rundvleesbouillon 2 preien, in ringen bladselderij (40 g), fijngesneden 1 rookworst (350 g), in plakjes
Ingrediënten: 2 dl volle melk 50 gram pure chocolade 1 /2 kaneelstokje klein snufje chilipoeder mespunt vanillesuiker Recept: Doe de melk, kaneel, chili en vanille in een steelpan en verwarm. Houdt mengsel 1 minuut aan de kook. Breek de chocolade in stukjes en voeg toe aan melkmengsel. Blijven kloppen tot chocolade helemaal is gesmolten. Breng mengsel dan weer tegen de kook aan. Haal de kaneel eruit en giet de warme chocolademelk in een mok.
Recept: Breng in een grote soeppan de spliterwten met de knolselderij, de winterpeen, de schouderkarbonades en het zuurkoolspek in de bouillon aan de kook. Draai het vuur laag en kook de soep ca. 45 minuten, of tot de spliterwten gaar zijn en uit elkaar beginnen te vallen. Schep af en toe met een schuimspaan het schuim van de soep en roer met een spatel over de bodem van de pan om eventueel aanbranden te voorkomen. Neem de karbonades en het zuurkoolspek uit de pan en snijd het vlees in stukjes; gooi het bot van de karbonades weg. Doe het vlees met de prei, de selderij en de rookworst terug in de pan. Verwarm de soep nog 15-20 minuten op heel laag vuur. Breng de soep op smaak met peper en zout.
17
brengt ideeën tot leven De gapende kloof tussen mens en techniek reduceren tot een kier! Dát is passie voor techniek pur sang. Met diezelfde passie werken we bij Deerns aan innovatieve projecten. Ook op biomedisch gebied. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van biomedische laboratoria voor ziekenhuizen en cleanrooms voor onderzoeksinstellingen. Deerns is het grootste onafhankelijke ingenieursbureau in Nederland op het gebied van installatietechniek, energie en bouwfysica. Met vestigingen in Nederland, Duitsland, Spanje, Dubai, China en de Verenigde Staten is Deerns een toonaangevende internationale speler. Ben je klaar voor je eerste baan of zoek je een afstudeerplek of stageplaats? Kijk op www.deerns.nl en neem contact op de afdeling P&O, Linda Wijmer: 088 374 0512 of via
[email protected].
www.deerns.nl/vacature
Oproepjes De 1e-jaarsjaarraad zou graag de eerstejaars op willen roepen om opmerkingen met betrekking tot het onderwijs aan hen te laten weten. Zij zijn Anne, Dorien, Evi, Renske en Rob. Met deze opmerkingen zal iets gedaan worden ism met de faculteit.
Klim aa Sneeuw t c r i s i s ? v je pr rees? Met oblem en – ook nie t onde rwijs gerela tee recht b rd – teij het S TU!
Vermis t: twe e ma ten. rm Eerste waarsc vermis othijnlij sing k çao, an dere o op Curan Wie v indt h bekend. en ter maakt ug en pleet? ons weer comTerug te bez orgen afstud in het ee of in H rhok van N -laag aifa (Is rael).
ekt te slang zo Welbespraak en ez vi ad goede bladzijde om ebl ro p le ia iv tr te geven over ek blijkt ope st men. Huidig jes aan oproep d ee eens best n, ge in ht lic In es. en zoekertj on ngen en dem j steunbetuigi bi t ch re n dit on straties tege eerm, Prothok, iu ar het Bouz rechts. ste terrarium
Lees je dit en denk je, nou, ik heb zelf ook wel iets te melden. Of wil je misschien antwoord geven op een van deze oproepjes. Stuur het dan op naar hoofdredacteur@protagoras. tue.nl. Dan wordt het in de volgende protatype geplaatst en krijg je misschien het langverwachtte antwoord of een onverwachtte medestander.
Aan iedereen met sneeuwvrees: u als voetganger op de openbare weg of fietspaden te begeven omdat niet op trottoirs gestrooid wordt valt nog steeds onder suïcid aal gedrag.
Wisten jullie dat een glazenovenschaal uit de oven gehaald dient te worden met een ovenhandschoen? Ik nu ook!
In het kader van goed studeren zou ik graag zo veel mogelijk oude tentamens zien op de Protagoras website. Lever ze dus a.u.b. in bij de onderwijscommissaris zodat iedereen volgende keer weer goed kan oefenen.
Kopenhagen: Oproep aan ing aatverander stop de klim rst vo en ad r gr niet! Een paa ievr dingen be en bovenlei eg rw oo en sp zen, wissels en en er p ha overgangen Alibben dicht. sl en eg w el sn e to t aa ekte sl gehele volksg e d et m at rd ga als dit gepaa er ov lm fi n ee n première va ede lobby N 1963. Steun ! 15 20 r Pe stvrij derland Vor
Wil degene die begonnen is over het opwarmen van de Aarde deze winter verklaren.
l: het a zong r, e k s r k e Fink e Blo d n ij a b m Her l”. Heiets nooit llemaa mpa p i o o o o “K otz oka et is r re intr want h ht een ande anders over r ac ekend laas d lijkbaa daar b bewuste we ote, r e g n ga at , gr inds d mooie mist. want s er is mijn ver ob bord at het in okt plastieken zien d aat , e t e n is e e o gr n g ijd et leve onderz Op de rvice door h De aardige it. se n arme m Birg n tege de naa ord inruile r e ie t d s n b o pla kan dit en en vinder i, groot, gro A, die toch M oo de HE een m rd van etzelfde is… o b n e h k lemaal niet he
19
Prot Goes Science
Alexander Colditz
Fotosynthese Ik heb besloten dit maal een van de – voor mij – meest fascinerende processen te behandelen in dit stukje. Het proces dat veel van het leven, zoals we dat nu kennen, op aarde mogelijk maakt: fotosynthese. Ik zal hierbij ingaan op twee onderwerpen: de moleculaire processen die fotosynthese mogelijk maken, om zo een iets gedetailleerdere en biomedische kijk te geven op het standaard verhaal dat je hebt geleerd op ‘de middelbare’. Daarnaast behandel ik ook even de evolutie van fotosynthese, omdat dit een interessant perspectief geeft op de evolutie van de aarde.
Fotosynthese, een moleculair proces[1] Fotosynthese is het proces dat zorgt voor ATP-productie. Dit vindt plaats in de bladgroenkorrels in de cellen van planten en enkele bacteriën. Het moleculaire proces staat in figuur 1. Ik zal het hier even uitleggen vanuit het perspectief van de elektronen; deze zijn de drijvende kracht achter alle (redox) reacties.
Figuur 1. Fotosynthese proces op molecuul niveau De elektronen betrokken bij de fotosynthetische reactie bevinden zich in photosystem 2 (PS II). Deze komen in een aangeslagen toestand terecht door de energie van het geabsorbeerde licht. Deze aangeslagen toestand zorgt ervoor dat de elektronen een stuk reactiever zijn. Nu wordt de energie van de aangeslagen elektronen overgedragen door enkele andere moleculen van PS II, zoals de light harvesting complexes (LH I en LH II) en het reaction center (RC), aan een quinone. Dit is
20
een elektronendrager (door de twee aangeslagen e- te binden aan twee H+) die vrij door het membraan heen kan bewegen. Het molecuul quinone is ook in het menselijk lichaam te vinden in de mitochondriën waar het dezelfde functie heeft, alleen krijgt het hier de elektronen/energie uit de oxidatieve phosphorylering. Wanneer het quinone aankomt bij een cytochrome geeft het zijn elektronen hieraan af, die verder weer gebruikt worden voor de productie van NADPH (zie figuur 1). Hier ga ik even niet meer in detail op in. Wat ik wel wil benadrukken is dat bij de ontkoppeling van de elektronen van quinone ook de twee protonen (H+) losgekoppeld worden, en wel aan de andere kant van het membraan. Dit zorgt wederom voor een protonengradiënt die we ook bij mensen kennen en deze zorgt voor de drijvende kracht achter ATP-synthase.
Water, de grondstof voor zuurstof[2] Dus wat we kunnen zien is dat de door licht aangeslagen elektronen reactief worden gemaakt en zodoende de drijvende kracht zijn achter alle reacties. Nogmaals kijkend Figuur 2. Fotosynthese en calvincyclus samen naar figuur 1 zien we dus ook waar de zuurstof vandaan komt die wij allen zo graag ademen; namelijk niet van CO2, maar van H2O. Waar kun je dan het verbruik van CO2 terugvinden? Dit wordt gebruikt in de calvincyclus (een soort omgedraaide citroenzuurcyclus), die CO2, ATP en NADPH verbruikt om bouwstoffen (zoals suikers) te maken (zie figuur 2). Hoe komt de plant
anders aan zijn bouwstoffen, hij heeft immers geen mond, maag, darmen, etc.
Carotenoïden, bescherming tegen zuurstof[1] Kort wil ik nog even aandacht schenken aan een belangrijke groep moleculen betrokken bij de fotosynthese: de carotenoïden. Een van de carotenoïden ken je vast al: bètacaroteen, ofwel provitamine A. Een van zijn eigenschappen is dat het een antioxidant is. Dit is erg belangrijk bij de fotosynthese. Bij fotosynthese wordt erg veel zuurstof gemaakt en zuurstof is in aangeslagen toestand erg reactief: het reageert willekeurig met elke dubbele binding die het tegenkomt. Dat dit funest is voor de cel zul je wel begrijpen. Ook is dit een van de redenen waarom vitamine A zo gezond is. Om nu de link te leggen: carotenoïden zorgen ervoor dat zuurstof in aangeslagen toestand maar een zeer korte levensduur heeft. De zuurstof draagt namelijk zijn energie erg gemakkelijk over aan een carotenoïde.
De evolutie van het eerste leven en fotosynthese[3] In den beginne des levens, pak ‘m beet drieënhalf miljard jaar geleden; de aarde was zelf een miljard jaar oud, vulkanen waren erg actief, oceanen waren gevuld met anorganische moleculen (zoals H2S) en geochemisch gevormde organische moleculen, de atmosfeer was vooral gevuld met CO2 en het leven vond zijn eerste kiem. Men gelooft dat de eerste bacteriën hun energie verkregen (NADH- en ATP-productie) door het fermenteren van nog niet volledig geoxideerde organische moleculen, zoals glucose. Hierbij hield men echter zure eindproducten over, de verwerking was niet aanwezig. De omgeving werd zuur en bacteriën waren genoodzaakt te evolueren, waarbij de eerste protonpompen ontstonden om de H+ de cel uit te pompen. Waarschijnlijk is dit het moment dat ATP-synthase is ontstaan, waarbij ATP werd verbruikt om H+ de cel uit te pompen - het proces vond dus plaats in de tegenovergestelde richting! Helaas was ATP schaars en bacteriën die membraaneiwitten ontwikkelden die H+ de cel uit pompten door een ander systeem (redoxreacties) hadden een voordeel. Uit-
eindelijk was het redoxmechanisme zo verfijnd dat er zoveel H+ de cel werd uitgepompt dat bacteriën die beide systemen bevatten (ATP-synthase en redoxmembranen) de ATP-synthase gingen gebruiken om de H+ weer in de cel te laten diffunderen om zo ATP te produceren. Dit was, zoals je wel zult begrijpen, een grote stap in de evolutie van het metabolisme. Echter was er maar een beperkte hoeveelheid koolstofrijke moleculen in de oceaan. Dit leverde schaarste op en zodoende de behoefte om nieuwe moleculaire systemen te ontwikkelen. De atmosfeer was gevuld met genoeg koolstof (CO2), echter waren er niet genoeg sterke redoxmoleculen (NADH) om dit te verwerken tot suikers. De energie benodigd om deze sterke redoxmoleculen te produceren werd uiteindelijk verkregen door fotosynthese. Hierbij dienden eerst anorganische moleculen zoals H2S als elektronendonor, later werd H2O als elektronendonor gebruikt. Hierbij kwam voor het eerst O2-vrij. De atmosferen vulden zich met zuurstof. Dit was erg schadelijk voor al het leven op aarde (zie het stukje over carotenoïden). De meeste organismen gingen hierdoor dood, enkel degenen die zich hiertegen konden beschermen overleefden. De grote hoeveelheden dood organisch materiaal en de aanwezige zuurstof zorgden er uiteindelijk voor dat een andere vorm van energievoorziening voordelig was: de ‘verbranding’ van dode organische materialen, zoals wij die nu in mensen kennen. Bronnen: [1] vak: Fysische Organische Chemie, docenten: dr. S.C.J. Meskers, prof. dr.ir. R.A.J. Janssen [2] boek: Garrett & Grisham, Biochemistry, 3rd edition, 2005 [3] boek: Alberts, The cell, 4th edition, 2002
21
Activiteiten
Bas Willems, Emiel van Disseldorp, Jeroen Briels
Protlympics Met de winter voor de deur, heeft de gemiddelde student wederom behoefte aan de zomer, en dan vooral de vakantie. Om aan deze behoefte tegemoet te komen, stonden de Protlympics dit jaar in het teken van een jaarlijks terugkerend fenomeen voor menige lowbudgetstudent: het kamperen. Hierin kon elke student laten zien in hoeverre hij/zij in staat was, om zich op een camping zelfstandig te redden. Begonnen werd met een ruime hoeveelheid pizza’s en een lekker ouderwets potje bingo. Nadat vervolgens de tenten opgebouwd waren in WLaag en de afwas gedaan was (zelden was er zo weinig afwas in het Prothok te vinden), was het op deze campingeditie van de Protlympics tijd voor een flink aantal campingspellen. De frisbees, badmintonshuttles en petanqueballen vlogen door heel W-laag. Zware strijd werd gevoerd voor de overwinning. Na een verrassende ontknoping tijdens de finale (met, hoe kan het ook anders, het overbekende campingspel tafeltennis, waaraan iedereen mee kon doen) kwam de verrassende winnaar tevoorschijn, die de overwinning te danken had aan een formidabel potje tafeltennis. Doordat de Protlympics onverwacht druk waren (veel meer inschrijvingen dan verwacht), verliep alles lekker chaotisch, iets dat misschien wel perfect past bij het echte campinggevoel. Aan de lachende gezichten te zien en het lawaai te horen, heeft iedere kampeerder zich goed geamuseerd en kunnen we terugblikken op een geslaagde editie van de tweede Protlympics, waarvan de deelnemers vast niet kunnen wachten op de volgende editie!
22
Les Connaisseurs Na het grote succes van vorig jaar was het op 17 november weer zover, de tweede editie van Les Connaisseurs. De ultieme methode op je smaakpupillen weer is op de proef te stellen en je algemene kennis over bier te vergroten. De avond begon met een quiz waardoor er al gelijk onderscheid werd gemaakt tussen onze echte bierkenners binnen BMT en de mensen die het meer moesten hebben van de proeverij. Gelukkig werd de quiz weer snel van tafel gehaald en kon er onder het genot van een hapje begonnen worden met het testen van het eerste bier, waarna luid gespeculeerd werd welk bier het absoluut niet of juist wel moest zijn. Na verloop van tijd toen alle verschillende bieren al op tafel stonden kon het vergelijken beginnen, er werd nog het een en ander geschoven tussen de naam van het bier en het bijbehorende biertje maar het mocht niet baten. Al snel was de uitslag duidelijk en bleek dat Martijn Chatrou als enige drie bieren goed had geraden. Aangezien hij ook gedeeld eerste was geworden bij de quiz, mocht hij de grote Lanistae Les Connaisseurs trofee in ontvangst nemen. Maar boven dat mag hij zich dit jaar de bierkenner van BMT noemen. Na de prijsuitreiking werd er onder het genot van een biertje naar keuze nog wat gegeten en nagepraat over de verkeerde combinaties die er werden gemaakt. Opvallend was zeer zeker dat Euro Shopper vaak werd verward met Alfa, wat bij menig Limburger als pijnlijk werd ervaren.
23
Borrelen Bikken Bowlen Het behoeft vrijwel geen uitleg wat men bij deze activiteit zoal doet, gezien de weinig verhullende en zelfs chronologisch verantwoorde naam. Toch is het nodig, omwille van de volledigheid, uit te weiden over het een en ander. Zoals vaak het geval is, ontschiet de meesten de educatieve waarde van veel activiteiten die binnen Protagoras georganiseerd worden. Uiteraard hebben BMT’ers hun educatie hoog in het vaandel staan, maar toch wordt dit aspect vaak overschaduwd door andere, minder relevante zaken. Laat ons de drie B’s eens de revue passeren. • Het Borrelen is natuurlijk een kat en muisspel van netwerken, contacten onderhouden en het omhoogklimmen op de sociale ladder. Een dappere borrelaar doet zijn uiterste best zoveel mogelijk invloedrijke mensen te leren kennen. • Het Bikken is niets anders dan het vervullen van een primaire levensbehoefte. Het tot zich
24
nemen van spijs en drank verschaft tevens de nodige energie voor de derde en laatste B. • Het Bowlen, een noodzakelijk kwaad, is een sportieve activiteit waarbij men tracht de lichamelijke conditie op peil te houden. Vaardigheid, kracht en inzicht zijn vereisten waarmee de beoefenaar gezegend moet zijn, of die slechts door jaren training meester gemaakt kunnen worden. Tot nu toe lijkt de BBB een verrijking voor de ziel. Maar wat is nu de educatieve basis? Wat hebben we geleerd? • Het Borrelen: vier uur lang achter elkaar college van een en hetzelfde vak is een perfecte opwarmer voor de donderdagborrel. • Het Bikken: een zekere Bart S. weet zich goed uit te drukken bij een Zuid-Franse pharmacie: “J’ai un champignon sur mon pique.” • Het Bowlen: Joris D. lust graag bitterballen, maar vergeet incidenteel zijn mond daarbij te openen. Achteraf bleek pas hoeveel dit op bowlen leek. Hopelijk nemen jullie dit in het vervolg in acht, zodat toekomstige excursies een stuk educatiever zullen zijn.
Rebus
René Besseling
25
In The Sprotlight
Jaap Gelderblom
De nieuwe studieadviseur: Irene Jansen Wat trekt je aan in deze baan? Ik vind het heel leuk om te werken met jongeren of adoles– van de Lagemaat Met het schrijven van dit stukje begeef ik me op glad ijs, en dat bedoel ik, ondanks dat mijn handen aan mijn fietsstuur zaten vastgevroren, overdrachtelijk. Het afgelopen jaar is er een handvol nieuwe studieadviseurs voorbij komen schaatsen. De een bleef nog korter dan de ander. Met dit gegeven in mijn achterhoofd begaf ik me dus lichtelijk nerveus naar het kamertje waar misschien wel een vloek op rustte. Maar Irene verwelkomde me vrolijk. Nadat we, in de overtuiging dat we beiden te laat waren, ons allebei verontschuldigd hadden, kon het “interview” beginnen. Irene vertelde me dat ze net vier weken (inmiddels natuurlijk al wat langer) bezig is, en het al redelijk naar haar zin heeft. Ik vroeg haar eerst wat over haarzelf te vertellen: ze is opgegroeid in Utrecht en heeft toegepaste onderwijskunde gestudeerd in Twente. Om haar onderwijsbevoegdheid te halen heeft ze later ook nog de pabo gedaan. Ze heeft toen nog even Nederlands gegeven aan buitenlanders. Maar ze wilde liever in het basisonderwijs werken. Hier was echter moeilijk werk in te vinden rondom Venlo, waar ze ondertussen al een tijdje woonde. Ze is inmiddels 48 en al een jaar of 20 getrouwd. Ze woont nu dus in Venlo, waar haar man bij Océ werkt. En ze reist op en neer, vier dagen in de week. Ze heeft drie kinderen: Lars, die nog in de brugklas zit, Sanne die in 6-vwo zit, en Derk die hbo-v studeert. Verder heeft ze nog een astmatische kat. Ze is al eerder een tweetal jaren studieadviseur geweest, namelijk bij scheikunde ook hier in Eindhoven. Ze weet dus al een beetje wat het inhoudt. Ze had toen spijt dat ze gestopt was, en zodoende wil ze het nu weer oppakken.
26
centen. Om ze te helpen als ze vastlopen in hun studie. Ze te helpen met een planning, met een motivatieprobleem, of om een andere studiekeuze te maken, zodat de zaak weer op de rit komt. Het trekt me dus aan de persoonlijke problemen te bespreken, en daar begeleiding in te geven. Maar ook het contact met de medewerkers van de faculteit en het geven van adviezen aan de examencommissie en de opleidingscommissie vind ik erg leuk.
Wat vindt je van de mensen bij BMT? Ik werk met hele toegankelijke en betrokken mensen. Je wordt overal hartelijk ontvangen. Dit geldt voor zowel de medewerkers als de studenten.
Ben je nog persoonlijk geïnteresseerd in BMT-onderwerpen? Ik heb een rondleiding gevolgd waarbij ik de MRI-scanner heb gezien in N-laag. Dit vond ik erg interessant. Ook vind ik het interessant om te horen dat prof. Meijer geld heeft ontvangen om te besteden aan onderzoek. Het leuke vind ik dat ik op de universiteit snel van dit soort nieuwtjes op de hoogte ben.
Wat gaat je nu precies allemaal doen hier? Ik ga als studieadviseur studenten dus helpen met persoonlijke problemen en problemen in het plannen van de studie. Maar ook studenten die vastlopen in hun afstudeerwerk help ik om de zaken weer op de rails te krijgen. Het is de bedoeling dat de inhoudelijke begeleiding van studenten nu en in de toekomst gaat gebeuren door docenten van de opleiding.
Applepie online en offline communicatie
Dit idee presenteer ik op de onderwijsdag. Voor organisatorische vragen verwijs ik ook wel door naar Rob van der Heijden en voor vragen over het schakelprogramma voor HBO studenten verwijs ik door naar Mariken Althuizen. Er komt nu een drukke periode aan, net nadat de eerste cijfers voor de eerstejaars bekend zijn geworden. Er zal weer heel wat advies moeten worden gegeven. Bovendien komt er dit jaar voor het eerst het bindend studieadvies aan. Dit zal het nodige werk opleveren. Er is daarnaast een plan om een canon over de opleiding samen te stellen. Nee, dit is geen overheidsbesluit (red.). De canon is bedoeld om meer duidelijkheid te krijgen over wat er wel en wat er niet in de oplei-
ding thuishoort. Het proces van het opstellen van de canon is daarbij ook een manier om de discussie over de inhoud van het onderwijs te voeren. Bij het samenstellen hiervan zal ik ook een rol gaan spelen. Al met al was het meer een leuk gesprek dan een interview. En ik ben ervan overtuigd dat Irene niet in een wak in het ijs terecht zal komen. Ze is in ieder geval gelukkig niet van plan weer snel op te stappen. Blijf dan ook niet te lang met problemen rond lopen maar maak gewoon een afspraak met Irene, al was het maar om haar te steunen hier te blijven! Ze is er elke doordeweekse dag behalve op woensdag.
Al eens in de
grootste modewinkel van Nederland geweest?
Bij Van Tilburg in Nistelrode vind je 10.000 m2 mode en sport onder één dak.
WWW.VANTILBURG.NL Laar 8, 5388 HE Nistelrode. Vrijdag koopavond. 6 hele dagen per week geopend. Bezoek ook eens onze vestigingen in Ravenstein en Schijndel
27
BMT-nieuws Eerste Nederlandse IVM-baby geboren
Vrouwen worden socialer door testosteron
Mobiel bellen leidt niet tot tumoren
Op 9 december 2009 is de eerste Nederlandse baby geboren met behulp van een nieuwe vruchtbaarheidsbehandeling: in vitro maturatie (IVM). Dit is een techniek die lijk op IVF, maar zonder de gebruikelijke, loodzware en soms gevaarlijke hormoonkuur. Bij reguliere IVF moet een vrouw zichzelf twaalf dagen injecteren met een hoge dosis hormonen, om haar eicellen te laten rijpen. Bij IVM zijn geen of weinig hormonen nodig, doordat de eicellen onrijp uit de eierstokken worden gehaald en in het laboratorium tot ontwikkeling worden gebracht. Daarna worden de eicellen bevrucht door net als bij gewone IVF sperma toe te voegen of door een zaadcel in de eicel te injecteren (ICSI). In Canada, Zuid-Korea, Denemarken, Finland en Italië wordt IVM al een jaar of vijf aangeboden naast de reguliere IVF. Wereldwijd werden 1.100 IVMkinderen geboren. De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) en de Vereniging voor Klinische Embryologie (KLEM) plaatsten echter meteen kanttekeningen bij de effectiviteit en veiligheid van IVM. Bij IVM is de kans op een levend geboren kind na één behandeling kleiner dan bij IVF: 15 procent tegenover 20 procent. Daarom willen de twee beroepsverenigingen IVM alleen uitvoeren in het kader van wetenschappelijk onderzoek.
Testosteron, het mannelijk geslachtshormoon, kan mensen socialer maken. Dit hebben Zwitserse onderzoekers experimenteel aangetoond en gepubliceerd in Nature. In het experiment bleken vrouwen die een dosis testosteron toegediend hadden gekregen zich een stuk socialer op te stellen dan placebovrouwen. Volgens de onderzoekers is dit te verklaren, omdat deze vrouwen bang zijn voor een afwijzing. Dit sluit aan bij de ‘sociale status hypothese’ voor testosteron: testosteron maakt mensen statusgericht. Testosteron heeft een slechte reputatie: stop twee ratten met verhoogd testosteron samen in een kooi en ze beginnen spontaan te vechten. Bij mensen ligt dit wel iets genuanceerder, want testosteron maakt ons wel dominanter, maar hoe status bereikt of verdedigd wordt hangt af van de omstandigheden: agressie is dus niet altijd nodig.
Mobiele telefonie is halverwege de jaren negentig sterk toegenomen. Als mobiele telefonie werkelijk hersentumoren zouden veroorzaken, zoals sommigen vermoeden, zou je dat in de statistieken moeten terugzien. Hiervoor hebben Deense onderzoekers gekeken naar de Scandinavische kankerstatistieken voor de periode 1974-2003, waarbij gekeken is naar de twee meest algemene typen hersentumoren. In deze periode nam het aantal hersentumoren licht toe, maar die trend is niet sterker geworden na de intrede van de mobiele telefonie. De onderzoekers durven echter niet stellig te concluderen dat mobiele telefonie geen hersentumoren veroorzaakt. Er is nog maar weinig bekend over de oorzaken van hersentumoren. Er zijn slechts twee bekende oorzaken, namelijk ioniserende straling en erfelijke aandoeningen. Deze verklaren samen echter maar een klein percentage van de tumorgevallen. Elektromagnetische straling uit mobiele telefoons is een vaak genoemde boosdoener, maar een biologische verklaring hiervoor ontbreekt.
B. Rouwé, “Eerste IVM-baby geboren: IVF zonder hormoonkuur”, NRC Handelsblad, 10-12-2009
28
Lisanne van Oppen
J. de Vrieze, “Vrouwen worden socialer door testosteron”, NRC Handelsblad, 9-12-2009
Redactie wetenschap, “Mobiel bellen leidt niet tot tumoren”, NRC Handelsblad, 8-12-2009
Angstcentrum CO2-sensor
in
brein
als
Geheugen vlieg ‘gehackt’
Mannen met baarden.
De amygdala, het angstcentrum in het brein, blijkt een sensor voor de hoeveelheid koolstofdioxide in lucht te zijn. Het inademen van grote hoeveelheden van dat gas wekt een paniekaanval op bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Het bestaan van een dergelijke sensor in het brein werd al langer vermoed, maar dat dit een onderdeel is van het emotionele brein is nieuw. De amygdala reageert op de input van zintuigen. Wanneer er een leeuw op je af komt rennen, dan stuurt de amygdala een reactie daarop. Wegrennen bijvoorbeeld, of juist doodstil staan. Amerikaanse hersenonderzoekers van de universiteit van Iowa laten nu zien dat de amygdala ook zelf een soort zintuig is. De zenuwcellen in het hersengebiedje zijn bezaaid met zuurgevoelige poriën, ASIC1a (acid-sensing ion channel 1a). Die kanaaltjes spelen een belangrijke rol bij angst. Genetisch veranderde muizen waarbij ze niet meer werken, zijn roekelozer. En muizen die er grote hoeveelheden van hebben, zijn juist banger. Die kanalen blijken nu op CO2 te reageren. Dit onderzoek biedt mogelijk nieuwe aanknopingspunten voor behandelingen van angst- en paniekstoornissen.
Onderzoekers hebben fruitvliegen geleerd een geur te mijden als ze daar een slechte ervaring mee hebben, door de hersencellen te manipuleren. Op die manier hebben ze in feite valse herinneringen bij de dieren gewekt. Bij de meeste insecten is het leren over aantrekkelijke en afstotelijke geuren de belangrijkste reden dat ze een geheugen hebben. Ze kunnen er ook in getraind worden: wanneer een vlieg elektrische schokken krijgt als ze iets ruikt, krijgt ze automatisch een negatieve associatie. Die geurherinneringen van insecten vormen een handzaam model voor het geheugen in algemene zin. Daarom is het belangrijk dat het nu voor het eerst mogelijk is om de vorming van die insectenherinneringen na te bootsen. Toen zij die hersencellen stimuleerden op het moment dat de fruitvliegen een bepaalde geur roken, kregen de dieren een hekel aan die geur. Er werd getest met twee chemicaliën, maar het moet mogelijk zijn om insecten op deze manier een afkeer van allerlei geuren aan te leren. Voor het stimuleren van de hersencellen moeten vliegen zó genetisch gemanipuleerd worden dat juist de betrokken hersencellen gevoelig worden voor laserlicht . De onderzoekers ontwikkelden daarvoor een methode. Dat kon alleen doordat al veel bekend is over de signaalstoffen die de geurherinneringen van fruitvliegen mogelijk maken.
Uit onderzoek van wetenschappers van de Universiteit van Hertfordshire in Engeland blijkt dat mannen met gezichtsbeharing worden beschouwd als minder vrijgevig, minder vrolijk en bovendien als slecht verzorgd. Sterker nog, uit het onderzoek bleken ‘kwaadaardig’ en ‘oneerlijk’ als stereotype eigenschappen van bebaarde mannen gezien te worden. Schrale troost: een witte baard is nog altijd beter dan een grijze of een zwarte.
N. Korteweg, ”Angstcentrum in brein werkt als sensor voor kooldioxide”, NRC Handelsblad, 28-11-2009
Redactie wetenschap, “Geheugen vlieg ‘gehackt’”, NRC Handelsblad, 21-102009
A. Veld, “De griep maakt ons panisch”, Quest, 20-11-2009
C. Janssen, “Mannen met baarden”, Quest, 4-12-2009
De griep maakt ons panisch Amerikaanse onderzoekers van de Universiteit van Michigan vroegen aan vijftig studenten wat de kans is dat een gemiddelde Amerikaan overlijdt aan een ernstige ziekte, een hartaanval, een misdaad of een ongeluk. Bij de helft van de ondervraagden was vlak voor de enquête iemand voorbij gelopen die vlak naast ze had geniest. Door deze confrontatie met het gevaar besmet te raken met een virus, had die groep een veel pessimistischer beeld van de overlevingskansen van de gemiddelde Amerikaan. Ze dachten bijvoorbeeld dat 45 procent een hartaanval zou krijgen voor zijn 50ste. De mensen die niet ‘beniesd’ werden, kwamen tot maar 32 procent.
29
Onderwijszaken We zijn al weer een tijdje bezig dit jaar. Zelfs al over de helft net na de tweede tentamenweek. Voor sommigen van jullie is er nog een lange weg te gaan tot het eind van je studie. Voor anderen zullen het de laatste lootjes zijn en zijn de toekomstplannen al gemaakt. In welke situatie jij je ook bevindt, je zult je door de dagelijkse strubbelingen moet slaan om een succes van je studie te maken. Hierbij helpen vaak de kleine dingen. Een docent die zijn verhaal enthousiast vertelt, je experiment dat voor het eerst echt goed gaat of het eindelijk halen van een tentamen na de zesde poging. Of misschien krijg je wel een complimentje dat je niet verwacht had, heb je een leuk gesprek in de trein met een wildvreemde of gaat de zon schijnen zodra je naar buiten stapt. Als het dus een keer allemaal tegen zit, denk hier dan eens aan terug en dan zul je zien dat het daarna een stuk beter gaat. En denk maar zo, het ziet er nu misschien uit alsof je nog een hele weg moet, maar het is
Sandra van Tienhoven
heus niet erg om nog even student te zijn en een enorme vrijheid te hebben. Het heeft namelijk erg veel voordelen, dat studentenleven. Je hebt maar één grote verantwoordelijkheid en dat ben je zelf. Je kunt het zo erg verpesten als je wil, maar ook zo gaaf maken als het uitkomt natuurlijk. Zo vrij zul je de rest van je leven niet meer zijn. Tenzij je jezelf een levensstijl aanmeet zoals beschreven in het welbekende liedje ‘op een onbewoond eiland’. Echter verwacht ik dat dit voor de meesten niet meer zal zijn dan een herinnering aan vroeger. Je hoort wel eens dat je als kind de grootste vrijheid hebt, maar daar ben ik het niet mee eens. Wacht maar totdat je het studentenleven ontdekt! Daar kan ik dit jaar zeker over mee praten. Het enige dat ik jullie wil meegeven: ontspan af en toe even met leuke dingen, dan gaat je studie een stuk beter. Dus voor de eerstejaars, geniet er nog even van. En voor de ouderen onder ons, denk later nog eens terug aan al je avonturen in Eindhoven.
Protpraat Wilma: ‘Mijn telefoon is leeg, dan heb ik geen wekker.’ Willeke: ‘Zal ik je wakker bellen dan?’
Siem: ‘Nee sorry, ik vind één kont per activiteit meer dan genoeg.’
Willeke: ‘Ik ben de kerel en robbin is de vent’
Rik: ‘Kleine meisjes zijn wel geil, maar ze moeten niet minderjarig lijken.’
Jeroen: ‘
is de nieuwe ’ Natasja: nee want had meer succes met eerstejaars Raul: ‘Kom anders even bij mij op schoot zitten.’ Sajitha: ‘Nee, ik kom alleen bij Sinterklaas op schoot.’ Raul: Ik heb anders ook iets erg lekkers in mijn zak. Bruur: ‘Ik erger me nooit over rare dingen!’
30
Evi: ‘Ik wil ook in het bestuur, dan kun je hele dag spelletjes spelen’ Bruur gaat op stage in Israel; Bruur: ‘Ik kan niet wáchten tot mijn bezoek aan de klaagmuur...!’ Robbin tegen Mathieu: ‘Als jij iemand zonder hoofd tegen komt, dan weet ik zeker dat je hem gaat beledigen.’
Protlied & Agenda De gapende kloof tussen mens en techniek
03-02
Dionysos Wijnfestijn
Is voor ons echt niet meer dan een kier
04-02
Kivi Café
08-02
Bestuursinfoborrel
09-02
UB-Kennisquiz
11-02
Carnavalsborrel
Eindhovens trots, ja de crème de la crème Die mensen die ziet u nu hier Niemand bereikt een verg’lijkbaar niveau Concurrenten bezwijken en masse Ja, de mens is de maat aller dingen, Dat zei Protagoras
Onze rots in de branding de esculaap Is Bouzo gevaarlijk en rood Zijn blikken vertolken de krachten van Prot Zijn macht is dus ongrijpbaar groot Biomedische ingenieurs zijn wij straks en vol trots heffen wij nu het glas! Ja, de mens is de maat aller dingen, Dat zei Protagoras
15-02 t/m 21-02
Carnavalsvakantie
22-02
In Vivo jarig
23-02
BMT-feest Bedrijvendag Wervingsdagen
01-03
UB-Spellenavond
03-03
FSE-feest; Monkey Business
09-03
Find-a-dateborrel
15-03
UB Cantus
17-03
Lanistae open Mex tournooi
22-03
ALV
24-03
BMT & W Gala
30-03
Mystery activiteit
31-03
Ossur Excursie
09&16&23-03 24-04 april
Dansavonden Batavierenrace ProZAc’s Casinonight
Ja, de mens is de maat aller dingen, Leve Protagoras!
31
Colofon Jaargang 12, nummer 3 “Protatype” is het verenigingsblad van Studievereniging der BioMedische Technologie “Protagoras”. Het heeft een oplage van 350 stuks. Redactie René Besseling Alexander Colditz Daniël Eisink Jaap Gelderblom Marloes van Hoeven Geert Litjens Lisanne van Oppen Birgit Plantinga Sandra van Tienhoven Remi Verhoeven Vormgeving Geert Litjens Hoofdredacteur Sandra van Tienhoven Middenpagina Geert Litjens Kaft Foto: Lucas Koijen Lay-out: Sandra van Tienhoven Remi Verhoeven Winnaars puzzel Protatype 2 Hiernaast zie je de oplossing van de puzzel van de vorige keer. De winnaars zijn: - Irene van Bussel - Esra van Dam - Geert Claassen Zij kunnen een borrelkaart komen ophalen in het Prothok.
32
Inleveradres kopij SvBMT Protagoras TU Eindhoven W-Hoog 1.14 (Prothok) Postbus 513 5600 MB Eindhoven
Tel: (040)-(247)2758 E-Mail: [email protected] Internet: www.protagoras.tue.nl
Volgende deadline april 2010
Adverteerdersindex BCF Deerns Van Tilburg Santé
Drukkerij Drukkerij van Santvoort Tel: (040)-2513701
pag. 9 pag. 18 pag. 27 binnenkant kaft
