Will Bowen
Een liefdevolle wereld
Inhoud
Inleiding 9 1 Relateren in relaties 23 2 Als werelden botsen 51 3 Zorgen dat aan je behoeften wordt voldaan 94 4 Waarom we klagen 117 5 Eruit ermee 151 6 De belangrijkste relatie 186 7 Niet persoonlijk, wel persoonlijk 221 Tot slot 240 Woord van dank 255
Inleiding
De hel, dat zijn de anderen. JEAN-PAUL SARTRE
ndere mensen zijn ons grootste geschenk.0000000000000000 Andere mensen kunnen onze grootste uitdaging zijn. Maak eens een mentale inventaris op. Nog beter is een stuk papier pakken om elk probleem of conflict in je leven, alles waarover je negatieve gevoelens hebt of je zorgen over maakt op te schrijven. Vraag je vervolgens af: hoeveel problemen hebben met andere mensen te maken? De kans is groot dat dat het merendeel is, en dat er verbetering kan optreden als jij je relatie met hen herstelt. Of je het contact met je levenspartner wilt verdiepen, een collega ervan wilt overtuigen dat jouw manier de beste is, je kinderen klusjes wilt laten doen, of je wensen wilt uitleggen aan een winkelbediende, de meeste problemen hebben met andere mensen te maken en kunnen worden opgelost door succesvolle, productieve relaties. Als je in staat bent solide banden met anderen te smeden, zul je zelfs bij de ondersteuning van grootschalige, mondiale kwesties of doelen beter in staat zijn positieve invloed uit te oefenen.
A
9
een liefdevolle wereld
De relatie met anderen kan elk aspect van ons leven verfraaien of voor onuitsprekelijke spanning zorgen. Onze relaties kunnen ons zowel plezier schenken als pijn doen, troost bieden of conflict brengen, voor vrede of machtsstrijd zorgen. Misschien heb je het gevoel dat je het slachtoffer bent in je relaties en niet bij machte bent ze te verbeteren. Misschien heb je zelfs het gevoel dat je gevangenzit in een negatieve spiraal van ongelukkige en onbevredigende contacten. Maar dat is niet zo. Je bent slachtoffer noch gevangene. Je kunt nu al beginnen de relaties die je verlangt te creëren. Je kunt je relatie met je partner, vrienden, familieleden, collega’s en zelfs met oppervlakkige kennissen transformeren en meer vreugde aan die contacten beleven. Naarmate je je meer nieuwe vaardigheden op het relatievlak eigen maakt, zul je steeds meer mensen gaan aantrekken die warm, gul, behulpzaam, prettig in de omgang, ondersteunend, positief en complimenteus zijn. Bovendien haal je diezelfde kwaliteiten naar boven in je bestaande contacten. In plaats van te klagen over hoe anderen jou behandelen, schep je positieve ervaringen die zich zullen consolideren, en je leven zal er immens op vooruitgaan. De grondslagen van wat je in dit boek zult leren zijn gelegd in juli 2006, toen ik mijn congregatie een idee voorlegde. Ik ben de belangrijkste voorganger van het One Community Spiritual Center in Kansas City, Missouri. Bij een serie voordrachten over het manifesteren van welvaart, deelde ik paarse armbanden uit als hulpmiddel om het klagen uit de wereld te helpen.
10
inleiding
Onze gedachten creëren ons leven en onze woorden verraden onze gedachten. De meeste mensen geloven dat ze positief en optimistisch zijn. Ze denken dat ze er bevestigende ideeën over ideale uitkomsten op na houden. In werkelijkheid zijn de gedachten van de meeste mensen negatief. Hoe ze ook hun best doen om positief te denken, de gedachten van de meerderheid zijn zonder meer zwaarmoedig, wat af te leiden is uit hun constante klachtenstroom. Die neiging tot negatief denken komt tot uiting in onbevredigende gebeurtenissen in leven en relaties. Agatha Christie, de schrijfster van talloze thrillers, heeft eens geschreven: Gewoonten zijn rare dingen. De mensen weten zelf niet eens dat ze die hebben. Waarachtiger woorden zijn zelden geschreven, vooral niet met betrekking tot gewoonteklagers. Uit informatie die is uitgewisseld door mensen die de Complaint Free-uitdaging zijn aangegaan, blijkt dat een mens gemiddeld vijftien tot dertig keer per dag klaagt zonder zich daarvan bewust te zijn. Onze Complaint Free-armbanden hebben miljoenen mensen geholpen alert te zijn op hun negativiteit door zichzelf op heterdaad te betrappen. In tegenstelling tot de alomtegenwoordige siliconenarmbandjes in alle kleuren van de regenboog zijn de exemplaren die wij uitdelen niet bedoeld om kenbaar te maken dat de drager een goed doel steunt. Onze paarse armbanden zijn een hulpmiddel om mensen bewust te maken van de frequentie van hun klachten, en om die negatieve en destructieve vorm van communicatie uit hun leven te bannen.
11
een liefdevolle wereld
Het idee is eenvoudig: doe de paarse armband om een van je polsen en wanneer (niet als) je jezelf betrapt op hardop klagen, verplaats je de armband naar je andere pols. Bij elke nieuwe klacht moet de armband om de andere pols worden gedaan. Daardoor word je je bewust van je negativiteit en zul je binnen enkele maanden al minder klagen. Het doel is eenentwintig dagen achter elkaar niet te klagen. Geleerden zijn van mening dat het drie weken duurt voordat nieuw gedrag een gewoonte wordt, dus als je eenentwintig dagen achtereen niet hebt geklaagd, heb je je mentale harde schijf opnieuw geformatteerd en zal klaagvrij zijn een nieuwe en duurzame gewoonte zijn. Ik begon met tweehonderdvijftig armbanden aan mijn eigen congregatie uit te delen, maar binnen de kortste keren was het idee over de hele wereld uitgezaaid, en wat ooit een eenvoudig hulpmiddel voor de preek was, is sindsdien een wereldomspannende beweging geworden. We hebben miljoenen armbanden naar mensen in honderdvijf landen gestuurd en verzenden ze nog steeds met tienduizenden per maand. Duizenden individuen, gezinnen, kerken, scholen, gevangenissen, therapeuten, ziekenhuizen, afkickcentra en bedrijven hebben dit project omarmd, met een aantal verrassende resultaten. A Complaint Free World is een afsplitsing van onze kerk en is nu een bloeiende onderneming zonder winstoogmerk die mensen en organisaties helpt het klagen eraan te geven om een vrolijker versie van de werkelijkheid te creëren.
12
inleiding
We zijn geïnterviewd door Oprah Winfrey, door elk belangrijk tv-station in de Verenigde Staten en hebben ook opgetreden in talrijke andere tv-programma’s over de hele wereld. Honderden kranten, zowel in de Verenigde Staten als in andere landen, hebben reportages over ons gepubliceerd. Er www.AComplaintFreeWorld.org zijn verhalen verschenen in tientallen tijdschriften in de Verenigde Staten, waaronder People en Newsweek. Uitgevers van tijdschriften in Nederland en Zuid-Afrika hebben onze armbanden in hun bladen gesloten en daarmee niet alleen het concept en de armbanden verspreid, maar ook hun oplagecijfers zien stijgen. Bedrijven hebben ons benaderd omdat ze onze armbanden samen met hun producten wilden verspreiden, en zijn in de arena van hun eigen producten officieel sponsor geworden van wat bekend is geworden als de Complaint Free Movement. Mijn vorige boek, Een betere wereld, ophouden met klagen, mopperen en zeuren, dat ik heb geschreven als antwoord op de duizenden vragen die ik in brieven en e-mails ontving, is een internationale bestseller geworden, beleeft herdruk op herdruk en trekt nieuwe lezers aan in meer dan tien landen. Er gaat geen dag voorbij zonder dat ik signalen van Google krijg over mensen die over hun ervaringen met de klaagvrije uitdaging bloggen. Ik ben als voornaamste spreker op tientallen conferenties van allerlei organisaties uitgenodigd, variërend van federale bureaus en Fortune 20-bedrijven tot scholen, kerken, ziekenhuizen en
13
een liefdevolle wereld
gemeentelijke instellingen. Dit is werkelijk een fenomeen geworden dat maar blijft uitdijen, en ik voel me geroerd, gevleid en onthutst dat ik daarvan deel mag uitmaken. Dat is allemaal heel opwindend. Maar het meest bevredigend zijn de duizenden mensen die de uitdaging hebben volgehouden (en een uitdaging kan het zeker zijn) om eenentwintig dagen niet te klagen. We hebben een link op onze site – www.AComplaintFreeWorld.org – waarop mensen ons kunnen laten weten dat ze eenentwintig dagen niet hebben geklaagd, en we hebben bevestigingen van mensen over de hele wereld ontvangen die van klaagvrij zijn een gewoonte hebben gemaakt. Op een dag zat ik in het vliegtuig op het vertrek te wachten om voor een paar honderd bedrijfsleiUitvoerig onderzoek toont aan ders een toespraak over de ontwikdat ongelukkige stellen zich van keling van klaagvrije organisaties te gelukkige onderscheiden door de mate waarin wordt gemeld dat de houden en kreeg ik een openbaring. andere partner twistziek, kritisch Ik dacht na over het Complaint en zeurderig is: dus door te Free-project en werd getroffen door klagen. wat je een oogverblindende flits van het voor de hand liggende kunt noemen. Inderdaad, ons leven is een weerspiegeling van onze gedachten: dat is al duizenden jaren gezegd door filosofen en voorgangers van allerlei richtingen. Inderdaad, het is belangrijk dat we uitvoeren wat we zeggen omdat het aangeeft wat we denken. Jawel, dat kan eenvoudig worden bereikt door net zo lang de armband van pols te la-
14
inleiding
ten wisselen tot we klaagvrij zijn. Dat is allemaal waar. De openbaring die ik die bewuste dag kreeg, is dat vrijwel alle klachten op relaties zijn gebaseerd. Klagen gaat bijna altijd over een ander, een persoon met wie we een bepaalde relatie onderhouden. Dat kan een officiële relatie zijn, zoals een huwelijk, of een collegiale relatie, of het kan een informele relatie zijn, zoals die met een klant die we bedienen of met een buurman. Het kan een vluchtige relatie zijn, zoals met iemand die we in het verkeer passeren, of hij kan decennia omspannen, zoals de relatie met onze familieleden. Omdat ik dominee ben, komen mensen me vaak om raad vragen, en in bijna alle gevallen is het probleem waarmee ze zich geconfronteerd zien een relatiekwestie. In de meeste counselingsessies kom ik erachter dat de relatieproblemen ofwel zijn gecreëerd, ofwel zijn verergerd doordat ze klagen over, of tegen de persoon met wie ze de relatie hebben. Toen ik me in het onderwerp verdiepte, ontdekte ik een enorme hoeveelheid onderzoek dat is gedaan naar de negatieve effecten van klagen op relaties. Al in 1938 toonde een onderzoek van Lewis Terman aan dat ongelukkige stellen zich van gelukkige onderscheiden door de mate waarin wordt gemeld dat een partner twistziek, kritisch en zeurderig is, met andere woorden, een querulant(e). En in ‘A Descriptive Taxonomy of Couples’ Complaint Interactions’, oorspronkelijk in 1989 gepubliceerd in de Southern Speech Communication Journal, schrijft dr. J.K. Alberts: Uiteenlopende onderzoeken tonen aan dat
15
een liefdevolle wereld
negativiteit en negatieve communicatie zonder meer verband houden met ontevredenheid in de relatie. Met andere woorden, ongelukkige relaties onderscheiden zich het meest door klagen. Je zult misschien denken: maar relaties zijn nu eenmaal lastig, dus waarom zou je niet klagen? Klagen ventileert toch onze frustratie, zodat we geen woede en wrok oppotten? In werkelijkheid is het tegendeel het geval en we zullen het ‘ventilatiesprookje’ in dit boek uitvoerig onder de loep nemen. Misschien kunnen we in plaats van te worstelen het hele idee van relaties gewoon opgeven en het toonbeeld van zelfstandigheid en onafhankelijkheid worden. Dan hoeven we tenminste niet te lijden onder de ‘hel’ van Sartres anderen. Het spijt me, maar die keus is er niet. We hebben relaties met anderen nodig. Relaties zijn niet domweg iets wat we willen, relaties zijn een levensbehoefte. Enrique Gutierrez emigreerde uit Cuba naar de Verenigde Staten. Toen hij nog in Cuba was, weigerde hij de schending van de burgerrechten en de uitbuiting van de bevolking van zijn geliefde vaderland goed te keuren. Enrique sprak zich uit ten gunste van vrijheid en mensenrechten. Als gevolg daarvan werd hij ruim een jaar in afzondering opgesloten. Liggend op de grond van zijn cel van een meter twintig bij een meter tachtig, naakt en met niets anders dan een stinkende, versleten deken tegen de kou, leed Enrique pijn. De politiemensen die hem hadden gearresteerd, hadden hem bij herhaling ernstig mishandeld en daarbij al zijn tanden uit zijn
16
inleiding
mond geslagen. Hij zat onder de blauwe plekken en had botbreuken. Door het armzalige gevangeniseten was Enrique, van nature al slank, broodmager geworden en de huid op zijn ellebogen, schouders en knieën was gesprongen en gebarsten, waardoor hij talrijke etterende wonden had. Zijn lichaam deed genadeloos zeer, maar Enrique vertelde me dat de grootste pijn van die tijd het gemis aan contact met andere mensen was. Hij miste niet alleen zijn familie, maar mocht ook geen enkel contact met wie dan ook onderhouden, terwijl zijn ziel het uitschreeuwde van verlangen. We willen niet alleen relaties met anderen, we hunkeren ernaar. Kinderen die in de eerste jaren van hun leven te weinig menselijk contact ondervinden, kunnen gaan lijden aan de zogeheten Failure To Thrive (ftt), waarbij hun lichaam zich niet op een gezonde, normale manier ontwikkelt. Volgens het Medical Center van de Universiteit van Maryland is emotionele deprivatie een van de belangrijkste oorzaken van ftt. Zulke kinderen krijgen te maken met een gebrek aan emotionele binding met anderen en hun lichaam reageert op dat gemis door niet naar behoren te groeien. De fysieke gevolgen van contactarmoede kunnen op elke leeftijd worden ervaren. Onderzoek toont aan dat ouderen vaker naar de dokter gaan dan jonge mensen. Natuurlijk spelen de gebreken van de ouderdom daarbij een rol, maar onderzoek laat ook zien dat een belangrijke reden dat ouderen dokters, chiropractors en andere gezondheidswerkers raadplegen simpelweg is dat ze dan tijd kunnen
17
een liefdevolle wereld
doorbrengen bij iemand die hun zorgzame aandacht geeft. Veel bejaarden hebben hun leeftijdgenoten overleefd en zijn hun laatste jaren verstoken van menselijk contact. Artsen en beoefenaren van soortgelijke beroepen leveren de relatieprikkel waarnaar ze hunkeren. Studies van andere diersoorten ondersteunen de opvatting dat relaties een levensnoodzaak zijn. Mensen bestuderen vaak chimpansees, onze naaste familie in de evolutie, in een poging inzicht te krijgen in onze eigen aard. Onder de apen is de behoefte aan contact overduidelijk. Onderzoek naar de verbetering van de levensomstandigheden van niet-menselijke primaten door de National Institutes of Health toont aan dat chimpansees behoefte hebben aan sociale interactie en relaties. Onderzoekers kwamen tot de slotsom: Al brengen chimpansees in het wild vaak een deel van de dag alleen door, het zijn van nature sociale dieren die duurzaam alleen-zijn als een ontbering ervaren. Afgezien van het feit dat we contact, de pure vreugde van gezelschap en van het delen van ervaringen met anderen nodig hebben, halen we ook veel winst uit onze relaties. Volgens recent onderzoek in het Walter Reed Army Hospital lijdt ongeveer zeventien procent van de soldaten die oorlogshandelingen hebben verricht, maar ongedeerd bleven, aan posttraumatische-stressstoornis (ptss). Tot verrassing van de onderzoekers heeft maar vier procent van de soldaten – een op de vijfentwintig – die gevochten hebben en wél ernstig gewond zijn geraakt (verlies
18
inleiding
van een arm of een been, ernstige brandwonden, verlamming enzovoort) last van ptss. Artsen die zich over de statistieken bogen, keken daarvan op, omdat ze redeneerden dat een ernstig gewonde soldaat voor een veel grotere uitdaging staat en dus meer last van ptss zou moeten hebben. Waarom heeft een ernstig gewonde soldaat vijfenzeventig procent minder kans op een nasleep van emotionele problemen dan iemand die helemaal niet gewond is geraakt? De onderzoekers kwamen erachter dat het antwoord op die onthutsende vraag in therapie lag. Geen psychotherapie, maar fysiotherapie. Meer in het bijzonder in de wijze waarop die in het Walter Reed-ziekenhuis wordt toegepast. Fysiotherapie in het Walter Reed vindt plaats in één zaal waarin alle gewonde soldaten hun best doen om terug te keren tot een zo normaal mogelijk leven. Wanneer gewonde soldaten hun dagelijkse regime van fysiotherapie ondergaan, zien ze andere soldaten, die er misschien erger aan toe zijn dan zijzelf, worstelen om met hun handicap te leren leven. Getuige zijn van de revalidatie van andere soldaten maakt dat de een de ander ondersteunt. Ze moedigen elkaar aan, ze juichen om de kleinste vordering, hebben veel empathie en geven de andere soldaten te kennen dat ze meeleven. De relaties die tijdens hun revalidatie tot stand komen, helpen hun gekwelde psyche. Relaties zijn ook de kanalen waardoor we materiële zaken verkrijgen. Ieder mens koestert dromen en hoop. Neem even de tijd om na te denken over de dingen waarnaar je verlangt. Stel jezelf de
19
