Wijze raad. Herinneringen zij schuiven over en langs elkaar heen onstuitbaar een voorraadkast vol de optelsom van ouder worden hoe reken je daarmee

Wijze raad Herinneringen – zij schuiven over en langs elkaar heen onstuitbaar een voorraadkast vol de optelsom van ouder worden hoe reken je daarmee – ik ging te rade bij een kluizenaar hoog in de bergen een afgelegen grot daar woonde hij verzonken in de wijsheid Gods hij keek mij vriendelijk aan en sprak: mijn kind neem uit je voorraad een mooie herinnering een beeld een woord een gebaar en weef deze met draden van dankbaarheid door het heden heen zo verdubbel je vreugde en halveer je verdriet ik dankte hem en daalde af het was alsof ik vleug’len had – Oeke Kruythof

Maart 2016

PAGINA 2

Kinderpagina

Narcissen

Ik denk... Ik denk dat God een vader is die heel veel om me geeft en die graag wil dat ieder kind lang en gelukkig leeft.

Zie ze daar staan gisteren nog in knop nu met al hun blaadjes feestelijk uitgevouwen een spetterend gloria in geel

Ik denk dat God een moeder is die nooit haar kind vergeet, zodat ik, wat er ook gebeurt, me altijd veilig weet.

ze lijken om het hardst te roepen: kijk naar ons kijk naar ons pauzeer eens even stop de wedren met de tijd re-creëer

Ik zie God als een goede vriend die trouw is en oprecht; en als ik in de zorgen zit kan ik bij hem terecht Ik zie God als een zus of broer met wie ik huil en lach en die niet klikt als ik iets doe wat eigenlijk niet mag.

ik neem hun raad ter harte en zie: daar is het stil moment waarin ik om een narcis U mijn God bewonder verheerlijk en bemin

Soms voel ik God diep in mezelf een stem die met me praat. Hij helpt me als ik angstig ben en geeft me goede raad. Oeke Kruythof

2

tekst: Mies Westera-Franke & Bette Westera overgenomen uit het blad Bonnefooi

27

bestaan, beraadsdagen en zoektochten naar samenwerkingsverbanden. Toch is de vraag voor de toekomst, met Lennart Heuvelman aan de leiding: Zal het verenigingswezen overleven? Voor Corrie Jacobs is de spreuk van Vaclav Havel, opgenomen in de prachtige VVP-informatiefolder, altijd een leidraad geweest. ‘Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft’. We nemen afscheid van Corrie op de Algemene Vergadering van 21 mei in het gebouw van de Parkstraatgemeente te Arnhem. Na afloop is er gelegenheid om samen te klinken op de toekomst. (foto van Corrie Jacobs met ´de Jacobs Ladder´ van beeldend kunstenaar Mark van Praagh en een gedeelte van ´de Roze Stad´ van beeldend kunstenaar Merijn Bolink)

Waar hoort U bij? Van welke kerk bent U? Die vragen krijg ik nog wel eens te horen. Dan antwoord ik, Ik ben hervormd geboren. Maar ja, wat geef ik daarmee eigenlijk aan? Met hervormd kun je alle kanten op gaan! En dus vul ik aan Rechtzinnig daarenboven dat is een Vrij zinnige manier van geloven. Maar toen ik nog jong was, is mij al geleerd Een goed woord voor hervormd is gereformeerd. Dus behoor ik ook tot de gereformeerde kerk en doe gereformeerd gemeente werk. En de kerk is oud, dat is zo zonder meer, dus ben ik eigenlijk ook oudgereformeerd. Ik ben christelijk, zo is me geleerd dus ben ik ook christelijk gereformeerd. Ik kan ook zeggen, dat kan er mee door Dat ik tot een christen gemeente behoor Christus bevrijdde mij, tot liefde en hoop dus, vast en zeker vrijgemaakt ben ik ook. Omdat men in mijn kerk ook aan dopen doet, past baptistengemeente me ook wel goed. In mijn kerk komt ook jaarlijks ´t Pinksterfeest voorbij Dus ik ook tot pinkstergemeente behoor. En omdat het steeds om´t evangelie gaat, kan evangeliegemeente ook geen kwaad. Ik vaar op´t bijbels apostolisch gezag, Dus ik me ook apostolisch noemen mag. Ten slotte is het gewoon en plein public, Kerk is algemeen, dus ik ben ook katholiek U weet nu bij welke kerk/ gemeente ik hoor Of komt mijn antwoord u wat verwarrend voor? U heeft gelijk! Die namen wat een gedoe! Daarom wens ik u van harte toe Dat op de vraag Waar hoort u bij? Van wie bent u?

uw antwoord is Van Christus ben ik ! straks en nu....... ! C.W. Berrevoets Uit Hervormd Amersfoort.....

26

3

Lied van Gods Woord (Mel. Lied 248)

Is het zoveel beter binnen de VVP, de NPB en de Remonstranten? Ik denk het niet. Successievelijk hebben deze geloofsgemeenschappen hun zelfstandige jeugdorganisaties ontbonden. Vele afdelingen en gemeenten zijn sterk vergrijst en zelfs het fenomeen van zondagscholen een herinnering.

Gods Woord, zo dikwijls afgeschreven bestaat niet louter op papier, maar komt door mensen heen tot leven De speelplaats van Gods heil is hier.

Verrassend ? Nee, ben ik van mening. Kinderen van nu zijn vaak mentaal vroeger rijp. Minder geneigd om in “wat gewoon is” te volgen, maar eerder maken zij zelf uit wat voor hen van belang is. Vaak tegen het zere been van wat ouders en ouderen vinden. Misschien wel gelukkig, in deze maatschappij waar je steeds meer zelfverantwoordelijk bent.

Wij schuilen samen rond de Schriften, de Weg wordt voor ons uitgelegd: dat God ons beschermt, en draagt alle dagen, zoals ons in liefde is aangezegd.

Deze maatschappij die individualisering van personen voorop zet is uiteindelijk toch het resultaat van de keuzes die onze ouders en wij ouderen de afgelopen 50 – 60 jaar gemaakt hebben. En natuurlijk, we kunnen heimwee hebben naar de grote jeugdbewegingen uit het verleden. Maar om je daarin te verliezen, het getuigt naar mijn mening niet van realiteit voor het heden en of het zinvol is, is nog maar de vraag.

De Geest wil in de harten wonen: van jong tot oud, van laag tot hoog, en spelen wij in, op wat gaat komen dan buigt het kwaad om, tot vrede en hoop.

Bericht van de landelijke VVP-NL

Vermenigvuldig van de vreugde waarmee je rijk gezegend bent, om in de wereld door te geven Gods liefde en gerechtigheid.

Corrie Jacobs stopt op 1 maart als beleidssecretaris van de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten in Nederland

Corry Nicolay, PKN predikant

Corrie werkte bijna 15 jaar voor de landelijke vereniging en gaat nu met prepensioen. Om gezondheidsredenen werkte zij de laatste jaren al minder uren. Op 1 april 2015 kwam Erik Jan Tillema het beleidssecretariaat versterken en nam een deel van haar taken over. In juli 2001 begon Corrie als beleidssecretaris bij de toenmalige VVH. Onder het voorzitterschap van Jansje Sick veranderde de naam in VVP. Met Ineke Ludikhuize als voorzitter is het beleid om het vrijzinnig gedachtegoed op de kaart te houden, kleurrijk en verfrissend voortgezet, met mooie publicaties, memorabele bijeenkomsten zoals het 100-jarig

4

25

Vrijzinnige kerkdiensten

Nieuws uit Kollum

13 maart Leeuwarden Waalse Kerk, ds. M. van Hal 10.30 uur 13 maart Kimswerd pastor C. Bos, 9.30 uur. 27 maart Leeuwarden Waalse Kerk ds. M. van Hal Pasen 10.30 uur. 10 april Leeuwarden Waalse Kerk estafettedienst 10.30 uur. 24 april Leeuwarden Waalse Kerk ds. J. Klijnsma 10.30 uur. 1 mei, Idaard, pastor C. Bos, 9.30 uur. 8 mei Leeuwarden, Waalse Kerk Y. Hiemstra 10.30 uur. 8 mei Emmen, grote Kerk, pastor C. Bos 9.30 uur 22 mei Leeuwarden Waalse Kerk, pastor C. Bos 10.30 uur. 5 juni Harlingen De Batting, pastor C. Bos, 10.30 uur. 12 juni Leeuwarden Waalse Kerk, ds. H. Siebrand 3 juli Harlingen De Batting, pastor C- Bos, 10.30 uur 10 juli Leeuwarden Waalse Kerk, ds. W. Tinga

Deze keer een jaarverslag over het jaar 2015. De samenstelling van het bestuur in 2015 was als volgt: Voorzitter: T. Adema, secretaris/ penningmeester: L. Cazemier, bestuursleden: G.D. Bosma-Douma, A.de Jong-Slump, A. Verdonk-Saton. Het bestuur kwam in 2015 zes maal in vergadering bijeen ter voorbereiding van de bijeenkomsten. De jaarvergadering was de eerste bijeenkomst van onze vereniging in 2015. Deze werd gehouden op maandag 9 februari. Na de zakelijke onderdelen van de agenda volgde een inleiding door ds. Thijs Oomens uit Burum. Hij sprak over Rituelen in de Rooms-Katholieke Kerk. Op maandag 16 maart werd de tweede activiteit gehouden. Pastor Catrien Bos-Switynk sprak over “Hoe houd je moed in de tegenwoordige wereld?” De openingslezing van het nieuwe seizoen 2015/2016 werd gehouden op maandag 12 oktober. Ds. Rutger J. Immink, voorganger bij de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten in de provincie Groningen hield een inleiding met als titel “De tegenstellingen tussen de kerk en de wetenschap in de 16e en 17e eeuw”. Op maandag 9 november kwamen mevrouw Hinke de Boer en de heer Henk Verhoog naar Kollum met een inleiding over Antroposofie. Op dinsdag 22 december werd de kerstviering onder leiding van pastor Catrien Bos-Switynk gehouden. De samenzang werd op piano begeleid door Andries Renema uit Kollum. Na de viering werd een heerlijk buffet genuttigd, verzorgd door De Colle. Ons jaarlijkse excursie werd gehouden op zondag 17 mei. De tocht ging naar De Lawei in Drachten waar een voorstelling werd bijgewoond van de Friese musical Ruth, uitgevoerd door It Kwartettekoar onder leiding van Hendrik van der Meer. Aansluitend werd in het Chinees restaurant er tegenover een overheerlijke Chinees-Indische rijsttafel gebruikt, waarna de terugreis naar Kollum werd aanvaard. In Rondom, het Kerkblad van de Protestantse Gemeente Kollum, werden van elke bijeenkomst een vooraankondiging en een verslag geplaatst. In

Verrassing? Onlangs was ik bij een Doopsgezinde Gemeente op bezoek. Mede omdat daar een jongere zou komen vertellen over haar deelname aan het jaarlijkse wereldcongres van de Mennonieten, zoals elders in de wereld over Doopsgezinden wordt gesproken. De spreekster, begin twintig, vertelde enthousiast over wat daar gebeurde, de ontmoetingen met mensen uit alle delen van de wereld. Natuurlijk waren er verschillen over uitgangspunten en opvattingen. En op verschillende vlakken werd wel eens met een scheef oog gekeken naar wat in Nederland gebeurde. Zoals relaties die niet uit man en vrouw bestaan. Opmerkelijk tijdens deze avond vond ik een opmerking van de spreekster dat in Nederland maar weinig jongeren (tot 30 jaar) lid zijn van de Doopsgezinden. En in sommige gemeenten zijn er nog kindernevendiensten. Maar wanneer kinderen daar te oud voor worden, zie je deze nauwelijks meer terug in de gemeenten en één voor één verdwijnen de jeugdgroepen.

24

5

het blad van VVG-Fryslân “Vrij & Zinnig Info” werden eveneens verslagen opgenomen. In het Kerkenwerkboekje van de Protestantse Gemeente Kollum, dat een maal per jaar verschijnt voor aanvang van het nieuwe seizoen, staat het programma van onze Vereniging eveneens vermeld. Voor het begin van seizoen 2015/2016 is evenals het voorgaande jaar een programmablad samengesteld met daarop aangekondigd de bijeenkomsten van VVG-Kollum en van de lezingen van de Earnewâldster Rûnte/Rotonde. In 2015 zijn ons twee leden ons ontvallen door overlijden en is een nieuw lid toegetreden. In dit jaar zijn een viertal leden door bestuursleden bezocht. Hiermee komt een eind aan het verslag van onze vereniging over 2015. We hopen ook in 2016 weer op een aantal geslaagde bijeenkomsten. Lukas Cazemier secretaris.

De machinist van Dalfsen Je bent onderweg met de auto en zet je autoradio aan. Je luistert gedachteloos naar de muziek en ondertussen denk je aan zoveel dingen die spelen en waar je mee te maken hebt. In een flard dringt het bericht door dat een trein bij Dalfsen verongelukt is en de machinist is omgekomen. Zomaar een nieuwsbericht, ver weg, ik ben er misschien hemelsbreed 40, 50 kilometer vandaan. Het is niet anders, ik kan er weinig aan veranderen. En je rijdt verder. Tot je ineens te binnen schiet dat ze het hadden over Kampen waar hij woont. Dan slaat de schrik om je hart. Het is toch niet ……. Ja, hij was het wel, hij van nummer X bij jou in de straat. Die zo vaak zijn auto tegenover je huis parkeerde. Dan is het ineens heel dichtbij en wordt je geraakt. Ben je van nabij betrokken bij dat ver van mijn bed ongeluk, bij het verdriet van dat gezin in jouw straat. Zo dichtbij komt dat, wat veraf leek …..

6

Laatste lezing seizoen 2015/2016 VVG-Kollum: Op maandag 14 maart 2016 zal de heer Gabriël Vriens komen spreken over “Het lijden van Christus in beeld”. Hij laat daarbij afbeeldingen zien van kunstwerken, die het lijden van Christus verbeelden. Deze bijeenkomst wordt gehouden in het Zalencentrum De Colle, Kerkstraat 4 te Kollum en begint om 14:30 uur. Er wordt geen entreegeld gevraagd, maar wel wordt een collecte na afloop gehouden. Ook de consumpties worden uit de opbrengst van de collecte betaald. Niet leden zijn deze middag van harte welkom, maar meldt u dat dan wel even vooraf bij de secretaris? Graag tot dan, Lukas Cazemier, (0511) 45 17 40.

23

bemoedigende en bemoedigend ontstellende boek zit ook Nederland te wachten.” U hoeft niet langer te wachten. Léés Mintijteer. Hardback | 240 blz. | € 16,95 | ISBN: 9789051944914 Wijnen, Uitgeverij Van | Jaar van uitgave: 2015 Een citaat uit dit boek “ Ik wilde alleen maar netjes naar de kerk gaan. Niet met een vlecht die meteen naast mijn rechteroor begint en dat naar voren drukt, terwijl de andere helft van mijn haar aan de andere kant, elektrisch geladen door de wollen trui, als spookachtige spaghetti door de lucht danst. Ik was het enige kind dat na mijn eerste communie geen misdienaar werd. Ik wilde niet. ‘Ik ga die priester niet dienen,’ zei ik tegen mijn moeder. ‘Maar je dient de priester ook niet als misdienaar, je dient God,’ antwoordde ze, maar dat was volgens mij een uitvlucht. De hele mis was op de priester gericht. Hij stond achter zijn altaar zoals mijn onderwijzer achter zijn buro, en wij moesten daarvoor knielen. Net zo was het met de biecht. Ik wilde eigenlijk best eens in zo’n biechthokje zitten, maar de kinderen die naar de Communieles gingen moesten zo nodig een biechtgesprek voeren, omdat men het biechthokje te onpersoonlijk vond. Misschien. Ik weet het niet, misschien hadden we er in onze kerk wel niet eens een. Over de biecht hadden ze me hetzelfde verteld als over het misdienen, namelijk dat je je zonden niet aan de priester biecht maar aan God, maar zo voelde dat, in zo’n persoonlijk biechtgesprek van aangezicht tot aangezicht met de priester, helemaal niet. Op de avond voor mijn eerste communie lag ik in bed en terwijl ik bad hoopte ik dat ik God de volgende morgen in de kerk zou ontmoeten. Wij eerste communiekinderen moesten dan in een halve cirkel om het altaar staan, met ons gezicht naar de mensen. Iedereen keek naar ons. Ieder kind kreeg een hostie in zijn hand en na drie tellen (als de priester weer op zijn plaats stond) moesten we die in onze mond steken. Om een of andere reden schaamde ik me. Ik keek kauwend naar mijn voeten. In het algemeen hadden mijn ouders er wel begrip voor als wij ons in de kerk verveelden. Sowieso kreeg ik de indruk dat de meeste mensen de kerk eigenlijk nog niet zo volmaakt vonden als hij moest wezen. Er hing destijds in mijn jeugd in de tachtiger jaren iets in de lucht dat zich moeilijk laat beschrijven: iets onafs zou je kunnen zeggen. Een of ander doel was nog niet bereikt. “ (einde citaat)

22

Die mens ben ik! Een onderzoek van het ‘Netwerk Notarissen’ bracht aan het licht dat 16 procent van de ouders geen contact meer heeft met een of meer kinderen. Ik schrok daar wel van, al wist ik ook wel dat lang niet alle ouderen wekelijks gezellig bijkletsen met hun nakroost. Zonder het echt te beseffen was ik jarenlang zo’n kind. Dan moeten we even terug naar een gesprek tijdens de maaltijd met Jaap Mees, die bezoekwerk onder randkerkelijken deed in mijn Amsterdamse wijk. Op een woonboot trof hij een vereenzaamde, oude man die hem toevertrouwde dat hij zijn enige zoon al tientallen jaren niet meer gesproken had. Het was een groot verdriet waar hij dagelijks mee opstond. Jaap vertelde dat hij in het Amsterdamse telefoonboek iedereen opzocht met die achternaam – zo’n 25 stuks – en hen één voor één belde. ‘Hebt u een vader waar u het contact mee bent kwijt geraakt?’ En – wonderen zijn de wereld niet uit – bij nummer zoveel was het raak! Dit contact resulteerde in een ontmoeting en het opruimen van oud zeer. Wat een prachtig verhaal, kan zo onder de kerstboom. Maar ineens realiseerde ik mij dat ik ook zo’n zoon was. Ik was vijf toen mijn ouders met veel lawaai uit elkaar gingen. Mijn verwonde moeder verbood mijn vader ieder contact met zijn kinderen. Dat vader niet deugde mengde ze door de Brinta en de gesprekken. ‘Als je je vader op je bruiloft uitnodigt, kom ik niet’! Zelfs als volwassene blijf je dan in een kinderlijke solidariteit steken en kies je voor moeder. ‘Ik ben zo’n zoon’, zei ik tegen Jaap. Bijna veertig jaar oud en nooit enige poging gedaan vaders kant van het verhaal te horen. Het blijkt niet eens moeilijk zijn adres te vinden en ik schrijf een brief waarin ik vraag of hij genegen is mij te ontmoeten. Maar ik heb te lang gewacht. Zijn weduwe vertelt dat hij enkele jaren tevoren is overleden. ‘Mijn kinderen hoeven niet gewaarschuwd’, had hij op zijn ziekbed gezegd, ‘ze hebben nooit naar mij gevraagd’. Over blinde vlekken gesproken. Tien jaar was ik predikant toen dit voorviel. Je leest in en preekt uit een boek dat over vergeving en een 7

nieuw begin gaat. Onder de kerstboom lees je voor over verloren zonen die thuis komen. En enkele kilometers verderop ligt een zieke man die wacht op een teken van leven. Door mijn werk weet ik heus wel hoeveel pijn en vijandschap een echtscheiding kan meebrengen. Maar inmiddels weet ik ook wat een levenslange pijn het gevolg is als de kinderen tot pionnen worden in het zwart –wit van gestorven liefde. Zestien procent van de ouders ziet een of meer kinderen niet meer. Eigen schuld, botsing van karakters, gekwetstheid, het zal allemaal waar zijn. Maar de notarissen bepalen ons erbij dat wie met z’n ouders of kinderen afrekent, de deur van de eenzaamheid open zet. Ik heb mijn vader geen kans gegeven trots op mij te zijn en liet hem wachten. Onbereikbaar zijn voor elkaar, het is zijn pijn die ik nu begrijp. Rob van Essen

Liberaal christendom Op 1 februari is het boek ‘Liberaal christendom. Ervaren, doen, denken’ verschenen. ’Liberaal christendom’ is de eerste publicatie van de studiegroep Relivant van de VVP en predikantenbeweging Op Goed Gerucht. Het laat zien hoe we vandaag de dag van God kunnen spreken, met de Bijbel kunnen omgaan en vanuit christelijke inspiratie kunnen leven. Op de achterflap van het boek staat het volgende te lezen: Liberaal christendom geeft het christendom steeds opnieuw vorm en brengt vastgelegde posities in beweging. Met een open blik naar de (wetenschappelijke) inzichten van deze tijd verwoorden elf auteurs de relevantie van de christelijke traditie voor vandaag. Zij bieden een liberale theologie die onorthodox is en de grote vragen niet schuwt. De auteurs spreken zich uit over waarheid en interpretatie, kerk en wereld, over God, Jezus en de Geest. Ze denken na over de impact van geloof op onder andere geweld, vrijheid, liefde en seks. Liberaal christendom. Ervaren, doen, denken laat zien dat een oude traditie helpt bij de grote kwesties van alle tijden en inspireert tot vrijmoedigheid. 8

postcode kunnen wij u het programma niet toesturen! Het definitieve programma wordt u eind augustus toegestuurd. Contactadres: Tine van Minnen, Wâlddyk 9, 9294 LG Aldwâld. T: 06 – 20600409 E: [email protected] +++++ Verder zijn er in Fryslân nog andere organisaties actief welke zich begeven op het vlak van lezingen, cursussen e.d. Om enkele te noemen: Platform Levensbeschouwing in Kleurrijk Fryslân Nadere informatie kunt u vinden op de website www.kleurrijkfryslan.org Of Kleurrijk Fryslân, Zuidvliet 8, 8921 BL Leeuwarden Telefoon: 058-2998905 Ook in Itens worden lezingen gehouden welke georganiseerd worden door Itenser Rûnte. Deze is ontstaan vanuit Earnewâldster Rûnte. Informatie kunt u inwinnen bij: Douwe Willemsma, Hearedyk 37, Itens. Telefoon: 0515-331744 / maul: [email protected] Rammelen aan godsbeelden Onlangs verscheen Mintijteer. Een bijzondere titel voor een zeer bijzondere roman. De jonge Duitse schrijfster Esther Maria Magnis beschrijft haar jeugd in een kerk die alleen maar sociale actie predikt – en wat er in haar leven gebeurt als haar vader kanker krijgt: ze gaat bidden en vechten en geloven, of toch niet? Een ruime voorpublicatie is te vinden op http://esthermariamagnis.blogspot.nl/ David de Jong, predikant te Den Ham, vond het boek in een Duitse boekhandel, las het, en schreef in het Nederlands Dagblad: “Eén ding is zeker, aan pogingen om alle scherpe kanten van ‘vreze des HEREN’ af te vijlen doet Esther Maria Magnis niet mee. Haar boek rammelt daardoor niet alleen aan het godsbeeld van vrijzinnigen, maar ook aan het godsbeeld van rechtzinnigen. Het drijft even hard de spot met zelfgenoegzaam geloof als met zelfgenoegzaam ongeloof. Het helpt evangelischen om aan gebedsgenezing te gaan twijfelen en gereformeerden om erin te gaan geloven. Op dit ontstellend 21

Drs. W. Vlieger (1976) heeft ‘Wetenschap van Godsdienst en Levensbeschouwing’ en Wijsbegeerte gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam, waarin zij zich specialiseerde in het werk en denken van Meister Eckhart. Naast haar werkzaamheden als freelance procesbegeleider, docent en publicist geeft Welmoed regelmatig lezingen en workshops over Meister Eckhart. Meer informatie: www.welmoedvlieger.nl

Uitgeverij Skandalon zegt over het boek: ‘Een liberale, ruimdenkende en tolerante vorm van christelijk geloven is gangbaar in brede lagen van de Nederlandse kerken. Maar waar het liberale jodendom publiekelijk op veel sympathie kan rekenen en we vandaag de dag uitzien naar een liberale islam, komt zoiets als liberaal christendom tot op heden nauwelijks in beeld. In dat manco voorziet deze nieuwe uitgave.’

10 januari 2017 Prof. dr. H.S. (Rick) Benjamins Een zoektocht naar ‘God na God’ (n.a.v. Richard Kearny en John Caputo) God leeft in ons als een verlangen naar een gebeuren waarin God werkelijkheid wordt. Deze zinnen klinken misschien wat abstract. In zijn lezing zal Rick Benjamins aangeven, hoe je ze kunt begrijpen en op welke manier ze vernieuwend en belangwekkend kunnen zijn.

Het boek is geschreven door elf auteurs, waaronder Klaas Douwes, Arne Jonges, Alke Liebich, Henri Frölich en Wilhelm Lagrouw en staat onder redactie van Rick Benjamins, Jan Offringa en Wouter Slob. Rick Benjamins is docent aan de PThU en bijzonder hoogleraar vrijzinnige theologie aan de RuG.

Prof. dr. H.S. Benjamins is docent Dogmatiek (Protestantse Theologische Universiteit) en Bijzonder hoogleraar Vrijzinnige Theologie vanwege de VVP.

7 februari 2017 Ds. J.F. (Jan) Kroon Twijfel aan God is God serieus nemen Een inleiding bij Geduld met God van Tomas Halik. Ds. Jan Kroon is predikant te Garyp.

7 maart 2017 Prof. dr. N.A. (Niek) Schuman Op weg naar de einder Niets ligt voor mij vast in de zoektocht naar God. We zijn niet op weg naar een einde, maar naar een einder die we in woorden en beelden kunnen oproepen. Prof.dr. N. Schuman is emeritus-hoogleraar liturgiek

Tijd: 19.30 – 21.30 uur. Plaats: Gereformeerde kerk. Adres: Wiidswei 6, 9264 TL Earnewâld INTEKENING Intekening kan door € 35,00 (per persoon) over te maken op rekeningnummer NL 62 RABO 0132743051 op naam van ‘Frysk Oek. Wurkferbân’, Aldwâld, met uw adres en postcode. Zonder adres en 20

  

isbn: 978-94-92183-21-7 240 pagina's uitgave: gebonden met stofomslag ( kosten: € 21,95 )

Een gedeelte uit het Woord vooraf Een liberale theologie is een theologie die onorthodox, open, vrijmoedig, vrijzinnig of modern is, of vooral op zo’n manier de christelijke traditie interpreteert. Als auteurs hebben wij bewust voor deze ruime benaming gekozen, ook al is ze in Nederland niet heel gebruikelijk. De term ‘liberaal’ bleek het best aan te geven welke theologie wij vanuit verschillende achtergronden beoefenen. Ieder voor zich zal zijn eigen achtergrond natuurlijk nader willen preciseren en geen van ons heeft de behoefte om zich onder een nieuw vaandel te scharen, maar wat wij delen is een ruimdenkende, niet-dogmatische vorm van christendom, die zonder opdringerigheid het belang van christelijk geloof wil uitspreken. Dat bedoelen wij met ‘liberaal’ en deze vorm van christendom doet zich op verschillende manieren en in verschillende kerken en stromingen voor.

---Liberaal theologisch gedachtengoed lijkt in de aandacht wat weggedrukt te worden. Als religie ergens aan de orde is - en in onze samenleving is dat bijna dagelijks het geval in een of andere kwestie - wordt vaak een tegenstelling geconstrueerd tussen religieus fundamentalisme en secularisme. Een orthodox geloof wordt in dat schema vaak bij het fundamentalisme ondergebracht, de liberale gelovigen zijn dikwijls de moeite van het noemen niet waard. Liberale theologen houden zich echter in een seculiere omgeving met religie bezig en

9

denken dat religie en godsdienst raken aan wezenlijke zaken van het menselijk bestaan en dus ook de samenleving. Ze zijn van mening dat de religieuze thematiek zijn relevantie blijft behouden in een seculiere context, al neemt religie daarin nieuwe gedaanten aan. Een verdringing van religie en geloof is ongewenst, omdat wezenlijke aspecten van het leven en het samenleven daardoor gemakkelijk over het hoofd worden gezien.

Laten wij een herberg bouwen voor ontheemden op de vlucht huizen in puin, dorpen verlaten oorlog en angst alom zij zijn op weg gegaan aarzelen, waar naar toe en blijven alsmaar lopen – een weg terug is er niet

Drs. J. Greven is theoloog en publicist.

25 oktober 2016 Prof. dr. J.F. (Johan) Goud Stellig of onbevangen geloven? Velen denken bij geloven aan het vinden van onomstotelijke waarheid en zekerheid. Dat geldt zowel voor strenggelovigen als voor veel atheïsten. Maar hoe staat het met de mogelijkheid van een onbevangen en ontvankelijk geloof - en hoe gaat een geloofsgemeenschap of kerk er dan vervolgens uitzien?

Laten wij een herberg bouwen voor vervolgden op de vlucht kerken verwoest, priesters gevangen oorlog en angst alom zij zijn op weg gegaan struikelen, vatten moed en blijven alsmaar hopen – een weg terug is er niet

10

Het programma van ER-Rotonde voor het seizoen 2016-2017 is in grote lijnen gereed. Het thema voor komend seizoen is: ‘Onbevangen zoeken naar God’ 20 september 2016 Drs. J. (Jan) Greven Religie in de menselijke evolutie. Religie hoort bij de mens. Al heel lang. Al zolang er mensen van ons soort, de homo sapiens, zijn. En misschien al wel eerder. Daarom is het niet onverstandig om, voor we over God gaan denken, eerst over religie te denken. Wat is religie? Waar ligt de oorsprong ervan? Wat voor rol speelt God in religie? Altijd dezelfde rol? Of zie je ontwikkeling? Zie je God met de religie mee veranderen? En wat zou dat betekenen voor ons geloof in hem?

De herberg

Laten wij een herberg bouwen en in gedachten teruggaan naar die tijd toen onze God geen plaats vond in de herberg maar terechtkwam in een kale stal Laten wij een herberg bouwen opdat in ontheemden en vervolgden ook onze God een welkom heeft –

Earnewâldster Rûnte / Rotonde

Prof. dr. J.F. Goud 1950) emeritus-hoogleraar godsdienstfilosofie en theologische esthetica van de Universiteit van Utrecht, tevens predikant geweest in de remonstrantse gemeenten te Eindhoven, Den Haag en (tot nu toe) Hengelo.

22 november 2016 Drs. W. (Welmoed) Vlieger Meister Eckhart – leven zonder waarom Eckharts visie op de mens en zijn raad te leven vanuit ontvankelijkheid staat lijnrecht tegenover de gangbare mentaliteit, die zich breed maakt in het innerlijke maakbaarheid ideaal. Oeke Kruythof 19

Rasor is zeer gehecht aan de vrijzinnige traditie die altijd het vrije en kritische onderzoek heeft begunstigd en het uiteindelijk overliet aan het eigen oordeel van mensen om te zeggen wat voor hen de betekenis en bedoeling van het leven is. Hij noemt echter drie punten waar de vrijzinnige traditie zwak staat en ze als het ware een been moet bijtrekken. De grote openheid en de vrijheid voor het eigen oordeel hebben het voor de vrijzinnigheid heel moeilijk gemaakt om een meer gezamenlijke inhoud van de religiositeit te verwoorden. Door de grote nadruk op het individu werd te zeer veronachtzaamd dat mensen geen autonome wezens zijn, maar deel uitmaken van grotere verbanden, die hen bepalen. Vervolgens heeft de vrijzinnige religiositeit dikwijls gebroken met traditionele praktijken als het bidden of de bijbelmeditatie. Het gevolg daarvan is, dat ze gevaar loopt om spirituele diepte te verliezen. Geestelijk leven kan zich dan immers niet hechten aan vaste vormen. In de derde plaats heeft de vrijzinnigheid zich sterk geëngageerd met maatschappelijke vragen en sociale rechtvaardigheid. Vrijzinnigen hoorden echter dikwijls tot bevoorrechte groepen en wilden hun eigen positie ook graag behouden. In zijn boek geeft Rasor een mooie weergave en verdediging van vrijzinnig geloven. Hij houdt vast aan een hedendaagse, sociale en vooral redelijke vorm van religiositeit. De zwaktes of mankementen van een vrijzinnig geloof benoemt hij kernachtig en hij probeert die als het ware te repareren binnen de kaders van een vrijzinnige mentaliteit. Zijn boek vormt daardoor een heel waardevolle bijdrage aan een debat waarvan ik volgende keer graag een andere stem zal laten horen. Rick Benjamins Bijzonder hoogleraar namens de VVP aan de Rijksuniversiteit Groningen

18

Emeritaat Rienk Klooster. Na 33 jaar als predikant verbonden te zijn geweest aan de hervormde gemeente te Earnewâld, ga ik per 1 juli a.s. met emeritaat. Dat betekent dat ik vanaf die datum niet langer als predikant verbonden zal zijn aan die gemeente. Ik kijk terug op een hele boeiende periode. Toen ik er in 1983 kwam trof ik een gemeente aan, die zo’n twintig lidmaten telde, waarvan een betrekkelijk groot aantal 70-plussers. Toen de een na de andere erbij weg viel, was de kerkenraad op een gegeven moment gereduceerd tot een diaken. Gelukkig waren er nog wel een paar kerkvoogden om de kerkelijke goederen te beheren. Samen met de koster en de organist zorgden wij ervoor dat de zondagse erediensten door konden gaan. Hoe merkwaardig het misschien ook klinkt, er was allerminst sprake van defaitisme. Veeleer van een zeker optimisme en enthousiasme. Zo van: We gaan door! Wij doen ons best en verder zien wij het wel! Toen ik merkte dat de Friestalige diensten nogal wat mensen uit omliggende dorpen trokken, werd besloten om voortaan alle diensten maar in het Fries te houden. Dit resulteerde in de oprichting van het Frysk Oekumenysk Wurkferbân Earnewâld in 1998. Deze werkgroep, die maandelijks een Friese dienst zou verzorgen in de hervormde kerk, bestond behalve uit gemeenteleden ook uit mensen van elders. Het jaar daarop ontstond uit de bijbelkring, waar behalve gemeenteleden ook gasten van buiten de gemeente aan deelnamen, het initiatief om een leerhuis op te zetten over de grote vragen van geloof en leven. Gedurende het winterseizoen zouden rond een bepaald thema een zestal - liefst bekende - sprekers worden uitgenodigd om daar een avond over te verzorgen. Dit was het begin van de Earnewâldster Rûnte, die van meet af aan een succes is geweest. Nog altijd bezoeken meer dan honderd belangstellenden deze samenkomsten. Naar aanleiding van het initiatief in Earnewâld werd een jaar later een dergelijke kring opgezet in Itens, die even succesvol bleek te zijn. In 2012 kwam de werkgroep ‘Rotonde’, een initiatief van de VVG-Fryslân, de gelederen in Earnewâld versterken, zodat nu wordt gesproken van Earnewâldster Rûnte / Rotonde. Aangezien ik in de diensten in Earnewâld graag aansloot bij de 11

thema’s van het leerhuis, vond ik ‘s zondags onder mijn gehoor ook dikwijls mensen die ik eerder had gezien op de leerhuisavonden. Uit diezelfde kring bezochten ook mensen mijn lezingencyclus over de geschiedenis van het christendom. Ik heb wel eens de opmerking gekregen, dat ik erg elitair bezig was in Earnewâld. Ik denk dat dat terecht was. Immers behalve predikant heb ik mijzelf ook altijd wetenschapper gevoeld. Geloof en wetenschap heb ik altijd bij elkaar willen houden en doorgeven aan iedereen die daar open voor staat. Ik heb het dan ook als opdracht gezien zag om juist die mensen iets te bieden, die zich niet aangesproken voelen door de kerkleer en een traditionele wijze van omgaan met de bijbel. Veeleer heb ik feeling met mensen die kritische vragen durven te stellen, die durven te twijfelen en die op zoek zijn naar waarheid is. Juist hun heb ik altijd graag iets willen bieden op hun geestelijke zoektocht en naar komen tot een authentiek geloof. Ook zelf ben ik een ‘spoorzoeker’, daarbij steeds gefascineerd door de bijbel, maar evenzeer geïnteresseerd in filosofie, geschiedenis, beeldende kunst en literatuur. Als spoorzoeker heb ik in mijn preken dan ook nooit de dingen willen ‘dichttimmeren’, maar juist open willen laten om mijn gehoor aan het nadenken te zetten. Met ingang van 1 juli zal er een eind komen aan mijn predikantschap. Als emerituspredikant houd ik weliswaar de bevoegdheid om te preken, doop en avondmaal te bedienen en om andere ambtshandelingen te verrichten, maar vrees dat ik daar niet veel gebruik van zal maken. Ik heb zelfs besloten om daar in principe niet beschikbaar voor te zijn. Voor de tijd die mij hopelijk nog rest heb ik beslist andere plannen en voornemens. Behalve te genieten van onze kinderen en de kleinkinderen hoop ik dat ook meer tijd te hebben voor museumbezoek, maar met name voor lezen en studeren, voor het volgen van lezingen en colleges. Misschien komt het ervan dat ik nog het een en ander ga publiceren. En verder wil ik graag betrokken blijven bij de activiteiten van het Frysk Oekumenysk Wurkferbân in Earnewâld, bij de Earnewâldster rûnte / Rotonde en ook bij Vrij & Zinnig info. Ds.Rienk Klooster

12

Geloof zonder zekerheid In drie artikelen behandelt bijzonder hoogleraar Rick Benjamins drie hedendaagse, vrijzinnige theologen. Deel 1 over Paul Rasor.

Afgelopen voorjaar behandelde ik in een college drie boeken die een vrijzinnige theologie willen herformuleren. Je zou kunnen zeggen dat de auteurs pionieren op theologisch gebied. Aan alle drie boeken besteed ik graag wat aandacht door in een kort bestek de kern van deze boeken te presenteren. In 2005 publiceerde Paul Rasor ‘Faith Without Certainty’ (Geloof zonder zekerheid). Hij beschrijft, waar een vrijzinnige theologie volgens hem om draait en wat de grote uitdagingen zijn. Het is volgens hem kenmerkend voor de vrijzinnigheid dat religiositeit wordt bepaald en benaderd vanuit moderne kennis en hedendaagse ervaring. Religie gaat volgens hem over het vinden van betekenis en oriëntatie in het leven. Daarvoor is de formulering van een wereldbeeld nodig, zodat we een idee krijgen van de wereld waarin we leven en een richting zoeken. Natuurlijk zijn de wetenschappen en de kunsten erg bepalend bij de formulering van een wereldbeeld, maar je kunt zo’n wereldbeeld niet alleen aan de wetenschap overlaten. Het gaat namelijk niet alleen om de vraag, hoe de wereld feitelijk in elkaar steekt, maar ook om de vraag, hoe wij als gevoelige en praktisch handelende mensen bij de wereld betrokken zijn. Dat kun je niet alleen aan de wetenschap overlaten. Religie moet meedoen aan de formulering van een wereldbeeld, omdat het in de religie uiteindelijk gaat over het ultieme, laatste of diepste antwoord dat mensen geven op de vraag, wat de betekenis en de bedoeling van het leven is. Zo’n vraag kun je nooit loskoppelen van wetenschappelijke inzichten en hedendaagse ervaringen, maar ze laat zich ook nooit strikt wetenschappelijk beantwoorden. Het gaat immers om de vraag op welke manier ‘de wereld’ of onze omgeving ons aangaat, aanspreekt of voor vragen stelt.

17

Agnes-lezing 10 april 2016. Als ik jouw akker ben aarde van jouw aarde verberg je dan in mij ik zal je hoeden als een schat die zich slechts vinden laat door wie mijn groeven leest. Als ik jouw akker ben, aarde van jouw aarde kom over mij als de zon, als de wind, als de maan, als de regen, overkom mij met jouw zegen. (uit: Het licht speelt, Stichting Docete)

Op zondag 10 april a.s. zal de heer Halbe Hageman uit Tzummarum in de Agnes-kerk te Earnewâld een lezing houden over het lot van de Joodse gemeenschap te Leeuwarden gedurende de jaren van de Duitse bezetting. Vrijwel alle Joden uit de Friese hoofdstad zijn afgevoerd en vermoord in de Duitse concentratiekampen. Het is aangrijpend om te zien, hoeveel moeite rabbi Levisson heeft gedaan om mensen uit de handen van de nazi’s te redden. No altijd is het verbijsterend om te beseffen dat dit drama zich hier in onze provincie heeft kunnen afspelen. Hageman heeft jarenlang studie van gemaakt van dit onderwerp en er ook over gepubliceerd. Hij mag dan ook wel gelden als een expert op dit gruwelijke aspect van de Tweede Wereldoorlog. De lezing in de Agnes-kerk begint ‘s middags om half vier. Bij de uitgang wordt een collecte gehouden ter bestrijding van de onkosten.

Gnostisch symposium: Waartoe zijn we hier op aarde? Locatie: Almelo Kerkgebouw De Bleek / Adres: Hofstraat 1 Op 16 Apr 2016 van 14:00 – 16.30

Omschrijving De vrijzinnigen in Almelo organiseren op 16 april een gnostisch symposium over ‘Levensmissie en bestemming’. Voor haar spirituele koers heeft de Vereniging van Vrijzinnig Godsdienstigen (VVG) in Almelo zich laten inspireren door de gnostiek, een religieus-mystieke stroming uit het begin van onze jaartelling. Tijdens het symposium spreekt Bram Moerland over het Thomas Evangelie en Willem Glaudemans over de reis van de ziel. ’Een tot voor kort onbekend geloofsterrein wordt ontsloten om een nieuwe vorm van persoonlijke groei en bewustwording te ontwikkelen’, aldus de organisatie. Entree: € 15,- inclusief koffie/thee en een aangeklede borrel na afloop Aanmelden en info: 0546-870 473 -voorzitter / 0546-871 638 -secretaris [email protected]

16

13

DE VLOER Het SVNN heeft daarom besloten de beraadsdag die zij anders zouden hebben georganiseerd dit jaar, te laten samenvallen, met het jubileumfeest van de VVP Assen. U zult hiervoor ook uitgenodigd worden.

Op de vloer van het zijn ligt de angst. Of is er geen vloer en is dat de angst Van het hart dat verlangt En schreeuwt om een hand die vangt?

Met deze brief brengen we u vast op de hoogte van deze datum, zodat u met het plannen van uw activiteiten hiermee rekening kunt houden.

Tot de vloer van het zijn daalde Eén En vond geen vloer, doodschrik alleen. Toen, met al onze last, Hing Hij aan God, hield Hij zich vast.

Namens de jubileum commissie van de VVP Assen en SVNN, M. H. Dikken. A. Trox.

Op de vloer van mijn zijn staat de rust. Werd Hij niet die vloer, is dat niet die rust, Die hand die ons houdt, Door geen tevergeefs vertrouwd?

DUS NOTEER ALVAST DE DATUM IN UW AGENDA OF OP UW KALENDER. In de tuin Uit: Inge Lievaart “Toen werd het morgen Midden in de nacht” Gedichten over passie en Pasen.

Aankondiging Als bestuur ontvingen wij de hierna volgende brief: L.S., U bent wellicht al bezig met het samenstellen van het programma voor het seizoen 2016-2017. Normaal gesproken zou het SVNN (Samenwerkingsverband Vrijzinnigen Noord Nederland) in 2016 haar vrijzinnige beraadsdag organiseren. De VVP Assen viert dit jaar haar 111- jarig bestaan, en gaat dit vieren op zaterdag 1 oktober 2016 van 11.00- 16.00 uur in de Adventskerk in Assen.

14

Zoals een zachte regen valt op aarde diep gegroefd zoals het licht daar speelt en haar ontlokt - speel zo met mij dat ik ontluik. Als ik jouw akker ben, aarde van jouw aarde woel mij om, maar doe het zacht, mijn lief maak mij los voor het zaad dat ik wacht. Als ik jouw akker ben aarde van jouw aarde laat een grage rivier door mij stromen met belletjes en opspringende vissen mijn oever vormt klei. 15