Wie doet er aan virtualisatie?

B+P =100% Projecten slagen 100%, zoals het hoort

Ga op zeker, ga voor B+P www.benp.nl

1 7

s e p t e m b e r

2 0 0 8

•

n u m m e r

1 8

•

j a a r g a n g

2

•

w w w . i t - e x e c u t i v e . n l

Wie doet er aan virtualisatie?

IN HET NIEUWS DELL WIL VAN FABRIEKEN AF Om de kosten terug te dringen overweegt Dell een grootschalige verkoop van zĳn fabrieken. Het ‘build-to-order’ productiesysteem, waar de computerfabrikant groot mee werd, is niet meer zaligmakend. p. 4

MANAGEMENT STRATEGIE VAN DE EFFECTBAL Je kunt de concurrentie aanpakken door een rechtstreekse strĳd aan te gaan. Maar het kan net zo effectief zĳn concurrenten via misleidende manoeuvres op het verkeerde been te zetten. p. 14

TECHNOLOGIE SCALPEL OF SCHOP? Bĳ het aanpassen van legacysoftware moet je praktisch te werk gaan. Ga je voor een gerichte schoonmaakactie of ga je de softwarecode volledig herschrĳ ven. p. 28

De laatste tĳd regent het aankondigingen van leveranciers rond servervirtualisatie. Zo is de Hyper-Vsoftware van Microsoft sinds kort beschikbaar, maar ook Citrix, HP en Dell doen een duit in het zakje. De rustige tĳden zĳn voorbĳ voor alleenheerser VMware.

D

e komende tijd zullen er waarschijnlijk belangrijke verschuivingen in de virtualisatiemarkt plaatsvinden. De grootste impact wordt op voorhand toegeschreven aan Microsoft, ook al is het concern laat met deze software

en is deze nog beperkt in functionaliteit. Simon Crosby, een van de oprichters van XenSource en sinds de overname cto bij Citrix, denkt dat de markt het wel gehad heeft met VMware. “Het is interessant om te zien wat er nu gaat

gebeuren. Tot nu toe was het een one-man show. Zij zijn de enige speler, met maar weinig partners. De markt pikt dat niet. Hardware- en softwareleveranciers willen ook een graantje meepikken.” p. 7 en 26

The personal touch in IT

MENS & WERK LIEF DAGBOEK Managers doen er goed aan eens op te schrĳ ven wat ze doen op een dag. Zonder terugkĳken op genomen besluiten en de argumenten van weleer komt ook een manager nooit vooruit. p. 41

IT

met een

VISIE www.cam.nl

REDACTIONEEL

Q\îf\`\ed\k fejd\\

99\pfe[%Fg[\q\c][\càed\kfe[\ie\d\ij M`\iaXXi^\c\[\eqàen\fejY\[ià]d\k\\e\\emfl[`^\èk\ie\kXXejcl`kè^mXe99\pfe[ Y\^fee\e%Jè[j[`\e`j_\kje\c^\^XXe%N\fg\e\eYèe\ebfikfej[\i[\bXekffi%<e99\pfe[ îf\`kd\kfejd\\%F]_\kel^XXkfdèk\ie\kf]\\ee\kn\ibkljj\efeq\m\jk`^è^\e2 q\Y`\[\e[\fgcfjjè^[`\YàfejgXjk%

INHOUD

Over ambtenaren en dictators

NIEUWS 4-13 5 7 9

De Tweede Kamer behandelt op dit moment een wetsvoorstel voor de invoering van een Elektronisch Patiëntendossier. Daar liggen maar weinig mensen wakker van. De digitalisering van medische gegevens is zoń onderwerp dat de verkiezingsdebatten nooit zal halen. Het is te abstract en heeft geen hoofddoekje om. Toch zal zoń dossier eenmaal ingevoerd een enorme impact hebben op de medische zorg. En wat te denken van de consequenties voor je privacy? De consequentie van het huidige wetsvoorstel is dat zorgverleners decentrale patiëntgegevens gaan uitwisselen via een landelĳk schakelpunt. In feite is deze database niet meer dan een index die doorverwĳst naar patiëntinformatie die bĳ tienduizenden zorgverleners lokaal is opgeslagen. De verantwoordelĳkheid en het eigendom van deze gegevens blĳven, net zoals nu in de papieren wereld, bĳ de vele zorgaanbieders. De patiënt heeft het nakĳken en zal alleen met heel veel moeite inzage krĳgen, laat staan dat mensen het beheer over deze informatie naar zich toe kunnen trekken. Een clubje rebellerende ziekenhuisdirecteuren onder leiding van Hans Kedzierski van het Medisch Centrum Alkmaar bestrĳdt de huidige ingeslagen weg te vuur en te zwaard. Kedzierski ziet veel meer in een gecentraliseerd dossier op internet, waarvan de patiënt zelf eigenaar is en die zelf op zĳn minst kan nagaan wie toegang gezocht heeft tot deze informatie. Bĳ zo'n centraal patiëntendossier rĳzen natuurlĳk direct grote vragen op rond privacy-bescherming, maar het zorgt er wel voor dat patiënten zelf grotere controle krĳgen over hun medische gegevens. Ik verwacht niet dat de critici het tĳ nog kunnen keren. Ik ga ervan uit dat we een slechte wet en een rammelend, patiënt-onvriendelĳk systeem krĳgen waar niemand op zit te wachten. Journalist Ton Smit van Qure.nl vergeleek ambtenaar Ellen Maat van het ministerie van VWS die de invoering van het elektronisch patiëntendossier begeleidt met de Noord-Koreaanse dictator Kim-Jong-il. Als je bĳgekomen bent van het lachen, zie je een zekere waarheid. Wie heeft deze communistische ĳzervreter ooit een strobreed in de weg gelegd? Met de vastberaden ambtenaar van VWS zal het niet veel anders gaan. De minister en kamerleden krĳgen met technische praat over een landelĳk schakelpunt zand in de ogen gestrooid. De patiënt heeft straks het nakĳken. Sytse van der Schaaf Adjunct-hoofdredacteur IT Executive

Nieuwsoverzicht Weekmakers Wannahave Column Dominique Deckmyn

MANAGEMENT 14 16 17 21 23 24

Strategie van de effectbal Management Kort 1 Column Ron Tolido Vang de tijddief Column Charles Groenhuijsen Management Kort 2

TECHNOLOGIE 26 28 29 32 34 37

Virtualisatie-speelveld wordt breder Scalpel of schopy Column IT&Recht Patrick van Eecke Deventer digitaliseert documenten Spelenderwijs creëren Satellietdiensten op de kaart

FORUM 39 39

Lezersreacties Agenda

MENS&WERK 41 43 44 45

Nieuws arbeidsmarkt Banencarrousel Portret van een it-manager Column René Diekstra

ESCAPE 46 46

Cartoon Colofon

ADVERTEERDERSINDEX 01 01,20 10 01 02 22 01 28 47 48

A2 Networks Afas Bariton B+P BBeyond Bloxx Cam Solutions Terramark ICT~Office Itsmf

18,19 30 03 40 13 11 42 08 64

E-Office Gartner IBM Logica Antares Microsoft QI Rabobank SLTN

49-63 Speciale uitgave IBM

9\c'/''$))*0--*f]Y\qf\bnnn%YY\pfe[%ec In deze uitgave

SHAPE YOUR FUTURE a t I B M ’ S 3 R D I N N O VAT I O N W E E K @ek\ie\k

K\c\]fe`\

MGE

?fjkè^

Z I E PA G I N A 4 9

IM 190x50.indd 1

nr 18 • 17 september 2008

3

11-09-2008 09:07:10

IN HET NIEUWS

WEEKMAKERS

RED HAT IN VIRTUALISATIE Red Hat heeft het Israëlische Qumranet overgenomen. Qumranet is de ontwikkelaar van het open-source virtualisatieproduct KVM. Red Hat betaalt 107 miljoen dollar voor Qumranet (ongeveer 75 miljoen euro), en verstevigt hiermee haar positie voor wat betreft virtualisatieproducten. Red Hat leverde tot dusverre de Xen-hypervisor mee, en zegt te blĳven ontwikkelen aan Xen, hoewel er wel een transitie zal komen.

Dell wil van fabrieken af

Fiscus: acht jaar nodig

Volgens de Wall Street Journal bereidt computerfabrikant Dell een grootschalige verkoop van zĳn fabrieken voor.

Het duurt nog acht jaar duurt voordat alle it-problemen bĳ de Belastingdienst zĳn opgelost, meldde staatssecretaris van Financiën Jan Kees de Jager.

D

it nieuws kwam naar buiten tijdens een debat over veranderingen in het belastingstelsel en de toekomst van de Belastingdienst, georganiseerd door het Financieele Dagblad, BNR en Nova. De IT van de Belastingdienst had in de afgelopen jaren te maken met een reeks van problemen. Volgens De Jager zijn deze problemen ontstaan door het grote aantal applicaties waar de dienst nu mee werkt. Voor bijna iedere wet werd een eigen applicatie gebouwd. Een van de speerpunten is dan ook het terugdringen van het aantal applicaties. De Jager wil binnen de Belastingdienst een servicegeoriënteerde architectuur (soa) invoeren, die processen centraal afhandelt. Uiteindelijk wil hij kunnen bepalen of systemen in eigen huis worden gebouwd, of dat de ontwikkeling wordt uitbesteed. Kort geleden werd ook bekend dat directeur-generaal Jenny Thunnissen van de Belastingdienst opstapt. Thunissen wordt dit najaar bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat inspecteur-generaal. Op 15 september begint Wim Sijstermans als nieuwe cio bij de Belastingdienst.

D

e Amerikaanse zakenkrant citeert anonieme ingewijden, die zeggen dat Dell in de afgelopen maanden diverse contract-fabrikanten heeft benaderd voor overname van zijn fabrieken. Dell zou binnen 18 maanden alle fabrieken van de hand willen doen, of in ieder geval een aantal fabrieken willen sluiten. De contract-fabrikanten zouden de productie van de pc’s moeten overnemen. Deze plannen zijn de nieuwste van Dell in een poging om kosten terug te dringen en winstgevender te worden. De laatste kwartaalcijfers van Dell stelden opnieuw teleur, hetgeen zorgde voor een daling van de aandelenkoers van Dell, van meer dan 18 procent. Ooit bezat Dell een uniek ‘build-to-order’ productiesysteem, maar het heeft nu last van de remmende voorsprong bij het boeken van besparingen door het uitbesteden van productie. De fabrieken zijn voornamelijk gebouwd voor grote productieorders van pc’s voor ondernemingen, maar de laatste jaren is juist de groei te vinden bij de laptops die via winkels

DSM VERLENGT NIET Chemieconcern DSM heeft zĳn miljoenencontract voor werkplekbeheer met Getronics niet verlengd. DSM had vanaf 2002 een contract met Getronics voor twintigduizend werkplekken, dat eind 2008 afloopt. Het wordt niet verlengd; het servicemodel van DSM zou niet aansluiten bĳ de nieuwe filosofie en strategie van Getronics. Getronics wil zich alleen richten op standaard werkplekdienstverlening. Wie het beheer bĳ DSM gaat overnemen is nog niet bekend.

CISCO IN SOFTWARE Cisco neemt voor 215 miljoen dollar PostPath over, maker van mailen agenda-software. Cisco wil deze functies integreren in haar WebEx Connect-platform. De PostPath Server is een mailen collaboration-server, die het bedrĳf aanprĳst als een vervanger of een aanvulling voor Microsoft Exchange. Cisco komt hiermee meer in het vaarwater van Microsoft.

•

Dell-fabriek in Texas

aan consumenten worden verkocht. En bij de productie van laptops loopt Dell achter op de concurrentie. Met name laptops bouwen contractfabrikanten goedkoper dan fabrieken in eigendom. Dat is de reden waarom HP veel van de productie van met name laptops uitbesteedt aan contractfabrikanten. En Dell kan het bij de verkoop van de fabrieken nog moeilijk krijgen; kopers zouden kunnen

terugschrikken van fabrieken op plekken met hoge arbeidskosten (zoals in de VS), en sommige fabrieken zijn gebouwd met subsidies van lokale overheden. Deze deelden de subsidies uit in ruil voor arbeidsgaranties en lokale investeringen. Dell bezit vier fabrieken in de VS (Texas, Tennessee, Noord-Carolina en Florida) en verder in Ierland, India, China, Brazilië, Maleisië en Polen.

•

Google lanceert eigen browser De browseroorlog is aan een nieuw hoofdstuk begonnen nu Google een eerste versie naar buiten heeft gebracht van de eigen browser Chrome. Het concern wil met deze software meer grip krĳgen op de eigen webapplicaties Google Apps en Gears.

TOPMANAGERS ORDINA WEG

V

olgens Google-topman Eric Schmidt is de stap deels defensief bedoeld. Met de eigen browser wil het concern voorkomen dat Microsoft in de browser Internet Explorer eigen webapplicaties bevoordeelt. “Microsoft heeft in zijn bestaan diverse keren laten zien dat het zijn eigen software voortrekt,” zei Schmidt begin september tegen een journalist van de Financial Times. De reden dat Google nu met een eigen browser komt, is dat er steeds meer applicaties voor de browser komen. “De browser wordt een erg belangrijk platform. De browseroorlog die met de ondergang van Netscape begon, illustreert dat ook,” aldus Schmidt.

Philip van Blanken en Eddy Vermeire stappen op bĳ itdienstverlener Ordina. Dat meldt het Financieele Dagblad (FD). De twee vormden samen met algemeen directeur Ronald Kasteel en financieel directeur Hans den Hartog het uitvoerend comité dat de strategie van het bedrĳf bepaalt. Kasteel en financieel directeur Hans den Hartog staan er nu alleen voor.

4


Een belangrijke eigenschap van Chrome is dat ieder tabblad in de browser zijn eigen ‘thread’ toegewezen krijgt. Als een toepassing in een tabblad vastloopt blijft de browser door deze eigenschap wel functioneren. Verder heeft de browser een ingebouwde virtuele machine, een ‘sandbox’ voor de veiligheid en een moderne gebruikersinterface. Google zegt met een fl ink team al twee jaar aan de ontwikkeling van Chrome te werken. Google is één van de grote geldschieters voor de open-source browser Firefox van Mozilla. Google heeft aangegeven deze subsidiekraan de komende jaren nog niet dicht te draaien.

•

‘Groen’ heeft budgetprobleem It-beslissers weten dat het datacenter duurzamer gemaakt kan worden, maar hebben het budget er niet voor.

D

ie conclusie wordt getrokken uit een onderzoek dat is gedaan door hardwareproducent Voltaire. 90 procent van de ondervraagden denkt dat het milieuvriendelijker maken van het datacenter essentieel is voor het halen van de zakelijke doelstellingen in 2009, maar 76 procent heeft daar geen budget voor. Zo’n 57 procent denkt zelfs dat het ‘groener’ maken van het bedrijf een concurrentievoordeel oplevert, en 43 procent zal in de komende twee jaar een ‘groen’ datacenter inrichten. Als voordelen wordt door 52 procent genoemd het terugdringen van stroomverbruik en kosten die met stroom en koeling te maken hebben, en 37 procent zegt het milieu te sparen. Zo’n 32 procent zegt dat apparatuur efficiënter wordt gebruikt, en 28 procent dat er minder ruimte nodig zal zijn. Kijk voor meer informatie over duurzaamheid in het ‘Greening the enterprise’-dossier op www.itexecutive.nl

•

WORDT GOOGLE HET VENSTER OP ONZE WERELD? …het begint er sterk op te lĳken. Nog altĳd is het eerste wat honderden miljoenen computergebruikers ‘s morgens zien bĳ het opstarten het Windows-logo. Toch is het niet meer Microsoft maar eerder Google dat ons venster op de wereld monopoliseert. Google doet dat indringender dan Microsoft ooit heeft gedaan. Google bepaalt welke informatie van belang is (Search) en welke weg we nemen van A naar B (Maps). Dan hebben we nog ons fotoarchief (Picasa), onze online spreadsheets en teksten (Docs), de e-mails (Gmail) en onze video’s in YouTube. Google gaat nu zelfs satellieten lanceren om Afrika van draadloos internet te voorzien. Begin september verscheen Chrome. Een eigen browser. Natuurlĳk, dat ontbrak er nog aan. De browser oogt weinig spectaculair, maar is dat onder de motorkap wel. Het ding is ontworpen om het gebruik van rĳke internetapplicaties te verbeteren. Wie Chrome gebruikt in combinatie met Google Docs voelt het verschil. Die licht vertraagde respons die webapplicaties kenmerkte, is weg. Elk document kan bovendien als een apart proces, zelfs zonder browserschil, worden opgestart. Je proeft hier dat de internetapplicatie een nieuwe fase ingaat. Google Docs wordt, ondanks de functionele beperkingen, nog eens an offer you can’t refuse. HANDIG TOCH ZO’N INTERNETWINKEL ...dat hebben Google en Microsoft inmiddels ook begrepen. Niet lang na de introductie van de iPhone opende Apple zĳn online-winkel voor mobiele applicaties. Dat blĳkt een hit. Er staan nu al zo’n 3000 toepassingen op. Het mes snĳdt aan twee kanten. Software-ontwikkelaars krĳgen een wereldwĳd distributieplatform en Apple houdt controle over distributie en kwaliteit van alle iPhone-software, terwĳl het en passant nog 30 procent van elke verkochte applicatie opstrĳkt. Het platform is mede zo’n succes omdat mobiele applicaties zich voor het eerst – rechtstreeks op de telefoon - probleemloos laten installeren. Het is letterlĳk één druk op de knop. Softwarebedrĳven zĳn wel aan de nukken van Apple overgeleverd: sommige toepassingen worden domweg verboden (voip) en andere blĳven maanden in de goedkeuringsprocedure hangen. Maar de App Store is zo’n succes dat Microsoft (Windows Mobile) en Google (voor de toekomstige Android-telefoons) het trucje kopiëren. Met dank aan Steve Jobs, die vorige week de jaarlĳkse Appleconferentie opende met de tekst: de geruchten over mĳn dood zĳn zwaar overdreven. Gelukkig maar… voor Apple. WAAROM EEN ABONNEMENT OP OFFICE? ...dat vragen ook steeds meer gemeenten zich af. In 2001 kwam Microsoft op de proppen met de licentieprogramma's Software Assurance en Software Subscription. Het bedrĳf wilde klanten overhalen software te huren in plaats van te kopen. Iedereen zou er beter van worden, maar toch vooral de softwaregigant zelf. De NGN berekende destĳds dat de meeste mkb-bedrĳven twee maal zoveel zouden gaan betalen voor Office. Gartner en Forrester stelden jaren later nog eens vast dat veel organisaties er beter aan doen gewoon licenties aan te schaffen op basis van feitelĳk gebruik. Dit besef begint kennelĳk door te sĳpelen, want ik begrĳp uit Automatiseringgids dat steeds meer gemeenten hun Enterprise-licenties niet verlengen. Fred van der Molen nr 18 • 17 september 2008

5

IN HET NIEUWS

WANNAHAVE

EDS WEG BĲ ABN AMRO Het opsplitsen van ABN Amro zorgt ervoor dat EDS bĳ deze afnemer diverse opdrachten in Nederland maar ook elders in de wereld gaat verliezen. Door het opgaan van ABN Amro in onder meer Fortis zit een verlenging van het contract dat EDS in 2002 met ABN Amro afsloot, er niet meer in. Ook andere dienstverleners die contracten sloten met ABN Amro, moeten om hun werk voor de bank vrezen. Er zĳn contracten met IBM, Tata Consultancy Services en Infosys.

VMWARE MS-GECERTIFICEERD VMware heeft het certificaat gekregen waaruit blĳkt dat de ESXhypervisor goed overweg kan met de beheersoftware van Microsoft. Door deze certificering is ook de ondersteuning van de beide bedrĳven gegarandeerd. ESX 3.5 update 2 is volgens VMware de eerste hypervisor die een certificaat krĳgt in het kader van het Microsoft Server Virtualization Validation Program (SVVP).

Netbook is gearriveerd De kleine goedkope ‘netbook’ laptop heeft een eigen plek in de markt verworven. De concurrentie komt nu goed op gang.

A

ls een van de eerste grote pc-fabrikanten heeft Dell nu ook aangekondigd een netbook te zullen gaan leveren, in de vorm van de ‘Dell Inspiron Mini 9’, een model met een 1,6 GHz Intel Atom processor, een 8,9 inch scherm, ingebouwd wifi en een webcam. Vooralsnog wordt de Mini 9 geleverd met Windows XP Home, maar een komende versie kan worden geleverd met Ubuntu Linux. Die laatste versie is met 350 dollar wat goedkoper dan de 399 dollar van de XP Home-versie. Kopers van de Mini 9 krijgen via Box.net 2 GB online opslag, dat eventueel uitbreidbaar is tot 25 GB.

Samsung Omnia

De markt voor deze netbooks is opengebroken door de Eee PC van Asustek Computer. Van die Eee PC hoopt Asustek dit jaar vijf miljoen exemplaren te verkopen. En ook Asustek ziet redenen om de lat hoger te leggen. Zo heeft T-Mobile bekend gemaakt dat er een Eee PC komt met umts aan boord, en wil Asustek rond de jaarwisseling kopers van de Eee PC gratis 20 GB online opslagcapaciteit geven. Daarnaast is Asustek in gesprek met verschillende dienstverleners voor het leveren van de klanten van gratis muziek, films en educatieve- of gaming-software. Ook LG Electronics heeft voor oktober een netbook-achtige laptop aangekondigd die is gebaseerd op de Intel Atom processor, en die een ingebouwd 3G HSPA modem heeft.

•

VS: vriezen of dooien Volgens een onderzoek van ChangeWave Research trekken de Amerikaanse bedrĳven op het ogenblik aan de rem en dat is terug te zien in de it-budgetten. Een onderzoek naar de plannen voor het itpersoneelsbestand laat daarentegen een kleine stĳging zien.

PRINTERPRĲZEN VERGELĲKEN Het Nederlandse bedrĳf Treasuron is de website Printer.com begonnen. Gebruikers, zowel consumenten als mensen uit het bedrĳfsleven, kunnen er alle kosten van printers vergelĳken, dus ook de gebruikskosten. Met name consumenten wordt tot dusverre zand in de ogen gestrooid met een lage aanschafprĳs, waarna blĳkt dat ze goud moeten betalen voor de inkt. Printer.com maakt de totale kosten over vier jaar inzichtelĳk, waarbĳ vooraf een indicatie moet worden gegeven over de hoeveelheid die er zal worden geprint. Treasuron betaalde voor de domeinnaam ‘Printer.com’ 800.000 dollar.

C

hangeWave deed in augustus een onderzoek onder 1.947 mensen die zich binnen hun organisatie bezighouden met het uitgeven van geld aan IT. 80 procent van de respondenten bevond zich in de VS, en de rest in kleine percentages in andere landen. 30 procent zei dat de uitgaven in het derde kwartaal lager zouden liggen dan oorspronkelijk gepland, en maar 12 procent was van plan meer uit te geven. Zo’n 29 procent van het totaal gaf aan dat de uitgaven in het vierde kwartaal ook omlaag zouden gaan. 13 procent wilde meer uitgeven. ChangeWave trekt hieruit de conclusie dat na een kleine periode van relatieve stabilisatie, er weer een neerwaartse trend zichtbaar is. Met name hogere energiekosten waren een belangrijke factor in het verlagen van de budgetten; dat werd door 35

APPLICATIES ANDROID Google wil software voor Androidtelefoons op eenzelfde manier verspreiden als Apple doet met zĳn App Store voor de iPhone. De eerste versie van deze Android Market bevat gratis software. Later moeten er ook betaalde applicaties beschikbaar komen. Android Market krĳgt een waarderingssysteem ongeveer zoals dat ook bĳ YouTube terug te vinden is.

6

procent van de geïnterviewden genoemd. Bovendien zou een verandering niet in de lucht zitten; 39 procent van de respondenten zei dat ituitgaven pas in of na het tweede kwartaal van 2009 weer zouden stijgen. Het onderzoek, dat ieder kwartaal wordt uitgevoerd door werving- en selectie-bureau Robert Half Technology, laat een kleine stijging in het geprognosticeerde personeelsbestand in het vierde kwartaal zien. Zo’n 11 procent van de ondervraagden zegt van plan te zijn extra personeel in het vierde kwartaal aan te nemen, terwijl maar 3 procent verwacht te moeten ontslaan. Robert Half deed het onderzoek onder 1.400 Amerikaanse it-managers. De grootste groei zit in personeel voor de helpdesk en de technische ondersteuning. Het meest gezocht is de netwerkbeheerder, genoemd door 70 procent van de respondenten. Expertise van Windows Server 2000 en 2003 komt op de tweede plaats met 69 procent. Een medewerker van Robert Half trok de conclusie dat bedrijven zich blijvend richten op kerndiensten, ook onder minder goede economische omstandigheden.

•


Wannabee iPhone

Drukte op virtualisatiemarkt Overnames, nieuwe partnerschappen, herpositioneringen. De nakende introductie van Microsofts virtualisatieproduct Hyper-V werpt zĳn schaduw vooruit. Citrix doet het samen met Microsoft, Red Hat stapt in de markt met de overname van Qumranet en HP stroomlĳnt zĳn hele productreeks om bedrĳ ven eenvoudiger te laten virtualiseren van desktop tot datacenter.

R

ecent onderzoek in opdracht van HP geeft aan dat 86 procent van de it-beslissers in grote ondernemingen virtualisatieprojecten heeft gestart. Desondanks verwachten dezelfde respondenten dat in 2010 slechts 25 procent van hun it-omgevingen is gevirtualiseerd. Er is dus nog een wereld te winnen voor leveranciers, die indrukwekkende business cases kunnen overleggen met forse besparingen op operationele kosten. Voor de basistechnologie wil straks niemand meer een stuiver neerleggen; het geld zal dus moeten worden verdiend met beheer-tools, dienstverlening en hardware. HP introduceert met de ProLiant BL495c de eerste serverblade die specifiek is ontwikkeld voor het hosten van virtuele machines. Dat is maar een onderdeel van een reeks beheerproducten, consulting en hardware die nu als virtualisatieportfolio wordt geafficheerd. Dat portfolio bevat nieuwe thin-clients, blade-pc’s en blade-werkstations. HP maakt eigen beheersoftware én werkt samen met alle softwareleveranciers die ertoe doen in de virtuele wereld: VMware, Citrix, Microsoft en Red Hat. Volgens Rob Idink, hoofd van de Nederlandse pc-tak van HP, is de grootste opgave bedrijven te overtuigen dat virtualisatie niet alleen een ‘technisch verhaal’ is. Virtualisatie gaat niet alleen om kostenbesparing maar ook om het verhogen van beschikbaarheid en flexibiliteit, aldus Idink. De basisvirtualisatietechnologie zal op termijn standaard met enterprise-edities van besturingssystemen worden meegeleverd. Na Microsoft begeeft ook Red Hat, dat zich voordien op VMware en Citrix (Xen) verliet, zich op dat pad. Vorige week werd voor 107 miljoen dollar Qumranet ingelijfd. Dit Israëlisch-Amerikaans bedrijf zou zich vooral profileren met desktop-applicatievirtualisatie.

Samsung heeft eind augustus tĳdens nota bene de Miljonair Fair Summer Party de Omnia gelanceerd; met tal van extra’s in een heus ‘Millionair Pack’, wat dat ook moge zĳn. De Omnia wordt neergezet als concurrent van de iPhone, maar Apple hoeft zich geen zorgen te maken. Alleen de look and feel van de Omnia komt in de buurt; verder wint de iPhone op alle terreinen. De Omnia draait op Windows Mobile 6.1, een prima besturingssysteem, maar zonder pennetje werkt het niet echt. En die kan niet worden opgeborgen in het toestel, maar wordt meegeleverd in het leren hoesje dat niemand gaat gebruiken. Dan het aanraakscherm. Dat van de iPhone reageert soepel en is zeer helder. Die van de Omnia is allesbehalve dat. Het scherm is een beetje flets en reageert stroef en traag. Met de stylus gaat het nog, maar met de vingers is het een ramp. Tekstinvoer op de Omnia is met het virtuele toetsenbord - zoals bĳ de iPhone - bĳna niet te doen, helemaal niet met het Windows miniatuur toetsenbord. De menustructuur van de iPhone is intuïtief en overzichtelĳk, die van Omnia kunstmatig en slechts een schilletje over Windows heen. Om echt te navigeren kom je toch steeds weer in Windows. Verder heeft de Omnia een weliswaar optische maar hyperactieve muis waar je erg nerveus van wordt. En terwĳl de iPhone zelf snel een wifi-station vindt is dat met de Omnia meer gedoe. Veel minnen dus terwĳl Samsung zo veel beter kan. Er zĳn pluspunten. Het geheugen van de Omnia is wel uitbreidbaar, al begint de Omnia op een achterstand van 8 GB ten opzichte van de iPhone. De camera van de Omnia is veel beter (5 tegenover 2 megapixels). Verder ondersteunt de Omnia standaard hsdpa en iPhone niet. Het valt echter te betwĳfelen of deze specs in dit segment een rol spelen. Qua afmetingen is de Omnia net iets kleiner en handzamer. Maar ja, dit soort wannahaves moeten juist niet in je zak zitten, maar zichtbaar op tafel liggen. Info > www.samsung.nl Samsung Omnia: 11,2 x 5,7 x 1,3 cm en 127 gr, adviesprĳs in Millionaire Pack 699 euro incl. BTW, zonder abonnement.

• nr 18 • 17 september 2008

7

COLUMN

De uitvinders van SMS Betalen zoeken ICT-specialisten m/v die onze ideeën zelf hadden kunnen bedenken.

Hoe recessiebestendig is IT?

Wifi ‘roaming’ Het gebruik van het wifi draadloos netwerk voor telefonie krĳgt een stimulans met de nieuwe standaard 802.11r. Dit protocol zorgt ervoor dat de wifi-verbinding van mensen die zich binnen een gebouw voortbewegen zonder problemen van het ene op het andere ‘access point’ overschakelt zoals nu al bĳ mobiele telefonie gebruikelĳk is.

D

Werken bij Rabobank Groep ICT. Wat vertel jij je vrienden? Het is tijd voor de Rabobank.

Stel, je gaat als ICT-specialist werken bij Rabobank Groep ICT. Wat vertel jij dan je vrienden? Ga je het hebben over de innovatieve projecten waar je bij betrokken zult zijn? Zoals Mobiel Parkeren waarmee je met één SMS je parkeergeld betaalt. Of vertel je over hoe ICT niet meer weg te denken is uit de financiële dienstverlening? Hoe we steeds meer en steeds vaker gebruikmaken van de talrijke digitale mogelijkheden. De Rabobank staat hierin niet stil. We lopen graag voorop in nieuwe

plexe ICT-omgevingen. Zodat onze klanten zich geen zorgen hoeven

ontwikkelingen. Tegelijkertijd zorgen we ervoor dat onze syste-

maken. Wel zo prettig. Ben jij die specialist die onze innovaties zelf

men optimaal en 24/7 doen wat ze moeten doen. Een heldere,

had willen bedenken? Heb je minimaal HBO-niveau en heb je ruime

overzichtelijke en duidelijke infrastructuur is daarbij leidend.

werkervaring binnen de ICT? Bezit je de kennis, de motivatie en de

Een infrastructuur die staat als een huis. Onze ICT-specialisten

gedrevenheid om onze infrastructuur op de kaart te zetten én te

beseffen dat als geen ander. Zij waken, leiden, sturen en begeleiden.

houden? Kijk dan op www.watverteljijjevrienden.nl voor een

Professionals die de onmisbare schakel vormen binnen onze com-

baan met een goed verhaal.

Alles over werken bij Rabobank Groep ICT vind je op www.watverteljijjevrienden.nl

DOMINIQUE DECKMYN

e oorspronkelijke 802.11-standaards waren nooit voorbereid op het gebruik van meer dan één access point, die dan ook nog een keer voor een tijdkritische toepassing als telefonie werden gebruikt. De standaard die ook wel bekend staat als ‘fast basic service set transition’ zorgt voor een probleemloze overgang van het ene naar het andere access point in minder dan 50 ms. De wifi-netwerken die tot dusverre telefonie ondersteunen doen dat met een techniek die dicht tegen de 802.11r-standaard aanligt, of alle access points maken gewoon gebruik van hetzelfde kanaal. Ieee heeft 802.11r in juli afgerond en gepubliceerd. In 2009 zullen er producten verschijnen die volgens ‘Voice-Enterprise’ (waar 802.11r onderdeel van uit maakt) door de Wi-Fi Alliance zijn gecertificeerd.

•

Topman CA ‘niet de enige’

I

n een verklaring voor de rechtbank in New York heeft de wegens fraude veroordeelde oudtopman van Computer Associates, Sanjay Kumar, diverse van zijn oud-collega’s beschuldigd van medeplichtigheid. Behalve de oud-topman waren er veel meer van de huidige en voormalige directeuren binnen het concern op de hoogte van frauduleuze boekhoud-

praktijken. Zij hebben in veel gevallen ook hun steentje bijgedragen bij het achterhouden van informatie voor onderzoekers van de overheid, aldus Kumar. Advocaten van aandeelhouders kregen Kumars verklaring in handen. Geen van de in de verklaring beschuldigden is formeel aangeklaagd en allen ontkennen betrokkenheid.

•

De Westerse economieën lopen stroef, maar de IT draait op volle toeren. Gartner voorspelt voor 2008 een stevige groei (8 procent) en bedrĳven als IBM en Microsoft publiceren topcĳfers. Dat is gek. Bĳ de vorige economische ‘crisissen’ bleef IT namelĳk helemaal niet buiten schot. Sterker nog: de laatste crisis - de dotcom crash - werd grotendeels veroorzaakt door de it-sector. Voor zo lang ik mĳ kan herinneren, heeft de sector altĳd meegedeind op het ritme van het economisch getĳ. Zou dat zĳn veranderd? Zou het kloppen - zoals een Gartner-analist mĳ onlangs vertelde dat de it-sector recessiebestendig geworden is? Zĳn verhaal: in goede tĳden investeren bedrĳven extra geld in nieuwe it-systemen om hun groei te ondersteunen; in slechte tĳden zetten ze IT in om hun processen te optimaliseren en op die manier - elders - geld te besparen. De kassa blĳft dus altĳd rinkelen. De analist wĳst op de banksector die dit jaar ondanks de tientallen miljarden aan afschrĳvingen toch lustig verder is blĳven investeren in hardware, software en diensten. Volgens hem was er hoogstens een klein dipje in de it-investeringen en dat zou alweer achter de rug zĳn. En in 2009 zullen de budgetten even hoog zĳn als zonder bankcrisis. Natuurlĳk wil ik dat allemaal graag geloven. Maar was er in 1999 ook niet zo’n onbeperkt geloof in het vermogen van IT (en dan met name e-business) om voor eeuwige productiviteitswinsten en groei te zorgen. Een jaar later reed de hele sector in volle snelheid tegen een muur. Niet dat ik nu ook zoiets voorzie. Maar de idee van een perpetuüm mobile, dat wil er bĳ mĳ toch niet in. Er is ook een andere verklaring voor de merkwaardige weersbestendigheid van de IT. De afgelopen jaren zette het gebrek aan itpersoneel een rem op de markt. Wellicht zorgt de economische terugval wel degelĳk voor een rem op de vraag, maar ligt die vraag nog steeds (iets) hoger dan het aanbod. Dus merken we er weinig van. Dat gebeurt pas als de vraag onder het aanbod zinkt. Maar in de meeste westerse landen zĳn er in de it-sector nog altĳd een fors aantal vacatures. Er is dus een behoorlĳke buffer. Nog even terug naar de dotcom crash. Vlak nadat de zeepbel barstte keerde het sentiment 180 graden: IT had afgedaan, was de conclusie van de jonge onderzoeker Nicholas Carr in zĳn veelgelezen publicatie ‘IT Doesn’t Matter’. Carr argumenteerde dat bedrĳven zich nauwelĳks kunnen onderscheiden door betere of slechtere IT. Informatietechnologie was een pure nutsvoorziening geworden en elk bedrĳf moet proberen die voorziening - een noodzakelĳk kwaad zo goedkoop mogelĳk aan te schaffen. Er zĳn weinig bestuurders die Carr’s gedachtengoed nog omarmen. Bedrĳven die hun processen willen optimaliseren, die snel willen reageren op marktveranderingen, kunnen dat alleen met behulp van IT. Daarover is iedereen het nu eens. Ondertussen heeft Nicholas Carr zichzelf heruitgevonden als de goeroe van Cloud Computing. Ik ben benieuwd of hĳ er deze keer even ver naast zit. nr 18 • 17 september 2008

9

IN HET NIEUWS HET ABC VAN SPAM Uit een onderzoek dat is gedaan bĳ een Britse provider, blĳkt dat er een verband bestaat tussen de eerste letter van een mailadres, en de hoeveelheid spam die op dat adres wordt ontvangen. Een adres dat begint met een A ontvangt meer spam dan het adres dat met een Z begint. Nog minder spam krĳgen de adressen die met een cĳfer beginnen.

VIDEO VOOR GOOGLE APPS De betaalde online suite van kantoorapplicaties Google Apps Premier heeft nu ook een videodienst gekregen. Gebruikers kunnen er video’s naar uploaden, die vervolgens door collega’s zĳn te bekĳken. Google Apps Premier gaat met de komst van Google Video niet meer kosten; de prĳs blĳft 50 dollar per gebruiker per jaar. Google denkt dat video ook binnen bedrĳven een steeds belangrĳkere rol gaat spelen voor trainingen, aankondigingen of bedrĳfsevenementen.

IT A’dam moet beter De IT van de gemeente Amsterdam schiet tekort. De computersystemen en netwerken zĳn te veel versnipperd en niet voldoende beveiligd.

H

ierdoor kan de gemeente enkele belangrijke ambities op it-gebied vooralsnog niet realiseren. Ook loopt de gemeente het risico dat gevoelige informatie in verkeerde handen valt. Dat blijkt uit een onderzoek dat bureau McKinsey uitvoerde naar het itbeleid van de gemeente. Verantwoordelijk wethouder Maarten van Poelgeest had om het onderzoek gevraagd. Volgens Van Poelgeest geven de conclusies van het onderzoek ‘aanleiding tot zorg’. Het it-beleid van de hoofdstad moet meer centraal geregeld worden, aldus de wethouder in een brief aan de gemeenteraad. De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders nemen later dit jaar een besluit over een nieuwe structuur. De stad overweegt om één chief information officer aan te stellen die alle itprojecten van de stad overziet.

•

Overstappen op VoIP hoeft niet ingrijpend te zijn. Het draait vanaf nu niet meer om de hardware, maar

met Active Directory®, Microsoft® Office, Microsoft Exchange Server en uw PBX. Zo haalt u met deze nieuwe,

om de software. Microsoft introduceert een volkomen

op software gebaseerde VoIP-oplossing van Microsoft

nieuwe manier om over te stappen op VoIP, zonder uw hele

het maximale uit uw huidige telefonie-investering. Een

infrastructuur te vervangen en hoge kosten te maken voor

grote verandering, zonder dat u alles hoeft te veranderen.

nieuwe apparatuur. Uw PBX, gateways en zelfs de bestaande

Lees er alles over op

telefoontoestellen kunnen gewoon in gebruik blijven.

microsoft.nl/voip

U stapt over op VoIP via software, die volledig integreert

IN HET NIEUWS XENAPP 5 Citrix XenApp (beter bekend als Citrix Presentation Server) heeft een nieuwe versie; XenApp 5. XenApp 5 vervangt Presentation Server 4.5, en volgens Citrix is het uitermate geschikt om te combineren met de andere Xenproducten voor een ‘end-to-end virtualisatie-oplossing die zich uitspreidt over servers, applicaties en desktops’. XenApp 5 bezit bovendien nieuwe ‘load balancing’-functies waarmee beheerders ervoor kunnen zorgen dat bepaalde gebruikers of applicaties de beste prestaties toebedeeld krĳgen.

ADEONA HELPT BĲ DIEFSTAL De open-source software Adeona kan helpen bĳ het terugvinden van een gestolen laptop. De software wordt op een laptop geïnstalleerd en de gebruiker moet de bĳbehorende ‘key’, bĳvoorbeeld op een usb-stick, bewaren. Eenmaal verdwenen geeft Adeona de oorspronkelĳke eigenaar via het internet informatie over de laptop, bĳvoorbeeld het ip-adres waar vandaan deze opereert, of het ssid van het draadloze netwerk. Daarnaast maakt de software, indien geïnstalleerd op een Mac, iedere dertig seconden een foto via de ingebouwde camera. Daardoor kan de oorspronkelĳke eigenaar de dief herkennen, als die uit de directe nabĳheid van het slachtoffer stamt.

OPLADEN VIA BEWEGING M2E Power werkt aan een oplader die gebruikmaakt van beweging, bĳvoorbeeld van mensen. Zes uur bewegen kan volgens M2E Power een mobiele telefoon dertig tot zestig minuten extra spreektĳd geven. De lader kan in een tasje of rugzak bĳ zich worden gedragen, en wordt tĳdens het lopen opgeladen. Als het apparaat helemaal is opgeladen, dan bevat hĳ genoeg stroom om een telefoon even snel op te laden als via het lichtnet. De oplader kan ook worden opgeladen via een stopcontact. De techniek kan ook direct in een telefoon worden verwerkt.

IT-agenda overheid ambitieus >i\pZ\ccj%Zfcfli]lcg\fgc\

Staatssecretaris van Economische Zaken Frank Heemskerk ondervond begin september bĳ de bespreking van de it-agenda 2008-2011 veel tegenwind in de Tweede Kamer.

H

et kabinet wil de komende drie jaar het itbeleid van de rijksoverheid fors gaan uitbreiden. Het ziet een aanzienlijke maatschappelijke meerwaarde van it-gebruik. Met IT zou de dienstverlening bij de overheid een stuk beter kunnen, en de arbeidsproductiviteit en het innovatieve vermogen van de publieke en private sectoren omhoog. De Nederlandse bevolking moet dan wel beter kunnen omgaan met digitale diensten en deze meer vertrouwen, waarderen en gebruiken. Om dit te verbeteren wil de rijksoverheid ook in haar eigen elektronische dienstverlening de behoeften van de gebruiker meer centraal stellen. Verder zet het kabinet het verbeteren van de evaardigheden van burgers op de agenda. De kritiek van de Kamerleden was niet mals, blijkt uit een verslag van het debat in Automatiseringgids. SP-kamerlid Arda Gerkens vindt de initiatieven om burgers te waarschuwen voor de gevaren van IT onvoldoende en meent dat scholen kinderen over dit onderwerp beter moeten voorlichten. Verder vindt Gerkens dat het kabinet een strategie moet laten zien om een dreigend tekort aan gekwalificeerde it-ers op te lossen.

Vestiging Global Crossing

Daarnaast zijn kamerleden van mening dat het kabinet de negatieve milieu-effecten van IT in kaart moet brengen en aanpakken. Er wordt in de it-sector op dit moment meer energie verbruikt dan in de luchtvaart. Staatssecretaris van Economische Zaken Frank Heemskerk zei in het voorjaar met een implementatieplan te komen, waarin alle genoemde punten aan de orde zullen komen.

•

Quad-cores Intel

N

a jarenlang leegstand draait de markt voor beveiligde computerruimtes weer op volle toeren. Ook de uitbater van een wereldwijd glasvezelnetwerk Global Crossing gaat binnenkort een nieuwe vestiging in Amsterdam openen. Het bestaande datacentrum van het netwerkbedrijf in de Docklands van Londen heeft nu 89 procent van de ruimte in gebruik. Omdat er al 10 procent van de nog beschikbare rack-ruimte verkocht is, ziet Global Crossing een uitbreiding naar het Europese continent als een logische vervolgstap. De vestiging in Amsterdam zal begin 2009 beschikbaar komen.

•

Intel heeft nieuwe quad-core Xeon-processors voor servers uitgebracht, waarvan er één energiezuinig is.

D

e Quad-Core Xeon L5430, X5470, X5492 en X5270 functioneren op klokfrequenties van 2,66 GHz tot 3,5 GHz. Hiervan verbruikt de L5430 maar 50 watt, of 12,5 watt per ‘core’. De X5492 levert hoge prestaties door de kloksneldheid van 3,5 GHz en een Front Side Bus (FSB) die werkt op 1600 MHz maar verbruikt daardoor wel 150 watt. Volgens Intel zijn deze processors vriendelijker voor het milieu, omdat er bij de fabricage geen gebruik wordt gemaakt van Halogeen.

•

EMC-opslag voor mkb

E

MC heeft aan de onderkant van de opslagproductlijn, voor kleinere omgevingen in bijvoorbeeld het mkb, de Celerra NX4 op de markt gebracht. De NX4 kan worden ingezet in nas of een iscsi of fi bre-channel-san. Volgens EMC neemt de NX4 het in de markt op tegen de FAS2020A van NetApp. De NX4 kan van 4 tot 60 12


N\\j\\ej\\icàb%;f\klnè]fidXk`\jpjk\\dgi\Z`\jnXkln`ck6>f\[\bXejmXee`\k%MXXb^XXk_\kXcd`jè _\k mffikiXa\Zk% >\mfc^1 \\e _Xg\i\e[ jpjk\\d \e kfi\e_f^\ bfjk\e fd Xcc\j n\\i \\e Y\\ka\ n\ibYXXi k\ dXb\e%E`\kfdlk\]iljki\i\e_ffi#dXXid\k8ekXi\jnXj[Xk[ljeff`k^\Y\li[%8I<8ekXi\jI\hlì\d\ekj <e^è\\iè^ jkXXkYfi^mffijg\Z`ÔZXk`\j[`\\Z_kXXejcl`k\eYàlnm\inXZ_kè^\e%

TB aan (sas of sata) opslag bevatten. De prijs begint bij 20.375 dollar. Voorheen kostte de kleinste Celerra, de NS20, minstens 32.000 dollar. Overigens wordt met de komst van de NX4 de maximumcapaciteit van de NS20 uitgebreid van 60 naar 90 TB.

8ekXi\jY\jkXXkl`k_ff^fg^\c\`[\gif]\jj`feXcj%I\hlì\d\ek<e^è\\ij\ejg\Z`Xc`jk\efg_\k^\Y`\[mXe FiXZc\#A8M8\e%E\k[`\Xcc\ZXgXZ`k\`k\e#b\ee`j#Zfdg\k\ek`\j\ekXc\ek\eY\q`kk\efdq`Z_kfk[\XYjfclk\ kfgè@:K$\e^è\\iè^k\df^\ei\b\e\e%;Xk`j8ekXi\j1>i\pZ\ccj%Zfcfli]lcg\fgc\

•

K'*'-','(''è]f7XekXi\j%ecnnn%XekXi\j%ec 540400017 190x277 adv.indd 1

12-09-2008 11:45:15

management

Vier manieren om de concurrentie op het verkeerde been te zetten

Strategie van de effectbal Door Ed Kerkman

Je kunt de concurrentie aanpakken door een rechtstreekse strijd aan te gaan. Maar het kan net zo effectief zijn concurrenten via misleidende manoeuvres op het verkeerde been te zetten. Honkbal en het bedrijfsbal hebben veel gemeen, stelt de – uiteraard – Amerikaanse managementgoeroe George Stalk. Oftewel: het rendement van de effectbal.

I

n het honkbal heeft de werper twee mogelijkheden. Hij gooit de bal in een rechte streep met zó’n topsnelheid dat de slagman hem simpelweg niet kan raken. Óf hij gooit een effectbal: de slagman maait met zijn knuppel door de lucht zonder iets te raken. Honkbal en het bedrijfsleven hebben hier iets gemeen, stelt managementgoeroe George Stalk (Boston Consulting Group). Bedrijven kunnen de concurren-

Er zijn minstens vier manieren om concurrenten op het verkeerde been te zetten. De essentie van effectbalstrategieën is dat ze ‘onzichtbaar’ zijn: concurrenten zien niet dat ze worden misleid. Effectbalstrategieën zijn op zich nooit voldoende om de strijd te winnen – dat lukt alleen door minstens ook producten en diensten te leveren waar klanten blij van worden. Maar deze strategieën kunnen wel helpen om het

Je ziet niet dat een ‘effectbal’ wordt gegooid

Vier effectbalstrategieën

- concurrenten uit de ‘winstzone’ in je business weglokken - onbekende technieken uit andere bedrijfstakken toepassen - je succes verdoezelen - de ware oorzaken van je goede prestatie verdoezelen, zodat concurrenten je succes verkeerd interpreteren

14

tiestrijd aangaan in een keiharde rechtstreekse confrontatie. Dat is de hardball-strategie. Maar ze kunnen ook proberen om hun concurrenten te slim af te zijn en uit evenwicht te brengen. Dat is de curveball-strategie – de strategie van de ‘effectbal’. Bij een effectbalstrategie kun je twee dingen bereiken. Óf je zorgt ervoor dat concurrenten bij hun reactie iets doms doen wat ze anders niet zouden hebben gedaan: ze slaan naar een werpbal die binnen de slagzone lijkt te zijn maar zich in werkelijkheid daarbuiten bevindt. Óf je effectbal zorgt ervoor dat concurrenten iets slims níet doen wat ze anders wél zouden hebben gedaan: ze slaan niet naar een geworpen bal, omdat ze denken dat die zich buiten de slagzone bevindt terwijl het in werkelijkheid een volwaardige slagbal is. nr 18 • 17 september 2008

bedrijf een voorsprong te geven die concurrenten alleen kunnen inhalen door daar veel tijd, geld en energie in te steken. uit winstzone lokken Iets wat we allemaal weten: sommige businessgebieden zijn nu eenmaal winstgevender dan andere. De eerste effectbalstrategie is concurrenten uit de ‘winstzone’ weglokken en naar een minder winstgevend gebied laten verhuizen. Je kunt bijvoorbeeld via een slimme prijsstellingsstrategie concurrenten manipuleren om achter de klanten aan te gaan die op termijn het minst winstgevend zijn. Op deze manier heeft Ecolab, producent van professionele chemische reinigingssystemen, in de VS zijn concurrent Diversey uitgeschakeld. In de chemische-reinigingsbusiness zijn twee soorten klan-

ten. De grote klanten, zoals ziekenhuizen en winkel- en restaurantketens (met centrale inkoopafdelingen), zijn het goedkoopst te bedienen – hoewel deze klanten lagere prijzen krijgen en moeilijker zijn binnen te halen. De kleine individuele klanten (zoals afzonderlijke restaurants en winkels) zijn het duurst – hoewel zij hogere prijzen betalen. Ecolab ging een prijsstellingstrategie hanteren met prijzen die hoog genoeg waren om Diversey te focussen op deze kleine klanten maar laag genoeg om de marges van Diversey onder druk te houden. Ecolab richtte zich ondertussen op de grote, uiteindelijk veel winstgevendere accounts. Dit luidde het einde van Diversey in. Eind jaren negentig werd het bedrijf verkocht aan Unilever, dat zich later uit de chemische-reinigingbusiness terugtrok. Onbekende technieken toepassen Praktijken die in de ene bedrijfstak algemeen verbreid zijn, kunnen mensen in een andere bedrijfstak volslagen uit hun evenwicht brengen. Je kunt concurrenten dus van slag brengen door onbekende praktijken en technieken te introduceren die afkomstig zijn uit een andere bedrijfstak. Het toepassen van harde verkooptechnieken uit de detailhandel binnen de financiële dienstverlening was de oorzaak van het enorme succes van de

Britse Halifax Building Society. Tot eind jaren negentig was dit een ingedutte bank van het tweede plan in een ingedutte bedrijfstak. In 1999 werd de destijds 34-jarige Andy Hornby als ceo aangesteld. Hij kwam van de Britse, naar Wal-Mart gemodelleerde voedingsmiddelen- en kledingketen Asda. Hornby viel de gevestigde Britse retailbanking-spelers aan door allerlei brutale, uit de detailhandel afkomstige marketing- en merchandising-tactieken te gebruiken. In 2001 fuseerde Halifax met de Bank of Scotland tot Hbos, dat deze onconventionele marketingpraktijken bleef toepassen. Ook runde Hbos zijn bankfilialen als ‘gewone’, verkoopgerichte winkels en werd er aan incentive-beloning gedaan (indertijd onbekend in de Britse retailbanking). De gevestigde orde stond perplex, was verlamd en wist niet alert te reageren. Hbos is nu de grootste en meest winstgevende retailbank van Groot-Brittannië. Een dergelijke strategie is vooral geschikt voor bedrijfstakken met sterke tradities, een stabiele, vaste groep spelers (die helemaal content zijn met hun businessmodel), een lage groei en lang gevestigde leverancier-klantrelaties. Je succes maskeren Je kunt concurrenten ook op het verkeerde been zetten door je prestatie te versluieren, zodat ze je succes pas opmerken als het te laat is. De Europese marktleider in medische diagnoseapparatuur wist vanaf eind jaren negentig een groot marktaandeel in Noord-Amerika op te bouwen via een ‘stealth-verkoop’-strategie. Het bedrijf liet de productverkoop vooral lopen via de serviceoperaties, waarbij servicetechnici in wezen als verkoopvertegenwoordiger optraden. Een kostenplaats werd zo omgevormd tot ‘winstplaats’. De onderneming plaatste fulltime servicetechnici in ziekenhuizen, óók als de meeste apparatuur daar was geïnstalleerd door zijn grote Ameri-

kaanse concurrent. Stealth-verkoop is toepasbaar in bedrijfstakken waar de buitendienstservice een belangrijk element is van de klanttevredenheid en een groot deel van kostenstructuur van de leverancier vormt. Denk aan bedrijfstakken als vliegtuigmotoren en –onderdelen, massaopslaginrichtingen, fabrieksapparatuur en procesautomatiseringssystemen. Het idee is dat je meer klantenservice biedt en dat dit dan een positief effect heeft op servicecontractvernieuwingen en -verlengingen en op de followup-verkoop (vooral van nieuwe producten). verkeerde interpretatie We zien dat een bedrijf succesvol is, menen meteen te doorgronden hoe dat komt, het nieuws over de briljante nieuwe strategie of werkwijze van het bedrijf gaat als een lopend vuurtje rond, en al snel zijn allerlei concurrenten én niet-concurrenten bezig om de succespraktijken te kopiëren. Maar vaak is de aanvankelijke analyse verkeerd of onvolledig: het succesvolle bedrijf is om nog (een) andere reden(en) succesvol dan iedereen denkt. De effectbalstrategie is in dat geval: laat imiterende concurrenten in de waan en op basis van verkeerde inzichten – derhalve verkeerde - actie ondernemen. Southwest Airlines, de zeer succesvolle Amerikaanse low-cost carrier, liet iedereen denken dat kostenreductie het geheim van zijn succes was. In werkelijkheid was de oorzaak van Southwests succes dat het bedrijf zijn activa superefficiënt benutte. De meeste succesingrediënten waren voor iedereen zichtbaar: één vliegtuigmodel voor de hele vloot, vliegen op kleinere luchthavens met lage landingsrechten, lage trainings- en arbeidskosten, geen pensioenverplichtingen, minimale boordvoorzieningen, informeel, vriendelijk en humoristisch personeel dat de vlucht tot een genot maakt. Een essentieel element werd echter over het hoofd

gezien: Southwests extreem productieve activabenutting. Het bedrijf heeft bijvoorbeeld een ‘productiegerichte’ dienstregelingsaanpak, met als doel vliegtuigen zo’n groot mogelijk deel van de tijd in de lucht te houden. De meeste luchtvaartmaatschappijen hebben juist een klantgerichte dienstregeling, waardoor vliegtuigen langer aan de grond staan om aan bepaalde klantenwensen tegemoet te komen. Per saldo maakten Southwest-vliegtuigen 20 tot 30 procent meer vlieguren, waarbij personeel en vliegtuigen dus véél efficiënter werden ingezet. ‘Extreme activabenutting’ is een effectbalstrategie die de moeite van het overwegen waard is in allerlei bedrijfstakken, zoals het hotelwezen, de financiële dienstverlening en de gezondheidszorg. Bron: Harvard Business Review

•


15

management

het mooie van suff e ideeën

SP STELT VRAGEN OVER WERVING IT-ers SP-Kamerlid Arda Gerkens maakt zich zorgen over het extern inhuren van it-er door ministeries. Zĳ heeft hierover Kamervragen gesteld aan de ministers Hirsch Ballin van Justitie en ter Horst van Binnenlandse Zaken. Aanleiding zĳn de jaarverslagen van de ministeries, waaruit blĳkt dat er veel geld aan externen is uitgegeven. Het ministerie van Justitie, dat hierin koploper is, heeft onlangs voor 13,5 miljoen euro een raamovereenkomst voor het inhuren van automatiseringspersoneel gesloten met enkele grote ictbedrĳven, zoals Getronics PinkRoccade, Capgemini en Atos Origin. Gerkens wil graag weten wat het doel van deze overeenkomst is. Gerkens wil ook weten wat het ministerie gemiddeld per uur betaalt aan een externe it-er en wat het verschil is met een medewerker in vaste dienst.

topmanagers overschatten zichzelf

N

BEST PRESTERENDE AMERIKAANSE ONDERNEMINGEN

wat is de invloed van topmanagers op het succes van veranderingstrajecten? zij hebben een gefl atteerd beeld van zichzelf.

D

geen gloednieuw idee te zijn: iets wat voor de rest van de wereld doodgewoon is, kan je organisatie in vuur en vlam zetten. Bron: strategy+business

•

Hoe bedrĳven kunnen profiteren van Web 2.0

de kracht van social networking

Zakenblad BusinessWeek maakt jaarlĳks een ranking van de best presterende Amerikaanse bedrĳven in termen van gemiddelde groei en return on capital (rendement op tewerkgesteld kapitaal) over de afgelopen drie jaar. Op 1 staat de New Yorkse lederwarenfabrikant Coach, gevolgd door biotechfirma Gilead Sciences (maker van de goedkope anti-hiv-pil Atripla) en high-performancemetalenfabrikant Allegheny Technologies (dat onder meer titaniummaterialen voor vliegtuigen maakt). Het is natuurlĳk een prestatie op zich als je als grote volwassen gevestigde onderneming in deze ranking terecht weet te komen. Petje af daarom voor ondernemingen als Apple (op nummer 6), Colgate-Palmolive (op 7), UnitedHealth Group (14), Starbucks (16), Avon (18), Goldman Sachs (21), Amazon (23), AT&T (27) en PepsiCo (31). Bron: BusinessWeek

Sociale applicaties kunnen bedrij ven helpen om strategische doelstellingen te realiseren en om tot op het bot klantgericht te worden.

D

e wereld is weer eens veranderd. Lange tijd lanceerden ondernemingen producten, diensten en marketingboodschappen op basis van hun eigen kijk op wat klanten willen. Maar nu maken klanten via sociale applicaties (Web 2.0-toepassingen als blogs, community’s en user-generated content-sites) zelf wereldkundig

16


wat ze vinden en willen. Josh Bernoff en Charlene Li van Forrester Research benadrukken dat het loont om klanten meer controle te geven. Want sociale applicaties kunnen meetbare strategische resultaten opleveren, zoals nieuwe onderzoeksinzichten. Ze kunnen de verkoop stimuleren, de supportkosten verminderen, het bereik van marketing vergroten en het innovatieproces aanwakkeren. En op medewerkers gerichte sociale applicaties (zoals ‘kennisblogs’) kunnen allerlei operationele verbeteringen opleveren: betere samenwerking tussen afdelingen en vestigingen wereldwijd, verbeterde productiviteit en minder inefficiëntie. Bij Best Buy helpen medewerkers elkaar bijvoorbeeld via een interne blog om allerlei operationele problemen op te lossen. En bij Salesforce.com Inc., producent van online CRM-applicaties, stellen klanten via de applicatie

e meeste leden van topmanagementteams hebben een te positief beeld van hun eigen functioneren in veranderingstrajecten. Dat blijkt uit onderzoek van Berenschot en de Rijksuniversiteit Groningen. Er zijn flinke verschillen in perceptie tussen topmanagementteamleden en de sleutelfiguren in hun organisatie. Topmanagers beoordelen hun eigen activiteiten gemiddeld genomen positief, maar de sleutelfiguren vinden dat topmanagers steken laten vallen – vooral in de implementatiefase en de borgingsfase. De activiteiten tijdens deze fasen - denk aan regie voeren over het totale traject en zelf consequent het goede voorbeeld geven - zijn bepalend voor het succes van veranderingen. Daarnaast blijken zowel topmanagers als sleutelfiguren het vaak onderling oneens te zijn over de reden waarom de verandering wordt doorgevoerd en de manier waarop de verandering wordt aangestuurd (directief, participatief). Volgens sleutelfiguren is de kans op succes het grootst als een topteam de tijd neemt voor reflectie op het eigen functioneren, problemen niet uit de weg gaat en alert is op signalen van buitenaf. De rol van de leider van het topteam (ceo of voorzitter) is essentieel: veranderingen slagen als de leider een inspirerende visie heeft, teamgeest ontwikkelt en zijn team ruimte geeft en vertrouwt. Vertrouwen speelt een doorslaggevende rol: succesvolle veranderingen worden geleid door teams waarin de managers elkaar blind vertrouwen. Ceo’s en voorzitters die sterk focussen op de korte termijn staan het goed functioneren van hun topteam in de weg.

•

IdeaExchange zelf ranglijsten met gewenste software-updates samen. In plaats van jaarlijks 10.000 updateverzoeken van klanten te evalueren en eindeloos te discussiëren over nieuwe attributen kunnen Salesforce-ontwikkelaars nu meteen aan de slag met wat de markt écht wil. Sociale applicaties helpen – en dat is de kracht ervan – om interactie met klanten vergaand te verweven in de organisatie. Ze confronteren managers met zeer directe feiten over hoe klanten denken. Maar wees gewaarschuwd: interne grenzen kunnen onder druk komen te staan. Ceo’s moeten daarom op weerstand van managers rekenen (verlies van controle, conflicten over gebiedsgrenzen) en moeten zorgen voor krachtige back-up. Bron: MIT Sloan Management Review De integrale vertaling van dit artikel is verschenen in Management Executive 2008 nr. 4.

ron tolido

Silo

marketing is simpel: de succesprincipes die al veertig jaar gelden, gelden nog steeds. ogal wat deskundigen beklagen zich erover dat de marketing in een midlifecrisis verkeert en geen raad weet met de uitdagingen van de moderne tijd. Er zou meer inventiviteit nodig zijn, meer creativiteit, meer originaliteit. Dat is onzin, blijkt uit een studie van Booz Allen Hamilton. Er is niet méér creativiteit nodig maar juist minder. Het blijkt dat 80% van de grote zakelijke successen van de afgelopen veertig jaar is gebaseerd op slechts vier – overbekende, steeds weer opnieuw gekopieerde – algemene ideeën: power-retailing, megabranding, focus/vereenvoudiging/standaardisering, en de ‘waardeketen-bypass’. Niet erg origineel allemaal, suf zelfs, maar who cares? Liever suf winnen dan briljant verliezen. Vier gouden marketingwaarheden: - Interindustriële imitatie is efficiënter en effectiever dan zuiver wetenschappelijke creativiteit en innovatie. - De energie bevindt zich niet in het idee maar in de uitvoering. - Om nieuwe klanten binnen te halen heb je marketeers en verkopers nodig die er écht in geloven. - Het gaat om je context. Het grote idee hoeft

column

•

Enterprise 2.0 in de praktĳk

weinig ondernemingen hebben blogs amper 15% van de 500 grootste amerikaanse bedrij ven communiceert met consumenten via blogs. hoe groter ondernemingen zij n, hoe vaker er met blogs wordt gewerkt.

U

it een studie van BursonMarsteller blijkt dat slechts 74 van de 500 grootste ondernemingen van de VS actief blogs onderhouden. Het zijn vooral de technologisch georiënteerde en de grootste bedrijven die zich met bloggen inlaten. Het meest geblogd wordt er – niet zo verrassend - in de sectoren computer- en kantoorapparatuur (Dell, IBM), netwerken communicatieapparatuur (Motorola, Lucent

Technologies), halfgeleiders en andere elektronicaonderdelen (Intel, AMD) en internetdiensten en internetretailing (Amazon, Google). Van de 50 grootste ondernemingen in de VS heeft een derde een blog, van de nummers 201 tot 250 16% en van de nummers 451 tot 500 slechts 2%. Het is overigens mogelijk dat het werkelijke aantal blogs hoger ligt in de vorm van interne blogs die minder makkelijk vindbaar waren voor de onderzoekers. Sinds december 2005, toen Wired en Socialtext de blogactiviteiten van de Fortune 500-ranking gingen volgen, is het blog-aantal gestegen met 270%. Bron: PR Week

•

Wat heeft iedereen eigenlĳk tegen silo’s? Niet een concept dat op applaus mag rekenen in it-kringen. Sterker nog, silo’s worden gedemoniseerd. Elke aankomende schrĳver van reclamebrochures leert het: eerst wat gemeenplaatsen verkopen over globalisering, toenemende concurrentie en steeds sneller optredende verandering. En dan gelĳk doorpakken op de slechte eigenschappen van silo’s. Want daar lĳken onze bestaande, verouderde systemen op. Verkokerd en geïsoleerd leiden ze een nutteloos bestaan. Gelukkig zĳn er de principes van objectoriëntatie en soa waarmee we de zuilen te lĳf kunnen gaan. We herscheppen ze in een verzameling los gekoppelde objecten (of services, hoe we ze maar willen noemen) en winnen zo aan flexibiliteit en onderhoudbaarheid. Klinkt plausibel. En menig it-strategie bevat dan ook risicovolle plannen om af te rekenen met silo’s (een mooie gelegenheid om toe te geven dat ik in een ver verleden als actievoerder zelf ook wel eens ertegen ten strĳde ben getrokken; maar goed, dat is ondertussen verjaard). Ondertussen wordt steeds vaker de vraag gesteld of silo-systemen wel ècht zo slecht zĳn. Een silo is natuurlĳk slechts een metafoor. Maar bekĳk de aard van dit nuttige bouwwerk eens wat nader. Een silo lĳkt vooral gebouwd voor het voor langere tĳd opslaan van niet bederfelĳk materiaal. Denk aan graan, kolen, kunstmest en zand. Als we naar de meeste it-systemen kĳken, komen we evenzeer veel bestanddelen tegen die een lage omloopsnelheid hebben: ze bevatten informatie en rekenregels die door de jaren heen stabiel blĳven. Er worden maar weinig wĳzigingen in doorgevoerd. Bovendien gaat het dan al snel om bestanddelen die weliswaar in de kern van de bedrĳfsvoering zitten, maar weinig opleveren aan onderscheidende waarde. Ideaal materiaal om in silo’s te bewaren, netjes afgeschermd van verstoringen in de buitenwereld. Leveranciers van pakketten - zoals SAP - weten het al lang: de grote basismodules laat je bĳ voorkeur zoveel mogelĳk ongemoeid. Eens in de vĳf jaar een flinke update van de functionaliteit en het technologieplatform, veel wilder zal het niet worden. Soa gebruik je dan vooral als een middel om doorkĳkjes te maken naar de modules, niet om ze volledig ter herzien. En via die doorkĳkjes kan modernere technologie worden toegepast, bĳvoorbeeld tools voor Business Intelligence, bedrĳfregels, procesmanagement, portals en zelfs mashups. Daarmee bouw je kleinere, flexibele oplossingen met een kortere levensduur. Ze bewegen makkelĳk mee met het meer nukkige deel van de bedrĳfsvoering en als je ze niet meer nodig hebt, gooi je ze weg. Wat in silo’s hoort, moeten we kortom daar vooral laten. Als het moet, ga ik er weer actie voor voeren. nr 18 • 17 september 2008

17

ADVERTORIAL

Overal en altijd de juiste informatie

Social software maakt het Nieuwe Werken mogelijk De manier waarop mensen werken verandert in hoog tempo. Niet in de eerste plaats onder invloed van nieuwe technologie, maar door de manier waarop mensen bestaande technologie gebruiken. Op het internet ontstaan zo sociale netwerken waarin mensen elkaar vinden en intensief informatie uitwisselen. Deze manier van werken heeft ook voor bedrijven grote waarde. Social software zoals Lotus Connections maakt dit mogelijk.

links Frans Mandersloot en rechts Pim van Wetten

Het gebruik van social software is een trend die op internet al een tijdje aan de gang is. Deze toepassing van technologie is ontstaan vanuit de gebruikers van internet, en niet de leveranciers van technologie. “Dat is een bijzondere ontwikkeling`, aldus Pim van Wetten van e-office. “Voorheen ontstonden eigenlijk de meeste innovatieve ideeën vanuit bedrijven en werkten zij ook de ideeën uit. Dat was al zo vanaf de ponskaart en mainframes. Het internet heeft daar verandering in gebracht.” Op dit moment loopt het internet van de gebruikers zelfs voor op het bedrijfsleven. Die ontwikkeling weerspiegelt zich in het succes van sociale online netwerken zoals Linkedin, Facebook, Hyves en schoolbank.nl. Mensen die iets gemeen hebben kunnen elkaar daar snel vinden. Ze komen op het internet bij elkaar, en kunnen snel samenwerken. Maar vergelijkbare faciliteiten bestaan bij het overgrote deel van de bedrijven nog niet. Het internet lijkt daarmee beter georganiseerd voor samenwerking dan bedrijven, die zijn ingehaald door de ontwikkelingen op internet. Van Wetten: “Vroeger was het internet het domein van bedrijven, maar bedrijven signaleren ondertussen ook dat veel van hun medewerkers op Hyves en Facebook zitten. Ik ken een voorbeeld van een groot accountantskantoor waar veel medewerkers een account op Facebook hadden, en dit spontaan gingen gebruiken om te communiceren en samenwerken. Daarmee kwamen plotseling ook allerlei vertrouwelijke gegevens online te staan.” “Dat is natuurlijk niet veilig, maar geeft wel aan dat de generatie die nu afstudeert en de arbeidsmarkt opkomt volledig op internet is ingesteld. Maar als ze bij een bedrijf komen krijgen ze alleen maar

e-mail en een telefoon, plus een paar applicaties, en dat is het. Wanneer je als bedrijf echter mensen wilt binnenhalen èn binnenhouden moet je ze meer bieden dan dat.”

Beter samenwerken Het kenmerkende aan social software is dat deze is ontwikkeld om mensen beter te laten samenwerken. Dat is een volledig tegengestelde ontwikkeling aan de traditionele manier van ontwikkelen en inzetten van software in het bedrijfsleven. Voorheen werd software juist zoveel mogelijk gebruikt om het werk van mensen over te nemen, en daarmee de mensen overbodig te maken. Van Wetten: “Social software daarentegen is juist bedoeld vóór de mensen, het is niet bedreigend. Samengevat is het software om kennis te maken, elkaar te vinden en samen te werken. Mensen gebruiken internet nu om heel snel gegevens te produceren en uit te wisselen. Ze kunnen in een paar minuten een weblog aanmaken, waarmee ze hun mening kunnen ventileren op internet. Iedereen is veel meer ingesteld op deze ontwikkeling.” e-office speelt met zijn portfolio actief en proactief in op deze trend. Frans Mandersloot, verantwoordelijk voor alle IBM-activiteiten binnen e-office en daarmee ook voor Lotus Connections: “Bedrijven zien dat er iets aan de hand is, en vinden het een boeiende ontwikkeling. Zij willen nu vooral weten hoe ze daarop in kunnen spelen. e-office helpt ze daarbij. Ook in onze eigen organisatie werken we nu met social software. We geven dus zelf het goede voorbeeld.” e-office, opgericht in het begin van de jaren negentig, is begonnen als Lotus Notes business partner. Zij hebben al een langdurige en intensieve relatie met IBM, dat het, toen vooral in de Verenigde Staten populaire, Lotus Notes overnam. In de loop van de jaren negentig is ook de portal-technologie van IBM een belangrijke rol gaan spelen in het portfolio van e-office. Mandersloot: “Door onszelf proactief op te stellen raakten we al in een vroeg stadium betrokken bij de bètaprogrammas van IBM Lotus,

‘Je hoeft niet over naar een ander systeem, je krijgt nieuwe middelen. Er komt een hele dimensie bij.’ zodat we snel konden beschikken over de software. Die hebben we zelf geïnstalleerd, en we zijn het op vrijwillige basis intern gaan gebruiken. Zo hebben we IBM Lotus feedback kunnen geven. Nu hebben we het zelfs als standaard opgenomen in onze manier van werken, en delen we onze ervaringen met klanten. Het bijzondere aan social software is dat het intuïtief is, het is een natuurlijke manier van werken zonder extra ballast.”

Zonder hiërarchie Binnen e-office werkt de social software bovendien goed, omdat de organisatie van oudsher altijd zo plat mogelijk is gebleven, zonder veel hiërarchie. Mandersloot: “Dat is ook het spannende van de software. Daarmee ga je de silo’s doorbreken. Het kan best zijn dat

e-office ibm bv • Duwboot 20 • 3991 CD Houten

T 088-0018300

Lotus Connections verbindt mensen Lotus Connections bestaat uit zes onderdelen, die bij elkaar een volledig palet aan mogelijkheden bieden om intensief op een nieuwe manier samen te werken. In het profiel kunnen medewerkers opgeven wie ze zijn, wat hun achtergrond is, en welke informatie ze zoeken of bezitten. Met tags kunnen ze aangeven op welke key-words ze gevonden willen worden. Er zit een netwerkcomponent in die vergelijkbaar is met Linkedin, zodat allerlei dwarsverbanden gelegd kunnen worden. Het tweede gedeelte is een uitgebreid bookmarkgedeelte in de browser, dat alleen voor de gebruiker zichtbaar is. Het derde element is de mogelijkheid te bloggen. Iedereen kan zo zijn mening geven, of aanbevelingen doen. Het vierde onderdeel is een functie om communities rondom een onderwerp te vormen, zodat gelijkgestemden elkaar kunnen vinden en de community als vraagbaak kunnen gebruiken. In tegenstelling tot de eerste vier onderdelen is het vijfde deel een onderdeel om actief met elkaar samen te werken; Activities. Het zesde deel tenslotte is de homepage. Hierop kunnen medewerkers in één oogopslag zien wat er gebeurt binnen hun eigen Connections.

iemand van marketing een geniaal financieel idee heeft, of andersom. In traditioneel georganiseerde bedrijven komen die goede ideeën zelden goed door, maar nu kunnen ze worden uitgewisseld. Ook kun je zo kennis beter in de organisatie vasthouden als medewerkers met specifieke kennis weggaan.” Social software is weliswaar een combinatie van techniek en cultuur, maar vooral dat laatste is belangrijk. Van Wetten: “De software werkt gewoon, daar hoef je niet zoveel aandacht aan te besteden. Waar je wel intensief over moet spreken zijn de cultuuraspecten. Daar zul je bij de invoering van die software rekening mee moeten houden. Ook het management en de directie zullen zelf het goede voorbeeld moeten geven. Dat betekent bijvoorbeeld interne communicatie niet meer mailen naar het hele bedrijf, maar bekendmaken in de vorm van een blog.” Mandersloot: “Je hoeft niet over naar een ander systeem, je krijgt nieuwe middelen. Er komt een hele dimensie bij. Het gaat om mensen. Je kunt mensen vinden, en je kunt kennis vinden. De zoekfunctie is daarom heel belangrijk. Je kunt zoeken in blogs, in bookmarks, bij mensen. Je vindt mensen die het meest hebben met een onderwerp, naast de feitelijke informatie over dat onderwerp.” De techniekhindernis heeft e-office al genomen, en ook de hosting kan e-office verzorgen. Bedrijven kunnen zich volledig richten op het gebruik. Van Wetten: “En dat is eenvoudig. De toepassing is browserbased, wat weer inspeelt op de ontwikkeling op internet dat software steeds meer als een online dienst wordt afgenomen. Social software kan ook zo worden gebruikt, veilig op het intranet, in een veilige en gevalideerde omgeving die vertrouwd is voor de gebruikers.” Meldt u nog snel aan voor het Get Connected event op 23/9 aanstaande en ervaar zelf wat social software is! www.e-office.com/getconnected

F 088-0018399

W ibm.e-office.com

E [email protected]

Reken mensen hard af op hun resultaten

vang de tij ddief!

AFAS Profit raakt je.

bij diefstal op het werk gaat het vrij wel altij d om materiële goederen of informatie. aan een veelvoorkomende vorm van diefstal wordt geen aandacht besteed: ontvreemding van tij d van de werkgever.

I

edereen komt ze in zijn organisatie tegen: de mensen die tijd van het bedrijf of de instelling gebruiken om zich met hun eigen dingen bezig te houden in plaats van de taken te verrichten die ze in het kader van hun werk geacht worden te verrichten. De manager die op vergaderingen enthousiast met goede inzichten komt maar die het ‘te druk’ heeft of ‘helaas op pad is’ zodra de handen uit de mouwen moeten – maar wel drie keer per week tijdens kantooruren een paar uur in de sportschool zit. Het afdelingshoofd dat te weinig

Foto: Rien Hokken

‘tiJddieVen’ werKen ParttiMe tegen een fUlltiMe beloning

Hoofdsponsor ERP SOFTWARE

TENNISCLASSICS

AFAS Profit. Betaalbare ERP software voor iedereen. afas.nl

tijd besteedt aan het managen van haar mensen maar wel de hele dag online de koersen van haar aandelen volgt. De universitair docent die zijn paar uurtjes per week lesgeeft en verder vrijwel geen tijd in onderzoek steekt - maar wel veel bijklust op seminars en bij bedrijven. Deze mensen zijn ordinaire ‘tijddieven’, zeggen David Ketchen, Christopher Craighead (beiden Aubrun University) en Ronald Buckley (University of Oklahoma). SalariSverlaging Time bandits laten anderen opdraaien voor hun taken en verantwoordelijkheden liggen, en de zo vrijgekomen tijd besteden ze aan hun eigen dingen. In wezen werken zij parttime met een fulltime beloning – en dat is dus gewoon pure diefstal. Het is schering en inslag op universiteiten en businessschools, maar gebeurt ook veel bij bedrijven en overheidsinstellingen. Aangezien veel werknemers steeds meer vrijheid krijgen om hun eigen tijd in te delen – denk ook aan gedeeltelijk thuiswerken – mag worden verwacht dat het fenomeen van de tijddiefstal zich alleen maar zal uitbreiden. De effecten van tijddiefstal zijn niet te onderschatten. Het kost natuurlijk een hoop geld – bij een manager of universitair docent bedraagt de schade zomaar enkele tienduizenden euro’s per

jaar. Maar het ondermijnt ook de missie van de organisatie (een structureel deel van de middelen wordt immers uitgegeven aan privézaken van werknemers) én de moraal en productiviteit. Want het is voor de andere werknemers demotiverend om te zien hoe anderen de kantjes ervan aflopen en de tijd van de baas voor hun eigen dingen gebruiken - meestal ongestraft bovendien. Waarom zou je zelf dan nog keihard werken en die extra stap blijven zetten? Een belangrijke reden dat tijddiefstal kan ontstaan is gebrek aan prestatiemaatstaven, waardoor mensen niet hard kunnen worden afgerekend op hun resultaten. Nog een belangrijke reden is slecht opgezette beloonsystemen. Bij algemene salarisverhogingen worden alle werknemers meestal gelijk behandeld en niet op basis van hun individuele prestaties. Dus gaan goede presteerders en tijddieven er evenveel op vooruit. Want: hoe vaak krijgen tijddieven een salarisverhoging van 0 procent? Of, wat eigenlijk zou moeten, een salarisverlaging? Een groot probleem is dat hun superieuren, collega’s en medewerkers meestal de andere kant op kijken, niet in de laatste plaats om lastige confrontaties en conflicten uit de weg te gaan, waardoor de meeste tijddieven wegkomen met hun diefstal. Bron: Business Horizons

•


hoe pak Je hen aan?

- Leg zwart op wit vast wat concreet van werknemers wordt verwacht en reken ze daar op af. - Beloon tijddieven nooit. Laat ze dus niet meeprofiteren van algemene salarisverhogingen. Sterker: verlaag hun salaris stapsgewijs. Stel tijddieven ook niet in de gelegenheid om naast hun werk extra geld te verdienen (met bijvoorbeeld ‘overwerk). - Voorkom dat collega’s en medewerkers zichzelf medeplichtig maken door bijvoorbeeld de niet-verrichte werkzaamheden van de tijddief over te nemen of het co-auteurschap van bijna kant-en-klare artikelen/projectplannen te gunnen zonder dat ze daar serieus aan hebben bijgedragen. - Grijp zo snel mogelijk in. Daarmee voorkom je dat mensen op een hellend vlak raken en zich ontwikkelen tot ‘zware criminelen’ op dit punt. 21

column

charleS groenhuĲ Sen

managers thuis: wie trekt de broek uit?

werving via profi elsites werkt Sociale netwerken als linkedin, facebook en hyves worden nog nauwelij ks gebruikt als wervingskanaal.

W

at is de huidige rol van sociale netwerken op de arbeidsmarkt? Intelligence Group onderzocht het in opdracht van AMC Academie. Hyves is veruit het populairst bij de Nederlandse beroepsbevolking: 45% is actief op deze profielsite. Op LinkedIn is 10% actief, op Facebook slechts 4%. Sociale netwerken bieden een mooie kans voor werkgevers om aan personeel te komen, zou je zeggen – ook in de it-hoek. Toch is slechts 4% van de respondenten met een Hyves-account wel eens via zijn profielpagina door een werkgever benaderd voor een vacature. Terwijl 45% er (zeer) positief tegenover staat om via Hyves te worden benaderd voor een baan. Dat is veel, gezien het feit dat Hyves een persoonlijk netwerk is en geen zakelijk netwerk (zoals LinkedIn). Van de respondenten met een LinkedInaccount is 15% wel eens via zijn profielpagina benaderd voor een vacature. In deze groep staat meer dan 70% daar (zeer) positief tegenover.

•

normen voor datacenters

V

olgens Jeffrey Gadellaa van de NEN is er in 2010 een NEN-norm voor computerruimtes en datacenters. Of liever: een Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR). In die richtlijn komen criteria voor de veiligheid van apparatuur, beschikbaarheid, energiegebruik, schaalbaarheid en flexibiliteit. Het ECN juicht normen voor efficiënt energiegebruik toe. Niels Sijpheer van ECN: “Dat had jaren geleden al moeten gebeuren. Als we toen al een richtlijn zoals bij woningen de EPC-norm hadden gehad, waren we een stuk verder geweest” Sinds 1995 is het verplicht een EPCberekening bij de bouwaanvraag voor woningen in te dienen.

•

Een vraag die je aan een manager eigenlĳk niet durft te stellen: ‘Bent u thuis ook de baas?’ Zou hĳ een eerlĳk antwoord geven? Of - nog leuker - zou in het geval van een vrouwelĳke manager zíj met de waarheid voor de dag durven te komen? Wie heeft bĳ haar thuis de broek aan? Ik ben geen psycholoog maar dit is mĳn onwetenschappelĳke vermoeden: Veel mannelĳke managers zĳn overdag heel uitbundig de baas maar zitten ‘s avonds thuis zwaar onder de plak. Vrouwelĳke managers daarentegen zĳn op het werk én thuis de baas. Eens?

Man ontSPant door SeKS, VroUw SlaaPt lieVer Uit Waarom denk ik dat? Vrouwelĳke bazen hebben vaker écht managementtalent. Ze hebben als vrouw immers extra hun best moeten doen om aan de top te komen. Tegelĳk zĳn ze vergeleken met mannen niet zo geneigd zich - gedreven door blinde ambities en wild om zich heen meppend - naar de top te vechten. Ze hebben minder last van hanig gedrag. Van die Bokito-streken van BMW-macho’s met ‘n iets te brede stropdas. Herkenbaar? Vrouwen - behoudens een enkel ongeneeslĳk kreng - zĳn vaak bescheidener, oprechter en schamen zich niet voor een suffige Renault Twingo of tweedehands Opel Astra. thuiS onder de plak Het blad Management Team onderzocht het en bevestigt mĳn vermoeden: ‘Thuis blĳft de vrouw de baas’, lees ik. Zie je wel! In het onderzoek komen veel meer onderwerpen aan de orde (‘Man ontspant door seks, vrouw slaapt liever uit’) maar veel boeiender vind ik de kwestie ‘wie is de baas’? En vooral ook: wie niet? Of zoals Zibb.nl het samenvatte: ‘Wie trekt thuis de broek uit?’ Jan Dirk van de Geer van De Vries Work Force Management heeft doorgedacht over ondergeschikte echtgenoten en zegt: ‘Het kan betekenen dat je vrouw een betere manager is. Dat is geen probleem. Maar ik vind het kwalĳk als je op je werk heel

anders bent. Dan moet je je afvragen of je wel goed bezig bent. Ik vind het vreemd als je een dominante manager bent en thuis Gods water over Gods akker laat lopen.’ Helemaal waar. Tip dus voor als je een nieuwe manager moet aannemen: Praat met zĳn vrouw. Nog beter: Ga bĳ hem thuis op bezoek. Hoeft niet lang. Minuutje of tien is genoeg. Dan weet je - als je goed oplet 100 procent zeker wie er de lakens uitdeelt en de afwas doet. luid brullende machohormonen In Amerika hebben ze bedrĳven onderzocht waarin een man en vrouw samenwerken. Het gaat om kleine bedrĳfjes waarvan de echtelieden samen eigenaar zĳn. Wie is dan de CEO? U raadt het al: vaak de vrouw. Dat leidt dan natuurlĳk tot beschamende tafereeltjes waarbĳ de argeloze bezoekers de vrouw voor de secretaresse aanzien maar dat moet je op de koop toe nemen. Drie keer raden wie bĳ die stellen thuis aan het roer staat. Veel vrouwen hebben - ik schreef er eerder over op deze plek - van nature leidinggevende capaciteiten. Ze zĳn niet te beroerd om écht naar anderen te luisteren en ze organiseren beter. Ik hoor nogal eens dat vrouwen in zaken emotioneler zĳn en ‘t vooral goed doen als het om de zachte kanten van het leven gaat. Geklets. Ze zĳn juist heel nuchter en zakelĳk zonder dat ze last hebben van rondgierend testosteron. En nu bent u intussen natuurlĳk vreselĳk nieuwsgierig geworden hoe dat bĳ de Groenhuĳsentjes thuis geregeld is? Wie deelt daar de orders uit? Wie is de almachtige kapitein; wie de dienstwillige matroos? Wie de leeuw, wie het lam? Oei, pĳnlĳk puntje. U begrĳpt het vast: Ik moet even heel beleefd aan mevrouw Groenhuĳsen toestemming vragen of ik u daar iets over mag vertellen.


23

management Gelukkige mensen zĳn slechtere werknemers dan ongelukkige mensen. Wie somber, gestresst of angstig is, heeft meer oog voor detail en kan beter op dingen focussen. Dat blĳkt uit onderzoek van de University of Alberta. Werknemers die zich gelukkig voelen, maken twee keer zo veel fouten als ‘ongelukkige’ werknemers. Gelukkige werknemers zien hun werk als een ongewenste afleiding van hun geluk. Ongelukkige werknemers zien het juist als een welkome afleiding. Gelukkige werknemers zĳn sneller afgeleid en verveeld, zĳn minder opmerkzaam en minder gemotiveerd

B

usinessWeek’s Infotech-100 is een ranglijst met de succesvolste beursgenoteerde bedrijven in de itsector. Lees: internet, computerapparatuur, mobiele telefoons, software, telecom, halfgeleiders, it-diensten. De lijst wordt samengesteld op basis van vier criteria: aandeelhoudersrendement, ‘return on equity’, totale inkomsten en inkomstengroei. Online multiretailer Amazon.com gaat aan kop, gevolgd door Apple en het Canadese Research in Motion (zeg maar Blue-

infotech 100: de beSte 25

I

t-professionals en it-managers verdienen nergens beter dan in Groot-Brittannië. Dat blijkt uit de jaarlijkse mondiale salarisenquête van het Britse vakblad Management Today. It-managers en -professionals verdienen er gemiddeld € 92.000,- per jaar. Ook in Duitsland wordt de inbreng van de it-manager hoog gewaardeerd:

om te innoveren. Wel is de mate waarin iemand ongelukkig is van belang: echte depressiviteit leidt niet tot betere prestaties. Bron: Managing21.be.

gemiddeld € 90.500,- per jaar. It-managers verdienen in de VS gemiddeld € 78.500,-, in Brazilië € 62.500,-, in Frankrijk bijna € 62.000,-. in Japan € 57.000,-, in Rusland € 34.000,-, in China € 15.000,- en in India ruim € 11.000,-. Bron: Management Today

•

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Amazon.com Apple Research in Motion Nintendo Western Digital America Movil China Mobile Nokia Asustek Computer High Tech Computer Google MTN Group IBM

VS VS VS Japan VS Mexico China Finland Taiwan VS Zuid-Afrika VS

berry). De rest van de wereld lijkt wat in te lopen op de VS. Dit jaar zijn 33 bedrijven in de top-100 Amerikaans, terwijl dat er vorig jaar nog 43 waren. In 1998, toen de eerste Infotech-100 verscheen, waren het er 75... Dat betekent niet dat Nederland ook maar enige rol speelt. KPN staat op 38, en dat was dan de Nederlandse bijdrage. Dan doen Marokko, Griekenland, Turkije en Egypte het beter.

14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25.

Mobile Telesystems OJSC Telefonica Vimpelcom Hon Hai Precision Industries AT&T Accenture LG Electronics Bharti Airtel Oracle Microsoft Maroc Telecom Turkcell Iletisim Hizmetleri

e wereld van de IT moet werken aan meer meetbaarheid en transparantie op het gebied van investeringen in informatietechnologie en het - financiële rendement van die investeringen. Dat kan worden geconcludeerd uit een onderzoek dat MarQit Research in opdracht van Pecoma Business Technology uitvoerde onder it- en businessmanagers (meest van middelgrote en kleinere bedrijven). De it-besluitvorming vindt meestal plaats op strategisch niveau. Toch wordt IT nog steeds primair gezien als middel om processen te verbeteren - en te weinig als mogelijke versterking van bedrijfsdoelstellingen. Op zich wordt de strategische toegevoegde waarde van IT voor het behalen van bedrijfsresultaten (winst, groei) breed erkend door de business, maar er is weinig kennis over hoe IT op deze ma-

THUISWERKPLEKKEN ONVEILIG De meeste thuiswerkplekken zĳn onveilig, blĳkt uit onderzoek van Digiprofs. In driekwart van de gevallen worden er geen software-updates uitgevoerd, in een kwart van de gevallen is het draadloze netwerk niet of onvoldoende beveiligd. Eén op de tien computers op thuiswerkplekken bevat spyware of virussen. Dit alles stelt bedrĳfsnetwerken en -systemen bloot aan lastig te beheersen risico’s.

24


nier - strategisch dus - kan worden ingezet. Het gros van de respondenten erkent dat juist informatietechnologie wezenlijk kan bijdragen aan de bedrijfsdoelstellingen. 83 procent ziet informatietechnologie als randvoorwaarde voor bedrijfssucces; 83 procent gelooft dat it-investeringen binnen hun organisatie aantoonbaar rendement opleveren; 95 procent erkent dat de organisatie afhankelijk is van ict. Dat klinkt geweldig. Toch zet slechts 3 procent IT daadwerkelijk in de financiële prestatie – winst - te verbeteren. Bij investeringen in informatietechnologie zijn de belangrijkste doelstellingen optimalisering van bedrijfsprocessen (80 procent), efficiëntieverhoging (73 procent) en het toegankelijk maken van informatie (65 procent). Meer dan de helft van de ondervraagde managers on-

derzoekt niet het roi van it-projecten, en in vier op de tien gevallen vindt geen evaluatie plaats aan de hand van de vooraf bepaalde doelstellingen. IT is voor veel businessmanagers een onbekende wereld, waardoor ze denken er niet kritisch naar te kunnen kijken, zegt Pecoma-directeur Simon de Koning: “Dit roept om meer tastbare resultaten, hoeveel komt er binnen en hoeveel gaat er uit. Hier ligt een belangrijke taak voor de it-branche.” Er is ook onderzocht waarom bedrijven een externe itdienstverlener inschakelen. De meest voorkomende motieven zijn het ontbreken van kennis (46 procent) en capaciteit (20 procent) in eigen huis. De beslissing wordt zelden genomen op basis van een kosten/batenanalyse waaruit is gebleken dat een externe dienstverlener goedkoper is.

•

Rusland Spanje Rusland Taiwan VS VS Korea India VS VS Marokko Turkije

12 miljoen programmeurs mySQl

managers weten op zich heel goed dat it toegevoegde waarde oplevert voor de business. het blij ft echter bij een abstract besef: de meeste managers berekenen niet wat het rendement op hun investeringen in it is.

D

•

Bron: BusinessWeek

wat levert it op?

VROUWEN EERLĲKER Als het om ethiek gaat, doen vrouwen het beter dan mannen, blĳkt uit cĳfers van het Britse Institute of Business Ethics. Zo vindt 20 procent van de mannen en slechts 10 procent van de vrouwen het aanvaardbaar is om bedrĳfssoftware mee naar huis te nemen. Over het zich ziek melden na een avond stevig feesten zĳn mannen en vrouwen het eens: 17 procent vindt dat oké. Bron: Management Today

LAPTOP MASSAAL KWĲT

de succesvolste it-bedrij ven

allemaal naar engeland!

ONGELUKKIGE IS BETER

Softwaremaker mySQl werkt vanaf zij n oprichting met open-source-innovatie.

E

gecertifi ceerde itteams eff ectiever it-teams met voldoende gecertifi ceerde teamleden presteren stukken beter. wellicht geen verrassing: de menselij ke component is een belangrij ke succesfactor voor it-projecten. en het loont om eigen it-personeel op te leiden.

G

ecertificeerde it-teams zijn 28 procent productiever dan nietgecertificeerde teams. Dat blijkt uit onderzoek van IDC in opdracht van Microsoft. Teams functioneren het best als 45 tot 65 procent van de it-specialisten binnen het team zijn gecertificeerd. Certificering van het eigen personeel leidt tot een verlaging van 17 procent van het inhuren van externe mensen op ad-hocbasis. 55 procent van de ondervraagde managers stelt certificering dan ook als eis voor aanname van it-personeel. Worden de eigen itprofessionals goed opgeleid en gecertificeerd, dan verbetert de oplevering van projecten binnen tijd en budget met 15 procent en zijn eindgebruikers 14 procent meer tevreden.

•

erder dit jaar werd de softwarefirma MySQL voor 1 miljard dollar overgenomen door Sun Microsystems. MySQL werkt sinds zijn oprichting in 1995 met opensource-innovatie. De broncode wordt gratis gedeeld, zodat programmeurs uit de hele wereld bijdragen kunne leveren. Het bedrijf verdient z’n geld door de verkoop van commerciële licenties, support en services. MySQL’s samenwerkings-community telt 12 miljoen programmeurs. Is MySQL-baas Marten Mickos niet bang dat rivalen er met de buit vandoor gaan? “Nee. Laat het ze maar proberen. Ons geheim is onze cultuur, en ik weet zeker dat anderen dat niet kunnen imiteren.” Voor deze zekerheid worden alle bijdragen natuurlijk wel op kwaliteit onderzocht alvorens te worden geïntegreerd. Ook om te voorkomen dat concurrenten stukken code aanleveren die het product om zeep helpen. Wat trouwens nog nooit is gebeurd. Bron: MIT Sloan Management Review nr 18 • 17 september 2008

•

25

Alleen al op de 36 grootste Amerikaanse luchthavens worden per week meer dan tienduizend laptops vermist gemeld. Nog merkwaardiger: 65 procent van de teruggevonden laptops wordt nooit meer opgehaald. Dat blĳkt uit een studie van het Ponemon Institute. Op de kleinere Amerikaanse luchthavens raken wekelĳks tweeduizend laptops kwĳt. Bĳna 70 procent van de teruggevonden laptops wordt daar niet afgehaald. Waarom niet? Driekwart van de mensen die hun laptop kwĳtraken, gaan ervan uit dat ze hun laptop toch nooit meer terugkrĳgen. De les voor belaptopte reizigers: blĳf scherp en laat je niet afleiden (bĳvoorbeeld bĳ het incheck- en douanecircus). Bron: Management Consulting News

‘CHIMPANSEE-WISE’ Sommige managers denken dat het enige wat ze van dieren kunnen leren, is hoe ze nog harder kunnen brullen. Van veel diersoorten, zoals chimpansees, dolfijnen en hyena’s, kunnen we echter iets veel belangrĳkers leren: de kunst van het verzoenen. Chimpansees bĳvoorbeeld zĳn ware meesters in het hanteren en oplossen van conflicten. Het principe is vrĳ simpel: zeg sorry, biedt je excuses aan en geef elkaar een hand. Managers verspillen 40 procent van hun tĳd aan conflicten op het werk. Als hun medewerkers eens wat vaker sorry tegen elkaar zouden zeggen, zouden er veel conflicten worden voorkomen en zou er veel managementtĳd vrĳkomen voor interessantere zaken. Sorry zeggen kan ook een wonderbaarlĳk positief effect hebben op een boze klant. Bron: Forbes

tender

technologie Uitbouw documentbeheer Het ministerie van Economische Zaken is op zoek naar een marktpartij die het technisch applicatie- en databasebeheer van het bestaande document management systeem Atlas op zich wil nemen. Naast deze taken moet het bedrijf ook de verdere ontwikkeling van deze Open Textsoftware ter hand nemen. EZ is eind jaren 90 begonnen met een Digitaal Informatie Systeem (DIS). Het ministerie geeft er de voorkeur aan om nieuwe ontwikkelingen, releases en wijzigingen op Atlas door dezelfde leverancier te laten uitvoeren, zodat de processen en tarieven voor nieuwbouw gelijk lopen met het beheer. Geraamde waarde van deze opdracht is ruim drie miljoen euro.

aanslag Amstelveen De gemeente Amstelveen is op zoek naar een bedrijf dat een integraal systeem voor het heffen van gemeentelijke belastingen kan leveren en implementeren. De gemeente wil met het systeem vastgoed binnen de gemeentegrenzen kunnen taxeren en de WOZ-waarde van panden vaststellen. Verder moeten er gemeentelijke belastingen mee te heffen zijn en dwanginvorderingen in te stellen zijn. Bij deze opdracht horen ook de conversie van fiscale gegevens uit de bestaande systemen en de opleidingen aan eindgebruikers. De oplevering staat gepland voor volgend jaar.

Borssele vernieuwt software Energieleverancier EPZ is op zoek naar een nieuw systeem voor onderhoud en bedrijfsvoering van zijn bestaande centrales waaronder de kerncentrale Borssele. Het nieuwe systeem zou voorjaar 2009 operationeel moeten zijn. In een kerncentrale worden storingen of incidenten, hoe klein of onbeduidend ze ook zijn, zorgvuldig onder de loep genomen om verbeteringen aan te kunnen brengen. Ook worden deze incidenten extern gerapporteerd, omdat exploitanten van andere kerncentrales daarvan kunnen leren. Een selectie van gebeurtenissen komt bij ambtenaren van het ministerie van VROM op het bureau en wordt jaarlijks gemeld aan de Tweede Kamer. Mail tips en weetjes over aanbestedingen naar [email protected]

26

Microsoft/Citrix-tandem blijft rijden

Virtualisatiespeelveld verbreedt Microsoft introduceerde onlangs zijn Hyper-V-software. Hoewel deze hypervisor niet alleen te laat komt maar ook beperkt is in zijn functionaliteit, verwachten niet alleen partner Citrix maar ook analisten belangrijke verschuivingen in de virtualisatiemarkt. Tot nu toe had Vmware immers het hele speelveld voor zichzelf. Door Lucas Megens

H

yper-V had eigenlijk meegeleverd moeten worden met Windows Server 2008 die begin dit jaar uitkwam. Omdat de software nog niet klaar was, heeft Microsoft de introductie moeten uitstellen en moeten snoeien in de functionaliteit. Inmiddels is de software beschikbaar voor download en wil men de strijd aan met alleenheerser VMware. Volgens Martin Hingley, chief research officer IDC Europe, heeft VMware zijn succes te danken aan de beperkingen van het Windows-platform. “Microsoft heeft nooit een ‘multi-user’, ‘multi-tasking’ besturingssysteem ontwikkeld. Dat was niet hun model. Als gevolg daarvan zitten we nu met heel inefficiënte rekencentra: één applicatie per besturingssysteem. Veel mensen wilden hun toepassingen consolideren, maar ze konden dat niet omdat de tools daarvoor ontbraken. Vandaar dat VMware zo’n vlucht heeft kunnen nemen. Zij voegen toe wat Microsoft niet kon bieden. En Intel en AMD ondersteunen dat in hun processoren.” Simon Crosby, een van de oprichters van XenSource en sinds de overname cto bij Citrix, denkt dat de markt het wel gehad heeft met VMware. “Het is interessant om te zien wat er nu gaat gebeuren. Tot nu toe was het een one-man show. Zij zijn de enige speler, met maar weinig partners. De markt pikt dat niet. Hardware- en softwareleveranciers willen ook een graantje meepikken. Dit wordt de grote uitdaging voor VMware.” “Wij komen net als Microsoft met een vergelijkbaar ecosysteem,” vervolgt Crosby, “en we zijn bovendien compatibel met Hyper-V. Voor wat betreft de tools loopt VMware ver vooruit. Maar qua features is ons virtualisatieplatform gelijkwaardig.” Ingebedde hypervisor Hoewel VMware meer dan 90 procent van de huidige x86-virtualisatiemarkt in handen heeft, ziet Crosby juist kansen in het nog niet ontgonnen terrein. “Nog maar 10, 15 procent van de servers is gevirtualiseerd. Dat betekent dat er nog 80 procent van de systemen over is. Je ziet de hypervisor nu naar de hardware bewegen. Binnen een jaar is nr 18 • 17 september 2008

de helft van alle servers van een ‘embedded’ hypervisor voorzien. Dat biedt ons een goede ingang bij de grote ondernemingen.” Op dit moment wordt de ingebedde hypervisor van Xen al meegeleverd met de servers van Dell en HP, nog niet met die van IBM. “Onze software is helemaal geïntegreerd met die van HP. Wij willen geen tweede VMware worden; zij doen alles zelf. Wij willen de perfecte componenten leveren. Eindgebruikers kunnen XenCenter vervangen door de management-tools van HP of een andere leverancier. “Microsoft doet niet aan hardware. Wij verkopen geen besturingssysteem en wij dicteren geen management-platform. Onze partners kunnen geld aan ons verdienen. Veel klanten zullen hun hypervisor kopen als onderdeel van de hardware of software.”

‘De hypervisor wordt een commodity’

“En dan wordt onze relatie met Microsoft belangrijk,” vervolgt Crosby. “Citrix heeft een omzet van anderhalf miljard dollar. Dat levert Microsoft een extra omzet van vijf miljard op. Dãarom wil Microsoft Citrix helpen met hun virtualisatie.” “Andersom rekent Citrix op de grootte van het Windows-platform. Vanwege onze hechte relatie zijn wij precies op de hoogte van wat Microsoft doet. We werkten samen aan hun hypervisor. We hebben ‘m niet gebouwd maar wel onze Linuxtechnologie toegevoegd. Hun hypervisor is een goede implementatie van onze architectuur en compatibel met XenServer. Dat is precies wat we nodig hebben.” “Microsoft heeft zijn eigen SystemCenter Virtual Machine Manager voor het beheer. Daarbovenop bouwen we verder met onze eigen software. Al

onze producten maken gebruik van Hyper-V. Samen met onze partners willen we duizend concurrenten creëren voor VMware.” Hoewel het zo een vaart niet zal lopen, denkt Hingley wel dat er verschuivingen zullen optreden. “VMware doet het heel goed. Maar Microsoft kan het niet uitstaan dat zo’n klein bedrijf hun platform overneemt. Eerst zeiden ze dat virtualisatie niet kon. Nu zeggen ze dat ze het goedkoper kunnen.” “Microsoft kwam traag op gang, ze hadden technische moeilijkheden, en ze hebben de commerciële kansen niet gezien. VMware heeft op dit moment een heel sterke positie. Maar als Hyper-V gaat doen wat Microsoft belooft, dan zal de markt wel gaan verschuiven.” Tweede generatie Het is echter nog maar de vraag wat er uiteindelijk van al die virtualisatieproducten over zal blijven. Tegelijkertijd met de uitbreiding van de softwarestack zien we virtualisatie wegzakken in de besturingsomgeving en de hardware. “Vanaf 1995 zijn in de Unix-wereld ook een heleboel extra’s in de managementlaag opgenomen. OpenView en Tivoli zijn nu niet spannend meer,” aldus Hingley. “Uiteindelijk wil je zo veel mogelijk van het beheer automatiseren. Dat geldt ook voor Windows en Linux op x86. Naast de fysieke servers komen daar nu de virtuele servers bij. Als er straks in elk systeem een hypervisor zit, hoef je niet meer te kiezen of je wel of niet gaat virtualiseren. Alleen voor hele simpele systemen zul je dat niet doen. De hypervisor wordt een ‘commodity’. Straks zit die standaard in elk besturingssysteem. De vraag is of we dan nog voor virtualisatie willen betalen.” Zo ver is het op dit moment echter nog niet. “Virtualisatie is nog steeds een belangrijk onderwerp in het datacenter.” Voor Citrix is virtualisatie in combinatie met applicatie-streaming in ieder geval de manier om zijn achterhaalde sbc-business (server based computing) te vernieuwen. “Met XenApp, voorheen Presentati-

on Server, splitsen we de applicaties en de gebruikersspecifieke informatie van het besturingssysteem,” aldus Crosby. “Microsoft doet datzelfde met zijn Application Virtualization, voorheen SoftGrid van Softricity. Applicaties die worden gestreamd zijn veiliger en gemakkelijker te beheren. Door te werken met een basis-VM gaat het aantal patches en dergelijke dramatisch omlaag.” “Daarbij raadt Microsoft het gebruik van XenDesktop aan. Dat is de tweede generatie van het CitrixMicrosoft tandem. Virtualisatie is goed voor zwaardere applicaties met minder gebruikers. SBC blijft bestaan voor eenvoudige toepassingen. Aan de achterkant ‘streamen’ we de applicaties. Aan de voorkant brengen we die naar de client via het ICA-protocol (Independent Computing Architecture). Daarmee richten we ons op grote ondernemingen met tienduizenden desktop-gebruikers.”

•

Desktop-virtualisatie

“Servers hebben een bezettingsgraad van 15 tot 20 procent,” zegt Martin Hingley. “Op pc’s is die zelfs veel minder dan 5 procent.” Toch is dat volgens hem niet de belangrijkste reden voor de recente aandacht voor desktop-virtualisatie en blade-pc’s. “De bezettingsgraad van de pc is niet het grootste probleem. Dat is de beveiliging ervan: er worden enorm veel laptops verloren. Door het software-image weg te halen van het apparaat kun je dat probleem oplossen. Voor een gebruiker zou het niet moeten uitmaken hoe hij zijn applicatie benadert.” Ondanks dat Hingley de ‘thin clients’ nog maar weinig ziet, vindt hij die technologie ook erg interessant vanwege het lage stroomverbruik. “Ze verbruiken zo weinig elektriciteit dat ze over het Ethernet gevoed zouden kunnen worden (power over Ethernet).” Applicatie-streaming zou de doorbraak voor de thin client kunnen betekenen. “Novell, Citrix en VMware hebben de technologie al. Microsoft heeft er Softricity voor overgenomen. Die ontwikkeling is belangrijker dan de fysieke verschuiving van desktop naar datacenter. Ondanks dat de inzet van ‘thin clients’ niet van de grond komt, is het laatste woord hierover nog niet gezegd.” nr 18 • 17 september 2008

27

technologie

scalpel of schop? in een ‘legacy renewal’-project wordt getracht legacy-code in te passen in een nieuwe, toekomstgerichte architectuur. Je kunt je beperken tot een component, of meteen de hele onderneming aanpakken. wat zij n de valkuilen, en hoe omzeil je die? Door Bart Van Passel en Jan Bovend’aerde oordat je legacy gaat veranderen, moet je eerst een goed inzicht verwerven in zijn basisstructuur. Het belang hiervan kwam aan de orde in een vorig artikel, ‘De structuur van spaghetti’ (IT Executive nr 17). Als de structuur eenmaal in kaart is gebracht, is het tijd voor het visionaire werk: het bepalen van een strategie voor de vernieuwing of dynamisering van het legacy-systeem. Bij aanvang moeten in feite twee vragen worden gesteld: wat ga je vernieuwen, en hoe verregaand? Je kunt je beperken tot een geïsoleerde component of meteen de hele onderneming aanpakken. En het kan gaan om een gerichte schoonmaakactie of het volledig herschrijven van een code. Dat zijn de twee assen van ‘legacy renewal’. Er moeten keuzes worden gemaakt. Hieronder volgen enkele valkuilen waarmee je rekening moet houden.

Valkuilen Het ‘ideale’ systeem. Een ‘legacy renewal’-initiatief moet pragmatisch worden aangepakt. Allereerst moet er een duidelijke business case zijn. Bijvoorbeeld: een verzekeraar wil in staat zijn om binnen de zes maanden een nieuw verzekeringsproduct op de markt te brengen. Het grote gevaar is dat men dogmatisch het ideale systeem gaat nastreven. ‘Legacy renewal’ is geen vrijgeleide voor it-wereldverbeteraars. Streef naar een strategie die rekening houdt met beperkingen in tijd en budget van de organisatie. Projectportfolio loopt uit de hand. In het algemeen zijn er twee aanleidingen om een groot vernieuwingstraject te beginnen. Vaak is de aanleiding het bewerken van wat op het eerste zicht een lokale functionaliteit is. Dat kan bijvoorbeeld tariferinglogica zijn. De aan-

Zelfs een brand kan uw onderneming niet op zijn kop zetten

Dedigate heet voortaan Terremark. Wij hebben sinds 1 mei de naam van onze moedermaatschappij aangenomen. Dankzij deze integratie kunnen wij u nog betere oplossingen aanbieden voor Managed Hosting, zoals ons Multi-Data Center con-

Beyond Availability

Dedigate is now Terremark

cept: u verspreidt uw gegevens over meerdere hostingcentra en stelt ze veilig. Op deze manier vormen lokale rampen geen bedreiging meer voor uw kostbare data. Kijk voor meer informatie op www.terremark.nl of bel +31 (0)23-547 79 46.

patrick Van eecke

Verboden vriendschap

De juiste strategie voor een geslaagde ‘legacy renewal’

V

coluMn it & recht

passing van die logica kan aanleiding geven tot het bewerken van de applicatie waarvan deze deel uitmaakt; vervolgens moeten de integratiepatronen waarin de applicatie betrokken is, worden bewerkt. In het andere geval is de aanleiding een reorganisatie van het bedrijf met impact op de systemen. Bijvoorbeeld in het geval dat een wederzijdse facturatie tussen twee afdelingen wordt ingevoerd. Als gevolg daarvan moeten hele applicaties worden aangepast tot op het niveau van individuele componenten. Beide bewegingen kunnen elkaar versterken, en zo kan de scope snel uit de hand lopen. Uiteindelijk kan de hele organisatie in het initiatief worden meegesleept. Het project ontaardt in een spiraal van re-engineering die het oorspronkelijke budget en de timing ver overschrijden. Veel van die projecten worden vroegtijdig gestopt en laten bovendien de organisatie achter in een toestand die slechter was dan tevoren. Geplande aanpassingen zijn tijdens het ‘legacy renewal’-initiatief uitgesteld en de architectuur blijft hangen in een tussenstadium dat niemand nog beheerst. Om die vicieuze re-engineeringspiraal te vermijden, moet men altijd een volledig zicht op alle gerelateerde projecten bewaren, en de scope van elk ervan strikt bewaken.

een ‘legacy renewal’-initiatief vereist een pragmatische aanpaK Overdreven parameterisatie en generalisatie. Bij een ‘legacy renewal’-project kan het aanbeveling verdienen om meer flexibiliteit te introduceren in het systeem, als antwoord op toekomstige noden. Dat kan op twee manieren: generalisatie of modularisatie. Modularisatie betekent dat een systeem gebaseerd op applicatiesilo’s gaandeweg gestructureerd wordt in logische componenten met bijbehorende services. Dat proces kan ver doorgedreven worden zonder de organisatie in gevaar te brengen. Bij de andere aanpak, generalisatie, zet je code om van een specifieke toepassing naar een generieke toepassing. Waar eens elke specifieke behoefte afgedekt werd door even specifieke code, wordt één stuk code nu geparameteriseerd voor diverse situaties. Dat heeft zo zijn eigen gevaren. Het veronderstelt een zeer sterke conceptuele kennis in de hoofden van de applicatiebeheerders. Je riskeert te eindigen met een systeem dat zodanig geparameteriseerd is, dat wijzigingen even moeilijk en langdurig zijn als de ontwikkeling was van het oude systeem. Zo’n systeem is niet meer gemakkelijk te onderhouden. >>

Eind juni verbood Spaanse privacycommissie de ‘send-afriend’-functie, die vele websites gebruiken om bezoeker in staat te stellen een interessante webpagina door te sturen naar een vriend. De reden: de anti-spamwetgeving zou ermee omzeild (kunnen) worden. Deze Europese wetgeving verbiedt om iemand zonder zijn voorafgaande toestemming via elektronische post (e-mail, sms, mms, instant messaging) reclame toe te sturen. Op die 'opt-in'-regel bestaat slechts één uitzondering. Bedrijven mogen namelijk naar hun bestaande klanten wel reclame sturen voor producten of diensten die gelijkaardig zijn met producten of diensten die deze klanten eerder al hadden aangekocht. Bovendien vereist de wet dat het bedrijf het emailadres heeft gekregen tijdens die vorige verkoop. Als iemand op een webshop een interessant product ontdekt en de informatie over dat product doorstuurt naar een vriend via de 'send-a-friend'-functie, dan wordt het spamverbod strikt gezien inderdaad geschonden. Dat de reclame eventueel zelfs werd toegestuurd op vraag van een vriend, maakt daarbij geen verschil. Het gaat hier dus strikt gezien om een schending van de wet, al vormt het eenmalig doorsturen van productinformatie niet het grootste probleem. Tenslotte heeft de webshop de e-mail in opdracht van de bezoeker verstuurd, en zou de bezoeker van de website de inhoud van de pagina even goed zelf hebben kunnen doorsturen naar zijn vriend. Meer problematisch is dat sommige webshops de 'send-afriend'-functie misbruiken om e-mailadressen te verzamelen en - erger nog- ook nog doorverkopen aan allerhande listbrokers. Dat schendt niet alleen het anti-spamverbod, maar ook de privacywetgeving die principieel verbiedt om zonder toestemming persoonsgegevens van derden te vergaren en te verspreiden. De 'send-a-friend'-functie is niet de enige manier waarop mailadressen worden verworven. Berucht zijn de online vraag-en-antwoord spelletjes waarbij zoveel mogelijk vrienden - uitgenodigd per e-mail - de juiste antwoorden op jouw persoonlijke vragen moeten vinden. Ook diverse vormen van virale marketing zijn er in wezen op gericht e-mailadressen te verzamelen. De Spaanse privacycommissie staat erom bekend dat ze privacywetgeving streng toepast door met aardige regelmaat boetes op te leggen en rechtszaken in te stellen. Met de nieuwe beslissing doet ze haar reputatie dus alle eer aan. Ze gaat volgens mij echter een stap te ver door dit soort functies zonder meer te verbieden, want als de regels van het spel gevolgd worden, kan de functie erg handig zijn. Prof. Dr. Patrick Van Eecke doceert it-recht aan Queen Mary University, Londen, en aan de Universiteit Antwerpen. Hĳ werkt tevens bĳ advocatenbureau DLA Piper.


29

Een niet aan de opdracht aangepaste organisatie. Als de systemen in een organisatie gebaseerd zijn op applicatiesilo’s, dan hebben de medewerkers zich daaraan aangepast. Zowel de it-medewerkers als de gebruikers zijn gewend aan kleine projecten met ad-hocwijzigingen binnen afgebakende en gekende applicatiegrenzen. In zo’n organisatie is een ‘legacy renewal’-project geen evidentie. Eerst moet geïnvesteerd worden in het introduceren van een aangepaste organisatie en projectmethodologie. De rollen en competenties van de medewerkers moeten veranderen. De business

Wat ga je vernieuwen, en hoe vergaand?

• Platforms • Process • Change • Cloud computing • IT consumerization • Cost control • Globalization • Green IT • The new security • Sourcing • SaaS • Virtualization...

Uncertain times demand accurate strategies. You can let the climate dictate your course or you can seize the initiative. Gartner Symposium/ITxpo 2008 will show you where to cut back, when to invest and how to turn a difficult economic climate to your advantage. But only if you’re here 3-7 November 2008 Cannes, Palais des Festivals Register at: gartner.com/eu/symposiumfall

Onward.

users, bijvoorbeeld, moeten hun businessdomein beter beheersen. Heel wat businesslogica zit in het legacysysteem begraven. Die logica moet aan de oppervlakte worden gebracht, en de business users moeten zich gedragen als eigenaar daarvan. Bestaande berekeningen en processen mogen dus niet zomaar uit de legacy gekopieerd worden. De business user moet de inspanning doen om die logica te begrijpen en eventueel aan te passen. Van applicatie-experts wordt ook een duidelijke inspanning gevraagd. Zij moeten het bestaande systeem ten volle begrijpen en zich een volledig en accuraat beeld vormen van wat mogelijk is met de applicatie binnen de nieuwe architectuur. Essentieel is dat zij open staan voor nieuwe concepten en aanpakken. Het projectteam in zo’n project moet een grondige kennis ontwikkelen van modelleringtechnieken. De tijd van ad hoc aanpassingen, ondersteund door teamspecifieke methodologie, is voorbij. Ten slotte moeten de nodig programmeeren projectmanagementvaardigheden ontwikkeld worden om te kunnen omgaan met de schaal en verwevenheid van een groot ‘legacy renewal’-traject. Goede raad En nu moet er geïmplementeerd worden. Je hebt een goed zicht op het bestaande systeem. De strategie is bepaald en u heeft enkele substrategieën vastgelegd die je toelaten de doelarchitectuur te bereiken binnen de vooropgesteld business case. Bovendien heb je het juiste team daarvoor. Het zal onvermijdelijk spannend worden. We geven de medewerkers van dit initiatief alvast wat goede raad mee. De enterprise-architect. Blijf je er altijd van bewust dat je in een heterogeen landschap werkt. De architect heeft van nature een hang naar homogene, genormaliseerde architectuurmodellen. Drijf die normaliseringdrang niet tot het uiterste. Definieer duidelijke normaliserings-’must-haves’ versus -’niceto-haves’.

Anderzijds ben je als architect best een beetje opportunistisch. Bekijk elk project in de organisatie als een opportuniteit om de ondernemingsarchitectuur te verbeteren, gebaseerd op een duidelijke business case. Zorg er voor dat de intermediaire toestanden die opgeleverd worden door deelprojecten in een renewal-traject werkbaar zijn. Als het initiatief tijdelijk opgeschort of zelfs gestopt wordt, moet het systeem nog altijd beheersbaar blijven. De applicatiemanager. Bereid al tijdens het project een actief applicatielevenscyclusbeheer voor. Zo vermijd je toekomstige grootschalige renewaltrajecten. Investeer dus in applicatiedocumentatie tijdens het project en erna. En pas al meteen de organisatie aan: medewerkers moeten op een andere manier gaan werken, hebben een andere verantwoordelijkheid en moeten daarvoor de nodige training krijgen. De verantwoordelijken voor de projectoplevering. ‘Legacy renewal’ maakt in de meeste it-organisaties nu al een belangrijk deel uit van de activiteiten. Zorg ervoor dat de projectopleveringsorganisatie de nodige opleiding en opvolging krijgt om dit soort projecten aan te kunnen.

•


• Een legacyrenewalstrategie is een ‘trade-off’ van initiatieven, waarbij men rekening houdt met een duidelijke business case en op regelmatige basis echte businessvoordelen realiseert. • Zo’n strategie moet enkele valkuilen vermijden, zoals het dogmatisch nastreven van het ideale systeem, overdreven parameterisatie en het vergeten van de beperkingen van de organisatie en de mensen. • Zorg er vooral voor dat de tussentijdse toestanden van de ondernemingsarchitectuur beheersbaar en onderhoudbaar blijven. 31

deal

technologie Hulp op afstand De it-helpdesk van de gemeente Enschede zet LogMeIn Rescue-software in om gebruikers van pc’s en laptops die buiten het interne netwerk van de gemeente vallen beter te kunnen ondersteunen. Helpdeskmedewerkers kunnen door de software problemen direct vanachter hun pc aanpakken. In totaal beheert de gemeente 150 externe werkplekken. De instantie verwacht met een viertal licenties deze externe werkplekken zo efficiënt te kunnen beheren dat de jaarlijkse licentiekosten binnen een maand terugverdiend zijn. Ook haperende mobiele telefoons zijn met het systeem op afstand te ondersteunen.

Infosys koopt SAP-kennis De Indiase outsourcer Infosys Technologies heeft voor een bedrag van 510 miljoen euro de Britse specialist in SAP-implementaties Axon Group overgenomen. Het gaat om de grootste buitenlandse overname van een Indiaas it-bedrijf totnogtoe. De acquisitie past in de strategie van de Indiase outsourcingsindustrie zich op te werken in de waardeketen en meer voet aan de grond te krijgen op de Europese markt. Gartner verwacht dat Infosys, Tata Consultancy Services (TCS) en Wipro in 2011 deel uitmaken van de absolute top in it-diensten, naast IBM, Accenture en HP/EDS. Op dit moment lopen deze Indiase spelers in omzet nog een eind achter, maar hun inkomsten groeien tussen 30 en 40 procent per jaar.

Eurofiber doet mee Eurofiber brengt 8000 kilometer glasvezelnetwerk in bij het Breednet-initiatief, waardoor de dekking sterk uitgebreid wordt. Dit initiatief bundelt de vraag naar glasvezelaansluitingen in een groep gemeenten rondom Amsterdam, Almere en Lelystad. In april zeiden KPN en kabelexploitant Ziggo hun medewerking al toe. Breednet krijgt subsidie van het ‘Pieken in de Delta’-programma van het ministerie van Economische Zaken en van de betrokken provincies. Mail tips en weetjes over deals naar [email protected]

32

Gemeente Deventer digitaliseert documentstroom

Papier niet hier! Deventer is samen met Oss de eerste Nederlandse gemeente die toestemming heeft om ingekomen papieren post te vernietigen nadat deze is gedigitaliseerd. Een doorbraak in gemeenteland, maar voor Deventer een logisch gevolg van eerder ingezette ontwikkelingen. “Als we niet digitaliseren, zouden we uitkomen op zes strekkende kilometer archief.” Door Mirjam Hulsebos

G

emeenten zijn verplicht om documenten lang te bewaren. Hoe lang, dat hangt af van het type document, maar voor de meeste documenten geldt tien jaar. De ruimte die al die papieren archieven innemen is gigantisch, en ook gaat er veel tijd verloren met het opslaan van en zoeken naar papieren documenten. Reden genoeg om digitaal te gaan werken. Maar daar heeft een gemeente met wat meer regelgeving te maken dan een gemiddeld bedrijf, en bovendien met een cultuur waarin digitaal werken geen gemeengoed is. Op een drie jaar geleden georganiseerde Innovatiemarkt van de gemeente Deventer ging het plan “Deventer Doet, digitaal werkt” met de eer strijken. Het woord ‘Doet’ staat daarbij voor Digitaal Ordenen, Enkelvoudig en Transparant. Kort gezegd kwam het neer op een overgang naar digitaal werken. Henk Sligman, hoofd van de afdeling Documentmanagement: “Adel verplicht, dus we hebben het plan verder uitgewerkt en in samenhang gebracht met andere doelen van de gemeente. Zo zijn er plannen voor nieuwbouw. In het nieuwe pand willen we activiteitgerelateerd werken, ofwel: er komen veel flexplekken. Dat kan natuurlijk alleen als de informatiestromen volledig zijn gedigitaliseerd. Een ander doel is het optimaal digitaliseren van de publieke dienstverlening. Ons front office moet diensten sneller kunnen afhandelen. Daarnaast willen we de organisatie verder ontwikkelen en processen stroomlijnen, zodat intern geen tijd verloren gaat aan activiteiten die geen waarde toevoegen. Al die verschillende doelen hebben we in een integraal plan samengevoegd.” In juni 2006 keurde de raad het plan goed en konden Sligman en de zijnen aan de slag. Meridio, het ‘record management’-systeem van Autonomy, werd geïmplementeerd, zodat er een gebruiksvriendelijke basis lag waarmee medewerkers zelf eenvoudig hun documenten konden opslaan. Er werd een start gemaakt met de Wet Voorziening Gehandicapten (Wvg), tegenwoordig de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). Sligman: “We hebben medewerkers gevraagd wat ze van het systeem verlangden. Omdat ze geen idee hadden wat digitaal wernr 18 • 17 september 2008

ken kon inhouden, hadden ze ook geen idee hoe ze het proces wilden gaan inrichten. Daarbij hebben wij hen geholpen. Dat leverde vragen op als: “Wat moet onze archiefmedewerker nu gaan doen?” Voorheen was er iemand die enkel en alleen was belast met het archiveren en terugzoeken van informatie, een taak die nu gewoon bij de proceseigenaren kwam te liggen. Grappig was dat de workflow veranderde. Vroeger was er om kwart voor drie altijd stress, want de post moest voor drie uur klaarliggen. De afdeling verstuurde veel documenten naar het zorgkantoor en daar was vaak haast bij. Nu stuurt ze al die informatie digitaal via de mail en zit ze dus niet meer aan die deadline van drie uur vast. Daardoor kan ze ook de rest van het werk efficiënter indelen.” Kortere doorlooptijden Terwijl Sligman zich focuste op de Wvg, werkte de gemeente hard aan een forse reorganisatie, die op 2 januari 2007 zijn beslag kreeg. Per die datum kregen veel medewerkers andere taken en verantwoordelijkheden. Sligman: “Het heeft twee maanden geduurd voordat alle papieren poststromen op orde waren, maar de gedigitaliseerde Wvg-poststroom draaide op 2 januari op dezelfde manier als op 31 december. Dat was een goed signaal naar de rest van de organisatie.” De volgende baat volgde al snel, toen de afdeling naar een nieuwe locatie moest verhuizen. “In het oude kantoor stonden twee grote paternosterkasten voor documenten die je bij de hand moest hebben. Die namen nogal wat ruimte in en waren niet eenvoudig te verplaatsen. Omdat we echter alle Wvgdocumenten al hadden gedigitaliseerd, konden die kasten blijven waar ze waren”, blikt Sligman terug. Die ruimtebesparing is leuk, maar veel belangrijker is de procesversnelling die heeft plaatsgevonden door digitalisering. Op dit moment wordt alle post die binnenkomt gescand en als uniek document met een datum van ontvangst vastgelegd in Meridio. Waar tot 2006 aanvragen via internet of email nog werden uitgeprint om een papieren proces in te gaan, is het proces nu volledig

gedigitaliseerd. Sligman: “We hebben geen business case geschreven op de tijdwinst die we behalen, maar feit is dat het proces efficiënter is en de doorlooptijden zijn versneld.” Na het succes bij de Wvg zijn stap voor stap andere documenten gedigitaliseerd. Een proces waar alle afdelingen mee te maken hebben, is het goedkeuren van facturen. “Om medewerkers inzichtelijk te maken hoe dat proces in elkaar zit, heb ik het gevolgd met een fotocamera en alle stappen vastgelegd. Op deze manier kon ik ook aantonen dat als we het proces zouden digitaliseren, we een factuur binnen een uur betaalbaar zouden kunnen stellen, terwijl dat in de oude situatie meerdere dagen en soms zelfs weken duurde. Het probleem met fysieke facturen is dat vaak zoek raken. Ze blijven achter een papierclip haken, waaien van een bureau, noem maar op. Als een leverancier dan belt waar zijn geld blijft, zegt de proceseigenaar: kun je me de kopie sturen? Die gaat dan opnieuw het proces in, terwijl de leverancier na twee weken toch maar een herinnering of aanmaning stuurt. Al met al geeft dat ontzettend veel rompslomp en extra werk,” weet Sligman.

pje maakt van een onveilige situatie, zou je dat ook kunnen opslaan. Maar je zou ook een vergunningaanvraag telefonisch mogelijk kunnen maken als je het telefoongesprek opneemt en bewaart. Mogelijkheden te over. Hoe meer ervaring je krijgt met digitaliseren, hoe meer ideeën er ontstaan hoe we de dienstverlening aan de burger kunnen verbeteren. Zo ver zijn we nog lang niet, maar het zit wel in de brainstorm.” Of de ideeën de brainstorm overleven, is voor een belangrijk deel afhankelijk van de vraag of ze de kwaliteit van processen verbeteren. “Dat is ons primaire belang”, besluit Sligman. “Natuurlijk is het fijn als we kosten kunnen besparen, maar uiteindelijk gaat het om een snellere en gebruiksvriendelijker dienstverlening aan de burgers.”

•

‘Het proces is efficiënter en de doorlooptijden zijn versneld’ Dat digitaal werken voor veel gemeente-ambtenaren nog volledig onbekend terrein was, bleek wel toen de omgevingsvergunningen werden gedigitaliseerd. Dit is een nieuwe vergunning waarin onder meer de bouwvergunning en milieuvergunning zijn opgegaan. Sligman: “De medewerkers vroegen zich af hoe je zo’n grote tekening op een relatief klein scherm kunt bekijken. Natuurlijk kunnen ze nog altijd de papieren tekening raadplegen, maar we laten ze ook mogelijkheden zien als een ‘smartboard’ en ‘map table’. Dan zie je het enthousiasme groeien. Het voordeel is dat ze notities die ze daarop maken ook meteen digitaal kunnen opslaan. Bovendien kunnen ze de tekening meteen afstemmen met het bestemmingsplan. Ook hier wordt het proces dus efficiënter.” Papier vernietigen Ondertussen is het digitaliseren zo ver in alle geledingen van de gemeente doorgedrongen, dat Deventer toestemming heeft gevraagd aan de Provincie Overijssel om papieren documenten te vernietigen nadat ze digitaal zijn opgeslagen. Daarmee zijn gemeente Deventer en gemeente Oss de eersten in Nederland. In het project Back Scannen worden ook de bestaande papieren archieven gedigitaliseerd. Ondertussen filosofeert Sligman over nog verdere mogelijkheden. “Meridio is extensieloos, wat betekent dat je er allerhande documenten in kunt opslaan, ook geluids- of videofragmenten. Als een burger met zijn mobiele telefoon een foto of filmnr 18 • 17 september 2008

33

technologie

Ed Catmull geeft het recept van innovatie

Spelenderwijs creëren Eens in de zoveel tijd kom je het tegen: de knappe combinatie van 'story telling' en filosofie in een voordracht. Relevant, onmiskenbaar waar, en het gaat erin als koek. Ed Catmull van Pixar Animation Studios zette zo’n prestatie neer in zijn keynote op de Siggraph 2008. In een pleidooi voor creativiteit(management) schetste hij onder meer de basisprincipes, en de ingrediënten voor het behalen van concurrentievoordeel. Door Jaap Bloem

O

p de Siggraph – ditmaal in Los Angeles – lopen elk jaar zo’n dertigduizend mensen rond. Ze laven zich aan alles wat computers tot leven kunnen brengen. Van een wandeling door het oude Rome en virtueel opereren - zodanig dat het weefsel voelbaar is - tot games en films, en natuurlijk soft- en hardware. 'Als het leven zelf’: dat bracht Ed Catmull, ceo van Pixar en Walt Disney Animation Studios, schitterend onder woorden in zijn verhaal over het managen van creativiteit. Feitelijk, compleet en bij momenten op het saaie af hield hier een inspirerende autoriteit zijn verhaal over blijvend innoveren en topkwaliteit in een door software en computers gedomineerde filmstudiosetting. Jaar in jaar uit werken getalenteerde toppers daar aan zaken die beter dan het leven zelf moeten worden. De keynote zal wel op de conferentie-dvd staan, zo dacht ik na afloop. Maar helaas, de organisatie bleek niet tot registratie gerechtigd te zijn. Aan het eind van de week werd duidelijk dat Harvard Business Review de speech omgewerkt had tot het artikel ‘How Pixar fosters Collective Creativity’ (www.harvardbusiness.com/hbsp/hbr/index. jsp?ml_issueid=BR0809). Een concretere titel dan ‘Managing the creative environment’ uit het programmaboekje, maar niet beter, want de overdraagbaarheid van Catmulls inzichten komt in HBR niet echt uit de verf. Ankerpunt in de presentatie, maar misschien wat te filosofisch voor HBR in deze vorm, was de volgende redenering. Omdat ideeën in verhalen vorm krijgen en films maken synoniem is met het vertellen van verhalen, zijn het niet de ideeën die bijzonder zijn, maar de filmmakers. De gangbare opvatting, dat ideeën in de filmbusiness het

Ed Catmull: ‘Heb vertrouwen en ontmoet elkaar’.

34


belangrijkst zijn, is voor Catmull dus een tautologie. Uiteindelijk draait alles om de mensen die de ideeën produceren en uitwerken (Plato draait zich om in zijn graf). ‘Creative Commons’ Combineren we vervolgens de titel van de speech en het artikel tot ‘Managing collective creativity’ dan merken we hoe dicht dit aanligt tegen ‘Creative Commons’. Ik verdenk Catmull en HBR ervan CC bewust te hebben vermeden, vanwege de juridische lading en het polariserende effect dat er van uitgaat. Zeg ‘CC’, en iedereen heeft een uitgesproken mening, terwijl bijna niemand weet waar het echt over gaat. In woord en op schrift zijn er een paar dingen aan de hand met het (levens)verhaal van Ed Catmull. Hoe pakkend en laagdrempelig het ook is – de claim dat ‘Managing Creative Commons’ een noodzaak is om te blijven innoveren en topkwaliteit te garanderen, wordt niet gemaakt, terwijl die er volgens mij aan alle kanten afdruipt. Misschien vonden Catmull en HBR de Pixar/Disney-setting ook wel te beperkt en te zeer ‘circumstantial evidence’, maar de parallel met ‘The Toyota Way’ ( en.wikipedia.org/wiki/The_Toyota_Way), met de open-innovatie-opvatting van Henry Chesbrough en met het door open-source geïnspireerde werk van Eric von Hippel ligt erg voor de hand. Zeker in een door soft- en hardware gedomineerde animatiefilmsetting en in de ontwikkeling daarvan door de decennia heen, is Creative Commons simpelweg een gegeven, echter tevens een beladen term vanwege patenten en intellectueel eigendom. Problemen daarmee vermijd je door te spreken van ‘Collective Creativity’ en door het musketiersadagi-

um ‘Een voor allen, allen voor een’ te gebruiken. De ‘community’ in kwestie is nu eens klein en dan weer groot, net zoals in open-source/Creative Commons-verband. Daar is niets romantisch of religieus aan. OS/CC is gewoon een bewezen 'best practice' die uitstekend functioneert in geval van vernieuwing en ontwikkeling. Catmulls Collective Creativity-speech en –artikel zijn van hun ideologie ontdane versies van het Creative Commons-proces. Het verhaal is zo natuurlijk en vanzelfsprekend gepresenteerd, dat er niets op af te dingen valt. En dat maakt het tot een 'evergreen' uit de eenentwintigste eeuw. Animaties Filmische realiteit en computeranimaties bevinden zich in de voorhoede van innovatie. Op softwaregebied staan ‘als het leven zelf’ en ‘beter dan het leven zelf’ centraler dan ooit. Pixar en Catmull deden een belangrijke duit in het zakje met Toy Story, de eerste compleet computergeanimeerde bioscoopfilm, en met RenderMan, de 3D-animatiesoftware die net twintig jaar oud is geworden. In de industrie is de levensechte ervaring van het als virtuele wereld uitgevoerde V6R2009 de 'state of the art'. Version 6 Release 2009 is de nieuwe software-suite van Dassault Systèmes, waartoe onder meer Catia, Delmia, Enovia en Simulia behoren (www.3ds.com/my-catia-plm-express). Wat V6R2009 biedt, noemt Dassault PLM 2.0: een virtuele samenwerkingswereld voor productlevenscyclusmanagement. Plm dicht het gat tussen erp en cad/cam en V6R2009 is de eerste levensechte onestop-shop-oplossing, van ontwerp tot recycling, inclusief door gebruikers geleide innovatie, voor onder meer de vliegtuigen de auto-industrie (à propos ‘The Toyota Way’). Wat werd voorbereid met computeranimaties in de filmwereld, breidt zich nu uit naar de fysieke industrie en natuurlijk naar games als EVE Online, de vijfduizend sterrenstelsels die economen tegenwoordig bestuderen om ervan te leren voor de aardse samenleving. In alle gevallen gaat het om hard

economisch gewin, maar steeds bewust gepaard aan vermaak, en gegoten in de tot de verbeelding sprekende versmelting van ‘ITech’ en ‘ITainment’. Bedrijven als Pixar en Walt Disney Animation Studios, Dassault Systèmes en CCP Games (de makers van EVE Online) faciliteren een nieuwe economische orde van mensen die spelen met ideeën en verhalen. Al in 1935 voorzag de Nederlandse historicus Johan Huizinga deze ‘Homo ludens’ als derde evolutiestap na Homo sapiens en Homo faber (de makende mens). Drie basisprincipes Spelen bevordert de creativiteit en hoogstwaarschijnlijk is dat weer tautologisch. Als verdieping geeft het HBR-artikel een drietal basisprincipes, die, gegeven de aanwezigheid van excellente mensen, ten grondslag liggen aan adequaat creativiteitsmanagement: - geef de experts de vrije hand; - stimuleer in cultuur en processen om het werkin-ontwikkeling te delen; - laat iedereen in zijn waarde en verjaag de hokjesgeest. Helaas doet dit geen recht aan de volgende elf ingrediënten voor blijvend succes, voor concurrentievoordeel, voor samenwerken en voor 'embedded' ondernemerschap, die Catmull expliciet noemt. Waar het om gaat, is: vertrouwen, dagelijkse reviews, serieuze postmortems, excellente mensen, ultieme openheid, creativiteit, gemeenschapszin, vrijheid, streven naar topkwaliteit, elkaar zoveel mogelijk ontmoeten en last but not least dingen delen met de buitenwacht. Zonder over de volgorde te twisten of in te gaan op verbanden en prioriteitsscenario’s, vormen deze elf principes het fundament voor optimale Creative Commons in alle innoverende organisaties of teams. Het gaat daarbij niet om 'copyleft' of copyright, of iets daartussenin, maar om het innovatie en ontwikkeling stimulerende proces dat CC is.

•

Jaap Bloem is werkzaam bij het Vint-instituut van Sogeti nr 18 • 17 september 2008

Geanimeerde product livecyclemanagement gaat het gat dichten tussen erp en cad/cam.

35

satellietdiensten op de kaart Volgend jaar komen er mobiele diensten op de markt die via satelliet heel het europese grondgebied zullen bestrij ken. de europese unie roept bedrij ven op om in de komende weken voorstellen in te dienen. Mogelij ke voorbeelden zij n mobiele televisie of interactieve internetdiensten.

-&;&34"$5*&*5&9&$65*7& Maak kans op 2 VIP-kaarten inclusief volledige verzorging in de hospitality unit van AFAS ERP Software

I

n februari 2007 besliste de Europese Commissie om een aantal radiofrequenties rond 2 GHz te reserveren voor mobiele satellietdiensten. Dat zijn diensten die gericht zijn op mobiele apparaten zoals draagbare computers of de boordcomputers van vrachtwagens. Die diensten kunnen mogelijk concurreren met die van de gsmaanbieders, maar hebben als voordeel dat ze het hele Europese territorium kunnen beslaan. Volgens de Commissie is het voor leveranciers van satellietdiensten van groot belang dat ze via één procedure toegang

krijgen tot bandbreedte over heel Europa. Op die manier zouden ook bepaalde dunbevolkte gebieden toegang krijgen tot mobiele diensten. Op dit moment is een procedure gestart om de beschikbare bandbreedte te verdelen. Bedrijven hoeven daar geen geld voor te betalen, maar moeten wel met een sterk voorstel komen. Volgens een woordvoerder van Europees Commissaris voor telecommunicatie Viviane Reding, wordt geen licentievergoeding gevraagd van de kandidaten omdat het lanceren van satellietdiensten al bijzon-

19 uur zonder stroom Ga naar www.it-executive.nl/afas en geef antwoord op de volgende vragen: 1. Wie was dit jaar de winnaar van de heren enkelfinale Wimbledon? 2. Waar is Afas ERP Software in Nederland gevestigd? 3. Welke Nederlandse tennisser heeft als enige in het enkelspel een Grand Slam toernooi gewonnen?

Deelnemers dienen op www.it-executive.nl/afas het deelnameformulier volledig in te vullen. IT Executive stelt 5 x 2 kaarten per sessie beschikbaar, waarbij de winnaar dus een partner of vriend/vriendin mag meenemen. De prijzen zijn niet overdraagbaar, noch inwisselbaar voor geld. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd. In alle gevallen waarin deze deelnamevoorwaarden niet voorzien beslist IT Executive.

dell heeft in londen en san Fransisco de nieuwe latitude-laptopreeks voorgesteld. het bedrij f heeft goed naar het stroomverbruik gekeken. Met een extra batterij kan het apparaat 19 uur achter elkaar werken.

D

ell heeft zeven nieuwe Latitude-modellen gepresenteerd: twee gewone, twee sobere, twee ultramobiele en één verstevigde. Een verbetering die alle modellen delen is een lange batterijduur. Een laptop zou zonder laden tien uur meegaan en met een extra batterij zelfs 19 uur. "Niet dat de technologie in de laptops zo'n grote vooruitgang heeft geboekt. Elke component afzonderlijk verbruikt nog evenveel stroom. Maar we hebben wel - met onze eigen technologie - het gebruik van de onderdelen bij elkaar efficiënter gemaakt door ze beter op elkaar af te stemmen," zegt Eric Greffier, hoofd van Client Marketing voor de regio Emea bij Dell. De Latitude-laptops krijgen een 'All day battery mode', een stand waarin de laptop extra zuinig wordt. "Het scherm wordt gedimd en we schakelen ongebruikte hardware uit. Een ethernetkaart hoeft helemaal geen stroom te krijgen als er geen internetaansluiting via

der duur is. De precieze aard van de aangeboden diensten is vrij. Verwacht wordt dat er een aanbod komt voor mobiele televisie en voor mobiele interactieve diensten. Sommige diensten zullen gericht zijn op het grote publiek, maar er kunnen ook diensten zijn voor bedrijven of, bijvoorbeeld, een communicatiekanaal voor nooddiensten. Solaris Mobile, een joint venture tussen satellietbedrijven Astra en SES, zal naar verwachting met een mobiele tv-dienst voor onder meer telefoons en draagbare mediaspelers komen.

•

ethernet is," aldus Greffier. Dell werkt ook aan de beveiliging van de laptops. Het bedrijf heeft al even een dienst die checkt waar een verloren laptop is en die zo gegevens op een verloren laptop kan vernietigen. De nieuwe Latitudes krijgen ter beveiliging een vingerafdruklezer en twee smartcardlezers mee. De it-afdeling kan met de Controll Point-software een beveiligingsbeleid voor de laptop instellen. Ook kan het vastleggen welke netwerkverbindingen mogen worden gebruikt. Zo is op de laptops te kiezen tussen Wi-Fi, wimax, Bluetooth en 3G. Ook een gps-ontvanger is ingebouwd.

•

werken Zonder os

Dell is druk bezig met de ontwikkeling van Latitude On. Dat is een licht besturingssysteem met eigen hardware in een laptop. Het staat toe om op de computer te mailen en te surfen zonder hem te moeten opstarten. Voor het einde van 2008 is er een product, belooft de pc-bouwer. Latitude On maakt het mogelijk om een draagbare pc quasi-onmiddellijk aan te zetten en te beginnen met mailen, surfen en agendabeheer. Het systeem laat ook verbindingen toe met Microsoft Exchange. De Latitude-reeks die nu uitkomt, heeft een eerste versie van dit systeem aan boord, waarmee alleen de e-mail te lezen is. Dell hoopt met de Latitude On een batterijduur van meerdere dagen te realiseren. nr 18 • 17 september 2008

37

Gartner Holland House. Het enige officiële netwerk event tijdens ITxpo Cannes.

terug bij af in de zakelij ke telecommarkt dreigt de concurrentie te marginaliseren als het nieuwe glasvezelnetwerk van kpn niet verplicht opengesteld wordt voor concurrenten, vindt arthur van der ende van bbned. de toezichthouder op de telecommarkt opta moet zich hier sterk voor maken. Zo’n ingreep is goed voor het prij sniveau en de innovatie.

Hollandais

Cannes 5 november 2008 20.00 - 23.00 uur Locatie: Rado Plage Beach Club

Donderdag 18 September sap crM seminar Kasteel Maurick in Vught www.uphantis.com

Vrijdag 19 september domeinnamen, merken en octrooien Seminar, Kamer van Koophandel, Rotterdam www.kvk.nl

(schuin tegenover Hotel Martinez)

I

n het debat over marktwerking in de publieke sector wordt de liberalisering van de telecommarkt steevast opgevoerd als een succesverhaal. In de consumentenmarkt is deze bewering deels terecht. Door concurrenten van KPN bij de komst van adsl toegang te geven tot wijkcentrales zijn de tarieven van breedbandinternet fors gedaald. Het relatieve succes op de consumentenmarkt – KPN is nog altijd de dominante aanbieder voor zowel mobiele- en vaste telefonie en ook internettoegang, mede dankzij een groot aantal acquisities – verbloemt dat de zakelijke markt achterblijft. Opta heeft in juli nog geconstateerd dat de markt voor zakelijk internet en telefoniediensten een gebrekkige dynamiek kent. De dominante positie van KPN in het zakelijke segment resulteert in hogere tarieven dan nodig. Keuzevrijheid kan hier verandering in brengen.

Het Gartner Holland House tijdens Gartner Symposium/ITxpo Cannes is gratis toegankelijk voor Nederlandse delegates en VIP-card houders.

Organisatie en productie: IT Executive Voor meer informatie over Le Marché Hollandais, bel Rob de Kleijnen: 06-53403470 Voor meer informatie over het symposium: www.gartner.com/eu/symposiumfall

Donderdag 18 September Joomla conferentie CODA Museum, Apeldoorn www.eduvision.nl/joomlaconferentie

Donderdag 18 September information mash-ups: een perfect huwelij k tussen data en content Hartman Event 2008, Jaarbeurs Utrecht www.hartman-communicatie.nl

Gartner Holland House is een initiatief van:

ForuM

Powered by:

Goed gereguleerde toegang tot het All IP glasvezelnetwerk van KPN is onontbeerlijk om een dreigend monopolie te voorkomen. Het leek er lange tijd op dat KPN eerst glasvezel zou gaan graven naar de straatkast om vandaar de eindgebruiker te gaan ontsluiten met vdsl de opvolger van adsl - over het bestaande kopernetwerk. Pas in een latere fase zou het volledige koperen aansluitnetwerk tot aan de eindgebruiker worden vervangen door glasvezel. Inmiddels is duidelijk dat KPN heeft gekozen voor een hybride uitrol waarbij zowel gebruik wordt gemaakt van vdsl (Fiber-to-the-Curb) als glasvezel (Fiber-to-the-Home en Fiber-to-the-Office). BBned is in de afgelopen jaren pionier geweest in het aanleggen van glasvezelnetwerken naar eindgebruikers. Zo zijn er bijvoorbeeld glazen aansluitnetwerken gerealiseerd in Amsterdam en in het volledige havengebied in Rotterdam. De verglazing van aansluitnetwerken is ech-

Vrijdag 19 September introductie van gpl v3 in nederland Congres, Universiteit van Tilburg www.uvt.nl ter een uitzonderlijk kapitaalintensieve activiteit. De verwachting is daarom dat KPN zich op korte termijn zal opwerpen tot de dominante speler op de glasvezelmarkt. KPN heeft immers de financiële middelen om dergelijke investeringen te kunnen doen. Het aanzienlijke belang dat KPN zal nemen in Reggefiber, onderstreept nog eens de ambities die dit concern heeft op deze markt en toont helaas eveneens aan dat de concurrentie in deze opkomende markt al aan het afnemen is. Er is een groot verschil met toegang tot de koperen netwerken, waardoor gereguleerde toegang tot de fysieke glasvezelinfrastructuur onvoldoende is. Een glasvezelaanbieder moet veel dichter bij de eindgebruiker aansluiten. Dit heeft tot gevolg dat deze aanbieder veel minder eindgebruikers vanaf een aansluitpunt kan bedienen. Dit maakt de businesscase van KPN's concurrenten in een glasvezel- en vdsl-netwerk relatief lastig. Het aanbieden van diensten aan de zakelijke markt, waarbij er een aansluitpunt op de fysieke glasvezelinfrastructuur van KPN-Reggefiber wordt gecreëerd, zal maar in een beperkt gebied in Nederland rendabel zijn. Om de concurrentie op de zakelijke markt overeind te houden, is daarom regulering van toegang tot de Ethernetnetwerken van KPN belangrijker dan ooit tevoren. BBned is momenteel de enige aanbieder die de concurrentie met KPN-Reggefiber op glasvezel en vdsl aangaat. De toegang tot de glasvezel aansluitnetwerken van KPN wordt ons momenteel echter ontzegd. Net als bij het begin van de liberalisering op telecommarkt eind jaren negentig is onze blik nu gericht op de regulerende instanties. Zij moeten opnieuw kiezen voor open toegang om het prijsniveau de komende jaren concurrerend te houden en innovatie te waarborgen.

•

Reageren? Stuur een e-mail naar [email protected] nr 18 • 17 september 2008

Dinsdag 23 September de projectsaboteur (over het voorkomen van succes) Workshops, Ĳkantine Amsterdam www.mediaplaza.nl Dinsdag 23 September gs1 nederland congres 2008 De Fabrique, Maarssen www.gs1congres.nl Woensdag 24 September bpM2008 - eff ectief business proces Management implementeren Congres, Hotel 't Speulderbos Garderen www.bpm-congres.nl/programma Donderdag 25 September customer centric: customer care Management Congres, De Kuip Rotterdam ccm.heliview.nl Donderdag 25 September typo3 seminar CODA, Apeldoorn www.eduvision.be/typo3seminar Donderdag 25 September idc security conference 2008 Conferentie, Amsterdam www.idc.com

Kijk voor een compleet agenda-overzicht op www.ictevenementen.nl

39

agenda

Bouw aan uw netwerk op Le Marché Hollandais

Wil je reageren op een artikel of heb je een mening die er toe doet? Stuur een e-mail naar [email protected]

Oost west thuis best

S

Lief dagboek

M

anagers zouden eens moeten opschrijven wat ze zoal doen op een dag. Dat advies komt van Charles Handy, topmanager bij Shell. Zonder terugkijken op genomen besluiten en de argumenten van weleer, is leren van het verleden niet mogelijk, meent hij. Maar om te leren van het verleden, moet je het wel in een boekje of op je laptop hebben opgeschreven. De Shell-man

denkt dat alleen al het opschrijven van alle mogelijke beslissingen leerzaam is voor managers. Zo word je alert op veronderstellingen en vooroordelen, stelt hij. Het bijhouden van een managementdagboek is niet alleen nuttig voor hen zelf, maar ook voor hun medewerkers. Zij hebben immers een grote verantwoordelijkheid voor de mensen in hun werkomgeving.

•

Bachelor in de ban

B

achelors moet je niet serieus nemen. Dat valt op te maken uit de reactie van de Sociaal Economische Raad. Het is geen afgeronde opleiding. Universitair studenten die na drie jaar kiezen voor een wo-bachelor, zijn niet aantrekkelijk voor werkgevers. Dat stelt de Sociaal-Economische Raad (SER). Acht van de tien academische bachelors stromen na hun studie meteen door naar een mastersopleiding. De rest wacht nog even met een vervolgstudie en zoekt een baan. Maar baanzoekers met zo’n achtergrond zijn vlees noch vis, vinden ook werkgevers. “'Wij zien de WObachelor als een halffabrikaat”, aldus de reactie van VNO-NCW in het Financieele Dagblad.

•

Dim personeelsverloop Met dezelfde arbeidsvoorwaarden kunnen werkgevers het personeelsverloop dimmen.. Probleempje: ze weten niet hoe dat moet.

B

ijna de helft van de werkgevers is onhandig met arbeidsvoorwaarden. Hoewel je met arbeidsvoorwaarden als bonussen, vakantie, pensioen en opleidingen je personeel goed kunt drillen, weten de meeste werkgevers niet hoe dat moet. Dat zeggen de bazen zelf tenminste, zo blijkt uit een onderzoek van het hr-bureau Towers Perrin. Eenderde van de werkgevers is niet te spre-

tel een werknemer voor de keuze: een nieuw huis of een nieuwe baas. De meesten kiezen voor een nieuwe baas. Dat blijkt uit onderzoek van de Vereniging Eigen Huis (VEH), in samenwerking met het onderzoeksinstituut OTB van de TU-Delft en Intomart Gfk. De meeste werknemers die mee deden aan het onderzoek balen van de lange reistijden van en naar het werk. Maar dichterbij gaan wonen willen ze niet. Ze geven de voorkeur aan een baan dichter bij huis. Op die manier neemt het jobhoppen alleen maar toe en wordt het voor werkgevers nog moeilijker om personeel in dienst te houden, zo bedachten de ministers. Daarom circuleert er een plan bij het ministerie van Vrom om mensen die verhuizen om dichter bij hun werk te wonen een vergoeding te geven van 25.000 euro. De werkgever kan die belastingvrij uitkeren. Zo’n vergoeding is er nu ook, maar die is niet hoger dan 5445 euro. Uit het onderzoek van de VEH blijkt dat bijna de helft van de werknemers te porren is voor dit idee. 12 procent is tegen.

•

IT-manager trakteert zich

E

en ruime meerderheid van de it-managers (61 procent) heeft volgens een onderzoek van IT Job Board moeite om het personeel te behouden. Het aantrekken van nieuwe medewerkers gaat ze ook niet goed af. Zichzelf belonen lukt beter. Ruim de helft van de ondervraagde IT-managers heeft zichzelf de afgelopen jaren getrakteerd op een beter salaris en betere secundaire arbeidsvoorwaarden. Ze deden er maar liefst 5 procent bovenop bij

zichzelf, met uitschieters naar 20 procent. “De tijden waarin hoge salarissen en een auto van de zaak it’ers lijmden, ligt al ver achter ons”, zegt Alex Farell, directeur van IT Job Board. “Tegenwoordig is de materiële kant niet meer doorslaggevend. Medewerkers willen persoonlijke beloningen in de vorm van opleidingen, coaching, de mogelijkheid tot telewerken en een extra bijdrage voor kinderopvang.”

•

Langer werken

D

e najaarsmode in het personeelsbeleid is die van langer werken. In 72 van de 340 cao's die dit seizoen zijn afgesloten, zijn afspraken gemaakt over langer werken. In veel daarvan is het aantal atv-dagen teruggedraaid. De werkweek daarbij is opgerekt. Ook extra vakantiedagen, bijvoorbeeld voor ouderen, zijn aangepakt. Het gaat om afspraken die gelden voor anderhalf miljoen werknemers. Dit constateert de werkgeversvereniging Awvn op basis van een onderzoek. De langere werkweek zou het gevolg zijn van de krappe arbeidsmarkt, oplopende inflatie, afvlakkende groei van de arbeidsproductiviteit en soms forse loonstijgingen.

•

ken over de manier waarop arbeidsvoorwaarden de bedrijfsstrategie ondersteunen. Arbeidsvoorwaarden kun je bijvoorbeeld inzetten om medewerkers te binden aan je organisatie en hen harder te laten werken. Dat lukt alleen als er samenhang is tussen de arbeidsvoorwaarden. Die moet je als werkgever aanbieden in de juiste verhouding. Die ontbreekt in driekwart van de

door Towers Perrin onderzochte bedrijven. Daarnaast zijn er nogal wat werkgevers die voorrang geven aan de verkeerde arbeidsvoorwaarden. Zo denken veel werkgevers medewerkers te behouden door hen meer basissalaris te bieden. Maar uit ander onderzoek van Towers Perrin is gebleken dat vooral carrièremogelijkheden de medewerkers honkvast maakt.


•

41

“Ik wens iedereen het virus toe!”

Banencarrousel T. Venkatachalam Iyer is benoemd tot outsourcing consultant/product manager bĳ het it-bureau Valori. Hĳ heeft ervaring in verschillende offshore en commerciële functies in binnen- en buitenland bĳ onder meer General Electric en ABN Amro in de VS, Groot-Brittannië en Nederland.

ronald peeters senior accountmanager security d r a g e r va n h e t Q i - v i r u s s i n d s 2 0 0 6

Niet ontslaan loont Personeel ontslaan in zware tĳden is logisch, maar nodeloos kostbaar. Alternatieven zoals werktĳdverkorting, verlof en flexwerken bieden meer soelaas

P

www.qi-virus.nl

accountManager(s) datacoM, storage, networkIng en network securIty “Solliciteren bij Qi ict betekent

Qi ict is een ict-dienstverlener en is

vanzelfsprekend vinden dat er morgen

gegarandeerd het krijgen van het

specialist op het gebied van networking,

wéér meer mogelijk is dan vandaag.

Qi-virus. Het Qi-virus is het virus

security, storage en datacom. vanaf

en daarvoor is Qi ict op zoek naar nieuwe

dat heerst onder de medewerkers van

het delftechpark in delft werkt Qi ict voor

medewerkers. ga voor meer info naar

Qi ict. Mijn symptomen van het Qi-virus

opdrachtgevers zoals heineken, rtl,

www.qi-virus.nl of bel 015 888 04 44.

zijn vooral ambitie en zelfverzekerdheid.

vodafone, Q8 en shell. vanuit één visie:

Qi ict is een open en informeel bedrijf

living uptime. dit is de visie van een

waarin je snel verder kunt groeien.

bedrijf dat zelf nooit stilstaat. en dat

Een unieke werkgever met unieke

met de inzet van mensen en middelen

arbeidsvoorwaarden.”

een wereld creëert waarin we het

ersoneel lozen in zwaar weer is nog erger dan de mensen binnenboord te houden terwijl ze duimen zitten te draaien. Dat blijkt uit onderzoek van PricewaterhouseCoopers. Bedrijven die flexibel zijn in het managen van hun mensen, zijn veel beter in staat om de ruwe omstandigheden op de markt het hoofd te bieden. Daardoor halen zij concurrentievoordeel ten opzichte van bedrijven die wel met het hakmes zwaaien. Mogelijke alternatieven voor ontslag zijn het instellen van flexibele werktijden, duobanen of parttime mogelijkheden. Ook het uitdelen van 'sabbaticals' is een mooie manier om tijdelijk overtollig personeel bezig te houden. Daarnaast is het versoberen van arbeidsvoorwaarden een optie. Zodra de bedrijvigheid weer aantrekt, zijn de medewerkers direct weer beschikbaar. Kansen in de markt liggen voor het grijpen, aangezien veel concurrenten lege werkvloeren hebben, en daardoor niet onmiddellijk kunnen reageren. Hoge kosten om personeelsbestanden te reparen, blijven uit. “Snijden in het personeelsbestand kan een logische reactie lijken in moeilijke tijden, maar bedrijven moeten niet vergeten dat dit uiteindelijk een duur grapje kan blijken: zowel in het uitbetalen van ontslagpremies als in het later weer moeten binnenhalen van nieuwe werknemers,” stelt Debra De'Ath van PwC. “Bedrijven kunnen beter creatieve manieren verzinnen hoe ze hun medewerkers kunnen belonen en inzetten.”

•

Malafide uitzendbureaus

A

ls uitzend-it’er hun loon niet netjes ontvangen van hun uitzendbureaus, mogen ze dat gaan ophalen bij de bedrijven die hen inhuren. Het Burgerlijk Wetboek wordt aangepast om dit mogelijk te maken. De overheid probeert op die manier malafide uitzendbureaus de nek om te draaien. De regel geldt dan ook alleen voor werkgevers die gebruikmaken van niet-gecertificeerde uitzendbureaus.

•

Edward van de Pas is sales manager geworden van het it-bedrĳf Xebia Global Services. Hĳ richt zich op de verkoop van offshoring-projecten in India in opdracht van Europese en Amerikaanse bedrĳven. Eerder werkte hĳ voor Sogeti. Ben Verwaayen is aangesteld als ceo van AlcatelLucent. Hĳ genoot vooral bekendheid als de ceo van het Britse telecombedrĳf BT.

Dirk Vermaerke is de nieuwe marketing manager voor de Benelux van Trend Micro, leverancier van beveiligingsoplossingen. Voor zĳn overstap naar Trend Micro werkte Vermaerke vier jaar bĳ beveiligingsexpert Symantec als enterprise marketing manager Benelux.

Onbekend is hĳ niet bĳ zĳn nieuwe werkgever. Hĳ was in de jaren negentig directeur van Lucent Technologies in de Verenigde Staten.

Matti Viljo is door Unisys benoemd tot vice president en general manager van de regio Continental Europe van het bedrĳf. Sales, services en klanttevredenheid in alle bedrĳfsactiviteiten vallen onder zĳn verantwoordelĳkheid. Hĳ is overgekomen van het it-bedrĳf TietoEnator, waar hĳ tweede man was van de afdeling Banking and Insurance.

Ronald de Bakker is bĳ softwareontwikkelaar Mavim benoemd tot commercieel directeur. Hĳ werkte tot 2006 bĳ Xerox Nederland, waarna hĳ een aantal jaren als interimmer de kost verdiende.

LG Electronics benoemt Bjørn BergAndersen tot coo voor de Benelux. Hĳ is verantwoordelĳk voor salesen marketing, en gaat de merkwaarden van LG in de regio versterken. Hĳ komt over van Reckitt Benckiser, producent van huishoudelĳke artikelen en persoonlĳke producten. nr 18 • 17 september 2008

Arjan Aelmans is de nieuwe systems engineer manager voor Nederland, België en Luxemburg van Check Point Software Technologies. Hĳ volgt Peter Sandkuĳl op, die begin van dit jaar binnen het bedrĳf is gepromoveerd. Hĳ is overgekomen van Cisco, waar hĳ system engineer was.

Oproep: Heb je ook een nieuwe functie. Mail je naam en contactgegevens en de overstap naar [email protected].

43

IT-managers gezocht: De redactie van IT Executive zoekt it-managers die in aanmerking willen komen voor een portret. Stuur een e-mail naar [email protected].

MENS & WERK

DE IT-MANAGER VAN RĲKSUNIVERSITEIT

Naam: Douwe Fokkinga Leeftijd: 55 Werkzaam bij Rijksuniversiteit Groningen sinds: 1986 Vooropleiding: Universitair Wiskunde, HBO Elektronica, Omvang afdeling: 10 Favoriete IT-gadget: Blackberry

ratjetoe aan it-diensten die allemaal hun eigen accounts bijhielden. Dat was een groot project, waarbij veel verschillende structuren in de organisatie samen moesten werken.”

Portret van een IT-manager (32) Menig it-manager moet als een ware jongleur meerdere ballen in de lucht houden. De directie wil waar voor zĳn geld, gebruikers betere ondersteuning en it-medewerkers minder stress. Hoe mensen hun balans vinden tussen deze belangen ziet u terug in een aantal portretten van it-managers. Door Henk Vlaming, beeld Omke Oudeman Je werkt al heel lang bij de universiteit. Hoe zag IT eruit in 1986? “Er was toen een universitair rekencentrum, waar minicomputers en mainframes de dienst uitmaakten, zoals IBM mainframes voor administratief werk, een Cyber van Controldata en meerdere DEC mainframes. Daarnaast hadden we mini’s voor allerlei werk. Minicomputers bestaan eigenlijk niet meer nu.” Wat werd je rol daar? “Mijn toenmalige leidinggevende had mij gevraagd om de opkomst van pc’s en pc-netwerken in goede banen te leiden. In 44

1986 waren er op de hele universiteit nog maar een honderd pc’s. Nu hebben we tienduizend werkplekken die met pc’s zijn uitgerust, die zijn in gebruik door zo’n vijfduizend medewerkers en 24.000 studenten. Ik heb vanaf het begin veel it-projecten gedaan rond ontwikkeling van netwerken, pc-diensten en internetdiensten.” Hoe ben je aan de top gekomen? “De eerste tien jaar hield ik mij vooral bezig met het opzetten en het runnen van projecten. Dat vraagt om een goed organisatorisch inzicht, want een uninr 18 • 17 september 2008

versiteit is een democratische omgeving zonder sterke hiërarchie. Consensus is daarom belangrijk, waarbij je er goed op moet letten dat iedereen met de neuzen dezelfde kant opgaat. Steeds meer ben ik mij voor organisatie en management gaan interesseren. Ik geef nu leiding aan de projectleiders, en de projectleiders runnen projecten met een paar tot soms tientallen it-ers en andere specialisten.” Wat heb je als IT-manager bereikt in al die jaren? “We hebben vrij veel standaardisatie kunnen bewerkstelligen. De laatste jaren hebben we belangrijke resultaten geboekt met identity management. Er zijn bij de universiteit zo’n veertigduizend accounts en die gebruiken met hun centraal uitgegeven account tientallen diensten. Dat was voorheen een

Wat is daar zo knap aan? “In de jaren negentig werd de hele IT decentraal georganiseerd. Gebruikers kregen service in de buurt van hun werk. Rond de eeuwwisseling zorgden technologische ontwikkelingen voor centralisatie. Netwerken werden sneller en flexibeler. Het maakte niet meer uit waar je zat, alles wat toch goed bereikbaar. Servers werden krachtiger en konden tienduizenden gebruikers aan in plaats van een paar honderd. Tenslotte kwamen er in de IT steeds meer specialismen die moeilijk te decentraliseren waren. Het werd doeltreffender om de hele IT centraal in te richten. Daardoor werd de it-organisatie omgebogen van een technische naar een procesmatige inrichting. Dat betekende een enorme omslag die hier ook is gemaakt.” Welke uitdagingen liggen er nog in het verschiet? “Ik denk dat de toekomst van de IT consolidatie is. Technische ontwikkelingen voltrekken zich langzamer. Meer snelheid ontstaat door parallelle constructies, maar niet meer door snellere processoren. Ook met de uitbreiding van geheugen en storage gaat het minder snel. Hierdoor zie je ook vertraging in de softwareontwikkeling. Neem Vista van Microsoft, veel gebruikers hebben liever XP omdat die minder zwaar is in verhouding tot de hardware.”

COLUMN Wat valt er dan nog te beleven in de IT? “Als je houdt van hele snelle ontwikkeling, dan wordt het wel wat saaier. De echte revolutie is geweest, die kun je ook niet eindeloos volhouden. Over vijf tot tien jaar zijn we uitgeautomatiseerd, dan is alles een commodity.” Wat nu? “Als je slim bent en lol in werk hebt, pas je je werk aan. Ooit ben ik met twee vrienden begonnen met de oprichting van de NGN, de Netwerk Gebruikersgroep Nederland. In de twintig jaar dat die bestaat heb ik de leden zien veranderen van technische beheerders naar ondernemers en managers. De technische insteek wordt steeds kleiner. Ik zie de parallel met de elektronica. Daar kon je in de jaren tachtig een goede boterham in verdienen. Maar met de miniaturisering, de chips en de halfgeleiders is deze sector verdwenen. En er zijn interessante ontwikkelingen tussen computertechnologie en biologie. Misschien krijgt de IT een vervolg in deze richting.” Wat valt er nog te doen voor een IT-manager? “In de universiteit gaat het erom dat we concurreren op mondiale basis, dus dat wij onze studenten en onderzoekers goede voorzieningen bieden. Wij willen goede en aanvullende itdiensten bieden die iets extra’s bewerkstelligen voor onderwijs en onderzoek. In vergelijking met buitenlandse universiteiten blijkt bijvoorbeeld dat ons systeem voor identity management al verder is dan wat Californische universiteiten doen op dit gebied.” Is er nog een leven buiten de IT? “Naast m’n werk in IT ben ik ook lid van de universiteitsraad en daar voorzitter van de personeelsfractie. Ik doe dat met veel plezier en passie maar het vult mijn tijd ook aardig. De dagen vliegen voorbij.”

•

RENÉ DIEKSTRA

A-type? Een willekeurige ochtend. Terwĳl u zich nog half aankleedt, eet u uw ontbĳt, leest de krant, luistert naar het RTL-nieuws, en schreeuwt tussendoor af en toe een antwoord of een opdracht naar een huisgenoot. Ondertussen werpt u regelmatig een blik op de keukenklok en alsof u nog niet genoeg doet, ruimt u vervolgens al doorlezend, doorkauwend, doordrinkend met één hand de ontbĳtboel af. Bĳna een eeuw geleden, in 1911, beschreef de psychiater Karl Abraham als eerste een ‘stoornis’ die hĳ hypomanie noemde. De voornaamste symptomen van deze stoornis waren: overmatige activiteit, rusteloosheid, ongeduld, de neiging steeds meer dingen tegelĳk te doen en steeds meer te willen doen in steeds minder tĳd. Hĳ eindigde zĳn beschrĳving van patiënten met die stoornis als volgt: ‘Hun gedrevenheid brengt hen ook tot grote fysieke inspanningen. Vaak, niet zelden dagelĳks, kunnen ze kilometers en kilometers hardlopen, soms met het doel om ergens te komen, maar meestal alleen maar om te bewegen.’ ALLEMAAL HYPOMANEN? Als Abraham vandaag de dag een kĳkje zo kunnen komen nemen, dan zou hĳ zĳn ogen niet geloven. Waar voor hem de hypomanen maar een kleine minderheidsgroep vormden, zou hĳ nu een wereld aantreffen bevolkt met zich voortdurend afjakkerende, voortjoggende volksstammen, die allemaal zonder mankeren kwalificeren voor de diagnose ‘hypomanie’. Hĳ zou zien dat de hedendaagse mens een ‘doener’ is geworden. Een aanbidder van de God die zich ‘activiteit, energie, beweging, dynamiek’ noemt. Denk maar aan de typische wĳze van begroeten van de hypomane mens: “Hoe gaat het? Druk zeker? Alsof 'druk' een onbetwistbaar fact of life is. Abraham zou ook constateren dat de rituelen en gebruiken die nog in zĳn tĳd en vele generaties daarvoor bedoeld waren om in elk geval af en toe rust te nemen, goeddeels zĳn verdwenen. Zoals zondagsrust. Op veel plaatsen is het nog nooit zo druk geweest als nu op zondag. Veel mensen zĳn op zondag, zelfs als ze het hun rust- of ontspanningstĳd noemen, bĳna even actief als in ‘werktĳd’. Inkopen doen, vooral in supermarkten, emailen, internetten, joggen, fitnessen, huisreparaties, het zĳn voor velen vrĳwel zondagse gewoontes geworden. Het zondags-, sabbats- of zevende dagsritueel is altĳd bedoeld geweest de mens er toe te brengen op bepaalde dagen passief te zĳn, even niet te handelen maar te reflecteren. Maar de moderne mens heeft denken vervangen door doen, reflecteren door ageren. Wat mensen zichzelf daarmee aandoen, kunnen we goed zien door te kĳken naar die mensen die in het opzicht van rusteloosheid en overactiviteit met kop en schouders boven de rest uitsteken, de hyper-hypomanen in dit hypomane tĳdperk. Zulke mensen worden in de persoonlĳkheidspsychologie aangeduid als A-typen en ze hebben de volgende kenmerken: a) de neiging voortdurend meerdere dingen tegelĳk te doen (bv. eetlezen); b) snel, en niet zelden explosief praten, altĳd snel bewegen, lopen, fietsen, eten; c) de neiging steeds meer te doen in steeds minder tĳd; d) de neiging zich snel schuldig te voelen bĳ niets doen; e) hoge mate van ongeduld; f) snelle irritatie bĳ frustratie, vooral bĳ (moeten) wachten en; g) mede als gevolg van e en f, een neiging tot vĳandigheid en cynisme. FILOSOFISCH GELEUTER Mensen met deze eigenschappen, vooral de laatste drie genoemde, hebben een verhoogde kans op hartziekten, Maar wat ze zeker hebben is een hoge kans om, zo halverwege hun leven, doorgaans tussen hun 35e en 55e, in een depressie of vitale uitputting te duiken. Die depressie begint meestal met lichamelĳke moeheid, maar de psychologische achtergrond is vooral de steeds sterker wordende vraag naar de zin van al hun uitsloven. Zoals één van mĳn patiënten het na zĳn eerste ernstige hartprobleem uitdrukte: “De vraag wat ik hier eigenlĳk doe, wat de zin van mĳn leven, van het leven is, heb ik me nooit willen stellen. Voor mĳn gevoel was dat filosofisch geleuter waar je niks voor kocht. Wat je deed, wat je presteerde, wat je verdiende, daar kwam het op aan, dat bepaalde je waarde, Maar als ik me nu de vraag stel of ik een waardevoller mens geworden ben door al mĳn gesloof, door wat ik bĳ elkaar heb verdiend, dan is het eerlĳke antwoord dat ik dat niet geloof. Eerder het tegendeel”. Diekstra is psycholoog en oa hoogleraar psychologie aan de Roosevelt Academy Middelburg


45

ESCAPE

COLOFON IT Executive is een uitgave Adformatie Groep, onderdeel van Kluwer

IT Executive minikwis 1. Een tweemotorig vliegtuig verloor in de lucht plots alle elektrische apparatuur. Via welk kanaal kon de controletoren van Cork de piloot binnenpraten voor de landing? a) Sms b) Wifi c) Morsecode d) Gebarentaal

3. Welke beroemdheid duikt het vaakst op in titels van spam-mails? a) Barack Obama b) Daisy Van Cauwenbergh c) Angelina Jolie d) Paris Hilton 4. Op welk modieus it-begrip claimt Dell een handelsmerk? a) Green IT b) Cloud computing c) Social network d) Web 2.0

2. Tenminste acht iPhone-gebruikers kochten op iTunes voor 1.000 dollar een softwareprogramma met de naam 'I am rich'. Wat doet de software? a) De rente op je spaarboekje berekenen b) Beleggen op de beurs c) Een prentje van een diamant laten zien d) Helemaal niks

Antwoorden: 1-a, 2-c, 3-c, 4-b

Facebook: the movie Straks kun je in de bioscoop zien hoe een Harvardnerd een multimiljonair werd. Aaron Sorkin, de bedenker van de populaire politieke dramaserie West Wing en de kaskraker Charlie Wilson's War heeft net een akkoord met Sony bereikt voor een film over Facebook-oprichter Mark Zuckerberg en het ontstaan van het sociale netwerk. Erg veel kaas heeft de filmmaker nog niet van dit medium gegeten want het nieuws kwam naar buiten toen Sorkin op zijn eigen Facebook-pagina schreef dat hij voor zijn script op zoek was naar tips van gebruikers en fans van Facebook. Sorkin gaf toe dat zijn rechterhand Ian Reichbach zijn profiel monitort, omdat zijn oma nog handiger was met internet dan hij. En zij is al 33 jaar dood.

•

abonnementen IT Executive wordt blijvend gratis toegezonden aan personen die vallen binnen de doelgroep. Aanmelden, wijzigen en afmelden kan op www.it-executive.nl redactie Fred van der Molen hoofdredacteur e [email protected] Sytse van der Schaaf adj.hoofdredacteur e [email protected] medewerkers Ben Kuiken, Charles Groenhuijsen, Dominique Deckmyn, Ed Kerkman, Fred Teunissen, George Ataya, Henk Vlaming, Marco van der Hoeven, Marguerite Irrgang, Maurice Blessing, Mirjam Hulsebos, Onno Breedveld, Patrick van Eecke, Peter van Schelven, René Diekstra, René Frederick, Ron Tolido, Ron Onrust, Ruben Acohen, Stijn Muys en Yvonne Halink fotografie Nico Boink, Cor Mooij redactieadres Postbus 75462 1070 AL Amsterdam tel 020-5733665 e [email protected] advertentie-exploitatie Rob de Kleijnen salesmanager t 06-53403470 e [email protected] Erik van Heest sr. accountmanager t 06-13221012 e [email protected] Postbus 75462 1070 AL Amsterdam e [email protected] f 020-5733603 e [email protected] (advertentiemateriaal) uitgever Rogier Mulder e [email protected] marketing Ceesjan de Vos e [email protected] Mieke Stikkelorum e [email protected] vormgeving colorscan amsterdam-voorhout drukwerk Senefelder Misset Auteursrecht voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaard-publicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd. Op al onze aanbiedingen en overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene Voorwaarden van Kluwer BV, gedeponeerd ter griffie van de Rechtbank te Amsterdam op 6 januari 2003 onder depotnummer 3/2003. Op alle overeenkomsten tussen Uitgever en Afnemer met betrekking tot advertentie-plaatsingen (daaronder begrepen alle overeenkomsten met adverteerders en bemiddelaars) zijn in aanvulling op deze Algemene Voorwaarden van toepassing de laatstgeldende versie van de Regelen voor het Advertentiewezen, uitgegeven door de raad van Orde en Toezicht voor het Advertentiewezen (ROTA), hierna: ‘de Regelen’. Bij tegenstrijdigheid van de Algemene Voorwaarden met de Regelen prevaleren de Regelen. Een exemplaar van de Algemene Voorwaarden en de Regelen zal op eerste verzoek gratis worden toegezonden. U kunt beide ook vinden op www. adformatie.nl/algemene-oorwaarden.html. Een deel van de inhoud wordt gepubliceerd onder licentie van Minoc Business Press N.V. Copyright 2008, IT Executive, ISSN 1570-6737

46


Bestel nu de ICT Marktmonitor 2008 ICT-branche in perspectief De twaalfde editie van de ICT Marktmonitor 2008 schetst een beeld van de ontwikkelingen op de Nederlandse ICT-markt en zet deze ontwikkelingen in historisch en internationaal perspectief. De ICT Marktmonitor is een handzame en unieke uitgave voor iedereen die kennis wil nemen van de belangrijkste cijfers en trends in de ICT-branche.

Lezers van IT Executive kunnen tegen een gereduceerd tarief de ICT Marktmonitor 2008 bestellen.

Lezersaanbieding Voor slechts: 19,95

excl. btw

(normaal: 29,95 excl. btw) kunt u de uitgave bestellen via:

www.ictmarktmonitor.nl/bestellen actiecode: IEMM2008

De ICT Marktmonitor besteedt deze editie extra aandacht aan de markt voor ICT bij de overheid, de arbeidsmarkt en maatschappelijk ondernemen binnen de ICT-branche.

SHAPE YOUR FUTURE I B M ’ S 3 R D I N N O V AT I O N W E E K COMMERCIËLE BIJLAGE BIJ IT EXECUTIVE • VALT BUITEN DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE • SEPTEMBER 2008

Ronde tafel Zoals het vroeger ging, kan het niet langer. De eisen die worden gesteld aan de IT-omgeving van bedrijven zijn de afgelopen jaren zo snel veranderd dat veel bestaande datacenters ze niet meer kunnen bijhouden. >> p. 52

Suske en Wiske; IBM Blades De 3D animatie-fim ‘De Texas Rangers met Suske & Wiske’, die volgend jaar in tweehonderd bioscopen in de Benelux zal gaan draaien is met een budget van 8,6 miljoen euro een van de meest prestigieuze 3D- filmprojecten van Europa. >> p. 55

Global Technology Outlook

Innovatie in praktijk

Maatschappelijke relevantie van IT wordt belangrijker Een breed scala aan sprekers, van minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven tot cradle-to-cradle goeroe Michael Braungart, was vorige week aanwezig in de Rotterdamse Doelen om mee te discussiëren over over het belang van innovatie. Tijdens de Innovation Week 2008, georganiseerd door IBM, stonden vooral de

De ontwikkelingen op hardwaregebied gaan op volle snelheid door. IBM doet voortdurend onderzoek naar de toepasbaarheid en invloed van nieuwe vindingen, en de richting waar bestaande innovaties heengaan. >> p. 56

IBM System z10™ De dienstverlening van Getronics PinkRoccade op mainframes blijft voortdurend groeien. De eisen die aan de mainframes in het datacenter worden gesteld zijn daarmee onveranderlijk hoog. >> p. 58

praktische voorbeelden van daadwerkelijke innovatie centraal. Uit die voorbeelden blijkt dat maatschappelijke relevantie een steeds belangrijker aspect wordt van IT. “IT wordt in toenemende mate gedreven vanuit de business. Uit onderzoek dat we wereldwijd hebben verricht onder 1.130 CEO’s blijkt dat ze snakken naar verandering. Wat op dit moment

speelt is dat CEO’s op zoek zijn naar manieren om die verandering in te vullen”, aldus Harry van Dorenmalen, General Manager van IBM Benelux. “Het gaat om concrete zaken, de problematiek waar ze

dagelijks mee te maken hebben, is maatschappelijk relevant. Daarom tonen we tijdens de Innovation Week innovatieve oplossingen op het gebied van groen, mobiliteit en gezondheidszorg.” >> p. 50

Energy Efficiency Groene IT is meer dan een hype. Voor bedrijven die veel informatie verwerken en opslaan wordt het noodzakelijk om opnieuw te kijken naar de inrichting van hun datacenters. >> p. 60

IBM INNOVATION WEEK

Een van de getoonde zaken die veel belangstelling trekt van de bezoekers, en die ook van Dorenmalen beschouwt als een van de hoogtepunten, is een driedimensionaal digitaal model van het menselijk lichaam dat is ontwikkeld door onderzoekers van het IBM-laboratorium in Zwitserland. Medische gegevens van patiënten zijn verwerkt in een 3D-Avatar, waardoor artsen kunnen inzoomen op bepaalde delen van het lichaam terwijl tegelijkertijd de bijbehorende informatie uit het patiëntendossier in beeld verschijnt. Van Dorenmalen: “Ziekenhuizen kunnen met behulp van dergelijke technologie veel meer gericht zijn op hun patiënten. Technisch is het allemaal mogelijk, alleen gebeurt het nog niet. De sleutel om IT innovatief in te zetten is samenwerking tussen wetenschappers, het bedrijfsleven en de overheid. De technologie is er klaar voor, en de concrete toepassingen zijn hier te zien.”

50 ■ nr 18 • 17 september 2008

ADVERTORIAL

Duurzaamheid Een van de innovaties die veel aandacht krijgt is Groene IT. Aernoud van de Graaff is bij IBM Nederland verantwoordelijk voor dit aspect van de technologie: “Innovatie is een onontbeerlijke motor voor de toekomst. De meeste organisaties moeten veranderen, maar zonder innovatie heb je die verandering niet in de hand. Groene IT is zo’n belangrijke innovatie waar veel bedrijven serieus mee bezig zijn.” “Uit ons CEO-onderzoek blijkt dat de CEO’s van de wereld dit goed willen aanpakken, niet minder dan zeventig procent van de deelnemers aan het onderzoek vindt dat de inspanning oprecht moet zijn, bedrijven willen hun verantwoordelijkheid nemen.” Kees Donker, Executive voor Innovatie en Technologie voegt daaraan toe: “IT is in de volgende fase. Er is zoveel mogelijk en het is echt zinvol. Tijdens dit evenement willen we de bezoekers kennis laten maken met de mogelijk-

heden. En dat werkt. De eerste afspraken met medici die geïnteresseerd zijn in de 3D-Avatar zijn al gemaakt.” Hiermee gaat deze editie van de Innovation Week een stap verder dan de twee eerdere edities. Tijdens het eerste evenement was het vooral zaak om de mensen bewust te maken van de noodzaak om te innoveren. Dat besef heeft ondertussen wortel geschoten. De tweede editie stond in het teken van de keuzes die CIO’s moeten maken. En dit jaar zijn de toepassingen aan de beurt. De organisatie van een dergelijk evenement heeft overigens nogal wat voeten in de aarde. Het vaststellen van een thema als innovatie klinkt eenvoudig, maar dan moet er nog een zinvolle invulling aan worden gegeven. Sandra Boomhouwer is al vanaf het begin van dit jaar bezig met het organiseren van de Nederlandse en de Belgische editie van Innovation Week, die in oktober plaats zal vinden in Mechelen. Ze heeft

hiervoor gewerkt met een team van ongeveer vijftien interne en zo’n vijftig externe medewerkers. Boomhouwer: “We willen tijdens dit evenement niet alleen een IBM-boodschap laten horen. Al helemaal aan het begin van de organisatiefase zijn we gaan kijken waar onze klanten zich mee bezig houden. De grote CEO-studie is daarbij een belangrijke leidraad geweest. We willen laten zien welke mooie dingen er tot stand kunnen komen met behulp van technologie. Ik geloof er heilig in dat je mensen alleen overtuigt met concrete, werkende voorbeelden als de Avatar.” Simpele dingen Ook Marc Teerlink, Business Development Executive pleit voor een praktische benadering van innovatie. Een belangrijke kanttekening is volgens hem wel dat je het onderwerp realistisch benadert. “Mensen hebben de neiging innovatie als een soort ingewikkelde science fiction voor te stellen. Ook bestaat

EVENT REPORT

het idee bij veel bedrijven dat innovatie moet leiden tot een nieuwe mega ontdekking. Niets is echter minder waar. In de regel gaat innovatie om een reeks hele eenvoudige zaken, die bij elkaar wel een groot effect hebben.” “Het gaat om zaken waarmee je je kunt onderscheiden van de concurrent. Kijk naar de manier waarop bepaalde internet boekhandelaren groot zijn geworden. Boeken verkopen via internet was niet nieuw, maar om daarnaast de keuze van consumenten te onthouden en dit te combineren met meerdere lifestyle producten weer wel. Het gaat erom dat je investeert in het deel van je business waarmee je je onderscheidt van de concurrent. Dan is IT geen manier om kosten te besparen, maar een hele nieuwe business driver die je helpt beter te concurreren.” Een van de voorbeelden die hij noemt van technologie die een rol speelt in het zakelijk proces is COBRA: Corporate & Brand Risk Analysis. “Dit is een variant

van een sociaal netwerk. Voorheen keken bedrijven naar de informatie die zij ontvangen van hun klanten, maar de kans is groot dat die klanten niet volledig open zijn. Met COBRA bieden we bedrijven de mogelijkheid op internet te verzamelen wat er echt over ze wordt gezegd, het is en soort super-googlen. Je vangt als het ware de emotie op het web.” Ook hij is enthousiast over de maatschappelijk relevante innovaties op het gebeid van de medische wetenschap, groene IT en mobiliteit. “Dat zijn zaken waar ik aan het eind van mijn carrière met trots op zal terugkijken.” Tijdens de technologie-dag presenteerden ook Chief Scientist Frank Soltis samen met Alan Arnold van Vision Solutions. Soltis is een van de pioniers van IBM en is een grondlegger van de AS400-serie, het huidige System i. “Aan het begin van de jaren negentig hebben we als IBM een risico genomen door radicaal te breken met het verleden. Dat is een groot succes geworden. Ook nu zitten we op zo’n breuklijn, alleen kijken we nu nog meer naar de toekomst.” Een belangrijke trend die hij ziet door het toegenomen belang van IT is de groeiende vraag naar business resilience. “Grote gebruikers weten al hoe groot het belang is van hoge beschikbaarheid. Maar nu hebben ook andere gebruikers een grote beschikbaarheid nodig, steeds meer ondernemingen zijn afhankelijk van systemen die zeven dagen per week, vierentwintig uur per dag, draaien. Maar in de praktijk heeft nog geen tien procent een back up-systeem. Er is ook op dat vlak behoefte aan een gebruiksvriendelijke, innovatieve oplossing.” Q

nr 18 • 17 september 2008 ■ 51

IBM INNOVATION WEEK

ADVERTORIAL

Het nieuwe datacenter zorgt voor flexibiliteit en veerkracht Zoals het vroeger ging, kan het niet langer. De eisen die worden gesteld aan de IT-omgeving van bedrijven zijn de afgelopen jaren zo snel veranderd dat veel bestaande datacenters ze niet meer kunnen bijhouden. Zaken als verscherpte eisen vanuit de business op het gebied van flexibiliteit en veerkracht, fysiek ruimtegebrek in het datacenter en snel oplopende energiekosten noodzaken een heroriëntatie op IT. IBM heeft zijn visie op deze ontwikkelingen gebundeld in het concept New Enterprise Data Center (NEDC).

Jaap van der Pijll, Mieke Royers en John Post tijdens het rondetafelgesprek

H

Het is een feit: de manier waarop overheid en bedrijfsleven hun IT-diensten aanbieden, is aan het veranderen. Gebruikers van deze diensten vragen in toenemende mate om flexibiliteit. Tegelijkertijd maakt de hoeveelheid data op servers en opslag-devices een explosieve groei door, wat betekent dat de datacenters uit hun jas(je) dreigen te groeien. En niet alleen wat betreft de fysieke ruimte, maar ook het stroomgebruik trekt een steeds grotere wissel op de bestaande middelen. Deze ontwikkelingen spelen dus zowel in de business-omgeving als in de techno-

52 ■ nr 18 • 17 september 2008

logie zelf. De business-omgeving blijft voortdurend veranderen, terwijl de techniek ook niet stil staat. Vandaar dat het datacenter en de IT organisatie van twee zijden onder vuur liggen. Dit betekent dat flexibiliteit een cruciale eigenschap voor ondernemingen en instellingen wordt. De IT zal zich rondom een aantal thema’s moeten hergroeperen: Gebruikers vragen om business resilience: als er iets gebeurt, dan moeten de lopende operaties ongestoord door kunnen gaan. Ook nieuwe of veranderende weten regelgeving

vraagt flexibiliteit van elke onderneming die door zal klinken bij beslissingen over IT. Toenemende hoeveelheden data resulteren niet vanzelf in toenemende kwaliteit van informatie. De Informatie Infrastructuur moet er voor zorgen dat de juiste mensen op het juiste moment over de juiste gegevens kunnen beschikken. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en energie efficiëntie is meer en meer een bepalende factor in de beslissing om ITveranderingen al dan niet door te voeren. Maatschappelijk verantwoord ondernemen vergroot het onderscheidende vermogen van ondernemingen. Maar ondernemingen moeten wel de capaciteit hebben de noodzakelijke veranderingen door te voeren. Naast deze bedrijfsmatige factoren, die allemaal te maken hebben met flexibiliteit, zijn er ook technische ontwikkelingen te benoemen vanuit de IT zelf. Een in het oog springende aspect is business resiliency. Het belang van business resiliency neemt toe, nu data bedrijfskritischer worden. De kosten van energie spelen in toenemende mate een rol, vooral omdat de meeste datacenters verouderd zijn en (onnodig) veel stroom verbruiken. Historisch gegroeide datacenters met door techniek bepaalde silo’s zijn vaak niet ondersteunend aan bedrijfsprocessen. Door onder andere consolidatie en virtualisatie kan de infrastructuur weer overzichtelijk en dus dienstbaar aan het bedrijf gemaakt worden. Ook de oplopende kosten van service-management zijn het waard onder de loep genomen te worden. Bij veel organisaties heeft soms tot wel 70 procent van de IT-uitgaven te maken met operationele kosten, en niet met innovatie en nieuwe diensten. De wens om zo flexibel mogelijk te zijn, botst in veel gevallen met het onvermogen van de bestaande IT om de noodzakelijke veranderingen te realiseren. Daarom heeft IBM een visie ontwikkeld op een nieuw servicemodel. IBM wil organisaties helpen om te transformeren naar een nieuw enterprise data center-model.

EVENT REPORT

Rondetafelgesprek:

De transformatie van IT De visie van IBM op de nieuwe generatie datacenters is gebaseerd op praktische ervaringen, onder meer binnen de eigen organisatie. Zo heeft IBM vorig jaar het Project Big Green gelanceerd. Doel is om de rekencapaciteit van IBM in 2010 te verdubbelen zonder het energie verbruik te verhogen zoals die nu is (in 2007). Ondernemingen die willen profiteren van deze visie kunnen gebruik maken van een roadmap, de instrumenten en de ondersteuning die IBM biedt. Het nieuwe enterprise data center zorgt voor de flexibiliteit die organisaties nodig hebben om efficiënt te opereren in een snel veranderende omgeving. NEDC komt voort uit de voortdurende zoektocht naar innovatieve oplossingen bij IBM, voor vragen waar bedrijven mee worstelen. Want de noodzaak tot verandering is duidelijk. “Het water staat datacenters tot aan de lippen.”, aldus Cock Berdowski, IBM IT Infrastructure Architect. “Het is daarom nodig om op tijd maatregelen te nemen. De vragen die spelen zijn slechts voor een deel technologisch gedreven. Zo zijn de afgelopen jaren de mogelijkheden van IT enorm toegenomen. Maar belangrijker nog dan de technologie zijn andere trends. De meest in het oog springende is de eindigheid van energiebronnen. Steeds vaker is de hoeveelheid energie die op een gewilde zakelijke locatie aanwezig is niet toereikend voor een ongebreidelde groei van datacenters.” Remco Kroes, IBM Systems Technical Sales Manager: “Nauw hiermee verbonden is de wens van veel bedrijven om serieus werk te gaan maken van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het loont daarbij om het fors groeiende energiegebruik van de IT-infrastructuur onder de loep te nemen. Bovendien wordt vanuit de overheid weten regelgeving op milieugebied steeds stringenter. Naast deze ontwikkelingen speelt tenslotte mee dat de eerder genoemde technologische ontwikkelingen hand in hand gaan met innovatie van het business model.” “Je kunt zeggen dat door die nieuwe thema’s de context van de ontwikkelingen is veranderd”, aldus John Post, SOA leader IBM Benelux. “Tegenwoordig zijn het drijvende krachten vanuit de

Cock Berdowski business die invloed uitoefenen op de IT. Voor allerlei technische vragen hebben we al technologische oplossingen, maar nu is het zaak de voordelen daarvan ook buiten de technologie te laten zien. Om dat te doen is het nodig dat totaalbeeld, die holistische visie, te laten zien.” Geïntegreerde benadering Kroes: “De technische oplossingen die een rol spelen, hebben we in veel gevallen al langer in huis. Service management bestaat al, en ook regulering van het energiegebruik was al mogelijk, alleen is daar tot voor kort nauwelijks vraag naar geweest vanuit de markt. Dat is echter aan het veranderen. En omdat we feedback krijgen vanuit de markt dat dit steeds belangrijker wordt zijn we het nu ook als IBM actief aan het stimuleren.” “Is het NEDC daarom

oude wijn in nieuwe zakken? Nee, al bevat het wel een aantal ontwikkelingen die al langer aan de gang zijn, maar het NEDC biedt voor het eerst een holistische geïntegreerde benadering voor de eisen die in de toekomst onherroepelijk aan datacenters gesteld gaan worden.” De verandering in de vraag en de bewustwording van nieuwe technologieën is voor een deel ingegeven door een veranderende kostenstructuur. Raimond van het Reve, IBM Systems Sales Manager: “De kosten rijzen de pan uit. Daarmee worden virtualisatie en consolidatie steeds aantrekkelijker. We zien het in de offerte aanvraag. Voorheen stonden daarin de kosten van de hardware centraal, maar nu vragen bedrijven ook expliciet naar de energiekosten van een oplossing. Dergelijke thema’s kwamen twee jaar geleden niet ter sprake. Er zijn zelfs bedrijven die al vragen naar de verwerking van de kosten van afval. Klanten willen nu weten wat ze moeten doen om IT maatschappelijk verantwoord neer te zetten. En dan praat je niet meer over losse machines, maar over complete oplossingen. Dat vereist een andere manier van communiceren met gebruikers.” Jaap van der Pijll, IBM Systems Architect: “Ook de groeiende vraag naar beschikbaarheid verandert de vraag van de gebruiker. Door de globalisering willen steeds meer bedrijven hun diensten, en daarmee hun systemen, 7 x 24 uur beschikbaar hebben. Belangrijke data moeten daarom altijd toegankelijk zijn, en het uitvallen van de infrastructuur is niet acceptabel. Dat maakt high availability een zeer actueel thema.” Het is overigens een misverstand om te denken dat het NEDC een visie is die alleen van toepassing

Frans Versteeg, Cock Berdowski, Nico van der Steeg, Jaap van der Pijll

nr 18 • 17 september 2008 ■ 53

IBM INNOVATION WEEK

ADVERTORIAL

Voor allerlei technische vragen hebben we al technologische oplossingen, maar nu is het zaak de voordelen daarvan ook buiten de technologie te laten zien.

Remco Kroes is op grote bedrijven. Arno van Driel, Business Systems Sales Manager, IBM Nederland: “Ook bij kleinere ondernemingen zie je dat de IT tegen grenzen aanloopt. Zij hebben steeds meer moeite met het beheerbaar houden van de IT. De oplossingen die daarvoor bestaan zijn dus net zo goed bruikbaar voor kleine als voor grote bedrijven.” Nieuw servicemodel Joost Mulder, IBM Systems Competitive Sales: “De transformatie van het datacenter heeft direct invloed op de manier waarop organisaties hun applicaties en diensten ter beschikking stellen. In de meest voorkomende constellatie draait de applicatie op middleware, die op zijn beurt weer draait op een besturingssysteem. Dat besturingssysteem draait vanwege de virtualisatie vaak weer op een hyperviser. Daaronder bevindt zich tenslotte de hardware.” Post: “In veel gevallen vormen al deze elementen één ondeelbare stack, die daarom ook als één geheel beheerd en gemanaged wordt. Maar wanneer er bijvoorbeeld een hardwarefout optreedt, is het uitermate lastig om de andere onderdelen snel en flexibel ergens anders onder te brengen. Het NEDC kan hier uitkomst bieden. Applicaties kunnen in het nieuwe data center beroep doen op standaard ‘infrastructuur-diensten’ die betrokken kunnen worden uit het geheel: de ‘cloud’. De groepering van infrastructuur componenten die samen zo’n functie uitvoeren, een zogenaamd ensemble, wordt via een SOA-achtige interface ontsloten en kan als geheel beheerd worden. Nico van der Steeg, IBM Systems Architect: “Het NEDC is eigenlijk het dienstbare datacenter. De IT staat ten dienste van de business, dus je daalt bij de opzet van het NEDC af van de business naar

54 ■ nr 18 • 17 september 2008

EVENT REPORT

Computers in plaats van camera’s

Groene IT helpt bij maken Suske en Wiske-film

de IT, in plaats van de oude situatie waarbij je de structuur ging opbouwen vanaf het datacenter. Nu kijk je behalve naar verticale integratie ook veel meer naar horizontale integratie. Met techniek alleen kom je niet zo ver, er moet een visie aan ten grondslag liggen. Die visie kan dan leiden tot oplossingen als Cloud Computing en Grid Computing. NEDC is platformonafhankelijk. Het doel is om zoveel mogelijk rekenkracht uit het systeem te halen.” Frans Versteeg, IBM Systems Architect: “Van alle bedrijven heeft niet meer dan vijf procent een goed inzicht in hun IT. De rest weet over het algemeen nauwelijks hoe hard hun systemen groeien. De eerste stap op weg naar de voordelen van het nieuwe datacenter is daarom altijd meten. Met een Quick Scan is het al snel mogelijk de eerste quick wins te identificeren en te realiseren. Op basis van de strategie van het bedrijf ga je vervolgens verder om te kijken wat de volgende stappen zijn. Dat kan met behulp van Component Business Modelling.” Een van de oplossingen die in dit verband interessant is, is virtualisatie. Mieke Royers, IBM IT Specialist: “Virtualisatie is vanuit het beheervraagstuk interessant. Het gemiddelde aantal servers dat een systeembeheerder aan kan is dertig tot veertig. Daarboven zul je extra personeel aan moeten nemen. Met consolidatie en andere technieken, zoals toegepast in Blue Gene van IBM,

Dat scheelt aanzienlijk op de beheerkosten.” Groene IT Door de best practices te volgen kan het efficiëntie van assets worden verdrievoudigd, wat ook nog eens een grote invloed heeft op duurzaam ondernemen én de energiekosten. Dit ‘groene’ element is het vijfde onderdeel van the new enterprise data center. Een milieuvriendelijke infrastructuur is een noodzakelijk element van de transformatie. Het verschaffen van server en gegevensopslagcapaciteit kan in de nieuwe situatie in minuten geregeld worden in plaats van dagen; de hitte die de hardware produceert, gaat met zestig procent omlaag; de fysieke ruimte die wordt ingenomen op de vloer gaat meer dan tachtig procent omlaag, en de disaster recovery time wordt ook veel korter. Een belangrijk aspect in deze trend is de interactie tussen de CEO en CIO. Juist omdat het NEDC zo cruciaal is voor de business wordt de CEO er ook bij betrokken, en moet de CIO of IT manager met de juiste argumenten komen. De oplossingen die deel uitmaken van het NEDC zijn tegelijk oplossingen voor tekortkomingen in de IT die de CEO waarschijnlijk al heeft geconstateerd. Zo kan de CIO de bestaande zorgen van de CEO wegnemen, en tegelijk de IT meer laten aansluiten op de vragen van de business. IT gaat zo van een blokkade

De 3D animatie-fim ‘De Texas Rangers met Suske & Wiske’, die volgend jaar in tweehonderd bioscopen in de Benelux zal gaan draaien is met een budget van 8,6 miljoen euro een van de meest prestigieuze 3D- filmprojecten van Europa. Naast de twee striphelden speelt ook de technologie van IBM een hoofdrol, maar dan in het productieproces. Zonder de innovatieve oplossingen van IBM zou de film stukken duurder worden, en zou het veel langer

kun je vele duizenden nodes eenvoudig door één administrator laten beheren.

naar een dienstbare rol voor het bedrijf. Q

duren voor de complexe verwerking was afgerond.

Arno van Driel

De Texas Rangers met Suske & Wiske

Om de speelfilm van zeventig minuten te produceren moeten 24 beelden per seconde worden verwerkt, een totaal van 100.800 beelden voor de hele film. Bij een gemiddelde automatische verwerkingstijd van anderhalve minuut per beeld zou deze klus met een enkele processor 5.460 dagen kosten. Dankzij de slimme inzet van technologie is er echter voldoende rekenkracht om de film in twee maanden te verwerken. In totaal zal productiemaatschappij Skyline, inclusief allerlei tussentijdse aanpassingen, zes maanden met het renderen van de film bezig zijn. De benodigde

rekenkracht wordt geleverd door twee IBM BladeCenters, met elk tien HS21 bladeservers die per stuk voorzien zijn van twee Intel Quad Core processoren. De bladeservers zijn weer gekoppeld aan een IBM DS3300 storage eenheid met een capaciteit van meer dan 10 TB om alle beelden op te slaan. De filmmakers hebben hiermee niet alleen een

enorme rekenkracht tot hun beschikking, maar hebben ook gekozen voor een efficiënte, goedkope en groene oplossing. Omdat die capaciteit maar voor zes maanden nodig is, hebben Skyline en zijn partners CoToon en Lux Animation de technologie voor zes maanden gehuurd bij OnDemand Rentals. Door deze formule wordt alleen voor de machines betaald tijdens het effectieve gebruik van servers en storage gedurende het rendering-proces. Jan Theys van Skyline: “Met Suske & Wiske leveren we een kwalitatief en innovatief product af. We zochten dan ook naar een IT-leverancier die voldeed aan onze hoge eisen. Met de IBM BladeCenters kunnen wij en de animatiestudio’s de capaciteit van het renderen op een flexibele manier verhogen. Bovendien besparen we ook op onze energiefactuur en dragen we ons steentje bij voor het milieu!” Het groene component van dit project bedraagt een energiebesparing van 37 procent door het gebruik van de voor groene IT geoptimaliseerde IBMservers. En vanwege de concentratie van rekenkracht in twee bladecenters komen daar nog eens besparingen bij op het gebied van ruimte, koeling, bekabeling en beheerkosten. Q

IBM Blade server (binnenkant)

nr 18 • 17 september 2008 ■ 55

IBM INNOVATION WEEK

ADVERTORIAL

EVENT REPORT

Technology update

Als we niet enorm veel innovatie toepassen, worden de chips weer langzamer.

Een kijkje in de toekomst van IT De ontwikkelingen op hardwaregebied gaan op volle snelheid door. IBM doet voortdurend onderzoek naar de toepasbaarheid en invloed van nieuwe vindingen, en de richting waar bestaande innovaties heengaan. De uitkomsten van dit onderzoek staan in de regelmatig geactualiseerde Global Technology Outlook. Die is breder dan alleen IT, maar het fundamenteel onderzoek dat beschreven wordt zal uiteindelijk wel grote invloed hebben op de ontwikkeling van hardware.

W

We lopen tegen de grenzen aan van onze capaciteit. We hebben weliswaar niet de grenzen van Moores Law bereikt in absolute zin, maar wel op de huidige technologie.” Dirk Harryvan, Sr. IT Specialist houdt zich intensief bezig met innovaties op hardwaregebied: “We kunnen de chips niet veel kleiner maken dan nu. De huidige chips worden gemaakt met zestig nanometer technologie, dat is slechts driehonderd atomen. Als je daar nog elementen uithaalt, houd je bouwstenen van een paar atomen dik over. Dus als we niet enorm veel innovatie toepassen op die elementen worden de chips weer langzamer.” De ontwikkeling dat alle componenten van IT voortdurend maar kleiner werden, lijkt daarmee voorbij. Harryvan: “In de jaren negentig ging de trend op silicium naar zo klein mogelijk, en dan ging je vanzelf steeds sneller. Maar die grens is nu bereikt, omdat we de voltages niet meer naar beneden kunnen schroeven. We zijn dus een andere weg ingeslagen, dus niet met hogere frequenties, maar naar multicore. Dat is een significante ontwikkeling, omdat multicore andere

56 ■ nr 18 • 17 september 2008

eisen stelt aan je software.” Een van de zaken die steeds meer wordt toegepast is virtualisatie. Dit heeft onder andere als voordeel dat de oude situatie wordt gesimuleerd. “Maar ook dat gaat op korte termijn tegen zijn grenzen aanlopen. Het onderzoek dat we als IBM doen, gaat nu dus veel verder dan alleen natuurkunde, maar behelst ook chemie en zelfs het gedrag van mensen, en de ontwikkeling van nieuwe program-

meertalen zodat je de systemen van de toekomst kunt aanspreken. Daar zijn veel van onze onderzoekers mee bezig, onder wie vijf Nobelprijswinnaars.” Hybride computing Een van de technische wegen die nu bewandeld worden is die naar massively multithreaded. Dat vereist een andere benadering van de techniek. “Nu zijn we gewend in een, twee of vier-core systemen te denken. Maar wanneer je het gaat bekijken vanuit programmathreads bereiken we op relatief korte termijn meer dan honderd threads per socket, terwijl de cores niet meer zo definieerbaar zijn. Zo ontstaat hybride computing.” “We zijn gewend symmetrisch te denken, in frequenties. Maar je krijgt in de toekomst elementen in een processor die op hoge snelheid lopen, en elementen in een processor die taak geoptimaliseerd zijn. Dit kun je vergelijken met het gebruik van de huidige grafische kaarten. De technologie, kaarten met ingebouwde intelligentie, bestaat al. We gaan daarmee toe naar een centrale processor die uit tientallen delen gaat bestaan, die allemaal verschillende dingen doen. Processoren worden zo veel slimmer

Dirk Harryvan ingedeeld.” De software moet wel met de nieuwe hardware om kunnen gaan. “We zijn gewend lineair te programmeren. Echt parallel programmeren is een heel ander verhaal, dat is momenteel het terrein van high performance computing. Software is traditioneel lineair, terwijl er allerlei taken zijn die je naast elkaar kunt laten uitvoeren. Wanneer je bijvoorbeeld alle letters in een boek wilt tellen, kun je dat met een eenvoudige teller doen, maar je kunt de taak ook opdelen per bladzijde en aan het eind totaliseren, dat is parallel werken.” Door innovaties en vernieuwing van bestaande technologieën gaat de verkleining wel door. “Uiteindelijk gaan we naar de 22 nanometer. Dat is bijzonder klein! IBM is een van de weinige ontwikkelaars die daar nog aan kan werken. Een complicerende factor is het oplossend vermogen van licht. Dat heeft een relatief hoge golflengte. Wanneer we werken met UV-technologie, lasers, hebben die een golflengte van 140 of 180 nanometer. We gaan dus onder het oplossend vermogen van licht werken. Dat is natuurkundig gezien onmogelijk, dus moet er een oplossing worden

gevonden.” 3D-technologie “Daarom gaan we chips belichten in vloeistoffen, met een hoge brekingsindex. Ook speciale lenzen helpen daarbij, maar nog steeds zitten we daarmee niet op 22 nanometer. Om dat uiteindelijk te bereiken moet je dubbel belichten. De traditionele manier van belichten is eenvoudig, met een schaduw en licht. Nu werken we met de interferentiepatronen aan de rand van de schaduw. Door dubbele belichting krijgen we interferentiepatronen die elkaar versterken.” “De objecten die je maakt moeten daarmee wel eenvoudiger worden, want je kunt niet alle objecten bouwen met interferentiepatronen. Die versimpeling zie je dan weer terug in het ontwerpcriterium, en in het gebruik van nieuwe materialen. We zien in het periodiek systeem der elementen dat we steeds meer elementen gaan gebruiken. Als het niet radioactief is kunnen we het gebruiken. Daarmee vallen steeds meer spelers af, die niet in staat zijn met al die materialen te werken.” Een van de allerbelangrijkste beperkingen in de ontwikkeling van IT is dat we voorlopig nog wel even aan silicium vastzitten.

Geen enkele technologie is ver genoeg ontwikkeld om silicium te vervangen. “Dat duurt nog zeker tien jaar. Maar we kunnen nog wel veel op silicium verbeteren. Waar nu hoog op ingezet wordt is 3D-technologie, waarmee we chips gaan stapelen.” “Zo kun je het huidige bouwprobleem van chips oplossen. Die hebben maar één verdieping, waardoor er veel draden tussen de elementen in de weg liggen. Die draden nemen ruimte in, gebruiken stroom en genereren daarmee warmte. Door te stapelen met 3D-technologie kun je kortere verbindingen bouwen, al zul je je koeling daar wel op aan moeten passen. Dergelijke technologie is nog in ontwikkeling, maar we gaan onherroepelijk toe naar gestapelde chips, die complete systemen vormen, met veel meer efficiëntie dan nu.” Om die nieuwe systemen te koelen zijn traditionele methoden niet meer toereikend. “We zien een ontwikkeling naar directe vloeistofkoeling. Dit betekent niet dat we het volledige datacenter voorzien van koelwater, maar vloeistofkoeling is een alternatieve en efficiënte methode om de warmte snel van de chip af te krijgen. Deze technologie wordt nu al beperkt toegepast in chipkoelers. Die zijn voorzien van vloeistofleidingen, die over de chip lopen om hem direct te koelen. Dat maakt het koelen vele malen efficiënter.” “En dat opent weer nieuwe wegen. Want als je het koelwater aftapt krijg je koelwater met een hoge temperatuur. De warmte die je nu krijgt is van lage kwaliteit, we pompen koude lucht het datacenter in en krijgen lucht van dertig graden terug. Daar kunnen we niets mee. Maar als je water krijgt van 60 graden kun je er wel degelijk wat mee doen. Een datacenter gebruikt veel stroom, maar als je de warmte die door die stroom wordt gegenereerd gebruikt, krijg je een volledig andere energiebalans. Je kunt dan misschien de CO2uitstoot wegstrepen, omdat het datacenter als een soort boiler fungeert. Zo ontstaat het zero emissie-datacenter.” Q

nr 18 • 17 september 2008 ■ 57

IBM INNOVATION WEEK

ADVERTORIAL

EVENT REPORT

Probleemloze overgang

veel Linux-servers bij. IBM is daar heel ervaren in, dus dat is een goede partner om deze business cases te doen.” Door de krachtige processoren van de System z10 is de verwerkingstijd van de zware processen die draaien bij Getronics PinkRoccade fors korter geworden. “De performance van het mainframe is het meest in het oog springende voordeel. Dat geeft ons weer tijd om aan de mainframe-consolidatie te werken. Er zitten bovendien moderne kanalen in, waarmee de snelheid van de datadoorvoer toeneemt (4 Gb p/sec).”

Getronics PinkRoccade neemt IBM System z10™ in gebruik De dienstverlening van Getronics PinkRoccade op mainframes blijft

De business line Data Center & Hosting Services verzorgt de dienstverlening op het gebied van applicatie hosting, e-business ondersteuning, ICT continuïteit, managed security en data verwerking binnen Getronics PinkRoccade. Deze dienstverlening wordt geleverd vanuit twee rekencentra in Apeldoorn en Amsterdam en een uitwijkcentrum in Lelystad die allen een zeer hoge graad van beveiliging kennen. In Apeldoorn was in het verleden het rekencentrum van de overheid, het Rijkscomputercentrum, gevestigd. Na de verzelfstandiging is dit rekencentrum uiteindelijk onderdeel geworden van Getronics PinkRoc-

efficiënte oplossingen op onze zalen hebben staan. Dit betekent dat we voortdurend op zoek zijn naar vernieuwing”, aldus Ed Posthuma, ICT Project Manager bij Getronics PinkRoccade. In november 2007 heeft dit geleid tot de eerste vervanging van de vorige generatie mainframes, die stamde uit 2005. Omdat de System z10 toen nog niet op de markt was, is gekozen voor de System z9 Business Class van IBM. Begin 2008 was wederom een snelle uitbreiding van de capaciteit nodig, omdat er bij een van de klanten een grote uitbreiding aankwam. Posthuma: “We hebben nu gekozen voor de IBM System z10 Enterprise Class omdat het de meest krachtige machine is die op dit moment beschikbaar is. De System z10 is bovendien optimaal schaalbaar, wat voor ons erg belangrijk is. Want wanneer we een nieuwe klant krijgen moet die gelijk goed in het systeem passen. We kunnen die capaciteit desnoods met kleine stapjes uitbreiden, omdat de System z10 Enterprise Class leverbaar is in honderd verschillende modellen.” Een belangrijk voordeel voor Getronics PinkRoccade is de toegenomen capaciteit voor de servicedoelen. Posthuma: “Dit betekent dat we er bij gelijkblijvende

cade. Met de recente overname door KPN verwacht Getronics PinkRoccade opnieuw een flinke groei door te maken. In de rekencentra draaien volledige klantomgevingen voor organisaties die hun ICT-dienstverlening uitbesteed hebben. Daarbij gaat het onder meer om ministeries, luchtvaartmaatschappijen, verzekeringsmaatschappijen, banken en grote industriële bedrijven. Getronics PinkRoccade verzorgt voor deze klanten het technische beheer van de platformen, en afhankelijk van de contracten ook productiebeheer en soms applicatieondersteuning. De mainframes moeten dus vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week, beschikbaar zijn.

service-units meer uit kunnen halen. Dat is interessant voor de Total Cost of Ownership. Er zitten krachtige processoren in, tot 64 stuks, die draaien op 4,4 GHz, dat zie je in de Intel-wereld nog niet. Een enkele engine kan meer dan negenhonderd MIPS aan, en in totaal kan het mainframe meer dan 30.000 MIPS aan. Dat is op dit moment aanzienlijk meer dan de totale MIPScapaciteit van onze huidige IBM mainframes, dus we beschikken met de System z10 over een groot groeipotentieel. Deze ruimte in capaciteit biedt nog meer mogelijkheden tot besparen. “We hebben nu drie mainframes staan, die allemaal hun eigen stroomvoorziening

voortdurend groeien. De eisen die aan de mainframes in het datacenter worden gesteld zijn daarmee onveranderlijk hoog. Dit jaar heeft Getronics PinkRoccade daarom een mainframe van IBM in gebruik genomen, de IBM System z10™ Enterprise Class. Hiermee draaien de bestaande omgevingen significant sneller en is het datacenter voorbereid op een ingrijpende mainframe-consolidatie.

D

58 ■ nr 18 • 17 september 2008

Deze dienstverlening op het gebied van uitbesteding blijft groeien voor Getronics PinkRoccade. Regelmatig melden zich nieuwe klanten die gebruik willen maken van het datacenter, en ook veel bestaande klanten blijven groeien. Hierdoor is er voortdurend behoefte aan uitbreiding van de capaciteit. Bovendien moeten de mainframes een grote diversiteit aan omgevingen aankunnen, omdat alle klanten werken met hun eigen applicaties en databases, waarvan DB2 van IBM de grootste is. Vernieuwing “We willen altijd de meest kosten-

hebben en apart ruimte innemen in de zaal. Wanneer je dat kunt consolideren tot één machine scheelt dat energie en ruimte. Wij willen dat met de System z10 nu gaan doen, we zijn zelfs al met de voorbereidingen bezig om drie mainframes terug te brengen tot één machine.” Groene IT Het besparen van energie past bovendien in de doelstelling om duurzaam te ondernemen, wat zowel bij Getronics PinkRoccade als bij de klanten hoog op de agenda staat. Zo heeft Getronics PinkRoccade als eerste een nieuw concept voor het koelen van het rekencentrum ingevoerd. “Het is een investering die we graag doen, en één die nog kostenbesparingen oplevert ook. De System z10 is volledig geschikt voor het groen maken van de ICT. Dat zit hem onder meer in de mogelijkheid om grenswaarden in te stellen voor het stroomverbruik in Kilowattuur. De technologie in het

mainframe zorgt er automatisch voor dat de load gebalanceerd wordt, zodat hij nooit meer stroom verbruikt dan van tevoren is aangegeven.” Getronics PinkRoccade wil de System z10 in de toekomst ook gaan aanbieden voor gebruik in de Linux-omgeving. De overheid wordt steeds actiever met open source, maar ook het bedrijfsleven wil in toenemende mate met Linux werken op een mainframe. “Wij willen graag in staat zijn dat onderdeel van de markt te bedienen, en dat kan efficiënter met de z10. We bieden dienstverlening op allerlei platformen, en daar zitten al

Dienstverlening De System z10 verbetert dankzij de dynamische omgeving ook de dienstverlening aan de klanten. Omdat de System z10 beschikt over een 16MB HSA-geheugen hoeft het systeem niet meer te worden stilgelegd bij aanpassingen aan het systeem, maar kunnen die veranderingen on the fly worden uitgevoerd. De overgang naar de System z10 is vlot verlopen. “We hebben een gestructureerd release- en onderhoudsbeleid, waarbij we een jaar van tevoren met onze klanten hebben afgesproken wanneer we onderhoud kunnen plegen op het platform. Een keer per maand stoppen we dan even de dienstverlening. Op dat moment kunnen we ook machines in het datacenter verwisselen. Eerst hebben we het besturingssysteem z/OS en alle software ge-upgrade, want hoewel software niet afhankelijk is van de hardware is het wel afhankelijk van het besturingssysteem. Bij de volgende onderhoudsronde hebben we de System z10 ingeschakeld. IBM heeft voor dergelijke migratiestappen uitvoerige documentatie beschikbaar, zodat we goed wisten waar we op moesten letten. De totale overgang naar het nieuwe mainframe heeft niet meer dan vier uur geduurd, van het stoppen van de oude machine tot het aanzetten van het nieuwe mainframe. Daarmee was de volledige omgeving beschikbaar. Het was eigenlijk een vrij Q simpele exercitie.”

nr 18 • 17 september 2008 ■ 59

IBM INNOVATION WEEK

ADVERTORIAL

EVENT REPORT

Groene IT is de ultieme innovatie

“Groene IT vereist een holistische en geïntegreerde benadering.”

Energy efficiency wordt noodzakelijk in het datacenter Groene IT is meer dan een hype. Voor bedrijven die veel informatie verwerken en opslaan wordt het noodzakelijk om opnieuw te kijken naar de inrichting van hun datacenters. De machines nemen steeds meer ruimte in, en gebruiken steeds meer stroom, terwijl de energiekosten alleen maar stijgen. Dankzij de Quick Scan van IBM is het mogelijk om snel de eerste quick wins te identificeren. Wie nog verder gaat kan al snel vele tientallen procenten besparen door het datacenter groener

G

te maken.

“Groene IT is de ultieme innovatie, die ook nog eens geld oplevert.” Aernoud van de Graaff, IBM Green Data Center Leader Benelux, is daarover heel beslist. Vooral in het datacenter is volgens Van de Graaff nog veel winst te behalen. Daarbij zijn vier gebieden waar bedrijven hun datacenter daadwerkelijk groen kunnen maken. Het eerste gebied is de facilities. Het is daar de stroomvoorziening van de apparatuur, zoals de UPS, die steeds meer kost. Alleen al het installeren van moderne apparatuur kan daar al veel besparingen opleveren. Van de Graaff: “De nieuwste apparaten zijn veel energiezuiniger dan oudere apparatuur, waar nog twintig procent energieverlies voorkomt, tegen vijf procent bij moderne apparatuur.” Bij de koeling kan nog veel meer voordeel worden behaald: “Traditioneel bestaat koelapparatuur uit airco’s, waar je veel stroom moet instoppen om het datacenter te koelen. In het nieuwe datacenter maak je zoveel als mogelijk gebruik van omgevingsfactoren, zodat

“Warmte wordt niet meer wordt gezien als kostenpost, maar iets dat op zichzelf waarde heeft”

60 ■ nr 18 • 17 september 2008

Achterkant van een IBM server rack

je met een minimale inspanning kunt koelen. Dat kan zijn door gebruik te maken van de luchttemperatuur, de koelte in de grond of water. Het maakt niet uit welke omgevingsfactor het is, als er maar zo min mogelijk energie gebruikt wordt.” Hergebruiken Daarvoor is wel een radicale omslag in het denken over koeling nodig. “Cruciaal is dat de warmte niet meer wordt

gezien als kostenpost, maar iets dat op zichzelf waarde heeft. Je kunt het hergebruiken voor allerlei nieuwe zaken, zoals de verwarming van gebouwen, of bijvoorbeeld een zwembad in de buurt.” Steeds meer datacenters kijken daarom naar de mogelijkheden om warmte opnieuw te gebruiken. Dit raakt aan het cradle to cradle-concept, dat steeds meer in de belangstelling staat. “Hergebruik is het ultieme doel. En met de opkomst van watergekoelde computers wordt dat steeds interessanter. Het water dat daar na koeling uitkomt, heeft een hoge temperatuur, namelijk meer dan 60 graden Celsius. En omdat die warmte al in het water zit kun je daar veel mee doen.” Maar los van het toepassen van nieuwe technologieën is ook de opstelling van de servers in het datacenter belangrijk. “Je moet de machines zo neerzetten dat ze optimaal worden gekoeld, met zo min mogelijk energie. Zo kun je warme en koude gangen creëren, in fysiek afgesloten ruimten, waar warme en koude lucht worden gescheiden. De koude lucht kan daarbij alleen aan de voorkant de server in, en gaat er aan de achterkant weer uit.” Een technologische oplossing is dat tegenwoordig de koeling steeds dichter bij de server zelf wordt gebracht. “Waar we vroeger de gehele ruimte koelden, worden nu in toenemende mate de koelelementen direct in het rack geplaatst. De koeling wordt zo plaatselijk geregeld, en alleen daar waar het nodig is wordt gekoeld.” Consolidatie en virtualisatie De hardwarelaag in de meeste datacenters biedt ook volop kansen voor het realiseren van energie-efficiënte besparingen. “Door vergaande consolidatie en virtualisatie kun je veel energiebesparingen realiseren. Deze trend is weliswaar nog geen business as usual, maar we zien dat steeds meer bedrijven er serieus mee bezig zijn.

IBM Amsterdam, locatie Dynatos. Gecertificeerd met het HIER-logo

Maar Daarbij is er ook veel te winnen op het managen van de hardware. Want je kunt een server wel hoog ge-utiliseerd hebben, maar servers worden nooit voor de volle capaciteit gebruikt.” “De piek-capaciteit van servers is vaak maar beperkt nodig, bijvoorbeeld een keer per maand, en in de nacht draait er vaak weer bijna niets. Dankzij de juiste tooling kun je ervoor

heel gefragmenteerd de data op over veel verschillende schijven. Als zo’n SATA-disk uitvalt gaat hij dus gewoon door omdat de data ook elders staan. Dat is snel gerepliceerd, en de data zijn weer beschikbaar.” Maar al die machines zijn niet eens nodig wanneer de applicatie- en datalaag efficiënt wordt georganiseerd. Dat scheelt automatisch ruimte en koeling.

zorgen dat alleen de servers aanstaan die je daadwerkelijk nodig hebt. Je kunt daarbij de workload zodanig verschuiven dat het minimum aan servers aanstaan. De rest staat uit tot ze weer nodig zijn. Dergelijke innovatieve technieken zijn momenteel volop in ontwikkeling bij IBM.”

“Toch blijkt dat veel bedrijven een aanzienlijke hoeveelheid redundantie in hun applicatieportfolio hebben zitten. Het rationaliseren van die applicaties naar een service oriented architecture (SOA) haalt die redundantie eruit, en brengt het beslag op de servers aanzienlijk terug. Hoeveel dat is verschilt van bedrijf tot bedrijf, maar in de regel zit er enkele tientallen procenten redundantie in het applicatieportfolio.” “Een bijkomend voordeel is dat de business er automatisch efficiënter van wordt. Er is minder onderhoud nodig, de applicaties worden efficiënter gebruikt, maar het grootste voordeel vanuit energie efficiency is dat er veel minder servers nodig zijn.”

Een vergelijkbaar verhaal geldt voor storage. “Welke storage heb je waarvoor nodig? Je kunt, bijvoorbeeld met het XIV-portfolio, relatief goedkope disks inzetten, die vijf tot tien keer groter zijn dan een fiberchannel disk. Deze grote disks gebruiken per stuk evenveel stroom om gegevens op te slaan als de kleinere fiber disks. Bovendien slaat XIV

Ditzelfde geldt voor de hoeveelheid data in een bedrijf. “We hebben de neiging alles maar op te slaan, wat leidt tot een grote hoeveelheid redundantie in de data. Haal die er in ieder geval uit, en kijk eens hoe je die data op gaat slaan. Is het nodig die bij de hand te hebben op een draaiende schijf die stroomverbruik, of kan de informatie ook op tape staan zodat hij wel bewaard wordt, maar het wat langer duurt om het te benaderen? Data met archiefdoeleinden hoeven meestal niet real time in een netwerkomgeving te staan. Bovendien bestaan er technieken om data zodanig op tape te zetten dat het systeem ze kan benaderen alsof ze op schijf staan.” Wat de meeste bedrijven ook nog steeds niet doen is een eenvoudige handeling: een einddatum zetten op data. “In de meeste gevallen heb je data van dertig jaar geleden helemaal niet nodig, en is degene die het opgeslagen heeft al lang niet meer in dienst. We bewaren het vaak alleen maar omdat we er geen controle over hebben. Als je daar segmenteringen in kunt aanbrengen houd je je data schoon. Daar zijn allerlei slimme tools voor beschikbaar.” Strategie Tenslotte is belangrijk dat groene IT naast technische innovaties ook een traject is waar de organisatie, de mensen en de strategie een belangrijke rol in spelen. “Het grootste gedeelte van de bedrijven heeft op IT-gebied nog geen specifieke aandacht voor energiezuinigheid. Zorg dus dat daar doelstellingen voor gesteld worden, èn dat er op managementniveau iemand voor verantwoordelijk is. De eerste stap is daarom weten wat je hebt, en meten hoeveel energie je verbruikt. Het eerste is lastig, het tweede blijkt dat nog veel meer te zijn. Maar ook daar zijn slimme technologische oplossingen voor. En wanneer je eenmaal hebt gemeten wat je waar ver bruikt kan je dit vertalen naar wat je moet doen om zuiniger met het energie verbruik om te gaan, zowel op technisch niveau als op organisatorisch vlak. Groene IT vereist een holistische en geïntegreerde benadering.” Q

nr 18 • 17 september 2008 ■ 61

IBM INNOVATION WEEK

ADVERTORIAL

EVENT REPORT

Mag IT iets méér zijn?

van onze concurrenten konden die rekenkracht leveren zonder tegen de thermische limiet aan te lopen. ■

Tekst: Frank van der Wal, Client IT Architect. Met hulp van: Mieke Royers

De meeste mensen denken bij IBM aan de (hardware) producten, en wellicht aan de diensten. Immers meer dan de helft van de omzet komt uit diensten. Maar IBM is méér dan ■

alleen de diensten en producten. Om maar eens bij het begin te beginnen. IBM bestaat 119 jaar! In 1889 heette we overigens Computing Tabulating Recording Company, met Logo CTR

zo’n logo dat alleen mooi staat in smeedijzer. In 1924 heeft Dr. Watson Senior de

D

naam IBM, International Business Machines, ingevoerd.

Dr. Watson Sr. was een mormoon met een simpel mantra: Think! Dat is overigens de enige reden dat de PC producten die IBM maakte voordat het aan Lenovo verkocht werd, allemaal het woord ‘Think’ in zich hebben (ThinkPad, ThinkVision, ThinkCentre etc).

Hij was erg bevlogen en had een zeer maatschappelijk gevoel. Wat vandaag onder naam Corporate Social Responsibility (CSR) schuilgaat, werd al gepraktiseerd door Dr. Watson Sr.. Vrouwen, gehandicapten, gekleurde medewerkers, allen konden een plek krijgen bij IBM. Zo werd er in 1935 al een klas met vrouwelijke professionals opgeleid. Dus niet om ‘licht administratief’ werkt te doen, maar ook de harde kant, zoals Sales, Marketing etc. Uit die klas ontsproot dan ook de eerste vrouwelijke Vice President binnen IBM: Ruth Leeche. We schrijven het jaar 1943. Wat Dr. Watson Sr. IBM heeft bijgebracht is teveel om in één column te melden. Voor mij, als techneut, is zijn vooruitstrevende blik op kennis van techniek erg belangrijk. IBM is een technologiebedrijf. Punt uit. Meer dan tweederde van de IBM populatie heeft een technisch profiel. Dat zijn meer dan 200.000 technische mensen. Denk hierbij aan allerlei disciplines, van database specialisten, WebSphere en Systems specialists. Een onderbelichte afdeling van IBM is IBM Research. Deze afdeling bestaat uit zo’n 3000 mensen die eer fundamenteel onderzoek doen. Zij weten niets van onze producten. Deze

62 ■ nr 18 • 17 september 2008

Frank van der Wal

mensen zijn dag in dag uit bezig om baanbrekende uitvindingen te doen. Dat resulteert in het feit dat IBM inmiddels 16 jaar achtereen verreweg de meeste vindingen weet te patenteren. 3125 stuks in 2007. Er van uitgaande dat er 200 werkbare dagen in een jaar zitten, dat zijn er ruim 15 per dag, 2 per werkbaar uur. Dus in de tijd dat u deze column leest is de kans groot dat er ergens een IBM uitvinding wordt gepatenteerd! Nou zijn die uitvindingen wellicht een beetje ver-van-mijn-bed show, maar laat ik er een paar noemen die we vandaag de dag gebruiken en die uit de

IBM labs komen. Op barcode en RFID heeft IBM (mede)patenten. Maar ook de ooglasering komt uit het IBM lab. Niet zozeer als apparaat, maar als achterliggende techniek. Terwijl de rest van de wereld bezig was om zoveel mogelijk energie uit laser te halen waren ze bij IBM bezig om juist bezig om te zien hoe minimaal het energieniveau kon worden. Om dat te illustreren heeft men in een menselijk haar twee keer het woord IBM weggebrand. Niet iets waar je in het normale leven veel aan hebt: een hoofdhaar met twee keer ‘IBM’ erin gebrand, maar deze vinding werd door een oogchirug op waarde geschat en heeft de ooglaser daaruit ontwikkeld. Nóg meer fundamentele vindingen uit de labs van IBM hebben geleid tot 5 Nobelprijs winnaars! Los van de technische hoogstandjes die we uithalen, geeft dit aan hoe diep we in de materie zitten. Immers, een Nobelprijs krijg je niet omdat je een nieuwe computer of een nieuwe inkt hebt uitgevonden. Dat krijg je voor baanbrekend werk. De Nobelprijzen die de IBM-ers verdienden waren voor supergeleiding bij kamertemperaturen, het ‘tunneling effect’ in halfgeleiders en de meest baanbrekende: de Scanning and Tunneling Microscope. Deze laatste maakt het mogelijk om individuele atomen ‘zichtbaar’ te maken, en tevens van plaats te veranderen. Een geheel nieuwe industrie is hieruit voortgevloeid, namelijk de Nanotechnologie. Maar laat ik eens dichter bij huis kijken. Veel van de mooie zaken die vanuit IBM

Research komt, moet zijn weg vinden in commerciële producten. Eén ervan wil ik hier nog wel toelichten: koper. Al sinds de jaren 60 was duidelijk dat met het toenemen van het aantal transistoren op chips, de geleiding tussen deze transistoren een steeds groter probleem zou gaan vormen. De narigheid bij de verbindingen op een chip (silicium) is dat koper maar niet wil blijven plakken. Men gebruikt aluminium, maar dat heeft een hoger weerstand dus kost het meer energie om hetzelfde te bereiken. IBM Research heeft 27 jaar lang (!) geprobeerd om koper te laten plakken op silicium. Niemand in de wereld kon zeggen óf dat überhaupt mogelijk zou zijn, maar IBM geloofde in deze oplossing en uiteindelijk heeft dat in 1998 geleid tot weer een patent: het vervaardigen van koperen verbindingen tussen de transistoren op een chip. ”Big deal” zult u denken, maar als ik u vertel dat op de nieuwste generatie chips 1 miljard transistoren zitten die bij elkaar 6 kilometer (geen typefout) aan verbindingen hebben, dan kunt u zich wellicht voorstellen dat elke verbetering van de geleiding zoden aan de dijk zet. Het uiteindelijke effect van deze Copper Technology maakt dat IBM chips vele malen krachtiger zijn terwijl ze toch weinig energie verbruiken. Enkele praktische voorbeelden: ■ De grootste supercomputer van Nederland staat bij SARA. Eén van de redenen waarom SARA voor IBM gekozen heeft was omdat ze een bepaalde hoeveelheid rekenkracht nodig hadden maar gebonden waren aan een bepaalde ruimte. Geen

Alle op Mars rijdende, staande, vliegende en kruipende vehikels draaien op IBM POWER processoren, die met Copper Technology zijn uitgerust. Ook hier geldt dat er veel rekenkracht nodig is, maar energie schaars blijkt te zijn. De snelste supercomputer op deze planeet is de IBM RoadRunner, die de magische grens van 1 Petaflops (een ‘1’ met vijftien nullen) heeft gebroken. Tevens is deze supercomputer de ‘groenste’ van de wereld. Een groot deel van deze computer bestaat uit IBM processoren die gebruik maken van Copper Technology.

Als laatste wil ik graag de Cell Broadband Engine processor noemen. Deze processor werd in een samenwerkingsverband van Sony, Toshiba en IBM gemaakt. En er is nog een unicum! De Nederlandse IBM-er Peter Hofstee heeft het ontwerp van de Cell Broadband Engine processor gemaakt. Het is een processor die uit 9 kernen bestaat die onafhankelijk van elkaar kunnen rekenen. Ook hier geldt weer dat de rekenkracht zeer gunstig is ten opzichte van zijn energie gebruik. De Cell Broadband Engine ’processor is wellicht het meest bekend als rekenbron in Sony’s PlayStation 3. Maar ook zit hij in de snelste computer: De IBM RoadRunner. Met andere woorden: los van allerlei prachtige producten en diensten die IBM voert, gebeurt er veel op de achtergrond. Zoals Dr. Watson Sr. al zei: Think! En dat proberen we anno 2008 nog steeds te doen. Eerst denken, dan doen. Q

COLOFON Event Report

SHAPE YOUR FUTURE at IBM’S 3RD INNOVATION WEEK is een commerciële bijlage bij IT Executive van 17 september 2008. De inhoud valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van IT Executive. Coördinatie Arlette Warmerdam Camilla Levinsen IBM Systems and Technology Group Coördinatie IT Executive Rob de Kleijnen Erik van Heest Redactie Marco van der Hoeven Mediabureau Leiden Fotografie Anna Green Portfolio Fotografie Productie coördinatie & vormgeving QuaMedia Coördinatie Monique Vreeswijk Vormgeving Hans Heppener Auteursrecht voorbehouden Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van IBM Nederland B.V. openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd. IBM Nederland B.V. Johan Huizingalaan 765 1066 VH Amsterdam Telefoon: 020-513 5155 www.ibm.com/nl Artikelen zijn afkomstig uit de ‘INSPIRE’, een uitgave van IBM Nederland voor Innovation Week 2008.

Logo Think

nr 18 • 17 september 2008 ■ 63

De voordelen van het ‘New Enterprise Data Center’ worden gerealiseerd door SLTN en IBM!

tot 80% reductie van de vloer oppervlakte belangrijke verhoging van de beschikbare systeem capaciteit

tot 40% besparing op het electriciteits verbruik

tot 60% warmte reductie in het data center

SLTN, uw partner voor data center optimalisatie!

OPLOSSINGEN

DIENSTEN

SERVERS

Virtualisatie

Servers

Managed Services

Consolidatie

Storage

Project Services

Managed Services

Netwerken

Opleidingen

Media Solutions

Software

Fin. Dienstverlening

sltn.nl

Wie doet er aan virtualisatie?

Recommend Documents