White paper ‘Het Open Venster’ in Rotterdam De gemeente Rotterdam verwijt Bouwbedrijf van Deelen dat het fouten zou hebben gemaakt bij de bouw van basisschool Het Open Venster in Rotterdam en beweert zelfs dat een groot deel van het complex waarschijnlijk moet worden afgebroken. Van Deelen bestrijdt dit. Alles is volgens afspraak gebouwd.
Standpunt van Bouwbedrijf van Deelen 1. Het is onzin dat een deel van het gebouw zou moeten worden afgebroken. Als de gemeente een deel laat afbreken, kost dat volgens de gemeente zelf, minstens een miljoen euro extra. Van Deelen noemt dit kapitaalvernietiging. 2. De school is nu in de fase van ruwbouw, bij de afbouw kunnen eventuele oneffenheden, die het gevolg zijn van het experimentele ontwerp, eenvoudig worden gecorrigeerd. Geschatte meerkosten van deze optie bedragen op zijn hoogst enkele tienduizenden euro in plaats van een miljoen of meer. 3. Bouwbedrijf van Deelen wil het schoolgebouw graag afbouwen. Dat zijn we aan onze goede naam verplicht, scheelt de gemeente Rotterdam veel geld en de kinderen en onderwijzers hoeven dan niet nog langer op hun nieuwe schoolgebouw te wachten.
Samen verder Bouwbedrijf van Deelen roept de gemeente Rotterdam op geschillen bij te leggen, en de klus samen te klaren. Met elkaar en niet tegen elkaar. Momenteel is dit helaas niet de situatie. De wethouder van Onderwijs weigert contact met Van Deelen om te overleggen hoe tot een oplossing te komen onder verwijzing naar de juristen. Van Deelen ontving de laatste betaling van de gemeente Rotterdam op 14 januari 2016 en de gemeente heeft op 23 februari verklaard te stoppen met betalen. Aanvankelijk werkte Van Deelen door aan de school in de verwachting dat er een oplossing zou worden gevonden omdat Van Deelen begin februari nog goedkeuring van de gemeente had gekregen de cementen dekvloer te smeren. Toen de opeisbare betalingsachterstand was opgelopen tot driekwart miljoen euro, heeft Van Deelen de bouw gestopt en heeft het bedrijf maatregelen genomen om niet te leveren (retentie: de opdrachtgever mag de bouwplaats dan niet betreden en het werk niet afnemen totdat de betaling is voldaan). Wel verleende Van Deelen aan de gemeente en haar adviseurs onbeperkt toegang tot de bouwplaats om het werk op te nemen en onderzoek te verrichten. De gemeente maakte hiervan beperkt gebruik. Van Deelen spande een kort geding aan en de gemeente Rotterdam werd veroordeeld tot betaling van ruim een half miljoen euro. Ook werd de retentie opgeheven omdat er immers betaald zou
White paper Het Open Venster – 10 mei 2016
Pagina 1 van 5
worden. Deze betaling vond overigens niet binnen vijf dagen plaats, zoals het vonnis luidde, maar liet enkele weken op zich wachten. Van Deelen wil het werk graag afmaken, maar als de gemeente Rotterdam weigert te betalen, kan Van Deelen niet verder totdat de zaak opnieuw geregeld is. Bouwbedrijf van Deelen is vol vertrouwen in het verdere verloop van de rechtsgang. Maar dat neemt niet weg dat we heel ongelukkig zijn met deze gang van zaken. Het liefst willen we het project zo snel mogelijk voortzetten. Niet alleen om onze goede naam waar te maken, maar ook in het belang van een spoedige voltooiing en beperking van de kosten voor de gemeente Rotterdam.
Feiten 1. Het ontwerp van het schoolgebouw is experimenteel. Iets dergelijks is nog nooit zo in Nederland gebouwd. Bij de bouw bleek herhaaldelijk dat sommige onderdelen van het ontwerp niet veilig genoeg waren of niet goed waren uit te voeren. Van Deelen heeft de gemeente hierop gewezen en ook oplossingen voorgesteld. Meestal kregen we de opdracht het ontwerp precies zo uit te voeren als het bestek voorschreef, al of niet met aanpassingen van adviseurs van de gemeente. 2. De gemeente stelt zich op het standpunt dat “wat er nu staat niet is gebouwd zoals we hadden afgesproken met de aannemer”. Feit is dat alles volgens afspraak is gebouwd. Het project is natuurlijk nog niet af, de afwerking moet nog gedaan worden. 3. De gemeente Rotterdam schrijft: “de muren staan niet op de juiste plek waardoor bijvoorbeeld de gevel en de kozijnen niet goed passen”. Dit doet geen recht aan het feit dat de houtbouw op een vloer staat met een overspanning van 24,5 meter. Bij de plaatsing van de constructie is daarom rekening gehouden met de vervorming van de ondergrond als gevolg van de belasting wanneer het gebouw af is. Om die reden is een groot deel van de niet-dragende wanden ‘los-vast’ gemonteerd. Deze mogen pas vastgezet worden nadat de belasting in het pand is aangebracht. Dit in overleg met en geheel volgens opgave van constructeur en met instemming van de opdrachtgever. 4. Als uitvloeisel van het voortraject, voor de aanbesteding, was Van Deelen genoodzaakt Hexagon in te schakelen als onderaannemer voor de gevelbekleding. Bij de start van de opdracht, juli 2014, vroeg Hexagon een aanbetaling van 20.000 euro voor vastlegging van tegelleverancier Mosa. Want die zou niet aan de order beginnen zonder een aanbetaling van 20.000 euro. Medio september 2014 maakte Van Deelen dit bedrag over naar Hexagon. Navraag bij de firma Mosa op 31 maart 2016 wees uit dat Hexagon de 20.000 euro niet had overgemaakt naar Mosa en dat Mosa dan ook niet aan de order was begonnen. 5. Eind 2015, dus na de start van de opdracht, stelde Hexagon ineens de eis dat de bouwtolerantie ≤ 1mm zou zijn. Van Deelen heeft er direct op gewezen dat dit volstrekt onrealistisch is gezien de omvang van het bouwwerk en het bouwmateriaal dat vrijwel uitsluitend uit hout bestaat en derhalve uitzet en krimpt naar gelang de atmosferische condities. Hexagon bleef aan deze onmogelijke eis vasthouden. White paper Het Open Venster – 10 mei 2016
Pagina 2 van 5
6. Hexagon maakte als onderaannemer van Van Deelen, afspraken met de architect buiten Van Deelen om. Van Deelen wist dus van niets en werd dan ineens geconfronteerd met ontwikkelingen waar het geen vat op had. 7. Op 16 februari 2016 eiste Cees Maaskant, directeur eigenaar van Hexagon, dat Van Deelen direct 20.000 euro zou betalen en claimde hij meerwerk van 30.000 euro. Toen Van Deelen hier niet op inging, is de gevelbekleder woedend geworden en dreigde hij zijn “uitstekende relaties” in “Rotterdam” te gebruiken om Van Deelen eens flink aan te pakken. Van Deelen heeft daarop de samenwerking met deze gevelbekleder verbroken.
Fictie 1. “Het is niet de eerste keer dat de oplevering van de school vertraagd is. Precies twee jaar geleden lag de bouw ook stil. Bouwbedrijf Van Deelen wilde toen, zeer tegen de zin van de gemeente, een experimenteel type prefabwanden gebruiken in het pand aan de Catullusweg in IJsselmonde. Na veel gesteggel ging Van Deelen uiteindelijk toch met de standaardwanden aan de slag.” Aldus het AD op 21 april, overgenomen door onder meer Cobouw. Het klopt dat het niet de eerste keer is dat de bouw is vertraagd: Bouw- & Woningtoezicht en de brandweer hebben eerder zodanige bezwaren gehad, dat de bouw geen voortgang kon vinden. Maar de bewering zoals die in de media stond is aperte onzin. Feit is dat Van Deelen de voorgeschreven kruislaagsverlijmde houtenwanden heeft toegepast en dat dit ook nooit door de gemeente is bestreden. Van Deelen heeft wel een discussie gehad over de vloer van het kelderdek. Deze was ook experimenteel en nog nooit eerder toegepast voor een overspanning van 24,5 meter. Van Deelen wilde deze vloer niet toepassen vanwege het experimentele karakter en het risico dat de school zou kunnen instorten (met 380 leerlingen erin). Toen later de vloer bij diverse proefopstellingen niet de test doorstond is de opdrachtgever ook overstag gegaan. Zo is het werk doorspekt met dit soort experimentele bouwmaterialen. 2. “Bouwbedrijf van Deelen heeft zich op eigen initiatief teruggetrokken uit de bouw van de Rotterdamse basisschool”, aldus Cobouw die dit van de gemeente Rotterdam heeft. Ook is er sprake van dat Van Deelen de gemeente Rotterdam toegang tot de bouwplaats ontzegde. Feit is dat de gemeente Rotterdam stopte met betalen terwijl Van Deelen gewoon doorwerkte. Pas toen de opeisbare betalingsachterstand was opgelopen tot driekwart miljoen euro, heeft Van Deelen maatregelen genomen om niet te leveren. Van Deelen wil het werk graag afmaken, maar als de gemeente Rotterdam weigert te betalen, kan Van Deelen niet verder en moet het bouwbedrijf het werk stoppen. Dit heeft Van Deelen de gemeente ook laten weten. 3. “De bouw werd enkele weken geleden stilgelegd nadat de ruwbouw door een controle van Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente Rotterdam werd afgekeurd.” Aldus Cobouw op 22 april. Deze stillegging is feitelijk door de gemeente Rotterdam zelf veroorzaakt doordat de gemeente aankondigde geen rekeningen meer te zullen voldoen en doordat de gemeente, White paper Het Open Venster – 10 mei 2016
Pagina 3 van 5
na eerder toestemming te hebben gegeven, nu weer liet weten dat Van Deelen moest stoppen met het smeren van de dekvloeren, terwijl het smeren met zandcement juist noodzakelijk is om zoveel mogelijk belasting aan te brengen. Nu deze bewerking werd afgebroken, werd ook de zetting van het pand onderbroken. Deze zetting is noodzakelijk voor de verdere afbouw van het pand. De bouw is niet stilgelegd door Bouw- en Woningtoezicht of de brandweer.
Voorbeelden van wat niet goed was uit te voeren 1. Het gebouw was ontworpen met een zogenaamde Holconvloer boven de gymzaal. Deze vloer heeft een overspanning van 24,5 meter. Daarop zouden drie bouwlagen schoolgebouw komen. Deze vloer was in deze vorm nooit eerder toegepast. Van Deelen waarschuwde dat deze vloer niet veilig genoeg was en ook Bouw- en Woningtoezicht trok die conclusie en liet deze constructie niet toe. De gemeente en haar adviseurs hebben toen besloten er een staalplaatbetonvloer van te maken. Hierdoor heeft de bouw anderhalf jaar stilgelegen. 2. De door de gemeente voorgeschreven leverancier van het gaas in het hekwerk op de verdiepingen en galerij, blijkt gaas te leveren met certificering voor woningbouw en niet voor utiliteitsbouw. Het is dus niet duidelijk of het hekwerk sterk genoeg is om kinderen te behoeden voor een val van 12 meter hoogte en het hekwerk is dan ook niet akkoord bevonden door Bouw- en Woningtoezicht. Om de vereiste certificaten voor utiliteitsbouw te verkrijgen, dienen proeven te worden genomen, bijvoorbeeld de zandzakslingerproef, wat tijd en geld kost. 3. Los van de sterkte van het gaas, had Van Deelen al eerder aangegeven dat de maaswijdte te groot was: kleine kinderen konden zo hun voetjes erin zetten, over het hekwerk klimmen en 12 meter naar beneden vallen. Aanvankelijk gaf de gemeente opdracht dit gaas toch aan te brengen. Vervolgens bevestigde Bouw- en Woningtoezicht de vaststelling door Van Deelen en kreeg Van Deelen alsnog toestemming van de gemeente gaas met een kleinere maas aan te brengen. 4. De gevel dient bekleed te worden met tegels. De voegen tussen deze tegels kunnen de maatafwijkingen, welke nu eenmaal in ieder bouwwerk voorkomen en zeker bij houtbouw, opnemen doordat de voegen iets breder of smaller worden dan de theoretische maat. Dat is ook de functie van voegen. De gemeente accepteert niet, volstrekt onterecht en in strijd met haar eigen bestek, dat deze voegen een iets andere breedte hebben. 5. De productie werd stilgelegd omdat de brandweer de stalen brandwerende puien en brandwerende beglazing afkeurde. Hiervoor waren meerdere redenen, bijvoorbeeld omdat deze niet getest zijn in de toepassing in een gebouw met het betreffende soort houten wanden. 6. Bovendien is de vluchtgang vanuit het trappenhuis naar buiten geen veilig gestelde vluchtroute omdat de wanden niet brandwerend genoeg blijken te zijn. Van Deelen had al herhaaldelijk gewaarschuwd voor de gebrekkige brandveiligheid van het ontwerp, maar dit werd niet door de gemeente opgepakt totdat de brandweer zich erover uitsprak.
White paper Het Open Venster – 10 mei 2016
Pagina 4 van 5
7. Het ontwerp werd om bovenstaande redenen tijdens de bouw aangepast, maar de gemeente en/of de architect verzuimden het gewijzigde ontwerp bij Bouw- en Woningtoezicht in te dienen. Bouw- en Woningtoezicht concludeerde daarop dat er niet gebouwd werd volgens bouwvergunning en eiste de nieuwe stukken met daarbij de informatie en certificaten dat het gebouw voldoet aan de gestelde eisen. Dit leidde wederom tot vertraging
Veenendaal, 10 mei 2016 Bouwbedrijf van Deelen NV
White paper Het Open Venster – 10 mei 2016
Pagina 5 van 5
