Whereabouts. Onderzoek naar een nieuw whereaboutssysteem middels GPS en Biometrie

Whereabouts Onderzoek naar een nieuw whereaboutssysteem middels GPS en Biometrie

Anne Heijkoop | Afstudeerproject | Hogeschool Rotterdam | Communicatie & Mulitmedia Design | 2010 | Logica

Anne Heijkoop Hogeschool Rotterdam Communication en Multimedia Design (CMD) Branding and Packaging Student 0772539 Trefw: Whereabouts, Anti-doping, GPS, biometrie smartphone, usability. Afstudeerbegeleider: Marije Smits Tweede docent: Ellen van Gent Projectbegeleider: Ronald Hack in samenwerking met Edwin Essenius Deze scriptie is geschreven in opdracht van de Hogeschool Rotterdam en uitgevoerd bij Logica Nederland BV Van April t/m Oktober 2010

“All their players tested positive... For being assholes.” - Lance Armstrong

Voorwoord | 2

Anne Heijkoop | Whereabouts

Voorwoord

Binnen de sportwereld, met name binnen de wielerwereld, komt vaak het nieuws naar buiten

Ronald Hack

over sporters die zijn betrapt op het gebruik van doping. Naast deze dopingzondaars, zijn er ook

Dank voor alle inhoudelijke feedback en

atleten die schoon zijn. Zij behalen hun prestaties op eerlijke wijze en streven naar een doping-

enthousiasme waarmee u mij begeleidt en

vrije sportwereld. Deze scriptie biedt schone sporters de kans op een eenvoudig dopingcontrole

gestimuleerd heeft.

het de knelpunten van het huidige whereaboutssysteem en biedt het een nieuw systeem aan in

Marco Stikkelorum

de vorm van een iPhone applicatie. Dit biedt tevens de mogelijkheid aan de Nederlandse Do-

Bedankt voor alle ruimte die ik heb gekregen

pingautoriteit om dopingcontroles effectiever uitvoeren en om gebruikers minder administratieve

om naast het afstuderen mijn eigen sport,

rompslomp mee te geven.

wielrennen, voorrang te mogen geven gedurende

het hele wedstrijdseizoen. Dit heeft in beide

gevallen positief uitgepakt!

vijf jaar CMD en acht jaar schaatsen en wielrennen, heb ik de juiste balans kunnen vinden tussen

De respondenten

sport en studie, waarbij deze samen komen in dit onderzoek.

Bedankt voor jullie medewerking aan mijn onderzoek.

Dank voor vrijmaken van jullie tijd, het delen van jullie

Graag wil ik deze ruimte ook gebruiken om een dankbetuiging uit te spreken aan de volgende

(ongezouten) meningen over het whereaboutssysteem

mensen. Zij hebben mij ieder op hun eigen manier gestimuleerd en begeleid met het tot stand

en de feedback op mijn stukken.

En tot slotte:

Familie en vrienden

Bedankt voor jullie steun en vertrouwen.

systeem en geeft de dopingzondaars weinig kans om vals te (blijven) spelen. Daarnaast belicht

Mijn kennis op gebied van sport, in combinatie met de kennis die ik heb opgedaan gedurende mijn studie Communicatie en Multimedia Design, heb ik kunnen toepassen in dit onderzoek. Na

brengen van deze scriptie.

Marije Smits en Edwin Essenius Bedankt voor alle inhoudelijke feedback op gebied van mijn onderzoek en structuur.

Inhoudsopgave

Samenvatting

1

Hoofdstuk 3. GPS en biometrie

24

3.1 GPS

25

Inleiding

2

3.2 Inzetbaarheid van GPS

27

Logica

3

3.3 Biometrie

29

Begeleiding

4

3.4 Biometrische vormen

31

3.5 Voorbeelden van biometrie als identificatie

33

Hoofdstuk 1. Afstudeerproject

6

3.6 Maatschappelijke acceptatie van biometrie

34

1.1 Onderwerp en aanleiding

7

3.7 Conclusie

34

1.2 Probleemstelling

7

1.3 Onderzoeksvraag

9

Hoofdstuk 4. Gebruiksvriendelijkheid van interfaces

36

1.4 Verankering

9

4.1 Usability

37

1.5 Relevantie

10

4.2 Design guidelines voor mobiele applicaties

38

1.6 Antwoord

10

4.3 Paperprototyping

40

1.7 Strategie

12

4.4 Conclusie

40

Hoofdstuk 2. Whereabouts

13

2.1 Het Anti-dopingbeleid

14

2.2 Definitie Whereabouts

16

2.3 Werking dopingcontrole

17

2.4 Statistieken dopingcontroles in Nederland 2009

19

2.5 De visie van gebruikers over het whereaboutssysteem

21

2.6 Conclusie

23

Anne Heijkoop | Whereabouts

Hoofdstuk 5. WhereaboutsApp (Casus)

41

Bronnenlijst

73

5.1 Caseomschrijving

42

5.2 Concept

42

Appendix

77

5.3 Functioneel ontwerp

44

Appendix A: Begripsbepaling

78

5.4 Personaʼs

47

Appendix B: Telefonisch Interview Herman Ram

80

5.5 Scenario

49

Appendix C: Interview Ronald Mandemaker

82

5.6 Design Rationale

52

Appendix D: Interview Sporters

84

5.7 Wireframes App

54

Appendix E: Usability testen

98

5.8 Visueel ontwerp Applicatie

57

Appendix F: Whereaboutsanalyse

100

5.9 Wireframes Website

62

5.9 Visueel ontwerp Website

65

Hoofdstuk 6. Conclusie

67

6.1 Conclusie

68

Hoofdstuk 7. Toekomstvisie

70

7.1 Toekomstvisie Whereabouts

71

Samenvatting

Anne Heijkoop | Whereabouts | 1

Samenvatting

In de sportwereld wordt er veel aandacht besteed aan het bestrijden van het gebruik van doping.

Uit het onderzoek is gebleken dat er is vraag naar een mobiele applicatie waarbij sporters meer

De World Anti-Doping Agency (WADA) is een onafhankelijke organisatie, opgericht in 1999, die

flexibiliteit krijgen in het wijzigen en invullen van hun whereabouts. Dit kan door bijvoorbeeld een

strijdt tegen dopinggebruik. Sinds 2004 geldt wereldwijd de WADA-code. Daarin staat beschre-

mobiele applicatie te ontwikkelen voor smartphones met GPS. Mede door de toepassing van

ven wat overheden, sportbonden en sporters moeten doen om dopinggebruik tegen te gaan. Om

GPS worden locaties automatisch doorgestuurd en neemt het veel administratief werk weg van

sporters buiten wedstrijden te kunnen controleren moeten zij aangeven waar zij op welk moment

de sporter.

zijn, de whereabouts. Dit moeten sporters elke drie maanden vooruit invullen en doorgeven. De inzet van GPS is dus een uitermate geschikte oplossing voor de whereabouts. Biometrie Sporters hebben aangegeven dat ze veel last ondervinden bij het invullen en bijhouden van hun

aan de andere kant, valt daarmee in een wat negatiever daglicht. Er kan geconcludeerd worden

whereabouts. Het is voor hun lastig om elke 3 maanden van te voren in te plannen waar ze op

dat een biometrische toepassing binnen dit huidige whereaboutssysteem overbodig is. Dit komt

welk moment van de dag zich zullen bevinden. Om het voor de sporter wat eenvoudiger te ma-

doordat er altijd de menselijke controle van de chaperonne of dopingcontroleur blijft. Met het

ken, is het momenteel verplicht om elke dag 1 uur het zogeheten “timeslot” in te vullen. Op het

wegvallen van biometrie wordt het concept wel sterk vereenvoudigd en goedkoper, wat het voor

timeslot kan de dopingcontroleur aankloppen voor een dopingcontrole. Mocht de sporter dan niet

de Dopingautoriteit weer interessanter maakt.

aanwezig zijn, kan een schorsing van 2 jaar het gevolg zijn. Er wordt van de sporter verwacht dat hij buiten het aangeven van het timeslot ook de rest van de dagindeling invult. Echter, dit wordt door de sporters vaak niet gedaan, omdat er geen grote gevolgen aan het vast zitten en het als verspilling van tijd wordt gezien. In dit onderzoek is gekeken naar een oplossing om het whereaboutssysteem te vereenvoudigen met behulp van GPS en biometrie. Dit is gebeurd aan de hand van de volgende onderzoeksvraag: “Hoe kan GPS in combinatie met biometrie worden ingezet om het huidige whereaboutssysteem van de Dopingautoriteit gebruiksvriendelijker te maken voor topsporters?”

Dit onderzoek is uitgevoerd bij het bedrijf Logica Nederland BV

Inleiding


Inleiding

Logica Working Tomorrow is nu op 6 vestigingen van Logica in Nederland aanwezig, en biedt jaarlijks Logica is een belangrijke internationale speler op het gebied van IT en business services met

plaats aan circa 120 studenten van HBO en WO. Op iedere vestiging is een projectleider van

39.000 mensen in dienst in 36 landen. Ze bieden oplossingen en diensten aan in het domein

Working Tomorrow die de studenten begeleidt.

van consultancy, design, systeem integratie , bedrijfskritische applicaties en de outsourcing van bedrijfsprocessen. Logica richt zich op vier marktsectoren – Energy Utilities en Telecom, Finance,

Het Working Tomorrow programma heeft 4 hoofddoelen:

Public Sector, en Industrie Distribution en Transport. Door deze focus zijn ze in staat om op maat gemaakte oplossingen te bieden voor de uitdagingen waar klanten in hun specifieke markt mee

1. Een centrale plaats bieden waar studenten uitdagende en innovatieve afstudeerprojecten kun-

te maken krijgen. In Nederland is deze focus verankerd in view Industrie Sectoren, afdelingen die

nen uitvoeren.

zich richten op een van de segmenten.

2. Het werven van toekomstige werknemers.

Logica is gedreven om klanten te helpen om leidende posities te behalen en te behouden in hun

3. Verhogen van de reputatie van Logica op het gebied van innovatie.

individuele markten. De kracht van Logica ligt daarbij op het gebied van industrie- en domeinken-

4. Demo’s en resultaten van projecten gebruiken voor het verkrijgen van betaalde opdrachten en

nis, de sterke bedrijfskundig- en technologisch inzicht, en de vele successen met het leveren op

vergaren van kennis.

tijd en binnen budget.

Working Tomorrow De afstudeeropdracht wordt uitgevoerd binnen het programma Working Tomorrow (WT). Logica heeft dit programma opgestart om studenten de gelegenheid te geven af te studeren op een innovatieve opdracht met goede begeleiding. Innovatie staat centraal. Innovatief wat betreft technologie, concept of methodiek. Zo werken er studenten aan agent technologie, Multitouch technologieën, Augmented Reality, Smart Grids en slimme meters en mobiele oplossingen.

Inleiding | 4

Begeleiding Alle studenten die afstuderen bij Working Tomorrow, worden bij een practice geplaatst die past bij de richting van het project. Een student krijgt naast procesmatige begeleiding vanuit Working Tomorrow ook inhoudelijke begeleiding vanuit de practice. Voor de afstudeeropdracht is begeleiding vanuit Logica en de Hogeschool Rotterdam. Binnen Logica zijn dit: - Marco Stikkelorum, Projectleider Logica Working Tomorrow Rijswijk. Zorgt voor de procescoördinatie van het onderzoek. - Ronald Hack, Interne begeleider Logica, is verantwoordelijk voor de inhoudelijke begeleiding van het onderzoek. Ronald heeft veel ervaring met het ontwikkelen van nieuwe innovatieve concepten met betrekking tot mobiele apparatuur. De begeleiding vanuit Hogeschool Rotterdam bestaat uit: - Marije Smits Schoolbegeleider Communicatie & Multimedia Design (CMD). Haar taak is om de opdracht de coördineren, te begeleiden en uiteindelijk te beoordelen. - Fedde van der Velde, Studie Loopbaan Coach (SLC). Fedde functioneert als extra begeleiding met betrekking tot het opzetten van het onderzoek en het begeleiden van het verder ontwikkelen van de juiste competenties.


Onderwerp en aanleiding

delijker te maken voor de sporters. Daarbij zal onderzocht worden hoe GPS en biometrie een rol daarin kunnen spelen. GPS staat gelijk aan locatiebepaling, en de kern van whereabouts zijn de

Logica is altijd op zoek naar nieuwe innovatieve ideeën die passen binnen hun visie. Biometrie, een vorm van identificatie met behulp van lichamelijke eigenschappen, is daar een van. Vaak wordt biometrie ingezet voor “negatieve” zaken zoals het weren van hooligans uit een voetbalstadion en het terug dwingen van criminaliteit in probleemwijken. Dit gebeurd onder andere door inzet van camera’s met gezichtsherkenning. In dit onderzoek zal worden gekeken naar de mogelijkheden van biometrie binnen de sportwereld. De De World Anti-Doping Agency (WADA), verplicht topsporters om elke drie maanden hun whereabouts vooruit in te vullen en bij te houden. Whereabouts zijn kortweg gegevens over de locaties van een sporter waar deze zich zal bevinden. Dit systeem is in werking gesteld om de sporters overal te kunnen controleren op gebruik van doping. Gedurende het schoolproject Medialab, met Logica als uitvoerende opdrachtgever, was de opdracht een concept te ontwikkelen waarbij gebruik werd gemaakt van biometrie. Er is toen een concept bedacht waarbij topsporters hun whereabouts konden invullen en wijzigen met een mobiel apparaat. Dit project werd door Logica en CMD goed ontvangen, maar door de beperkte tijd en mogelijkheden, was dit toen geen betrouwbaar en bruikbaar concept. Het concept dat toentertijd is bedacht, zal niet als uitgangspunt functioneren maar als aanleiding tot dit afstudeerproject. Dit onderzoek zal opnieuw en grondiger worden uitgevoerd. Hierbij is het doel van dit afstudeerproject om het whereaboutssysteem te vereenvoudigen en gebruiksvrien-

locaties. Biometrie wordt vaak ingezet bij identificeren van personen.




Dit hoofdstuk zal verduidelijken waar de afstudeeropdrach precies over gaat. Er zal nader worden

Dit onderzoek moet inzicht geven in een nieuwe oplossing, om topsporters meer ruimte te geven

ingegaan op de onderzoeksvraag, deelvragen en een strategie kenbaar worden gemaakt.

bij het beoefenen van hun sport en ze toch efficiënter te kunnen controleren op het gebruik van doping. GPS en biometrie zouden hierbij van dienst kunnen zijn.

1.1 Probleemstelling

1.2 Onderzoeksvraag

De WADA verplicht topsporters om elke drie maanden hun whereabouts vooruit in te vullen en

Zoals in de voorgaande aanleiding en probleemstelling is beschreven, komt naar voren dat er

bij te houden. Whereabouts zijn kortweg gegevens over de locaties van een sporter waar deze

behoefte is naar een systeem om de whereabouts beter te kunnen hanteren. De hoofdvraag voor

zich zal bevinden. Dat kan thuis zijn, maar ook waar en op welke tijdstippen een sporter traint,

het onderzoek luidt:

wanneer hij of zij wedstrijddagen, reisdagen en / of vakantiedagen heeft. Dit acht de WADA noodzakelijk om de sporters te kunnen controleren op het gebruik van doping en het bestrijden van

Hoe kan GPS in combinatie met biometrie worden ingezet om het huidige whereabouts-

dopinggebruik. Dit systeem is echter veelbesproken binnen de sportwereld.

systeem van de Dopingautoriteit gebruiksvriendelijker te maken voor topsporters?

Topsporters leiden een onregelmatig bestaan omdat zij afhankelijk zijn van hun prestaties. Daar-

1.2.1 Deelvragen

naast zijn de sporters ook afhankelijk van wedstrijdorganisaties en programma’s, blessures, maar

Uit de onderzoeksvraag zijn een aantal deelvragen opgesteld. Hieronder worden deze deelvra-

ook het weer. Het nauwkeurig bijhouden van de whereabouts zijn door deze omstandigheden

gen nader uitgelegd. Met het beantwoorden van deze deelvragen, kan de hoofdvraag worden

een lastige opgave. Veel sporters weten zelden van te voren waar zij zich over drie maanden

beantwoord waaruit een casus kan worden opgemaakt.

bevinden. Het huidige systeem laat weinig wijzigingen toe, waardoor een gemiste dopingtest veelvuldig voorkomt. Drie gemiste testen kan leiden tot een schorsing voor de sporter. Topsporters moeten zich volledig kunnen concentreren op het beoefenen van hun sport. Bijzaken, als het invoeren en bijhouden van hun whereabouts, mogen niet voor afleiding zorgen.

Hoofdstuk 1. Afstudeerproject | 8

1. Wat houd het whereaboutssysteem in en wat vinden de gebruikers ervan?

gekeken naar diverse soorten concepten en methode van biometrie en welke het beste past bij

Onderzoeksfunctie: Beschrijvend

het whereaboutssysteem. Daarnaast zal er ook aan de doelgroep worden gevraagd wat zij van

Doelstelling: Het doel is om te achterhalen hoe de werking van het huidig systeem is, met welke

biometrie vinden.

procedures en regels je te maken hebt, welke problemen zich op dit moment voor doen en wat de

Dataverzameling methode: Literatuurstudie en interviews

gebruikers van het systeem vinden. Dit is een belangrijk startpunt binnen het onderzoek om vast te kunnen stellen wat goed is aan het huidig systeem en wat anders moet. Met het antwoord van

4. Wat is van belang voor het creëren van een gebruiksvriendelijke interface van het where-

deze deelvraag kan verder worden gegaan naar het zoeken van een nieuw concept in een later

aboutssysteem?

stadium van dit onderzoek.

Onderzoeksfunctie: Ontwerpend

Dataverzameling methode: Literatuurstudie, interviews en observatie

Doelstelling: Om een gebruiksvriendelijk interface op te leveren zal er gekeken worden naar de usability van applicaties. Daarbij zal worden gekeken naar de methodes en technieken voor een

2. Hoe past GPS binnen het whereaboutssysteem?

gebruiksvriendelijk systeem. Dit zal vervolgens in de praktijk worden gebracht, door het testen

Onderzoeksfunctie: Beschrijvend

van de ontwerpen door middel van paperprototyping.

Doelstelling: Het is van belang om te onderzoeken hoe GPS inzetbaar is, welke methodes er

Dataverzameling methode: Literatuurstudie en usability testen

al bruikbaar zijn en hoe het binnen het whereaboutssysteem past. Zodoende kan er worden vastgesteld of GPS inzetbaar is binnen het whereaboutssysteem en welke functies er komen te

Door het beantwoorden van deze vragen moet naar voren komen hoe het whereaboutssysteem

vervallen als hiervan gebruik wordt gemaakt.

gebruiksvriendelijker kan worden gemaakt door middel van inzet van GPS en biometrie. In het

Dataverzameling methode: Literatuurstudie

onderzoek wordt er geen mening gegeven over het systeem en de procedures, er wordt gericht gekeken naar mogelijke verbeteringen om het systeem gebruiksvriendelijker te maken.

3. Welke manier van biometrie is inzetbaar binnen het whereaboutssysteem? Onderzoeksfunctie: Beschrijvend Doelstelling: Door onderzoek te doen naar biometrie en de verschillende vormen van biometrie kan worden geconcludeerd welke vorm het beste bij toepasbaar is binnen het whereaboutssysteem en of het wel van belang is dat er gebruik wordt gemaakt van biometrie. Er zal worden


1.3 Verankering De verschillende gebieden die aan bod komen in de opdracht zijn: Technische wetenschap > Informatica > Whereabouts Technische wetenschap > Informatica > Technologie > GPS Technische wetenschap > Informatica > Biometrie

Biometrie Geautomatiseerd gebruik van fysiologische of gedragseigenschappen om de identiteit van iemand te verifiëren of vast te stellen, bijvoorbeeld: vingerscan, gezichtsopname, stemherkenning, iris-, netvlies- of handscan. Visual Interaction Design

- Sociale wetenschap > Communicatie > Visual Interaction Design

Visual Interaction Design is een vakgebied dat zich bezig houdt met het gebied waarin mens en

Om de onderzoeksvraag te beantwoorden komen de technologische toepassingen GPS en Bio-

laten verlopen. De gebruiker heeft een bepaald doel, dat op een zo eenvoudig mogelijke manier

metrie aan bod. Het onderzoek gaat uit naar het whereaboutssysteem waarbij er gekeken zal worden naar de regelgeving van het anti-dopingbeleid en de werking van het systeem. De interactie tussen de gebruiker, de sporter, en het systeem staat centraal maar de hanteerbaarheid voor de WADA is ook heel belangrijk. Deze driehoeksverhouding moet nader tot elkaar komen

systeem elkaar tegenkomen of ontmoeten. Over deze ontmoeting om dit zo goed mogelijk te behaald moet worden. Het vakgebied houdt zich bezig met het ontwerpen van deze interactie.

1.3.1 Doelgroep Primaire doelgroep: Topsporters

door middel van een gebruiksvriendelijk interface design.

Mensen met een A of B status, verdient middels hun sportprestaties. Deze mensen leven voor

Whereabouts

kunnen.

Een technisch systeem, ingevoerd door de WADA, waarbij sporters hun locaties ieder kwartaal van te voren moeten invullen. Het is vergelijkbaar met het bijhouden van een digitale agenda waarbij locaties worden doorgezonden naar, in dit geval, de Nederlandse Dopingautoriteit. GPS GPS is de afkorting van Global Positioning System en is een wereldwijd gebruikt systeem voor de plaatsbepaling en navigatie op aarde, en dit met behulp van signalen van minstens 24 satellieten die tweemaal per dag om de aarde draaien. Het is ontworpen door het Amerikaanse leger.

hun sport. Vragen het uiterste van hun lichaam en geest en leven altijd op het randje van hun

Secundaire doelgroep: De Nederlandse Dopingautoriteit. Zij voeren het anti-dopingbeleid binnen Nederland uit naar de regelgeving van de World Anti Doping Agency. (WADA) WADA strijdt voor een eerlijke sportwereld zonder doping. Om dopingcontroles uit te kunnen voeren, hebben zij het whereaboutssysteem, ADAMS, in het leven geroepen. De Nederlandse Dopingautoriteit heeft deze vertaald naar een eigen systeem genaamd: Whereabouts, voorheen Sportergegevens.

Hoofdstuk 1. Afstudeerproject | 10

1.4 Relevantie

heeft staan door niet het leven van sporters te hinderen, in plaats van hen te dwingen met een

Dit onderzoek zal nieuwe kennis bijdragen aan de maatschappij mede door het onderzoek naar

van een gebruiksvriendelijk systeem zal de WADA deze uitstraling sterker en geloofwaardiger

inzet van biometrie en GPS in een nieuw systeem. Daarnaast is het invoeren en bijhouden van de whereabouts een maatschappelijk probleem binnen de sportwereld. De zoektocht naar een innovatieve oplossing voor dit systeem, kan voor beide partijen een verandering of een oplossing brengen.

1.4.1 Relevantie Student Deze opdracht is voor de student relevant omdat het meerdere competenties bestrijkt binnen het afstudeertraject. Daarnaast wordt er vakkennis en werkervaring opgedaan en sluit de opdracht bij de persoonlijke interesses van de student en de eisen van de Hogeschool Rotterdam aan.

1.4.2 Relevantie Logica Het onderzoek naar de functie van GPS en inzet van biometrie is voor Logica een interessant onderwerp omdat de inzet van biometrie op een andere doelgroep wordt toegepast dan normaliter. Innovatie komt hier sterk naar voren, en dat is binnen WT erg belangrijk. Tevens wil Logica bekijken of de resultaten van het onderzoek bruikbaar zijn voor eventuele andere toepassingen bij haar klanten.

1.4.3 Relevantie bedrijfsleven Voor de WADA kan het onderzoek een nieuwe mogelijkheid bieden om het whereaboutssysteem beter te kunnen hanteren. De WADA kan laten zien dat ze de eerlijkheid van de sporter voorop

ongebruiksvriendelijk systeem te werken. “Play Fair” is de slogan van de WADA. Door middel kunnen maken.


1.5 Antwoord Via dit onderzoek moet inzichtelijk worden hoe het nieuwe systeem er uit zal komen te zien. De

1. Minder rompslomp voor de sporter. 2. De dopingcontroles worden efficiënter en kosten minder administratief werk.

belangrijkste punten die uit het verslag naar voren moeten komen zijn;

3. Wellicht aanpassing in WADA regelgeving. Met een betere registratie en een gegarandeerde

- Welke functies kan GPS vervangen en toevoegen binnen het whereaboutssysteem,

4. Positievere kijk op het anti-dopingbeleid. Zowel vanuit het perspectief van de sporter als voor

- Hoe speelt biometrie daarbij een rol - Welke behoeftes heeft de doelgroep voor het whereaboutssysteem Een beschrijving van de huidige processen binnen het whereaboutssysteem en een analyse hiervan is noodzakelijk. Ook een analyse met aanwezige knelpunten en verbeteringen van het

locatie kan worden gekozen voor een minder bureaucratische registratie. de buitenwereld er aandacht aan een beter systeem wordt besteed.

1.5.2 Eindproduct Het eindproduct bestaat uit een onderzoeksverslag over het huidige whereaboutssysteem en hoe GPS en biometrie binnen een nieuw systeem passen en een prototype. Er zal naar voren

huidige systeem kunnen leiden tot een groot aantal conclusies.

komen welke functies komen te vervallen door middel van inzet van GPS en biometrie en hoe

Vanuit het onderzoeksverslag kan er een begin worden gemaakt aan het functioneel ontwerp van

voren komen welke factoren het systeem moeten bevatten om gebruiksvriendelijk te zijn. Deze

een nieuw systeem. Daarna zal er een ontwerp worden gemaakt, dat illustreert hoe het nieuwe systeem er uit komt te zien. Na deze stappen zal een scenario worden gemaakt of een clickable prototype die de werking van het nieuwe systeem zal verduidelijken. Dit zal worden getest bij ervaringsdeskundigen op gebied van de whereabouts.

1.5.1 Doelstelling Dit onderzoek moet kunnen uitwijzen wat de hedendaagse technieken van mobiele technologie en GPS kunnen betekenen voor het anti-dopingbeleid en het whereaboutssysteem. Een aantal punten die in dit onderzoek naar voren moeten komen zijn:

de werking van een dergelijk nieuw systeem er uit zal komen te zien. Daarnaast zal ook naar antwoorden zullen in een bijbehorend protoype en scenario worden opgeleverd, die de werking van het nieuwe systeem zal demonstreren.


| 12

1.6 Strategie

het nieuwe systeem. Welke vorm van biometrie de gebruikers wensen is ook erg belangrijk om te

De hoofdvraag, “Hoe kan GPS in combinatie met biometrie worden ingezet om het huidige

bij het systeem past. Er moet worden gekeken naar de betrouwbaarheid van biometrie en of deze

whereaboutssysteem van de WADA gebruiksvriendelijker te maken voor topsporters?”, leidt tot een ontwerpend onderzoek. Aan de hand van deze vraag moet naar voren komen hoe het voor

weten te komen. Op basis daarvan kan er worden onderzocht welke vorm van biometrie het beste manipuleerbaar zijn. Om een waterdicht systeem te creëren moeten deze vormen van frauderen gedemotiveerd kunnen worden.

de sporters gebruiksvriendelijk wordt om het whereaboutssysteem te hanteren. Om tot deze oplossing te komen in het onderzoek is er voorafgaand een evaluerend en verklarend onderzoek nodig. De deelvragen zullen voor deze antwoorden zorgen. De antwoorden voor het onderzoek zijn voornamelijk te vinden aan de hand van diverse inter-

GPS

Biometrie

views met topsporters en betrokkenen. Zij kunnen vertellen hoe het systeem werkt, welke ervaringen ze met het systeem hebben, wat zij vervelend vinden en wat zij graag anders zouden willen zien. Uit deze antwoorden zijn vervolgens een aantal conclusies te trekken die kunnen worden omgezet naar een geschikt concept. Tevens zal er een uitgebreide analyse van het huidige sys-

Antwoord

teem komen waar uit geconcludeerd kan worden hoe het systeem werkt, en hoe dit verbeterd kan worden. Aan de hand van literatuur, experts en guru’s moet naar voren komen waaraan een geschikte interface volgens de richtlijnen moet voldoen. De deelvragen zullen stap voor stap antwoorden opleveren die verder mee kunnen worden genomen in het onderzoek. Om eerst meer over het huidige systeem te weten komen, zal er een

Whereabouts

analyserend onderzoek worden gedaan. Deze opgedane kennis kan vervolgens worden meegenomen naar de interviews met de ervaringsdeskundigen. Uit deze interviews moet voornamelijk hun visie, wensen en meningen worden verzameld. Deze kunnen vervolgens worden verwerkt in Afbeelding 1. Vanmodel Structuur afstuurproject

Usability


Hoofdstuk 2. Whereabouts | 14


Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden wordt in dit hoofdstuk eerst aandacht besteed

2.1.2 Nederlands anti-dopingbeleid

aan het anti-dopingbeleid en de regelgeving rondom procedures van dopinggebruik binnen de

Binnen Nederland is er een aparte onafhankelijke anti-dopingorganisatie: De Nederlandse Do-

sportwereld. Daarbij zal de volgende deelvraag worden beantwoord:

pingautoriteit. De missie van de Dopingautoriteit is het realiseren van een dopingvrije sport in Nederland. Zij doet dat in opdracht van de overheid ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en

Wat houdt het whereaboutssysteem in en wat vinden de gebruikers daarvan?

Sport (VWS) en de landelijke sport (NOC*NSF) en werkt daarbij met vele nationale en internationale organisaties samen zoals de WADA. [2]

Door middel van het beantwoorden van deze vraag wordt inzicht verworven in het kennisgebied van de whereabouts.

NOC*NSF (Nederlands Olympisch Comité* Nederlandse Sport Federatie) is de bundeling van de georganiseerde sport in Nederland. De negentig aangesloten landelijke sportorganisaties vertegenwoordigen samen ongeveer 27.000 verenigingen met in totaal ruim 4,7 miljoen georgani-

2.1 Het Anti-dopingbeleid

seerde sporters. [3]

2.1.1 Internationaal anti-dopingbeleid

2.1.3 Definitie Doping

Om het gebruik van doping te bestrijden binnen de sportwereld is er een wereldwijde organisatie

Een korte, simpele omschrijving van doping is: “Stoffen en methoden die verboden zijn door het

opgezet, de World Anti-Doping Agency (WADA). De missie van het WADA is op internationaal

Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA).” Het gaat dus niet alleen maar om stoffen, maar ook

niveau promoten, coördineren en monitoren van de strijd tegen doping in sport in al haar vormen.

zijn bepaalde methoden verboden. Eigenlijk is de definitie van doping nog breder. Doping kan

De Wereld Anti-Doping Code kent de strict-liability regel, wat inhoudt dat wanneer er een doping-

voorkomen in de vorm van bloed, injectievloeistof of in pillen. Officieel luidt de definitie van do-

geduide stof in het lichaam wordt gevonden, de sporter daar zelf verantwoordelijk voor is. WADA

ping: “Een overtreding van een of meer bepalingen uit het dopingreglement. (WADA)”

is de onafhankelijke internationale anti-doping organisatie die zich inzet voor dopingvrije sport. WADA is opgezet door verschillende sportbewegingen en overheden. [1]

1 WADA (2010)

2 Dopingautoriteit (2010) 3 NOC NSF (2010)


Deze bepalingen zijn:

die ook wel ADAMS worden genoemd: Anti-Doping Administration & Managment System. Dit

Aanwezigheid van verboden stof(fen) en/of verboden methode(n);

systeem is ontwikkeld door de WADA. Veel internationale en nationale atleten met een A-status

(Poging tot) het gebruik van verboden stof(fen) en/of verboden methode(n);

moeten dit systeem hanteren. Dit onderzoek richt zich op de Nederlandse versie van het where-

(Poging tot) gebrekkige medewerking;

aboutsysteem maar omdat de ADAMS en de whereabouts uit eenzelfde dopingrelement komen,

Gebrekkige informatieverstrekking;

namelijk het IST, kan er een aantal keer worden gerefereerd naar de ADAMS.

(Poging tot) manipuleren; (Poging tot) bezit; (Poging tot) handel; (Poging tot) toediening; [4]

2.1.4 Nationaal Doping Reglement De definitie van doping is opgesteld door de WADA. Deze internationale anti-doping organisatie stelt jaarlijks de dopinglijst (lijst met verboden stoffen en methoden) op die op 1 januari van kracht wordt. Was er vroeger nog sprake van meerdere dopinglijsten, sinds 2003 bestaat er wereldwijd maar één dopinglijst: dé WADA-dopinglijst. De Dopingautoriteit maakt een letterlijke vertaling van de dopinglijst, stelt bovendien een uitgebreide lijst op van verboden stoffen én een lijst van veel gebruikte toegestane geneesmiddelen. De lijsten worden ieder jaar aan topsporters, sportartsen, sportbonden en anderen bekendgemaakt. Naast het aanleveren van de dopinglijst, heeft de WADA ook het internationaal dopingreglement opgesteld; de International Standard for Testing (IST). Hierin staan alle rechten en gegevens over het uitvoeren van het anti-dopingbeleid, dopingcontroles en het hanteren van het whereaboutssysteem. De Dopingautoriteit heeft deze vertaald naar het Nationaal Dopingregelement en vanuit daar hun eigen whereaboutsysteem ontwikkeld. Naast het Nederlandse whereaboutssysteem is er ook een internationaal whereaboutssysteem

4 Dopingautoriteit (2010)


2.2 Definitie Whereabouts

internationaal uitkomt en presteert in een Categorie 1-topsportprogramma. Een A-status verdien

Om een sterk anti-dopingbeleid te kunnen voeren is het van belang om ook buiten wedstrijdver-

bond en NOC*NSF is vastgelegd. Het uitgangspunt van deze norm houdt in dat je aantoont bij de

band, dus tijdens trainingskampen, thuis of op een trainingslocatie, dopingcontroles uit te voeren. Sporters in de Testing Pool zijn daarom verplicht om periodiek hun contact- en verblijfsgegevens aan te leveren en te updaten: de zogenaamde whereabouts. De whereabouts – voorheen ook wel sportergegevens genoemd - zijn kortweg gegevens over de locaties waar een sporter zich zal bevinden. Dat kan thuis zijn, maar ook waar en op welke tijdstippen een sporter traint, wanneer

je bijvoorbeeld door te voldoen aan de prestatienorm zoals die na overleg tussen de betrokken mondiale top-8 te behoren. [5]

2.2.1 Timeslot Vanaf 1 januari 2010 wordt het zogenaamde Uur (One hour timeslot) ingevoerd in Nederland. Sporters die whereabouts aanleveren dienen op elke dag voor een aaneengesloten periode van

hij of zij wedstrijden, reisdagen en/of vakantiedagen heeft.

zestig minuten een specifieke locatie op te geven waar ze zeker beschikbaar zullen zijn voor een

Bij dopingcontroles wordt er onderscheid gemaakt in controles binnen wedstrijdverband (in-com-

inzending dus voor elke dag een plek aangeven waar hij of zij een uur lang zeker te vinden is voor

petition) en buiten wedstrijdverband (out-of-competition). Met deze laatste worden onder meer controles tijdens trainingen en thuis bedoeld. Deze out-of-competition dopingcontroles worden steeds belangrijker in de bestrijding van doping. Om de out-of-competition controles goed in te kunnen plannen én uit te voeren zijn de verblijfsgegevens van sporters noodzakelijk. In het whereabouts-systeem van de Dopingautoriteit geven sporters hun contact- en verblijfsgegevens door. De sporter vult uiterlijk op een vooraf bepaalde datum de whereabouts voor een heel kwartaal in en kan vervolgens 24 uur per dag op de website deze gegevens up-to-date houden. Sporters die behoren tot de zogenaamde nationale Testing Pool moeten hun whereabouts aanleveren bij de Dopingautoriteit. Tot deze Testing Pool behoren onder andere sporters met een A-, B- en HP-status van NOC*NSF. Deze status krijgt een sporter toegewezen afhankelijk van zijn of haar prestaties op mondiaal niveau. Je kunt alleen de A-, HP- of B-status verkrijgen als je

dopingcontrole. Het timeslot geldt voor iedere dag: de sporter moet in zijn of haar whereabouts een dopingcontrole. De gekozen locatie mag per dag verschillen en het aangegeven uur dient te liggen tussen 6.00 en 23.00 uur. Komt een dopingcontroleofficial gedurende dit uur op de door de sporter aangegeven locatie en is de sporter niet aanwezig, dan geldt dit als een missed test. Met de invoering van dit timeslot vervalt nadrukkelijk niet de verplichting om andere whereabouts aan te leveren, zoals locaties en tijden van wedstrijden, vast en tijdelijke trainingslocaties en het huisadres en alternatieve verblijfsadressen buiten de opgegeven periode van zestig minuten. Deze informatie blijft noodzakelijk om dopingcontroles effectief te kunnen plannen. Het blijft daarom gewoon mogelijk om buiten het timeslot controles uit te voeren en sporters zijn ook verplicht deze te ondergaan. Een missed test oplopen kan vanaf 1 januari 2010 alleen nog binnen het Uur. Mocht een sporter er voor kiezen om alleen het timeslot in te vullen de rest van dagbesteding niet, kan dit leiden tot extra verdenkingen op het gebruik van doping en zal de dopingautoriteit

5 NOC NSF (2010)


de sporter hoogstwaarschijnlijk nauwkeuriger in de gaten gaan houden. Dit wordt echter door de sporters vaak niet gedaan, omdat het in hun ogen geen grote gevolgen heeft en het als verspilling van tijd wordt gezien. [6]

2.2.2 Nieuwe media Naast het hanteren van het whereaboutssysteem maakt de Dopingautoriteit tegenwoordig ook gebruik van nieuwe media zoals Facebook, Hyves, Twitter en de reguliere persberichten om achter de locaties van de sporters te komen. Op deze manier houdt de dopingautoriteit bij, waar sporters zich bevinden om deze alsnog te kunnen “verassen” met een dopingcontrole. Als een dopingcontroleur buiten het aangegeven timeslot langs komt voor een controle maar de sporter is niet aanwezig, geldt dit niet als een missed test. Een missed test is alleen mogelijk als de sporter niet aanwezig is op het door hem aan gegeven uur. Deze controles, buiten het aan gegeven timeslot, acht de dopingcontrole echter van groot belang om de sporters te kunnen blijven verassen en zodoende het dopinggebruik te kunnen bestrijden. Het niet goed aanleveren van de whereabouts leidt tot een foutieve inzending. Het niet aanwezig zijn, op de in het timeslot aangegeven plek, is een missed test. Wanneer een sporter binnen 18 maanden drie keer een foutieve inzending aanlevert en/of een missed test registreert, is dat een overtreding van het dopingreglement en volgt aangifte bij de tuchtcommissie. Deze zal een sanctie van 1 tot 2 jaar uitspreken. [7]

2.3 Werking dopingcontrole Om een goed beeld te krijgen van het anti-dopingbeleid en de situatie daar omheen, is het van belang om te weten hoe een out of competition controle verloopt. Deze controle is vergelijkbaar met een standaard urinecontrole maar vind in dit geval plaats bij de sporter thuis of op de door hem aangegeven locatie in plaats van een ingericht dopingcontrolestation. De controle verloopt via elf stappen: [8] 1. Oproep voor de dopingcontrole De dopincontroleofficial (DCO) of een aangewezen assistent (chaperonne) zal de sporter op de hoogste stellen van het feit dat hij/zij is geselecteerd voor een dopingcontrole. Er wordt aan de sporter verteld wat zijn/haar rechten en plichten zijn. Zo mag er een begeleider en eventueel een tolk mee worden genomen naar de dopingcontrole. Op het aanwijzingsformulier van de DCO of chaperonne wordt een tijd vermeld waarop de sporter uiterlijk in het dopingcontrolestation moet zijn, dit dient de sporter te ondertekenen. Vanaf dat moment staat de sporter onder toezicht bij de DCO of chaperonne. Het is belangrijk om op tijd te zijn, alleen met toestemming van de DCO mag je later verschijnen tijdens een dopingcontrole. Geldige redenen zijn onder andere een prijsuitreiking, persconferentie of een volgend wedstrijdonderdeel. 2. Melden in het dopingcontrolestation Vanaf het moment dat de sporter zich meldt bij het dopingcontrolestation is hij/zij verplicht zichzelf te identificeren. Dit kan aan de hand van een sportlicentie, rijbewijs of paspoort. In het buitenland geldt vrijwel altijd alleen een paspoort of identificatiebewijs. Ook de DCO is altijd in bezit van een

6 Dopingautoriteit (2010) 7 Dopingautoriteit (2010)



legitimatiebewijs waarbij hij kan aantonen dat hij werkzaam is voor de Dopingautoriteit.

kruimte waarbij de hij/zij wordt gevraagd een piepschuimen doosje te kiezen dat twee, in plastic verpakte flesjes bevat. Hierbij zal de sporter controleren of de zegel van het doosje intact is en of

3. Keuze van de opvangbeker

de DCO het juiste codenummer op het formulier noteert.

De sporter kan kiezen uit verschillende opvangbekers waar hij/zij in moet plassen. Elke opvangbeker is apart verpakt, en er wordt verwacht van de sporter dat hij/zij controleerd of de verpakking

7. Verdelen van de urine

intact is. Op elke opvangbeker staat een unieke code. De DCO zal dit nummer noteren op het

De sporter verdeeld zelf zijn eigen urine over de 2 flesjes die hij/zij zojuist uit het doosje heeft

dopingcontroleformulier. De sporter is zelf verantwoordelijk voor het toezicht houden op zijn/haar

gehaald. In flesje A wordt minimaal 60ml geschonken en in flesje B minimaal 30 ml. Er dient een

gekozen materialen en moet deze goed in de gaten houden zolang ze niet verzegeld zijn.

kleine hoeveelheid in de opvangbeker te worden achtergelaten. Dit wordt op een later tijdstip gebruik om te bepalen of het urinemonster voldoende bruikbaar is in het laboratorium. (Zie stap 9)

4. Plassen onder toezicht De sporter, dient onder toezicht van de DCO of chaperonne, te plassen in de opvangbeker in de

8. Sluiten en verzegelen van de flesjes

toiletruimte. De DCO of chaperonne zal hierop goed zicht houden en de sporter te verzoeken zich

De flesjes worden vervolgens middels een rode ring verzegeld en terug gezet in het piepschui-

gedeeltelijk te ontkleden. Er dient minimaal 90 ml urine te worden geproduceerd. Na het plassen

men doosjes. Er wordt een uniek codenummer op het doosjes geplakt die wederom genoteerd

in de opvangbeker dient de sporter deze zelf te sluiten.

word op het formulier.

5. Onvoldoende urine

9. Meting van het soortelijk gewicht

Mocht het voorkomen dat er niet gelijk 90ml aan urine wordt geproduceerd, zal de sporter het pro-

In de opvangbeker is een klein beetje urine achtergebleven. De DCO bepaalt hiermee het soorte-

ces van plassen onder toezicht moeten herhalen totdat de gewenste hoeveelheid urine is bereikt.

lijk gewicht van de urine. Deze waarde geeft aan of de urine voldoende bruikbaar is voor analyse

De sporter is verplicht te wachten bij dopingcontrolestation, in de werkruimte, totdat hij/zij weer

in het dopinglaboratorium. Voldoet de achtergebleven urine niet aan het gestelde criterium, dan

moet plassen en mag het station in de tussentijd niet verlaten.

zal de sporter opnieuw moeten plassen. De procedure wordt vanaf stap 3 herhaald. Indien de urine de tweede keer ook niet aan de eis voldoet, zal de procedure desondanks voortgezet wor-

6. Keuze van de flesjes Nadat er de gewenste hoeveelheid urine is geproduceerd keer de sporter weer terug naar de wer-

den met stap 10.


10. Opgave van gebruikte geneesmiddelen Als de de sporter gebruik maakt van de bepaalde geneesmiddelen is hij/zij hiervan verplicht melding te doen op het dopingformulier. Gebruikt een sporter geneesmiddelen die op de dopinglijst staan en is hij/zij in bezit van een dispensatie voor het gebruik van deze middelen, wordt deze overhandigd aan de DCO. 11. Ondertekenen van het dopingcontroleformulier De DCO zal de sporter vragen de informatie op het dopingcontroleformulier te controleren. Daarnaast zal hij/zij gevraagd worden akkoord te gaan met de gegevens die op het formulier vermeld staan. Heeft een sporter opmerkingen of klachten over de gevolgde procedure, dan kan hij/zij dat in de daarvoor gereserveerde ruimte opschrijven. Als laatste stap dient de sporter, de DCO of chaperonne en eventueel de begeleider, het dopingcontroleforumlier te ondertekenen. Daarmee gaat de sporter akkoord met de gegevens die op het formulier staan. Niet tekenen staat gelijk aan weigering van de dopingcontrole. Na tekening krijgt de sporter een kopie van het formulier mee en daarmee komt de procedure tot een einde. [9]

2.4 Statistieken dopingcontroles in Nederland 2009 “De Dopingautoriteit voert voor Nederlandse sportorganisaties twee soorten dopingcontroles uit, namelijk zogenaamde contingentcontroles (in het kader van het Nationaal programma) en daarnaast dopingcontroles in opdracht en voor rekening van derden (meestal de sportbond zelf dan wel haar internationale federatie). Contingentcontroles worden gefinancierd door de Stichting de Nationale Sporttotalisator (‘Lotto gelden’) en door het Ministerie van VWS. Deze contingentcontroles zijn onderdeel van het Nationaal anti-dopingprogramma. Dit programma wordt iedere vier jaar vastgesteld na overleg tussen sportkoepel NOC*NSF en de Dopingautoriteit. NOC*NSF bekostigt uit de Lottogelden de directe kosten van de contingentcontroles. Het Ministerie van VWS neemt de vaste kosten van deze dopingcontroles voor haar rekening. In 2009 zijn in Nederland 2.065 dopingcontroles als onderdeel van het Nationaal programma uitgevoerd. In alle gevallen betrof het urinecontroles. De 2.065 dopingcontroles in het kader van het Nationaal programma vonden plaats bij 32 Olympische sportbonden en 17 niet-Olympische sportbonden, in de verhouding 81:19. Bij enkele niet dopinggevoelige sporten zijn geen dopingcontroles uitgevoerd. Het percentage dopingcontroles buiten wedstrijdverband in het kader van het Nationale programma was om en nabij de 40%. Hiermee is het streven om 50% van de contingentcontroles buiten wedstrijdverband uit te voeren niet behaald. Mede gezien een aantal ingezette targetcontrole-trajecten die vooral binnen wedstrijdverband zijn uitgevoerd is er een verschuiving van de balans in de richting van in-competition controles.



2.4.1 Onaangekondigde dopingcontroles

2.4.2 Aantallen controles

Het totale percentage dopingcontroles buiten wedstrijdverband (‘out-of-competition’) toont in ver-

Het aantal uitgevoerde urinecontroles (2.636) was vrijwel gelijk aan het aantal in 2008 (2.667).

houding tot 2008 een lichte stijging en komt op 37%. Het percentage dopingcontroles buiten

Van het totale aantal controles waren 2.065 controles onderdeel van het Nationaal Controle Pro-

wedstrijdverband in het kader van het Nationale programma was 47,5%. Hiermee is het streven

gramma. Van deze controles werd ca. 40% buiten, en 60% binnen wedstrijdverband uitgevoerd.

om 50% van de contingentcontroles buiten wedstrijdverband uit te voeren nagenoeg behaald.

De overige 571 controles werden uitgevoerd in opdracht en voor rekening van buitenlandse zus-

De extra dopingcontroles waartoe Nederlandse bonden en organisatoren opdracht gaven, waren

terorganisaties, internationale sportfederaties, WADA, en Nederlandse sportbonden. In 242 ge-

veelal wedstrijdcontroles (90%). Bij deze dopingcontroles werden 463 mannen en 258 vrouwen

vallen (2008: 261) heeft een geplande dopingcontrole geen doorgang kunnen vinden. Redenen

gecontroleerd. 99,7% van alle controles waren onaangekondigd (‘no notice’) en dit benadert het

hiervoor waren vooral afwezigheid op het huisadres op het moment van de controle, het uitvallen

internationale streefpercentage van 100%.

van een training of wedstrijd waaraan de sporter zou deelnemen (bijv. wegens weersomstandigheden), of het onverwacht niet deelnemen van een sporter aan een training of wedstrijd (bijv.

- In 2009 heeft de Dopingautoriteit 2.636 urinecontroles uitgevoerd. In 67 urinemonsters werden

wegens een blessure). In alle gevallen is de sporter uiteindelijk tijdig aan een controle onderwor-

afbraakproducten van één of meer dopinggeduide stoffen aangetroffen.

pen, zodat geen enkele Missed test als overtreding van het dopingreglement is aangemerkt.” [10]

- In 23 gevallen werd op basis van een laboratoriumbevinding daadwerkelijk aangifte gedaan van een dopingovertreding, 3 zaken zijn nog in onderzoek. In de andere gevallen werd vastgesteld

De sporters, waarbij de geplande dopingcontroles in eerste instantie niet plaats konden vinden

dat er geen reden was om aangifte te doen van overtreding van het dopingreglement.

maar uiteindelijk wel tijdig aan een controle is onderworpen, zijn ten allen tijden in contact geko-

- De groepen van middelen die tot de meeste aangiften leidden waren Anabole middelen (11),

men met de dopingcontroleur waarbij de sporters op de hoogte werden gebracht van de situatie

Cannabinoïden (7) en Stimulantia (5).

en tijdig aanwezig konden zijn voor de dopingcontrole. [11]

- Daarnaast werd in 3 gevallen aangifte gedaan van een weigering om (volledig) mee te werken aan de dopingcontrole, en in 1 geval van (een poging tot) manipulatie , waarmee het totaal aantal aangebrachte tuchtzaken op 27 kwam. - De meeste tuchtzaken werden aangebracht in het Basketball (9), en de krachtsport (6).

10 Dopingautoriteit (2010) 11 Mandemaker, R. (2010)


2.5 De visie van gebruikers over het whereaboutssysteem

wel op de opgegeven plek was. Controleurs mogen niet telefonisch contact leggen of zich op een

Recentelijk onderzoek van De dopingautoriteit, het rapport ‘De Nederlandse topsporter en het

terrein als een campus kan dat tot problemen leiden. [14]

anti-dopingbeleid’, blijkt dat er regelmatig problemen zijn bij het invullen van de ‘whereabouts’. De software zou ongebruiksvriendelijk zijn en vaak haperen. Daarnaast ervaren veel sporters stress en angst om een dopingtest te

“Whereabouts invullen maar ik geloof dat ik het nog niet helemaal begrijp pff... Kan het complexer?” - Ronald Mulder [12]

missen. Slechts 4 procent van de atleten geeft aan geen problemen te hebben met de controles. In 2009-2010 is het onderzoek uitgevoerd in samenwerking met NL Sporter, de onafhankelijke

belangenorganisatie voor topsporters, de Vereniging van Contractspelers (VVCS) en de Atleten Commissie van NOC*NSF. Het onderzoek is gefinancieerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). [13] Het invullen van de verblijfplaatsen en het wijzigen daarvan ervaren sporters als een zware belasting, vooral als de techniek ook nog eens tegenwerkt. Respondenten in het onderzoek hebben aangegeven dat ze elke ochtend een vast tijdstip gebruiken vaak van zeven tot acht, omdat dan de kans het grootst is dat er iemand aanwezig is. Maar mocht het voorkomen dat je plotseling ergens anders slaapt kan dat voor veel stress zorgen als je bent vergeten dat door te geven. Vaak gaat dat goed, Maar dat gaat niet altijd op. Sporters zijn daar niet altijd de schuldige van, want

andere wijze kenbaar maken. Op een onoverzichtelijk gebied als een skipiste of een gesloten

2.5.1 Negatieve uitlatingen Sinds het invoeren van het whereaboutssysteem zijn er grote discussies losgebarsten tussen de anti-dopingorganisaties en de atleten over de werking van het systeem. De gestopte roeister, Kirsten van der Kolk, geeft aan dat ze blij is dat ze nooit meer met het systeem te maken heeft: “Elke keer weer op tijd die whereabouts invullen en dan 3 maanden van tevoren weten wanneer je waar hoe lang bent en van hoe laat tot hoe laat je wanneer waar traint. En elke keer er aan denken om de whereabouts op tijd te wijzigen als er iets veranderd, want voor je het weet heb je een waarschuwing aan je broek. Ondanks de aangekondigde verbeteringen in de whereabouts ben ik blij dat ik daar niets meer mee te maken heb!” Ook via twitter wordt er veel geklaagd over het systeem. Zwemster

Ranomi

Kromowidjojo

geeft aan dat de wijzigingen die Dopingautoriteit doorvoert om het systeem

gebruiksvriendelijker

te

maken, niet echt helpen: “Sinds een aantal maanden is alles vernieuwd en gaat het invullen via een nieuw

er bestaan voorvallen waarbij de dopingcontroleur niemand aantrof terwijl de gezochte persoon

online systeem en dat is niet be-

12 Mulder, R. (2010) 13 NUSport, (2010)

14 Stouwdam. H, (2010) 15 Gerritsen, A. (2010)

“Bezig met invullen van de whereabouts. Moet tijdens de Spelen elk uur aangeven waar ik mij bevind. Je kunt ook te ver doorslaan als je het mij vraagt..” - Annette Gerritsen [15]


paald mijn favoriete bezigheid. Het is vaag en letterlijk vertaald vanuit het Engels, waarbij ik onder

ten aangeven waar zij voor een eventuele dopingcontrole te vinden zijn. Om het vertrouwen in

andere mijn ‘alternerende telefoon’ moet invullen.” [16]

de topsport te behouden, en waar nodig terugwinnen is het juist invullen van de Whereabouts belangrijk. Doping is een bedreiging voor de topsport en die bedreiging moet zo krachtig mogelijk

Veel atleten geven aan dat het wijzigen en het up to date houden van de whereabouts niet eenvoudig genoeg werkt. Zo is er een optie om via de SMS je whereabouts te wijzigen. Een van mijn respondenten heeft aangegeven dat deze optie vaak niet correct werkt. Zo heeft een van de respondenten binnen dit onderzoek vier keer een bericht moeten versturen met als resultaat dat het bericht telkens werd terug gestuurd vanwege het niet correct invoeren. Uiteindelijk heeft de respondent het risico genomen om haar whereabouts niet te wijzigen, omdat het teveel tijd

worden bestreden.” [18]

“Ik beschouw het hanteren van het whereaboutssysteem niet als privacyschending. Als je topsporter wilt zijn, hoort dit erbij” (Respondent 1)

kostte en te ingewikkeld was. Naast de SMS-functie is het ook mogelijk om aan de hand van een computer de whereabouts dit wijzigen, of via de fax. De respondent had echter aangegeven dat

Herman Ram, Directeur van de Nederlandse Dopingautoriteit geeft aan dat de kwestie rondom

ze daar bijna geen gebruik van maakt omdat dat ze geen eens een fax meer heeft. [17]

het whereaboutssysteem veelal niet een technisch probleem is, maar een probleem over gevoelens. Doordat je te maken hebt met zoveel meningen van verschillende personen is het lastig om

“Om het gebruik van doping te bestrijden zijn er maatregelen nodig en het whereaboutssysteem is een goede oplossing.” (Respondent 5)

daar een gouden middenweg in te vinden. Als het een technisch probleem was, was er al lang een oplossing voor gevonden. [19]

2.5.3 Positieve uitlatingen Naast de negatieve uitlatingen over het whereaboutssysteem, zien veel atleten wel in dat het systeem nodig is om het gebruik van doping te bestrijden. De respondenten in mijn onderzoek

2.5.2 Reactie WADA & Dopingautoriteit

gaven dat allen aan. Ze vinden het belangrijk dat het systeem is er is, en willen voor een schone

De WADA en de overige anti-dopingorganisaties nemen deze uitlatingen zeer serieus, maar vin-

sport. Als dit moet middels dopingcontroles en whereabouts invullen, dan nemen ze dat voor lief.

den dat de sporters soms te ver gaan. Trinko Keen, voorzitter van de Atletencommissie NOC*NSF

Het hoort bij beoefenen van topsport. De sporters zouden het alleen erg prettig vinden, als het

weet dit duidelijk te verwoorden: “De atleten moeten stoppen met klagen als zij regelmatig moe-

systeem ook makkelijk en simpel was. Dat zou een een hoop last en stress wegnemen. Dat is

16 Kromowidjojo, R. (2009) 17 Appendix C (2010)

18 NOC NSF (2010) 19 Ram, H. (2010)


helaas nu niet het geval. Er kan dus geconcludeerd worden dat de atleten bereid zijn inzage te

locatie, gedurende een bezoek van de dopingcontroleur, heeft de sporter een gemiste test. Bij

geven in hun privé-leven om het gebruik van doping te bestrijden, maar dat het huidige systeem

drie gemiste testen binnen 18 maanden, kan de sporter voor twee jaar geschorst worden. Er zijn

niet goed werkt. Een nieuw systeem waarbij de werking een stuk gebruiksvriendelijker is, zien

twee verschillende discussies over het whereaboutssysteem. Als eerste is er de discussie of het

veel respondenten wel zitten. “Welke computerkoning kan een goede antidoping-app maken voor

whereaboutssysteem wel de juiste oplossing is tegen het bestrijden van doping in de sportwereld.

ADAMS (waar wij onze gegevens invullen)? Zou geweldig zijn!” [20]

Is het bijvoorbeeld acceptabel dat de sporters zoveel inzage in hun privé-leven moeten geven en

2.6 Conclusie

gaat dat niet te ver? Hoe ver mag de dopingautoriteit gaan tegen het bestrijden van het gebruik van doping? Er zijn veel sporters en mensen van

“Elke maatregel die er voor zorgt de sport doping vrijer te maken is in mijn ogen zeer positief. Als dat betekent dat ik iets van mijn privacy kwijt bent, is dat voor mij niet erg.” (Respondent 7)

In dit hoofdstuk is antwoord gegeven op de vraag hoe de werking van whereaboutssysteem en

anti-dopingorganisaties

wat de gebruikers van het systeem vinden. Er is hierbij ingegaan op de actuele situatie van het

met uiteenlopende me-

whereaboutssysteem. Daarbij is gekeken naar de de regelgeving over de procedures rondom

ningen die voor, of tegen

het anti-dopingbeleid en de visie van de sporters. Het whereaboutssysteem is bedacht door de

het systeem zijn. Ten

World Anti-Doping Agency (WADA) om sporters te kunnen controleren op het gebruik van doping

tweede is er een discus-

buiten de wedstrijden om. Dit is om het gebruik van doping te kunnen bestrijden in de sportwe-

sie gaande over de wer-

reld en deze gezond te houden. Het whereaboutssysteem van de WADA wordt ook wel ADAMS

king van het systeem.

(Anti-Doping Administration & Managment System) genoemd. De Nederlandse dopingautoriteit

Veel sporters klagen dat het systeem niet gebruiksvriendelijk is, en dat er lastig mee te werken

heeft het International Standard for Testing (IST) vertaald naar het Nationaal Dopingreglement.

is. Ze geven aan dat het invoeren teveel tijd kost en dat het wijzigen en up to date houden van de

Daarin staat de regelgeving rondom het anti-doping beleid binnen Nederland. Naast het Nati-

whereabouts niet eenvoudig genoeg werkt. Dit onderzoek richt zich op het tweede deel van de

onaal Dopingreglement hebben zij de whereabouts - voorheen sportergegevens - ontwikkeld.

discussies; Het zoeken naar oplossing voor een beter systeem waarbij sporters eenvoudiger het

Hierin geven alle sporters hun contactgegevens en locaties door. Het is voor de sporter verplicht

systeem kunnen hanteren en minder rompslomp ondervinden. De discussie over het bestaan van

om een uur per dag beschikbaar te staan voor dopingcontroles. Dit uur wordt ook wel het Timeslot

het systeem is niet relevant voor mijn onderzoek.

of Test-uur genoemd. De dopingcontrole mag op dit uur langskomen om de sporter te controleren op het gebruik van doping. Mocht een sporter niet aanwezig zijn op de door hem aangegeven

20 Tuitert, M. (2010)

Hoofdstuk 3. GPS & Biometrie


Hoofdstuk 3. GPS & Biometrie

Om meer inzicht te krijgen in de mogelijkheden van GPS en biometrie en hoe deze vormen in-

3.1.2 Werking van GPS

zetbaar zijn binnen het whereaboutssysteem worden de volgende deelvragen hierbij onderzocht:

Het systeem bestaat uit een groot aantal (minimaal 24) satellieten die in een baan om de aarde

1. Hoe past GPS binnen het whereaboutssysteem?

2. Welke manier van biometrie is inzetbaar binnen het whereaboutssysteem?

draaien. Deze satellieten zenden radiosignalen uit. Via een zogenaamde GPS-ontvanger kun je deze signalen op de grond ontvangen. De GPS-ontvanger kan aan de hand van de signalen precies bepalen waar de ontvanger zich bevindt. Naast de satellieten en de GPS-ontvangers zijn er ook nog een aantal grondstations. Deze helpen bij het vaststellen van de locatie van de

De antwoorden op deze vragen zullen inzicht geven in de mogelijkheden van GPS en hoe deze

satellieten.

geïntegreerd kan worden in het huidige whereaboutssyteem. De mogelijkheden van biometrie en welke vorm het beste past bij het whereaboutssyteem en zal er ook aandacht worden besteedt

Een GPS-ontvanger heeft signalen van drie satellieten nodig om te kunnen berekenen wat de

aan de doelgroep, voorbeelden van biometrische toepassingen en de maatschappelijke accep-

huidige positie is. De meeste GPS-ontvangers kunnen signalen ontvangen van gemiddeld 10

tatie van biometrie.

satellieten (op het totaal van 24 civiele oriëntatie satellieten). Echter blijft het feit dat de aarde ‘ongeveer’ rond is, dus dat je nooit van alle satellieten ontvangst kan hebben. Door de werkinmet

3.1 GPS 3.1.1 Geschiedenis van GPS

satellieten is het onafhankelijk van de hoogte of plaats op de aarde. Zolang je een rechtstreeks contact met de ruimte hebt, dus zonder daken of aardlagen (in grotten) ertussen, kan je precies aflezen waar je bent. Het apparaatje, dat wij GPS noemen, waarmee je de positie kan aflezen mag eigenlijk geen GPS genoemd worden. Het is namelijk een ‘ontvanger’. Deze GPS-ontvanger

Het GPS systeem, ook wel Global Positioning System, is ontworpen en gemaakt door het Ame-

ontvangt informatie van de satellieten. Het is niet zo, wat vaak gedacht wordt, dat het apparaatje

rikaanse Ministerie van Defensie, als ondersteuning voor Amerikaanse legereenheden bij het

verbinding maakt met de satellieten. [21]

bepalen van hun positie. De eerste satellieten werden gelanceerd in 1978, en in 1994 was het volledig aantal van 24 satellieten operationeel. In de jaren 80 van de vorige eeuw is door de

De functie van GPS is om overal te wereld de exacte locatie te bepalen. De plaatsbepaling die

Amerikaanse overheid besloten om het systeem ook beschikbaar te stellen voor particulier en

een GPS ontvanger uitvoert, bestaat uit drie stappen:

zakelijk gebruik. Het Amerikaanse leger gebruikt als officiële naam niet GPS maar NAVSTAR, een afkorting voor “Navigation Satellite Timing and Ranging”.

Hoofdstuk 3. GPS & Biometrie | 26

Stap 1: de positie van de satellieten Stap 2: afstand van satelliet tot ontvanger Stap 3: de afstanden van de satellieten samenvoegen (zie afbeelding 2) Het GPS systeem werkt met satellieten die een radiosignaal uitzenden met een zeer klein vermogen (tussen de 25 en 50 Watt). Ter vergelijking, een gloeilamp is al snel 100 Watt, en een FM radiostation heeft een vermogen dat wordt uitgedrukt in duizenden Watts of miljoenen Watts. Het radiosignaal heeft een frequentie van 1575,42 MHz (Megahertz). Weer even ter vergelijking, een radiostation dat je op een radio kunt ontvangen zendt uit met een frequentie tussen 88 en 108 MHz. [22]

3.1.3 Betrouwbaarheid Door het lage vermogen en de hoge frequentie kan het signaal van de GPS satellieten niet wor den ontvangen in een gebouw of onder de grond. Er moet als het ware een zichtlijn mogelijk zijn tussen de ontvanger en de satelliet. Vergelijk het met licht, dat kan niet door muren of rotsen. Het GPS signaal is zo zwak dat het zelfs problemen kan opleveren als je met je ontvanger in een dicht bos bent. GPS is heel nauwkeurig, maar je moet er toch rekening mee houden dat de positie die door de ontvanger wordt aangegeven tussen de 1 en 25 meter afwijkt van de werkelijke positie. Hoe meer satellieten de ontvanger kan ontvangen, hoe nauwkeuriger de positiebepaling. De klok in de GPS ontvanger is namelijk minder nauwkeurig dan de atoomklokken in de satellieten, maar door middel van wiskundige formules en het signaal van minimaal 4 satellieten kan de ontvanger de onnauwkeurigheid opheffen en de exact juiste tijd vaststellen. [23]

3.2 Inzetbaarheid van GPS Een GPS ontvanger kan voor diverse toepassingen gebruikt worden. De meest eenvoudige toepassing is ook letterlijk de naamgever van het systeem: wereldwijd in staat zijn om precies te bepalen waar je bent. Als je weet waar je bent kun je die positie ook op een kaart afbeelden (veel GPS ontvangers doen dat automatisch aan de hand van een ingebouwde elektronische kaart). Als vervolgens ook de behand van de kaart of de coördinaten) dan kan de GPS ontvanger een richting aangeven. Dat is een veel gebruikte manier waarop wandelaars of

sateliet 2

fietsers in de natuur hun route vinden, door een serie van tussenpunten van te voren uit

Locatie

te rekenen of op te zoeken, en die stuk voor stuk in het

sateliet 3

veld op te zoeken. De manier om aan die tussenpunten te komen is door gebruik te maken van een andere wande-

21 Gps.be (2010) 22 Zowerkt.nl (2010)

sateliet 1

stemming bekend is (aan de

23 Zowerkt.nl (2010)

Afbeelding 2. Werking GPS


laar of fietser die de route al eerder heeft afgelegd en onderweg op belangrijke punten (kruisingen

Bij het ontwerp van Galileo is gedacht aan milimeterpositiebepaling niet alleen voor blinden maar

of bochten) de locatie heeft vastgelegd. Een serie van die tussenpunten wordt een waypoint

ook voor de bouwsector. Galileo is in enkele opzichten beter dan GPS, met name: Betere precisie

bestand genoemd. Voor veel wandeltochten of fietstochten kun je tegenwoordig waypoint be-

voor alle gebruikers (mm-schaalprecisie) Betere dekking van satellietsignalen op hogere geogra-

standen kopen of zelfs gratis downloaden. GPS wordt ook gebruikt in een navigatiesysteem in

fische breedten (met name de Scandinavische landen profiteren hiervan) Onafhankelijkheid van

een auto. Dergelijke systemen hebben een gedetailleerde wegenkaart, die gebruikt wordt om een

Amerikaanse systeembeperkingen in tijden van oorlog. [25]

routebeschrijving te bepalen van vertrekpunt naar bestemming. Onderweg stelt het GPS deel van het navigatiesysteem voortdurend de actuele locatie vast, en past de routebeschrijving als dat

3.2.2 AGPS

nodig is aan. Tenslotte kan GPS ook gebruikt worden als een soort universele klok. Zoals eerder

A-GPS staat voor Assisted Global Positioning System, dus met assistentie van externe hulpbron.

beschreven stellen GPS ontvangers met behulp van vier of meer satellietsignalen de tijd vast. Die

Deze assistentie komt van het mobiele telefonie-netwerk. Een groot voordeel van A-GPS is dat

tijd kan gebruikt worden voor locatiebepaling, maar ook gewoon als klok. [24]

de eerste positiebepaling (de first fix) van de GPS-ontvanger een stuk sneller gaat. Over het algemeen duurt het enkele minuten voordat een GPS-ontvanger de juiste satellieten gevonden

3.2.1 Galileo

heeft en de positie heeft bepaald. Bij A-GPS krijgt de GPS-ontvanger hulp van de telefoon, deze

Het belang van GPS is dusdanig gegroeid dat de Europese Unie besloten heeft zijn eigen sys-

staat immers in verbinding met de dichtstbijzijnde telefoonmast. Voor de telefoon is het al onge-

teem genaamd Galielo te lanceren, om niet afhankelijk te zijn van de Verenigde Staten. Galileo

veer bekend waar de persoon zich bevindt, en daar maakt A-GPS graag gebruik van. Het bereik

staat gepland om per 2014 wereldwijd operationeel te zijn en kan vanaf dat moment door ieder-

met A-GPS wordt aanzienlijk groter. De mix van informatie van het conventionele GPS en het

een gratis in gebruik worden genomen voor tijdreferentie- en navigatiedoeleinden. Naast een

telefonie-netwerk zorgt voor betere plaatsbepaling, ook binnenshuis, onder tunnels en onder de

ongeëvenaarde kwalitatief hoogwaardige gratis open service, zal Galileo extra kwaliteit beschik-

bomen. A-GPS treft de persoon alleen aan op navigatiesystemen die dienst doen als telefoon.

baar stellen in de vorm van commerciële “value added” services. De huidige bestaande systemen

Op het losse navigatiesysteem is dit dus niet mogelijk. Nokia ondersteunt op alle recente toestel-

hebben een ‘militaire precisie’. Echter, het Europese systeem wordt het nauwkeurigste systeem.

len met GPS-ontvanger A-GPS, en ook de razend populaire iPhone 3G van Apple is in bezit van A-GPS. [26]




3.2.3 GPS in nieuwe media

zoals bijvoorbeeld vier keer per week naar de sportschool gaan, of vier avonden op rij naar een

Tegenwoordig is het mogelijk om via een smartphone de locatie door te geven via de nieuwe

café. Logins kunnen worden gedeeld via onder meer Twitter en Facebook. Foursquare maakt een

social media events als Twitter, Facebook en Hyves. Het is bijvoorbeeld mogelijk om aan een

koppeling tussen het echte sociale leven en de digitale wereld.

foto, die middels een smartphone is gemaakt, een locatie te koppelen en deze zichtbaar te ma-

Doordat er gebruik wordt gemaakt van GPS en een locatie is het interessant om te kijken of dit

ken voor derden. Enkele toonaangevende voorbeelden hiervan zijn onder andere volgende ap-

ook bruikbaar is voor het whereaboutssysteem in combinatie met een applicatie voor een smart-

plicaties voor de iPhone, Blackberry of HTC. Hierbij word gebruik gemaakt van het ingebouwde

phone hiervan.

GPS-systeem en kan men applicaties draaien op de smartphone. Google maps en FourSquare zijn hier hele goede voorbeelden van. Google Maps Zoek naar lokale bedrijven en ontvang beschrijvingen voor reizen per auto, met het OV of te voet die de mogelijkheid biedt om het zoeken te beperken door alleen te zoeken in een specifieke geografische locatie. Het doel van Google Maps is om mensen te helpen met het vinden van dichtbij gelegen zaken of bedrijven. Op 7 november 2005 werd een nieuwe dienst voor Google Maps gelanceerd, namelijk het (gratis) gebruik op een mobiele telefoon. De kaarten van Google Maps zijn ook te combineren met de satellietfoto’s van Google Earth. Foursquare Foursquare is een sociale netwerk website en applicatie voor smartphones gebaseerd op geografische locatie met behulp van GPS. Foursquare geeft gebruikers de mogelijkheid “in te checken” zodra ze bij een openbaar toegankelijke gelegenheid zijn zoals cafés, restaurants of clubs. Vrienden worden daarvan op de hoogte gesteld, en men ontvangt punten per log in als spelelement. Daarnaast kan de gebruiker “badges” ofwel speldjes verdienen bij bepaalde prestaties

26 Logica (2010)


3.3 Biometrie

3.3.2 Techniek achter biometrie

3.3.1 Definitie biometrie

aan bepaalde voorwaarden voldoen:

Ieder biometrisch element dat gebruikt wordt voor identificatie of authenticatie moet

De term “biometrie” is afgeleid uit het Grieks en betekent “meten van het leven”. Biometrie is een verzameling van technieken gebaseerd op het meten en vaststellen van lichaamskenmerken van

- universeel: het element moet in alle personen aanwezig zijn.

een individu. Er wordt gebruik gemaakt van fysieke of gedragskenmerken van personen voor de

- uniek: het element moet bij iedere persoon anders zijn.

identificatie of verificatie van de identiteit van individuen. Typerend voor biometrie is dat je de

- blijvend: de eigenschappen van het element blijven altijd hetzelfde per persoon.

kenmerken niet kan verliezen of vergeten en dat het moeilijk is om te frauderen. Bij de toepassing van biometrie wordt van een bepaald kenmerk eerst een referentieopname Onderscheid wordt gemaakt tussen lichaamsgebonden vormen van biometrie (bijvoorbeeld vin-

gemaakt. Uit de referentieopname worden een aantal specifieke waarden geselecteerd die als

gerscan, gezichtsherkenning, irisherkenning en dergelijke) en gedragskenmerken (bijvoorbeeld

‘template’ worden vastgelegd. Dit proces noemt men het ‘enrolment’ proces. In een later stadium

toetsenbord dynamiek, sprekerherkenning). Er bestaan veel biometrische technieken, sommige

wordt een nieuwe, actuele opname gemaakt die wordt vergeleken met de referentie template.

zijn exotisch zoals herkenning op basis van lichaamsgeur.

Op grond van de mate van overeenkomst tussen beide templates concludeert het biometrische systeem of het al dan niet dezelfde persoon betreft.

Logica definieert biometrie als “het automatisch verwerken van fysiologische of gedragskenmerken om een identiteit te bepalen of te bevestigen”. Daarbij maakt DNA geen deel uit van de bio-

De werking van een biometrisch systeem is om te zetten in schema dat bestaat uit verschillende

metrie, aangezien daarvoor een verwerking in een laboratorium voor nodig is. [27]

fases: - Lezen en vergaren (invoerfase). - Extraheren (invoerfase). - Opslaan (invoerfase). - Vergelijken (gebruiksfase). - Acceptatie of afwijzing (gebruiksfase). (zie afbeelding 3)

27 Hack, R. (2010)


De meest gebruikte toepassing van biometrie betreft toegangscontrole, dit kan zowel fysieke toe-

Een voorbeeld hiervan is het gebruik van sprekerherkenning voor het wijzigen van een vergeten

gang als toegang tot elektronische gegevens zijn. Denk aan de toegang tot een beveiligde ruimte

wachtwoord. In plaats van een helpdeskmedewerker kan gebruik worden gemaakt van een vol-

of gebied (laboratorium, luchthaven platform) en toegang tot internetbankieren of bijvoorbeeld

ledig geautomatiseerd systeem. Een laatste toepassingsgebied betreft veiligheid, bijvoorbeeld

een patiëntendossier in een ziekenhuis. Biometrie kan ook worden toegepast voor het gemak,

door onderscheid te maken tussen erkende, betrouwbare gebruikers en onbekenden. Zo biedt

bijvoorbeeld als vervanging van een pincode (betaalautomaat) of een huissleutel. Hier is het niet

Automatische Grenspassage op Schiphol geregistreerde leden een aparte doorgang met ge-

kunnen vergeten of verliezen van belang. Een derde toepassing van biometrie betreft efficiëntie.

bruikmaking van irisscan technologie.. [28]

Invoerfase 1. Lezen en vergaren

Het verkrijgen van de eerste (referentie) scan. Het personaliseringsproces, meestal wordt een biometrisch kenmerk opgenomen via een sensor.

2. Extraheren

Het systeem bepaalt de unieke eigenschappen van de biometrische scan en stelt een sjabloon ("template") op met deze gegevens.

Gebruiksfase 3. Opslaan

Het vastleggen van een sjabloon op basis van deze scan in een gegevensbank.

Afbeelding 3. Faseopbouw biometrie 28 Hack, R. (2010)

4. Vergelijken

Het vaststellen of een actuele (live) scan in voldoende mate overeenkomt met het sjabloon. Controle op bijvoorbeeld "levende" iris en niet op een "fake" exemplaar. Anonimiteit wordt zo vervangen door absolute identificatie.

5. Acceptatie of afwijzing Op basis van de eerder genoemde fases zal er een accepetatie plaatsvinden als alles klopt. indien dit niet geval is vind er een afwijzing plaats.


3.3.3 Betrouwbaarheid Biometrie is betrouwbaar omdat fysieke kenmerken zo uniek zijn, dat ze in principe niet overdraagbaar zijn. Dat zijn het gezicht, de ogen, de stem, de handgeometrie, de vingerafdruk en (in mindere mate) de handtekening. Door een of meer van deze unieke kenmerken vooraf vast te leggen in de computer en te vergelijken met het actuele beeld, kan iemand in het vervolg nauwkeurig worden geïdentificeerd. De betrouwbaarheid van biometrie heeft een relatie met hoe uniek een bepaalde eigenschap is en in hoeverre de techniek daaruit voldoende kenmerken kan opnemen. Daarnaast speelt ook de kwaliteit van de opname apparatuur en de gebruikte software een rol. Een toepassing van biometrie staat nooit op zichzelf maar is altijd onderdeel van een bepaald proces. De betrouwbaarheid van de biometrie maakt daarmee onderdeel uit van de betrouwbaarheid van het proces. Om die betrouwbaarheid nog te verhogen kan bovendien een combinatie van ‘dragen’ en ‘zijn’ worden toegepast, bijvoorbeeld een bankpas én biometrie. Of in dit geval, een mobiel device én biometrie. Met andere woorden de ultieme manier van persoonsidentificatie. [29]

3.4 Biometrische vormen Er zijn diverse soorten vormen van biometrie: Irisscan Vingerafdruk Gezichtsherkenning Sprekerherkenning Oor geometrie Ader herkenning Hand geometrie Lichaamsgeur Toetsenbord aanslag Lichaamsherkenning Handtekening verificatie Enkele vormen van biometrische toepassingen komen maar in aanmerking voor het ontwikkelen van een nieuw systeem voor de whereabouts. Hierbij is gekeken naar de mogelijkheden en de betrouwbaarheid van de toepassingen. De meest gangbare en toegepaste vormen van biometrie zijn nader uitgelegd.

29 Hack, R. (2010)


3.4.1 Irisscan

3.4.3 Gezichtsherkenning

Irisherkenning maakt gebruik van de unieke karakteristieken van de menselijke iris. Dit is het

Gezichtsherkenning maakt gebruik van aanknopingspunten zoals de lengte en de boog van de

gedeelte van het oog met gekleurde pigmentcirkel, meestal bruin, groen of blauw, dat de pupil

wenkbrauwen, de afstand tussen de ogen en de positie van neus en mond. Bij gezichtsher-

omringt. Iedere iris heeft een uniek en complex patroon waarbij zelfs de linker en rechter iris van

kenning worden geen twee foto’s vergeleken, maar wordt een abstract model van specifieke

dezelfde persoon compleet verschillend is. Dit systeem wordt “foolproof” beschouwd omdat het

gezichtskenmerken gemaakt en (eventueel samen met de foto) opgeslagen in de computer. Dit

namaken van een iris onmogelijk wordt geacht door zijn complexiteit en enorm aantal meetbare

beeld wordt dan vergeleken met het actuele beeld. Een nieuw fenomeen en een verbeterde vorm

karakteristieken. Irisscan-identificatie werkt ook als je een bril draagt, mits het ongespiegelde gla-

van gezichtsherkenning is om naast de informatie van een foto/video ook de diepte verhoudingen

zen zijn. Contactlenzen, ook gekleurde, zijn evenmin een probleem. Om een zo hoog mogelijke

(de derde dimensie) te gebruiken. Daarvoor moeten wel specifieke camera’s worden gebruikt.

kwaliteit referentie opname te kunnen maken, is het belangrijk dat er dan geen bril of contactlenzen worden gedragen. De irisscan is veilig, irriteert de ogen niet en brengt op geen enkele wijze

3.4.4 Sprekerherkenning

schade toe. Het is vergelijkbaar met een digitale foto die van het oog wordt gemaakt.

Sprekerherkenning is een gedragskenmerkende vorm van biometrie waarbij een uitgesproken zin van een persoon wordt vergeleken met een eerder opgenomen zin van die persoon. Spre-

3.4.2 Vingerafdruk

kerherkenning maakt gebruik van de stemklanken: de hoogte van de stem, vibraties, timbre.

Een vingerscan maakt gebruik van het lijnenpatroon (minutiae) op menselijke vingers. Er wordt

Sprekerherkenning wordt vaak verward met spraakherkenning. Bij spraakherkenning gaat het om

gekeken naar specifieke zaken als ‘bogen’, ‘eilanden’, eindpunten van lijnen en dergelijke. De

te weten wat een persoon zegt, het is dan niet releavnt wie die persoon is. Daarmee is spraak-

identificatie door middel van vingerscan is uniek, maar het gaat er om hoeveel kenmerken en

herkenning ook geen vorm van biometrie. Goede systemen voor sprekerherkenning kunnen ook

details de apparatuur eruit kan halen. Dit is afhankelijk aan de kwaliteit van de apparatuur. vVin-

het verschil herkennen tussen een een opname of de stem zelf, ook een verkouden stem komt in

gerapparatuur werkt simpel en redelijk snel. Een beperking van vingerafdrukherkenning is dat

aanmekring voor gebruik via sprekerherkenning.

hiervoor contact vereist is. Mensen moeten hun vinger ergens opleggen en sommigen mensen kunnen daar moeite mee hebben. Echter, een voordeel van dit contact is, dat je wel een tastbare afdruk hebt.


3.5 Voorbeelden van biometrie als identificatie

Dit zijn eenvoudige digitale zwart/wit foto’s. In het oog wordt niet geflitst, maar in plaats daarvan

3.5.1 Politie

wordt een code berekend en deze code wordt vergeleken met de code die op de Privium-pas is

Naast politie onderzoek worden vingerafdrukken op een hele andere manier gebruik. Het is tegenwoordig mogelijk om je laptop te beveiligen middels een vingerafdruk. Er zijn diverse vormen van op de markt zoals; losse unit aansluitbaar via de USB poort, een scanner geïntegreerd in de muis, een scanner geïntegreerd in het toetsenbord, een vingerafdruk scanner voor de laptop. Daarnaast is het ook mogelijk om USB sticks te kopen met een vingerafdruk-beveiliging of een externe harddrive. Dit

wordt met drie zwakke rode lampjes het oog vanuit drie posities bijgelicht. Uit één van de foto’s weggeschreven. [30] Schiphol heeft voor de irisscan gekozen omdat dit een zeer betrouwbare en veilige vorm van biometrie is. Daarnaast is de irisscan hygiënisch doordat er geen tastbaar contact is. Dit was een belangrijk vereiste omdat er veel gebruikers zijn. Een ander belangrijke reden om voor de irisscan te kiezen was is dat een irisscan heel snel te werk gaat. Gebruikers van Privium kunnen

is om diefstal van data te voorkomen bij bijvoorbeeld verlies of diefstal.

nu binnen 10 seconden de grens over, waarbij de irisherkenning slechts één seconde duurt. [31]

3.5.2 Privium

3.5.3 Stadionverbod

Mensen die regelmatig vliegen kunnen met een lidmaatschap genaamd Privium versneld inchecken op Schiphol. Het is een en snelle en veilige vorm van grenspassage doordat er gebruik

Logica heeft voor de Justitie een concept ontwikkeld waarbij hooligans met een stadionverbod gecontroleerd kunnen worden of zij zich wel aan dit verbod houden. Middels een telefoontje naar

gemaakt wordt van irisherkenning.

een bepaald nummer wordt de hooligan gevraagd een bepaalde tekst te herhalen, waarbij de

Van de iris wordt een foto gemaakt, waaruit maximaal 256 meetpunten kunnen worden herkend.

locatie van de beller worden bepaald. Zodoende kan de politie vaststellen of de persoon al dan

Deze meetpunten geven het patroon van licht en donker van de iris weer, wat voor ieder individu uniek is. Tijdens de uitgifte van de pas wordt de foto opgeslagen op de Privium pas. Bij de grens-

stem wordt gebruikt als verificatie. Via de mobiele cel informatie van het telefoontoestel kan de niet in het stadion is. Het is een eenvoudige en kostenbesparend systeem waarbij biometrie wordt ingezet om de locatie aan de juiste persoon te koppelen. [32]

passage wordt de dan gemaakte irisscan vergeleken met de opgeslagen informatie op de pas. Van het oog worden binnen één seconde tenminste vier foto-opnames gemaakt.

30 Hack, R. (2010) 31 Hack, R. (2010) 32 Hack, R. (2010)


3.6 Maatschappelijke acceptatie van biometrie

3.7 Conclusie

Naast de vele biometrische realisaties blijft Nederland over het algemeen moeite hebben met

In dit hoofdstuk is antwoord gegeven op de vragen welke mogelijkheden GPS en biometrie bie-

de inzet van biometrie. Veel mensen zien alleen de nadelen van het gebruik in, en halen zich gekke beelden in hun hoofd. Een voorbeeld hiervan is een scène uit de film “Angels and Demons” (2009) naar het boek van Dan Brown. Daar wordt de wetenschapper Leonardo Vetra vermoord en zijn oog verwijderd om toegang te krijgen tot en biometrisch beveiligde ruimte. Dit soort wrede voorbeelden doen mensen biometrische toepassingen afschrikken en impliceert dat technologieën als iris- en retina-scan vanuit beveiligingsoogpunt heel hoog scoren, maar vanuit

den, binnen het whereaboutssysteem en hoe het daarbij zou kunnen passen. Hierbij is ingegaan op de werking van GPS, de betrouwbaarheid van GPS en bestaande vormen van GPS-toepassingen op smartphones die inspiratie kunnen bieden voor een nieuw systeem. Bij biometrie is er gekeken naar de verschillende vormen van biometrie voor smartphones en wat de gebruikers eventueel van zo’n dergelijke toepassing vinden.

gebruikersacceptatie moeilijker te implementeren zijn. [33]

GPS is al enkele jaren in gebruik en is sterk in opkomst gekomen sinds het invoeren van de

In het onderzoek wordt door de respondenten niet heel positief gereageerd met het idee om bio-

in vorm van Google Maps en andere applicaties waarbij locaties worden doorgestuurd of route-

metrie te koppelen aan het whereabouts systeem. [34] Deze negatieve reacties kunnen ook gelijk worden ontdaan door de hedendaagse vormen van biometrie die al in werking zijn. Bijvoorbeeld het, met succes, lopende systeem Privium bij Schiphol. De mensen die gebruik maken van dit systeem hebben geen moeite met de irisscan. [35]

navigatiesystemen en tegenwoordig ook bij smartphones. GPS wordt gebruikt bij smartphones beschrijvingen worden gemaakt. De werking van GPS is uitermate nauwkeurig mits de ontvanger zich in een open omgeving bevindt. Bosrijk gebied of veel gebouwen kunnen de nauwkeurigheid belemmeren. GPS inzetten binnen het whereaboutssysteem is een uitermate goede oplossingen om adresgegevens te bepalen en locaties automatisch door te geven. Het bespaard een hoop tijd omdat alles via de satellieten wordt bepaald wat het ook betrouwbaar maakt. De onnauwkeurigheid van de GPS moet voor geen belemmering kunnen zorgen. De sporter is altijd zelf in staat om te controleren of de locatie klopt, en indien nodig aan te passen.

33 Groenendaal, W. (2010) 34 Appendix C Interview Sporters (2010) 35 Hack, R. (2010)


Biometrie is een bekende methode om mensen te identificeren en te verifiëren. Er wordt gebruik gemaakt van verschillende soorten technieken waaronder; irisscan, vingerafdruk, gezichtsherkenning, sprekerherkenning en nog veel meer. Vaak worden biometrie ingezet bij grootschalige projecten zoals Schiphol Privium of binnen de politie projecten. Identificatie komt altijd terug binnen biometrie. Voor het ontwikkelen van een nieuw whereaboutssysteem is identificatie van de gebruiker van groot belang. Betrouwbaarheid moet boven aanstaan, omdat er tenslotte veel op het spel staat. Iemand foutief identificeren kan namelijk grote gevolgen hebben voor het antidopingbeleid. Biometrie inzetten voor het whereaboutssysteem is een interessante oplossing. Mede door de vele discussies binnen de sportwereld over het anti-dopingbeleid, lijkt het beter om biometrie alleen in te zetten als het ook een positief effect heeft op de gebruiksvriendelijkheid van het whereaboutssysteem. Omdat de dopingcontroleur altijd de identiteit van de sporter tijdens een dopingcontrole verifieert, is inzet van biometrie eigenlijk overbodig. Het zou een toegevoegde waarde kunnen hebben als bijvoorbeeld de regelgeving en de processen zouden worden aangepast. Deze optie valt echter buiten dit onderzoek. Daarnaast vind er al discussie plaats over de mogelijke privacy schending van de sporters bij het handhaven van het anti-dopingbeleid. Een aangepast concept, zonder vorm van biometrie, lijkt hierdoor een betere oplossing.

Hoofdstuk 4. Gebruiksvriendelijkheid van interfaces


Hoofdstuk 4. Gebruiksvriendelijkheid van Interfaces

In de hoofdstuk zal de de laatste deelvraag worden beantwoord:

Usability is de mate waarin een product door bepaalde gebruikers in een bepaalde gebruikersomgeving kan worden gebruikt om bepaalde doelen effectief, efficiënt en naar tevredenheid te

Welke factoren zijn van belang voor een gebruiksvriendelijk interface

bereiken. (zie afbeelding 4)

binnen het whereaboutssysteem? Drie kern begrippen komen daar naar voren, deze zullen nader worden toegelicht: Daarbij zal worden gekeken naar de methodes en technieken voor een gebruiksvriendelijk

Effectiviteit: Met effectiviteit wordt bedoeld of een gebruiker in staat is zijn doelen te bereiken.

systeem. Dit zal aan de hand van onderzoek naar gebruiksvriendelijke systemen en paperproto-

Als iemand bijvoorbeeld een fles wijn wil bestellen bij een on-lineslijterij, is zijn handeling alleen

typing worden gedaan.

effectief als het inderdaad lukt om de wijn te bestellen en te betalen. Als het bestelproces mislukt, is het bezoek van de gebruiker aan de site niet effectief.

4.1 Usability

Efficiënt: Bij dit begrip gaat het om de inspanning die de gebruiker moet verrichten om de handeling uit te voeren. Stel dat hij bij elk bezoek aan de webwinkelier telkens opnieuw zijn adresgegevens moet invoeren, dan is dat niet efficiënt. Dat kan beter.

Usability, ook wel bekend als gebruiksvriendelijk is een term die vrijwel altijd voorkomt bij het

Tevredenheid: Dit is zonder meer het meest subjectieve begrip uit de definitie en is sterk afhan-

ontwerpen van interfaces. Dit kan zijn voor websites, software of applicaties. In dit onderzoek

kelijk van de persoon. Het gaat erom of de persoon de handeling op de website als prettig er-

komt sterk naar voren dat er behoefte is naar een applicatie dus wordt er gericht gekeken naar

vaart en of hij geen problemen ondervindt met het uitvoeren van zijn taken. De fun-factor speelt

de usability van interfaces voor mobiele applicaties. Door alleen de term gebruikersvriendelijk-

hierbij een grote rol. Interviewen of gebruikers letterlijk vragen naar hun ervaringen is vaak een

heid of bruikbaarheid te gebruiken wordt het begrip usability te kort gedaan. Het is meer dan

goede manier om de mate van tevredenheid te achterhalen. [36]

dat. Het ISO (International Organisation for Standardisation) heeft als organisatie die zich richt op standaardisering van allerlei procedures en begrippen, richtlijnen opgesteld voor usability en hanteert de volgende definitie:

36 Kassenaar, P. en van Rijswijk O. (2003)

Hoofdstuk 4. Gebruiksvriendelijkheid van Interfaces | 38

4.2 Design guidelines voor mobiele applicaties Een gebruiksvriendelijke interface bouwen kan een stuk eenvoudiger worden, als er stapsgewijs

Tevredenheid

Effectiviteit

Usability

wordt gewerkt. Daarnaast is het handig om een aantal richtlijnen vast te houden bij het ontwerpen van een interface. 1. Schrijf voor online media - Gebruik kopjes - Gebruik bullets voor opsommingen - Houd de alinea’s kort - Houd de zinnen kort 2. Houd het simpel

Efficientie

Bedenk dat gebruikers op een smartphone geen lange, ingewikkelde formulieren gaan invullen. Of een moeilijk bestelproces gaan doorlopen. Houd het simpel: Zorg voor eenvoudige, snel uit te voeren handelingen. Anders is de kans groot dat de gebruiker afhaakt.

Afbeelding 4. Vanmodel Usability

3. Differentieer naar toestel: schermgrootte In usability tests komt regelmatig naar voren dat de werking van mobiele apps of sites tijdens het ontwikkelproces overduidelijk op één bepaald toestel is gecheckt. Houd er rekening mee dat gebruikers op bijvoorbeeld een BlackBerry op één scherm (zonder te scrollen) minder zien dan op een iPhone.


4. Differentieer naar bedieningswijze: interactie

Jakob Nielsen biedt als oplossing voor deze veelvoorkomende fouten; het vergaren van testen.

Een ander probleem dat vaak naar voren komt is dat de manier waarop de app of site met de

Dit kan op de volgende manieren:

gebruiker interacteert vooral geschikt is voor één bepaalde vorm van bediening. Bij een touchs-

- Beslis op basis van veldonderzoek en taak-analyse alvorens te beslissen wat je applicatie

creen bijvoorbeeld wil een gebruiker andere feedback dan bij bediening met een trackball.

moet doen. - Start met het testen van je eerste ideeën, voordat je ingaat op gedetailleerde ontwerpen, dit

5. Valkuilen

kan middels paperprototypen

Waak ervoor iets in de app of site op te nemen dat lijkt op een interactieve functionaliteit, maar

- Het aantal gebruikerstesten moet toenemen naarmate je verder vordert in het verfijnen van de

het niet is. Gebruikers zullen dan namelijk op basis van de presentatie verwachten iets te kun-

applicatie. [39]

nen doen dat vervolgens niet mogelijk is. Dat leidt tot teleurstelling en irritatie. [37] Ondanks het hanteren van de design guidlines en regels bij het maken van gebruiksvriendelijke applicaties gaan er vaak dingen fout. Dit komt mede doordat de makers vaak alleen vanuit hun eigen redenatie naar het ontwerp kijken. Zoals usability guru Jakob Nielsen aangeeft gaat het bij het maken van applicaties vaak mis bij de volgende drie dingen: “Usually, applications fail because they: (a) solve the wrong problem, (b) have the wrong features for the right problem, or (c) make the right features too complicated for users to understand.” Jakob Nielsen [38]

37 van Buuren, K. (2010) 38 Nielsen, J. (2008)

39 Nielsen, J. (2008)

Hoofdstuk 4. Gebruiksvriendelijkheid van Interfaces | 40

4.3 Paperprototyping

4.4 Conclusie

Zoals Jakob Nielsen eerder aanhaalt, is het van groot belang dat je snel begint met het testen

Gebruiksvriendelijkheid, of ook wel usability, is een belangrijke term binnen het ontwikkelen van

aan de hand van je eerste ontwerpen. Een uitermate geschikte vorm hiervan is paperprototy-

een gebruiksvriendelijk systeem. Om een gebruiksvriendelijke applicatie te ontwikkelen is het

ping. Dat is een “offline” vorm van het testen van een applicatie. Het doel van paperprototy-

van belang om op de volgende punten te letten:

ping, is om snel feedback te ontvangen van gebruikers terwijl je nog aan het ontwerpen bent. Zodoende loop je niet het risico dat je ontwerpen pas na afloop afgekeurd worden omdat de

- Houd het simpel en overzichtelijk, zowel in tekst als in functionaliteit

interface niet correct is. Sommige vormen van paper prototypes zijn geschetst, maar het kan

- Houd rekening met verschillende toestellen en bedieningswijzen

ook voorkomen dat het geprinte versies van screenshots zijn. [40]

Manage de verwachtingen van je gebruiker Begin vroeg met het testen van je ontwerpen

Usability testen kunnen echter ook valkuilen vormen bij het ontwikkelen van een gebruiksvrien-

Kijk naar wat de gebruiker doet, en beschrijf zijn werkwijze

delijke interface. De meest voorkomende reden waar het bij usability testen verkeerd gaat is dat er wordt geluisterd naar wat de mensen zeggen in plaats van dat er wordt gekeken naar wat ze

Als deze punten in acht worden genomen, biedt dat vrijwel zeker de oplossing naar een ge-

doen. Jakob Nielsen drukt de mensen op het hart dat er goed moet worden gelet op de hande-

bruiksvriendelijk, eenvoudig te hanteren whereaboutssysteem. Het testen van de eerste uitkom-

lingen van de testers:

sten middels paperprototyping zullen de basis bieden voor een sterk ontwerp van een mobiele applicatie.

“The most common way to get usability wrong is to listen to what users say rather than actually watching what they do. Requirement specifications are always wrong. You must prototype the requirements quickly and show users something concrete to find out what they really need.” (Jakob Nielsen)

40 Snyder, C. (2003)

Hoofdstuk 5. Whereabouts App (Casus)

Hoofdstuk 5. WhereaboutsApp | 42

5.1 Caseomschrijving Uit het onderzoek is gebleken, dat sporters behoefte hebben aan een mobiele applicatie waarbij de whereabouts kunnen worden ingevuld en beheerd via een smartphone. De applicatie wordt gesynchroniseerd aan de website waardoor het systeem eenvoudig en overzichtelijk wordt. Door gebruik te maken van GPS wordt de locatie automatisch ingeladen, waardoor de sporter niet alles

de hand van paperprototyping. De uitkomsten van deze testen zijn verwerkt in het ontwerpproces waar vervolgens een demo van gemaakt is.

5.2 Concept Whereabouts applicatie

zelf handmatig hoeft in te vullen.

Een mobiele applicatie voor smartphones waarbij atleten hun whereabouts eenvoudig kunnen

5.1.1 Stappenplan

door de toevoeging van de applicatie wordt het hanteren van de whereabouts eenvoudiger. Dit

Om het concept verder uit te werken, zijn de volgende stappen ondernomen. Allereerst, is er gekeken naar diverse oplossingen die de applicatie moet ondersteunen, om tot een gebruiksvriendelijke systeem te komen. Dit is gedaan aan de hand van het schrijven van persona’s en scenario’s waarbij het concept werd ingezet. Deze situaties zijn besproken met de respondenten die eerder hebben deelgenomen aan dit onderzoek. Vervolgens, met wat kleine aanpassingen van persona’s en scenario’s, is er een flowchart gemaakt die de structuur van het systeem illustreert. Met deze kennis is er een begin gemaakt aan het schetsen van de applicaties. Vanuit daar zijn de eerste wireframes gemaakt. Na het verduidelijken van deze structuur zijn deze wireframes

beheren. De sporters blijven hun whereabouts elk kwartaal via de website online invullen maar wordt mogelijk, door gebruik te maken van de GPS-functie in de smartphone. Hierdoor wordt de locatie automatisch bepaald, waarbij de sporter alleen adres gegevens eventueel hoeft te wijzigen. Vervolgens kan de sporter de locatie doorgeven in zijn whereabouts. Deze gegevens zullen worden gesynchroniseerd met de website. Doelgroep Topsporters die hun whereabouts moeten invullen. Zij hebben minstens een A of -B status, verdiend middels hun sportieve prestaties. Deze zullen later, aan de hand van persona’s verduidelijkt

omgezet naar de eerste ontwerpen.

worden.

Vanaf hier is is er begin gemaakt aan de eerste serie van usability testen. Gelijkertijd is hier ook

Applicatie

gekeken naar het design en zijn de eerste ontwerpkeuzes gemaakt. Het is belangrijk om het concept met de testers gedurende dit hele proces door te nemen. Dit is gebeurd met sporters, maar ook met ervaringsdeskundigen op gebied van applicaties en usability. Het testen is gebeurd aan

Om een mobiele applicatie te laten draaien op een smartphone kan men kiezen uit een applicatie of een website. Voor dit systeem zal het ontwikkelen van een applicatie het meest geschikt zijn. Via een website op een smartphone heb je maar beperkte mogelijkheden die de gebruiksgemak-

Anne Heijkoop | Whereabouts |

43

ken van een smartphone wel hebben. Daarnaast beschikt een internetpagina niet over directe

Probleem: Het is niet mogelijk om de adresgegevens te beheren. Foutief ingevulde adressen

toegang tot biometrische toepassingen, mocht er voor deze optie altijd nog gekozen worden. De

kunnen niet worden verwijderd waardoor er veel verwarring ontstaat. Bovendien staan de adres-

camera voor de irisscan wordt alleen ondersteund door flash, en flash wordt niet ondersteund

sen niet op alfabetische volgorde.

door meerdere platformen.

Oplossing: Een favorietenlijst en een adressenboek, moeten de oplossing bieden voor dit probleem. Mede door de GPS op de smartphone worden locaties automatisch ingeladen waardoor

Hardware

een hoop administratief sowieso al afneemt. Deze zal op alfabetische volgorde komen te staan,

De eerste versie van de applicatie is ontworpen voor een iPhone. Het is echter ook mogelijk om

en de mogelijkheid om foutief ingevulde locaties te verwijderen zal worden toegevoegd.

de software te laten draaien op andere type smartphones, zoals bijvoorbeeld Blackberry. Dit zal in een later stadium van de ontwikkeling van de applicatie mogelijk kunnen worden. iPhone en

Probleem: Je kan niet meerdere dagen tegelijk selecteren om iets in te vullen of te verwijderen

Android zijn geschreven in java, een laag daartussen kan er voor zorgen dat de applicatie voor

Oplossing: Eenvoudige oplossing door deze mogelijk extra toe te voegen en rekening mee te

diverse hardware geschikt zijn.

houden in het ontwikkelen van de applicatie en website.

5.2.1 Problemen en oplossingen In het onderzoek naar het whereaboutssysteem kwamen een aantal problemen naar voren. De mobiele applicatie voor het whereaboutssysteem, moet deze problemen kunnen oplossen. Probleem: Het is niet mogelijk om vanaf locatie whereabouts in te vullen Oplossing: Door een applicatie voor smartphones te ontwikkelen waarbij gebruik wordt gemaakt van GPS is het mogelijk om vanaf iedere locaties whereabouts toe te voegen Probleem: Het wijzigen van reeds ingevulde whereabouts is gecompliceerd. Oplossing: De applicatie is een eenvoudige en simpele manier van locaties en gegevens toevoegen. Door de usabilitytesten is een gebruiksvriendelijke applicatie ontwikkeld.

Hoofdstuk 5. WhereaboutsApp

| 44

5.3 Functioneel ontwerp

4. Inchecken op Locatie

5.3.1 Functionaliteiten

Keuze uit huidige locatie, favorieten of adressenboek

1. Inloggen en uitloggen

gegevens.

Overzicht van locatie Bij het selecteren van gewenste locatie herhaalt het menu zich van het invullen van de overige

- De sporter logt in met dezelfde gegevens van de website.

Selecteren van dag waar de whereabouts moeten worden toegevoegd

2. Wijzigen van Whereabouts

Toevoegen van tijdstip

Selecteren van de dag die gewijzigd moet worden Overzicht van de dag geselecteerd is Na het selecteren van de whereabouts die gewijzigd moet worden krijg je een overzicht van de mogelijkheden. Omschrijving, activiteit, tijdstip, locatie, herhalen

Toevoegen van omschrijving en activiteit Overzicht van reeds ingevulde whereabouts, met keuze tot goedkeuring of wijziging Overzicht van alle whereabouts inclusief nieuw ingevulde whereabout. 5. Beheren van favorietenlijst en adressenboek

De opties kunnen los van elkaar geselecteerd en gewijzigd worden

Inchecken op huidige locatie

3. Toevoegen van Whereabouts

Toevoegen aan adressenboek, en indien gewenst selecteren als favoriet

Selecteren van dag waar de whereabouts moeten worden toegevoegd Toevoegen van omschrijving en activiteit Toevoegen van tijdstip Toevoegen van locatie, met keuze uit huidige locatie, favorietenlijst of adresboek Keuze uit aantal herhalingen en meerdere dagen Overzicht van reeds ingevulde whereabouts en mogelijkheid tot goedkeuren of wijzigen Overzicht van alle whereabouts inclusief nieuw ingevulde whereabout

Locatie selecteren, indien nodig huisnummer wijzigen, en naam geven Vanaf nu staat deze locatie al shortcut in de adressenlijst en favorieten lijst


6. Selecteren via favorietenlijst en adressenboek Inchecken op locatie, of toevoegen wijzigen van locatie Stap doorlopen van huidige menu, tot aan onderdeel “locatie” Selecteren van favorieten lijst of adressenboek. Selecteren van gewenste favoriet of adres Instellen als locatie door alleen maar de selecteren Doorgaan met verder invullen van whereabout 7. Meldingen - Melding bij arriveren op bepaalde locatie waar de sporter vaak komt - Vraagt of je wilt inchecken Extra toevoegingen - Puntensysteem met extra benefits Punten verdienen doormiddel van minimaal 50% van dagdeel in te vullen Met deze punten kunnen de sporters bijvoorbeeld kortingen krijgen op sportvoeding of andere sportfaciliteiten - Green spot, automatische push notificaties. Er verschijnt een melding bij binnen komen van vooraf ingestelde locatie met de vraag of de sport wil “inchecken” of niet.


| 46

Toevoegen

5.3.2. Flowchart

Whereabouts

Selectie datum

Overzicht

Wijzigen

Locatie

Toevoeg en

Titel

Titel

Tijd / Datum

Tijd

Herhalen

Login Personalia

Persoons gegevens

Sport gegevens

Derden

Push

Settings

Ingang kwartaal

Meldingen

Geluiden

Locatie

Herhalen

Timeslot

Locatie

Timeslot

Overzicht


5.4 Persona’s Daniel Snoek

Ria Hettich

Leeftijd: 31 jaar

Leeftijd: 53 jaar

Woonplaats: Maastricht

Woonplaats: Rotterdam

Sport: Wielrenner

Beroep: Medewerker Dopingautoriteit

Over het anti-dopingbeleid:


“De dopingcontroles zijn nodig om de

“Dopinggebruik is een ernstig probleem

sport schoon te houden.”

en moet worden bestreden.”

Over de Whereabouts:


“Het gaat ontzettend ver om elke dag te vertellen waar je uit hangt. Ik vind het een ontzettend complex en vervelend systeem. Ik kan er slecht mee werken.”

“Het is voor ons belangrijk dat we inzage krijgen in het leven van de sporter en zijn locaties, zodat we deze makkelijk kunnen vinden om onverwachtse dopingcontroles uit te voeren.”


| 48

Micheal ter Horst

Stefan Herder

Leeftijd: 33 jaar

Leeftijd: 23 jaar

Woonplaats: Eindhoven

Woonplaats: Heerenveen

Beroep: Zwemmer

Beroep: Schaatser



“Waarom maken ze er zo’n probleem van. Laat iedereen gewoon lekker doen wat hij

“Ik vind het goed dat er zoveel gecontroleerd wordt. Dat is nodig om het ge-

of zij wil. Doping of geen doping.”

bruik van doping tegen te gaan.”



“Belachelijk. Hoe ver kan je gaan om mensen te controleren op het gebruik van doping.”

“Het Nederlandse systeem werkt goed. Het is alleen lastig om 3 maanden vooruit te weten waar je bent. Als sporter heb je een onregelmatig leven. Het wijzigen van je whereabouts is niet eenvoudig waardoor het veel tijd kost.”

Stefan Herder Leeftijd: 23 jaar Woonplaats: Heerenveen Beroep: Schaatser Over het anti-dopingbeleid: “Ik vind het goed dat er zoveel


5.5 Scenario

Huidige situatie

Stephanie IJzer Leeftijd: 22 Jaar Woonplaats: Heerenveen Sport: Schaatsen Over het anti-dopingbeleid: “Het gebruik van doping moet worden aangepakt. Daarvoor mogen ze best bij mij thuis komen” Over de whereabouts: “Het is in het begin even lastig om er mee te werken, maar het went snel. Het wijzigen werkt alleen niet zo goed. Daarnaast vul ik alleen het timeslot in en verder niets extra’s, dat is teveel moeite. Bovendien zitten daar geen ernstige gevolgen aan, als ik dat niet doe.”

Stephanie schaatst op internationaal niveau. Ze traint minimaal 10 keer per week en werkt daarnaast niet. Ze schaatst bij een commerciële ploeg en wordt betaald. Tijdens de zomer zijn er veel centrale trainingen met de ploeg in Heerenveen en Wolvega. Daarnaast moet ze veel fietsen en organiseert de ploeg om de 3 weken een trainingskamp. Dit kan in Nederland zijn, maar ook in Duitsland om te schaatsen op zomerijs, of in Italië om te fietsen. Dat verschilt in welke fase de ploeg is qua trainingsopbouw. Over het algemeen is Stephanie gedurende haar zomerperiode wat vrijer in haar doen en laten dan tijdens het wedstrijdseizoen. Gedurende de winterperiode loopt het wedstrijdseizoen en is Stephanie vaak in het buitenland. Dit is echter wel afhankelijk van haar prestaties. Ze moet zich plaatsen voor de wereldbekerwedstrijden. Dit kan ze doen door top 5 te rijden in Nederland bij bepaalde wedstrijden. Als dit lukt, stapt ze in een traject van wedstrijden die om de 2/3 weken verreden worden over heel de wereld. Als het Stephanie niet lukt om zich voor deze wedstrijden te plaatsen, bijvoorbeeld door een valpartij, of slechte prestaties, ziet haar seizoen er heel anders uit. Stephanie vult elke 3 maanden trouw haar whereabouts in. Vanuit haar ploeg krijgt ze haar programma en trainingsschema’s toegestuurd, dus globaal weet ze waar ze zich de komende periode zal bevinden. Het wedstrijdprogramma wordt door de KNSB (Koninklijke Nederlandse Schaatsenrijders Bond) en ISU (International Speedskating Union) altijd ruim van te voren bekend gemaakt, waardoor ze deze redelijk nauwkeurig kan inplannen.


| 50

Soms kan het echter voorkomen dat er zich wijzigingen voordoen in het wedstrijdprogamma of

geven dat ze van 09.00 tot 12.00 in ijsstadion is voor een training. Zodoende kost het Stephanie

in het trainingsprogramma. Zo kon laatst het trainingskamp in Erfurt niet doorgaan omdat de ijs-

weinig tijd om haar overige locaties door te geven en krijgt de dopingautoriteit meer inzicht in de

baan was gesloten, wegens de aanhoudende hitte. Bovendien mocht Stephanie afgelopen winter

locaties van Stephanie, in plaats van alleen het verplichte timeslot wat Stephanie op dit moment

onverwachts naar Canada. Ze had tijdens het NK Sprint zó goed gepresteerd, dat ze naar het

alleen aangeeft.

WK Sprint mocht in Calgary. Dit had ze van te voren nooit verwacht. Daarnaast heeft Stephanie ook een vriend. Hij schaatst ook op hoog niveau, waardoor het voor hun allebei lastig is om af

Bijvoorbeeld.

te spreken. Meestel plannen ze pas kort van te voren hun samenzijn. Ze weet bijna nooit van te

Stephanie is thuis in Heerenveen. Ze heeft net het programma van het komende kwartaal be-

voren of ze bij hem zal zijn, of thuis. Dit soort situaties, die pas kort van te voren bekend worden,

keken en is bezig haar whereabouts in te vullen. Over 10 dagen gaat ze op trainingskamp naar

zijn lastig om 3 maanden van te voren in te plannen in de whereabouts.

Erfurt waar ze 2 weken zal verblijven. Ze noteert de adres gegevens van het hotel en zet haar timeslot voor de gehele 2 weken in een keer op dat adres. Daarnaast vult ze ook in dat ze over

Mobiele Whereabouts applicatie

1,5 maand 2,5 week in Collalbo zit, voor een trainingskamp gekoppeld aan de eerste wedstrijden

Om het voor de sporter, in dit geval Stephanie, aangenamer te maken om haar whereabouts

van het seizoen. De overige dagen waar haar locatie nog onbekend is, vult ze in dat Stephanie

nauwkeuriger in te vullen, heeft de dopingautoriteit een applicatie ontwikkeld voor smartphones.

thuis is, met het timeslot van 7.00 tot 8.00 omdat dat het meest vanzelfsprekend is.

Door middel van een smartphone, (denk aan iPhone, Blackberry, HTC, etc) is het mogelijk om de whereabouts in te vullen, wijzigen en up-to-date te houden.

Situatie 1. Drie weken later is Stephanie weer thuis van het trainingskamp. Haar vriend belt en vraagt of ze

Stephanie blijft elke 3 maanden haar whereabouts vooruit invullen via de computer, maar kan

vandaag naar hem toe komt. Stephanie wil graag haar vriend zien en vertrekt naar Utrecht, waar

deze nu makkelijker wijzigen door gebruik te maken van de applicatie. Ze logt in en krijgt zo toe-

haar wederhelft woont. Ze moet s‘avonds wel naar huis want de volgende dag moet ze weer naar

gang tot haar reeds ingevulde whereabouts via de applicatie. De GPS-module geeft automatisch

een centrale training in Heerenveen. Eenmaal aangekomen bij haar vriend krijgt ze van haar

haar locatie door, deze kan Stephanie opslaan en vaker gebruiken. Deze gegevens worden ook

trainer te horen dat de centrale training de volgende dag niet door gaat vanwege een wijziging in

doorgestuurd naar de website. Op deze manier kan Stephanie gemakkelijker haar whereabouts

het schema. Ze moet nu zelf een droogtraining afwerken. Eigenlijk vind Stephanie het niet zo erg,

beheren. Door de actualiteit van deze GPS-module en de snelle werkwijze, kan Stephanie ook

nu kan ze toch bij haar vriend blijven en misschien samen met hem de droogtraining doen de vol-

vrijwillig haar overige locaties doorsturen. Zo kan ze op de locatie zelf, binnen een minuut, aan-

gende dag. Ze bedenkt zich alleen dat haar whereabouts dan niet kloppen. Via haar smartphone


logt ze snel in en wijzigt haar timeslot voor de volgende dag snel naar de locatie van haar vriend.

Situatie 4.

Door de GPS-module is het heel eenvoudig om de locatie door te geven. Stephanie hoeft alleen

Anderhalf maand later zit Stephanie in Collalbo. Ze is tijdens de training hard gevallen en heeft

de locatie te selecteren die het apparaat automatisch voor haar vindt, en in te stellen als timeslot.

haar enkel geblesseerd. Het is helaas een ernstige blessure en ze kan voorlopig niet trainen. De

Haar status is binnen een minuut helemaal up-to-date.

volgende dag vertrekt ze teleurgesteld terug naar Nederland. Daar zal ze de komende weken moet revalideren in een revalidatiecentrum. Haar hele wedstrijdseizoen valt nu in duigen en sa-

Situatie 2.

men met haar trainers word een nieuw schema samengesteld. Als ze in het revalidatiecentrum

Anderhalf maand later vertrekt Stephanie naar Collalbo vanaf Schiphol voor het trainingskamp.

is, logt ze via haar smartphone in en wijzigt haar whereabouts voor de komende periode naar de

De vlucht vertrekt om 07.00 s’ochtends. Om 05.30 staat Stephanie paraat op Schiphol met al

locatie van het revalidatiecentrum. De GPS-module geeft gelijk haar huidige locatie door. Step-

haar spullen. Het inchecken kan beginnen.. Met haar hoofd bij het trainingskamp en de eerste

hanie hoeft alleen de locatie te selecteren en in te stellen als timeslot. Haar status is binnen een

wedstrijden bedenkt ze pas op Schiphol zelf dat ze haar whereabouts niet heeft gewijzigd. Snel

minuut helemaal up to date.Flowchart

logt ze in via haar WhereaboutsApp en wijzigt het timeslot van vandaag naar 18.00 tot 19.00 en de locatie van het hotel in Collalbo waar ze de komende weken zal verblijven. Dit stond al in haar adressenboek omdat ze dat eerder deze maand had ingevuld. Ze had alleen geen rekening gehouden met de vertrekdag. Situatie 3. Anderhalf maand later zit Stephanie in Collalbo. Ze heeft de eerste wedstrijd verreden en deze is buitengewoon goed gegaan. Ze heeft zich geplaatst voor de wereldbeker wedstrijd in Salt Lake City voor volgende week. Morgen vertrekt ze naar de Verenigde Staten. Haar thuiskomt wordt dus even uitgesteld. Eenmaal aangekomen in het hotel in Salt Lake City logt ze in met haar smartphone. De GPS-module geeft gelijk haar huidige locatie door. Ze stelt in dat dit voor de komende tien dagen haar verblijfplaats is en dat ze tussen acht en negen uur beschikbaar is voor dopingcontrole.


| 52

5.6 Design Rationale De WhereaboutsApp is een product van de Dopingautoriteit. De vormgeving van dit systeem zou dan ook in verband moeten staan met het huidige logo. Om een logo te kunnen vormen is er gekeken naar de uitstraling van de Nederlandse Dopingautoriteit en het logo. Het logo voor de whereaboutsApp moet jong, fris en sportief zijn en professionaliteit uitstralen. De doelgroep is namelijk de sporters, maar het bestaan van het systeem is zakelijk. De kleuren van het IOC (International Olympic Comitee) zwart, rood, geel, groen en blauw, zijn wereldwijd bekend en worden vrijwel direct gekoppeld door de mensen met sport. Deze kleuren worden ook gebruikt als een sporter wereld kampioen wordt in zijn of haar sportdiscipline. Deze kleuren komen ook

Afbeelding 5. Logo van de Nederlandse Dopingautoriteit

terug in het logo van de dopingautoriteit en andere organisaties en producten die in connectie staan met het IOC. De keuze voor deze kleuren is dan ook vrij voor de hand liggend, maar om er toch een spannende en originele draai aan te geven, wordt er gebruik gemaakt van diverse licht en donker tinten. (zie afbeelding 6.) Naast het gebruik van licht en donker tinten, zullen de ronde bollen uit het huidige logo van de dopingautoriteit terug komen in het logo voor de WhereaboutsApp. Dit is om het logo herkenbaar te houden. Bovendien creeer je hierdoor een zachte uitstraling. Het systeem is namelijk vriendelijk van aard en moet dit ook uitstralen. Scherpe punten zullen daarom ook worden vermeden. Het lettertype van de De dopingautoriteit zullen we ook terug laten komen het logo voor de whereaboutsApp. Dit is om wederom herkanbaarheid te blijven. Bovendien is het lettertype zacht van aard, wat we graag willen uitstralen.

Afbeelding 6. Kleurenpalet Logo Applicatie


5.6.1 Ontwerp Logo Het logo voor de WhereaboutsApp bestaat uit vier ronde bollen. Deze bollen moeten de locaties van sporters voorstellen en zijn gebaseerd op het logo van de Dopingautoriteit. Het logo heeft verschillende maten en varianten. Namelijk; Een groot formaat, deze kan gebruikt worden in drukwerken. Vervolgens een wat kleinere variant, welke wordt gebruikt voor de website. Er is een ook een variant op de logo welke voor de Appstore is gemaakt. Deze komt op de iPhone te staan en in Appstore bij aanschaffen van de WhereaboutsApp. Tenslotte is er ook een miniatuur model van het logo. Deze zal gebruikt worden in de applicatie zelf. Bijvoorbeeld in het menu. (zie afbeeldingen)

Whereabouts

Afbeelding 7. Logo klein WhereaboutsApp

Afbeelding 9. Miniatuur logo App

Afbeelding 10. Appstore logo

Afbeelding 11. Logo WhereaboutsApp


| 54

Wireframe 1. Overzicht Whereabouts

5.7 Wireframes WhereaboutsApp

Wireframe 2. Toevoegen van Locatie

Wireframe 3. Overzicht van whereabout


Wireframe 4. Adressenboek

Wireframes WhereaboutsApp

Wireframe 5. Ingestelde locatie in whereabout

Wireframe 6. Wijzigen of toevoegen van locatie


| 56

Wireframe 7. Toevoegen van naam aan whereabout

Wireframes WhereaboutsApp

Wireframe 8. Toevoegen van tijd

Wireframe 9. Herhalen van whereabout


5.8 Visueel ontwerp WhereaboutsApp Het visueel ontwerp zal aan de hand van twee scenario’s worden verteld: Scenario 1. Het is maandag 4 oktober, Stephaine is in Thialf en heeft net geschaatst. Ze krijgt van haar trainer te horen dat de ijstraining van vrijdag 8 oktober is vervroegd ivm wedstrijden. Ze moet nu om half 8 in Thialf zijn, in plaats van het gebruikelijke half 9. Ze wijzigt haar timeslot van die dag een uur vroeger.

Stap 1. Openen van App

Stap 2. Inloggen in Applicatie

Stap 3. Selecteren van dag.

Stap 4. Overzicht van geselcteerde dag


| 58

Stap 5. Selecteren van tijd

Stap 6. Wijzigen van tijd

Stap 7. Goedkeuren van Whereabout

Stap 8. Whereabout gewijzigd


Scenario 2. Het is maandag 5 oktober Stephanie loopt thialf binnen en wil dit aan haar whereabouts toevoegen. Ze checked in via haar smartphone en geeft aan dat ze van 09.00 tot 12.00 aan het trainen is in het ijstadion Thialf.

Stap 1. Openen van App

Stap 2. Inloggen in Applicatie

Stap 3. Selecteren van dag.

Stap 4. Overzicht van locaties


| 60

Stap 5. Selecteren van huidige locatie

Stap 6. inchecken op locatie

Stap 7. Toevoegen aan whereabouts

Stap 8. Titel en activiteit doorgeven


Stap 9. Tijdstip instellen

Stap 10. Herhaling instellen

Stap 11. Goedkeuren van whereabout

Stap 12. Activiteit toegevoegd


| 62

5.9 Wireframes WhereaboutsApp


Wireframes Whereabouts: Overzicht Whereabouts


| 64

Wireframes Whereabouts: Locatiebeheer


5.10 Visueel ontwerp website


| 66

Website Whereabouts: Locatiebeheer


Hoofdstuk 6. Conclusie | 68


6.1 Conclusie

2. GPS past uitstekend binnen het whereaboutssysteem

Het beantwoorden van de drie deelvragen in het theoretisch onderzoek heeft tot een aantal con-

sing is voor de problemen rondom de whereabouts. Uit het onderzoek is gebleken dat er vraag is

clusies geleid waarmee de hoofdvraag beantwoord kan worden. Deze vraag luidt als volgt:

naar een mobiele applicatie. Bovendien is uit recent onderzoek van de Dopingautoriteit zelf ook

Veel sporters hebben aangegeven dat een mobiele applicatie met GPS een uitstekende oplos-

gebleken dat er naar oplossing moet worden gezocht waarbij er gebruik wordt gemaakt van GPS. “Hoe kan GPS in combinatie met biometrie worden ingezet om het huidige whereaboutssysteem

De Dopingautoriteit acht het van groot belang om de sporters een gebruiksvriendelijke systeem

van de Dopingautoriteit gebruiksvriendelijker te maken voor topsporters?”

aan te kunnen bieden. Daarnaast is het voor de dopingautoriteit ook van belang dat het systeem goed werkt om efficiënte dopingcontroles te kunnen uitvoeren. De inzet van GPS is uitermate ge-

1. Whereabouts kunnen een stuk eenvoudiger

schikt voor een dergelijk oplossing omdat locaties automatisch worden doorgegeven. Als hierbij

In de sportwereld wordt er veel aandacht besteed aan het bestrijden van het gebruik van doping

een juiste applicatie wordt ontwikkeld, kan dit een goede oplossing bieden voor het administra-

onder de sporters. De internationale dopingorganisatie WADA heeft hier een systeem voor be-

tieve werk van de sporter.

dacht waarbij sporters, met een A of B status, elke 3 maanden gegevens moeten invullen met hun verblijfplaatsen. Zodoende kunnen de dopingcontroleurs onverwachts op die stoep staan om

3. Biometrie biedt mogelijkheden binnen het whereaboutssysteem maar is niet

dopingcontroles uit te voeren. Sporters hebben aangegeven dat ze veel last ondervinden bij het

de oplossing

invullen en bijhouden van hun whereabouts. Het is voor hun lastig om elke 3 maanden van te

Biometrie inzetten voor het whereaboutssysteem is een interessante maar risicovolle oplossing.

voren in te plannen waar ze op welk moment van de dag zich zullen bevinden. Om het voor de

Mede door de vele discussies binnen de sportwereld over het anti-dopingbeleid, heeft de inzet

sporter wat eenvoudiger te maken, is het momenteel verplicht om elke dag 1 uur het zogeheten

van biometrie misschien wel een negatieve invloed op de oplossing voor een gebruiksvriendelijk

“timeslot” in te vullen. Op het timeslot kan de dopingcontroleur aankloppen voor een dopingcon-

whereaboutssysteem. Bovendien blijft er altijd de menselijke controle van de dopingcontroleur of

trole. Mocht de sporter dan niet aanwezig zijn, kan een schorsing van 2 jaar het gevolg zijn. Er

chaperonne. Er kan geconcludeerd worden dat een biometrische toepassing binnen deze regel-

wordt van de sporter verwacht dat hij buiten het aangeven van het timeslot ook de rest van de

geveing van het whereaboutssysteem overbodig is. Met het wegvallen van biometrie wordt het

dagindeling invult. Echter, dit wordt door de sporters vaak niet gedaan, omdat er geen grote ge-

concept wel sterk vereenvoudigd en goedkoper, wat het voor de Dopingautoriteit interessanter

volgen aan het vast zitten en het als verspilling van tijd wordt gezien.

maakt.


4. Een smartphone biedt de oplossing Door gebruik te maken van een mobiele applicatie voor smartphones, is het invullen van whereabouts niet meer plaats gebonden maar kan dat overal. De sporter hoeft niet meer in het bereik te zijn van een computeren maar kan nu met zijn of haar smartphone de whereabouts beheren. Hierbij wordt het invullen en wijzigen een stuk eenvoudiger.

5. Synchronisatie van de whereabouts met mobiele applicatie De mobiele applicatie voor smartphones, in combinatie met GPS, kan worden gesynchroniseerd aan de huidige website van de whereabouts. Daarmee word het invullen van het huidige systeem een stuk makkelijker. Locaties die de sporter met zijn smartphone heeft opgeslagen kunnen weer gebruikt worden voor het vooruit invullen van de whereabouts. Ook hierbij wordt de last van het handmatig invullen van locaties een stuk minder.




In de ideale wereld zou er geen doping bestaan. Dit is, helaas, echter wel het geval en om het ge-

GPS-tracking kunnen worden “gevolgd”. Daarbij zou biometrie wél een grote rol kunnen spelen.

bruik van doping tegen te gaan, zou een nieuw systeem met een nieuwe regelgeving een goede oplossing kunnen bieden. Uit het onderzoek is gebleken dat biometrie binnen deze regelgeving

Uit het onderzoek is gebleken dat drie maanden van te voren invullen, als “erg lastig” wordt

niet bruikbaar is. Echter, in de toekomst zou een vorm van biometrie misschien juist wel toepas-

ondervonden onder de sporters. De dopingautoriteit heeft echter deze informatie nodig om hun

baar kunnen zijn.

planningen met betrekking tot dopingcontroles uit te kunnen voeren. Als er in de toekomst gebruik zou worden gemaakt van een GPS-tracking, zouden deze drie maanden van te voren invullen

Binnen de huidige regelgeving van het IST (International Standard for Testing) en het Nationaal

komen te vervallen. Het zou mogelijk zijn om sporters middels hun GPS-tracking device te kun-

Dopingreglement, biedt de WhereaboutsApp een uitstekende oplossing om het huidige systeem

nen traceren. Vanuit daar kan de dopingcontroleur naar de sporter toe voor een dopingcontrole.

te vereenvoudigen. Het zou echter mogelijk zijn, om een nieuwe regelgeving op te zetten of het

Daarbij zou er in gebieden kunnen worden gewerkt, en alle sporters in een regio aan een do-

huidige IST aan te passen zodat er een hele nieuwe manier van dopingcontroles kunnen worden

pingcontrole kunnen worden onderworpen. Bovendien kan de dopingcontroleur ook zien of een

toegepast. Daarbij kan gekeken worden naar de moderne technologie en nieuwe ontwikkelingen

sporter niet in een verdachte omgeving is, zoals een omstreden plek in Italië, of België.

op gebied van biometrie en mobiele telefonie. De whereaboutsApp, ontwikkeld in dit onderzoek, zou een goed uitgangspunt kunnen zijn voor een nieuwe manier van dopingcontroles.

Maar waar is nu de privacy van de sporter zou men nu gelijk denken? Het bovengenoemde zou allemaal toepasbaar zijn binnen 1 timeslot per dag. De rest van de dag staat de GPS-tracking op

De sporters binnen de testingpool moeten allemaal in bezit zijn van een smartphone. In de toe-

offline, waarbij dus alleen maar op 1 uur per dag het timeslot geactiveerd staat. Alleen op dat uur,

komst zal dit zeker mogelijk zijn aangezien het bezit van smartphones sterk aan het toenemen

zijn de sporters traceerbaar, en kunnen zij een missed test oplopen mits ze niet komen opdagen

is. De nieuwe hoofdsponsor van het schaatsen, KPN, heeft alle commerciële ploegen plus Jong

voor een controle. Doordat de locatie echter heel actueel is, loopt de kans op een missed test

Oranje al voorzien van een blackberry en iPad waarmee wordt aangetoond dat de nieuwe tech-

sterk terug.

nologien de sportwereld niet ontgaat. Buiten het feit dat een smartphone een vereiste is, zou de regelgeving omtrent het privacyschendig sterk moeten worden aangepast waarbij men toestaat

Dus één timeslot per dag en een GPS-tracking zou in de toekomst een uitermate geschikt idee

om GPS-tracking en biometrische gegevens af te nemen en op te slaan van de sporters. Als

zijn om het gebruik van doping te kunnen bestrijden. Om fraude te voorkomen zou biometrie een

deze factoren worden toegestaan, zou men kunnen kijken naar een nieuw systeem waarbij de

belangrijke rol kunnen gaan spelen om identificatie van persoon en locatie aan elkaar te koppe-

sporters geen drie maanden meer van te voren hun whereabouts moeten invullen, maar middels

len. Uit het onderzoek is gebleken dat biometrie een uiterts betrouwbare vorm van persoonsher-

Hoofdstuk 7. Toekomstvisie | 72

kenning is en bovendien erg eenvoudig voor de gebruiker om toe te passen. Sprekerherkenning, gezichtsherkenning of een irisscan zouden hier uitermate geschikt voor kunnen zijn. De gebrui-

Robert Gesink

Deborah Graventein Sven Kramer

ker logt in via, zijn biometrische toepassing en schakelt het timeslot in met GPS-tracking. Deze informatie wordt doorgestuurd naar de Dopingau-

Lance Armstrong

toriteit. De Dopingautoriteit zou ook de mogelijkheid kun-

Micheal Rasmussen

nen hebben om bericht te sturen naar de sporter om, binnen nu en bijvoorbeeld een uur, zijn GPS-tracking te activeren. Op deze manier wordt de situatie weg genomen waarbij de sporter alleen zijn GPS-tracking activeert op het moment dat het hem uitkomt, of dat hij zich in een veilige omgeving verkeerd. Een dopingcontrole, zonder dat er op gebruik van doping wordt gecontroleerd, kan je het ook stellen. Goedkoop, efficiënt en toch effectief.

Marianne Vos

Epke Zonderland

Bronvermelding

Bronvermelding | 74

Bronvermelding

1

WADA (2010) Strategy, Op http://www.wada-ama.org/ 20/04/2010

10

Mulder, R. (2010) Twitter, Op http://twitter.com/#!/mulderronald/status/7450058748,

06/01/2010

2

Dopingautoriteit (2010) Definitie van Doping, Op http://dopingautoriteit.nl/wat_is_do

ping/definitie_doping 02/04/2010

11

Stouwdam, R. (2010) Sporters, liever geen bezoek aan huis, NRC Handselblad

3

NOC*NSF (2010), NOCNSF, Op http://www.nocnsf.nl/over-nocnsf/ 20/04/2010

12

Gerritsen, A. (2010) Twitter, Op http://twitter.com/AnnetteGerrit/status/8619093393,

04/02/2010

4

Dopingautoriteit (2010) Regelgeving, Op http://dopingautoriteit.nl/regelgeving_en_pro

cedures/ regelgeving, 10/04/2010

13

Kromowidjojo, N. (2009), Ranomi K. uit E., Op http://www.ranomi.nl/?p=395, 12/04/2010

5

NOC*NSF (2010), Topsporters, Op http://www.nocnsf.nl/cms/showpage.aspx?id=657

14

NUSport, (2010) Invloed dopingregels op priveleven te groot, Op http://www.nusport.nl/

wielrennen/ 2350401/invloed-dopingregels-priveleven-groot.html, 07/10/2010

6

Dopingautoriteit (2010) Whereabouts, Op, http://dopingautoriteit.nl/sporters/sporterge

gevens 02/04/2010

15

Ram, H. (2010) Appendix B: Interview Herman Ram, Rotterdam

7

Dopingautoriteit (2010) Urinecontrole stap voor stap, Op http://dopingautoriteit.nl/

16

Appendix C (2010), Interviews Sporters, Logica Rijswijk 2010

regelgeving_en_procedures/dopingcontrole/urinecontrole, 03/05/2010 17

Tuitert, M. (2010) Twitter, Op http://twitter.com/marktuitert/status/15033952441,

30/05/2010

18

Gps.be (2010) Historiek, Op http://www.gps-beste-koop.be/historiek.html, 02/06/2010

8

Dopingautoriteit (2010) Dopingcontroles en bevindingen 2009, Op http://dopingautori

teit.nl/nieuws/ algemeen/4067, 02/04/2010

9

Mandemaker, R. (2010) Appendix C: Interview Ronald Mandemaker, Rotterdam


19

Zowerkt.nl (2010) Hoe werkt GPS, Op http://www.zowerkt.nl/auto-vervoer/overig/hoe-

werkt-gps/, 02/06/2010

20

Zowerkt.nl (2010) Hoe nauwkeurig is GPS, Op http://www.zowerkt.nl/auto-vervoer/ove

rig/hoe-nauwkeurig-is-gps/, 02/06/2010

28

Hack. R, (2010) Presentation Whats Biometrics, Logica Rijswijk

29


30

Groendaal, W. (2010) Biometrie, een pijnlijke technologie, Op http://www.nuzakelijk.nl/

logica/ 2196243/ biometrie-pijnlijke-technologie.html, 02/03/2010

21

Zowerkt.nl (2010) Waar kan je GPS gebruiken, Op http://www.zowerkt.nl/auto-vervoer/

overig/waar-kan-je-gps-gebruiken/, 02/06/2010

31

Appendix D, Interview Sporters, pagina 67

22

Logica (2010), Galileo, Logica Amstelveen

32


23

Gijssel. E, (2008) Het verschil tussen GPS en AGPS, Op http://www.zibb.nl/10233561/

33

Groendaal, W. (2010) Biometrie, een pijnlijke technologie, Op http://www.nuzakelijk.nl/

Subnavigatie/Advies/Overzicht-experts/Expert-advies/Wat-is-het-verschil-tussen-GPS-

logica/ 2196243/ biometrie-pijnlijke-technologie.html, 02/03/2010

en-A-GPS2.html, 25/06/2010 34

Appendix D, Interview Sporters, pagina 67

35

Kassenaar, P. en van Rijswijk O. (2003) Guidance on usability, Academic Service

36

Kassenaar, P. en van Rijswijk O. (2003) Guidance on usability, Academic Service

37

van Buuren, K. (2010) Vijf usability tips voor mobiele apps en sites, Op

24 25 26

Hack. R, (2010) Presentation Whats Biometrics, Logica Rijswijk Hack. R, (2010) Presentation Whats Biometrics, Logica Rijswijk Hack. R, (2010) Artikel Biometrie, Logica Rijswijk

27

VCK Travel, (2010) Veel gestelde vragen, Op http://www.vcktravel.nl/nl/zakenreizen/

http://twinklemagazine.nl/praktijk/2010/08/5-usability-tips-voor-mobiele-apps-en-sites/

services/airport-faciliteiten/privium/faq, 23/07/2010

index.xml

Bronvermelding | 76

38

Nielsen, J. (2008) Application Mistakes, Op http:// www.useit.com/alertbox/application-

mistakes.html, 20/09/2010

39

Nielsen, J. (2008) Application Mistakes, Op http://www.useit.com/alertbox/application-

mistakes.html, 20/09/2010

40

Snyder, C. (2003) Paper Prototyping: the fast and easy way to design and refine user

interfaces, Op http://paperprototyping.com/, 20/09/2010

Appendix

Appendix | 78

Appendix A: Begripsbepaling

Begrippen

Dopingreglement

Whereabouts

Hierin staan alle regels en wetten met betrekking tot het correct

Technisch systeem, met de gegevens over de locaties waar een

Doping

uitvoeren van het anti-dopingbeleid.

sporter zich zal bevinden. Dat kan thuis zijn, maar ook waar en

Stoffen en methoden die stimulerende werking hebben op spor-

Met bijvoorbeeld de procedures van een dopingcontrole, of de

op welke tijdstippen een sporter traint, wanneer hij of zij wed-

tieve prestaties.

regels rondom het whereaboutssysteem.

strijden, reisdagen en/of vakantiedagen heeft. Dit vult de sporter elk kwartaal van te voren in. Het systeem is ingevoerd om

Dopinglijst Lijst met alle verboden stoffen en middelen.

Contingentcontrole

atleten buiten wedstrijdverband te kunnen controleren op het

Dopingcontroles die gefinancierd worden door Nederlandse

gebruik van doping.

overheid.

Anti-Doping beleid

Timeslot

Beleid dat wordt uitgevoerd door verschillende organisaties die

In competition Controle

het gebruik van doping bestrijden.

Dopingcontroles die binnen het tijdsbestek van de wedstrijden

voor een dopingcontrole. Daarbij moeten ze op dat uur aanwe-

vallen. Tijdens wedstrijden is er vrijwel altijd een dopingcontro-

zig zijn op de, door hun, aangegeven locatie.

Topsporter / atleten Sporters die internationaal op het hoogste seniorenniveau

Atleten moeten elke dag verplicht één uur beschikbaar staan

leur aanwezig.

Testingpool

(EK’s, WK’s en Olympische Spelen) meedoen, binnen een er-

Out of competition controle

kend topsportprogramma.

Deze term wordt gebruikt bij het controleren op het gebruik van

zen zijn om whereabouts in te vullen. Dit kan bijvoorbeeld door

doping van atleten buiten het wedstrijd seizoen. (buiten wed-

bij de top 8 van de mondiale top te behoren binnen zijn of haar

strijd verband)

sportbond.

Dopingcontrolestation

Biometrie

Plek waar de dopingcontole plaats vindt

Biometrie is een verzameling van technieken gebaseerd op het

Dopingcontrole Controle, waarbij de sporter middels een urinetest of bloedtest, wordt getest op verboden middelen.

Sporters die, op basis van hun sportieve prestaties, aangewe-

meten en vaststellen van lichaamskenmerken van een individu.


Er wordt gebruik gemaakt van fysieke of gedragskenmerken van personen voor de identificatie of verificatie van de identiteit van individuen. Typerend voor biometrie is dat je de kenmerken niet kan verliezen of vergeten en dat het moeilijk is om te frauderen.

Persona Fictief persoon dat wordt gecreëerd. Daarbij word de doelgroep tot leven wordt gewekt, zodat de ontwerper zich beter kan inleven in de gebruiker van het concept.

Scenario Verhaal, waarbij het concept wordt beschreven, dit gebeurd vaak aan de hand van een persona.

Mobiele Applicatie Een applicatie (letterlijk: toepassing) is een computerprogramma dat is bedoeld om door de gebruiker direct te worden gebruikt. Dit in tegenstelling tot een server-taak of andere taken die door een besturingssysteem in de achtergrond worden uitgevoerd.

Afkortingen HRO

Hogeschool Rotterdam

CMD

Communicatie & Multimedia Design

WT

Working Tomorrow

SLC

Studie Loopbaan coach

WADA

World Anti-Doping Agency

ADAMS

Anti-Doping Administration & Managment System

IST

International Standard for Testing

DCO

Doping Controle Official

NOC*NSF

Nederlands Olympisch Comité* Nederlandse Sport Federatie

VWS

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

GPS

Global Positioning System

A-GPS

Assistend Global Positioning System

NAVSTAR

Navigaton Satellite Timing and Ranging

ISO

International Organisation for Standardisation

WK

Wereld Kampioen(schap)

Appendix | 80

Appendix B: Telefonisch interview Herman Ram

Herman Ram, Directeur Nederlandse Dopingautoriteit In het interview met Herman Ram heb ik gesproken over het anti-dopingbeleid binnen Nederland. We hebben voornamelijk gesproken over het whereaboutssysteem en de problemen er om heen. Het interview vond plaats middels een telefoongesprek. Ram was voornamelijk aan het woord, hij vertelde over het bestaan van het systeem, de problemen rondom het systeem en dat de Dopingautoriteit hard werkt om een verdragelijk en gebruiksvriendelijk systeem aan te bieden aan de sporters. Een aantal factoren maken het uiteraard lastig voor de dopingautoriteit om dit echter te kunnen uitvoeren. Met name geld, kennis en de faciliteiten ontbreken. Desondanks kwamen er

6. De whereabouts en de ADAMS zijn volgens dezelfde wet-regelgeving via de anti-doping code van de guideline voor whereabouts. Het verschil zit hem in interface en de manier hoe het systeem in elkaar zit. Beide systemen stellen het timeslot verplicht. De andere dagindelingen zijn belangrijk voor de lange termijnplanning en inzicht in levenspatroon. Een sporter wordt beter in de gaten gehouden als hij niet al zijn gegevens invult maar alleen het timeslot. 7. Het is voor de dopingcontroleur makkelijker als hij meer inzage in de dagindeling van een spor-

een zeer aantal nuttige conclusies en feiten naar voren in het interview. Zie hieronder genoemd.

ter heeft. Zo kunnen ze rekening houden met de controles en planningen. Een dopingcontroleur

1. De Nederlandse dopingautoriteit valt onder het IOC. Welke valt onder het Ministerie van Sport

niet aangegeven timeslot. Mocht echter de sporter niet aanwezig zijn, kan dat geen missed test

en Welzijn. 2. Het huidige systeem van de whereabouts kan altijd beter. Al was het whereaboutssysteem een technisch probleem was er allang een oplossing voor gevonden maar het is een persoonlijk probleem. Je hebt te maken met gevoelens en personen. 3. Een GPS tracking zou voor de dopingcontroleurs heel effectief zijn maar je moet ook kijken naar de juridische kant. Hoe ver kan je gaan met de privacyschending? 4. 80% van de sporters staan open voor wijzigingen van de whereabouts en willen daar aan mee werken. 5. Er zijn al sporters die nieuwe toepassingen testen, deze gegevens worden verwerkt om het systeem hanteerbaarder en gebruiksvriendelijker te maken. Dat vind de dopingautoriteit ook belangrijk en is daar intensief mee bezig.

kan namelijk ook op een locatie bij een sporter komen, om deze te controleren op doping, op het tot het gevolg hebben. 8. Er is een coördinatieprobleem met ADAMS en whereabouts. Hierdoor komt het vaak voor dat een sporter door de WADA wordt gecontroleerd en misschien een uur later door de Nederlandse dopingautoriteit. Dit vaak tot ergernis van de sporter. Het kan echter bewust zijn, dat deze tests vlak achter elkaar komen. 9. De Dopingautoriteit maakt een globale jaarplanning per sport. Daarbij houden ze rekening met de seizoenen en uiteindelijk plannen ze dat de controles in per persoon. 3 maanden vooruit de whereabouts invullen is dan ook makkelijk voor de dopingautoriteit om deze planning te maken. Echter een maand van te voren is ook mogelijk om deze planning te kunnen maken.


Appendix C: Vragenlijst Ronald Mandemaker

Ronald Mandemaker, Medewerker Dopingautoriteit

Omdat ADAMS een systeem is dat in principe door verschillende NADO’s en Internationale Federaties gebruikt kan worden en daardoor gegevens gemakkelijker gedeeld kunnen worden, zou dat voordeliger kunnen zijn in de strijd tegen doping. Echter, de Europese en Nederlandse data-

Hoe werkt kortweg het systeem van de dopingautoriteit?

protectie wetgeving staan een gebruik van ADAMS in Nederland (en andere Europese landen)

Op een door de Dopingautoriteit speciaal ontworpen website vullen de sporters hun whereabouts

nog in de weg. Voor een rondleiding door ADAMS kan ik je verwijzen naar:

in. Elke sporter heeft een eigen gedeelte op de website, beveiligd met een login naam en pass-

http://www.ukad.org.uk/videos/channel/126/my-adams-tutorial/

word. In ons systeem (volgens de huidige regelgeving) dienen de sporters minimaal per dag

een 1-hour timeslot en een verblijfs/overnachtingsadres opgeven. Daarnaast dienen zij reguliere

Zijn er tijdens de Olympische Spelen andere regels of extra toepassingen binnen het sys-

activiteiten op te geven, zoals trainingen en wedstrijden. De sporter kan op elk moment van

teem? Worden er dan scherper gelet op de whereabouts en meer controles uitgevoerd?

de dag inloggen op de website om zijn/haar whereabouts te updaten. Uiteraard slechts tot het

Tijdens de OS zijn andere (strengere) regels van toepassing. Deze regels leggen wij echter niet

moment dat een bepaalde whereabout is aangevangen. Een wijziging van het ‘1-hour timneslot’

op en kunnen nogal wijzigen. Belangrijk is echter dat de sporters op de OS elke 2 uur moesten

kan tevens per sms. De website wordt ondersteund met een duidelijke handleiding waarmee de

doorgeven waar ze waren. In ons systeem (volgens de huidige regelgeving) dienen de sporters

sporter puntsgewijs en m.b.v. screenshots door het whereaboutsprogramma geholpen wordt.

minimaal per dag een 1-hour timeslot en een verblijfs/overnachtingsadres opgeven. Daarnaast dienen zij reguliere activiteiten op te geven, zoals trainingen en wedstrijden.

Wie heeft het huidige whereaboutssysteem gebouwd? Een extern bedrijf

Wordt het huidige systeem regelmatig aangepast? Bijvoorbeeld nieuwe toepassingen? Het huidige systeem is sinds januari van dit jaar in werking en is een vernieuwde versie van het

Wat zijn de verschillen tussen de ADAMS en de Sportergegevens?

systeem dat per 2008 in gebruik was. Bij beide versies (en updates tussendoor) is o.a. gebruik

Het principe van ADAMS en ons eigen systeem zijn gelijk, mede gezien het feit dat beide sys-

gemaakt van de ervaringen van sporters op het gebied van gebruikers vriendelijkheid, etc. Zo is

temen moeten voldoen aan de internationale regelgeving van WADA. De Dopingautoriteit heeft

de sms module toegevoegd en is er een kopieerfunctie ingebouwd

deze regels vertaald naar Nederlandse regelgeving. Diverse sporters die met beide systemen

hebben gewerkt geven aan ons systeem handiger/gebruikersvriendelijker te vinden.

Appendix | 82

Wordt er al gekeken naar de nieuwe technologie zoals mobiel internet?

Is alleen het testuur nodig, kan de rest geschrapt worden?

Sinds januari 2010 kunnen de sporters gebruik maken van de sms voor wijzigingen. De DCO’ers

Nee, indien de controles beperkt zouden zijn tot het 1-hour time slot kunnen sporters producten

zijn uitgerust met een laptop om actueel de whereabouts van de te controleren sporter in te kun-

gebruiken die slechts kort detecteerbaar zijn.

nen zien. De website is op mobiel internet te gebruiken. Voor een nieuw systeem wil ik onderzoeken hoe het mogelijk is om GPS en biometrie te Wat doet de dopingautoriteit met de gegevens die de sporters invullen?

integreren in het huidige systeem. Door gebruik te maken van GPS kan de dopingcontrole

Deze gegevens worden gebruikt voor het plannen en uitvoeren van Out of Competition controles.

zien, op welke locatie een sporter zich bevind. Omdat iedereen het GPS-apparaat bij zich

kan dragen, kan er makkelijk mee gefraudeerd worden. Om dit te voorkomen zal er gebruik

Waarom moeten sporters hun gegevens 3 maanden van te voren invullen, waar is dat op

worden gemaakt van biometrie. Dat wil zeggen dat de gebruiker moet inloggen via, bijvoor-

gebaseerd?

beeld, een irisscan of een vingerafdruk. Zodoende zijn het apparaat en de gebruiker uniek

Dit is in de regelgeving van WADA bepaald en heeft diverse redenen. Zie voor de International

aan de GPS locatie. Het is mogelijk om de GPS-functie op een offline modus te zetten,

Standard of Testing de site van WADA. http://www.wada-ama.org/en/World-Anti-Doping-Pro-

zodat de persoon in kwestie niet 24 uur per dag traceerbaar is. Maar bijvoorbeeld alleen

gram/Sports-and-Anti-Doping-Organizations/International-Standards/IST/

tijdens het testuur.

Heeft de dopingautoriteit voldoende tijd om een de controles in te plannen als de sportergegevens elke maand worden ingevuld, in plaats van elke 3 maanden? Onze DCO’ers zijn uitgerust met een laptop en dongel en kunnen zo een minuut voor ze bij de sporters aanbellen nog checken of e.e.a. gewijzigd is. Sporters kunnen tot aanvang van een whereabout deze wijzigen. Waarom moet je ook de rest van de dagindeling invullen als dat toch niet verplicht is? Zie één van de bovenstaande antwoorden voor hetgeen de sporter in moet vullen. Een sporter is niet verplicht zijn gehele dagindeling door te geven.


Wat vind de dopingautoriteit van dit onderzoek en deze toepassing? Wordt er al nagedacht over een soort gelijk systeem? Er zijn bij ons reeds diverse tips binnengekomen over tracking van sporters. Misschien dat hier in de toekomst iets mee gedaan gaat worden. Al moet hierbij ook gedacht worden aan regelgeving i.v.m. privacy (kun je van een sporter een irisscan of vingerafdruk vragen) en dataprotectie, vastleggen van gegevens van de GPS voor rapportage, uitvoerbaarheid controles indien de GPS slechts een uur per dag aan staat (is er bijv een controleur in de buurt die direct in actie kan komen, je weet namelijk niet waar een sporter is tot het moment dat de GPS aan gaat), maar ook aan zaken als materiaal onderhoud/distributie van o.a. GPS. (wat te doen als een apparaat kapot gaat, sporters in en uit de testingpool gaan). De Testingpool is op dit moment ongeveer 450 sporters groot en aan constante verandering onderhevig. Sommige sporters zitten er een 6 jaar in, anderen slechts een halfjaar.

Appendix | 84

Appendix D : Interview Sporters

Respondent 1.

Hoeveel uur per week ben je bezig met het invullen / bijhouden van je whereabouts?

Inleiding

ken bijhouden

Aan de hand van deze vragenlijst, hoop ik inzichtelijk te maken hoe ik een oplossing kan vinden voor een nieuw whereaboutssysteem. Hierbij wil ik gebruik maken van GPS in combinatie met

Gemiddeld half uur per week. Heb nog geen lastige reizen gemaakt waarin ik alles moest uitzoe-

Heb je weleens een “out of competition” controle gehad?

biometrie.

Ja, al een aantal keren!

Om een goed beeld te krijgen van de situatie zal ik eerst een paar algemene vragen stellen over

Zo ja, hoe heb je dit ervaren?

de werking van het huidige systeem. Daarna zal ik een aantal vragen stellen over de gebruiksvriendelijkheid van het systeem en welke problemen er zich op dit moment voordoen. Vervolgens zal ik mijn concept toelichten over inzet van GPS en biometrie voor een nieuw systeem en zal ik hier een aantal vragen over stellen. Welk systeem hanteer je of heb je gehanteerd? ADAMS van de WADA of de Sportergegevens van de Nederlandse dopingautoriteit?

Meestal ging dit prima. Het hoort bij topsport Zo ja, kwamen ze op het, door jou aangegeven, timeslot? Nee niet altijd. Sinds ik de whereabouts bijhoud ben ik 1 x out of competition getest en dat was niet op het tijdstip wat ik op mijn timeslot. Vond ik raar In hoeverre beschouw je het whereaboutssysteem als privacyschending?

Sportergegevens van de Nederlandse dopingautoriteit

Niet. Als je topsporter wil zijn hoort dit erbij.

Vanaf welke periode maak je gebruik / heb je gebruik gemaakt van het systeem?

Hoe ver vind je dat de dopingcontrole kan gaan wat betreft de privacyschending?

Sinds 2 januari 2010

Ik vind het prima zo!

Wat vind je van het invullen van de whereabouts?

Wordt het systeem regelmatig aangepast? Bijvoorbeeld nieuwe toepassingen?

Ik moet er nog erg aan wennen. Vergeet het nog wel eens bij te houden

Zo ja, hoe doen ze dat dan? Nog niet meegemaakt


Vind je het systeem gebruiksvriendelijk / duidelijk? Het is niet heel moeilijk

Wat zou je zelf in het systeem graag anders willen zien en hoe? Kan ik niet zo snel verzinnen.

Wat zijn de struikelbrokken (vervelende situaties) bij het invullen van de whereabouts? Voor goedkeuring moet je verblijfsplaats en tijdslot aangeven. Ik zet er niet al mijn trainingen en

Conceptuitleg

wedstrijden in omdat het te veel tijd kost.

Voor een nieuw systeem wil ik onderzoeken hoe het mogelijk is om GPS en biometrie te integreren in het huidige systeem. Door gebruik te maken van GPS kan de dopingcontrole

Wat vind je goed aan het systeem?

zien, op welke locatie een sporter zich bevind. Omdat iedereen het GPS-apparaat bij zich

Nou ja. Goed is misschien niet het goede woord. Liefst zou ik het niet doen. Maar het is wel dui-

kan dragen, kan er makkelijk mee gefraudeerd worden. Om dit te voorkomen zal er gebruik

delijk en overzichtelijk om mee te werken en het is niet anders.

worden gemaakt van biometrie. Dat wil zeggen dat de gebruiker moet inloggen via, bijvoorbeeld, een irisscan of een vingerafdruk. Zodoende zijn het apparaat en de gebruiker uniek

Wat / welke functies zou je willen behouden?

aan de GPS locatie. Het is mogelijk om de GPS-functie op een offline modus te zetten,

Ik doe alleen verblijfsplaats en tijdslot omdat het moet. Dat vind ik prima.

zodat de persoon in kwestie niet 24 uur per dag traceerbaar is.

Kan je makkelijk wijzigingen aanbrengen?

Wat vind je van het zojuist genoemde conceptvoorstel?

Jawel. Nog niet gedaan maar lijkt me niet moeilijk.

Ik vind het wel goed als de offline modus er maar in zit. Ik wil niet gestoord worden als ik rustig met een vriend of vriendin in de bioscoop zit. Dus GPS mag maar dan ook het tijdslot behouden.

Krijg je een bevestiging bij het wijzigen van je whereabouts? Ja, door te kijken in de maandelijkse weergave of het veranderd is.

Hoe zou je het vinden als de dopingcontrole je locatie kan zien door middel van GPS? Ik vind het wel heel ver gaan. Aan de andere kant hoef ik dan niet altijd aan te geven waar ik zal

Zijn er nog andere situaties die vervelend zijn binnen het whereaboutssysteem? Als je bijvoorbeeld ergens heen gaat maar nog niet zeker weet of je terug naar huis zal gaan of dat je daar blijft overnachten. Dan moet je dus ook altijd weer aan je whereabouts denken.

slapen maar kunnen ze dat gewoon zien.

Appendix | 84

Hoe zou je het vinden als je via een mobiel apparaat je whereabouts kunt wijzigen?

weg was en ik een vast tijdstip en verblijfplaats voor de hele maand invulde.

Top, want mijn telefoon heb ik altijd bij me en kan ik ook in de auto makkelijk mijn whereabouts veranderen. Mijn laptop heeft niet overal internet en dus kan ik niet altijd wanneer ik wil wijzigin-


gen maken

Ja

Zou je dit apparaatje elke dag bij je willen / kunnen dragen voor de dopingcontrole?

Zo ja, hoe heb je dit ervaren?

Als het via mijn telefoon gaat zou het handig zijn. Of het moet in mijn portomonnee passen. Maar

Chaotisch en omslachtig. Aangezien ik op dat moment geen whereabouts hoefde in te vullen,

een apart apparaat ga ik kwijtraken of vergeten vrees ik.

wisten zij niet exact waar ik was. Daarnaast hadden ze zichzelf vooraf ook niet goed geïnfor-

Respondent 2.

meerd. Aangezien ze wilden controleren op een selectie-uur van een NK, terwijl zelfs al in media bekend was dat ik niet meedeed ivm een blessure. Vervolgens is het een dag later weer geprobeerd, maar dan op mijn huisadres. Daar was ik ook niet. Uiteindelijk is het via bellen en

Welk systeem hanteer je of heb je gehanteerd? ADAMS van de WADA of de Sportergege-

afspreken wel goed gekomen, maar dit is niet de bedoeling van een out of competition-controle

vens van de Nederlandse dopingautoriteit?

en nogal zonde van tijd en geld.

Nederlandse Dopingautoriteit. Zo ja, kwamen ze op het, door jou aangegeven, timeslot? Vanaf welke periode maak je gebruik / heb je gebruik gemaakt van het systeem?

nvt.

Vanaf Januari 2010 t/m maart 2010 In hoeverre beschouw je het whereaboutssysteem als privacyschending? Wat vind je van het invullen van de whereabouts?

Niet. Ik heb hier de volste begrip voor en zie geen andere oplossing

Nodig, logisch en helaas soms net te omslachtig Hoe ver vind je dat de dopingcontrole kan gaan wat betreft de privacyschending? Hoeveel uur per week ben je bezig met het invullen / bijhouden van je whereabouts? In totaal ongeveer een uur in de maand. Dit omdat ik door een blessure in die periode niet veel

Niet verder dan dit.


Wordt het systeem regelmatig aangepast? Bijvoorbeeld nieuwe toepassingen?

Zijn er nog andere situaties die vervelend zijn binnen het whereaboutssysteem?

Zo ja, hoe doen ze dat dan?

Nee.

In mijn drie maanden heb ik dat niet meegemaakt. Toen was wel net de nieuwe versie opgestart. Wat zou je zelf in het systeem graag anders willen zien en hoe? Vind je het systeem gebruiksvriendelijk / duidelijk?

Een manier om makkelijker aan te passen waarvoor geen computer en internetverbinding vereist

Redelijk gebruiksvriendelijk en duidelijk.

is.

Wat zijn de struikelbrokken (vervelende situaties) bij het invullen van de whereabouts?


Dat een dagelijks terugkerend uur wel in te vullen is voor een maand maar er vervolgens geen

Ideaal

mogelijkheid is om daarvan een dag aan te passen. Hoe zou je het vinden als de dopingcontrole je locatie kan zien door middel van GPS? Wat vind je goed aan het systeem?

Geen probleem. Zeker als er een offlinemodus op zit, zodat je privacy eventueel in sommige

Mogelijkheid tot een maand lang een dagelijks terugkerend tijdstip. Scheelt veel invulwerk

privesituaties toch beschermd is. Het enige wat ik mij afvraag is hoe je jezelf beschermt tegen verlies en of diefstal. Er bestaat niet alleen fraude van de gebruiker zelf, maar fraude kan na-


tuurlijk ook van een concurrent afkomstig zijn. Als zonder apparaat zitten betekent dat je geen

ZIe vraag hierboven.

whereabouts kunt invullen en dus in feite strafbaar bent, dan heb je wel een probleem bij verlies of diefstal.

Kan je makkelijk wijzigingen aanbrengen? Nee, niet makkelijk genoeg

Hoe zou je het vinden als je via een mobiel apparaat je whereabouts kunt wijzigen? Handig.

Krijg je een bevestiging bij het wijzigen van je whereabouts? Niet dat ik me kan herinneren.

Zou je dit apparaatje elke dag bij je willen / kunnen dragen voor de dopingcontrole? Geen probleem.

Appendix | 88

Respondent 3. (telefonisch afgenomen)

Wat zijn de struikelbrokken (vervelende situaties) bij het invullen van de whereabouts? Een aantal dingen: - Je moet de gegevens per dag invoeren verwijderen of wijzigen


je kan niet een aantal dagen gelijk selecteren.


- Adressen die je in moet voeren staan niet op volgorde en je kunt ze ook niet verwijderen. staan

Nederlandse Dopingautoriteit.

niet op laatste gekozen, of op alfabetische volgorde. - SMS systeem, wijzigen werkt niet


systematisch invoeren wijzigen, punten komma’s

Vanaf Januari 2007 t/m heden. Wat vind je goed aan het systeem? Wat vind je van het invullen van de whereabouts?

Het timeslot.

Omslachtig, maar het is goed dat het systeem er is. Wat vind je van het zojuist genoemde conceptvoorstel? Hoeveel uur per week ben je bezig met het invullen / bijhouden van je whereabouts?

Software voor je mobiel is handig, het zou een goed alternatief zijn om het huidige systeem te

Momenteel ongeveer 1uur per week, en 5 uur per maand bezig met invoeren van whereabouts.

vervangen. Misschien moet dan wel het huidige drie maanden van te voren komen te vervallen? Anders blijft het een extra bovenop het huidige systeem. Andere gegevens buiten het time slot

In hoeverre beschouw je het whereaboutssysteem als privacyschending?

lijken overbodig een moment per dag moet voldoende zijn.

Niet. Hoe zou je het vinden als je via een mobiel apparaat je whereabouts kunt wijzigen? Vind je het systeem gebruiksvriendelijk / duidelijk?

Heel handig.

Het is niet duidelijk. Zou je dit apparaatje elke dag bij je willen / kunnen dragen voor de dopingcontrole? Zeker.


Respondent 4.



best in grote lijnen laten weten waar ik ben maar het gaat erg ver om elke dag te laten weten

vens van de Nederlandse dopingautoriteit? Ik werk met Adams. 2 jaar terug moest ik ook van de dopingautoriteit invullen maar die zijn nu

Het hoort erbij. Ik denk alleen dat met de moderne technieken het op een betere manier. Ik wil waar je bent.

samen.



telefonie, Twitter, websites. Een sporter is altijd te vinden en als je globaal je trainingsoverzicht

Ik denk nu zo een 5 jaar Wat vind je van het invullen van de whereabouts? Het hoort erbij als je wilt gaan voor een schone sport. Het gaat wel heel ver dat je exact aan moet

Ik vind dat ze ook naar de situatie van de sporter moeten kijken. Je hebt tegenwoordig mobiele geeft en dus kan zien wanneer je op traininskamp bent, heb je meteen de hele ploeg (dit geld voor het schaatsen) Vind je het systeem gebruiksvriendelijk / duidelijk?

geven waar bent de hele dag.

Ik vind het een redelijk duidelijk systeem. In het begin is het wennen maar dat is met alles.



Uurtje Heb je weleens een “out of competition” controle gehad? Ik ben 1 keer thuis gecontroleerd toen ik thuis was. Dit is al 5 jaar terug. Voor de rest zijn ze 2 keer aan de deur geweest terwijl ik in Italië zat(en dit gewoon netjes had ingevuld). Ik vraag me dus af waarom we het eigenlijk invullen aangezien er toch niet naar gekeken wordt. Anders hadden ze wel geweten dat ik in Italië zat.

Als je soms \’thuis\’ hebt ingevuld en je besluit plotseling bij een vriend(in) te blijven slapen. Soms in hotels heb je heel slecht internet en is het veranderen een drama. Wat vind je goed aan het systeem? Dat voor iedere sporter gelijk is (naar mijn idee)

Appendix | 90


Hoe zou je het vinden als de dopingcontrole je locatie kan zien door middel van GPS?

1-hour timelock is goed maar voer het niet dagelijks in maar bijv 2-3 in de week. Maar werk dan

Omdat je het apparaatje zelf aan en uit kan zetten heb je het wel zelf in de hand. Ik zou er mis-

alleen met een timelock en de rest is globaal.

schien wel wat voor voelen mits er strikte regels worden opgesteld. Het zou ook heel makkelijk kunnen worden gebruikt voor verkeerde doeleinden.

Kan je makkelijk wijzigingen aanbrengen? Redelijk makkelijk.

Hoe zou je het vinden als je via een mobiel apparaat je whereabouts kunt wijzigen? Perfect. Volgens mij is dit al mogelijk via de WADA. Ik maak daar zelf alleen (nog) geen gebruik


van

Dat de mensen exact kunnen zien waar en wanneer je ergens bent. En dat er dus nauwelijks gebruik van wordt gemaakt aangezien ik amper word gecontroleerd ( wel heel veel tijdens wed-


strijden) en ze voor de deur staan als ik in het buitenland ben (en dit heb aangegeven!)

Nee

Wat zou je zelf in het systeem graag anders willen zien en hoe?

Respondent 5.

Dat er meer word gedaan met moderne technieken. (Mobiele telefonie) Welk systeem hanteer je of heb je gehanteerd? ADAMS van de WADA of de SportergegeWat vind je van het zojuist genoemde conceptvoorstel?


Klinkt goed. Ik denk alleen dat het meer werk is dan het invullen via internet. Je moet dit dage-

Sportergegevens.

lijks doen en kunt het makkelijk vergeten. Als je je whereabouts eenmaal hebt ingevuld hoef je eigenlijk niets meer te veranderen totdat er iets veranderd in je planning. Dan moet je altijd het


apparaatje meenemen en is het zeer fraude gevoelig.

Vanaf mei 2009 tot heden. Wat vind je van het invullen van de whereabouts? Het hoort erbij.




Ongeveer half uurtje.

Ja, maar dan moet je wel in de gelegenheid zijn.



Ja

Niet dat ik weet.



Niet, het is belangrijk dat het systeem er is.

Iets waarbij alleen het timeslot verplicht is en verder niets.

Vind je het systeem gebruiksvriendelijk / duidelijk?


Het systeem is niet heel onduidelijk. Het was even wennen. Maar sinds het invoeren van het

Ideaal.

timeslot is het eens stuk eenvoudiger. Hoe zou je het vinden als de dopingcontrole je locatie kan zien door middel van GPS? Wat zijn de struikelbrokken (vervelende situaties) bij het invullen van de whereabouts?

Nee

Het wijzigen is niet heel eenvoudig. Je komt vaak pas op momenten er achter dat je niet in de gelegenheid bent om iets te wijzigen. Er is bijvoorbeeld geen computer.

Hoe zou je het vinden als je via een mobiel apparaat je whereabouts kunt wijzigen? Ik zou er zeker gebruik van maken.

Wat vind je goed aan het systeem? Het timeslot is erg goed. Ik vul ook altijd alleen mijn timeslot in.

Zou je dit apparaatje elke dag bij je willen / kunnen dragen voor de dopingcontrole? Als het mijn via mijn mobiel kan, is dat geen probleem. Die heb ik toch bijna altijd bij me.

Wat / welke functies zou je willen behouden? Zie hierboven. Het timeslot.

(behalve tijdens de wedstrijd natuurlijk)

Appendix | 92

Respondent 6. Welke sport heb je beoefent? Atletiek, specialisatie sprint (60m, 100m, 200m en 4x100m = estafette) Ik heb meegedaan aan de Spelen van 2004 in Athene met het estafetteteam. In de periode dat je topsport bedreef, moest je toen regelmatig je whereabouts invullen? Ja. Zo ja, hoe vaak heb je dit ongeveer moeten doen in je carrière? In de periode dat ik op internationaal niveau aan het sporten was. Een jaar of 6.....kan me niet herinneren hoe vaak dit was. Ik had een redelijk vast patroon, maar als dit afweek moest je dat weer melden. Hoe vond je het invullen van de whereabouts? Ik snap dat het nodig is, maar je krijgt er wel een ‘big brother is watching you’ gevoel van. Je moet namelijk precies vertellen, waar, wanneer en hoeveel je traint. Wanneer, hoe lang je naar het buitenland gaat? Ook als je even prive weggaat. Wat waren de struikelbrokken (vervelende situaties) bij het invullen van de whereabouts? Wat ik me herinner was dat er weinig ruimte was voor flexibiliteit. Regelmatig kwam het wel eens voor, dat je bespreekt om op een ander tijdstip te trainen of locatie. En dan heb je ook nog periodisering, in sommige periodes train je meer en soms minder. Een beetje een administratieve

rompslomp....overigens heb ik dat nooit echt zo doorgegeven. En het gebeurde dan ook een keer dat ze aankondigde op mijn training te komen, en dan had ik al getraind of iets dergelijks. Wat zou je graag anders zien en hoe? Meer benaderen vanuit de sporter, en niet vanuit hoe kan de organisatie de atleet controleren. Het uitgangspunt moet altijd zijn, dat de atleet ‘schoon’ is. Wat vind je van de privacyschending van de topsporters die de whereabouts moeten invullen? Compleet belachelijk. Het is niet alleen het invullen van je whereabouts, maar ook de privacyschending als ze bij je langskomen, en dan helemaal als ze naast je gaan staan als je aan het plassen bent. Heb je weleens een out of competition controle gehad? Zo ja, hoe heb je dit ervaren? Ja, tja hoe heb je dat ervaren. In mijn geval was ik net naar een condeleance geweest van een overleden vriend van mijn schoonfamilie. Mijn schoonouders zaten verdrietig aan mijn eettafel, toen het dopingvrouwtje langs kwam. Zij moet dan mee met je naar de WC (nogal raar in je eigen huis). En sta je in je badkamer je plas in allerlei bakjes te doen.....terwijl er dus visite in huis is. Je kan je voorstellen, dat dit nogal een stoorzender is in je prive en zeer persoonlijke omgeving. Opmerkingen Nog even een paar opmerkingen over het concept: Het klinkt heel mooi. Maar ik vind het nogal een opgave, je vraagt aan een sporter of hij een apparaat meeneemt en dan alsnog allerlei han-


delingen moet verrichten.


Hoe zit het met ‘offline’ zijn?? Als je met GPS werkt, dan is iemand altijd te volgen.

15 min.

Ik zou daar niet akkoord meegaan. Het gaat zo’n organisatie niks aan wat jij prive doet. Hoe zit het met veiligheid van de gegevens? Veel sporters hebben fans. De meeste natuurlijk


met goede zin, maar er zijn er ook een paar die niet geheel wijs zijn of gewoon andere intentie

Ja meerdere malen. Nog nooit via time-slot. Maar ongetwijfeld wel door de gegevens die er bij de

hebben.

doping autoriteit van mij beschikbaar waren. Het in mijn ogen \’oude\’ systeem. Links of rechtsom

Denk dat het belangrijk is dat je nadenkt over “Hoe kan een sporter de regie blijven voeren over

het idee is dat je te vinden bent.

zijn gegevens met zo min mogelijk effort?” Is een vorm van biometrie niet wat overdreven?

Respondent 7.

In hoeverre beschouw je het whereaboutssysteem als privacyschending? Als er zorgvuldig met mijn whereabout gegevens om wordt gesprongen, is het voor mij geen privacy schending.

Welk systeem hanteer je of heb je gehanteerd? ADAMS van de WADA of de Sportergegevens van de Nederlandse dopingautoriteit?


Sportergegevens voorheen ADAMS

Ver, alleen het moet wel redelijk zijn. Dit bedoel ik in de zin van: er moeten bewezen redenen zijn dat een heel streng beleid waarbij de privacy geschonden wordt helpt bij een schonere sport en


het opsporen van doping bij atleten.

Sportergegevens juni 2007. ADAMS mei 2007. In die tijd was het nog verplicht 2 systemen in te vullen. Adams werd door medewerker van mijn schaatsploeg ingevuld.

Vind je het systeem gebruiksvriendelijk / duidelijk? Ik vind dat het systeem niet gebruiksvriendelijk is. Veel omslachtige invul mogelijkheden, waar ik

Wat vind je van het invullen van de whereabouts? Een goeie zaak. Elke maatregel die er voor zorgt de sport doping vrijer te maken is in mijn ogen zeer positief. Als dat betekent dat ik iets van mijn privacy kwijt bent, is dat voor mij niet erg.

de meerwaarde om het doel te bereiken niet van zie.

Appendix | 94



De omslachtigheid. Ik weet niet wat ik vanmiddag om kwart over 3 doe. Misschien stel ik mijn

In mijn ogen is een uur timeslot per dag genoeg. In mijn ervaring met de doping autoriteit wordt er

training een half uur uit of begin ik eerder.

nog niet heel veel gebruik gemaakt van het hele whereabout systeem. Dus iets minder complex. Iets kleiner en gebruiksvriendelijker. Voor controleur en atleet.

Wat vind je goed aan het systeem? Dat de autoriteit enig inzicht heeft in de verblijfplaats van de sporters. Het is bijv. verdacht als een


wielrenner 3 maanden in mexico gaat zitten in de winter. Dit wordt mooi in kaart gebracht met

Als er een significant bewijs is dat het volgen van atleten 24 uur per dag, iedere minuut van de

dit systeem. Of het zin heeft om te weten waar die wielrenner zich om kwart over 4 s middags

dag er voor zorgt dat de sport doping vrijer wordt, een goed initiatief. Zo niet, overbodig.

uithangt, lijkt mij op geen enkele manier relevant. In mijn ogen is een uur per dag voldoende. Hoe zou je het vinden als de dopingcontrole je locatie kan zien door middel van GPS? Wat / welke functies zou je willen behouden?

Geen probleem.

Timeslot. Een uur per dag lijkt mij voldoende informatie voor de dopingautoriteit. Al zij het tegendeel bewijzen, dus dat het bewezen wordt dat 2 of misschien wel 3

Hoe zou je het vinden als je via een mobiel apparaat je whereabouts kunt wijzigen?

timeslots per dag voor een doping vrijere sport zorgen. Dan doe ik graag mee.

Ideaal. mits 100% veilig.



Ja opzich wel. Kost een beetje tijd. Computer vinden, inloggen, wijzigen. Maar het is geen

Liever niet, maar als dit helpt bij een doping vrijere sport. Graag.

onmogelijke opgave. Zijn er nog andere situaties die vervelend zijn binnen het whereaboutssysteem? 3 maanden vooruit werken, is mijn ogen compleet onrealistisch, voor iedere atleet.


Appendix E: Usability testing

Usability testen Aan de hand van de usability testen moet duidelijk worden of de applicatie, die is ontwikkeld in

Situatie 4. Je zit op de bank voor de televisie thuis. Je bedenkt net dat je nog geen whereabouts hebt inge-

dit onderzoek, gebruiksvriendelijk is.

vuld vanaf maandag 18 oktober. Je bent 18 t/m 26 oktober in Erfurt op trainingskamp. Dat adres

De testers krijgen de volgende vier opdrachten:

Opdracht: Vul in één keer, voor al deze dagen je timeslot in van 07:00 - 08:00. Maak gebruik van

Situatie 1. Het is maandag 4 oktober, je bent in Thialf en je hebt net geschaatst. Je krijgt van je trainer te horen dat de ijstraining van vrijdag 8 oktober is vervroegd ivm wedstrijden. Je moet nu om half 8 in Thialf zijn, in plaats van het gebruikelijke half 9. Je timeslot van die dag staat momenteel op: Thuis 07:00 - 08:00.

staat al in je adressenboek, via je reeds eerder ingevulde whereabouts. je adressenboek. Testgroepen De testers zullen bestaan uit twee groepen. Groep 1. Zijn de testers met ervaring en kennis op gebied van usability, applicaties en smartpho-

Opdracht: Wijzig je timeslot van vrijdag 8 oktober een uur vroeger.

nes. -Deze tester zijn onbekend met het het whereaboutssysteem maar hebben veel kennis op

Situatie 2.

de gebruiker verricht, waar het eventueel fout gaat en wat hij graag qua interactie anders zou

Je woont in Heerenveen. Het is maandagmiddag 4 oktober. Je zit in de trein richting je vriend/ vriendin Robin in Groningen. Je wilt blijven slapen maar je timeslot voor de volgende dag staat op: Thuis 07:00 - 08:00 Opdracht: Wijzig je timeslot van dinsdag 5 oktober via je favorietenlijst. Situatie 3. Het is dinsdag 5 oktober, half 9 ‘s ochtends. Je komt zojuist het ijssstadion Thialf binnen lopen. Om 09:30 begint de ijstraining deze duurt tot 12:00 Opdracht: Voeg de huidige activiteit toe aan je whereabouts. Doe dit middels “Locatie”.

gebied van interfaces en usability. Daarbij zal voornamelijk gelet worden op de handelingen die willen zien. Omdat de tester nog niet bekend is met het whereaboutssysteem, za er ook worden gelet of de applicatie gelijk duidelijk is voor de gebruiker en of zij dit een gemakkelijk systeem vinden. Groep 2. Bestaat uit ervaringsdeskundigen / gebruikers op gebied van whereabouts. Zij hebben ervaring met het whereaboutssysteem doordat zij deze in het verleden hebben ingevuld, of op dit moment invullen. Bij het testen zal voornamelijk gelet worden op de handelingen die zij verrichten en of de gebruikers deze applicatie een verbetering vinden op het huidige systeem. Is het een toegevoegde waarde?

Appendix | 96

Usability testen, sessie 1. Paperprototyping Testresultaten Groep 1. Ervaringsdeskundige op gebied van interactiondesign en usability. Rotterdam, Donderdag 23 September 2010 De setting vond plaats op de locatie van Communucatie & Multmedia Design in het studielandschap. De testpersonen vonden de vormgeving helder en duidelijk. De situaties waren helder uitgelegd en geschetst. Na het uitleggen van de situatie en de opdracht begonnen de testpersonen aan de applicatie. De stappen die ze doorlopen hebben zullen in de onderstaande tekst worden beschreven en toegelicht. Testpersoon 1. Yoeran Luteijn 4e jaars CMD Student Met deze persoon zijn de alle drie de verschillende situaties doorgenomen. Situatie 1 middels het “notepad “ paperprototyping model. Situatie 2 middels images op de iPhone zelf en situatie 3 middels een schuivend paperprototyping model. Bij alle situaties kon hij de opdrachten eenvoudig uitvoeren. Hij vond het prettig werken en duidelijk vormgegeven. Hij vond echter het selecteren van de locatie onduidelijk.

Hij zou liever een ander scherm wat hij eerder te zien kreeg in een andere situatie terug willen zien. Daarbij krijg je eerst een overzicht van de mogelijkheden bij het kiezen van de locaties in plaats van het interactieve google maps plaatje met je huidige locatie.


Testpersoon 2. Koen van der Horst 4e jaars CMD student Met deze persoon is alleen de “notepad” paperpaperprototyping getest. Bij het zien van het model, vond de gebruiker vrij eenvoudig het icoon en vulde zijn gegevens in bij het inlogscherm. De stappen die hij moest doorlopen vond hij vrij eenvoudig, alleen bij het selecteren van de whereabout die hij wilde wijzigen ging het even mis. Dit kwam echter door een foutje in het paperprototypemodel. De volgende hapering die hij tegenkwam, was het selecteren van het wijzigen van de whereabout. Hij wist niet zo goed waar hij op moest drukken, dit kwam omdat hij de “wijzig” knop niet goed zag zitten. Uiteindelijk vond hij de knop en kon hij doorgaan. Het verder doorlopen van het traject verliep eenvoudig. De suggestie die hij gaf, was om de tijd en datum wat duidelijker te maken. Conclusie Na deze eerste testsessie kan er geconcludeerd worden dat de algemene structuur goed in elkaar steekt. De interfaces zijn helder en de stappen die men kan doorlopen zijn duidelijk. Enkele aanpassingen die noodzakelijk zijn, zijn het wijzigen van structuur van het menu, het wijzigen van het eerste scherm bij het selecteren van de locatie en de mogelijkheid van herhalen verder uitwerken. Na het doorvoeren van deze aanpassingen en het toevoegen van een design, kan dit getest worden met die volgende twee testgroepen; namelijk de gebruikers en toekomstige gebruikers van het whereaboutssysteem.

Appendix | 98

Usabilitysessie 2.

Daarnaast dacht hij dat het “inchecken” op locatie iets korter was, maar bij het omslaan van de

Demo prototype

volgende bladzijde kwam hij er achter dat hij toch nog een volledige whereabout moest invullen.

Groep 2. Ervaringsdeskundige op gebied van het Whereaboutssysteem.

door eerst een overzicht van de whereabout te laten zien, in plaats van gelijk door te gaan met

Heerenveen, Vrijdag 1 Oktober 2010 Testpersoon 3. Sjoerd de Vries Professioneel schaatser De paperprototype sessie vond plaats in de sfeervolle schaatskantine van het ijsstadion Thialf te Heerenveen. De tester is bekend met het whereaboutssysteem en heeft deze in het verleden enkele maanden ingevuld. Hij vond de situaties helder uitgelegd en de opdrachten duidelijk. De testen verliepen over het algemeen soepel en snel. Het ging slechts bij een paar puntjes een beetje fout. Bijvoorbeeld bij de het selecteren van de datum. Daar drukte hij op de wherebout zelf, en daarna niet nog een keer op het “Plusje”, terwijl dat wel moet. Hij drukte ook niet op “Wijzig” maar gewoon op de tekst zelf. Dit is waarschijnlijk omdat de gebruiker niet heel erg bekend is met de werking van de iPhone. Opmerkelijk was, was dat testpersoon 2. ook moeite had met het vinden van de “Wijzig” of “Voeg toe” knop. Hier zou nog extra aandacht aan kunnen worden besteedt.

Dit was dus niet meteen duidelijk en hij liep daar even vast. Dit zou opgelost kunnen worden, opgespiltste blokjes informatie per whereabout.


Hij vind de applicatie een zeer geschikte oplossing. Als het zo in de toekomst zou kunnen zou het een hele verademing zijn van al het administratieve werk. Binnen 4 minuten, kun je je whereabouts voor een hele week invullen, dat vond hij ideaal.

Conclusie Na deze laatste testsessie met een ervaringsdeskundige op gebied van het whereaboutssyteem, kan er geconcludeerd worden dat dit een verbetering en toevoeging kan zijn op het huidige whereaboutssysteem. “Mocht dit in de toekomst werkelijk zo gaan, dan zou dat hele verbetering zijn” zegt Sjoerd. De constructie zit goed in elkaar, alles is duidelijk en het werkt snel. binnen vier minuten kan je de whereabouts voor een hele week aangeven.

“Ik hoop dat ik in de toekomst weer whereabouts mag gaan invullen met mijn smartphone” - Sjoerd de Vries

Appendix | 100

Appendix F: Analyse Whereabouts

Analyse huidig whereaboutssysteem.

Toevoegen

De Dopingautoriteit heeft een gastaccount ter beschikking gesteld voor dit onderzoek. Daarbij is

dat je je whereabout kunt toevoegen. Dat is erg onduidelijk. Sporters hebben ook aangegeven dit

er toegang verleend tot het huidige systeem, en kwam de mogelijkheid vrij om zelf te kijken naar

als erg lastig en vervelend te ondervinden.

het systeem. Daarbij is gekeken naar de werking van het systeem en de plus en de minpunten.

Het toevoegen van de whereabouts verloopt in teveel stappen, je krijg drie pop up venster, voor-

Er is bovendien extra aandacht besteed naar de punten die de respondenten in het onderzoek

Wijzigen

hebben aangegeven, of die uit de media naar voren zijn gekomen. Naast deze aandachtspunten,

Het wijzigen verloopt niet zo heel eenvoudig, wederom moeten er drie pop ups worden doorlopen

is er ook gekeken wat er eventueel beter kan, en hoe een smartphone applicatie eventueel kan

om een wijziging door te voeren.

integreren in dit systeem. Bij de analyse zijn een aantal punten naar voren gekomen:

Verwijderen Het verwijderen verloopt iets eenvoudiger dan het toevoegen en wijzigen van de whereabouts. Bij het klikken op het prullenbakje, kan je na een waarschuwing eenvoudig de gewenste whereabout

Uitstraling De uitstraling van de website is erg ouderwets. Het straalt uit, dat het systeem traag, oud en niet

wijzigen.

bij de tijd is. Hierdoor ontstaat al een gelijk een vooroordeel dat het systeem niet goed werkt, of

Timeslot

slecht is.

In het overzicht is het duidelijk, welke van de uren een timeslot is, en welke een “gewone” activiteit. Het icoontje dat aangeeft welke een timeslot en een activiteit is echter erg klein.

Agenda De whereabouts bestaat voor grotendeels uit een agenda, daarbij heb je mogelijk om uren toe te

Locatie

voegen, de zogenaamde whereabouts. Het is erg vervelend dat het gehele overzicht binnen een

Om Locaties te te willen voegen in je whereabouts, moet je eerst 3 popups doorstaan. Dit is erg

tabel staat, wat er voor zorgt, dat je moet scrollen als je een klein beeldscherm hebt.

vervelend. Dit zou veel korter moeten kunnen. Het overzicht van de locatie pop up zelf, is wel duidelijk.


Afbeelding Whereabouts: Welkomspagina

Appendix | 101

Afbeelding Whereabouts: Overzicht agenda


Afbeelding Whereabouts: Toevoegen

Appendix

| 105

Anne Heijkoop | Afstudeerproject | Hogeschool Rotterdam | Communicatie & Mulitmedia Design | 2010 | Logica

Whereabouts. Onderzoek naar een nieuw whereaboutssysteem middels GPS en Biometrie

Recommend Documents