Wetenschap. Onze lieve. There are no such things as applied sciences, only applications of science" Wetenschapsdag 2010

Onze lieve

Wetenschap O n z e L i e v e W e t e n s c h a p i s h e t w e t e n s c h a p s b l a d va n h e t o n z e l i e v e v r o u w e g a s t h u i s t e a m s t e r d a m | j a a r g a n g 4 | n u m m e r 1 | a p r i l 2 0 1 1

Wetenschapsdag 2010

Van bed naar beter

Therapie bij pseudocroup

Critically Appraised Topic

Evidence Based Practice De CAT-walk

“There are no such things as applied sciences, only applications of science" Louis Pasteur Onze lieve wetenschap, april 2011 | 1

inhoud 2 Louis Pasteur 3 Editorial 4 Wetenschapsdag 2010 ‘ Van bed naar beter’ 6 Promotie 7 Kwartet onderzoekers 12 Critically Appraised Topic 14 CAT-walk 15 Wegwijs met Bert: BMJ Learning 16 Het Verloskundig Consortium 18 Publicaties 20 Korte berichten Cartoon Fotovraag

colofon Onze Lieve Wetenschap is een onafhankelijk, wetenschappelijke uitgave van Teaching Hospital van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. Met deze uitgave wil het OLVG wetenschappelijk onderzoek stimuleren en praktisch ondersteunen. De uitgave verschijnt drie keer per jaar en wordt in de eigen organisatie en onder Santeon- en STZ-ziekenhuizen in Nederland verspreid. Redactie Dr. L.C. Baak, maag- darm- leverarts; drs. A. Berenschot, medewerker bibliotheek; dr. P.S. van Dam, internist, voorzitter CWOO; drs. L.M. Dijksman, onderzoekscoördinator; drs. M.P. Gorzeman, SEH-arts; drs. IJ.D. Jüngen, arts- docent Teaching Hospital; drs. M.G. van Pampus, perinatoloog; drs. S. Rijkenberg, klinisch epidemioloog ICU en Bureau Wetenschap; dr. M. van Schilfgaarde,onderzoeker HKCL; dr. M.F. Schutte, directeur Teaching Hospital; R. Zeijpveld, communicatiemedewerker. Redactie- en administratieadres Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Wetenschapsblad t.a.v. L.M. Dijksman Postbus 95500 1090 HM Amsterdam Telefoon: (020) 599 40 17 Fax: (020) 599 28 82 E-mail: [email protected] Coördinatie en eindredactie: Bibi Vos Interviews: Bibi Vos Cartoon: Jaap Stiemer, www.jaapstiemer.nl Basisvormgeving en opmaak: Ruparo, www.ruparo.nl Foto’s en illustraties: S. van Holt, Audiovisuele Zaken OLVG Druk: Ruparo, www.ruparo.nl Oplage: 750 stuks Oproep Iedereen die zich wil aanmelden voor een interview, zijn/haar onderzoek wil presenteren of commentaar heeft op dit blad willen wij hierbij oproepen om contact op te nemen met onze redactie, via [email protected] of tel 4017.

Louis Pasteur(1822-1

D

e 19e eeuw was fascinerend en opwindend wat betreft de ontdekkingen voor de volksgezondheid. Het was de tijd waarin werd vastgesteld dat bacteriën en andere microorganismen verantwoordelijk zijn voor infectieziekten. De tijd van asepsis en antisepsis, waarin de vaccinatie ontdekt en ontwikkeld werd; de tijd van Jenner, Semmelweis, Koch, Lister en bovenal Pasteur. Weinig wetenschappers hebben zo bijgedragen aan de toegenomen levensverwachting als Louis Pasteur. Pasteur is een van de belangrijkste wetenschappers ooit. Hij was chemicus en bioloog en zijn werk was een springplank voor verschillende takken van wetenschap zoals de stereochemie, microbiologie (zowel bacteriologie als virologie), immunologie en moleculaire biologie. Zijn ontdekkingen op het gebied van de pasteurisatie en vaccinatie hebben miljoenen mensen genezen en beschermd tegen ziekte. Pasteur was een briljant onderzoeker. Zijn wetenschappelijke carrière begon met onderzoek van tartraatkristallen. Hij ontdekte twee vormen tartraat die elkaars spiegelbeeld zijn en waarvan de ene vorm wel en de andere niet door bacteriën gebruikt kon worden als voedsel. Vervolgens ontwikkelde hij de ziektekiemtheorie door de ontdekking dat gisting een biologisch proces is, veroorzaakt door micro-organismen. Deze theorie vormde de basis voor een groot aantal toepassingen zoals bierbrouwen, drinkbare en houdbare wijn maken, de pasteurisatie en antiseptische operaties. Pasteur bedacht dat als kiemen de oor-

zaak zijn van fermentatie, dat deze kiemen ook besmettelijke ziektes kunnen veroorzaken. Zijn gedachte bleek juist bij vele ziektes, zoals de aardappelziekte, de zijdewormziekte en miltvuur. Zijn bevindingen hadden grote economische betekenis doordat aardappeloogsten, de opbrengst van de zijdecultuur en de overleving van grazend vee aanzienlijk werd verbeterd. De economische betekenis werd nog groter door verbetering van het gistingsproces van bier. Zijn invloed op de wijnexport van Frankrijk was enorm. Door Napoleon III werd Pasteur te hulp geroepen toen bleek dat Franse wijnen die naar Engeland werden

Louis Pasteur (1822-1895)

Maarten Schutte, directeur Teaching Hospital

r edact ioneel

1895) “There are no such things as applied sciences, only applications of science”

geëxporteerd, bedorven aankwamen. De wijn was vin-aigre geworden. Door de wijn kortstondig te verhitten in gesloten flessen, loste hij dit probleem op zonder de smaak te beïnvloeden. Frankrijk kon haar prestige ten aanzien van wijn weer waarmaken. Hij ontving dan ook de hoogste onderscheiding: le legion d’ honneur en hij was uiteraard lid van ‘l Académie Française.’ Interessant is de discussie in die tijd over de spontane generatie, de generatio spontanea. Pasteur toonde aan dat uit ‘niet-leven’ geen leven kan ontstaan, maar dat bederf veroorzaakt wordt door micro-organismen van buitenaf

Honderdvijftig jaar later

en beslechtte daarmee de discussie op elegante en overtuigende wijze. Dit was de wetenschappelijke grondslag voor de pasteurisatie en de asepsis. Nog het meest bekend werd hij door zijn activiteiten met vaccinaties. Voortbouwend op de bevindingen van Jenner ten aanzien van de immuniteit voor koepokken ontwikkelde hij vaccins tegen cholera, miltvuur en hondsdolheid. Het vaccin tegen hondsdolheid is een beroemd verhaal geworden. In 1885 zag hij de negenjarige Joseph Meister die door een dolle hond was gebeten. Pasteur behandelde hem, al was hij geen arts. De jongen genas. Toen Pasteur tien jaar later overleed is zijn graftombe in de kapel van het Pasteurinstituut in Parijs gezet. Meister werd daar portier. Toen de Duitse bezetters hem in 1940 opdroegen om de tombe te openen pleegde Meister zelfmoord. Hij weigerde mee te helpen het graf van zijn redder te onteren. Behalve een eminent onderzoeker was Pasteur ook een uitstekend debater en hij heeft een groot aantal quotes op zijn naam staan. Een aantal wijzen op zijn grote liefde voor goede wijn. ‘Er zit evenveel wijsheid in een fles wijn als in alle boeken tezamen’ en ‘Wijn is de meest gezonde en hygiënische aller dranken’, waren enkele van zijn uitspraken. Maar ook: ‘Het toeval begunstigt uitsluitend de voorbereide geest’ en: ‘Ongelukkig de mensen die alleen maar heldere ideeën hebben’ en: ‘Toegepaste wetenschap bestaat niet; er zijn uitsluitend toepassingen van wetenschap.’ En hij kon het weten.

Iemand vertelde mij ooit dat elke grote belangrijke wetenschappelijke ontdekking vijftig jaar nodig heeft om een dagelijkse toepassing te krijgen. Het kan ook andersom, het naar Pasteur vernoemde pasteurisatieproces werd ruim vijftig jaar voordat het zijn naam kreeg al toegepast door Nicolas Appert, die echter geen wetenschappelijke verklaring had voor de werking ervan. Zoals wel vaker voorkomt in de medische praktijk, is bij de pasteurisatie de toepassing dus aan de wetenschap vooraf gegaan. Naar aanleiding van de quote voor dit nummer is Maarten Schutte de 19e eeuw ingedoken, volgens hem een fascinerende en opwindende tijd wat betreft ontdekkingen ten gunste van de volksgezondheid. Het mooie van zover terugkijken is dat je kunt zien hoe het de ontdekking vergaan is. Pasteurisatie is nu, 150 jaar na Pasteur, niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Als kersverse moleculair bioloog in dit ziekenhuis vind ik de 20e eeuw wat dat betreft net zo fascinerend en opwindend. De ‘ontdekking’ van DNA in 1953 en de suggestie voor de manier waarop erfelijkheid daarin wordt vastgelegd, leidt nu tot toepassingen in de diagnostiek die direct van belang kunnen zijn voor de patiënt. In dit nummer aandacht voor de CATwalk: iedereen wordt aangemoedigd om van een specifieke toepassing te bekijken wat het wetenschappelijk bewijs is. Verder komen weer verschillende enthousiaste onderzoekers aan het woord, waarvan een aantal nog maar net begonnen is. Wie weet welke toepassingen uit huidig onderzoek ontstaan, die dan misschien over 150 jaar … Muriel van Schilfgaarde, onderzoeker HKCL OLVG

Onze lieve wetenschap, april 2011 | 3

De samenwerking tussen de Commissie Wetenschappelijk Onderzoek, Teaching Hospital en het Verpleegkundig Stafconvent heeft ertoe geleid het afgelopen jaar voor het eerst de OLVG Wetenschapsdagen te organiseren. De OLVG Wetenschapsdag is populair bij medisch specialisten en artsassistenten. Bij verpleegkundigen is deze dag nauwelijks bekend. Om het belang van verpleegkundig onderzoek te benadrukken is daarom gekozen voor een gezamenlijk programma. De activiteiten waren te veel voor één dag; de Wetenschapsdagen waren vanaf dat moment een feit! Sytze van Dam internist, voorzitter CWOO Saskia Rijkenberg, klinisch epidemioloog ICU en Bureau Wetenschap

O

p woensdag 10 en donderdag 11 november konden AIOS, ANIOS en verpleegkundigen aanschouwen welk wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd wordt in het OLVG. Collega’s, patiënten en bezoekers konden een kijkje nemen in de Lichtstraat bij de wetenschappelijke posters en stemmen op hun favoriet. Dit jaar kregen de onderzoekers voor het eerst de gelegenheid om de lastige materie mondeling toe te lichten aan de posterjury. De aanwezigheid van de onderzoekers werd enorm gewaardeerd. Ook dankzij de goede uitleg won Michiel van Aalderen met zijn poster over de eigenschappen van micropartikels, kleine celdeeltjes die in ons bloed voorkomen, de juryprijs. Nurse Practitioner Michelle Mallée won met haar poster over preoperatieve screening bij 80-plussers het publiek voor zich. Zij ging naar huis met de publieksprijs. De traditionele OLVG Wetenschapsmiddag bestond uit presentaties van wetenschappelijk onderzoek en een gastspreker. Joost Zaat, huisarts en adjunct-hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, hield de gastlezing. Zijn

4 | Onze lieve wetenschap, april 2011

OLVG Wetenschapsdagen: voor artsen

Van bed na lezing behandelde de vraag hoe je onderzoek snel, goed en zonder veel frustraties kunt publiceren door het goed op papier te zetten. Maar niet alleen dat. Ook de redactie te verleiden tot publicatie is essentieel. Hopelijk vinden we binnenkort het resultaat van deze inspirerende lezing (met veel interactie met het publiek) terug op PubMed en in vooraanstaande tijdschriften!

V.l.n.r.: Maarten Vink, Marsha Voll, Michelle Mallée en Michiel van Aalderen

De OLVG Wetenschapsdag in hotel Arena in Amsterdam, met op de voorste rij v.r.n.l.: Sytze van Dam, Douwe Hemrika en Maarten Schutte

pasbaarheid van de onderzoeksresultaten reikte de jury aan Monique Krabbenborg en Clarissa Jongerius de eerste prijs uit ‘Verpleegkundige overdracht: van bed naar beter’. Astrid Bouwmeester, cardiac-care verpleegkundige nam voor haar scriptie ‘Met een gerust hart verder’ de publieksprijs in ontvangst. De deelnemers hebben laten zien dat onderzoek in het OLVG goed mogelijk is, en dat dit kan leiden tot nieuwe inzichten maar soms ook tot directe praktische consequenties voor de patiëntenzorg. Volgend jaar november hopen we op nog meer inzendingen!

Onderzoek samengevat

& verpleegkundigen

aar beter Van de auteurs van de 19 ingezonden abstracts hebben zeven jonge onderzoekers hun onderzoek toegelicht in een volle zaal van hotel Arena. De discolampen brachten bij sommigen oude of recente herinneringen boven van feesten en partijen die ze daar ooit meemaakten. De presentaties waren van hoge kwaliteit waardoor het voor de jury niet makkelijk was om een keuze te maken. Het onderzoek van Marsha Voll, ziekenhuisapotheker in opleiding ontving met haar onderzoek over interacties tussen ‘regulier’ geneesmiddelengebruik en chemotherapie, de eerste prijs. Haar naam is in de glazen wisselbokaal gegrift. De tweede prijs ging naar Maarten Vink, cardioloog in opleiding, voor zijn onderzoek naar de langetermijneffecten van de paclitaxel-eluting stents bij primaire percutane coronaire interventies bij een acuut hartinfarct. De middag werd afgesloten met de gebruikelijke borrel met cholesterolverhogende snacks. Drie verpleegkundigen en een Nurse Practitioner presenteerden op 11 november in het Auditorium hun afstudeerscripties/onderzoeken. Dankzij de uitgebreide onderzoeksmethode en de brede toe-

Onderzoekscoördinators Helen Klip en Boudewijn Knollen van de Isala Academie hebben een handig naslagwerk geschreven voor de beginnende arts-onderzoeker: ‘Onderzoek Samengevat.’ ‘Een bundel praktische artikelen voor de beginnende geneeskundig onderzoeker’. Voor iedere (beginnend) onderzoeker is dit een uiterst handig boek om te gebruiken bij de opzet en uitvoering van wetenschappelijk onderzoek. De onderwerpen die aan bod komen zijn: onderzoeksopzet, klinimetrie, literatuur zoeken in Pubmed, subsidies, evidence based medicine, onderzoeksprotocol, medisch ethische toetsing van onderzoek, patiënteninformatie en toestemmingsverklaring, statistiek, schrijven van een wetenschappelijk artikel, tabellen en grafieken. Deze bundel is van toepassing op een groot aantal vragen die tijdens het opzetten van onderzoek kunnen rijzen. En veel van de besproken items in het boek kunnen ook nuttig zijn voor de student die onderzoek wil verrichten buiten de gezondheidszorg. Een echte aanrader dus! Onderzoek Samengevat is nu ook in de bibliotheek van het OLVG te vinden en via de bibliotheekmedewerkers te bestellen voor slechts 10 euro.


de pr omot ie

Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension Mart van de Plas, hoord research longafdeling

In het midden: Mart van de Plas

P

ulmonale hypertensie (PH) is een progressieve en levensbedreigende aandoening die gekenmerkt wordt door een geleidelijke toename van de weerstand in de longvaten waardoor de pulmonale arteriële druk toeneemt. De meeste PH-patiënten vertonen een verminderd inspanningsvermogen, gekenmerkt door kortademigheid, vermoeidheid en/of hartkloppingen. Het verminderde inspanningsvermogen van PH-patiënten wordt voornamelijk veroorzaakt door het onvermogen van de rechterhartkamer om de doorbloeding van de longen voldoende te laten toenemen. Dit is het gevolg van de verhoogde pulmonale vaatweerstand. In een toenemend aantal studies is aangetoond dat inspanningstesten van diagnostisch en prognostisch belang kunnen zijn bij PH-patiënten. De meest gebruikte inspanningstesten zijn de cardiopulmonale inspanningstest (CPET) en de zes minuten looptest (6-MWT). Het grootste deel van het onderzoek beschreven in mijn proefschrift is uitgevoerd bij PH-patiënten op basis van chronische longembolieën (CTEPH). We hebben daarbij met behulp van inspanningsmetingen in de MRI, aangetoond dat het inspanningsvermogen van deze patiënten inderdaad verminderd is door het onvermogen van de rechterhartkamer om de doorbloeding van de longen voldoende te laten toenemen. De mate van kort-


ademigheid die gepaard gaat met het leveren van inspanning werd bij deze patiënten echter voornamelijk bepaald door de mate waarop ventilatie en doorbloeding van de long op elkaar zijn afgestemd (dode-ruimteventilatie) als gevolg van de afsluiting van grote delen van de longcirculatie door de chronische stolsels. Bij een deel van de CTEPH-patiënten is het mogelijk de chronische stolsels operatief te verwijderen. Het operatief verwijderen van deze stolsels leidt meestal tot normalisatie van de druk in de longcirculatie, met daarbij horende afname van klachten en verbetering van de levensverwachting. Een normalisatie van de slagvolumeresponse tijdens inspanning zorgt voor een groter inspanningsvermogen. De 6-MWT blijkt een zeer bruikbaare test om het functionele herstel van CTEPH-patiënten na een operatie te meten. De afgelegde afstand tijdens de 6-MWT verbeterde tot twee jaar na operatie. De afstand afgelegd tijdens een 6-MWT correleert goed met de hemodynamische ernst van de ziekte weergegeven als de druk in de arteria pulmonalis en de pulmonale vaatweerstand. De verbetering van de afstand tijdens een 6-MWT na een operatie correleert tevens goed met de verbetering in hemodynamiek. Dit lijkt echter niet te gelden voor patiënten met een milde vorm van PH, waarbij de 6-MWT niet beperkt lijkt te worden door de pulmonaalcirculatie. Naast patiënten met PH op basis van chronische longembolieën bespreek ik in mijn proefschrift ook patiënten met PH op basis van sikkelcelziekte en idiopathische longfibrose. Bij patiënten met sikkelcelziekte bleek de mate van inspanningstolerantie voornamelijk bepaald te zijn door de mate van bloedarmoede en longfunctiestoornis en niet door de mate van pulmonaal vasculaire beperking. Bij patiënten met idiopathische longfibrose lieten we zien dat de ademequivalent voor CO2 (de verhouding tussen V’E en V’CO2) tijdens inspanning een goede maat is voor de aanwezigheid van PH. In tegenstelling tot de echografisch gemeten systolische druk in de arteria pulmonalis (sPAP) bleek de V’E/V’CO2 een goede voorspeller te zijn voor overleving bij patiënten met idiopathische longfibrose.

Kwartet onderzoekers in het olvg

In deze uitgave vier studenten aan het woord over hun onderzoek binnen het OLVG. Marjolein Broekhuizen vertelt over het effect van de vitamine-D-spiegel op de mortaliteit bij IC-patiënten. Hoe vaak komt intiem partnergeweld voor? Esri de Waal onderzocht dit. Viola Rijnveld keek naar de effectiviteit van het behandelprogramma voor kinderen met obesitas. Tot slot Daphne Boom aan het woord over continue glucosemonitoring bij IC-patiënten met de ‘Freestyle Navigator.’ Bibi Vos

k war tet onder zoekers in het olv g Invloed van vitamine-D-deficiëntie op de mortaliteit bij IC-patiënten Naam: Marjolein Broekhuizen, medisch student (RUG) Afdeling: Intensive care Supervisor: dr. H.M. Oudemans-van Straaten

Waarom heb je voor dit onderwerp gekozen? Ik wilde graag naar Amsterdam komen. Daarom mailde ik een aantal ziekenhuizen met de vraag of er onderzoek liep en of zij mensen nodig hadden, waaronder het OLVG. Ik kreeg contact met Heleen Oudemans-van Straaten, intensivist. Zij zocht iemand voor het vitamine-D-onderzoek dat Johan Weenink had opgezet in zijn fellowtijd in het OLVG. Hoe is dit onderzoek opgezet? Het is een prospectief observationeel cohortonderzoek. Van maart 2009 tot 1 maart 2010 is van elke patiënt die in het OLVG op de IC werd opgenomen (in totaal 1.383 patiënten) de vitamine-D-status bepaald. Dit gebeurde bij opname en 48 uur na opname. Bij cardiothoracale patiënten gebeurde dit ook vóór opname. Met de resultaten willen we achterhalen of de mortaliteit hoger is wanneer iemand ernstig deficiënt is. Wat zijn jullie bevindingen tot nu toe? Bij slechts 4% van de patiënten blijkt de vitamineD-spiegel optimaal te zijn (>75 nmol/l). 28% van de IC-patiënten heeft een ernstige vitamine-D-deficiëntie (<25 nmol/l). Ook blijkt dat een ernstige deficiëntie geassocieerd is met een hogere mortaliteit. Het verband tussen vitamine D en de hoeveelheid zonlicht is interessant. In de winter zou je een lagere vitamine-D-spiegel verwachten en daardoor een hogere mortaliteit, als een lage vitamineD-spiegel inderdaad gekoppeld is aan mortaliteit. Hier is een klein onderzoek naar gedaan waaruit dat inderdaad naar voren kwam. De patiënten met vitamine-D-deficiëntie waren ook zieker. We vragen ons nu af of mensen ernstig ziek zijn en daardoor een te lage vitamine-D-spiegel hebben, of dat ze juist zieker zijn omdat ze een lage spiegel hebben. Een kip-of-het-eiverhaal dus. Het is duidelijk dat vitamine D een belangrijke rol speelt

“28% van de IC-patiënten heeft een ernstige vitamine-D-deficiëntie”


voor de gezondheid en het herstel en dat het meer invloed heeft dan alleen op onze botten. Als zou blijken dat mensen eerder overlijden door een lage spiegel, dan kun je (in bepaalde gevallen) gaan suppleren. Bij poliklinische patiënten heb je de tijd om door suppletie een optimale vitamine-D-spiegel te krijgen, wat vaak weken duurt. Wil je bij IC-patiënten baat hebben van de suppletie, dan wil je sneller een optimale spiegel bereiken en heb je een hogere dosering nodig. Het is nog niet duidelijk welke dosering veilig is en hoe snel iemand sufficiënt wordt. Dat moet nog onderzocht worden. We weten dus nog niet of suppletie voor het herstel op de IC zin heeft. Wat ga je doen met de uitkomsten? Je zou bij alle IC-patiënten de vitamine-D-spiegel kunnen meten en in geval van deficiëntie suppletie geven. Bij cardiothoracale patiënten bijvoorbeeld, die na de chirurgische ingreep worden ingepland voor een opname op de IC, kun je vooraf de vitamine-D-spiegel bepalen en bij een te lage spiegel suppletie geven zodat ze met een optimale spiegel de operatie in gaan. Op dit moment bereiden wij een studie voor naar het effect van een hoge dosering vitamine D op vitamine-Dplasmaspiegels bij IC-patiënten die bij opname deficiënt blijken te zijn. Pas als wij een veilige dosering hebben gevonden kunnen wij in een grote gerandomiseerde studie meten of suppletie bij deficiënte patiënten een positief effect heeft op de overleving.

k war tet onder zoekers in het olv g PRevalence of Abuse and Intimate Partner Violence Surgical Evaluation (P.R.A.I.S.E.) Naam: Esri de Waal, student gezondheid en leven (VU) Afdeling: Orthopedie Supervisors: dr. V.A.B. Scholtes, dr. R.W. Poolman en dr. R. Haverlag, poli chirurgie en orthopedie

Waarom dit onderwerp? Ik was op zoek naar een stageplek. Van Vanessa Scholtes, onderzoekscoördinator op de afdeling orthopedie, hoorde ik dat in het OLVG een onderzoek naar het vóórkomen van intiem partnergeweld (IPV) tegen vrouwen van start zou gaan. Maatschappelijke vraagstukken vind ik erg interessant. Dit onderwerp sprak mij daarom erg aan. Wat is de opzet van het onderzoek? Het is een crosssectionele multicenterstudie, opgezet in Canada. Amerika, Denemarken en Nederland doen nu ook mee. Wereldwijd zullen 2.700 vrouwen geïncludeerd worden. Aan alle vrouwen die in het OLVG na een bezoek aan de Eerste Hulp op controle komen op het orthopedisch of chirurgisch traumaspreekuur, vragen we een vragenlijst in te vullen. De vragen hebben betrekking op de verschillende vormen van huiselijk geweld, de kenmerken van het letsel en eerdere ervaringen en percepties van patiënten over de bespreking van IPV. Zijn er al cijfers bekend? Nee, het onderzoek is afgelopen november van start gegaan en zal afgerond worden wanneer er 300 vrouwen geïncludeerd zijn. Inmiddels hebben 190 van de 300 vrouwen de vragenlijst ingevuld. Het percentage dat we nu hebben gevonden ligt rond de 30 procent. Dat betekent dat 30 procent van de vrouwen ooit in hun leven te maken heeft gehad met IPV. Dit hoge percentage hadden we aan de hand van de literatuurstudie die we uitgevoerd hebben wel verwacht. Ook uit een van de laatste grote studies naar partnergeweld in Nederland in 1997 komen vergelijkbare cijfers naar voren. Maar melding van letsel als direct gevolg van partnergeweld ontbrak. Wat is de respons? Ongeveer een derde valt uit. Sommigen willen niet meedoen. Anderen vallen uit doordat ze bijvoorbeeld de Nederlandse of Engelse taal niet spreken, geen tijd hebben, of hun bril niet bij zich hebben.

De vragenlijst is volledig anoniem. De vrouwen moeten echter wel een informed consent afgeven. Dat houdt in dat zij akkoord gaan met deelname aan de studie en dat zij weten wat de studie inhoudt. Onder dit informed consent moet de vrouw haar naam en handtekening plaatsen. Voor sommige vrouwen komt dit vreemd over, wat onderrapportage tot gevolg kan hebben. Wat gaan jullie doen met de uitkomsten? We willen in kaart brengen hoe vaak partnergeweld voorkomt op de traumaspreekuren orthopedie en chirurgie. In de vragenlijsten komen ook vragen aan bod of de vrouw eerder gevraagd is naar partnergeweld door gezondheidsmedewerkers en wat zij daarvan vond. In de toekomst komt een vervolgonderzoek waarbij ook gekeken zal worden naar het vóórkomen van partnergeweld bij mannen. Maar ook hoe gezondheidsmedewerkers beter kunnen screenen zodat partnergeweld eerder herkend kan worden. Uit andere studies is wel duidelijk dat wanneer we vragen naar ervaringen met geweld, vrouwen er eerder over praten. Wat verwacht je van de toekomst? Ik vermoed dat er een hoog percentage uit de studie zal komen. Uit onderzoek is gebleken dat het vóórkomen van partnergeweld onderschat wordt door chirurgen en orthopeden. Wanneer duidelijk in kaart is gebracht hoe vaak IPV voorkomt, kunnen we kijken hoe we het beter kunnen herkennen op de traumaspreekuren.

“Wereldwijd zullen 2.700 vrouwen geïncludeerd worden” Onze lieve wetenschap, april 2011 | 9

k war tet onder zoekers in het olv g behandelmethode is oplossingsgericht. Er wordt bijvoorbeeld gevraagd: ‘Hoe vaak is het gelukt om geen chocola te eten deze week? Wat fantastisch dat het gelukt is om geen chocolade te eten.’ Dat klinkt anders dan: ‘Hoe vaak heb je chocola gegeten deze week?’ Hoe is het onderzoek opgezet? In de periode december 2007 tot en met april 2010 hebben we van 325 kinderen die onder behandeling waren, het verloop van de BMI SDS geanalyseerd. Daarbij hebben we gekeken naar de eventuele invloeden op het effect van de behandeling van etniciteit, geslacht en leeftijd.

Onderzoek naar het effect van behandelprogramma obesitas bij kinderen Naam: Viola Rijnveld, student geneeskunde (AMC) Afdeling: Kindergeneeskunde Opleiders: drs. M. Keessen, kinderarts, en dr. A.A.M.W. van Kempen, kinderarts-neonatoloog

Waarom heb je gekozen voor dit onderzoek? Voor mijn wetenschappelijke stage wilde ik graag onderzoek doen op de afdeling kindergeneeskunde. Via een medestudente kwam ik bij Marina Keessen terecht. Zij heeft in december 2007 de obesitaspoli in het OLVG opgezet. Wat houdt de obesitaspoli in? Ieder kind met overgewicht en obesitas uit de regio kan doorverwezen worden naar de poli. De kinderen krijgen een individueel afgestemde multidisciplinaire behandeling. In het OLVG worden ze begeleid door de obesitascoördinator en kinderarts en indien nodig een psycholoog of diëtist. Buiten het OLVG vormen onder meer sportprojecten, zoals JUMP-in en de jeugdgezondheidszorg, onderdeel van de behandeling. Een belangrijk punt van de behandeling is de intensieve aanpak. Kinderen komen vaak op de poli om gewogen te worden en hebben contact met een vaste arts. De

“ De kinderen krijgen een individueel afgestemde multidisciplinaire behandeling” 10 | Onze lieve wetenschap, april 2011

Gaan de resultaten van dit onderzoek ook naar buiten toe? We hebben in januari een presentatie gegeven voor Werkzaam Oost over de resultaten. Werkzaam Oost is een samenwerkingsverband van verschillende disciplines in Amsterdam in de regio’s Oost/ Watergraafsmeer, Zeeburg en Centrum. In het kader hiervan worden thema-avonden gehouden over specifieke onderwerpen die kinderen aangaan. Een vertegenwoordiger van de afdeling sportzaken van de gemeente wil de resultaten gebruiken voor subsidie voor sportprojecten in de regio. Er is een stedelijk samenwerkingsverband opgezet met andere grote ziekenhuizen, onder meer om een database te maken waar elk ziekenhuis hun gegevens in kan plaatsen. Hiermee kunnen we straks een analyse doen op grotere schaal en kunnen de resultaten van aanpak worden vergeleken. Wat zijn tot nu toe je bevindingen? Van alle kinderen die langer dan zes maanden onder behandeling zijn geweest, heeft 70 procent een daling van de BMI SDS. De behandelduur van de kinderen verschilt echter omdat ieder kind op een ander moment gestart is met de behandeling. Het aantal kinderen dat bijvoorbeeld twee jaar in het programma zit is klein. Een volgende analyse is nodig om het effect verder te kunnen bekijken en zo ook vast te kunnen stellen wat de ideale behandelduur is. Wat is het belang van dit onderzoek? Het aantal kinderen met obesitas neemt schrikbarend toe en de bijkomende gezondheidsrisico’s zijn enorm. Een effectieve behandeling is noodzakelijk. Met ons onderzoek is aangetoond dat het behandelprogramma van het OLVG effectief is. Het is een lopend project wat steeds verbeterd wordt. Ook dit jaar kunnen we een analyse doen naar de effectiviteit van het behandelprogramma waarbij de gegevens van nog meer kinderen worden meegenomen.

k war tet onder zoekers in het olv g Onderzoek naar continue glucosemonitoring bij IC-patiënten Naam: Daphne Boom, student geneeskunde (AMC) Afdeling: Intensive care Onderzoeksbegeleider: dr. Peter van der Voort, intensivist Waarom heb je voor dit onderwerp gekozen? Van Saskia Rijkenberg, klinisch epidemioloog ICU, hoorde ik dat dit onderzoek binnen het OLVG van start was gegaan. Dit onderzoek sprak mij aan omdat je op de IC vele ziektebeelden ziet en omdat je rechtstreeks met patiënten te maken hebt en niet alleen met een database werkt. Sterke schommelingen in de glucosewaarden, voornamelijk de hypoglykemieën, kunnen de mortaliteit bij IC-patiënten verhogen. We onderzoeken of we door continue glucosemonitoring (CGM) met het apparaat ‘Freestyle Navigator’ de glucosewaarden beter kunnen reguleren. Hoe is het onderzoek opgezet? Het is een prospectief gerandomiseerd onderzoek. Eind december vorig jaar is het onderzoek van start gegaan. We willen in totaal 178 patiënten includeren, verdeeld over twee even grote groepen. In een van de groepen, de controlegroep, meten we via de point of care-meting (de traditionele AccuChek) de glucose; via bloedafnames dus. Deze patiënten krijgen ook een Freestyle Navigator (FN) om de gemeten waardes achteraf te kunnen vergelijken. Bij de andere groep meten we de glucose alleen via de Freestyle Navigator, een systeem om continu de bloedsuikerspiegel te meten. Bij opname op de IC wordt de glucosespiegel gemeten. Wanneer de waarde buiten de target range valt (tussen 5 en 9 mmol/l), komt de patiënt in het glucosebehandelprotocol. Om deel te nemen aan het onderzoek dient de patiënt ouder te zijn dan 18 jaar en een verwachte verblijfsduur van meer

“Sterke schommelingen in de glucosewaarden, voornamelijk de hypoglykemieën, kunnen de mortaliteit bij IC-patiënten verhogen”

dan 24 uur op de IC. Voorwaarde is de patiënt binnen 24 uur na opname te includeren. Ter controle meten we iedere vier uur de glucose via bloedgasanalyse, omdat dit de gouden standaard is. Wat zijn de voordelen van deze vorm van CGM? Je kunt de glucosespiegel beter reguleren en schommelingen die kunnen leiden tot een hypoof hyperglykemie voorkómen. Althans, dat willen we aantonen. De FN geeft een alarmgeluid af als de glucosewaarde te hoog of te laag wordt. Zo kun je meteen ingrijpen bij een waarde die te veel afwijkt. De glucosewaarde kun je direct van het apparaat aflezen. Gebruik van de FN vraagt ook om minder verpleegkundige handelingen en bloedafnames. De FN is een klein sensortje dat subcutaan geplaatst wordt en waaraan een zender wordt gekoppeld die elke minuut de glucose meet en deze iedere 10 minuten via bluetooth weergeeft op de display van de ontvanger. Wat wil je gaan doen met de onderzoeksuitkomsten? We willen de gegevens verzamelen van 178 patiënten en deze analyseren. Allereerst willen we zien of de Freestyle Navigator net zo effectief is als de ouderwetse AccuChek. De metingen van het nieuwe apparaatje gaan we vergelijken met de glucosewaarden uit de bloedgasanalyses. De verwachting is dat het aantal bloedafnames afneemt en hypoglykemieën voorkomen kunnen worden. Als dat zo is, komt een definitieve implementatie hiervan erg dichtbij. We hopen over een half jaar de beoogde hoeveelheid patiënten geïncludeerd te hebben. De volgende stap is het compleet maken van de database en de statistische analyse. Uiteindelijk hopen we een mooi artikel te kunnen schrijven en te publiceren. Tegen die tijd begin ik met mijn co-schappen, maar ik gebruik mijn vrije tijd graag om betrokken te blijven bij het onderzoek.


Critically Appraised Topic

Therapie bij Madeleine Bunders, AIOS kindergeneeskunde Vraag: Heeft budesonide een additioneel effect bij de behandeling van pseudocroup na dexamethason oraal? PICO: P: Kind met pseudocroup I: Additioneel verneveling met budesonide na dexamethason oraal C: Dexamethason O: Daling pseudocroupscore (Westley) en daling aantal ziekenhuisopnames Achtergrond: Pseudocroup, ook wel laryngitis subglottica genoemd, is een veel voorkomende kinderziekte die zich uit in bovenste luchtwegobstructie door een luchtweginfectie. De kinderen presenteren zich vaak aan het einde van de nacht op de spoedeisende hulp met karakteristieke symptomen zoals blafhoest, inspiratoire stridor, heesheid en dyspnoe. De pseudocroupscore (Westley-score) is een systematische analyse van deze symptomen waarmee de ernst ingeschat kan worden. Het betreft vaak kinderen in de leeftijd van zes maanden tot drie jaar. Pseudocroup kan door vele respiratoire virussen ontstaan. De belangrijkste verwekker is het para-influenzavirus. De standaardbehandeling bestaat uit corticosteroïden (dexamethason oraal),

om het gezwollen slijmvlies van de larynx te doen slinken. Binnen twee uur is meestal een afname van de stridor en dyspnoe te zien. Er zijn aanwijzingen dat verneveling met budesonide een additioneel effect heeft op afname van de klachten en preventie van ziekenhuisopnames.1 In de praktijk blijkt dat budesonide regelmatig wordt toegediend na dexamethason oraal. De vraag van deze CAT is of deze verneveling met budesonide zinvol is na de standaardbehandeling met dexamethason. Resultaat: Er is geen wetenschappelijk bewijs voor een significante verbetering van de Westleyscore dan wel vermindering van het risico op ziekenhuisopname door additioneel met budesonide te vernevelen na dexamethason oraal (niveau van aanbeveling B; zie figuur 2). Commentaar: Uit de eerste studie van Klassen et al. (1996) lijkt een klein additioneel effect van verneveling met budesonide na dexamethason oraal (p=0,03)0.1 Het grotere follow-uponderzoek van Klassen et al. laat echter geen additioneel effect zien.2 De meest recente studie van Geelhoed et al. bevestigt dit.3 In alle studies is de Westleyscore bij presentatie laag. We willen weten of er bij kinderen met een ernstige aanval van pseudocroup een additioneel positief effect van budeso-

Figuur 1. Zoekstrategie in PubMed Search 1

‘laryngitis’[Mesh] and ‘budesonide’[Mesh]

41

Search 2

‘Croup’ * [Mesh] AND ‘budesonide’[Mesh]

40

Artikelen geïncludeerd search 1 en 2: clinical trials waarin verneveling met budesonide Additioneel met dexamethason is vergeleken

3**

*Croup is engelse term voor laryngitis subglottica **Er waren geen reviews beschikbaar betreffende deze CAT in de Cochrane database


j pseudocroup Figuur 2. Auteur en Patiëntengroep Soort studie datum

Interventie

Klassen 1996

daling score N=25 N=25 gem. score= 4,4 gem. score =4,1 4 uur na verneveling

kinderen leeftijd 3 mnd. tot 5 jr.

RCT, dubbelblind

score 3 of meer

Klassen 1998


RCT, dubbel blind

score 2 of meer

Geelhoed 2005


RCT, dubbel blind

Vergelijk

Uitkomst

Resultaat

Zwakte studie

gem. daling croupscore 1,8 vs. 1,4 p= 0,03

2B kleine studie klein verschil in scoreafname

budesonide 2 mg en dexamethason (0,6 mg/kg)

NaCl 0,9% en dexamethason (0,6 mg/kg)

aantal ziekenhuisopnames

N=2 vs. N=5 p-=0,55

N=69 gem. score=3,6

N=65 gem. score=3,5

daling score 4 uur na verneveling

gem. daling croupscore 2,3 vs. 2,4 p=0,7

budesonide 2 mg en dexamethason (0,6 mg/kg)


aantal zieken huisopnames

N=0 vs. N=1 p=1,0

daling score N=36 N=36 gem. score =4,1 gem. score =4,1 over 4 uur na verneveling budesonide 2 mg en dexamethason (0,15 mg/kg)

nide te zien is. Hier werd in de studies echter geen onderscheid in gemaakt. Om die reden adviseert Johnson, et al. in een recente review om bij een matige pseudocroup (score>5) te vernevelen met adrenaline, vooral vanwege het snellere effect van adrenaline ten opzichte van budesonide.4 Relevantie: Bij een milde tot matige pseudocroup aanval gaat de voorkeur uit naar eenmalig dexamethason oraal. Dit is ook kostenbesparend. Bij acute verslechtering of ernstige pseudocroup gaat de voorkeur uit naar adrenalineverneveling omdat adrenaline het slijmvlies sneller laat slinken.


opnameduur SEH

gem. daling croupscore 1,5 vs. 1,1; niet significant

Level of evidence

Lage score bij inclusie

1B

Middelgrote studie

2B

11,1 vs. 12,4 uur; niet significant

Literatuur: 1. Klassen TP, et. al. The efficacy of nebulized budesonide in dexamethasone-treated outpatients with croup. Pediatrics 1996;97(4):463-6. 2. Klassen TP, et al. Nebulized budesonide and oral dexamethasone for treatment of croup: a randomized controlled trial. JAMA 1998;279(20):1629-32. 3. Geelhoed GC, et al. Budesonide offers no advantage when added to oral dexamethasone in the treatment of croup. Pediatr Emerg Care 2005;21(6):359-62. 4. Bjornson CL, Johnson DW. Croup. The Lancet 2008;371(9609):329-339.

Madeleine Bunders, AIOS Kindergeneeskunde.


Evidence based practise op de CAT-walk Dit jaar, om precies te zijn 8 juni, zal het competentieonderwijs besteed worden aan de competentie ‘wetenschap’. Medewerkers zullen een spetterende presentatie geven van de laatste mode op het gebied van wetenschappelijk onderzoek: de CAT-walk. Onze talenten uit het OLVG: artsen, met name AIOS, (student)verpleegkundigen, psychologen, laboratoriummedewerkers, onderwijskundigen, bedrijfskundigen en andere medewerkers) krijgen de gelegenheid dit op een stijlvolle, ludieke en competitieve wijze te presenteren.

D

eelnemers kunnen tijdens de OLVG CATwalk al flanerend een wetenschappelijke vraagstelling showen met een korte presentatie. Vereiste is dat deze presentatie de vorm heeft van een zogenaamd ‘Critically Ap-

praised Topic’ (CAT). Met andere woorden een vraag die volgens de richtlijnen van ‘Evidence Based Medicine’ (EBM), Evidence Based Nursing (EBN) of ‘EB Practise’ (EBP) wordt beantwoord. De presentatie mag niet meer dan 13 minuten in beslag nemen. Een jury beoordeelt de ingezonden CAT’s op presentatie, originaliteit en correcte toepassing van EBM/EBN/EBP en nomineert 12 CAT’s voor deelname aan de CAT-walk. De genomineerde CAT’s krijgen de gelegenheid om hun creatie op de CATwalk te showen. Aan deze presentatie is zowel een prijs van de jury als een publieksprijs verbonden. De CAT’s kunnen vóór 1 mei ingestuurd worden naar [email protected]. De nominaties worden rond 17 mei bekend gemaakt. Een CAT is een Critically Appraised Topic. Van oorsprong gaat het bij een CAT om het beantwoorden van een praktische klinische vraag volgens een voorgeschreven werkwijze die we ook in andere domeinen dan het medische kunnen toepassen. Het principe van de CAT is dat de vraag op systematische wijze behandeld wordt. Bij een PICO staat de P voor het probleem waar het over gaat, I voor de interventie (de aanpak die je wilt bestuderen), de C is de controlegroep waarmee je de betreffende interventie vergelijkt en O is de outcome. Het resultaat dus. De outcome is gebaseerd op literatuuronderzoek. Je onderzoekt dus voor welk beleid er de beste wetenschappelijke argumenten zijn. Op grond van deze evidence trek je tenslotte je conclusie. Daarmee is je CAT ontstaan. Het maken van CAT’s en de presentatie daarvan is in de medische vervolgopleiding een verplicht onderdeel. Meestal gaat het om praktische vragen die voor iedereen interessant en nuttig zijn. Instructies over hoe je een CAT moet maken is te vinden op internet (Google: CATmaker). Als u een CAT wilt insturen kunt u nadere instructie/informatie opvragen bij teachinghospital@ olvg.nl.


Wegwijs met Bert

BMJ Learning De uitgever van het British Medical Journal - BMJ - is tevens als BMJ Journals, uitgever van 25 andere vooraanstaande tijdschriften, zoals Gut en Heart. Daarnaast heeft de uitgever onder de naam BMJ Learning zo’n 600 e-learning programma’s ontwikkeld. Het OLVG heeft hier een abonnement op, en dus toegang tot de website. Vrijwel alle medische specialismen komen aan bod. Daarnaast zijn er ook modules gericht op verpleegkundigen.

Bert berenschot, informatiespecialist

H

ieronder als voorbeeld een overzicht van de beschikbare modules voor een relatief klein vakgebied, de keel-, neus en oorheelkunde.

Op de afbeelding worden twee soorten modules getoond:

Interactive case history: geven gelegenheid om uw vaardigheden bij een consult te trainen en te testen. Just in time: Beschrijft bondig en doeltreffend de diagnostiek en behandeling van een ziektebeeld of een trauma gebaseerd op de meest recente inzichten, waarna een tiental vragen volgt om uzelf te testen. Daarnaast is er een derde categorie modules, Read, reflect, respond: Read and reflect on current issues; see what others think; and have your say. Wat opvalt is de soberheid van de modules. BMJ hecht veel waarde aan goede content en minder aan de meest geavanceerde grafische mogelijkheden die je in andere e-learning programma’s wel ziet. Gebruikers van de BMJ Learning website wordt geadviseerd een leerplan met leerdoel en te gebruiken modules op te stellen. De voortgang en de resultaten bij het uitvoeren van deze modules worden bij tussentijdse onderbreking bijgehouden. BMJ Learning is tot nu toe in Nederland geaccrediteerd door de Nederlandse Internisten Vereniging.


Het Verloskundig Consor een unieke vorm van sam Een goede manier om te achterhalen wat de beste behandeling is en wat de kwaliteit van zorg kan verbeteren, is gezamenlijk onderzoek doen. Grote aantallen patiënten includeren is hierbij belangrijk. In 2003 nam een aantal perinatologische centra het initiatief om gezamenlijk aanvragen in te dienen bij de subsidieprogramma’s ‘Doelmatigheidsonderzoek en Preventie.’ Dit leidde tot honorering van een aantal grote projecten. Sophie Liem, arts-onderzoeker ProTWIN trial Dick Bekedam, perinatoloog Mariëlle van Pampus, perinatoloog Alle tien perinatologische centra in Nederland zijn inmiddels verenigd in dit initiatief: ‘het Verloskundig Consortium’. In ieder cluster stuurt de clustercoördinator, een gynaecoloog-perinatoloog, de perifere ziekenhuizen aan voor deelname aan de studies. Researchmedewerkers zijn naast hun klinische werkzaamheden verantwoordelijk voor een adequate uitvoering en inclusies van de studies. Op het researchspreekuur worden potentiële deelnemers gecounseld en gerandomiseerd. Inmiddels zijn de afdelingen fertiliteit, gynaecologische oncologie en urologie in soortgelijke consortia vere nigd. Ongeveer 77 van de 99 Nederlandse ziekenhuizen doen mee aan het initiatief. Nu is het tijd voor implementatie van de onderzoeksresultaten. HYPITAT: HYpertension and Pre-eclampsia Intervention Trial At Term Van alle zwangerschappen wordt 10-15% gecom-


pliceerd door een vorm van hypertensie (19.000 vrouwen per jaar in Nederland). De enige causale therapie is het beëindigen van de zwangerschap. Inleiden van de baring zou maternale en neonatale complicaties kunnen voorkomen. Hiernaar was tot voor kort geen gerandomiseerd onderzoek gedaan. Vrouwen met een pregnancy induced hypertension (PIH) of een milde pre-eclampsie en een amenorroeduur tussen 36+0 en 41+0 weken werd gevraagd deel te nemen. In totaal werden 756 vrouwen gerandomiseerd: 377 naar inleiding en 379 naar afwachtend beleid met strikte monitoring van moeder en kind. Inleiden blijkt een betere maternale uitkomst te geven vergeleken met een afwachtend beleid, maar is ook kostenbesparend. De neonatale uitkomst vertoont geen verschil. Tijdens deze studie daalde het aantal eclamptische insulten met 60%, terwijl de maternale sterfte door hypertensieve aandoeningen in dezelfde periode is gedaald (Koopmans CM, et al. The Lancet 2009). IUPC: Intra-Uterine Pressure Cathether Onderzocht is of gebruik van een intra-uteriene drukmeter tijdens de baring de uitkomsten verbetert. Het gebruik ervan is namelijk niet zonder risico’s. Zeldzame complicaties kunnen ontstaan, zoals een perforatie, abruptio placentae en een anafylactische shock. In de IUPC-studie zijn 1.456 vrouwen onderzocht; 734 kregen een inwendige drukmeting en 722 een uitwendige registratie. In tegenstelling tot de NVOG-richtlijn werd geen bewijs gevonden dat inwendige bewaking bij inleiding of bijstimulatie met oxytocine het aantal kunstverlossingen verlaagt of de maternale en neonatale uikomst verbetert. (Bakker JJ, et al. N Engl J Med 2010). DIGITAT: Disproportion Intrauterine Growth Intervention Trial At Term De DIGITAT-onderzoekers vergeleken inleiden met een afwachtend beleid bij zwangeren met een groeivertraagd kind à terme. Hierbij werden 650 zwangeren geïncludeerd (321 ingeleid en 329 afwachtend beleid). Inleiden van de bevalling bij een intra-uteriene groeiachterstand bleek niet tot meer of minder complicaties en kunstverlossingen te leiden. Een afwachtend beleid lijkt veilig, mits onder strenge controle (Boers KE, et al. BMJ 2010).

rtium: menwerking PPROMEXIL: Induction of Labour versus Expectant management in women with Preterm Prelabour Rupture of Membranes between 34 and 37 weeks In deze studie is het inleiden van de bevalling in geval van prematuur preterm gebroken vliezen (PPROM) bij een amenorroeduur van 34 tot 37 weken vergeleken met een afwachtend beleid. De primaire uitkomstmaat was het voorkomen van neonatale sepsis in beide groepen. Van de vrouwen werden er 264 gerandomiseerd naar de inleidgroep en 266 naar de afwachtgroep. De resultaten toonden geen toename van sectio’s of kunstverlossingen door het inleiden. Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat inleiden in geval van PPROM tot verbetering van de neonatale uitkomst leidt (van der Ham DP, et al; the PPROMEXIL-trial).

ook bezocht; daar is de kans op informatieachterstand groter. Op de website van het Verloskundig Consortium www.studiesobsgyn.nl worden de presentaties geplaatst. Patiënten willen we bereiken via www.watverwachtu.nl. Zij kunnen een essentiële rol spelen bij het vormgeven van het platform. Door gebruikmaking van het webbased platform zijn patiënten diegenen die de informatie van het platform halen en dit overbrengen aan hun zorgverlener. Het internet is een ideaal medium om de informatie van deze studies snel bij patiënten te brengen. Om de implementatie van de verschillende studieresultaten te kunnen meten zal voorafgaand een nulmeting worden verricht. In geval van de IUPCstudie is het interessant om te kijken of er een daling in het gebruik van druklijnen zit.

AMPHIA: 17-Alpha hydroxyprogesterone caproate in Multiple pregnancies to Prevent Handicapped InfAnts Vroeggeboorte is de belangrijkste complicatie van meerlingzwangerschappen. In dit RCT is onderzocht of progesteron de kans op een vroeggeboorte vermindert bij een meerlingzwangerschap. Van de 672 vrouwen werden er 336 gerandomiseerd naar wekelijks een progesteroninjectie, en 336 vrouwen naar placebo. In neonatale morbiditeit werd geen verschil gevonden (Lim AC, et al; the AMPHIA trial).

Verder willen wij u informeren over een lopende multicenter RCT die zijn oorsprong heeft in het OLVG.

Implementatie studieresultaten Velen zijn al bekend met de vraagstellingen en uitkomsten. Door deelname van de vele klinieken en de betrokkenheid van de NVOG is een draagvlak gecreëerd voor de implementatie van de uitkomsten. De uitkomsten van onze studie zijn belangrijk voor zorgverleners en zwangeren. De kennisoverdracht en implementatie moeten zowel op de beroepsgroepen (gynaecologen en verloskundigen) als op de zwangeren gericht zijn. De beroepsgroepen NVOG, KNOV en NHG zullen geïnformeerd worden over de studies. In diverse vakbladen zullen publicaties volgen. In alle perifere en academische ziekenhuizen worden bijeenkomsten georganiseerd voor verpleegkundigen, verloskundigen (ook uit de eerste lijn), arts-assistenten en gynaecologen. De ziekenhuizen die nog niet deelnemen worden

PROTWIN: Pessaries in multiple pregnancy as a prevention of preterm birth Jaarlijks worden circa 600 kinderen geboren uit een tweelingzwangerschap en circa 500 hiervan belanden op de neonatale intensive care unit (NICU). Goede behandeling om vroeggeboorte bij meerlingen te voorkomen ontbreekt nog. Een mogelijke oorzaak van vroeggeboorte is een instabiele baarmoedermond. Vooral bij een meerlingzwangerschap kan de druk op de baarmoedermond te hoog worden. Een pessarium kan de baarmoedermond steunen en een vroeggeboorte mogelijk uitstellen. Het doel van de studie is te onderzoeken of profylactisch gebruik van een pessarium bij een meerlingzwangerschap effectief is bij de preventie van vroeggeboorte en neonatale mortaliteit en morbiditeit. Vrouwen met een meerlingzwangerschap zijn gerandomiseerd naar geen interventie of plaatsing van een cervicaal pessarium, wat geplaatst wordt tussen de 16 en 20 weken en in situ blijft tot 36 weken amenorroeduur of tot de bevalling. De primaire uitkomstmaat is neonatale morbiditeit en mortaliteit. In totaal worden 660 vrouwen gerandomiseerd (www.studies-obsgyn.nl/ protwin).

Sophie Liem

Dick Bekedam

Mariëlle van Pampus


Publicaties

OLVG-onderzoek 2010, deel 3 van Beers EJ, Douma RA, Oduber CE, Gerdes VE, van der Horst CM, Bresser P. Extensive slow-flow vascular malformations and pulmonary hypertension. Arch Dermatol 2010 Dec;146(12):1416-8.

Coffeng SM, Blaauw J, van Pampus MG, et al. Skin Autofluorescence as Marker of Tissue Advanced Glycation End-Products Accumulation in Formerly Preeclamptic Women. Hypertens Pregnancy 2010 Aug 11.

Boers KE, Vijgen SM, Bekedam DJ, van Pampus MG, et al. Induction versus expectant monitoring for intrauterine growth restriction at term: randomised equivalence trial (DIGITAT). BMJ 2010;341:c7087.

Cohen DB, Zijlstra EE, Scholing M, et al. Diagnosis of cryptococcal and tuberculous meningitis in a resource-limited African setting. Trop Med Int Health 2010 Aug;15(8):910-7.

Bogaard K, Koper MA, Verheugt FW. Hotline sessions of the 32nd European Congress of Cardiology. Eur Heart J 2010 Nov;31(22):2701-4. van den Boogaard M., Ramakers BP, van Alfen N, van der Werf SP, et al. Endotoxemiainduced inflammation and the effect on the human brain. Crit Care 2010;14(3):R81. Borensztajn K, Bresser P, et al. Protease-activated receptor-2 induces myofibroblast differentiation and tissue factor up-regulation during bleomycin-induced lung injury: potential role in pulmonary fibrosis. Am J Pathol 2010 Dec;177(6):2753-64. Bosma J, Montauban van Swijndregt AD, Vahl AC. Hybrid treatment of a ruptured diverticulum of Kommerell. J Endovasc Ther 2010 Dec;17(6):762-6. Bosma J, Van Engeland MI, Leijdekkers VJ, Vahl AC, Wisselink W. The influence of choice of therapy on quality of life in patients with neurogenic thoracic outlet syndrome. Br J Neurosurg 2010 Oct;24(5):532-6. Bosma J, Minnee RC, Erdogan D, Wisselink W, Vahl AC. Transit-time volume flow measurements in autogenous femorodistal bypass surgery for intraoperative quality control. Vascular 2010 Nov;18(6):344-9. van Burgel ND, Oosterloo M, Kroon FP, van Dam AP. Severe course of Lyme neuroborreliosis in an HIV-1 positive patient; case report and review of the literature. BMC Neurol 2010;10:117. Burger JW, Eddes EH, Gerhards MF, Doornebosch PG, de Graaf EJ. Twee nieuwe behandelingen van hemorroiden. Dopplergeleide ligering van hemorroidale arterien en geniete anopexie. Ned Tijdschr Geneeskd 2010;154:A787.


Deenen MJ, Terpstra WE, et al. Standarddose tegafur combined with uracil is not safe treatment after severe toxicity from 5-fluorouracil or capecitabine. Ann Intern Med 2010 Dec 7;153(11):767-8. Dekker RR, Jochemsen BM, van Pampus MG, et al. History of preeclampsia is not associated with an increased risk of thyroid dysfunction. Acta Obstet Gynecol Scand 2010 Aug;89(8):1071-7. Delahaije DH, van Kuijk SM, van Pampus MG, et al. Cost-effectiveness of recurrence risk guided care versus care as usual in women who suffered from early-onset preeclampsia including HELLP syndrome in their previous pregnancy (the PreCare study). BMC Pregnancy Childbirth 2010;10:60. Dewilde W, Verheugt FW, et al. 'Ins' and 'outs' of triple therapy: Optimal antiplatelet therapy in patients on chronic oral anticoagulation who need coronary stenting. Neth Heart J 2010 Sep;18(9):444-50. Dieker HJ, Liem SS, El Aidi H, van Grunsven P, Aengevaeren WR, Brouwer MA, Verheugt FW. Pre-hospital triage for primary angioplasty: direct referral to the intervention center versus interhospital transport. JACC Cardiovasc Interv 2010 Jul;3(7):705-11. Eshuis WJ, van der Gaag NA, Gerhards MF, et al. Therapeutic delay and survival after surgery for cancer of the pancreatic head with or without preoperative biliary drainage. Ann Surg 2010 Nov;252(5):840-9. Faas MM, van Pampus MG, et al. Plasma from preeclamptic women activates endothelial cells via monocyte activation in vitro. J Reprod Immunol 2010 Dec;87(1-2):28-38. Frederikse MP, et al. diverse hoofdstukken. In: Alkemade AJ, Caminada K, Slenter MNM, editors. Zakboek Spoedeisende Geneeskunde. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2010.

Godfried MB, Krommendijk EJ. Zwangerschapsfysiologie en anestesiologische implicaties. A & I 2010;2(2):17-23. Gombert-Handoko KB, et al. Anti-epileptica en overgevoeligheidsreactie: geeft de chemische structuur een verklaring? Pharm Weekblad Wetenschappelijk Platform 2010;4:38-41. Gomes ME, Aengevaeren WR, Verheugt FW, et al. Improving myocardial perfusion by percutaneous coronary intervention reduces central sympathetic activity in stable angina. Clin Cardiol 2010 Jun;33(6):E16-E21. de Haan J, den Hartog D, Haverlag R, et al. Functional treatment versus plaster for simple elbow dislocations (FuncSiE): a randomized trial. BMC Musculoskelet Disord 2010;11:263. Hazewinkel Y, Oudemans-van Straaten HM, van Raalte R, Zandstra DF, van der Voort PHJ. Pilot study on the effect of high dose dexamethasone on the sublingual microcirculatory flow in emergency admissions to the ICU. Neth J Crit Care 2010;14(5):308-13. Jensch S, Bipat S, Peringa J, Baak LC, Montauban van Swijndregt AD, Stoker J, et al. CT colonography with limited bowel preparation: prospective assessment of patient experience and preference in comparison to optical colonoscopy with cathartic bowel preparation. Eur Radiol 2010 Jan;20(1):146-56. Jongerden IP, de Smet AM, et al. Physicians' and nurses' opinions on selective decontamination of the digestive tract and selective oropharyngeal decontamination: a survey. Crit Care 2010;14(4):R132. van Kampen DA, van der Zwan AL, Ham SJ. Laag energetische femurfractuur na langdurig bisfosfonaat gebruik. Nederlands Tijdschrift voor Traumatologie 2010;18(4):118. Kok MR, Vos K, Bos JD, Tak PP. Remission of incapacitating acute cutaneous lupus erythematosus in a patient with systemic lupus erythematosus by B cell-depletive therapy. J Clin Rheumatol 2010 Oct;16(7):345. Kormelink TG, Tekstra J, Thurlings RM, Boumans MH, Vos K, et al. Decrease in immunoglobulin free light chains in patients with rheumatoid arthritis upon rituximab (antiCD20) treatment correlates with decrease

in disease activity. Ann Rheum Dis 2010 Dec;69(12):2137-44. Kuijsten HA, van der Spoel JI, Bosman RJ, et al. Hospital mortality is associated with ICU admission time. Intensive Care Med 2010 Oct;36(10):1765-71. Kunnen A, van Doormaal JJ, Abbas F, Aarnoudse JG, van Pampus MG, Faas MM. Periodontal disease and pre-eclampsia: a systematic review. J Clin Periodontol 2010 Dec;37(12):1075-87. de Lange DH, Simons MP, et al. Inguinal hernia surgery in The Netherlands: are patients treated according to the guidelines? Hernia 2010 Apr;14(2):143-8. van der Linde JA, van der Hart CP, Ham SJ. Een knieluxatie na minimaal trauma bij morbide obesitas; twee casussen. Stabilisatie met een fixateur externe. Nederlands Tijdschrift voor Traumatologie 2010;6:176-9. de Melker AA, Verhoeve HR, et al. Voortplanting met behulp van gevitrificeerde oocyten. Ned Tijdschr Geneeskd 2010;154:A1715. Moojen DJ, van Hellemondt G, de Meulemeester FR, et al.. Incidence of lowgrade infection in aseptic loosening of total hip arthroplasty. Acta Orthop 2010 Dec;81(6):667-73. Nijman TH, Scholtes VAB, de Vet HCW, Poolman RW. Extensive Evaluation of Four Patient Reported Functional Outcome Instruments on Measurement Properties Validity, Reliability, Responsiveness in Patients with a Hip Fracture. Newsletter of the International Society for Evidence-Based Health Care 2010;(1):3-4.

Nov;15(8):1233-43. van Saene HKF, Zandstra DF, Petros AJ, Silvestri L, De Gaudio AR. Infections in ICU: An Ongoing Challenge. In: Gullo A, et al, editors. Intensive and Critical Care Medicine. Springer Verlag Italia; 2010. p. 261-72. Scirica BM, Braunwald E, Belardinelli L, Hedgepeth CM, Spinar J, Verheugt FW, et al. Relationship between nonsustained ventricular tachycardia after non-ST-elevation acute coronary syndrome and sudden cardiac death: observations from the metabolic efficiency with ranolazine for less ischemia in non-ST-elevation acute coronary syndromethrombolysis in myocardial infarction 36 (MERLIN-TIMI 36) randomized controlled trial. Circulation 2010 Aug 3;122(5):455-62. Siegelaar SE, Hermanides J, Oudemans-van Straaten HM, van der Voort PH, Bosman RJ, Zandstra DF, Devries JH. Mean glucose during ICU admission is related to mortality by a U-shaped curve in surgical and medical patients: a retrospective cohort study. Crit Care 2010;14(6):R224. Silvestri L, Milanese M, Taylor N, Piacente N, Zandstra DF, van Saene HK. Selective digestive decontamination reduces ventilator-associated tracheobronchitis. Respir Med 2010 Dec;104(12):1953-5. van der Spoel JI, Oudemans-van Straaten HM. Ubi poop, ibi evacua? Crit Care Med 2010 Oct;38(10):2064-5. Stulemeijer M, Vos PE, van der Werf SP, et al. How mild traumatic brain injury may affect declarative memory performance in the post-acute stage. J Neurotrauma 2010 Sep;27(9):1585-95.

Opmeer BC, Boer KR, Gerhards MF, et al. Costs of relaparotomy on-demand versus planned relaparotomy in patients with severe peritonitis: an economic evaluation within a randomized controlled trial. Crit Care 2010;14(3):R97.

Swank HA, Vermeulen J, Gerhards MF, et al. The ladies trial: laparoscopic peritoneal lavage or resection for purulent peritonitisA and Hartmann's procedure or resection with primary anastomosis for purulent or faecal peritonitisB in perforated diverticulitis (NTR2037). BMC Surg 2010;10:29.

Oude Rengerrink K, Opmeer BC, Logtenberg SL, van Pampus MG, et al. IMproving PArticipation of patients in Clinical Trials--rationale and design of IMPACT. BMC Med Res Methodol 2010;10:85.

Thurlings RM, Boumans M, Vos K, et al. Relationship between the type I interferon signature and the response to rituximab in rheumatoid arthritis patients. Arthritis Rheum 2010 Dec;62(12):3607-14.

van der Paardt MP, Zijta FM, Stoker J. MRI of the colon. Imaging Med 2010;2(2):195-209.

van Till JW, van Veen SQ, den Broeder V, Bresser P, et al. Compartmental apoptosis and neutrophil accumulation in severe peritonitis. J Surg Res 2010 Dec;164(2):321-8.

Patterson M. 3D reconstruction from contrast coronary angiography in magnetic percutaneous coronary intervention. Catheter Cardiovasc Interv 2010 Oct 1;76(4):532-5. Peelen L, Bresser P, et al. Fibrotic idiopathic interstitial pneumonias: mortality is linked to a decline in gas transfer. Respirology 2010

Unlü C, de Korte N, Gerhards MF, et al. A multicenter randomized clinical trial investigating the cost-effectiveness of treatment strategies with or without antibiotics for uncomplicated acute diverticulitis (DIABOLO trial). BMC Surg 2010;10:23.

Verheugt FW. Newsflash Thrombosis 2010. J Kardiol 2010;17:1-4. Verheugt FW. Update on antithrombotic therapy 2009. J Kardiol 2010;17:77-9. Voll ML, Yap KD, Terpstra WE, Crul M. Potential drug-drug interactions between anti-cancer agents and community pharmacy dispensed drugs. Pharm World Sci 2010 Oct;32(5):575-80. de Vries EN, Prins HA, Crolla RM, den Outer AJ, van Andel G, et al. Effect of a comprehensive surgical safety system on patient outcomes. N Engl J Med 2010 Nov 11;363(20):1928-37. van de Wall BJ, Draaisma WA, Gerhards MF, et al. DIRECT trial. Diverticulitis recurrences or continuing symptoms: Operative versus conservative treatment. A multicenter randomised clinical trial. BMC Surg 2010;10:25. Wamper KE, Sierevelt IN, Poolman RW, Bhandari M, Haverkamp D. The Harris hip score: Do ceiling effects limit its usefulness in orthopedics? Acta Orthop 2010 Dec;81(6):703-7. Wiborg JF, van der Werf SP, Prins JB, Bleijenberg G. Being homebound with chronic fatigue syndrome: A multidimensional comparison with outpatients. Psychiatry Res 2010 May 15;177(1-2):246-9. Winter MM, van der Plas MN, Bouma BJ, Groenink M, Bresser P, Mulder BJ. Mechanisms for cardiac output augmentation in patients with a systemic right ventricle. Int J Cardiol 2010 Aug 20;143(2):141-6. Zandstra DF, et al. Withholding selective decontamination of the digestive tract from critically ill patients must now surely be ethically questionable given the vast evidence base. Crit Care 2010;14(5):443. Zijta FM, Stoker J. MRI of the Colon (Colonography): Results. In: Stoker J, editor. MRI of the Gastrointestinal Tract. Berlin - Heidelberg: Springer-Verlag; 2010. p. 185-204. Zijta FM, Bipat S, Stoker J. Magnetic resonance (MR) colonography in the detection of colorectal lesions: a systematic review of prospective studies. Eur Radiol 2010 May;20(5):1031-46. Zijta FM, Florie J, Montauban van Swijndregt AD, et al. Diagnostic performance of radiographers as compared to radiologists in magnetic resonance colonography. Eur J Radiol 2010 Aug;75(2):e12-e17. van der Zwan AL, Ham SJ. Femorotibiale ankylose bij een kind met het Roberts syndroom. Nederlands tijdschrift voor Orthopedie 2010;17(3):133-6.


kor te ber ichten Cursus ‘Evidence Based Medicine’ Evidence-based medicine (EBM) is het expliciet en afgewogen toepassen van de resultaten van goed medisch wetenschappelijk onderzoek in de klinische praktijk. Hierbij streeft men naar een integratie van de klinische ervaring van de arts met evidence uit klinisch onderzoek om zo tot optimale zorg te komen. Inmiddels is op allerlei terreinen veel evidence in de literatuur te vinden. Het doel van deze 2-daagse fulltime cursus is de deelnemers kennis te laten maken met EBM en hen EBM toe te leren passen in hun dagelijkse praktijk. De cursus vindt plaats op maandag 19 en dinsdag 20 september 2011 en is bestemd voor specialisten (inclusief artsen in opleiding). De kosten voor deze tweedaagse cursus bedragen 300 euro per persoon en accreditatie wordt aangevraagd. U kunt zich voor de cursus inschrijven via het inschrijfformulier van Teaching Hospital. Meer informatie kunt u vinden op: http://www.teachinghospital.org/ olvg of via [email protected].

Wetenschappelijke stage Wil je stage lopen in het OLVG? Heb je een goed idee voor een stage en zoek je een student? Kijk dan op www.olvg.nl/opleiding_en_onderzoek/opleidingen/ stages.

fotovr aag Een patiënt presenteert zich op de SEH met een wond op zijn bovenbeen. Vanwege de taalbarrière is het moeizaam een anamnese af te nemen. Wat ziet u op de röntgenfoto van zijn rechterbeen?

Antwoord Op de röntgenfoto is een kogel te zien op de plaats van de femurmetafyse met een corticale onderbreking aan de mediale zijde. Met behulp van een tolk werd achterhaald dat de patiënt in zijn been zou zijn geschoten tijdens een beroving. Een expectatief beleid is gevoerd en de patiënt kan na een korte opname het ziekenhuis verlaten. Twee maanden na het incident was de wond goed genezen en had de man geen klachten van de kogel. Verdere behandeling is niet noodzakelijk.

Website Wetenschap & Onderzoek Meer weten over wetenschappelijk onderzoek in het OLVG? Neem een kijkje op onze vernieuwde website. Via de website van Teaching Hospital (intranet OLVG) kun je doorklikken naar Wetenschap & Onderzoek. Onder ‘Commissie Wetenschappelijk Onderzoek’ kun je informatie vinden over het schrijven van een onderzoeksprotocol, de patiënteninformatie en nog veel meer. 20 | Onze lieve wetenschap, april 2011

Wetenschap. Onze lieve. There are no such things as applied sciences, only applications of science" Wetenschapsdag 2010

Recommend Documents