Wetenschap & de trainer-coach NVvB, interessegroep Sport, Utrecht, 15 oktober 2007
Dr. Jacques H.A. van Rossum Bewegingswetenschappen, VU, A’dam Stichting Human Quality & Performance, A’dam
De trainer-coach: het manusje van alles in de sport… Mark H. Anshel (1990). Sport psychology - From theory to practice.
• • • • • • • • •
leader follower teacher role model limit setter psychologist or counselor friend parent substitute family member
De trainer-coach: ‘faits divers’ als ‘warming up’: • dvd: NLCoach - ‘Coaches on Tour 2006’ • trainer-coach is eerder actieve sporter geweest, die toen veelal speciale positie in het veld had • Onderzoeksresultaat bij jeugdcoaches: ‘coaches were, for the most part, blissfully unaware of how they behaved’
• ‘leiderschap’ is van ‘dwingend sturend’ veranderd in ‘dienstbaar aan de ondergeschikte’ - het vooroordeel over de coach tot een mythe makend (?): ‘for every relaxed, understanding coach there are one hundred rigid, authoritarian coaches who have so much character armor that they rattle’
Nog een laatste feitje... • Brits onderzoek naar ‘Sources of stress’ (Bawden, Chell, Maynard, 2006)
• • •
‘elite athletes’ (internaat: England National Table Tennis Academy) sporters: 15,2 jaar (13-20); n=20 (11 man, 9 vrw) trainer-coaches: senior; n=4 (man)
• ‘stress source hierarchy for players’
3. 2. 1.
Volgens Sporter
Volgens coach
the constant need to win personal expectation critical eye of the coach
lack of social activities coaches parents
Trainer-coach wordt (in NL) in toenemende mate gewaardeerd • Sinds 2002: coach van het jaar • Sinds 2006: Topcoach5 HBO-opleiding • 2006-2010: VWS / NOC*NSF: talent-coaches
De trainer-coach: wetenschappelijke instrumenten – 1977: CBAS (Coaching Behavior Assessment Scale) – 1980: LSS (Leadership Scale for Sport) NLSS (1997) / LSD (2004) – 1995: CBS-S (Coaching Behavior Scale for Sport) – 1997: RLSS (Revised LSS) – 2007: TCE-lijst (Maren Broekens & Pepijn Lochtenberg)
‘Significant others’ volgens 194 Nederlandse topsporters nationale selecties judo, schaatsen, tafeltennis, zwemmen (Van Rossum, 1992)
Welke personen zijn volgens de sporter het meest van belang geweest tijdens diens sportloopbaan?
– Teamgenoten
51,0%
– Ouders
89,2%
– Trainer-coach
90,7%
Kenmerken van de ideale trainer-coach Leadership Scale for Sport (LSS) (Chelladurai & Saleh, 1980)
5 LSS-schalen: - training & instructie ‘behavior of the coach aimed at improving the performance of the athletes by emphasizing and facilitating hard and strenuous training, by instructing them in the skills, by clarifying the relationship among the members, and by structuringand coordinating the activities of the members’
- positieve feedback ‘behavior of the coach which inludes providing reinforcements for an athlete by recognizing and rewarding good performance’
- sociale steun - democratisch gedrag - autocratisch gedrag
Nederlands onderzoek Onderzoek bij jeugdige LOOTsporters
Onderzoek bij tennissers nationaal/internationaal niveau
LOOT n=44 26j, 18m
wedstrijdsport n=47 29j, 28m
21 takken van sport 13-17 jaar - Training en Instructie - Positieve Feedback
sporters & trainer-coaches n=83 (sp) & n=28 (t-c) n=43 (sp) & n=18 (t-c)
- Training
en Instructie
- Positieve Feedback
Coaching Behavioral Assessment System (1977) Reactief gedrag van trainer-coach Reactie op gewenste actie / prestatie 1. Positieve, belonende reactie / feedback 2. Geen reactie door de trainer-coach Reactie op fout / vergissing 3. De sporter krijgt een aan de fout gerelateerde aanmoediging 4. De sporter krijgt een aan de fout gerelateerde technische instructie 5. De sporter krijgt straf / bestraffende opmerking / negatieve reactie 6. De sporter krijgt een bestraffende, aan de fout gerelateerde, technische instructie (een bestraffende of vijandige opmerking) 7. Negeren van de fout (de trainer-coach geeft geen reactie op een fout) Reactie op wangedrag 8. Poging tot controle (reactie om bij andere sporters invloed te handhaven)
Spontaan gedrag van trainer-coach Betrekking hebbend op de wedstrijd 9. Algemene technische instructie 10. Algemene aanmoediging 11. Organisatie (‘ administratief gedrag ’: toekennen van verplichtingen, posities) Geen betrekking hebbend op de wedstrijd 12. Algemene communicatie (interactie met de sporters)
CBAS: Amerikaanse (honkbal-) trainer-coaches (niet CET-getraind) n=51 (57.213 observaties)
Percentage
Reagerend gedrag
VS
1. Positief belonende reactie 2. Geen reactie 3. Aan de fout gerelateerde aanmoediging 4. Aan de fout gerelateerde technische instructie 5. Bestraffing 6. Bestraffende, aan de fout gerelateerde, technische instructie 7. Negeren van de fout 8. Controle/overwicht/macht krijgen/houden
Spontaan gedrag 9. Algemene technische instructie 10. Algemene aanmoediging 11. Organisatie 12. Algemene communicatie
17,1 4,2 3,1 4,2 1,8 1,0 3,7 1,7
36,8% 27,3 21,4 8,4 6,1
63,2%
Sportwetenschappers Frank Smoll & Ronald Smith (University of Washington, Seattle)
Interventie-programma: “Coach Effectiveness Training” (CET) ‘a 75-minute educational workshop’ (www.wardepub.com) Anno 2006: “Mastery Approach to Coaching” •
Getrainde coaches bleken ‘nieuw’ gedrag te vertonen
•
Beoordeling trainer-coach door de sporters is onafhankelijk van wedstrijd-resultaat
•
Zelfvertrouwen sporters hoger bij CET-trainer-coaches
•
Minder faalangst bij sporters van CET-trainer-coaches
•
Minder ‘dropout’
•
‘Win-lost record’ ??!!
Smoll & Smith: uitgangspunt
Twee benaderingen voor de beïnvloeding van sporters 1. De negatieve aanpak Fouten die sporters maken bekritiseren en bestraffen. Het gevolg van deze ‘commandeerstijl’ is angst. Bestraffing creëert faalangst, afkeer en vijandigheid (en is desastreus voor het zelfvertrouwen)
2. De positieve aanpak De gewenste gedragingen versterken door sporters aan te sporen deze uit te voeren en ze te belonen als ze dat doen. Deze ‘op het individu gerichte stijl’ vult de ‘gezonde visie op winnen’ aan
(zie ook: www.PositiveCoach.org)
Coaches nemen (te) vaak hun toevlucht tot straf...
Smoll & Smith: samenvattend
Het denkraam van de trainercoach die nooit verliest - Winnen is niet zaligmakend - Verliezen is niet hetzelfde als falen - Succes is niet hetzelfde als winnen - Succes kan behaald worden in het streven naar de overwinning Succes is gekoppeld aan INZET en INSPANNING brochure met Do’s en Don’t’s
Taak-gericht klimaat: FAQ’s VRAAG
ANTWOORD
•
Hoe wordt succes omschreven?
•
• • •
Wat wordt er beoordeeld? Hoe wordt de sporter beoordeeld? Hoe kijkt men aan tegen fouten?
• • •
•
Waarom ergens aan beginnen, ermee doorgaan, bezig zijn?
•
•
Wanneer voelt de sporter zich tevreden? Waar zijn sporters op gericht? Waar is de trainer-coach op gericht?
•
• •
• •
Individuele vooruitgang, persoonlijke verbetering Inspanning (‘effort’) Vooruitgang, inspanning Onderdeel van het leerproces Ontwikkelen van nieuwe vaardigheden (‘skills’): ‘beter proberen te worden’ Met succes bekroonde inspanning, uitdaging, persoonlijk record (PR) Leren & verbeteren Ontwikkeling, leren, beter maken, leerklimaat
Trainer-coaches die nooit verliezen.....
• leren hun sporters realistische, uitdagende doelen te stellen • geven hun sporters relevante feedback zodat die zich kunnen verbeteren • stellen het verliezen van de wedstrijd niet gelijk aan falen • beoordelen niet alles vanuit het wedstrijdresultaat (winnen is niet doorslaggevend)
Wat doen CET- of taak-gerichte trainer-coaches ?
een illustratie uit het Nederlandse volleybal: trainer-coaches van de NVS (Nederlandse Volleybal School)
afstudeer-onderzoeksstage Janine Pleizier: “Het leerklimaat op de NVS; Verbeteren om uiteindelijk te kunnen winnen!” Universiteit Utrecht: Sport, bewegen en beleid (2003) anno 2007: NeVoBo, deskundigheidsbevordering
CBAS: Amerikaanse (honkbal-) en Nederlandse (volleybal-) trainer-coaches VS: n=51 (57.213 observaties)
NL: n=6 (7.795 observaties)
Reagerend gedrag 1. Positief belonende reactie 2. Geen reactie 3. Aan de fout gerelateerde aanmoediging 4. Aan de fout gerelateerde technische instructie 5. Bestraffing 6. Bestraffende, aan de fout gerelateerde, technische instructie 7. Negeren van de fout 8. Controle/overwicht/macht krijgen/houden
Spontaan gedrag 9. Algemene technische instructie 10. Algemene aanmoediging 11. Organisatie 12. Algemene communicatie
Percentages
VS
NL
17,1 4,2 3,1 4,2 1,8 1,0
18,1 3,4 10,3 21,4 3,2 3,5
3,7 1,7
4,6 0,7
36,8%
65,3%
27,3 21,4 8,4 6,1
7,3 13,1 12,5 1,9
63,2%
34,8%
Samenvattend: de trainer-coach die nooit verliest… • stelt ‘winnen’ niet centraal • is doelgericht bezig de kans op ‘winnen’ te vergroten • doet dit door de sporters beter voor te bereiden op de (sport-) taak • weet dat belonen zinvoller is dan straffen • is zich bewust van (de effecten van) zijn gedrag bij de sporters
Nederlandse brochure (20 pagina’s) INHOUDSOPGAVE • •
De relatie tussen coach en jeugdspelers De werkelijke betekenis van winnen
•
Effectief omgaan met jeugdsporters -
• • • • •
reageren op goed spel reageren op fouten reageren op wangedrag goed leerklimaat creëren
De coach als rolmodel Het belang van bewustzijn Het verkrijgen van respect van je sporters Effectief communiceren Omgang met ouders
(www.coachesdienooitverliezen.nl)
Persbericht News and information from the University of Washington March 8, 2007 | Social Science
Having fun, mastering skills outscore ‘winning at all costs’ for young athletes Frank L. Smoll & Richard A. Smith (“ a healthy philosophy of winning ”)
Geen slecht woord vanaf de bank Trainer Kees Guyt hekelt ‘denigrerend’ coachen en stimuleert positieve benadering bij Blauw-Wit Amsterdam
Amateurvoetbal - Zondag Eerste Klasse A Het is helder: duidelijkheid gaat boven alles. Kort en bondig geeft Guyt zijn spelers aanwijzingen of spoort hij ze aan net dat beetje extra te geven. Zijn boodschappen zijn louter positief. “Als voetballer –bij Volendam en AZ- had ik er ook een bloedhekel aan als er ‘denigrerend’ werd gecoacht”, zegt Guyt. “Mijn spelers gaan er echt niet beter van voetballen wanneer ik roep ‘dit doe je fout, dat is niet goed’. Een kritische noot is af en toe nodig, maar met mate.” (Het Parool, 16 oktober 2006)
In plaats van te dirigeren en te hameren op wat fout ging, ben ik de speelsters gaan prikkelen om mee te denken.
Marc Lammers Daarnaast heb ik mezelf aangeleerd om veel meer te focussen op het positieve. Op wat de speelsters al kunnen en waar ze wel goed in zijn, en ze daarin te stimuleren. Ik zette ze te veel voor het blok: jongens, we moeten winnen, we moeten eerste worden. Fout! Het heeft geen enkele zin om te pushen en de druk op te voeren. En
bij
trainingen lag de nadruk altijd op performance: je taken nakomen, de goede handelingen doen. Als we daar in de wedstrijd ook in zouden slagen, moest het eindresultaat wel goed zijn. Coverinterview ‘Marc Lammers en de race om 2 procent winst’ Coachen, dec. 2006 (p. 31)
Ric Charlesworth: een Australische hockeycoach
• 8 jaar: 1993 t/m 2000 • Wereldkampioen: 1994, 1998 • Olympisch goud: 1996, 2000 • Champions Trophy: 1993, 1995, 1997, 1999
Some statistics of the Hockeyroos, 1993-2000: Chapter 10: Always look behind the result (The Coach, p. 117)
played won (%) World Cups/ Olympic Games 30 Champions Trophies All other matches
30
193
lost (%)
drawn (%)
goals for - against (mean/game)
26
1
3
102 - 24
(86,7)
(3,3)
(10,0)
(3,4 / 0,8)
23
3
4
85 - 25
(76,6)
(10,0)
(13,3)
(2,8 / 0,8)
149
26
18
627 - 190
(77,2)
(13,5)
(9,3)
(3,2 / 1,0)
The coach - Managing for success (2001) Chapter 7: Never defend a lead “ Leading can be as difficult as being behind. The error that competitors make in both of these situations is to think about the outcome rather than paying attention to what they must do for the rest of the game the secure the desired result. Attention to outcome over process can be fatal. This is a message that any novice student in sports psychology will learn at their first lecture. Yet many participants continually make this mistake to their detriment.” (p. 85)
Charlesworth: “innovative coaching philosophies” “Athletes learn most by doing, and with good coaching their experience becomes one of continuous learning and growth. This, too, is the essence of an evergrowing organisation that remains at the cutting edge of innovation and improvement. Such organisations know that learning and training never end. They find that the outcomes look after themselves if they focus on the practices and processes of being the best they can be.” Ric Charlesworth (2002), Staying at the top (p. 5)
“ doing a Totti… ” Francesco Totti na afloop van de verloren EK-finale (Parijs, 2000). De Australische selectie van Charlesworth kende een ‘finale-commissie’. Met name de EK-finale voetbal (Frankrijk-Italië) was een openbaring, en leidde tot een gevleugelde uitspraak...
“We were watching a tape of the European soccer championship final between Italy and France.” (The Coach, p. 86-88) 1/3 Met nog een minuut te spelen kondigden de commentatoren Italië aan als de winnaar. Francesco Totti kuierde terug naar de eigen helft toen hij werd aangespeeld - buitenspel. De Franse keeper Fabien Barthez nam de vrije trap vanaf de eigen helft: 1-1. In de verlenging won Frankrijk. “Totti’s effort to get onside ought to have been just as great whatever the situation and whatever his state of fatigue. That was the standard we were looking for. What had he been thinking with only seconds to go in the match?” vervolg ==>>
“We were watching a tape of the European soccer championship final between Italy and France.” (The Coach, p. 86-88) 2/3 “So we come to the maxim ‘Never defend a lead’. I am wary of coaches who talk about closing up a match or changing one’s approach in response to the scoreboard. Such measures often backfire and can be more trouble than they are worth. Critically they focus attention on the score and outcome in a way that undoes any task-orientation that has been established.” (…) “Accordingly, the whole emphasis of our way of playing was on being proactive rather than reactive. We aimed to aggressively defend and force errors and to play with a tempo and tone that dominated our oppontents.”
“We were watching a tape of the European soccer championship final between Italy and France.” (The Coach, p. 86-88) 3/3 “Our strategy was to play our undifferentiated game all the time regardless of the situation. If we were down, we would aggressively seeking to score. If we were up, then another goal would further crush our opponents and put them out of the game.” (…) “My reason for this way of playing was to give certainty and task-definition to the players. Not only was our method enterprising and good for the game, it served the purpose of being appropriate whether we were behind or in front. We trained and played that way all the time: it was our trademark. We aimed to get a lead, then we aimed to increase it; we would never defend a lead.”
Kortom: iedereen wordt beter van een taak-gerichte benadering • In de topsport gaat het natuurlijk om winnen • Toppers zijn daarop niet blind gericht • Toppers zijn allereerst bezig met ‘progressie’ • En dan wordt ‘winnen’ een gevolg van ‘beter worden’ “outcomes look after themselves if they focus on the practices and processes of being the best they can be” Ric Charlesworth (2002), Staying at the top (p. 5.)
Onderzoeksverslag De Trainer-Coach Evaluatie Lijst: een vragenlijst om het gedrag van trainer-coaches te evalueren
Maren Broekens & Pepijn Lochtenberg FBW-VU
Doel van het onderzoek - Ontwikkeling van een vragenlijst waarmee trainer-coaches geëvalueerd kunnen worden op basis van hun kwaliteiten, zoals die worden waargenomen door de sporters die onder leiding staan van die trainer-coach. Trainer-Coach Evaluatie Lijst (TCE-lijst)
JvR:
deel 1: LSS en RLSS deel 2: CBS-S
Onderzoeksgroep - 100 sporters (respons 35 %) - 42 mannen & 58 vrouwen waarvan: 69 teamsporters & 31 individuele sporters - Gemiddelde leeftijd = 20,6 jaar - Hoogste (inter)nationale niveau Eredivisie Nationale (jeugd)selecties JvR: medewerking moeilijk te verkrijgen koudwatervrees bij trainer-coaches?
Resultaten - Interne consistentie Schaal CBS-S 1 CBS-S 2 CBS-S 3 CBS-S 4 CBS-S 5 CBS-S 6 CBS-S 7 NLSS 1 RLSS 2 RLSS 3 RLSS 4 RLSS 5 RLSS 6
Fysieke training en conditie Technische vaardigheden Mentale voorbereiding Doelen stellen Wedstrijdbegeleiding Persoonlijke omgang Negatieve persoonlijke omgang Training en instructie Democratisch gedrag Autocratisch gedrag Sociale steun Positieve feedback Rekening houden met de omstandigheden
Alpha 0,84 0,92 0,94 0,91 0,83 0,85 0,81 0,87 0,85 0,35 0,80 0,88 0,80
2
1
0 persoonlijke omgang
Individuele sporters
*
omgang Negatieve
Teamsporters
Persoonlijke
2
Wedstrijdbegeleiding
3
Doelen stellen
*
voorbereiding
* *
Mentale
6
vaardigheden
5
instructie Technische
Deel 1 van de TCElijst: NLSS & RLSS
Fysieke training en
1
Rekening houden met de omstandigheden
*
Positieve feedback
*
Sociale steun
4
Democratisch gedrag
Training en instructie
Resultaten - Vergelijkingen tussen de groepen Deel 2 van de TCElijst: CBS-S
7
*
5
4
3 Teamsporters
Individuele sporters
0
Uiteindelijke versie TCE-lijst - Trainer-Coach Evaluatie-lijst (TCE-lijst) - 99 items - Likert-schaal (5-punts en 7-punts) - 12 clusters van gedragingen Fysieke training en planning Technische vaardigheden Mentale voorbereiding Goal setting Wedstrijdstrategie Persoonlijke omgang
Negatieve persoonlijke omgang Training en instructie Democratisch gedrag Sociale steun Positieve feedback Omgang met de situatie
Horn (2002), Coaching effectiveness in the sport domain
Smoll & Smith (1996; 2001): perceptie sporter van doorslaggevend belang Keten: gedrag van de trainer-coach ==> perceptie van gedrag bij de (jeugdige) sporter ==> reactie bij sporter op grond van zijn/haar beleving / interpretatie van bedoeling van het trainer-coach gedrag
‘SPAAN GEEFT PUNTEN’ Het Parool, Zaterdag 13-10-2007
“Hoezo maakt Henk ten Cate voetballers beter? (...) Wel gingen er een paar spelers zichtbaar op achteruit na dag in dag uit op de bekende hondse manier van Ten Cate te zijn toegeblaft: Stekelenburg en Huntelaar. Pas nadat Huntelaar kennelijk had besloten om zich niks meer aan te trekken van zijn trainer, ging hij weer voetballen als vanouds. Ook het keepen van Stekelenburg leed vanaf de voorbereiding niet meer onder de terreur. Als je niet luistert, hoor je niks, leek het nieuwe motto” Ten Cate kreeg van Spaan een 4...
Ter afsluiting:
- Trainer-coaches nemen een centrale plaats in binnen de sport - Trainer-coach gedrag is complex “coaching is diverse and demanding occupation that requires a high level of physical and mental vigour on the part of the practictioners.” (p. 163)
- Geschikte instrumenten om (de effectiviteit van) trainer-coaches mee te kunnen beoordelen zijn beschikbaar - Gaan ‘we’ die instrumenten ook gebruiken ? (juist de perceptie van de sporter is immers relevant?)
