1 Werkboek Sectie Informatica Nijmeegse Scholengemeenschap Groenewoud2 Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE OVER DIT WERKBOEK INTRODUCTIE IN PHP WAAR WORDT PHP...
Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE ----------------------------------------------------------------------- 2 OVER DIT WERKBOEK ------------------------------------------------------------------ 3 INTRODUCTIE IN PHP ------------------------------------------------------------------ 4 WAAR WORDT PHP VOOR GEBRUIKT? ------------------------------------------------ 5 PHP: EEN EENVOUDIG VOORBEELD --------------------------------------------------- 6 HET PRINT STATEMENT ---------------------------------------------------------------- 8 PHP VOOR DYNAMISCHE WEBPAGINA’S --------------------------------------------10 PHP CODE FORMAT --------------------------------------------------------------------12 WERKEN MET VARIABELEN IN PHP --------------------------------------------------13 HET GEBRUIK VAN CONTROLE STRUCTUREN IN PHP ------------------------------16 OMGAAN MET STRINGS IN PHP ------------------------------------------------------18 HET GEBRUIK VAN MULTIPASS SCRIPTS --------------------------------------------21 PHP EN DATABASES -------------------------------------------------------------------23 PHP EN HET VALIDEREN VAN FORMULIERGEGEVENS------------------------------30 PHP EN E-MAIL -------------------------------------------------------------------------33 HET GEBRUIK VAN DE FUNCTIE INCLUDE()-----------------------------------------34 OEFENOPDRACHTEN -------------------------------------------------------------------36 EINDOPDRACHT: EEN WEBBASED MUZIEKSYSTEEM -------------------------------39
Dit werkboek is een introductie op PHP. Het is de bedoeling dat je tijdens de praktijklessen de voorbeelden uitprobeert en de opdrachten maakt om zodoende een goede basis te krijgen in het werken met PHP.
Over dit werkboek
Dit werkboek is een introductie op PHP. Er wordt van uitgegaan dat je over geen enkele kennis beschikt van PHP of programmeren.
Maar in dit werkboek worden wel enkele belangrijke programmeerconcepten uitgewerkt waardoor het voor sommigen misschien erg pittig kan zijn. Maak je geen zorgen over het feit dat sommige ideeën erg ondoorzichtig lijken – probeer gewoon te begrijpen wat de voorbeelden feitelijk doen zonder je al te zeer druk te maken over de details in de scriptcode. Dat geldt zeker voor het begin zo.
PHP zal je op den duur enkele krachtige instrumenten in handen geven waarmee je interactieve websites kunt maken.
PHP versus JavaScript
Dit werkboek is gemaakt om te gebruiken als onafhankelijk leerboek, maar het vormt tegelijkertijd een onderdeel van het cursusmateriaal voor Webontwikkeling, waartoe ook JavaScript behoort. Er zal een aantal keren een vergelijking worden gemaakt tussen PHP en JavaScript.
Het gebruik van voorbeelden
Je treft in dit boek een aantal voorbeelden aan. Het beste is om deze over te typen. Daardoor kun je meer praktische vaardigheid ontwikkelen.
Je zult waarschijnlijk denken dat het eenvoudiger is om die voorbeelden te downloaden en in de editor te laden. Dat is natuurlijk wel zo, maar daardoor wordt het moeilijker de essenties van PHP te doorgronden en te waarderen. Het is net als alle andere talen: veel doen, door herhaling leer je meer. Het is beter dan alleen maar te luisteren naar een leraar of medeleerling die zegt hoe het moet. VEEL SUCCES!
In dit hoofdstuk leer je de achtergronden van PHP, de relatie met andere vergelijkbare scripting talen en hoe het zich verhoudt tot JavaScript
Wat is PHP?
PHP is een server-side scripting taal. PHP stond oorspronkelijk voor “Personal Home Page” tools: ontworpen door Rasmus Lerdorf in 1994 en vrij ter beschikking gesteld op Internet. Sindsdien is het door vele programmeurs omarmd en ontwikkeld waardoor het een krachtige en betrouwbare ontwikkelomgeving is geworden die nog steeds vrij te gebruiken is. In PHP zijn veel elementen van andere programmeertalen geleend, zoals C en Perl. Maar het is ook zo ontworpen dat het eenvoudig in het gebruik is. De belangrijkste informatiebron voor PHP vind je op Internet op het volgende adres: www.php.net Websites die gebruik maken van PHP hebben vaak dit logo:
PHP en zijn concurrenten
PHP is een van de “grote drie” server-side scripting talen. De andere zijn: ASP: Active Server Pages, ontwikkeld door Microsoft en alleen maar beschikbaar op het Windows platform. JSP: Java Server Pages, ontwikkeld door Sun en alleen maar te gebruiken in combinatie met een Java Web Server. De belangrijkste voordelen van PHP boven de andere twee zijn: Vrij: PHP is zowel gratis als ook onder geen enkele softwareverkoper onder controle Platformonafhankelijk: is niet beperkt tot een enkel besturingssysteem of webserver Krachtig: PHP heeft uitstekende faciliteiten om te kunnen samenwerken met databases, grafische bestanden, XML en PDF
PHP versus JavaScript
De fundamentele verschillen tussen PHP en JavaScript zijn: JavaScript… Is een cliënt-side scripting taal Statements worden door de webbrowser gerund Scripts worden normaliter gerund na een event Kan de pagina veranderen nadat hij eerst wordt getoond PHP… Is een server-side scripting taal Statements worden gerund door de webserver De scripts worden uitgevoerd als de server de pagina laadt De pagina kan niet worden gewijzigd nadat deze naar de browser is verstuurd.
Hier wordt uit de doeken gedaan waarvoor je PHP allemaal kunt gebruiken. De meeste dingen komen in latere paragrafen uitgebreider aan de orde.
Benaderen van databases
Een PHP script kan overweg met een groot aantal relationele databases door gebruik te maken van SQL. PHP kan de resultaten van SQL-queries in HTML-formaat weergeven. PHP bezit een aantal functies waarmee je standaard SQL bewerkingen kunt uitvoeren op verschillende database management systemen (DBMS): Verbinding met de DBMS server m.b.v. gebruikersnaam en wachtwoord. Gebruik van CREATE, SELECT, INSERT en UPDATE SQL statements Het ontvagen van resultaten en het kunnen benaderen van de waardes van rijen en kolommen. Deze bewerkingen worden ondersteund door DBMS pakketten waaronder dBase, Informix, mSQL, Oracle en Sybase
Bewerken van webformulier gegevens
Een PHP script kan gegevens ontvangen uit een webformulier; de gegevens uit dat formulier kunnen worden bewerkt, opgeslagen in een bestand of een database of verzonden via e-mail naar iemand. De gegevens uit een webformulier kunnen ook worden gevalideerd aan server kant.
Bestands operaties
Een PHP script kan bestanden op de server benaderen (ongeacht OS) Een PHP script kan ook de inhoud van mappen en bestanden lezen en schrijven.
Netwerk operaties
PHP scripts kunnen netwerk operaties uitvoeren zoals het versturen en het ontvangen van e-mails. PHP scripts kunnen contact maken met andere netwerkservers.
Het draaien van programma’s
Een PHP script kan programma’s op de computer laten draaien. De instelling hiervoor is meestal om veiligheidsredenen (standaard) uitgezet.
Belangrijk punt
Een belangrijk punt is dat je moet begrijpen dat PHP code nooit naar de browser wordt verstuurd. Je kunt daarom nooit de code in beeld krijgen. Als een webserver een PHP script laadt dan wordt door de server: de ingebouwde PHP code uitgevoerd tekst door het PHP script gegenereerd, ingebed in HTML de HTML pagina naar de browser verstuurd De browser ziet dus alleen maar de uiteindelijke HTML pagina
Je gaat nu je eerste PHP script schrijven en het resultaat ervan bekijken in een web browser.
Een eenvoudig voorbeeld van een PHP script: Een eenvoudig voorbeeld van een PHP script
?>
Aandachtspunten m.b.t. dit script
De PHP code is verwerkt tussen de standaard HTML code; in dit voorbeeld is de PHP code geplaatst tussen de tags. Al het andere is normaal HTML. De HTML tags worden in blauw weergegeven. De begin- en eindtags van PHP in rood. PHP scripts dien je op te slaan met de extensie: .php OPDRACHT: typ de bovenstaande code over in de editor en sla het bestand op als hallo.php in de public.htm map
Gebruik van kladblok
Het is erg belangrijk dat je het bestand opslaat met de .php extensie. Als dat namelijk mislukt kan de server de PHP code in het document niet parsen. Als kladblok automatisch de extensie .txt er achter plaatst, kun je het beste het bestand eerst als .txt opslaan en vervolgen in de verkenner het bestand een nieuwe naam geven en de .txt vervangen door .php.
Het script uitvoeren
Er zijn een aantal dingen welke je beslist moet doen alvorens je de PHP bestanden succesvol kunt zien. Volg deze regels zorgvuldig op anders zal het niet lukken: Je moet je pagina’s online bekijken of offline als je een webserver op je machine hebt staan met ondersteuning van PHP. Alleen dan kan de code geparsed worden.
Het zien van je pagina’s
Start de browser. Typ op de adresbalk de juiste URL. Druk op Enter. Je krijgt dan een pagina te zien die er ongeveer zo uitziet:
Als je kijkt naar de broncode van deze getoonde webpagina dan ziet die er als volgt uit:
De PHP code is verdwenen en vervangen door tekst die door het script is gegenereerd. Dat is gebeurd tijdens het runnen van het script op de webserver. Onthoud goed; je mag nooit PHP code in de broncode van een webpagina aantreffen. Als dat wel het geval is heb je ergens een fout gemaakt in het script. Om het bekijken van bestanden gemakkelijker te maken kun je in plaats van iedere keer de volledige URL in te typen ook een map in de public.htm map aanmaken waarin je je scripts plaatst die je wilt testen. Ik heb voor dit werkboek op de server een map werkboek aangemaakt. Als je nu het adres van de webserver intypt, moet je iets te zien krijgen dat er zo uitziet (zorg dat er geen index.html of index.php in de public.htm map staat):
Als je op de link werkboek klikt, krijg je de bestanden in de map te zien. Door nu op de bestanden te klikken worden de script uitgevoerd. Je kunt het beste de link naar de map met bestanden op de webserver bij je favorieten zetten waardoor je snel toegang hebt tot je bestanden.
Door een tweede voorbeeld uit te voeren krijg je meer inzicht in het belangrijkste statement: print().
Een PHP script wordt opgebouwd uit een aantal opeenvolgende statements die worden gescheiden door puntkomma’s. Het belangrijkste statement is print: dit statement genereert tekst dat aan de webpagina wordt toegevoegd. Een print statement heeft de volgende basisvorm: print(“dit is een stuk tekst”); Dit voorbeeld voegt de tekst dit is een stuk tekst toe aan de webpagina. Op de vorige bladzijde zagen we een voorbeeld van het gebruik van het print statement. OPMERKING: in plaats van print kan ook echo als statement gebruikt worden.
PHP versus JavaScript
Het PHP print statement document.write() .
komt
overeen
met
de
JavaScript
methode
In PHP: print(“dit is een stuk tekst”); In JavaScript: document.write(“dit is een stuk tekst”);
2e voorbeeld met print statement
Probeer het volgende script ook uit. Noem het hallo2.php, sla het op de de public.htm map en voer het script uit door het in je browser op te roepen. Een tweede eenvoudig voorbeeld Een eenvoudig PHP voorbeeld" ); print( "
Hier leer je hoe je met PHP gegevens van webformulieren kunt ophalen, veranderen en weergegeven waardoor er iedere keer wijzigingen optreden in de webpagina’s.
Dynamische webpagina’s
De HTML code die door PHP wordt gegenereerd kan invoergegevens gebruiken om dynamische webpagina’s te maken, gebaseerd op de waarden van de invoergegevens. Die gegevens kunnen komen uit een webformulier of uit andere bronnen.
Eenvoudig voorbeeld
Laten we eens een eenvoudig voorbeeld bekijken: We halen een naam uit een webformulier op en laten die zien als onderdeel van een welkomstbericht.
Het HTML formulier
Hier is de HTML code die je nodig hebt. Typ de code over en sla het op in je public.htm map onder de naam halloform.html : Eenvoudig PHP voorbeeld 3
Opmerking
Let erop dat het formulier als een .html bestand wordt opgeslagen. Er is geen enkele reden om dat bestand als een .php bestand op te slaan omdat er geen enkele PHP code instaat. Het formulier bevat een variabele name. Deze variabele bevat straks de tekst die de gebruiker in het tekstvak intypt. De action in het formulier bepaalt dat de server het bestand hallojij.php moet uitvoeren als er op de knop wordt geklikt. Dat bestand gaan we nu maken.
Het script hallojij.php
Typ het volgende script in de editor en sla het op als hallojij.php in je eigen map. Hallo <?php print( $name ); ?>
Hallo
Opmerking
In het script verwijst de variabele $name naar de variabele in het invoerveld van het invulformulier dat door PHP door middel van de HTTP GET – methode wordt overgedragen.
Hier leer je dat er verschillende formats zijn die je kunt gebruiken om PHP code in te bedden in webpagina’s en hoe je commentaar aan je code kunt toevoegen.
PHP Code formats
Er bestaan 3 manieren om PHP in HTML code in te bedden: De eenvoudigste manier is die om de code tussen de volgende tags te plaatsen:
code
?>
Deze methode kan problemen opleveren als PHP gebruikt wordt in combinatie met XML omdat XML ook gebruik maakt van deze tags. Daarom zullen we deze manier in dit werkboek niet gebruiken.
stijl
Als PHP samen met XML gebruikt wordt is het raadzaam dat je deze stijl gebruikt. Dit is de meest gebruikte methode. We zullen die verder in dit werkboek blijven gebruiken.
<script> tag stijl
Als alternatief, maar wel een beetje uit de tijd, is de manier om de HTML script tags te gebruiken:
<script language=”php”> print(“Dit is PHP”); PHP commentaar
In PHP code kun je op twee manieren commentaar verwerken: // een regel commentaar voorafgegaan door een dubbele slash /* meerregelig commentaar wordt omsloten door slash-asterix ………. asterix-slash */
PHP vs JavaScript
In JavaScript worden dezelfde stijlen van commentaar gebruikt als bij PHP.
Hier leer je werken met variabelen in PHP scripts en hoe je variabelen uit HTML formulieren naar PHP scripts overbrengt.
Variabelen beginnen in PHP altijd met het dollarteken ($), zoals we al hebben gezien in het script op bladzijde 10 waar we de variabele $naam hebben gebruikt. Het dollarteken moet worden gevolgd door een letter of een underscore; de rest van de variabelenaam kan bestaan uit letters, cijfers en underscores. Voorbeelden van PHP variabelen kunnen zijn:
$i $auteur $query2 $student_ID Opmerking
PHP variabele zijn hoofdlettergevoelig. $student_ID is een andere variabele als $student_id.
HTML formulier variabelen en PHP
Als variabelen uit een HTML formulier in een PHP script worden overgebracht wordt door PHP automatisch voor elke formuliervariabele een PHP variabele gemaakt: met dezelfde naam als de formuliervariabele maar met een dollarteken ervoor Bijvoorbeeld: als er een formuliervariabele bestaat met de naam wachtwoord dan wordt de PHP variabele $wachtwoord. Dat kon je ook al zien in het script op bladzijde 10: formuliervariabele naam wordt PHP variabele $naam.
Variabelen en waardetoekenning
In PHP worden aan variabelen waarden toegekend, net als in JavaScript. Daarvoor wordt het is-teken (=) gebruikt en de toekenning wordt afgesloten net zoals alle statements met een puntkomma (;).
$i = 0; $bewerker = “Piet Geelen”; $query2 = “SELECT * FROM Cursussen”; $student_ID = 1001234; Het laten zien van variabelewaarden
Je kunt de waarden van PHP variabelen aan de tekst van een webpagina toevoegen door op verschillende manieren gebruik te maken van het print of het echo statement: print(“De bewerker van dit werkboek is”); print($bewerker); print(“De bewerker van dit werkboek is $bewerker”); print(“De bewerker van dit werkboek is “ . $bewerker); Al deze vormen hebben als resultaat dat op de webpagina de volgende tekst te zien is: De bewerker van dit werkboek is Piet Geelen
Het weergeven van speciale tekens
We hebben gezien dat je met print tekst aan een webpagina kunt toevoegen. Als tekst wordt omgeven door dubbele aanhalingstekens: worden variabelenamen vervangen door hun waarden letters voorafgegaan door een backslash (\) worden beschouwd als bijzondere tekens, inclusief: \n - nieuwe regel \$ - het dollarteken \” - het dubbel aanhalingsteken
Het PHP statement : print("Het twee minuten durende \nreclamefilmpje voor \"Chanel 5\" \nheeft ongeveer \$61.000.000 gekost.");
Het resultaat in de browser ziet er ongeveer als volgt uit:
Als je naar de broncode van de HTML pagina gaat kijken ziet die er als volgt uit:
Nut van /n Je vraagt je misschien af wat het nut is om af en toe in de PHP code gebruik te maken van de code /n (nieuwe regel). Dat is vooral van belang bij complexe scripts. Het maakt het lezen van de HTML broncode eenvoudiger maar ook het opsporen van eventuele fouten.
Datatypes
PHP ondersteunt de volgende belangrijke datatypes: integers floating point getallen booleans strings arrays Een array in PHP heeft de volgende notatie:
$array_naam[index] (PHP ondersteunt ook objecten, maar die vallen buiten het bestek van dit werkboek)
Rekenkundige operatoren
x+y x.y
x wordt bij y opgeteld als beide numeriek (getallen) zijn y wordt achter x geplakt; het maakt niet uit, getallen of strings
Voorbeeld: $dag = 1; $maand = “januari”; $gebeurtenis = “nieuwjaarsdag”; print($dag. “ “ .$maand. “ is “.$gebeurtenis); Resultaat: 1 januari is nieuwjaarsdag
Andere rekenkundige bewerkingen zijn: x – y trekt y van x af x * y vermenigvuldigt x met y x / y deelt x door y x % y modulus van x en y (het getal dat overblijft als x gedeeld wordt door y) x ^ y x tot de macht y
Vergelijkingsoperatoren vergelijken de waarden van twee variabelen en geven een boolean waarde (waar(true) of onwaar(false)) terug. x == y x != y x>y x= y x <= y x && y x || y !x
PHP vs JavaScript
waar als x en y aan elkaar gelijk zijn, anders onwaar waar als x en y ongelijk aan elkaar zijn, anders onwaar waar als x groter is dan y, anders onwaar waar las x kleiner is dan y, anders onwaar waar als x groter is dan of gelijk is aan y, anders onwaar waar als x kleiner is dan of gelijk is aan y, anders onwaar waar als zowel x als y waar zijn, anders onwaar waar als óf x óf y waar is, anders onwaar waar als x is onwaar, anders onwaar
PHP gebruikt nagenoeg dezelfde set operatoren als JavaScript. Maar merk wel op dat stringconcatenatie in PHP met de punt operator gebeurt terwijl dat in JavaScript met de + operator plaatsvindt.
Het gebruik van controle structuren in PHP Leerdoelen
voorwaardelijk statement: if
Hier leer je welke belangrijke controle structuren er in PHP zijn en hoe je ze moet gebruiken. Dit wordt gedaan aan de hand van verschillende voorbeelden.
Dat kan op de volgende manieren worden gebruikt: Enkelvoudig statement
Meervoudige statements
if(expressie)
if(expressie) {
statement;
statement; statement; }
if(expressie)
if(expressie) {
statement;
statement;
else statement;
statement; } else statement; statement; }
Na de expressie (voorwaarde) volgt ofwel een enkelvoudig statement of een opeenvolging van statements tussen accolades geplaatst. Zorg er wel voor dat elk statement wordt afgesloten met een puntkomma. Plaats echter geen puntkomma na het sluithaakje van de voorwaarde en ook niet na de else. De regels die hier gelden zijn ook van toepassing op de volgende structuren:
for loop
for ( initialisatie; test; ophoging/verlaging) statement; of {statement; statement; etc.}
while loop
while (test) statement; of {statement; statement; etc.}
for loop voorbeeld
Stel dat je een array met namen hebt. Die kun je in PHP onder andere zo opstellen: $namen = array(“Fief”, “Piet”, “Igor”, “Dimitri”, “Serge”);
Wil je nu alle namen uit de array in één keer onder elkaar in een genummerde lijst in een webpagina plaatsen, kun je de volgende code (typ deze over in de editor) gebruiken: Weergeven van namen met een for loop
Bladzijde - 16
Hier leer je hoe je met string moet omgaan in PHP door gebruik te maken van enkele operaties die op strings van toepassing zijn.
Testen of string geen waarde heeft
Vaak is het handig om te testen of een string variabele die uit een HTML formulier afkomstig is geen waarde heeft, dus een lege string is. Daarvoor gebruiken we de operator ! Bijvoorbeeld: if(!$wachtwoord) print(“<strong>Je moet een wachtwoord invullen”); Dit werkt in feite met elk type PHP variabele, om na te gaan of er aan die variabele een waarde is toegekend.
string vergelijking
Gebruik Gebruik Gebruik Gebruik
de volgende operatoren om twee strings met elkaar te vergelijken: == om te testen of twee strings identiek zijn aan elkaar < om te testen of string 1 lexicografisch vóór string 2 komt > om te testen of string 1 lexicografisch na string 2 komt
Lexicografisch betekent alfabetisch en/of numeriek. Je kunt ook gebruik maken van de operatoren <= en >= die respectievelijk staan voor “vóór of gelijk aan” en “na of gelijk aan”. De volgende vergelijkingen zijn waar: “abc” == “abc” “abc” < “bcd” “bcd” > “abc”
Voorbeeld met ==
We zullen de == operator gebruiken in een PHP script dat een korte beschrijving geeft van de profielen die in de bovenbouw Havo en Vwo voorkomen. Allereerst maken we een webpagina met een keuzemenu waar je de waarde van de variabele profiel kunt kiezen.
Opmerking
profielen.html
formulier
Houd er rekening mee dat het volgende voorbeeld een eenvoudige stringvergelijking uitvoert die werkt op basis van elke vergelijking die gevonden wordt. Daarom is het essentieel dat je ervoor moet zorgen dat de waarden die je in je HTML formulier stopt exact overeenkomen met de waarden waarin je in je PHP script naar op zoek bent. Gebruik je editor om de volgende code over te nemen en die je daarna opslaat als profielen.html Informatie over profielen
De situatie in schooljaar 2007-2008
Kies een profiel en klik op de knop <strong>Informatie:
Hier leer je scripts zo aan te passen dat ze meerdere malen kunnen worden aangeroepen.
Het is mogelijk dat we het voorbeeld van de profielen zodanig aanpassen dat we geen twee aparte webdocumenten nodig hebben. In plaats daarvan kunnen we die twee pagina’s combineren tot een script. Dat betekent dat we het webformulier als onderdeel integreren in het PHP script. We geven de herziene versie van het script de naam profielinfo2.php. In het aangepaste script is een extra voorwaardelijk statement ingebouwd om te bepalen wat er moet gebeuren: Als het script wordt uitgevoerd terwijl er geen keuze is gemaakt (in feite geen waarde aan de variabele is toegekend). Dan moet alleen het formulier worden getoond, eventueel met de aanvulling dat er een selectie moet worden gemaakt. Als het script wordt uitgevoerd als er wel een waarde aan de variabele is toegekend. Dan wordt de informatie van het profiel getoond zoal in het vorige voorbeeld is uitgewerkt. Dit is een voorbeeld van een multipass script - een script dat zichzelf aanroept om te worden uitgevoerd.
profielen2.php
Typ de volgende code in je editor en sla het op als profielen2.php . Informatie over profielen
De situatie in schooljaar 2007-2008
Kies een profiel en klik op de knop <strong>Informatie:
Natuur en Techniek
Dit is het profiel met als profielvakken: wiskunde B, natuurkunde en scheikunde
Natuur en Gezondheid
Dit is het profiel met als profielvakken: wiskunde AB (of B), biologie en scheikunde
Dit is het profiel met wiskunde als profielvakken: AB (of B) en economie
Cultuur en Maatschappij
Dit is het profiel met als profielvakken: wiskunde A en geschiedenis.
Voer het script uit en kijk hoe het werkt. Je moet geen enkel verschil merken met het vorige voorbeeld, alleen in de URL zie je een andere naam staan. Kijk vervolgens naar de URL als je het script uitvoert. Die URL blijft gelijk. Dat komt omdat het script zichzelf aanroept.
Hoe werkt het?
Als je het script voor de eerste keer opent is er nog geen optie geselecteerd uit het formulier wat inhoudt dat de variabele $profiel nog geen waarde heeft. Dat betekent dat in dat geval het formuliergedeelte wordt afgebeeld op het scherm om je in staat te stellen een keuze te maken. Als je op de knop Informatie klikt, roept het script zich zelf aan. In dit geval heeft de variabele $profiel een waarde. Daarom wordt nu de informatie over het profiel getoond en niet het formulier.
In dit gedeelte leer je hoe je met PHP een database kunt benaderen aan de hand van een aantal voorbeelden door gebruik te maken van PHP database functies voor het MySQL DBMS.
In dit werkboek concentreren we ons vooral erop om gegevens uit een database te halen en die in een webpagina te tonen. PHP is in staat om SQL bewerkingen door te voeren op een relationeel database managementsysteem (DBMS), maar we zullen ons alleen maar toeleggen op SELECT bewerkingen. Het halen van gegevens uit een database met behulp van PHP verloopt in 4 stappen: Maak contact met het DBMS Stuur een SQL query naar de database en ontvang het resultaat (bijvoorbeeld een aantal rijen) Haal elke rij uit dat resultaat en doe er vervolgens iets mee (bijvoorbeeld een HTML format geven) Verwijder het resultaat (rijen) nadat je er klaar mee bent PHP heeft voor elk DBMS een set database functies waarmee het kan werken. In ons geval kijken we alleen maar naar het MySQL DBMS.
De functie mysql_connect
Format: mysql_connect(hostnaam,gebruikersnaam,wachtwoord) Werking: maak een verbinding met het MySQL DBMS dat op de computer draait met de naam hostnaam waarbij je de vereiste gebruikersnaam en wachtwoord ingeeft. De functie zorgt ervoor dat een foutmelding in beeld gebracht wordt als er om een of andere reden geen verbinding met het DBMS tot stand gebracht kan worden. Dat kan in de trant van: verkeerd wachtwoord, verkeerde gebruikersnaam, DBMS is niet op die computer aangetroffen. Bij ons op school staat het DBMS op de server die je kunt bereiken op www.nsgroenewoud.nl De hostnaam is localhost, je gebruikersnaam en wachtwoord krijg je van mij tijdens de les. Iedereen heeft een eigen database te beschikking. De naam daarvan wordt ook in de les bekend gemaakt. Voor de voorbeelden in het werkboek gebruiken we de volgende gegevens: gebruikersnaam: nsgroene_werkboe wachtwoord: php2004 De verbinding met het DBMS ziet er dan als volgt uit: mysql_connect(“localhost”,”nsgroene_werkboe”,”php2004”);
De functie mysql_select_db(db)
Format: mysql_select_db(database) Werking: selecteert een specifieke database die gehost is door het DBMS. In onze voorbeelden zullen we gebruik maken van de nsgroene_werkboek. Dat betekent dat we de database kunnen selecteren door de code:
Format: resultaat = mysql_query(sql) Werking: zendt de SQL query naar de database. De functie stuurt een PHP resultaat object terug dat alle rijen van een tabel uit een database bevat die de uitkomst vormen van de opgegeven query. Onze database werkboek bevat de tabel landen met verschillende gegevens id
land
hoofdstad
werelddeel
inwoners
1
Frankrijk
Parijs
Europa
59000000
2
Ierland
Dublin
Europa
3660000
3
Griekenland
Athene
Europa
10700000
4
Verenigde Staten
Washington
Amerika
281000000
5
Japan
Tokio
Azie
130000000
6
Zuid Afrika
Pretoria
Afrika
43800000
7
Marokko
Rabat
Afrika
31200000
8
China
Beijing
Azie
1200000000
We kunnen nu een volgende SELECT query maken: $query = “SELECT * FROM landen ORDER BY inwoners”; $resultaat = mysql_query($query);
Opmerking
Van nu af aan gaan we de SQL sleutelwoorden als SELECT, FROM etc. met kleine letters schrijven.
De functie mysql_fetch_row()
Format: row = mysql_fetch_row(resultaat) haalt de volgende rij uit het object resultaat. Geeft als terugkeerwaarde false als er geen nieuwe rijen meer zijn. Normaal wordt deze functie gebruikt in een while loop: while ( row = mysql_fetch_row(resultaat) ) { doe iets met die rij; } Elke kolom van een rij wordt benaderd met een array notatie: De eerste kolom is row[0] De tweede kolom is row[1] Etc. Om nu de eerste kolom van alle rijen van de uitkomst van een query in beeld te brengen gebruik je de volgende code: while ( $row = mysql_fetch_row($resultaat) ) { print($row[0].” \n”); }
Een volledig voorbeeld
Nu zullen we al het voorafgaande eens in een compleet voorbeeld laten zien: selecteer alles uit de database tabel landen en toon dat als een tabel op het scherm gesorteerd op werelddeel.
Als de code goed is ingevoerd krijg je iets te zien dat hier op lijkt: id land
hoofdstad
werelddeel inwoners
7 Marokko
Rabat
Afrika
31200000
6 Zuid Afrika
Pretoria
Afrika
43800000
4 Verenigde Staten Washington Amerika
281000000
8 China
Beijing
Azie
1200000000
5 Japan
Tokio
Azie
130000000
3 Griekenland
Athene
Europa
10700000
2 Ierland
Dublin
Europa
3660000
1 Frankrijk
Parijs
Europa
59000000
We kunnen de select query naar believen aanpassen om de gebruiker te laten bepalen wat voor informatie hij wil zien. Normaal wordt dat gedaan door een HTTP variabele naar het script te sturen die dan als onderdeel van de query kan worden gebruikt. Laten we het vorige script eens aanpassen: Zorg ervoor dat er een HTTP variabele $werelddeel als input komt (bijvoorbeeld uit een webformulier) Gebruik deze variabele om alleen maar de landen te selecteren uit dat specifieke werelddeel select * from landen where werelddeel = ‘$werelddeel’; Als de waarde uit het invoerveld Europa is, wordt de query select * from landen where werelddeel = ‘Europa’;
We gaan nu de code aanpassen van het bestand landen.php . We slaan het vernieuwde bestand vervolgens op als landenperwerelddeel.php Hieronder staat het bijgewerkte script. De regels waarin wijzigingen ten opzichte van het bestand landen.php staan, zijn cursief afgedrukt. Keuze voor landen uit een bepaald werelddeel
Maak een keuze uit een werelddeel
Kies een werelddeel en klik op de knop <strong>Mijn keuze:
Lijst van alle landen uit <?php print($werelddeel); ?>
De eenvoudigste manier om dit script te runnen is door gebruik te maken van de HTTP GET methode om de variabele $werelddeel aan te bieden, waardoor het mogelijk wordt om de variabele aan de URL te koppelen. Bijvoorbeeld: htpp://www.nsgroenewoud.nl/pigeelen/werkboek/landenperwerelddeel.php ?werelddeel=Europa
Alternatief
Als alternatief kun je met de opgedane kennis een webformulier ontwerpen dat de variabele $werelddeel doorgeeft. Het is echter sneller om de vereiste gegevens aan de URL toe te voegen, bijvoorbeeld: ?land=Frankrijk
Wees voorzichtig!
Als je niet de goede code aan de URL toevoegt of een formulier dat de gegevens naar het PHP script moet sturen onjuist opzet, zal het script wel runnen maar niet in staat zijn enig resultaat als output te laten zien. Waarom? Omdat de select query specifieke informatie vraagt over het werelddeel waarvan je de landen wilt laten zien. Als je Europa als werelddeel hebt gekozen, moet je de volgende output te zien krijgen:
Een uitgebreider voorbeeld
Een algemene manier om in PHP met databases te werken is de zogenaamde tweetraps procedure: Allereerst geef je de gebruiker een index waarmee je een samenvatting van alle items in de database te zien krijgt Geef de gebruiker de mogelijkheid om op elk item te klikken om alle gegevens per item weer te geven Dit patroon zie je vaker op het web. Bijvoorbeeld bij www.bol.com Daar kun je bijvoorbeeld voor boeken kiezen van een schrijver. Je krijgt dan alle titels in beeld en elke titel heeft een link waarachter een uitgebreide informatie van die titel te vinden is.
We zullen twee scripts gaan gebruiken: het index script en het detail script.
Klik vervolgens op de link Japan. Dan krijg je het volgende in beeld:
Opdracht
Als je gebruik maakt van de multipass script techniek die we eerder uit de doeken hebben gedaan, moet het mogelijk zijn om de scripts landenindex.php en landendetails.php in één multipass script samen te voegen.
PHP en het valideren van formuliergegevens Leerdoelen
PHP voor formulier validatie
Hier leer je om met behulp van PHP string functies en de multipass script techniek formuliergegevens op de server te valideren.
PHP string functies zijn erg nuttig om aan de server kant formuliergegevens te valideren. Daarbij is de multipass script techniek erg behulpzaam: Het maken van een formulier, de validatiecode en de actie in één script Als het script voor de eerste keer wordt uitgevoerd verschijnt een leeg formulier Als je op de knop drukt, wordt het script opnieuw aangeroepen: als de data niet correct zijn, wordt het formulier weer getoond (met de gegevens die wel juist zijn, zodat de gebruiker die niet nog een keer hoeft in te vullen) samen met een foutmelding erbij Als de ingevulde gegevens correct zijn wordt de scriptactie uitgevoerd Typ onderstaande code over in je editor en sla het bestand op als formuliervalidatie.php Voorbeeld van een formulier validatie
Als je het script runt, krijg je een formulier te zien dat er ongeveer zo uitziet:
Probeer het script uit door niet alle gegevens in te vullen en klik vervolgens op Log in: Vul niets in Vul alleen je naam in Vul alleen je e-mailadres in Je krijgt dan een scherm te zien dat er ongeveer zo uitziet:
Hoe werkt het?
De eerste voorwaarde is alleen maar waar als in beide invoervelden de gegevens zijn ingevuld. Let er wel op dat in beide velden ook onzin kan worden ingevuld om het script toch te laten werken. if ($naam && $email) { … Dit resulteert in het bericht: Welkom op onze website …… waarbij op de plaats van de puntjes de op het formulier ingevulde naam wordt weergegeven. De verborgen variabele ‘opnieuw’ krijgt de waarde ‘yes’ toegekend als de Log in knop op zijn minst een keer is ingedrukt. Als de Log in knop is ingedrukt en de naam heeft geen waarde dan is de volgende voorwaarde waar: if (!$naam && $opnieuw) { … Als de Log in knop is ingedrukt en het e-mailadres is nog niet ingevuld dan is de volgende voorwaarde waar: if (!$email && $opnieuw) { … De laatste twee voorwaarden laten foutmeldingen op het scherm zien die in rood worden afgebeeld.
Zowel PHP als JavaScript zijn in staat om formuliergegevens te valideren. Welke methode moet je nu gebruiken? De voor- en nadelen van JavaScript: JavaScript werkt sneller dan PHP omdat er geen HTTP verzoeken aan de server noodzakelijk zijn Echter, JavaScript validatie werkt helemaal niet als JavaScript op de PC is uitgeschakeld of niet voor handen. De voor en nadelen van PHP PHP werkt trager vanwege de http verzoeken aan de server Echter, PHP validatie werkt altijd, onafhankelijk van de capaciteiten en instellingen van de browser.
Hier leer je hoe je met behulp van PHP een e-mail kunt versturen met de mail functie.
De functie mail()
PHP is in staat om e-mail te versturen met behulp van de functie mail(): mail (aan, onderwerp, gegevens, [headers]) het betreft een boolean functie. Het geeft de waarde waar terug als het bericht succesvol naar de mail server is verstuurd aan: is het e-mailadres voor wie de e-mail is bedoeld onderwerp: is het onderwerp van het e-mailbericht gegevens: is de eigenlijke inhoud van het e-mailbericht headers: zijn optioneel extra toevoegingen voor het e-mailbericht (bijvoorbeeld de van-header)
PHP e-mail voorbeeld
Verander het bestand formuliervalidatie.php zodanig dat de variabelen $naam en $email uit het formulier naar jouw eigen e-mailadres worden verstuurd. Daarvoor moet je in het script de volgende code invoegen: mail ( “[email protected]”, “gegevens van webformulier”, “gebruikersnaam = $naam\n e-mailadres = $email”, “Van: webformulier_script”); Zorg ervoor dat op de plaats van [email protected] je eigen e-mailadres is ingevuld. Sla het bestand op als form_email.php . Als het werkt zal niet alleen een begroeting op de website plaatsvinden maar ook de inloggegevens naar de webmaster worden verstuurd.
Hier leer je wat het nut is van de functie include().
functie include()
Tot nu toe hebben we iedere keer in alle scripts waar we een verbinding met de database hebben gemaakt een aantal dezelfde regels code gebruikt: Het tot stand brengen van de verbinding met de databaseserver Het verbinden met de database zelf Om dat te bewerkstelligen moeten we onze inloggegevens kenbaar maken. Daarin schuilt een gevaar. Zeker als we de GET methode gebruiken om de waarden van die variabelen (inloggegevens) door te geven, worden die zichtbaar gemaakt. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. Beter is het om die gegevens op de webserver onder te brengen en die vervolgens in de scripts die je laat runnen op te roepen als ze nodig zijn. Daarvoor heeft PHP de functie include() bedacht. Die werkt als volgt: Je maakt een include-bestand met inloggegevens om een verbinding met de database tot stand te brengen en noemt dat verbinding.php. Dat sla je op in de submap includes op de server. In een script roep je met de functie include() dat bestand op om uitgevoerd te worden. Daarmee wordt het contact met de database tot stand gebracht. Het is mogelijk om hele stukken code onder te brengen in include-bestanden. Dat wordt vooral gedaan als die stukken code in scripts vaker voorkomen. Door dan gebruik te maken van de functie include() voorkom je extra codeerwerk waardoor de code ook nog eens overzichtelijker wordt. De functie include() zorgt voor: • Veiligheid • Minder codeerwerk • Overzichtelijkheid
verbinding.php
Neem de volgende code over in je editor en sla het op in de map includes op de server en geef het de naam verbinding.php:
wijzigen bestand landen.php
Je kunt er nu voor kiezen om eerder gemaakte bestanden aan te passen. We nemen het bestand landen.php. Lijst van alle landen uit de tabel
// verbinding met database tot stand brengen include('includes/verbinding.php'); // zoekvraag uitvoeren $query = "select * from landen order by werelddeel desc"; $resultaat = mysql_query( $query ); // resultaten van de zoekvraag weergeven while ( $row = mysql_fetch_row( $resultaat ) ) { ?>
Hier leer je toepassen wat je eerder hebt geleerd en wat je uit de PHP documentatie op Internet, uit boeken of handleidingen kunt halen.
Opdracht 1
Gebruik van print()-statement Maak een eenvoudig PHP script dat de weekdagen, beginnend bij maandag, onder elkaar laat zien. Het gebruik van herhalingsstructuren is hierbij niet toegestaan. Sla het bestand op als weekdagen1.php
Opdracht 2a
Gebruik van array en for-lus Maak een array met de variabelenaam $weekdagen, beginnend bij maandag. Maak nu ook een PHP script waarmee je met behulp van een for-lus de weekdagen onder elkaar afbeeld. Sla het bestand op als weekdagen_for.php
Opdracht 2b
Gebruik van array en while-lus Maak dezelfde opdracht als bij 2a, maar nu met een while-lus. Sla het bestand op als weekdagen_while.php
Opdracht 2c
Maak dezelfde opdracht als 2b, maar nu zo dat de dagen in omgekeerde volgorde worden afgebeeld, dus beginnend bij zondag en eindigend bij maandag. Sla het bestand op als weekdagen_while2.php
Opdracht 2d
Gebruik van HTML-opmaakkenmerken in PHP Pas opdracht 2c zo aan dat de weekdagen nu automatisch genummerd worden. Je moet daarbij denken aan een geordende lijst, waarbij de dagen een nummer krijgen. Zondag is 1 en maandag is 7. Sla het bestand op als weekdagen_while3.php
Opdracht 3
Gebruik van formulier en rekenkundige operaties Maak een HTML pagina waarin je vermenigvuldigingstafel kunt laten zien. In een invoerveld geef je een getal op kleiner dan 100, je drukt op een knop en in dezelfde pagina krijg je dan ook de uitkomst te zien. Als je daarna een ander getal in het invoerveld opgeeft en weer op de knop drukt, komt het nieuwe tafeltje in beeld. Sla het bestand op als tafeltje.php
Opdracht 4
Gebruik van weergave van data in tabelvorm Verander opgave 3 zodanig dat: de uitvoer in een tabel zonder border wordt weergegeven. de eerste kolom in de tabel de cijfers rechts heeft uitgelijnd. tussen het invoerformulier en de uitkomst de mededeling komt te staan: “Hieronder staat het tafeltje van $getal”, waarbij deze zin wordt weergegeven in de
tag en de variabele $getal in rood wordt afgedrukt. Sla het bestand op als tafeltje2.php
Opdracht 5
Gebruik van arrays, datum en tijd Laat op een pagina de juiste datum en tijd zien in Nederlands format. Aanwijzingen: maak arrays van dagen en maanden in het Nederlands en gebruik verder de functie date(). Kijk op de website voor het format van deze functie. Het is niet de bedoeling om hier de functie setlocale() te gebruiken. De uitkomst op het scherm moet er ongeveer zo uitzien:
Uiteraard met aangepaste datum en tijd! Sla het bestand op als tijd.php
Opdracht 6
Gebruik van rekenkundige operaties en meerdere voorwaarden Maak een formulier waarin je meteen kunt zien hoeveel belasting je moet betalen bij een bepaald belastbaar inkomen. Standaard staat het bedrag op 0 ingesteld. Zo gauw je bij inkomen een bedrag invult, wordt daaronder vermeld hoeveel belasting je moet betalen. Daarbij die je rekening te houden met de volgende gegevens: Inkomen in € tot 16.265 vanaf 16.265 tot 29.543: vanaf 29.543 tot 50.652: vanaf 50.652:
Belastingtarief (%) 33,55 40,50 42 52
schijf 1 2 3 4
Er hoeft geen rekening gehouden te worden met belastingvrije voet en dergelijke. Aanwijzing: maak van de verschillende schijven variabelen hoeveel belasting je maximaal moet betalen in die schijf. Gebruik ook de functie number_format() om de opmaak van getallen te regelen. Zet daarbij het aantal decimalen op 0 zodat de getallen worden afgerond op gehele getallen. Bovendien kun je daar aangeven dat er punten moeten komen te staan na duizendtallen: bijvoorbeeld 65.000. Controleer ook of er een getal is ingevoerd met de functie is_numeric(). Stel je hebt € 135.000 verdiend. Als je de pagina hebt gemaakt moet die er zo uitzien nadat je het bedrag hebt ingevuld en op de knop hebt gedrukt:
Gebruik van arrays en afbeeldingen Maak een array van fruitplaatjes met de namen ervan. Zorg ervoor dat je met behulp van een script de plaatjes kunt tonen en een tabel waarin boven het plaatje staat en onder de bijbehorende naam vetgedrukt. Dat kan er zo uitzien:
Aanwijzing: je kunt kiezen voor twee enkelvoudige arrays of een tweedimensionale array. Werk beide voorbeelden uit. Wat is het meest praktisch en waarom?
Opdracht 8
Maak opdracht 7 nogmaals maar nu met behulp van een database. Ga als volgt te werk: Maak met phpMyAdmin een tabel fruit aan. Werk met een id_auto_increment. Kies voor de afbeeldingen het datatype mediumblob (max 16kB) Zorg er dan wel voor dat de afbeeldingen minder dan 16 kB groot zijn. Vul de database met de 22 plaatjes met bijbehorende namen.
Eindopdracht: een webbased muzieksysteem Leerdoelen
Het maken van een interactief systeem met PHP en MySQL.
Inleiding
- Digitale muziekspeler BeoSound 2 van Bang & Olufsen Iedereen heeft wel een verzameling CD’s, DVD’s, mp3’s, video’s of andere multimedia componenten. De aantallen kunnen aardig oplopen, zeker nu er veel gedownload wordt. Het zou handig zijn als je een archief van al deze zaken zou kunnen aanleggen. Dat is nu precies de opzet van deze opdracht. Je maakt een webbased systeem waarin je gegevens aan de database kunt toevoegen of verwijderen en kunt zoeken naar speciale gegevens, bijvoorbeeld: genre, titel, medium, uitvoerende(n), jaar van uitgifte, etc.
Plan van aanpak
1.
Kies een groep waarmee je deze opdracht gaat maken. De groep bestaat uit 2 of 3 personen. Zorg voor goede werkafspraken plan van aanpak. De secretaris van de groep is het aanspreekpunt en zorgt voor de emailcontacten tussen de groep en mij.
2.
Maak een ontwerp voor de tabellen. Zorg voor consistentie en voorkom redundantie. Let ook op de relaties tussen de tabellen. Maak eerst een strokendiagram van het ontwerp op papier waarin je ook de primaire sleutels en de relaties aangeeft. Lever het strokendiagram in voordat je de eigenlijke database gaat bouwen. Vul 1 tabel met minimaal 50 records. De andere tabellen kunnen minder records hebben.
3.
ontwerp een sitemap waarin duidelijk wordt hoe de website in elkaar zit.
4.
Maak een adminpagina die alleen maar te benaderen is via inloggen. Hier heeft de admin de mogelijkheid om records aan de database toe te voegen, aan te passen of te verwijderen. Hij heeft ook de bevoegdheid om andere personen als admin in te schrijven of te verwijderen.
5.
Maak een gebruikerspagina. Op deze pagina heeft de gebruiker de mogelijkheid om gegevens uit de database te halen via keuzemenu’s. Je wilt weten welke actie-DVD’s er zijn, welke CD’s van de Rolling Stones of mp3’s van Brainpower.
Groepssamenstelling Plan van aanpak Strokendiagram Logboek met wekelijks de vorderingen. Beschrijf ook de problemen die je tegenkomt en de oplossingen die je daarvoor al dan niet gevonden hebt. Website Broncode, weergegeven in Courier New 8pt, voorzien van voldoende commentaarregels.
• • • •
• •
Tijdsplanning
In totaal hebben jullie voor deze opdracht 30 SLU. Als voorbereiding heb je MySQL en PHP geoefend.
Week1
Groepsindeling + plan van aanpak + logboek (inleveren)
Scripting. Zorg voor goede naamgeving van de bestanden. Zet alle bestanden op de nsgroenewoud-server in jullie eigen map. Houd wekelijks logboek bij. (inleveren)
Week 8
Inleveren van eindresultaat. Er moet ook een eenvoudige gebruikershandleiding van het systeem worden bijgeleverd.
Beoordeling:
• • • • • • • •
Strokendiagram Database + records Sitemap PHP-scripts Lay-out Gebruikershandleiding Logboek Extra
