Welkom op de Rijnfietsroute!

EuroVelo 15

Welkom op de Rijnfietsroute! VAN DE BRON TOT DE MONDING: 1233 KILOMETER FIETSPLEZIER MET UITZICHT OP DE RIVIER

www.rijnfietsroute.eu

Welkom op de Rijnfietsroute – EuroVelo 15! COLOFON

VOORWOORD

EEN PUBLICATIE VAN: Euregio Rijn-Waal

Beste fietsliefhebber,

UITGEVERIJ: Pagina Verlag, Goch DRUKKERIJ: B.O.S.S. Druck und Medien, Goch REDACTIE, CONCEPT & REALISATIE: mediamixx GmbH, Kleef GRAFISCHE VORMGEVING: Christin Peerlings, Düsseldorf FOTO´S: Patrick Gawandtka, Hürth ANDERE FOTO´S: Mikatu, Tourist-Information Speyer, Rhein-Pfalz-Kreis, Rüdesheim Tourist AG/Karlheinz Walter, Romantischer Rhein Tourismus GmbH, KölnTourismus GmbH/Dieter Jacobi, Duisburg Marketing GmbH en in samenwerking met alle partners. In het kader van het Demarrage-project werken 18 partners uit Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Nederland samen. Het gaat hierbij zowel om toeristische organisaties als verschillende overheidsinstanties. Het gezamenlijke doel is om de Rijnfietsroute op Europees niveau in de markt te zetten en om de toeristische aanbieders langs de route te ondersteunen. Het project ontvangt in het kader van het INTERREG IV B programma financiële steun van de Europese Unie in de vorm van een EFRO-subsidie. Leadpartner van het project is de Euregio Rijn-Waal. Contactpersoon voor de pers: Sally Friedrich, tel. 0049 2821 793036, [email protected]

Welkom op de Rijnfietsroute, een toeristisch kwaliteitsproduct voor fietsers. Wat is nieuw? In het kader van het EU-gesubsidieerde project ‘Demarrage’ zijn de individiduele deeltrajecten van de route samengevoegd tot een totaalproduct – van de Alpen tot aan het Noordzeestrand. 18 partners uit Duitsland, Frankrijk, Zwitserland en Nederland, onder leiding van de Eurregio Rijn-Waal uit Kleve, hebben hiervoor nauw samengewerkt. De resultaten zijn duidelijk zichtbaar: zo is de Rijnfietsroute van de bron tot de monding voor het eerst uniform bewegwijzerd. U hoeft alleen maar het EuroVelo 15 beeldmerk te volgen. Daarnaast is de Rijnfietsroute als eerste langeafstandsroute gecertificieerd volgens een nieuwe Europese standaard. Testers van de Duitse fietsersbond ADFC en de European Cyclists’ Federation hebben de volledige route onder de spreekwoordelijke loep genomen en aan de hand van verschillende criteria beoordeeld. Dit servicehandboek is een van de resultaten van de Europese samenwerking langs de Rijnfietsroute. Het dient als hulpmiddel voor de eerste oriëntatie. We hebben de 1233 kilometer lange route in 13 trajecten opgedeeld en per etappe een aantal fietsvriendelijke overnachtingsmogelijkheden, servicepunten voor fietsers, VVV’s en bezienswaardigheden uitgelicht – het basispakket voor een succesvolle fietsvakantie. Alle gedetailleerde informatie, die u voor uw reis nodig heeft, staat op de eerste landenoverkoepelende website. Kiest u voor een individuele etappe of voor de hele route? Meer informatie en kaartenmateriaal, tips voor evenementen langs de route en meerdaagse arrangementen vindt u op de website www. rijnfietsroute.eu. Wij wensen u veel leesplezier en hopen dat u inspiratie krijgt voor een fietstocht langs de Rijn. Wij begroeten u graag op de Rijnfietsroute. U zult zeker gaan genieten van een spannende tocht door Europa!

www.demarrage.eu · www.rijnfietsroute.eu

2

Sjaak Kamps in opdracht van het Demarrage-team

3

INHOUDSOPGAVE

4

Het project Demarrage / Colofon

02

Voorwoord

03

Genieten van Europa

06

Feestdagen in de Rijnlanden

10

De bewegwijzering

12

Met één klik op weg

14

De Rijnfietsroute in woord en beeld

16

De Rijnfietszomer

18

Klein woordenboek

20

EuroVelo/ECF

22

Bruggen en veerboten

24

01 Van Andermatt naar Konstanz

28

02 Van Konstanz naar Koblenz (CH)

34

03 Van Koblenz naar Bazel

38

04 Van Bazel naar Erstein

42

05 Van Erstein naar Karlsruhe

48

06 Van Karlsruhe naar Worms

52

07 Van Worms naar Bingen

56

08 Van Bingen naar Neuwied

62

09 Van Neuwied naar Keulen

66

10 Van Keulen naar Duisburg

70

11 Van Duisburg naar Arnhem

74

12 Van Arnhem naar Gorinchem

80

13 Van Gorinchem naar Hoek van Holland

84

5

INFORMATIE RIJNFIETSROUTE

Genieten van Europa

Een rivier verbindt: van de Alpen tot aan de Noordzee stroomt de Rijn dwars door Europa – met de Rijnfietsroute trouw aan zijn zijde. Onderweg ontdekken fietsers talrijke culturele hoogtepunten, duiken in de Europese geschiedenis en genieten van regionale lekkernijen. Of bewonderen het drukke handelsverkeer over de rivier. Waar de reis heengaat? Heel eenvoudig: het EuroVelo 15 signet wijst de weg. In alle landen en regio’s langs de rivier. Van Alpenpanorama tot zeezicht: ontdek het veelzijdige Europese landschap langs de Rijnfietsroute. Hier doemen de steile oevers van het Middenrijndal op, daar opent zich het vlakke landschap van de Niederrhein; aan de horizon glinsteren de Vogezen en het Zwarte Woud of raakt de Hollandse hemel het vlakke landschap.

TIJDREIS

CULTUURREIS

Ingebed in de vele landschappen vraagt Europa’s culturele geschiedenis erom om ontdekt te worden. Maar liefst negen UNESCO-Werelderfgoederen omzomen de route – van de Dom in Keulen tot de windmolens bij Kinderdijk, en van de oude vestingsplaats Neuf-Brisach tot aan de Loreley. Romeinen en ridders, bisschoppen en bouwmeesters hebben hun sporen aan de oever van de Rijn achtergelaten. Machtige vestingen, indrukwekkende kerken en historische steden bevinden zich langs de rivier en zijn getuigen van het leven in lang vervlogen tijden – tijden waarin de Rijn een zeer belangrijke rol speelde. Zo was de rivier in de tijd van het Romeinse

De omgeving van de Rijn is galerie en atelier ineen. Talrijke werken getuigen van artistieke hoogstandjes uit verschillende tijdperken, eersteklas kunstmusea stellen schilderijen, kunstvoorwerpen en installaties tentoon en kerken presenteren hun kunstschatten. De Rijn is sinds jaar en dag een onuitputtelijke inspiratiebron voor dichters en denkers, componisten en schrijvers; uiteenlopende sagen, liederen en legenden waaieren door het rivierlandschap en worden van generatie op generatie doorgegeven. Voorbeelden? De Loreley in het bovenste Middenrijndal, de burcht Drachenfels bij Königswinter en de Schwanenburg in Kleef.

Rijk en tijdens de middeleeuwen van groot strategisch belang, wat ook tegenwoordig nog op veel plaatsen terug te zien is.

Laat de geschiedenis tot leven komen! 6

Gegrepen door de waas van Rijnromantiek? Laat uw fantasie de vrije loop.

7

INFORMATIE

DE ROMEINEN Handelsweg, grens van Germanië, locatie van nieuwe nederzettingen: Al voor de Romeinen was de Rijn van grote betekenis. Xanten, Keulen, Nijmegen, Mainz, Brugg, Donon... de sporen van de Romeinen zijn nog op veel plaatsen zichtbaar. Een gemeenschappelijke geschiedenis die de Europeanen met elkaar verbindt.

PUUR GENIETEN

HANDELSREIS

Aan de Rijn is het maar een kleine stap van cultuur naar een bourgondische levenswijze; een fietstocht is al snel een belevenis voor echte levensgenieters. De culinaire specialiteiten zijn net zo veelzijdig als de regio en de bewoners langs de Rijn. Wat dacht u bijvoorbeeld van een blokje kaas? U kunt kiezen uit ‘Bündner Bergkäse’ in Zwitserland, ‘Münsterkäse’ in Duitsland en Gouda in Nederland. Proef rösti en spätzle, ‘Himmel und Erde’ (een soort hete bliksem) of verse vis uit de Noordzee. Natuurlijk mag een lekker wijntje niet ontbreken: langs de rivieroever liggen veel wijnbouwgebieden, zoals de Elzas of het Middenrijndal. Neem even rust en tank weer bij voor de volgende etappe. De restaurants en pensions langs de route serveren de meest uiteenlopende regionale en internationale lekkernijen. Voor ieder wat wils dus.

De Rijn is de economische vervoersader van Duitsland. Tussen Rotterdam en Bazel rijgen zich tientallen havens aaneen, waaronder de haven van Duisburg, de grootste binnenhaven van Europa en de haven van Rotterdam, de op twee na grootste zeehaven ter wereld. En dat is geen wonder: de Rijn is een van de drukst bevaarbare waterwegen ter wereld. Duizenden binnenschepen vervoeren jaar in, jaar uit miljoenen tonnen goederen van de Noordzee naar het achterland en vice versa. Onderweg kunt u zich vergapen aan het drukke scheepsverkeer en de moderne logistiek van de containerterminals bewonderen. U ziet ook, hoe in vroeger tijden handel werd gedreven. Gooi de dagelijkse ballast over boord en laat u meevoeren. Bijvoorbeeld in het binnenscheepvaartmuseum Offendorf, bij de historische wijnlaadkraan in Oestrich of in het archeologisch park in Xanten.

Eet smakelijk!

8

Het maakt niet uit in welk land of welke regio…

9

FEESTDAGEN

In de Elzas houden ze wel van een feestje

Wie in de Elzas woont, heeft het goed, want de meest oostelijke Franse provincie is aardig voor werknemers. Waarom? Naast de feestdagen die in heel Frankrijk worden gevierd, hebben in de Elzas (en eveneens in Lotharingen) werknemers ook op Goede Vrijdag vrij. Dat heeft een simpele reden: tot de Tweede Wereldoorlog waren de provincies Duits en deze feestdag is blijven bestaan.

Feestdagen in de landen aan de Rijn Nederland, Duitsland, Frankrijk of Zwitserland: elk land kent zijn eigen feestdagen. Uiteenlopend van kerkelijke gedenkdagen of feesten, landelijke feestdagen of Nieuwjaar: er bestaan veel verschillende vrije dagen.

10

Naast feestdagen die in het hele land worden gevierd (zie het overzicht op de rechterpagina), zijn er ook een groot aantal die slechts in een paar deelstaten, kantons of regio`s plaatsvinden.

op verschillende data worden gehouden: de Nederlanders vieren Koningsdag, de Duitsers de ‘Tag der Deutschen Einheit’, de Fransen ‘Quatorze Juillet’ en de Zwitsers de ‘Bundesfeier’.

Er zijn maar weinig feestdagen die in alle vier landen worden gevierd, wat vooral komt door de uiteenlopende historie van de landen. Want niet-kerkelijke feestdagen zijn meestal gerelateerd aan historische gebeurtenissen, die het land met een speciale dag wil herdenken. Alleen Nieuwjaarsdag, Hemelvaartsdag en eerste kerstdag worden overal gevierd. Daarnaast zijn er nationale feestdagen die

In Nederland, Duitsland en Frankrijk worden echter meer feestdagen gelijktijdig gevierd. In deze landen gelden ook paas- en pinkstermaandag als nationale feesten vrije dag.

DUITSLAND

FRANKRIJK

Nieuwjaarsdag: 1 januari Goede Vrijdag: vrijdag voor eerste paasdag Tweede paasdag: maandag na eerste paasdag Dag van de arbeid: 1 mei Hemelvaartsdag: 39e dag na eerste paasdag Tweede pinksterdag: maandag na 1e pinksterdag Dag van de Duitse eenheid: 3 oktober Eerste kerstdag: 25 december Tweede kerstdag: 26 december

Nieuwjaarsdag: 1 januari Goede Vrijdag: vrijdag voor eerste paasdag (alleen

NEDERLAND Nieuwjaarsdag: 1 januari Tweede paasdag: maandag na eerste pinksterdag Koningsdag: 27 april (behalve als deze dag op zondag valt, dan 26 april) Bevrijdingsdag: 5 mei Hemelvaartsdag: 39e dag na eerste paasdag Pinkstermaandag: maandag na eerste pinksterdag Eerste kerstdag: 25 december Tweede kerstdag: 26 december

in de Elzas)

Tweede paasdag: maandag na eerste paasdag Dag van de arbeid: 1 mei Feest van de overwinning: 8 mei Hemelvaartsdag: 39e dag na eerste paasdag Tweede Pinksterdag: maandag na 1e pinksterdag Franse nationale feestdag: 14 juli Maria Hemelvaart: 15 augustus Allerheiligen: 1 november Wapenstilstand van Compiègne: 11 november Eerste kerstdag: 25 december (alleen in de Elzas)

ZWITSERLAND Nieuwjaarsdag: 1 januari Hemelvaartsdag: 39e dag na eerste paasdag Zwitserse nationale feestdag: 1 augustus Eerste kerstdag: 25 december

11

BEWEGWIJZERING RIJNFIETSROUTE

Volg de EuroVelo 15 ... De Rijn verbindt Europa. Terwijl de rivier ongestoord van de bron naar de monding stroomt, is er aan land nog altijd sprake van administratieve grenzen. Dat had lange tijd tot gevolg dat de bewegwijzering van de Rijnfietsroute in elk land en elke deelstaat verschillend was.

In het kader van het project Demarrage werd de route voor het eerst voorzien van een uniforme bewegwijzering: van de Zwitserse Alpen tot aan de Nederlandse Noordzeekust. Het beeldmerk van EuroVelo 15 wijst de weg.

ZWITSERLAND

DUITSLAND

FRANKRIJK

NEDERLAND

Het logo is op sommige plekken geïntegreerd in de bestaande bewegwijzering van het betreffende land. In Zwitserland is de EuroVelo route gelijk aan fietsroute 2, zodat de twee routes samen op de wegwijzers te vinden zijn. In Duitsland wijst op sommige plekken een gecombineerd bord met de Rijnfietser de weg. In Frankrijk is het beeldmerk van EuroVelo 15 boven op de borden van de langeafstandswandelingen (LF-routes) aangebracht. Langs het Nederlandse deel van de route zijn de naam en het EuroVelo 15-Logo in de bewegwijzering van de langeafstandswandelingen (LF-routes) geïntegreerd.

12

13

WWW.RIJNFIETSROUTE.EU

LANDEN

ETAPPES

BEZIENSWAARDIGHEDEN

DIENSTEN

In één klik de weg op De Rijnfietsroute in één oogopslag: op de nieuwe website www.rijnfietsroute.eu staan voor het eerst alle toeristische bezienswaardigheden tussen de bron en de monding van de rivier bij elkaar vermeld. Bovendien biedt de site een overzicht van alle fietsarrangementen langs de route. Europese première: de website is het eerste landenoverkoepelende platform voor de gehele Rijnfietsroute. De site bevat informatie over de verschillende etappes en tips voor ontdekkingsreizigers. Daarachter gaan bezienswaardigheden langs de route als natuuren cultuurmonumenten, musea, havens en culinaire hoogstandjes schuil.

14

Onder de knop ‘Landen’ zijn links met informatie op landelijk en regionaal niveau te vinden: - Nederland: Landelijk Fietsplatform - Zwitserland: Stiftung Schweiz Mobil - Frankrijk: Tourismus Elsass - Duitsland: Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg Hessen Agentur GmbH Romantischer Rhein Tourismus GmbH Niederrhein Tourismus GmbH

Alle regionale sites staan vol informatie over horecagelegenheden en tips voor uitstapjes. Nieuwsgierig geworden? Onder de knop ‘Diensten’ zijn meerdaagse arrangementen te vinden die u meteen kunt boeken. Liever op eigen houtje de route verkennen? Hier vindt u ook een groot aantal routegidsen. Onder ‘Fietsevenementen’ is een overzicht van alle evenementen in het kader van de RijnFietsZomer te vinden (zie ook pagina 18/19).

Alle informatie op de website is viertalig: Nederlands, Duits, Engels en Frans. www.rheinradweg.eu, www.rhinecyleroute.eu, www.rijnfietsroute.eu, www.velorouterhin.eu 15

REISGIDS RIJNFIETSROUTE

De Rijnfietsroute in woord en beeld

Op het zuidelijk deel is de ’Routenführer Rhein-Route’ van de Stiftung SchweizMobil van toepassing, die is verschenen bij het Werd Verlag. Contact: [email protected] en www.werdverlag.ch

Het Engelstalige boek ‘The Rhine Cycle Route’ van het Cicerone Verlag geeft een volledig overzicht van de Rijnfietsroute. Contact: www.cicerone.co.uk

De Rijnfietsroute is een van de populairste langeafstandsfietsroutes van Duitsland. Het is dus niet verwonderlijk dat er in de afgelopen decennia veel boeken, reisgidsen en kaarten zijn verschenen, die voortdurend up-to-date worden gehouden.

Bij Publicpress zijn verschillende fietstoerkaarten verschenen. Ze zijn onderverdeeld in de etappes Keulen-Amsterdam, SpeyerKeulen, Bazel-Speyer en Bodensee-Bazel en beschikken elk over 22 tot 29 deelkaarten. Het bijzondere eraan: de gidsen zijn weerbestendig, scheurvast en afwasbaar. Contact: [email protected] en www.publicpress.de

De Duitse fietsersbond ADFC beschikt over het grootste assortiment aan kaarten gidsenmateriaal, uitgegeven door het Bielefelder Verlag. De Duitstalige reisgidsen bestaan uit meerdere delen: Schwarzwald/Oberrhein, Rhein/Neckar, Mosel/Saarland, Rhein/ Main/Nordhessen, Rheinland/Eifel en Münsterland/Niederrhein. Daarnaast biedt de ADFC de fietsreisgids ‘Rheinradweg Mitte Köln-Karlsruhe’ en ‘Rheinradweg Süd Karlsruhe-Konstanz’ aan. Contact: [email protected] und www.fahrrad-buecher-karten.de

16

De Bikeline boeken met fietstochten van Esterbauer zijn onderverdeeld in de etappes Andermatt-Bazel, Bazel-Mainz en Mainz-Rotterdam. Contact: [email protected]

Ook bij het Kompass Verlag zijn onder de naam ‘Rheinradweg 01 Vom Bodensee nach Mannheim’ en ‘Rheinradweg 02 Von Mannheim bis Köln’ fietstoerkaarten verschenen. Contact: [email protected] en www.kompass.de

In de fietsreisgidsen van het Bruckmann Verlag is de route meteen opgedeeld in meerdere etappes. Tussen Bazel en Mainz bestaat de route uit tien etappes, voor het stuk van Mainz naar de monding in de Noordzee zijn 15 dagtochten ingepland. Contact: [email protected] en www.bruckmann.de

17

INFORMATIE RIJNFIETSZOMER

De Rijnfietszomer – De Rijn als podium en decor

NIEDERRHEINISCHER RADWANDERTAG

rheinrad

sommer

TAL TOTAL

Rheinradweg Véloroute Rhin Rijnfietsroute Rhine Cycle Route

Vuurwerk en verkenningstochten, wijn en wielerwedstrijden, culturele belevenissen en culinair genieten: de ‘Rijnfietszomer’ vat meer dan 40 openluchtevenementen aan de Rijn samen, die interessant zijn voor fietsers. Wat staat fietstoeristen onderweg te wachten? Een breed scala aan evenementen: stadsfeesten, culinaire proeverijen, fietsvierdaagses en culturele evenementen tussen de bron van de rivier in Zwitserland en de monding in de Nederlandse Noordzee – aantrekkelijke tips voor uitstapjes en korte tripjes. De internationale Rijnfietszomer duurt van mei tot september.

18

Van ‘Slow-up’ in Schaffhausen, de ‘Fietsvierdaagse’ in de Betuwe, de ‘Fahrrad-Sternfahrt in Keulen’, ‘Wein am Rhein’ in Nierstein, de ‘Niederrheinische Radwandertag’ tot de ‘Fête du Vélo’ in Straatsburg: in het kader van de Rijnfietszomer worden bestaande evenementen gebundeld, die interessant zijn voor fietstoeristen. Alle evenementen voldoen aan een reeks criteria: ze worden in de openlucht gehouden en zijn gratis toegankelijk, beschikken over bewaakte fietsenstallingen en fietsvriendelijke accommodaties, hebben speciale programma`s voor fietsers en zijn goed bereikbaar met het openbaar vervoer.

Het hoogtepunt van de Rijnfietszomer is een centraal evenement dat ieder jaar in een andere plaats langs de route wordt gehouden. Een kleine Europese markt, die staat voor het landenoverkoepelende karakter van de Rijnfietsroute, is onderdeel van het programma.

Actuele informatie over de evenementen is te vinden op www.rijnfietsroute.eu. 19

MINI-WOORDENBOEK

Waar fietsen Fahrräder of vélos heten…

De Rijn verbindt vier landen en drie talen met elkaar. Als toerist is het dus handig om alvast een paar woorden paraat te hebben. Als bijdrage aan de Europese verstandhouding zogezegd. Hieronder een kort overzicht met nuttige begrippen.

NEDERLAND, KINDERDIJK

ZWITSERLAND, CHUR

20

FRANKRIJK, COLMAR

DUITSLAND, LORCH WEINGUT WEILER

NEDERLANDS

DUITS

FRANS

ENGELS

Begroeting Goedemorgen Goedendag Goedenavond Hoe gaat het?

Begrüßung Guten Morgen Guten Tag Guten Abend Wie geht’s?

Salutations Bonjour Bonjour Bonsoir Comment allez-vous ?

Salutation Good morning Hello Good evening How are things?

Overnachting Hotel Jeugdherberg Camping Met ontbijt

Übernachtung Hotel Jugendherberge Campingplatz Mit Frühstück

Hébergement Hôtel Auberge de jeunesse Camping Avec petit-déjeuner

Overnight stay Hotel (Youth) hostel Camping With breakfast

Fietstermen Fiets Fietsenstalling Fietsverhuur Fietsroute Fietsenmaker

Fahrrad-Begriffe Fahrrad Fahrrad-Unterstand Fahrradverleih Fahrradroute Fahrradreparatur

Vocabulaire vélo Vélo Garage à vélos Location de cycles Véloroute Réparateur de cycles

Bicycle terms Bicycle Bicycle shelter Bicycle hire Bicycle route Bicycle repair

Culinair Restaurant Café Eten Drinken

Kulinarisch Restaurant Café Essen Trinken

Restauration Restaurant Café Manger Boire

Culinary Restaurant Café Food Drinking

Noodgeval Ongeluk Ziek Ziekenhuis Ambulance Dokter Ziektekostenverzekering

Notfall Unfall Krank Krankenhaus Krankenwagen Arzt Krankenversicherung

En cas d’urgence Accident Malade Hôpital Ambulance Médecin Assurance maladie

Emergency Accident Ill Hospital Ambulance Doctor Health insurance

21

INFORMATIE EUROVELO

EuroVelo 15

Overzicht van de Euro-Velo-routes:

EuroVelo: het hart van Europese fietstochten Het ontwikkelen van langeafstandsfietsroutes met een lengte van meer dan 70.000 kilometer: dat was het doel achter het idee dat midden jaren negentig ontstond om een Europees fietspadennetwerk aan te leggen. De Europese fietsersbond ECF (European Cyclists Federation) nam de leiding, in samenwerking met de Deense organisatie De Frie Fugle en de Britse bond Sustrans. De ECF is sinds augustus 2007 alleen verantwoordelijk voor het project. Het fietspadennetwerk EuroVelo bestaat uit 14 langeafstandsfietsroutes waarvan er acht van noord naar zuid lopen en vier van west naar oost: twee routes zijn als rondlopende routes aangelegd. Deze groots opgezette campagne moest grenzeloze fietstochten mogelijk maken. Want vaak merkt de fietser niet eens dat hij de grens naar een ander land is overgestoken. Subsidie van de EU Sinds 2009 krijgt het project financiële steun van de Europese Commissie. Daardoor kon een aantal routes sneller worden aangelegd. Dat gold met name voor reeds bestaande routes, bijvoorbeeld langs rivieren. De Rijnfietsroute is een voorbeeld van een project dat snel en succesvol werd gerealiseerd. 22

EV1: Atlantische kustenroute

8.186 km

EV2: Hoofdstadroute

5.500 km

EV3: Pelgrimsroute

5.122 km

EV4: Midden-Europaroute

4.000 km

EV5: Via Romea Francigena

3.900 km

EV6: Atlantische Oceaan-Zwarte Zee (Rivierenroute) 4.448 km EV7: Zonneroute

7.409 km

EV8: Middellandse Zeeroute

5.888 km

EV9: Oostzee-Adriatische Zee (Bernsteinroute) 1.930 km EV10: Oostzeekustenfietsroute (rondje Hanzesteden) 7.980 km EV11: Oost-Europaroute

5.984 km

EV12: Noordzeekustenfietsroute

5.932 km

EV13: IJzeren Gordrijnroute

7.650 km

EV15: Rijnfietsroute

1.233 km

Met behulp van EU-middelen kon de route tussen de bron in het Zwitserse Graubünden en de monding in de Noordzee in Hoek van Holland in korte tijd worden verbeterd en vervolgens als uniform product worden vermarkt. Ook wat betreft de structuur van de website heeft de Rijnfietsroute een voorbeeldfunctie. De site www. rijnfietsroute.eu geldt als maatstaf voor de websites van de andere EuroVelo-routes. Op den duur moeten ze allemaal dezelfde structuur krijgen.

MEER INFORMATIE OVER DE VELOROUTES: www.eurovelo.org

23

BRUGGEN EN VEERBOTEN

Pendelen van oever naar oever:

Bruggen en veerboten langs de Rijn DUITSLAND, EMMERICH AM RHEIN, RIJNBRUG

ZWITSERLAND BRUGGEN:

FRANKRIJK, HUNINGUE, DRIELANDENBRUG

De Rijn slaat culturele bruggen tussen de vier landen die hij op weg naar de monding doorkruist. Maar ook echte bruggen spelen een belangrijke rol in de verbinding van deze landen. Want de Rijn is vaak een grensrivier tussen de landen. De ene keer zijn het aparte voetgangers- en fietsbruggen, waarover zij de rivier kunnen passeren, dan weer rijden ze vlak langs een weg of spoorlijn. Bovendien varen er veel veerboten heen en weer tussen de oevers van de Rijn, een aantal ervan zijn zelfs gratis. Dat geldt voor alle veerboten tussen de

24

Duitse en Franse Rijnoever. Duitsland sloot hierover een overeenkomst met de Elzas. Op de volgende bladzijden vindt u een overzicht van de belangrijkste bruggen en veerboten.

- Rijnbrug Trübbach-Balzers - Oude Rijnbrug Vaduz-Sevelen - Voetgangers- en fietsbrug Buchs-Schaan - Rijnbrug Oberriet-Meiningen - Rijnbrug St. Margrethen-Lustenau - Rijnbrug Hard-Fußach - Alte Konstanzer Rijnbrug - Fietsbrug Konstanz - Schänzlebrug Konstanz - Rijnbrug Stein am Rhein - Rijnbrug Diessenhofen-Gailingen - Rijnbrug Schaffhausen-Fluringen - Rijnbrug Rheinau-Altenburg - Brug langs de weg Kaiserstuhl-Hohentengen - Rijnbrug Zurzach-Rheinheim - Rijnbrug Waldshut-Koblenz - Hoge Rijnbrug Laufenburg - Houten brug Bad Säckingen-Stein - Fridolinsbrug Bad Säckingen-Stein - Oude Rijnbrug Rheinfelden - Schwarzwaldbrug Bazel - Middelste brug, Bazel VEERBOTEN: - Veerboot Büsingen – Langwiesen - Veerboot Tossegg – Buchberg - Rijnveer Kadelburg – Bad Zurzach-Barz - Veerboot Waldshut – Full - Veerboot Mumpf – Bad Säckingen - Veerboten Bazel 25

NEDERLAND, LOEVESTEIN

BRUGGEN EN VEERBOTEN

DUITSLAND/FRANKRIJK

NOORDRIJN-WESTFALEN

BRUGGEN:

VEERBOTEN:

BRUGGEN:

- Drielandenbrug Weil am Rhein – Huningue - Rijnbrug Neuenburg-Chalampé - Alain Foechterle Erich Dilgerbrug Fessenheim-Hartheim - Rijnbrug Breisach-Neuf-Brisach - Rijnbrug Sasbach–Marckolsheim - Waterkrachtcentrale en stuwdam Rhinau (Dieboldsheim – Weisweil) - Pierre-Pflimlinbrug Illkirch-Graffenstaden – Altenheim - Passerelle des Deux Rives Straßburg/Kehl - Europabrug Kehl

- Rijnveer Baden-Palts (Neuburg – Rheinstetten-Neuburgweier) - Veerboot Rhénanus (Rhinau – Kappel) - Rijnveer Plittersdorf-Seltz - Rijnveer Drusus (Drusenheim – Rheinmüster-Greffern) - Snelle goederenveer Peter Pan (Eggenstein-Leopoldshafen – Leimersheim) - Personenveer Neptun (Oberhausen-Rheinhausen – Speyer) - Rijnveer Altrip – Mannheim

- Konrad Adenauerbrug Bonn - Kennedybrug Bonn - Friedrich Ebertbrug Bonn - Rodenkirchener brug Keulen - Zuidbrug Keulen - Severinsbrug Köln - Deutzer brug Köln - Hohenzollernbrug Köln - Zoobrug Köln - Mülheimer brug Köln - Rijnbrug Düsseldorf-Flehe - Rijnkniebrug Düsseldorf - Oberkasseler brug Düsseldorf - Theodor Heussbrug Düsseldorf - Luchthavenbrug Düsseldorf - Krefeld-Uerdinger brug Krefeld – Duisburg - Brug der solidariteit Duisburg - Friedrich Ebertbrug Duisburg - Niederrheinbrug Wesel - Rijnbrug Rees-Kalkar - Rijnbrug Emmerich

DUITSLAND (BADEN-WÜRTTEMBERG/HESSEN/RIJNLAND-PALTS) BRUGGEN:

BRUGGEN:

- Staufstufe Iffezheim - Rijnbrug Wintersdorf (Rastatt – Beinheim) - Rijnbrug Maxau (Wörth – Karlsruhe) - Rudolf von Habsburgbrug Germersheim - Sailerbrug Speyer - Kurt Schumacherbrug Mannheim - Nibelungenbrug Worms – Lampertheim - Weisenauerbrug (Mainz Weisenau – Ginsheim-Gustavsburg) - Zuidbrug Mainz - Theodor Heussbrug Mainz-Wiesbaden - Schiersteinerbrug (Mainz Mombach – Wiesbaden-Schierstein)

- Rijnbrug Koblenz-Süd - Pfaffendorfer brug Koblenz - Bendorfer brug Koblenz-Niederwerth-Bendorf - Rijnbrug Engers-Urmitz - Raiffeisenbrug Neuwied-Weißenthurm

VEERBOTEN: - Rijnveer gemeente Gernsheim (Eich – Gernsheim) - Rijnveer Landskrone (Nierstein – Kornsand) - PersonenveerTamara (Wiesbaden-Biebrich – Rettbergsaue – haven Schierstein) - Rijnveer Ingelheim – Oestrich-Winkel

26

RIJNLAND-PALTS/NOORDRIJN-WESTFALEN

VEERBOTEN: - Rijnveer Bingen – Rüdesheim - Autoveer Lorch –Niederheimbach - Autoveer Pfalzgrafenstein (Kaub – Engelsburg) - Autoveer Loreley VI (St. Goar – St. Goarshausen) - Veerboot gemeente Boppard (Boppard – Filsen) - Rijnveer Schängel (Koblenz – Ehrenbreitstein) - Personenveer Brisiacum (Bad Breisig – Bad Hönningen) - Rijnveer Linz-Kripp - Autoveer Zevengebergte (Bad Honnef – Rolandseck) - Rijnveer Königswinter IV (Königswinter – Bonn-Mehlem) - Snelle autoveer Bad Godesberg – Niederdollendorf

VEERBOTEN: - Personenveer Marienfels (Niederkassel-Lülsdorf – Wesseling) - Personenveer KroKoLino (Keulen-Weiß – Keulen-Zündorf) - Personenveer Strolch (Keulen-Deutz – Keulen-Altstadt-Nord) - Autoveer Fritz Middelanis (Leverkusen-Hitdorf – Langel) - Personenveer Dormagen-Rheinfeld – Monheim am Rhein - Autoveer Niederrhein (Düsseldorf-Urdenbach – Dormagen-Zons) - Personenveer Neuss-Uedesheim – Düsseldorf-Himmelgeist - Autoveer Michaela II (Düsseldorf-Kaiserswerth – Meerbusch-Langst) - Autoveer Duisburg-Walsum – Rheinberg-Orsoy - Personenveer Keer Tröch II (Wesel-Bislich – Xanten) - Personenveer Rääße Pöntje (Rees – Reeserschanz) - Personenveer Inseltreue (Rees-Grietherort – Kalkar-Grieth)

NEDERLAND BRUGGEN: - Brug bij Westervoort - Andrei-Sacharowbrug Arnhem - Nelson-Mandelabrug Arnhem - Rijnbrug bij Rhenen - Merwedebrug bij Gorinchem - Baanhoekbrug Sliedrecht – Dordrecht - Merwedebrug Papendrecht - Brug over de Noord Alblasserdam-Hendrik-Ido-Ambacht - Van Brienenoordbrug Rotterdam - Willemsbrug Rotterdam - Erasmusbrug Rotterdam VEERBOTEN: - Personenveer Millingen aan de Rijn – Pannerden - Personenveer Millingen aan de Rijn – Doornenburg - Personenveer Loo – Huissen - Personenveer Wijk bij Duurstede – Rijswijk - Voetgangers- & fietsveer Gorinchem – Woudrichem - Personenveer Woudrichem – Loevestein (alleen bij een bezoek aan slot Loevestein) - Personenveer Biesbosch – Werkendam - Personenveer Kop van ‘t Land – Werkendam - Waterbus Dordrecht – Papendrecht - Personenveer Kinderdijk – Slikkerveer - Personenfähre Kinderdijk – Slikkerveer 27

01 ZWITSERLAND

EuroVelo 15

ANDERMATT – CHUR

0 km – 92 km

(ca. 6,5 uur)

ETAPPE: 92 km Hospental – Andermatt – Göschenen – Tujetsch – Disentis/Mustér – Sumvitg – Breil/Brigels – Waltensburg/ Vuorz – Mundaun – Luven – Ilanz – Ruschein – Ladir – Castrich – Sagogn – Laax – Safiental – Rhäzüns – Bonaduz – Chur

Konstanz

ZWITSERLAND, ROMANSHORN

Kreuzlingen

Van Andermatt naar Konstanz De bron van de Rijn ligt verborgen op 2.345 meter onder de zeespiegel. Omringd door de indrukwekkende toppen van het Gotthardmassief ten oosten van Andermatt, stort de rivier vanuit de Tomasee in ontelbare kleine watervalletjes naar beneden, mondt uit in verschillende beekjes en wordt steeds breder. In het tweede deel van de etappe laat de Rijnfietsroute zich van zijn internationale kant zien. Vanuit Chur loopt ze eerst langs de grens tussen Zwitserland en Liechtenstein en komt onder andere langs Vaduz, de hoofdstad van de op vijf na kleinste staat ter wereld. Vervolgens loopt de Rijnfietsroute parallel aan de grens met Oostenrijk, voordat ze na een langere etappe langs de zuidwestelijke oever van de Bodensee voor het eerst even de grens oversteekt en de Duitse stad Konstanz aandoet.

Altnau

DEUTSCHLAND BODENSEE

Romanshorn Arbon

SCHWEIZ Rorschach

Thal Au Widnau

ZWITSERLAND, TOMASEE

Oberriet

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van de stichting:

Stiftung SchweizMobil www.schweizmobil.ch

CHUR – KONSTANZ 92 km – 221 km

Sennwald

(ca. 7 uur)

Buchs

Vaduz

ETAPPE: 129 km

Wartau

Chur – Zizers – Grüsch – Maiernfeld – Bad Ragaz – Fläsch – Vilters-Wangs – Sargans – Wartau – Triesenberg (LI) – Schaan (LI) – Buchs – Grabs – Sennwald – Rugell (LI) – Oberriet – Widnau – Au – Walzenhausen – Thal – Rorschacherberg – Heiden – Rorschach – Arbon – Egnach – Romanshorn – Sommeri – Altnau – Kreuzlingen – Konstanz

Sargans Bad Ragaz

Zizers

Chur EuroVelo 15

28

29

01 ZWITSERLAND ZWITSERLAND, TOMASEE

ZWITSERLAND, CHUR

EXCURSIETIP: De Tomasee wordt beschouwd als de bron van de Rijn en is een schilderachtige plek

!

De Tomasee, in Zwitserland bekend als ‘Lag da Toma‘, ligt op 2.345 meter boven de zeespiegel in het kanton Graubünden in de Zwitserse Alpen, aan de voet van de Piz Baduz in de buurt van de Oberalppas. De Tomasee is 338 meter lang en 145 meter breed en heeft een oppervlak van 2,5 hectare. Hij is onderdeel van de Zwitserse ‘nationale inventaris van landschappen en natuurmonumenten van landelijke betekenis’.

ZWITSERLAND, MEER

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES

Hotel Baur +41 (0) 81 929 54 54 www.hotel-baur.ch

Hospental Hotel Central +41 (0) 41 887 11 76 www.central-hospental.ch

Göschenen Hotel zum weissen Rössli +41 (0) 41 885 13 13 www.roessli-goeschenen.ch

Pension zum Turm Urner Ski + Wanderheim +41 (0) 41 887 16 86

Tujetsch Café Dulezi / La Roda / Bäckerei +41 (0) 41 79 414 44 61 www.conditoria.ch

Andermatt Hotel 3 Könige & Post +41 (0) 41 887 00 01 www.3koenige.ch

Disentis/Mustér Hotel Alpsu +41 (0) 81 947 51 17 www.hotelalpsu.ch

SERVICE VOOR FIETSERS:

Hotel Monopol-Metropol +41 (0) 41 887 15 75 www.monopol-andermatt.ch

Andermatt Bahnhof MGB +41 (0) 27 927 77 07 (alleen verhuur)

Chur Pietro‘ Veloshop Rheinstr. 87 +41 (0) 81 284 13 95

Sargans Lucky Star Fahrräder St.Gallerstr. 110 +41 (0) 81 723 27 69

Rorschach W. Meier Velos-Motos Löwenstr. 35-37 +41 (0) 71 841 23 51

Ilanz Casutt Velos, Bahnhofstr. 22 +41 (0) 81 925 12 14

Landquart Brauchli 2-Rad Bahnhofstr. 18 +41 (0) 81 332 38 04

Mels Drift Bike Shop GmbH Sarganserstr. 9 +41 (0) 81 710 49 09

Kesswil Velo Felix GmbH Bahnhofstr. 4 +41 (0) 71 460 24 04

Malans Bike4fun Däscher GmbH Bahnhofstr. 1 +41 (0) 81 322 51 10

Grabs Zweirad-Haus Lindenau Marktstr. 1 +41 (0) 81 771 34 21

Kreuzlingen 2-Rad Shop Brunner Hauptstr. 91 +41 (0) 71 672 90 92

Bad Ragaz Pizolbahnen (alleen e-bike verhuur) +41 (0) 81 303 77 77

Widnau Zweirad-Shop Städler Diepoldsauerstr. 13 +41 (0) 71 722 25 15

Schluein Christian Cavegn Velos-Motos, Isla +41 (0) 81 925 20 20 Domat/Ems Maissen Velos Motos Via Nova 40 +41 (0) 81 633 36 33

30

TCS Camping Disentis +41 (0) 81 947 44 22 www.campingtcs.ch Sumvitg B&B Resgia +41 (0) 81 936 34 25 www.resgia.ch Hotel Greina +41 (0) 81 943 18 68 www.greina-surrein.ch Breil/Brigels Hotel Garni Frisal +41 (0) 81 941 11 60 www.carigiet.ch Sporthotel Mulin +41 (0) 81 941 14 71 www.hotel-mulin.ch Waltensburg/Vuorz Biohotel Ucliva +41 (0) 81 941 22 42 www.ucliva.ch Mundaun BergGastHaus Bündner Rigi +41 (0) 81 925 14 43 www.buendnerrigi.ch Luven Casa il Siemi Kurs- & Urlaubshaus +41 (0) 81 544 57 07 www.casailsiemi.ch

Ilanz Hotel Casutt +41 (0) 81 925 11 31 www.hotelcasutt.ch Hotel Eden-Montana +41 (0) 81 925 51 51 www.eden-montana.ch Ruschein BnB Mulin +41 (0) 79 420 69 21 www.bnbmulin.ch Ladir Lazy Mountain Ladir +41 (0) 81 925 17 51 www.bnb.ch Castrich Ustria Mundaun +41 (0) 81 925 19 16 www.ustria-mundaun.ch Sagogn Ustria Pensiun Cresta +41 (0) 81 921 41 16 www.cresta-sagogn.ch Laax Backpacker Deluxe Hotel Capricorn +41 (0) 81 921 21 23 www.caprikounge.ch Safiental B&B Buchli-Wieland +41 (0) 81 921 50 94 www.bnb.ch

ZWITSERLAND, VORDERRHEIN

VVV´s: Tourist Office Andermatt Gotthardstr. 2 +41 (0) 41 888 71 00 [email protected] Graubünden Ferien (Chur) Alexanderstrasse 24 +41 (0) 81 254 24 24 [email protected] www.graubuenden.ch

[email protected] www.st.gallen-bodensee.ch Heidiland Tourismus – Infostelle Bad Raganz Am Platz 1 +41 (0) 81 300 40 20 [email protected] www.heidiland.com

Liechtenstein Tourismus Chur Tourismus Städtle 37 Bahnhofplatz 3 +42 (0) 3 239 63 00 +41 (0) 81 252 18 18 [email protected] [email protected] www.liechtenstein.li Ostschweiz Tourismus (St. Gallen) Fürstenlandstr. 53 +41 (0) 71 274 99 00 [email protected] www.ostschweiz.ch St. Gallen-Bodensee Tourismus Bahnhofplatz 1a +41 (0) 71 227 37 37

Thurgau Tourismus (Amriswil) Egelmoosstr. 1 +41 (0) 71 414 11 44 [email protected] www.thurgau-tourismus.ch Tourist-Information Konstanz Bahnhofplatz 43 +49 (0) 75 31 13 30 30 [email protected] www.konstanz-tourismus.de

31

01 ZWITSERLAND Safiental Camping Carrera +41 (0) 79 442 97 01 www.camping-carrera.ch

Grüsch B&B Tüsel +41 (0) 81 325 23 35 www.bnb.ch

Rhäzüns Bed and Breakfast Villa Artistica +41 (0) 79 666 38 50 www.villa-artistica.ch

Maienfeld Schlaf im Stroh Just +41 (0) 81 302 38 41 www.hofjust.ch

Bonaduz Hotel Alte Post +41 (0) 81 641 12 18 www.altepost-bonaduz.ch Chur Hotel Chur +41 (0) 81 254 34 00 www.hotelchur.ch Ambiente Hotel Freieck +41 (0) 81 255 15 15 www.freieck.ch JBN Just be Nice Hostel +41 (0) 81 284 10 10 www.justbenice.ch Zizers Hotel Sportcenter Fünf-Dörfer +41 (0) 81 307 19 90 www.hotel-5doerfer.ch Landquart Haus Weibel BnB +41 (0) 76 480 91 34 www.bnb.ch

Bad Ragaz Hotel Garni Torkelbündte +41 (0) 81 300 44 66 www.torkelbuendte.ch Sorell Hotel Tamina +41 (0) 81 303 71 71 www.hoteltamina.ch Fläsch B&B Im Torkelbongert +41 (0) 81 302 38 14 www.bnb.ch Vilters-Wangs Landgasthaus Rosengarten +41 (0) 81 723 13 63 www.hri.ch/7324-Rosengarten Sargans Hotel Restaurant Franz Anton +41 (0) 81 723 30 35 www.hotelfranzanton.ch Hotel Zunfthaus zum Löwen +41 (0) 81 723 71 03 www.zunfthausloewen.ch

Wartau Alvier Seminarund Ferienhotel +41 (0) 81 784 02 02 www.hotelalvier.ch Triesenberg (Liechtenstein) Berggasthaus Sücka +423 262 57 77 www.hoteloberland.li Schaan (Liechtenstein) Jugendherberge Schaan-Vaduz +423 232 50 22 www.youthhostel.ch Buchs (St. Gallen) Hotel Buchserhof

+41 (0) 81 755 70 70 www.buchserhof.ch Hotel Restaurant Taucher +41 (0) 81 750 65 65 www.hotel-taucher.ch Grabs Dorfengrabenhof +41 (0) 81 771 38 57 www.dorfengrabenhof.ch Sennwald Berggasthaus Staubern +41 (0) 81 757 24 24 www.staubern.ch Bed & Breakfast Haag +41 (0) 79 272 05 09 www.bnb-haag.ch

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Wandelroute naar de bron: de Tomasee ligt op 2.435 kilometer hoogte. Hij is vanaf de Oberalppass binnen ca. een uur te voet bereikbaar. Goldwaschen, Disentis: hier bevindt zich een van de grootste goudbronnen van heel Europa, en in de Rijn kan men het zelf wassen. Klooster Disentis: abdij uit de 17e eeuw. Het museum in de noordvleugel herbergt een kunst- en cultuurhistorische collectie uit de middeleeuwen. Ruinaulta, Reichenau/Graubünden: een tot wel 400 meter diepe en circa 13 kilometer lange kloof tussen Ilanz en Reichenau. Rhäzüns: tussen Rothenbrunnn en Reichenaus bevindt zich hier een van de laatste natuurlijke stukken rivier aan de Alpenrijn. Bündner Kunstmuseum, Chur: tentoonstellingsstukken van kunstenaars uit Bünden en Zwitserland uit het midden van de 18e eeuw tot het heden. Oude centrum Chur: Chur is de oudste stad van Zwitserland. Oud centrum met nauwe middeleeuwse steegjes en culinaire veelzijdigheid. Kasteel Sargans: aan de voet van de 1.380 meter hoge Gonzen. Historisch streekmuseum, in de zes verdieping tellende kasteeltoren. Stad en kasteel Werdenberg: aan de oever van een meertje, wordt beschouwd als de kleinste stad van Zwitserland. Middeleeuwse huizen, in het kasteel is een klein museum gehuisvest. Stiftsbezirk/Fürstabtei St. Gallen: op een na oudste klooster van Zwitserland, bibliotheek met 160.000 boeken. Bovendien 2.200 codices, waarvan er 500 meer dan 1.000 jaar oud zijn. Konstanz: beroemd om zijn idyllische ligging, zijn flair en historische centrum. In het conciliegebouw werd in 1417 het enige conclaaf ten noorden van de Alpen gehouden.

32

ZWITSERLAND, RUINAULTA

ZWITSERLAND, ROMANSHORN

MEER INFORMATIE: Stiftung SchweizMobil, www.schweizmobil.ch

Ruggell (Liechtenstein) Landgasthof Rössle +423 373 14 25 www.roessle.li Oberriet (St. Gallen) Schlaf im Stroh Steigmatt +41 (0) 71 755 22 01 www.steigmatt.ch Haus zur Krone +41 (0) 71 761 00 62 www.haus-zur-krone.ch Au (St. Gallen) Hotel Isebähnli +41 (0) 71 747 58 88 www.hotel-isebaehnli.ch Walzenhausen Hotel Walzenhausen AG +41 (0) 71 886 21 21 www.swissdreamshotels.com

Heiden Genossenschaft Hotel Linde +41 (0) 71 891 14 14 www.lindeheiden.ch Rorschach Hotel Rössli +41 (0) 71 844 68 68 www.hotel-roessli.ch Egnach Camping Seehorn +41 (0) 71 477 10 06 www.seehorn.ch Landgasthof Seelust +41 (0) 71 474 75 75 www.seelust.ch

Romanshorn +41 (0) 71 463 17 17 www.yothhostel.ch Sommeri B&B Gästehaus am Sonnenfeld +41 (0) 71 411 82 32 www.am-sonnenfeld.ch Altnau Camping & Gruppenunterkünfte Ruderbaum +41 (0) 71 695 23 72 www.ruderbaum.ch Hof Seealp +41 (0) 71 695 18 03 www.hofseealp.ch

Kreuzlingen Gasthaus Bahnhof-Hafen +41 (0) 79 257 03 75 www.chez-hampi.ch Sporthotel Bodensee-Arena +41 (0) 71 677 15 30 www.bodensee-arena.com Constance Gästehaus Centro +49 (0)75 31 457 18 18 www.gaestehauscentro.de Hotel Volapük +49 (0)75 31 944 00 www.volapuek.de

Romanshorn Jugendherberge

Thal Schlafen im Stroh Ferien auf dem Bauernhof Rosentürmli +41 (0) 71 888 67 93 www.rosentuermli.ch Rorschacherberg Schloss Wartegg +41 (0) 71 858 62 62 www.wartegg.ch

ZWITSERLAND, OBERALPPAS

33

02 ZWITSERLAND – DUITSLAND

ZWITSERLAND: Land van de zoete verleiding Zwitserland staat bekend om zijn zoete specialiteiten. Veel bekende merken komen oorspronkelijk hiervandaan. In veel plaatsen worden de lekkernijen al generaties lang volgens traditionele recepten bereid. ‘Zwitserse chocolade’ is zelfs een beschermd handelsmerk en een echte streling voor de smaakpapillen.

DEUTSCHLAND

Waldshut-Tiengen

Schaffhausen Diessenhofen Rheinau

Berlingen Stein Konstanz am Rhein

Koblenz SCHWEIZ

EuroVelo 15

KONSTANZ – KOBLENZ (CH) (ca. 6,5 uur) 221 km – 310 km ETAPPE: 90 km (noordelijk) Konstanz – Singen (Hohentwiel) – Ramsen – Gailingen am Hochrhein – Büsingen am Hochrhein – Schaffhausen – Neuhausen – Jestetten – Hohentengen am Hochrhein – Rheinheim – Küssaberg – Waldshut-Tiengen – Koblenz (CH)

Van Konstanz naar Koblenz (CH) Goed nieuws voor fietsers, die de Rijnfietsroute in een gemoedelijk tempo willen verkennen. Deze etappe is wat vlakker en voert door wat dichter bevolkte gebieden. De route loopt westwaarts langs de Bodensee en de Rijn dient van tijd tot tijd als grensrivier tussen Zwitserland en Duitsland. Op weg naar het Zwitsere Koblenz loopt de EuroVelo 15 langs een indrukwekkend natuurschouwspel: de Rheinfall van Schaffhausen, de grootste waterval op het Europese vasteland.

34

ETAPPE: 98 km (zuidelijk)

DUITSLAND, KONSTANZ, BODENSEE

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van de stichting SchweizMobil (www.schweizmobil.ch) en Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg (www.tourismusbw.de).

Konstanz – Gottlieben – Berlingen – Mammern – Stein am Rhein – Wagenhausen – Ramsen – Diessenhofen – Dachsen – Rheinau – Flaach – Rüdlingen – Freienstein-Teufen – Kaiserstuhl – Bad Zurzach – Rietheim – Koblenz (CH)


INFORMATIE OVER KONS TANZ IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 01!

Gottlieben Romantik Hotel Die Krone +41 (0) 71 666 80 60 www.hoteldiekrone.ch

Stein am Rhein Hotel Restaurant Rheinfels +41 (0) 52 741 21 44 www.rheinfels.ch

Berlingen B&B Seegärtli +41 (0) 52 770 25 56 www.bnb.ch

Jugendherberge Stein am Rhein +41 (0) 52 741 12 55 www.youthhostel.ch

Mammern Gasthaus Hecht +41 (0) 52 741 24 63 www.hecht-mammern.ch

Wagenhausen Campingplatz Wagenhausen +41 (0) 52 741 42 71 www.campingwagenhausen.ch

ZWITSERLAND, STEIN AM RHEIN

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Stein am Rhein: beroemd vanwege de middeleeuwse huizen, die deels van hout zijn gemaakt en met hun beschilderde gevels het stadsbeeld bepalen. Oude centrum Schaffhausen: meer dan 1.000 jaar oud centrum. Circa 170 historische huizen met erkerramen en weelderig beschilderde gevels. Munot Schaffhausen: midden in de stad gelegen vesting uit de 16e eeuw en spectaculair uitzicht op de oude stad en de Rijn. Elke avond om 21 uur luidt de vestingklok. Kaiserstuhl: middeleeuwse stad. Uitvalsbasis voor diverse wandelingen. De stroomopwaarts gelegen plaats Eglisau ligt op 2 uur lopen. Historische oude centrum Waldshut: In Tiengen zijn het kasteel en de ‘Storchenturm’ (Ooievaarstoren) bezienswaardig. In Waldshut is een bezoek aan het oude centrum de moeite waard. TOERISTISCHE INFORMATIE: www.schweizmobil.ch

35


EXCURSIETIP: Een van de meest imponerende bezienswaardigheden aan de Rijn is de Rheinfall van Schaffhausen. Slechts een paar honderd meter stroomafwaarts van Schaffhausen zorgt een van de meest indrukwekkende watervallen van Europa voor een spectaculair natuurschouwspel. Over een breedte van 150 meter stort de watermassa 23 meter naar beneden, gemiddeld 750 m3 water per seconde. Dit spektakel trekt elk jaar honderdduizenden bezoekers. Met de boot kan de waterval van heel dichtbij worden bekeken.

!

ZWITSERLAND, SCHAFFHAUSEN, RHEINFALL

ZWITSERLAND, SCHAFFHAUSEN, RHEINFALL


DUITSLAND, KONSTANZ, BODENSEE

VVV´s: AARGAU Tourismus Hintere Vorstadt 5, +41 (0) 62 823 00 73 [email protected] www.aargautourismus.ch Schaffhauserland Tourismus Herrenacker 15, +41 (0) 52 632 40 20 [email protected] www.schaffhauserland.ch Bad Zurzach Tourismus Dr. Martin Erb-Strasse 9 +41 (0) 56 269 00 60 [email protected] www.badzurzach.info

36

Tourist-Information Waldshut-Tiengen Wallstraße 26, +49 (0)77 51 833 200 [email protected] www.waldshut-tiengen.de

Ramsen Hotel Hirschen +41 (0) 52 743 11 41 www.hirschen.ch

Rheinau Gasthaus zum Salmen +41 (0) 52 319 12 52 www.salmen-rheinau.ch

Kaiserstuhl Hotel Restaurant Kreuz +41 (0) 44 858 22 06 www.hotel-kreuz-kaiserstuhl.ch

Diessenhofen Seminarhotel Unterhof +41 (0) 52 646 38 11 www.unterhof.ch

Flaach Bauernhof Bachmann +41 (0) 52 318 22 56 www.wydhof.ch

Bad Zurzach Gasthof zur Waag +41 (0) 56 249 33 22 www.gasthof-zur-waag.ch

Schaffhausen Gasthaus Löwen +41 (0) 52 643 22 08 www.loewen-sh.ch

TCS Camping Flaach am Rhein +41 (0) 52 318 14 13 www.campingtcs.ch

Turmhotel +41 (0) 56 265 22 22 www.thermalquelle.ch

Sorell Hotel Rüden +41 (0) 52 632 36 36 www.rueden.ch

Rüdlingen Begegnungszentrum Rüdlingen +41 (0) 44 867 29 09 www.begegnungszentrum. ch

TCS Xamping Schaffhausen – Langwiesen +41 (0) 52 659 33 00 www.campingtcs.ch Dachsen Heidi’s BnB am Rheinfall +41 (0) 52 659 64 39 www.bnb.ch

Freienstein-Teufen Bauernhof Wyden +41 (0) 44 865 04 26 www.hof-wyden.ch

Rietheim Fäsackerhof +41 (0) 56 249 34 53 www.faesackerhof.ch Waldshut-Tiengen Wellness-Hotel Bercher +49 (0) 77 41 474 70 www.bercher.de Gasthof & Hotel Löwen +49 (0) 77 47 222 www.loewen-aichen.de

DUITSLAND, BODENSEE

SERVICE VOOR FIETSERS: Wagenhausen: Schweri Zweirad, Hauptstr. 14, +41 (0) 52 741 28 4 Schaffhausen: Moro’s Zweirad, Adlergasse 5, +41 (0) 52 659 35 74 Schaffhausen: Bahnhof SBB, +41 (0) 51 223 42 17 (alleen verhuur) Beringen: Randen Bike GmbH, Schaffhauserstr. 237, +41 (0) 685 14 25 Flaach: Velo Glauser GmbH, Andelfingerstr. 7, +41 (0) 52 318 15 36 Bülach: Mäge’s 2-Rad Shop, Zürichstr. 1, +41 (0) 44 860 95 22 Eglisau: Hebeisen Velos-Motos, Zürcherstr. 17, +41 (0) 44 867 19 40 Wil: Röbis Velo Shop GmbH, Bächerwiesstr. 17, +41 (0) 44 869 23 85 Bad Zurzach: Bahnhof SBB, +41 (0) 51 226 15 15 (alleen verhuur)

37

03 ZWITSERLAND – DUITSLAND DEUTSCHLAND

Rheinfelden

Albbruck Bad Säckingen

Basel

Koblenz

Laufenburg

SCHWEIZ

KOBLENZ (CH) – BAZEL 310 km – 375 km

(ca. 3,5 uur)

LINKER RIJNOEVER: 68 km Koblenz (CH) – Full-Reuenthal – Stein – Möhlin – Rheinfelden (Aargau) – Pratteln – Bazel RECHTER RIJNOEVER: 65 km ZWITSERLAND, BAZEL

Koblenz (CH) – Albbruck – Laufenburg – Bad Säckingen – Wehr – Rheinfelden (Baden) – Grenzach-Whylen – Bazel

Van Koblenz (CH) naar Bazel ZWITSERLAND, MAIENFELDEN

De Rijn kronkelt vanuit Koblenz (CH) langzaam westwaarts en verloopt hier weer parallel aan de grens: in het noorden liggen Duitse plaatsen, in het zuiden doemt Zwitserland op. Bazel, de eerste grote stad aan de Rijn, ligt op het drielandenpunt van Duitsland, Zwitserland en Frankrijk. De EuroVelo 15 doorkruist glooiende landschappen met ongerepte natuur. De Rijnoevers worden omzoomd door historische gebouwen en plaatsen, zoals de oude Romeinse stad Augusta Raurica vlakbij Bazel.

ZWITSERLAND, TRUEBBACH

38

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Leuggern Landgasthof Bahnhof +41 (0) 56 246 10 77 www.bahnhof-felsenau.ch Full-Reuenthal Ponyhof Reuenthal +41 (0) 56 246 13 64 www.ponyhof-reuenthal.ch Laufenburg Olio Leonforte Bed and Breakfast +41 (0) 79 616 64 95 www.bnb.olioleonforte.ch Bad Säckingen Gästehaus Hallwylerhof +49 (0) 77 61 553 45 23 www.hallwylerhof.de

INFORMATIE OVER KOBL ENZ IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 02!

Hotel am Hochrhein +49 (0) 77 61 924 20 www.hotel-am-hochrhein.de Hotel St. Fridolin +49 (0) 77 61 93 11 00 www.hotel-st-fridolin.de Stein (Aargau) Sportcenter Bustelbach +41 (0) 62 873 20 63 www.bustelbach.ch Möhlin Campingplatz Bachtalen Möhlin +41 (0) 61 851 50 95 www.camping-moehlin.ch

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Oude houten brug, Bad Säckingen: verbindt de Duitse stad Bad Säckingen met de Zwitserse gemeente Stein. De brug is 203,7 meter lang en is daarmee de langste overdekte houten brug van Europa. Ze staat op de lijst met nationaal cultureel erfgoed van het kanton Aargau. Augusta Raurica, Augst: Romeinse opgravingen op tien kilometer ten oosten van Bazel. De stad werd in 5 voor Christus gesticht. Vandaag de dag meer dan 20 gerestaureerde gebouwen, waaronder het best bewaard gebleven theater ten noorden van de Alpen. Bazel: hier verbindt de Rijn Duitsland, Frankrijk en Zwitserland met elkaar. In Bazel eindigt het bevaarbare deel van de Rijn voor moderne vrachtschepen. De Rijnhaven van Bazel is daarom van centraal economisch belang.

39


SERVICE VOOR FIETSERS: Wagenhausen: Schweri Zweirad, Hauptstr. 14, +41 (0) 52 741 28 4 Klingnau: Velo Lerf, Achenbergweg 3, +41 (0) 56 245 50 20 Wallbach: Günti’s 2-Rad-Corner, Zentrumstr. 1, +41 (0) 61 861 18 08 Bad Säckingen: Fahrrad- & E-Bike-Verleih und Ladestation, Rheinbrückstr. 48, +49 (0) 77 61 553 45 23 Wehr: Radsport Büche, Todtmooser Str. 37, +49 (0) 77 62 520 40 Rheinfelden (Aargau): Bike-Store Rheinfelden, Kupfergasse 20, +41 (0) 61 811 81 01 Rheinfelden (Baden): Fahrradgeschäft Pflüger, Friedrichstr. 25, +49 (0) 76 23 98 33 Frenkendorf: Planet Velo GmbH, Rheinstr. 41, +41 (0) 61 821 88 44 Pratteln: Pfister Zweirad-Center, Schlossstr. 29, +41 (0) 61 821 59 29 Münchenstein: Pete’s Bike-Shop, Gartenstadt 2, +41 (0) 61 411 32 76 Bazel: Bahnhof SBB, +41 (0) 51 229 23 45 (alleen verhuur) Bazel: 2 Rad Vasilisk AG, Margarethenstr. 59, +41 (0) 61 272 22 22 Bazel: Cenci Velos-Motos, Clarastr. 51, +41 (0) 61 681 88 08

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van de stichting SchweizMobil(www.schweizmobil.ch) en Tourismus en Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg (www.tourismus-bw.de).

40

!

EXCURSIETIP: Bazel, stad van de kunstmusea

BADEN-WÜRTTEMBERG, LAUFENBURG

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Möhlin Schlaf im Stroh Mahrer +41 (0) 61 831 37 27 www.bnb.ch Rheinfelden (Aargau) Hostel Tabakhüsli +41 (0) 61 813 32 16 www.hostel-tabakhuesli.ch Hotel Schiff Am Rhein +41 (0) 61 821 93 85 www.hotelschiff.ch Rheinfelden (Baden) Hotel Garni Oberrhein

+49 (0) 7623 / 72 110 www.hotel-oberrhein.de Hotel Rheinbrücke +49 (0) 76 23 70 56 60 www.hotel-rheinbruecke.com Alexandras-Storchen Hotel & Restaurant +49 (0) 76 23 721 10 www.storchen.com Pratteln B&B Sunnesite +41 (0) 61 821 93 85 www.bnb.ch

B&B Tomsi +41 (0) 78 677 44 54 www.bbtomsi.ch

DASBREITEHOTEL +41 (0) 61 315 65 65 www.dasbreitehotel.ch

Bazel Bazel Best Western Hotel Merian “Café Spitz” +41 (0) 61 685 11 11 www.hotelmerianbasel.ch

Hotel Bildungszentrum 21 AG +41 (0) 61 260 21 21 www.bz21.de

Hotel Basilisk +41 (0) 61 686 96 66 www.hotel-basilisk.ch Jugendherberge Basel +41 (0) 61 272 05 72 www.youthhostel.ch

Swissôtel le Plaza Basel +41 (0) 61 555 33 33 www.swissotel.com/basel

In de musea in Bazel zijn diverse werken van internationale betekenis ondergebracht. Elk jaar begroeten de 36 kunstmusea- en expositiehallen in de stad meer dan een miljoen bezoekers. Bijna geen enkele andere stad van vergelijkbare grootte kan bogen op zoń groot aantal belangrijke musea. Kunstliefhebbers komen elk jaar in juni op de ‘Art Bazel’ aan hun trekken: het is de grootste jaarlijkse beurs voor moderne kunst in Europa.

www.museenbasel.ch

VVV´s: AARGAU Tourismus, Hintere Vorstadt 5, +41 (0) 62 823 00 73, [email protected], www.aargautourismus.ch Tourismus- und Kulturamt Laufenburg, Hauptstr. 26, +49 (0) 77 63 806 51, [email protected], www.laufenburg-baden.de Tourismus Rheinfelden (Aargau), Marktgasse 16, +41 (0) 61 835 52 00, [email protected], www.tourismus-rheinfelden.ch Stadtmarketing/Tourismus Rheinfelden (Baden), Karl-Fürstenberg-Straße 17, +49 (0) 76 23 95 601, [email protected], www.rheinfelden-baden.de Basel Tourismus, Stadt-Casino am Barfüsserplatz und Bahnhof SBB, +41 (0) 61 268 68 68, [email protected], www.basel.com 41

04 ZWITSERLAND – FRANKRIJK – DUITSLAND

Neuried

Erstein

Van Bazel naar Erstein

Sand

Schwanau

Rhinau Diebolsheim

Rust

Mussig Marckolsheim

Weisweil Sasbach am Kaiserstuhl

Colmar BADEN-WÜRTTEMBERG, BREISACH AM RHEIN

Breisach am Rhein

Neuf-Brisach

Freiburg im Breisgau

FRANCE Hartheim

Nambsheim

Neuenburg am Rhein

Ottmarsheim

DEUTSCHLAND Bad Bellingen Kembs

Erfringen-Kirchen

ELZAS, FRIESENHEIM, MARIA NEUNKIRCH


BADEN-WÜRTTEMBERG, SCHLOSS STAUFFENBERG

Deze etappe van de Rijnfietsroute neemt fietsers mee op reis door verschillende landen. Want direct ten noorden van Bazel ligt Frankrijk aan de linker Rijnoever en Duitsland aan de rechter. De Rijn fungeert opnieuw als grensrivier tussen twee landen – en met de Elzas en Baden-Württemberg ook tussen twee regio´s. Het gezicht van de regio, bekend vanwege de wijnbouw, wordt bepaald door diverse beschermde natuurgebieden en historische gebouwen.

Huningue Hôtel Restaurant du Tivoli +33 (0) 3 89 69 73 05 www.tivoli.fr ELZAS, OTTMARSHEIM

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Drielandenbrug, Weil am Rhein: de Rijnfietsroute loopt over de Drielandenburg. Drie landen liggen slechts op een paar minuten rijden van elkaar. Vitra-Design-Museum, Weil am Rhein: wereldwijd een van de belangrijkste designmusea. Vauban-Vesting, Neuf-Brisach: het enige achthoekige verdedigingscomplex in Europa, gebouwd vanaf 1699. Wijnbouwregio Baden: een van de twee grote wijnbouwregio´s in Zuid-Duitsland met de deelregio´s Ortenau, Kaiserstuhl en Markgräfler Land. Maginot-Linies-Museum, Marckolsheim: ter nagedachtenis aan de gevechten van 15 tot 17 juni 1940 in de Tweede Wereldoorlog. Natuurreservaat eiland Rhinau: Indrukwekkend loofbosgebied in de Elzas. Kerk Muttergottes von Neunkirch, Friesenheim: dit bedevaartsoord dateert uit de 13e eeuw en wordt beschouwd als plaats van bezinning, vrede en vernieuwing. Würth-Museum, Erstein: huisvest een deel van de uit 10.000 werken bestaande kunstcollectie van kunstenaar-monnik Reinhold Würth. Er worden werken getoond van kunstenaars als Munch, Kirchner, Nolde en Picasso. 42

Camping „Au petit Port“ +33 (0) 3 89 70 01 71 www.campinghuningue.fr Saint-Louis Hôtel Berlioz +33 (0) 3 89 69 74 44 www.hotelberlioz.com Hôtel Restaurant Ibis +33 (0) 3 89 69 06 58 www.ibishotel.com Weil am Rhein Carathotel Basel/ Weil am Rhein +49 (0) 76 21 70 70 www.carat-hotel-basel.de

INFORMATIE OVER BAZE L IS TE VINDEN IN HOOFDSTU K 03!

Ott‘s Hotel Leopoldshöhe +49 (0) 76 21 980 60 www.ottshotel.de Landgasthof Rebstock Haltingen +49 (0) 76 21 96 49 60 www.rebstock-haltingen.de Lörrach Hotel JFM +49 (0) 76 21 98 69 20 www.hotel-jfm.com Jugendherberge Lörrach +49 (0) 76 21 470 40 www.jugendherberge-bw.de Eimeldingen Hotel Schlafstadt +49 (0) 76 21 70 62 60 www.hotel-schlafstadt.de

Weil am Rhein

Huningue

Basel EuroVelo 15

BAZEL – ERSTEIN 375 km – 488 km

SCHWEIZ

(ca. 6 uur)

LINKER RIJNOEVER:113 km Bazel – Huningue – Saint-Louis – Village-Neuf – Kembs – Ottmarsheim – Bantzenheim – Neuf-Brisach – Biesheim – Marckolsheim – Artolsheim – Sundhouse – Diebolsheim – Friesenheim-Zelsheim – Rhinau – Boofzheim – Gerstheim – Erstein RECHTER RIJNOEVER: 114 km Bazel – Weil am Rhein – Lörrach – Eimeldingen – ErfringenKirchen – Kleinkems – Bad Bellingen – Schliengen – Neuenburg am Rhein – Mülheim – Hartheim – Breisach am Rhein – Vogtsburg im Kaiserstuhl – Sasbach am Kaiserstuhl – Endingen am Kaiserstuhl – Wyhl am Kaiserstuhl – Weisweil – Rheinhausen – Kappel-Grafenhausen – Schwanau – Erstein 43

04 ZWITSERLAND – FRANKRIJK – DUITSLAND

ELZAS, NEUF BRISACH

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg (www. tourismus-bw.de), Schwarzwald Tourismus GmbH (www.schwarzwald-tourismus.info) en Elsass Tourismus (www.radfahrenimelsass.de).

BADEN-WÜRTTEMBERG, BREISACH AM RHEIN


FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Efringen-Kirchen Hotel Zum alten Salzfass +49 (0) 76 28 12 13 www.salzfass.de Hotel Blume +49 (0) 76 28 12 41 www.blume-kleinkems.de Kembs Chambres d’hôtes Clévacances 2 Clés +33 (0) 3 89 48 17 94 www.clevacances.com Bad Bellingen Aparthotel Badblick +49 (0) 76 35 810 90 www.hotel-bad-bellingen.de Hotel Schwarzwälder Hof +49 (0) 76 35 810 80 www.schwarzwaelderhof-bb.de

44

Gästehaus Panorama +49 (0) 76 35 310 20 www.panorama-bamlach.de Campingpark Lug ins Land +49 (0) 76 35 18 20 www.camping-luginsland.de Ottmarsheim Hôtel Restaurant Als’Hôtel +33 (0) 3 89 26 06 07 www.alshotel.com Bantzenheim Hôtel Restaurant de la Poste +33 (0) 3 89 83 34 34 www.hotelrestaurantdelaposte.com Neuf-Brisach Hôtel Restaurant Aux deux Roses

ELZAS, COLMAR

+33 (0) 3 89 72 56 03 www.alsace2roses.fr Breisach am Rhein Best Western Hotel am Münster + 49 (0) 76 67 83 80 www.hotel-am-muenster.de Breisacher Hof Garni +49 (0) +49 (0) 76 67 392 www.hotelbreisacherhof.de Hotel Kapuzinergarten +49 (0) 76 67 930 00 www.kapuzinergarten.de Biesheim Hôtel Restaurant Aux deux clefs +33 (0) 3 89 30 30 60 www.deux-clefs.com

Saint-Louis Scoot’y land 32 Rue du Général de Gaulle +33 (0) 3 89 67 21 10 Weil am Rhein Bike Supply Hauptstr. 301 +49 (0) 76 21 762 78 Village-Neuf SAB 2 Roues (Vélo et Oxygéne) 54 Rue du Maréchal Foch +33 (0) 3 89 69 16 04 Kembs VéloTOP 38 Rue du Maréchal Foch +33 (0) 3 89 62 98 26 Mulhouse Hilterbrand Kohler 50 Rue de Kingersheim +33 (0) 3 89 52 66 79

Cycles Beha 18 Place de la Concorde +33 (0) 3 89 45 13 46 Hartheim am Rhein sport Heinz Fahrräder In der Rheinaue 2 +49 (0) 76 33 23 63 Breisach am Rhein Fa. Schweizer Neutorstraße 31 +49 (0) 76 67 76 01 Colmar Colmarvélo / velodocteurs 9 place de la gare +33 (0) 89 41 37 90 Vogtsburg im Kaiserstuhl Fahrradverleih Kaiserstuhl Unterholz 3 +49 (0) 76 62 64 07

Sasbach am Kaiserstuhl fahrradinsasbach Ernst Birkle Lehweg 4 +49 (0) 76 42 412 33 Marckolsheim Garage WEYH 31 Rue du Maréchal Joffre +33 (0) 3 88 92 50 32 Multi-cycles 8 Rue du Rhin +33 (0) 3 88 58 75 43 Weisweil Fahrzeughaus Klipfel Auwaldstr. 1 +49 (0) 76 46 334 Wittisheim Garage MALDONADO Z.A. 3 rue de lÉcluse +33 (0) 3 88 85 83 13

Rhinau RV Cyclo Motoculture 13 rue de la Dordogne +33 (0) 3 69 33 45 03 Gerstheim Garage MULLER-BRONN 67, rue de la Brigade dÁlsace Lorraine +33 (0) 3 88 98 36 45 Schutterzell Gasthaus Schutterzeller Mühle +49 (0) 78 08 401 (alleen e-bike verhuur) Erstein Cycles Scoots 67 29 H Avenue de la gare +33 (0) 3 88 98 13 13

45

ELZAS, FESSENHEIM

04 ZWITSERLAND – FRANKRIJK – DUITSLAND ELZAS, HUNINGUE, WILDWATERPARK

FRANKRIJK, COLMAR

VVV´s:

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Biesheim Camping de l’Ile du Rhin +33 (0) 3 89 72 57 95 www.campingiledurhin.com Vogtsheim im Kaiserstuhl Hotel „Kreuz-Post“ +49 (0) 76 62 90 910 www.kreuz-post.de Sasbach am Kaiserstuhl Hotel Gasthaus Sonne Winzerstube +49 (0) 76 62 314 www.sonne-winzerstubejechtingen.de

Endingen am Kaiserstuhl Gästehaus Rebland +49 (0) 76 42 18 88 www.gaestehausreblandendingen.de

Chambres d’hôtes 2 épis R. JAEGER +33 (0) 3 88 92 50 08 http://sites.estvideo.net/ roger.angele

Artolsheim Chambres d’hôtes 3 épis DOLT +33 (0) 3 69 33 45 28 www.chambres-dhotes-le-menil. com

Marckolsheim Chambres d’hôtes 2 épis ALLONAS +33 (0) 3 88 92 55 62

Weisweil Pension Porschet +49 (0) 76 46 321 www.weisweil.de

Mussig Hôtel-Restaurant de l’Illwald +33 (0) 3 90 56 11 40 www.illwald.fr

Chambres d’hôtes 2 épis J.-P. JAEGER +33 (0) 3 88 92 55 50 http://sites.estvideo.net/ jaegerjp

Pension Stöcklin +49 (0) 76 46 344 www.weisweil.de

Rust Hotel Restaurant Löwen +49 (0) 78 22 862 30 www.hotel-loewen-rust.de

Ferienwohnung Haag +49 (0) 76 46 602 www.weisweil.de

!

Hotel Kosel +49 (0) 78 22 70 06 www.hotel-kosel.de

EXCURSIETIP: Europapark in Rust Europa in één dag: in het grootste pretpark van Duitsland valt veel te beleven. Op een oppervlakte van 90 hectare kunnen gasten niet alleen meer dan 100 attracties uitproberen en internationale showprogramma´s bekijken, maar ook 13 Europese themagebieden met kenmerkende architectuur, vegetatie en gastronomie bewonderen.

www.europapark.de

46

Diebolsheim Chambres d’hôtes 3 épis +33 (0) 3 88 74 84 85 www.ambiance-jardin.com

Camping Au clair ruisseau +33 (0) 3 88 98 30 04 www.clairruisseau.com

Gite de groupe DECOCK +33 (0) 3 88 74 80 59 http://gitediebolsheim.free.fr

Schwanau Privatzimmer Gnacke +49 (0) 78 24 29 99 www.privatzimmer-gnacke.de

Friesenheim-Zelsheim Chambres d’hôtes 3 et 4 épis DIEZ +33 (0) 6 32 15 68 55 www.ancien-couvent.com Boofzheim Camping du Ried +33 (0) 8 25 00 20 30 www.village-center.fr Sand Hôtel Restaurant La Charrue +33 (0) 3 88 74 42 66 www.lacharrue.com Rhinau Camping “Ferme des Tuileries” +33 (0) 3 88 74 60 45 www.fermedestuileries.com Gerstheim Chambres d’hôtes 3 épis ALBERTUS +33 (0) 3 88 98 37 20 www.chezdany.com

Gästezimmer Zipf +49 (0) 78 24 42 55 www.g-zipf-schwanau.de Gasthof Erbprinzen +49 (0) 78 24 24 42 www.gasthof-erbprinzenschwanau.de Meißenheim Ferienwohnung Radstation +49 (0) 151 70 41 71 70 www.radstationmeissenheim.de Erstein Hôtel Crystal +33 (0) 3 88 64 81 00 www.hotelcrystal.fr Hôtel des Bords de I´ll +33 (0) 3 88 98 03 70 www.hotel-bords-ill.com Camping Wagelrott +33 (0) 3 88 98 09 88

Office de Tourisme du Pays de Saint-Louis – Huningue in Village-Neuf 81 Rue Vauban +33 (0) 3 89 70 04 49 [email protected] www.saintlouis-tourisme.fr

Touristik-Information Vogtsburg im Kaiserstuhl Bahnhofstr. 20 +49 (0) 76 72 940 11 [email protected] www.vogtsburg-imkaiserstuhl.de

Tourist-Information Weil am Rhein Hauptstr. 290-291 +49 (0) 76 21 422 04 40 [email protected] www.w-wt.de

Tourismusbüro Marckolsheim 13 Rue du Maréchal Foch +33 (0) 3 88 92 56 98 marckolsheim@ grandried.fr www.grandried.fr

Tourismusbüro Ottmarsheim „La Route romare“ 2 rue de lÉglise +33 (0) 3 89 26 27 57 [email protected] www.ottmarsheim.com Office de Tourisme du Pays de Brisach in Neuf-Brisach 6 Place d‘Armes Général de Gaulle +33 (0) 3 89 72 56 66 [email protected] www.tourismepaysdebrisach.com Breisach-Touristik Marktplatz 16 +49 (0) 76 67 94 01 55 [email protected] www.breisach.de MEER INFORMATIE: www.tourisme-alsace.com

Tourist-Information Rust Fischerstr. 51 +49 (0) 78 22 86 45 20 tourist-info@ gemeinde-rust.de www.rust.de Tourismusbüro Rhinau 35 Rue du Rhin +33 (0) 3 88 74 68 96 [email protected] www.grandried.fr Tourismusbüro Erstein 16 Rue Gén de Gaulle +33 (0) 3 88 98 14 33 [email protected] www.grandried.fr

47

05 FRANKRIJK – DUITSLAND Karlsruhe

Lauterbourg FRANCE

Rheinstetten

Niederroedern Seltz

Rastatt

Beinheim ELZAS, PLOBSHEIM, RIJNFIETSROUTE

Roeschwoog Rheinmünster Gambsheim Rheinau

Strasbourg IllkirchGraffenstaden

Kehl DEUTSCHLAND

Eschau Neuried

Erstein

Van Erstein naar Karlsruhe

ERSTEIN – KARLSRUHE 488 km – 592 km ELZAS, STRAATSBURG, GERBERVIERTEL

ELZAS, SELTZ, RIJNVEER

Erstein – Neuried – Kehl – Rheinau – Lichtenau – Rheinmünster – Söllingen – Hügelsheim – Rastatt – Durmersheim – Rheinstetten – Karlsruhe

Tourist-Information Kehl Hauptstr. 63 +49 (0) 78 51 88 15 55 tourist-information@ marketing.kehl.de www.marketing.kehl.de

48

INFORMATIE OVER ERST EIN IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 04!

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Gambsheim Tourismus Passage 309, Ecluses du Rhin +33 (0) 3 88 96 44 08 [email protected] www.passage309.eu

Mothern Tourismus Maison de la Wacht 7 rue du Kabach +33 (0) 3 88 94 86 67 [email protected] www.mothern-tourisme.fr

Fremdenverkehrsamt Seltz 2 av. Gen. Schneider +33 (0) 3 88 05 59 79 [email protected] www.tourisme-seltz.fr

Karlsruhe Tourismus Festplatz 9, +49 (0) 721 37 200 [email protected] www.karlsruhe-tourismus.de MEER INFORMATIE: www.tourisme-alsace.com

LINKER RIJNOEVER: 104 km

RECHTER RIJNOEVER: 109 km

De Rijn fungeert tot Lauterbourg, de noordelijkste Franse plaats aan de rivier, nog steeds als natuurlijke grens tussen Duitsland en Frankrijk.

VVV´s:

(ca. 5,5 uur)

Erstein – Eschau – Illkirch-Graffenstaden – Straatsburg – La Wantzenau – Hoerdt – Gambsheim – Roeschwoog – Beinheim – Seltz – Niederroedern – Munchhausen – Mothern – Lauterbourg – Karlsruhe

Vlak na het begin van de etappe wacht het eerste hoogtepunt: Straatsburg, de ‘hoofdstad van Europa’. Hier vergaderen onder meer de Europese Raad, het Europees Parlement en het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Op de weg richting Karlsruhe omzomen kastelen, beschermde natuurgebieden en musea de EuroVelo 15. De vistrap bij Gambsheim is een bezoekje waard.

Fremdenverkehrsamt Straßburg 17 Place de la Cathédrale +33 (0) 3 88 52 28 28 [email protected] www.otstrasbourg.fr

EuroVelo 15

Eschau Au Cygne +33 (0) 3 88 64 04 79 www.cygne-eschau.com

Illkirch-Graffenstaden Adagio Access +33 (0) 3 88 67 72 00 www. adagio-city.com

Chambres d’hôtes 2 épis GRUSS +33 (0) 3 88 64 31 56 www.gites-de-francealsace.com

Hôtel Holiday-Inn +33 (0) 3 88 40 84 84 www.hi-strasbourg.com Straatsburg Hôtel Château de Pourtalès +33 (0) 3 88 45 84 64 www.chateau-pourtales.eu

Hôtel Couvent du Franciscain +33 (0) 3 88 32 93 93 www.hotel-franciscain.com Hôtel Europe +33 (0) 3 88 32 17 88 www.hotel-europe.com Hôtel du Dragon +33 (0) 3 88 35 79 80 www.dragon.fr

Camping “Montagne Verte” +33 (0) 3 88 30 25 46 www.aquadis-loisirs.com Kehl Baldner‘s Gasthof Schwanen +49 (0) 7851 2735 www.schwanen-kehl.de

49

05 FRANKRIJK – DUITSLAND

INFO Meer Informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg (www.tourismus-bw.de), Schwarzwald Tourismus GmbH (www.schwarzwald-tourismus.info) en Elsass Tourismus (www. alsace-tourisme.com).

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Tomi-Ungerer-Museum, Straatsburg: op 700 vierkante meter zijn meer dan 11.000 tekeningen van Tomi Ungerer te bekijken. Passerelle des deux Rives, Straatsburg/Kehl: voetgangers- en fietsersbrug over de Rijn, die Straatsburg en Kehl met elkaar verbindt. In 2004 aangelegd in het kader van de grensoverschrijdende Floriade. Centrale commissie voor de Rijnscheepvaart: oudste internationale commissie ter wereld. Coördineert de scheepvaart over de Rijn in Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, België en Nederland. Historisch centrum Straatsburg: diverse historische gebouwen, deels uit de middeleeuwen. Sinds 1988 UNESCO Werelderfgoed. Vistrap, Gambsheim: grootste vistrap van Europa. Hier kunnen zalmen, alen, forellen en rivierharingen stroomopwaarts worden bewonderd. Beschermd natuurgebied Offendorfer Wald, Offendorf: het beeld van deze ‘jungle in de Elzas ’ wordt bepaald door reusachtige bomen, rietvelden en een groot aantal verschillende watervogels. Binnenscheepvaartmuseum, Offendorf: presenteert de ontwikkeling van de binnenscheepvaart in de Elzas, met name in Offendorf. Residentieslot Rastatt: gebouwd naar voorbeeld van Versailles. Ook kasteel Favorite in Rastatt-Förch is de moeite waard. Beschermd natuurgebied Sauerdelta, Munchhausen: grootste natuurreservaat in de Elzasser laagvlakte. In de jungleachtige bosgebieden leven talrijke vogels. Kasteel Karlsruhe: het kasteel is het centrum van de stadsplattegrond, alle wegen lopen waaiervormig naar het slot. Hier is ook het streekmuseum gevestigd.


BADEN-WÜRTTEMBERG, KEHL

EXCURSIETIP: Europa in één stad

!

Straatsburg mag met recht de hoofdstad van Europa worden genoemd. Niet alleen vanwege het grote aantal Europese instellingen dat hier is gevestigd, maar zeker ook vanwege haar symbolische rol bij de verzoening tussen de Fransen en Duitsers en in de Europese eenwording. Als zetel van het Europees parlement, de Europese Raad en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens kan Straatsburg zich meten met Genève en New York als vestigingsplaatsen van belangrijke internationale instellingen zonder zelf nationale hoofdstad te zijn. 50

Neuried Fahrradreparatur Bernd Baumann Kanonengasse 51 +49 (0) 78 07 95 52 00


Kehl Hafenradler Radshop Hauptstr. 105 +49 (0) 78 51 95 70 04

Kehl Hotel Am Rosengarten +49 (0) 78 51 95 86 15 www.rosengarten-kehl.eu

Rheinau Gasthof „Zum Hecht“ +49 (0) 72 27 35 87 www.hechten-helmlingen.de

Beinheim Chambres d’hôtes 3 clés REVOLIO +33 (0) 7 70 70 35 59

Munchhausen Gîte de séjour +33 (0) 3 88 86 11 99 www.giterhenan.com

Schiltigheim Hôtel Kyriad Expo Congrés +33 (0) 3 88 81 24 44 www.kyriad-strasbourgnord.fr

Hotel Landgasthof Ratz +49 (0) 72 27 50 50 90 www.landgasthof-ratz.de

Seltz Hôtel des Bois +33 (0) 3 88 05 56 10 www.hoteldesbois.fr

Camping Au Rhin et á la Sauer +33 (0) 3 88 86 11 81 www.munchhausen.eu

Camping Salmengrund +33 (0) 6 20 03 84 51 www.camping-seltz.fr

Mothern Hôtel-Restaurant A l’Ancre +33 (0) 3 88 94 81 99 www.ancremothern.com

Cycles TEDONE 158 Rue Boecklin +33 (0) 3 88 31 56 17

Drusenheim Cycles Klingler 6 rue du Général de Gaulle +33 (0) 3 88 53 30 78

Lauterbourg Camping les Mouettes +33 (0) 3 88 54 68 60 www.camping-lauterbourg.fr

Espace Cycles 17, rue de la Brigade dÁlsace Lorraine +33 (0) 3 88 35 33 81

Seltz Cycles WURTZ 3 Rue Marcel Bisch +33 (0) 3 88 86 88 57

La Wantzenau Hôtel Le Moulin de La Wantzenau +33 (0) 3 88 59 22 22 www.moulin-wantzenau.com Hoerdt Hôtel-Restaurant Au Cygne +33 (0) 3 88 69 23 33 www.au-cygne.com

Gästehaus Hartmann +49 (0) 78 44 14 14 [email protected] Gambsheim Camping Municipal +33 (0) 3 88 92 42 59 www.mairie-gambsheim.fr Roeschwoog Camping “Staedly” +33 (0) 3 88 86 42 18 www.cc-uffried.fr

Niederroedern Hôtel-Restaurant au Cheval Noir +33 (0) 3 88 86 52 91 www.au-cheval-noir.fr

Straatsburg Velhop (alleen verhuur) Place de la Gare +33 (0) 9 69 39 36 67 CyclÓllier 6, rue de lÝser +33 (0) 3 88 34 36 55

Gambsheim Cycles FELDIS 36 route Nationale +33 (0) 3 88 96 41 10 Herrlisheim Cyclo-Jet 15 Rue du Sénateur Kistler +33 (0) 3 88 96 78 98

Esprit Cycles 18, rue Jacques Peirotes +33 (0) 3 88 36 18 42

51

06 DUITSLAND – BW / RLP Worms Lampertheim Frankenthal

Mannheim Ludwigshafen

DEUTSCHLAND

OberhausenRheinhausen

Schifferstadt

Speyer

Altlußheim

Germersheim Knittelsheim Dettenheim

GERMERSHEIM, VEERPONT EggensteinLeopoldshafen

Van Karlsruhe naar Worms Ook op de route van Karlsruhe naar Worms zijn fietsers verzekerd van mooie uitzichten. De Rijnfietsroute loopt door een van de meest idyllische natuuren cultuurlandschappen van Europa. Langs de Boven-Rijnse laagvlakte wordt de rivier omgeven door meerdere bergketens: in het oosten het Zwarte Woud, de Kraichgau en het Odenwald, in het westen de Vogezen en het Paltser Woud. De Rijn slingert langs steden als Speyer, Mannheim en Ludwigshafen. Alle steden pronken met interessante bezienswaardigheden en een groot culinair aanbod. Naast deze grote steden kunnen toeristen ook veel gemoedelijke kleine plaatsjes ontdekken. In de regio mogen natuurlijk ook de wijnbergen niet ontbreken.

52

DEUTSCHLAND EuroVelo 15

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg (www.tourismus-bw.de), Rheinland-Pfalz Tourismus GmbH (www.gastlandschaften.de) en Hessen Agentur (www. hessen-tourismus.de).

De grootste romaanse kerk van Europa staat in Speyer en is UNESCO Werelderfgoed

!

De dom van Speyer is de grootste bewaard gebleven romaanse kerk van Europa. Als laatste rustplaats van Salische, Staufische en Habsburgse heersers is de dom een belangrijk symbool van het middeleeuwse Duitse keizerschap. Hij werd in 1106 geopend, en kan daarmee terugkijken op een meer dan 900 jaar oude geschiedenis.

Zeiskam

Rülzheim

EXCURSIETIP:

In 1981 werd de dom van Speyer als tweede Duitse cultuurmonument opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO, bovendien is het beschermd cultuurgoed volgens de Haagse Conventie.

Karlsruhe

KARLSRUHE – WORMS 592 km – 684 km

(ca. 5 uur)

LINKER RIJNOEVER: 92 km Karlsruhe – Rülzheim – Knittelsheim – Germersheim – Zeiskam – Römerberg – Speyer – Schifferstadt – Altrip – Mutterstadt – Ludwigshafen – Frankenthal (Pfalz) – Bobenheim-Roxheim – Worms RECHTER RIJNOEVER: 95 km Karlsruhe – Eggenstein-Leopoldshafen – Linkenheim-Hochstetten – Dettenheim – Philippsburg – Oberhausen-Rheinhausen – Altlußheim – Hockenheim – Schwetzingen – Brühl – Mannheim – Lampertheim – Worms


INFORMATIE OVER KARL SRUHE IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 05!

Eggenstein-Leopoldshafen Hotel Schröcker Tor +49 (0) 72 47 20 74 90 www.hotel-schroecker-tor.de

Rülzheim Hotel Apart +49 (0) 72 72 77 60 00 www.hotel-apart.eu

Linkenheim-Hochstetten Gasthaus „Rheinperle Hochstetten“ +49 (0) 72 47 88 83 38 www.rheinperle-hochstetten.de

Knittelsheim Waldhaus Knittelsheimer Mühle +49 (0) 63 48 83 66 www.knittelsheimer-muehle.de

Gasthaus „Pilskrone“ +49 (0) 72 47 38 58 www.pilskrone-linkenheim.de

Germersheim Hotel Germersheimer Hof +49 (0) 72 74 50 50 www.hotelgermersheimer-hof.de

53

GERMERSHEIM, VISSER

06 DUITSLAND – BW / RLP

LAMPERTHEIM – Welkom in de aspergestad

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Philippsburg City Hotel Philippsburg +49 (0) 72 56 84 49 www.cityhotel-philippsburg.de Campingplatz Freyersee +49 (0) 72 56 13 72 www.camping-freyersee.de Zeiskam Hotel-Restaurant Zeiskamer Mühle +49 (0) 63 47 97 400 www.zeiskamermuehle.de Römerberg Hotel Pfälzer Hof +49 (0) 62 32 81 70 www.loesch-pfaelzer-hof.de Altlußheim Hotel Blautannen +49 (0) 62 05 327 52 www.hotel-blautannen.de

In Lampertheim regeert de koninklijke groente: in het seizoen zwaait een aspergekoningin, die officieel wordt benoemd door de plaatselijke aspergeraad, de scepter. De restaurants in de stad verzoeken om audiëntie en serveren heerlijke groente in alle denkbare variaties: een genot voor de smaakpapillen.

Rheinhotel Luxhof +49 (0) 62 05 30 30 www.luxhof.de Speyer Hotel Speyerer Hof +49 (0) 62 32 602 12 20 www.hotel-speyerer-hof.de Hotel am Wartturm +49 (0) 62 32 643 30 www.hotel-amwartturm.de Hotel 1735 +49 (0) 62 32 60 46 10 www.hotel1735.de Hotel Alt Speyer +49 (0) 62 32 60 280 www.hotelaltspeyer.de Hotel Domhof +49 (0) 62 32 132 90 www.domhof.de

Tourist-Information Speyer Maximilianstraße 13 +49 (0) 62 32 14 23 92 [email protected] www.speyer.de Welcome Center/Tourist Information Mannheim Willy-Brandt-Platz 5 +49 (0) 621 293 87 00 [email protected] www.tourist-mannheim.de Tourist-Information Ludwigshafen Berliner Platz 1 +49 (0) 621 51 20 36

54

+49 (0) 62 35 490 00 www.hotelzurkanne.de

Kurpfalz-Jugendherberge Familien- und JGH +49 (0) 62 32 615 97 www.diejugendherbergen.de

Altrip Hotel Darstein +49 (0) 62 36 44 40 www.hotel-darstein.de Mannheim Rheinauer Hof – Hotel am Riedweg +49 (0) 621 80 42 60 www.hotelamriedweg.de

Hockenheim Johanneshof Hockenheim +49 (0) 62 05 56 21 www.johanneshof.de Schifferstadt Hotel-Restaurant Zur Kanne

Hotel am Bismarck +49 (0) 621 40 04 19 60 www.hotel-am-bismarck.de Gasthaus Goldene Gans +49 (0) 621 42 20 20 www.gasthaus-goldenegans.de

VVV´s: Südpfalz-Tourismus Landkreis Germersheim e.V. Luitpoldplatz 1 + 49 (0) 7274 53 300 www.suedpfalz-tourismus.de

BEZIENSWAARDIGHEDEN:

Hotel Löwengarten +49 (0) 62 32 62 70 www.hotelloewengarten.de

[email protected] www.lukom.com Magistrat der Stadt Lampertheim – Stadtmarketing Römerstr. 102 +49 (0) 62 06 93 50 [email protected] www.lampertheim.de

Speicher7 Hotel +49 (0) 621 122 66 80 www.speicher7.com

Mutterstadt Hotel Restaurant Ebnet +49 (0) 62 34 94 600 www.hotel-ebnet.de

Bobenheim-Roxheim Seehotel Bader +49 (0) 62 39 31 37 www.seehotelbader.de

Ludwigshafen Europa Hotel +49 (0) 621 598 70 www.europa-hotel.com

Lampertheim Hotel Darmstädter Hof +49 (0) 62 06 945 40 www.hotel-darmstaedterhof. de

BEST WESTERN Hotel +49 (0) 621 51 19 13 www.bestwesten-hotelludwigshafen.de Pension Krone +49 (0) 621 629 62 96 www.pension-kroneludwigshafen.de

Worms Nibelungen-Jugendherberge +49 (0) 62 41 257 80 www.diejugendherbergen.de Gästehaus Ellenberger +49 (0) 62 46 90 50 80 www.bed-and-breakfast.de

Techniek Museum Speyer: in een hal van 25.000 vierkante meter en 10.000 vierkante meter buitenterrein kan een groot aantal technische constructies uit de voertuig- en vliegtuigbouw worden bezichtigd. Reiss-Engelhorn-musea, Mannheim: Met internationaal gerenommeerde tentoonstellingen als ‘De Staufen en Italië’, ‘Alexander de Grote en de opening van de wereld’ en ‘Pompeï’ hebben de vier huizen van de Reiss-Engelhorn-musea naam weten te maken. Beschermd natuurgebied Lampertheimer Altrhein: Een van de belangrijkste beschermde waterrijke gebieden aan het noordelijke deel van de Bovenrijn. Inclusief het schiereiland Biedensand en het meer Welsch-Loch in totaal 525 hectare groot. Het landschapsbeeld wordt bepaald door de natuurlijke overstromingsdynamiek van de Rijn. Nibelungenmuseum, Worms: Worms en de Nibelungen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Bezoekers gaan op jacht naar de onder de stad verstopte legendarische schat van de Nibelungen. St. Peterdom, Worms: Gelegen op het hoogste punt van de binnenstad. Architectuur en inrichting uit verschillende tijdperken. Vesting Germersheim: de grootste vesting van Beieren buiten Beieren is ook tegenwoordig nog een prachtexemplaar. De stadspoort Weißenburger Tor, het vestingcomplex Fronte Beckers met de beeldenroute en het stadspark Fronte Lamotte zijn nog bewaard gebleven.

Tourist-Information Worms Neumarkt 14 +49 (0) 62 41 853 73 06 [email protected] www.worms.de Touristikgemeinschaft Kurpfalz e.V. Postfach 3010 +49 (0) 62 02 970 60 71 [email protected] www.kurpfalz-tourist.de

SPEYER, MAXIMILIANSTRASSE

GERMERSHEIM, RIJNFIETSROUTE

GERMERSHEIM, WATERPARK WOERTH

55

07 DUITSLAND – RLP / HESSEN

Van Worms naar Bingen Eltville am Rhein

Geinsheim

Bingen

Wiesbaden

Ginsheim-Gustavsburg

Heidesheim Mainz am Rhein

Ingelheim am Rhein

DEUTSCHLAND Nackenheim

DEUTSCHLAND

Tourist-Information Oppenheim Merianstr. 2 +49 (0) 61 33 49 09 14 stadt-oppenheim.huehn@ t-online.de www.stadt-oppenheim.de

Tourist-Information Ingelheim am Rhein Neuer Markt 1 +49 (0) 61 32 78 22 16 touristinformation@ ingelheim.de www.ingelheim.de

mainzplus CITYMARKETING GmbH Rheinstr. 55 +49 (0) 61 31 24 28 88 [email protected] www.mainzplus.com

Tourist-Information Oestrich-Winkel Hermannstr. 6 +49 (0) 67 23 194 33 [email protected] www.oestrich-winkel.de

Tourist-Information Wiesbaden Marktplatz 1 +49 (0) 611 17 29 930 [email protected] www.wiesbaden.de

Rüdesheim Tourist AG Rheinstr. 29a +49 (0) 67 22 90 61 50 [email protected] www.ruedesheim.de

Tourist-Information Eltville Burgstr. 1 +49 (0) 61 23 90 980 [email protected] www.eltville.de

56

Geinsheim

Nierstein

VVV´s:

Tourist-Information Bingen Rheinkai 21 +49 (0) 67 21 18 42 00 tourist-information@ bingen.de www.bingen.de

Oppenheim

Riedstadt

HESSEN, WIESBADEN Gimbsheim

Deze etappe loopt naar de Rijn-Main-regio. De rivier dient opnieuw als natuurlijke grens, deze keer echter tussen twee deelstaten: aan de linkeroever van de Rijn ligt Rijnland-Palts, aan de rechteroever ligt Hessen. Bij Mainz en Wiesbaden maakt de rivier een scherpe bocht naar het westen en stroomt tot Bingen in zuidwestelijke richting. Voor het eerst sinds Bazel stroomt hij niet rechtdoor naar het noorden.

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Biblis Landhaus-Apartments +49 (0) 62 45 59 30 www.ochsenschlaeger.de Osthofen Weingasthof Zum weißen Roß +49 (0) 62 42 91 14 10 www.weingasthof-osthofen.de

INFORMATIE OVER WOR MS IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 06!

Bechtheim Gästehaus Weinreich +49 (0) 62 42 76 75 www.gaestehaus-weinreich. de Mettenheim Ferienwohnung Weißbach +49 (0) 62 42 91 51 51 www.weingut-weißbach.de

Gernsheim

Eich

Gernsheim Hotel – Restaurant Café Rheingold +49 (0) 62 58 94 90 38 www.hotel-rheingold.de Hotel Hubertus +49 (0) 62 58 80 380 www.hubertus-gernsheim.de Riedstadt Hotel Bett und Frühstück +49 (0) 61 58 97 51 80 www.hotel-riedstadt.de Nierstein Gutschänke Glockenspiel +49 (0) 61 33 55 02 www.st-urbanshof.de Rhein-Hotel Nierstein +49 (0) 61 33 97 970 www.rheinhotel-nierstein.de

Osthofen Biblis EuroVelo 15

WORMS – BINGEN

Worms

684 km – 765 km

(ca. 4,5 uur)

LINKER RIJNOEVER: 76 km Worms – Osthofen – Bechtheim – Mettenheim – Gimbsheim – Oppenheim – Nierstein – Nackenheim – Mainz – Heidesheim am Rhein – Ingelheim am Rhein – Bingen RECHTER RIJNOEVER: 88 km Worms – Biblis – Gernsheim – Biebesheim am Rhein – Stockstadt am Rhein – Riedstadt – Geinsheim – Trebur – Ginsheim-Gustavsburg – Hochheim (Main) – Mainz – Wiesbaden – Eltville am Rhein – Oestrich-Winkel – Geisenheim – Rüdesheim – Bingen

57

HESSEN, RÜDESHEIM


HESSEN / RIJNLAND-PALTS, GRENS TUSSEN DE DEELSTATEN

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg (www.tourismus-bw.de), Rheinland-Pfalz Tourismus GmbH (www.gastlandschaften.de) en Hessen Agentur (www. hessen-tourismus.de).


FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Nierstein Villa Spiegelberg +49 (0) 61 33 51 45 www.villa-spiegelberg.de

City Hotel Neubrunnenhof +49 (0) 61 31 23 22 37 www.cityhotel-neubrunnenhof.de

Weingut Gästehaus Sternenfelserhof +49 (0) 61 33 92 55 50 www.sternenfelserhof.de

Hotel Hammer +49 (0) 61 31 551 16 www.hotel-hammer.com

Trebur Hotel Garni Feldblick +49 (0) 61 47 50 17 60 www.feldblick.de Mainz Rhein-MainJugendherberge +49 (0) 61 31 853 32 www.diejugendherbergen.de

58

Hotel – Gasthaus zum Engel +49 (0) 61 34 181 80 www.hotelzumengel.de Hochheim (Main) Hotel Rheingauer Tor +49 (0) 61 46 826 20 www.rheingauertor.de Hotel Weingut Duchmann +49 (0) 61 46 90 50 www.hotel-duchmann.de

Wiesbaden Hotel & Café am Schloss Biebrich +49 (0) 611 600 00 www.am-schloss-biebrich.de Hanna’s Gästezimmer +49 (0) 611 716 75 57 www.hannasgaestezimmer. de Gästehaus Stapf +49 (0) 611 98 93 90 www.gaestehaus-stapf.de Hotel am Landeshaus +49 (0) 611 99 66 60 www.hotel-am-landeshaus. de

Eltville am Rhein Hotel Frankenbach – Mainzer Hof & Gutenberger Hof +49 (0) 61 23 90 40 www.hotel-frankenbach.de Parkhotel Sonnenberg +49 (0) 61 23 60 550 www.parkhotel-sonnenberg. com Oestrich-Winkel Advena Hotel Jesuitengarten +49 (0) 67 23 990 20 www.advenahotels.com Familie Allendorf – Pension, Gästehaus, FW +49 (0) 67 23 99 91 12 www.allendorf-familie.de

Worms, twee eeuwen stadshistorie: romaanse keizerlijke dom, oudste joodse begraafplaats van Europa, voormalige joodse wijk met synagoge en joods museum, het grootste monument van de reformatie ter wereld, multimediaal Nibelungenmuseum. Europareservaat Kühlkopf-Knoblochsaue, Kreiß Groß-Gerau: grootste beschermd natuurgebied van Hessen met diverse zeldzame planten en dieren. Oppenheim, vestigingsplaats van het Duitse wijnbouwmuseum: uniek kelderlabyrinth, Katharinakerk als belangrijkste gotische gebouw tussen Straatsburg en Keulen. Gutenbergmuseum Mainz: een van de oudste musea over boekdrukkunst, unieke tentoongestelde stukken over het ontstaan van het schrift en de boekdrukkunst. Ingelheim: bezoekerscentrum Kaiserpfalz met overblijfselen van de Aula Regia, de troonzaal van Karel de Grote, in 2014: 1200 jaar Karel de Grote. Kasteel Biebrich, Wiesbaden: barok gebouw bestaande uit drie vleugels, tussen 1700 en 1750 vlak aan de Rijnoever gebouwd. Burcht van de keurvorsten, Eltville am Rhein: symbool van de stad, gedenkplaats ter nagedachtenis aan Johannes Gutenberg en historische collectie over boekdrukkunst. Decor van diverse culturele evenementen. Historische wijnlaadkraan, Oestrich: belangrijk technisch monument van de historische wijnhandel uit het jaar 1745. Niederwaldmonument, Rüdesheim: in 1883 feestelijk ingewijd en 38 meter hoog. Wordt beschouwd als Duits nationaal monument en herinnert aan de aaneensluiting van de staten van de Noord-Duitse bond tot het Duitse Keizerrijk in 1871. Mäuseturm Bingen: de legendarische toren staat vlak aan de Rijn, voor de monding van de Nahe in de Rijn en tegenover burcht Ehrenfels. Bingen: Poort tot het UNESCO Werelderfgoed ‘Oberes Mittelrheintal’. Drususbrücke: een van de oudste stenen bruggen in Duitsland met romaanse brugkapel, Museum am Strom met expositie over Hildegard von Bingen. 59


HESSEN, WIESBADEN

HESSEN, ELTVILLE

EXCURSIETIP:

SERVICE VOOR FIETSERS: Gernsheim Zweirad-Shop Engler Alte Landstr. 14 +49 (0) 62 58 22 96 Gimbsheim Drahtesel Gimbsheim Rheinstr. 22 +49 (0) 62 49 49 90 Nierstein Fahrradecke Nierstein Bleichweg 41 +49 (0) 61 33 585 50 Mainz Radgarage Mainz Jean-Pierre-Jungels-Str. 1 +49 (0) 61 31 47 11 19 Wiesbaden Fahrrad Klauss Bleichstr. 13 +49 (0) 611 40 88 06

60

Der Radler Bahnhofsplatz 1 +49 (0) 171 222 78 88 Eltville am Rhein Rad’l Mahl Hauptstr. 42 +49 (0) 61 23 621 04 Ingelheim am Rhein Fahrrad Rosskopp Nahering 12 +49 (0) 61 32 26 86 Rüdesheim Radkranz Fahrradverleih Oberstr. 53 +49 (0) 67 22 483 36 Bingen Michels Zweiradshop Saarlandstr. 234 +49 (0) 67 21 97 56 21

De Drosselgasse in Rüdesheim: overdag en ´s nachts een drukte van belang

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Oestrich-Winkel Hotel-Weinstube – Café Ruthmann +49 (0) 67 23 33 88 www.hotel-ruthmann.de Ingelheim Pension Tim Thron +49 (0) 61 32 71 82 29 www.thron-uebernachtungen.de Fetzers Landhotel +49 (0) 67 25 301 30 www.fetzersgastro.de Rüdesheim Breuer’s Rüdesheimer Schloss +49 (0) 67 22 90 500 www.ruedesheimer-schloss.com

De Drosselgasse, gelegen in het oude centrum van Rüdesheim, is slechts 144 meter lang en 3 meter breed, maar desondanks bekend om haar levendigheid. Wijn, muziek en bezoekers van alle continenten zorgen van laat in de middag tot ver in de nacht voor een gezellig drukke sfeer.

Hajo’s Hotel Germania +49 (0) 67 22 25 84 www.hajos.de

In de steeg bevinden zich verschillende wijnhuizen en cadeau- en souvenirwinkeltjes. De steeg begint aan de Rijnpromenade.

Historisches Weinhotel des Rieslings +49 (0) 67 22 483 36 www.gruenerkranz.com Hotel Höhn +49 (0) 67 22 905 80 www.hotel-hoehn.de

Weingut & Gasthof Krancher +49 (0) 67 22 27 62 www.gasthof-krancher.de

Bingen Hotel Krone +49 (0) 67 21 170 16 www.hotel-krone-bingen.de

NH-Hotel Bingen +49 (0) 67 21 79 60 www.nh-hotels.de

Hotel-Restaurant Rheingau +49 (0) 67 21 174 96 www.hotel-restaurant-rheingau.de

Landgasthof Pension Zurstraßen +49 (0) 67 21 142 80 www.zurstrassen-landgasthof.de

Weinhaus Selmigkeit – Hotel-Restaurant +49 (0) 67 21 143 46 www.selmigkeit.de

Hotel Lindenwirt +49 (0) 67 22 91 30 www.lindenwirt.com

Jugendherberge Rüdesheim +49 (0) 67 22 27 11 www.djh-hessen.de

Hotel Café Köppel +49 (0) 67 21 147 70 www.hotel-koeppel.de

Hotel Zum Bären +49 (0) 67 22 902 50 www.zumbaeren.de

Hotel Zwei Mohren +49 (0) 67 22 90 20 www.assmannshausen.de

Weinhotel Michel +49 (0) 67 21 915 10 www.weinhotel-michel.de

61


Neuwied Bendorf

DEUTSCHLAND

Weißenthurm

Koblenz Lahnstein BOPPARD, STOELTJESLIFT Boppard

BINGEN – NEUWIED 765 km – 845 km

Kestert

(ca. 5 uur)

St. Goar

LINKER RIJNOEVER: 80 km Oberwesel

Kaub

Bacharach DEUTSCHLAND

EuroVelo 15

KOBLENZ, RIJNFIETSROUTE

ST. GOAR, RIJNFIETSROUTE

LORCH, WIJNGAARD

62

Van Bingen naar Neuwied Bingen en Rüdesheim vormen de poort naar de Romantische Rijn. Tussen de Mäuseturm in Bingen en de Rolandsbogen voor de poorten van Bonn liggen maar liefst 50 burchten, kastelen en andere historische gebouwen. Een mooi decor tijdens een fietstocht. Het is dus de moeite waard om veel tijd uit te trekken voor een paar tussenstops en de bezichtiging van een aantal burchten. Het Obere Mittelrheintal op de 67 kilometer lange route naar Koblenz is onderdeel van het UNESCO Werelderfgoed en vormt een van de oudste en meest imponerende cultuurlandschappen van Duitsland. De Lorelei, een 132 meter hoge leistenen rots waar de Rijn met flinke snelheid langs stroomt, is wereldberoemd.

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Lorch Gästehaus Zum Schmidt’e Richard +49 (0) 67 26 839 91 75 www.gaestehaus-zumschmidte-richard.de Hotel im Schulhaus +49 (0) 67 26 80 71 80 www.hotel-im-schulhaus.de Bacharach Hotel-Pension-Apartments Haus Dettmar +49 (0) 67 43 26 61 www.haus-dettmar.de Weingut Gästehaus “Traube Bacharach” +49 (0) 67 43 14 39 www.weingut-hotel-jost.de

Lorch Rüdesheim

Bingen

Bingen – Trechtingshausen – Niederheimbach – Bacharach – Oberwesel – St. Goar – Hirzenach – Bad Salzig - Boppard – Spay – Brey – Rhens – Koblenz – Weißenthurm RECHTER RIJNOEVER: 85 km Rüdesheim – Lorch – Kaub –– St. Goarshausen – Kestert – Kamp-Bornhofen – Filsen – Osterspai - Braubach – Lahnstein – Koblenz – Bendorf – Neuwied

INFORMATIE OVER BING EN IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 07!

Kaub Hotel Deutsches Haus +49 (0) 67 74 266 www.hotel-deutscheshaus-kaub.de Rheinsteig-Jugendherberge Familien- und JGH +49 (0) 67 74 918 18 90 www.diejugendherbergen.de

LORELEY, RIJNFIETSROUTE

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Burcht Pfalzgrafenstein, Kaub: gebouwd als douanepost. Palzgrafenstein ligt als een schip dat stroomopwaarts vaart, midden in de Rijn. Een klein pontje brengt bezoekers naar de burcht. Marksburcht, Braubach: een hooggelegen burcht aan de rechteroever van de Rijn, die stamt uit het begin van de 13e eeuw. Deutsches Eck, Koblenz: kunstmatig aangelegde landtong aan de monding van de Moezel in de Rijn. Een kabelbaan voert vanaf hier over de Rijn naar de bovengelegen vesting Eherbreitstein. Een tochtje met de ‘Weisse Flotte’ is van harte aan te bevelen. 63

08 DUITSLAND – RLP / HESSEN SERVICE VOOR FIETSERS: Bacharach Zweirad-Service Stephan Morr Mainzer Str. 20 +49 (0) 67 43 12 87

Boppard Fahrrad Lüdicke Oberstraße 105 56154 Boppard +49 (0) 67 42 47 36

Oberwesel Fahrradgeschäft Höhn Liebfrauenstr. 38 +49 (0) 67 44 336

Lahnstein Laufrad Racing Bikes Bahnhofstr. 27 +49 (0) 26 21 621 97

Boppard-Bad Salzig Salziger RadStation KG Pfarrer-Nick-Straße 2a +49 (0) 67 42 968 90 82

Koblenz Fahrrad Zangmeister Löhrrondell 1 +49 (0) 261 323 63

Fahrrad Regenhardt Markenbildchenweg 28 +49 (0) 261 336 67 Bendorf Radsport-Technik Wegner An der Gießerei 7 +49 (0) 26 22 90 27 00

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van Tourismus Marketing GmbH Baden-Württemberg (www.tourismus-bw.de), Rheinland-Pfalz Tourismus GmbH (www.gastlandschaften.de), Romantischer Rhein Tourismus GmbH (www. romantischer-rhein.de) en Hessen Agentur (www.hessen-tourismus.de).

Neuwied Das Zweirad Langendorfer Str. 133 +49 (0) 26 31 319 66

BOPPARD, BOCHT IN DE RIJN

ST. GOARSHAUSEN, BURCHT KATZ

EXCURSIETIP: Hoog, gevaarlijk, uniek: op audiëntie bij de Loreley

!

De Loreley is een leistenen rots in het UNESCO Werelderfgoed Oberes Mittelrheintal, die verrijst aan het oostelijk deel van de rechter Rijnoever. Volgens de legende kamde de nimf Loreley hier haar lange, gouden haren en lokte schippers met haar gezang de gevaarlijke stroming van de Rijn in, zodat de schepen tegen de rots voeren.

De rots is 132 meter hoog en staat de rivier letterlijk in de weg. Schepen ondervinden nog steeds problemen met deze passage. Vanaf de top van de Lorelei hebben toeristen een uniek uitzicht over de Rijn en de stad St. Goarshausen met de burcht Katz.

64

VVV´S:

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Oberwesel Gutsschänke Sennerhof +49 (0) 67 44 215 www.hotel-weinprobenrhein.de

Kestert Hotel Restaurant Goldner Stern +49 (0) 67 73 71 02 www.goldenerstern-kestert.de

OBERWESEL

St. Goar Flair Hotel Restaurant Landsknecht +49 (0) 67 41 20 11 www.hotel-landsknecht.de

Kamp-Bornhofen Landhotel Becker +49 (0) 67 73 244 www.rhein-hotel-becker.de

Hotel Restaurant Zur Loreley +49 (0) 67 41 16 14 www.hotel-zur-loreley.de

Boppard Hotel Ebertor +49 (0) 67 42 31 73 www.ebertor.de

Gasthof Weinstube Knab’s Mühlenschenke +49 (0) 67 41 16 98 www.muehlenschenke.de

Pension Bei Schinderhannes und Julchen +49 (0) 67 42 31 73 www.schinderhannesund-julchen.de

Koblenz Diehl’s Hotel +49 (0) 261 970 70 www.diehls-hotel.de

Gasthaus Zum Rebstock +49 (0) 67 41 25 39 www.rebstock-hirzenach.de

Ghotel Koblenz +49 (0) 261 200 24 50 www.ghotel.de

St. Goarshausen Nassauer Hof +49 (0) 67 71 80 28 40 www.nassauer-hof-loreley.de

Rhein-Nahe Touristik Bacharach Oberstr. 10 +49 (0) 67 43 91 93 03 [email protected] www.rhein-nahe-touristik.de

Braubach Landgasthof „Zum Weissen Schwanen“ +49 (0) 26 27 www.zum-weissenschwanen.de Lahnstein Burg & Bike +49 (0) 26 21 408 38 www.burg-bike.de

Hotel Trierer Hof +49 (0) 261 100 60 www.triererhof.de Hotel Brenner +49 (0) 261 91 57 80 www.hotel-brenner.de City-Hotel Kurfürst Balduin +49 (0) 261 133 20 www.cityhotel-koblenz.de Neuwied Hotel-Restaurant Schloss Engers +49 (0) 26 22 926 42 95 www.schloss-engers.de

Tourist-Information Oberwesel Rathausstr. 3 +49 (0) 67 44 71 06 24 [email protected] www.oberwesel.de Loreley-Touristik St. Goarshausen Bahnhofstr. 8 +49 (0) 6771/910-0 [email protected] www.loreley-touristik.de Tourist-Information Boppard Karmeliterstr. 2 +49 (0) 67 42 38 88

[email protected] www.boppard-tourismus.de Tourist-Information Lahnstein Kirchstr. 1 +49 (0) 26 21 91 41 71 touristinformation@ lahnstein.de www.lahnstein.de Tourist-Information Koblenz Zentralplatz 1 +49 (0) 261 194 33 touristinformation@ koblenz-touristik.de www.koblenz-touristik.de Tourist-Information Neuwied Langendorfer Str. 110 +49 (0) 26 31 802 55 55 tourist-information@ neuwied.de www.neuwied.de

MEER INFORMATIE:

www.romantischer-rhein.de www.radwanderland.de www.welterbe-mittelrhein.de

65

NEUWIED – KEULEN 845 km – 919 km

09 DUITSLAND – RLP / NRW

(ca. 4,5 uur)

Köln

EuroVelo 15

LINKER RIJNOEVER: 74 km

Van Neuwied naar Keulen

Weißenthurm – Andernach – Namedy - BrohlLützing – Bad Breisig – Sinzig – Remagen – Oberwinter Bonn – Bornheim – Wesseling – Keulen

DEUTSCHLAND

Wesseling

Niederkassel

RECHTER RIJNOEVER: 78 km Neuwied – Leutesdorf - Rheinbrohl – Bad Hönningen – Linz am Rhein – Unkel – Rheinbreitbach – Bad Honnef – Königswinter – Bonn – Troisdorf – Niederkassel – Keulen

Bonn

Königswinter Bad Honnef

Linz am Rhein

Remagen

Bad Hönningen

Bad Breisig

DEUTSCHLAND

Andernach

Neuwied

Weißenthurm

WESSELING, VEERPONT WESSELING, FÄHRE

BAD BREISIG, RIJNFIETSROUTE

Vanuit Neuwied baant de Rijnfietsroute zich via Andernach, met de hoogste koudwatergeiser ter wereld, over goed onderhouden fietspaden een weg naar de Rolandsbogen en het tegenovergelegen Zevengebergte. In Noordrijn-Westfalen kom je aan in de enige miljoenenstad die de Rijn op een afstand van 1230 kilometer passeert: Keulen. Hier verrijst de dom, een van de meest wereldberoemde gebouwen langs de rivieroever. Maar al voor aankomst in de metropool valt er het een en ander te bekijken: bijvoorbeeld de Drachenfels in Königswinter, het huis van Beethoven in de voormalige hoofdstad Bonn of de UNESCO werelderfgoedkastelen Augustusburg en Falkenlust in Brühl.

INFO BORNHEIM, RIJNTERRASSEN

66

Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van Rheinland-Pfalz Tourismus GmbH (www.gastlandschaften.de), Romantischer Rhein Tourismus GmbH (www.romantischer-rhein. de) en de website van NRW (www.rheinradweg.net).


INFORMATIE OVER NEUW IED IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 08!

Bad Breisig Hotel Anker +49 (0) 26 33 93 29 www.hotel-anker-badbreisig.eu

Pension Schmidgen +49 (0) 2633 7205

Hotel Fontana +49 (0) 26 33 47 59 99 90 www.fontana-badbreisig.de

Hotel Zur Mühle +49 (0) 26 33 200 60 www.zurmuehlebreisig.de

Hotel Niederée +49 (0) 26 33 45 700 www.hotel-niederee.de

Bad Hönningen Gästehäuser der Pension Haus Christel +49 (0) 26 35 13 36 www.haus-christel.de

Hotel Klein & Fein +49 (0) 26 33 47 44 70 www.hotelkleinundfein.de Hotel Rhein-Residenz +49 (0) 26 33 47 35 26 www.rhein-residenz.de

Camping Rheineck +49 (0) 26 33 95645

Hotel St. Pierre +49 (0) 26 35 20 91 www.hotelpierre.de Park Hotel +49 (0) 26 35 91 10 20 www.park-hotel-rhein.de

VVV´s: Tourist-Info Andernach Konrad-Adenauer-Allee 40 +49 (0) 26 32 987 94 80 [email protected] Tourist-Info Bad Breisig Koblenzer Str. 39 +49 (0) 2633 45630 [email protected] Tourist-Info Bad Hönningen Neustr. 2a +49 (0) 26 35 22 73 [email protected] Tourist-Info Remagen Bachstraße 5 +49 (0) 26 42 201 87 [email protected] Stadtinfo Bad Honnef Rathausplatz 2-4 +49 (0) 22 24 988 27 46 [email protected]

Tourismus Siebengebirge Königswinter Drachenfelsstr. 51 +49 (0) 22 23 91 77 11 [email protected] Bonn-Information Windeckstraße 1/ am Münsterplatz +49 (0) 228 77 50 00 [email protected] brühl-info Uhlstraße 1 +49 (0) 22 32 793 45 [email protected] KölnTourismus GmbH Kardinal-Höffner-Platz 1 +49 (0) 221 34 64 30 [email protected]

09 DUITSLAND – RLP / NRW

Culturele trekpleister – het carnaval in Keulen

BEZIENSWAARDIGHEDEN: REMAGEN, ARP MUSEUM

Het carnaval in Keulen is een van de grootste en bekendste evenementen in zijn soort ter wereld. Met carnaval komen 1,5 miljoen gasten van over de hele wereld naar de domstad, meer dan een miljoen ‘Jecke’ (narren) bekijken de optocht op Rosenmontag, het hoogtepunt van het Keulse carnaval.

De stad telt maar liefst 480 carnavalsverenigingen, een waar carnavalsbolwerk dus.

EXCURSIETIP: Zo hoog als de hemel – direct aan de Rijn: de dom van Keulen De dom van Keulen is het symbool en middelpunt van de stad. Hij verrijst pal naast de Rijn naast de Hohenzollernbrug, waar ook het centraal station, de grootste musea van de stad en het grootste winkelgebied met de Hohe Straße en de Schildergasse te vinden zijn.

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Arp Museum Remagen-Rolandseck: het museum telt vier tentoonstellingsniveaus, waar wisselexposities te zien zijn. In het museum is veel te zien en te beleven: van internationale beeldende kunst, klassieke concerten en een kamermuziekfestival tot een schilderijencollectie van de middeleeuwen tot de moderne tijd. Klooster Heisterbach, Königswinter: op het terrein van het voormalige bernardijnenklooster staan het imposante koor van de voormalige abdijkerk en enkele gebouwen uit de 18e eeuw. Drachenfels, Königswinter: mocht u de berg in het Zevengebergte willen beklimmen, dan komt u langs kasteel Drachenburg, een schilderachtig gebouw uit de 19e eeuw. Beethoven-Haus, Bonn: het huis aan de Bonngasse 20, waar Ludwig von Beethoven in 1770 geboren werd, herbergt de grootste Beethovencollectie ter wereld. Visserijmuseum Troisdorf: sinds 1987 wordt de historie van het vissersambacht aan de benedenloop van de Sieg, de Rijn en de oude armen van het mondingsgebied van de Sieg in een eigen museum gepresenteerd. Kastelen Augustusburg en Falkenlust, Brühl: de kastelen, uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed, zijn de eerste belangrijke meesterwerken uit de rococo in Duitsland. Kasteel Augustusburg staat via een uitgestrekt park in verbinding met jachtslot Falkenlust. Musea, Keulen: de in totaal 36 musea slaan een brug van de oudheid naar het heden, van chocolade via moderne kunst naar stadshistorie. 68

Remagen Hotel-Restaurant Pinger +49 (0) 26 42 938 40 www.pingerhotels.de Hotel Rhein-Ahr +49 (0) 26 42 44 112 www.hotel-rhein-ahr.de CPH Hotel Haus Oberwinter +49 (0) 22 28 60 04 00 www.haus-oberwinter.de Camping Siebengebirgsblick +49 (0) 22 28 91 06 82 www.siebengebirgsblick.de Unkel Gästehaus Korf +49 (0) 22 24 33 15 www.traubeunkel.de Bad Honnef Avendi Hotel Bad Honnef +49 (0) 22 24 18 90 www.seminaris.de/avendi/ hotels/avendi-hotelbad-honnef Seminaris Hotel Bad Honnef +49 (0) 22 24 77 10 www.seminaris.de/hotels/ seminaris-hotel-bad-honnef Commundo Tagungshotel +49 (0) 22 24 189 475

www.commundotagungshotels.de Youth Hostels Bad Honnef +49 (0) 22 24 713 00 www.jugendherberge.de Königswinter Drachenfelshotel Königswinter +49 (0) 22 23 29 66 90 www.drachenfelshotel.de Bonn Hotel-Restaurant „Zur Post“ +49 (0) 228 97 29 40 www.hotelinbonn.com Günnewig Hotel Bristol Bonn +49 (0) 228 26 98 0 www.guennewig.de/bnbristo Günnewig Hotel Residence +49 (0) 228 26 97 0 www.guennewig.de/bnreside Youth Hostels Bonn +40 (0) 228 28 99 70 www.jugendherberge.de Rheinland – das Hotel an der Kennedybrücke +49 (0) 228 908 23 90 www.rheinland-hotel.de

KÖNIGSWINTER, SCHLOSS DRACHENBURG

Wesseling Hotel am Rhein +49 (0) 22 36 32 50 www.hotelamrhein.de Hotel Pontivy +49 (0) 22 36 94 31 10 www.hotel-pontivy.de Brühl Gästehaus Balthasar Neumann +49 (0) 22 32 99 33 67 www.balthasar-neumann.de Keulen Günnewig Hotel Stadtpalais +49 (0) 221 88 04 20 www.guennewig.de/ stadtpalais A & O Hotel and Hostel Köln +49 (0) 221 467 06 47 00 www.aohostels.com/de/ koeln Hotel Lyskirchen +49 (0) 221 209 70 www.hotel-lyskirchen.de Youth Hostels Köln-Pathpoint +49 (0) 221 13 05 68 60

www.jugendherberge.de Youth Hostels Köln-Deutz +49 (0) 221 81 47 11 www.jugendherberge.de

De uit vijf schepen bestaande gotische kathedraal werd na een bouwperiode van 632 jaar in 1880 afgerond en gewijd aan de heilige Petrus. De dom is de kathedraal van de aartsbisschop van Keulen en biedt plaats aan ongeveer 4.000 gelovigen. Sinds 1996 maakt de dom als een van de Europese meesterwerken van gotische architectuur door zijn spirituele en cultuurhistorische betekenis deel uit van het UNESCO Werelderfgoed.

Youth Hostels Köln-Riehl +49 (0) 221 9 76 51 30 www.jugendherberge.de Hotel Matheisen +49 (0) 221 97 800 20 www.hotel-matheisen.de

SERVICE VOOR FIETSERS: Sinzig Milan’s Bikeshop Milchgasse 1 +49 (0) 26 42 99 84 85

Königswinter Zweirad Gorzolla Heisterbacher Straße 146 +49 (0) 22 23 232 69

Wesseling Olaf’s Radladen Keldenicher Str. 12 +49 (0) 22 36 84 13 26

Remagen Xaver Bender Bikes Milchgasse 6 +49 (0) 26 42 90 61 66

Bonn Drahtesel Bonn Moltkestr. 10-12 +49 (0) 228 36 15 45

Keulen Radfieber Jansen Bismarckstr. 31 +49 (0) 221 510 75 74

Bad Honnef Radsport Borens Aegidienberger Straße 1 +49 (0) 22 24 82 07 50

Radladen Rückenwind Kaiserstr. 30 +49 (0) 228 926 79 29

Radlager Fahrradladen Sechzigstr. 6 +49 (0) 221 73 46 40 69

10 DUITSLAND – NRW Duisburg

Krefeld DEUTSCHLAND

Meerbusch Kaarst

Düsseldorf

Neuss DÜSSELDORF, RIJNOEVER

Dormagen

Monheim am Rhein

DEUTSCHLAND

Köln KREFELD, BURG LINN

KEULEN, HOHENZOLLERNBRUG

Van Keulen naar Duisburg

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES DUISBURG, LANDSCHAPSPARK

Van grootstedelijke flair tot idyllische natuur: tijdens de etappe van Keulen naar Duisburg komt iedereen aan zijn trekken. In metropolen als Keulen en Düsseldorf rondbanjeren? Kennismaken met industriecultuur in Krefeld en Duisburg? Of genieten van rust en stilte in de natuur? Deze relatief korte etappe wordt gekenmerkt door afwisselende bezienswaardigheden langs de route. Wat te denken van de tolvesting Zons of het museumeiland Hombroich in Neuss. Ook een uitstapje naar de Mediahaven in Düsseldorf of het landschapspark Duisburg-Nord is de moeite waard. Vanuit het fietszadel de skipiste op? Ook dat kan aan de Rijn. Ook de grootse binnenhaven van Europa in Duisburg is een trekpleister. Hier serveren chefkoks diverse lekkernijen en kunnen fietsers energie opdoen voor de volgende etappe.

70

Monheim am Rhein Hotel-Restaurant Haus Rheinblick Ott +49 (0) 21 73 490 10 www.haus-rheinblick-ott.de Achat Hotel Köln/Monheim +49 (0) 21 73 33 03 80 www.achat-hotels.com/ hotels/Koln-Monheim Hotel Baumberger Rheinterrassen +49 (0) 21 73 964 60 www.baumbergerrheinterrassen.de Hotel am Wald +49 (0) 21 73 330 70 www.hotelamwald.de

EuroVelo 15

INFORMAT IE OVER KEUL EN IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 09!

Dormagen Hotel „Schloss Friedestrom“ +49 (0) 21 33 50 30 www.friedestrom.de Neuss Ibis Styles Hotel Düsseldorf-Neuss +49 (0) 21 31 10 40 www.ibisstyles.com/0579 Hotel Fire and Ice +49 (0) 21 31 752 50 www.hotelfireandice.de Mercure Hotel Düsseldorf Neuss Great Hotels GmbH +49 (0) 21 31 13 80 www.hotel-duesseldorfneuss.com

KEULEN – DUISBURG 919 km – 987 km

(ca. 4,5 uur)

LINKER RIJNOEVER: 70 km Keulen – Dormagen – Neuss – Düsseldorf – Kaarst – Meerbusch – Krefeld – Duisburg RECHTER RIJNOEVER: 68 km Keulen – Monheim am Rhein – Düsseldorf – Duisburg

Commundo Tagungshotel +49 (0) 800 83 30 330 www.commundotagungshotels.de/neuss/ neuss Düsseldorf Hotel Arosa +49 (0) 211 57 73 20 www.arosa-duesseldorf.de

Günnewig Hotel Esplanade +49 (0) 211 38 68 50 www.guennewig.de/desplana Günnewig Hotel Uebachs +49 (0) 211 17 37 10 www.guennewig.de/ duebachs

71

10 DUITSLAND – NRW INFO Nog meer informatie met nog veel meer keuze aan overnachtingen, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de website www. rijnfietsroute.eu.

ZONS, TOLVESTING

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Haus Bürgel, Monheim am Rhein: in het voormalige Romeinse fort zijn tegenwoordig een archeologisch museum en een centrum voor natuurbescherming gevestigd. De aangrenzende paardenboerderij ‘Reuter’ organiseert tochten per koets. Tolvesting Zons, Dormagen: het idyllische oude centrum herinnert aan een tijd waarin de verdedigingstoren nog werd gebruikt voor het innen van tol van passerende Rijnschepen. Museumeiland Hombroich, Neuss: het museum ligt in een park- en waterrijk landschap en bestaand uit tien begaanbare, sculptuurachtige gebouwen. Indoor-skihal, Neuss: 365 dagen per jaar kunnen skiërs en snowboarders hier terecht op de skipistes. Op een aparte kinder- en beginnerspiste kunnen ook beginnelingen prima uit de voeten. Vanaf de lente tot de herfst kunnen klimliefhebbers zich in de klimtuin en op de outdoor-klimmuur uitleven. Mediahaven Düsseldorf: met een hoogte van 172 meter biedt de Rijntoren een mooi uitzicht over de stad en de omgeving. In de multiplex-bioscoop, restaurants, discotheek, clubs en lounges is het prima toeven. Keizerlijke Palts Kaiserswerth, Düsseldorf: de imposante ruïne van de keizerlijke Palts Kaiserswerth am Rhein, gebouwd in de 12e eeuw door Frederik Barbarossa, beheerste eeuwenlang het beeld van de regio. Het kleine plaatsje wordt gekenmerkt door idyllische steegjes en pleinen. Landschapspark Duisburg-Nord: in het 180 hectare grote park versmelten industrie, natuur en een fascinerend lichtspektakel tot een parklandschap. In het centrum staat een stilgelegde hoogoven. De oude gebouwen worden momenteel gebruikt voor culturele en recreatieve doeleinden. 72

DÜSSELDORF, MEDIAHAVEN DUISBURG, BINNENHAVEN

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Düsseldorf A & O Hotel and Hostel Düsseldorf GmbH +49 (0) 211 339 94 48 00 www.aohostels.com/de/ duesseldorf

Kaarst Park Inn by Radisson Düsseldorf-Kaarst +49 (0) 21 31 96 90 www.park-innduesseldorf-kaarst.de

Hotel MutterHaus +49 (0) 211 61 72 70 www.hotel-mutterhaus.de

Meerbusch Rheinhotel Vier Jahreszeiten +49 (0) 21 50 91 40 www.rheinhotelmeerbusch.de

Hotel am Vogelsanger Weg +49 (0) 211 43 61 85 0 www.hotel-vogelsanger-weg.de

SERVICE VOOR FIETSERS: Dormagen Rufa Sport Blum Kieler Str. 5 +49 (0) 21 33 21 02 57

Birkenstock der Radfachmarkt Moselstr. 15 +49 (0) 21 31 455 88

Monheim am Rhein Fahrrad Schmitz Gartzenweg 9 +49 (0) 21 73 515 56

Düsseldorf Düsselrad Konkordiastr. 61 +49 (0) 211 917 99 84

Neuss Radstation Arno’s Bikestore Willi-Becker-Allee 8 a Kölner Str. 444 (achter Centraal station) +49 (0) 21 31 291 12 18 +49 (0) 211 5 14 47 11

Krefeld Mercure Tagungs& Landhotel +49 (0) 21 51 95 60 www.mercure.com Garden Hotel Krefeld +49 (0) 21 51 53 52 30 www.gardenhotel.de Mercure Parkhotel Krefelder Hof +49 (0) 21 51 58 40 www.mercure.com TRYP Hotel Düsseldorf-Krefeld +49 (0) 21 51 83 60 www.tryphotels.com

Gästehaus Ambiente +49 (0) 21 51 572223 www.gaestehaus-ambiente. com Duisburg Mercure Hotel Duisburg City +49 (0) 203 30 00 30 www.mercure.com

ferrotel Duisburg +49 (0) 203 28 70 85 www.sorat-hotels.com

EXCURSIETIP: De binnenhaven van Duisburg is uitgegroeid tot een paradepaardje

Cycle Service Talstr. 22-24 +49 (0) 211 34 03 99

Rückenwind Radsport Dreikönigenstr. 31 +49 (0) 21 51 242 19

Meerbusch Kulles Zweirad-Shop Meerbuscher Str. 96 +49 (0) 21 59 59 96 22

Duisburg RevierRadstation am Duisburger Hbf Kammerstraße 3 +49 (0) 203 8 07 17 90

Krefeld Fahrrad Watzke Kurfürstenstr. 47 +49 (0) 21 51 468 05

!

Hotel & Restaurant Eurohof +49 (0) 28 41 36 87 00 www.hotel-eurohof.de

RevierRadstation Landschaftspark Duisburg-Nord Emscherstraße 71 47137 Duisburg

Waar ooit graan werd opgeslagen en gemalen, zijn tegenwoordig musea, restaurants en een jachthaven te vinden: mediterrane flair middenin de stad. Het oude havengebied werd omgetoverd tot een aantrekkelijke wijk met gebouwen met een bijzondere architectuur. Het hele jaar door is het terrein een podium en decor voor de meest uiteenlopende evenementen, van havenfeest tot drakenbootregatta en van exposities tot kinderevenementen. Hier komt iedereen aan zijn trekken. 73

10 DUITSLAND – NRW

KEULEN, HOHENZOLLERNBRUG

EEN ALTBIERTJE OF TOCH LIEVER EEN GLAASJE KÖLSCH? Aan de Rijn is het altijd gezellig… …vooral in de oude centra van Düsseldorf en Keulen kunnen de nachten nog wel eens lang duren. Om te kunnen genieten van een heerlijke avond mogen bezoekers één ding niet vergeten: in Keulen drinkt men ‘Kölsch’, en in Düsseldorf ‘Alt’.

Bestel dit nooit andersom, want daar zijn de kelners niet blij mee!

MARIENBURG, MONHEIM AM RHEIN

ZONS, UITERWAARDEN VAN DE RIJN

!

VVV´s: KölnTourismus GmbH | Cologne Tourist Board Kardinal-Höffner-Platz 1 +49 (0) 221 346 43 221 [email protected] www.koelntourismus.de

neanderland / Kreis Mettmann Düsseldorfer Straße 47 +49 (0) 21 04 99 11 99 [email protected] www.neanderland.de

Tourist-Information Düsseldorf Altstadt Marktstraße/Ecke Rheinstraße +49 (0) 211 17 20 28 40 [email protected] www.duesseldorf-tourismus.de

Stadtmarketing- und Verkehrsgesellschaft Dormagen Schloßstr. 2-4 +49 (0) 21 33 276 28 15 [email protected] www.svgd.de

Tourist-Information Neuss Büchel 6 +49 (0) 21 31 403 77 95 [email protected] www.neuss-marketing.de

Stadtmarketing Krefeld +49 (0) 21 51 86 15 15 [email protected] www.krefeld.de

Tourist-Information Monheim a. Rhein Rathausplatz 20 +49 (0) 21 73 27 64 44 [email protected] www.monheim.de/freizeit-und-tourismus 74

Tourist-Information Düsseldorf am Hauptbahnhof Immermannstr. 65b +49 (0) 211 17 20 28 44 [email protected] www.duesseldorf-tourismus.de

RUHR.VISITORCENTER Duisburg Tourist Information im CityPalais Königstraße 39 +49 (0) 203 - 28 54 40 [email protected] www.duisburgnonstop.de www.visit-duisburg.de

EXCURSIETIP: Oude centrum Düsseldorf: een wijk met vele facetten Het historische en culturele centrum van Düsseldorf is de oude stad op de rechter Rijnoever. Het stadsdeel in de hoofdstad van Noordrijn-Westfalen is maar een halve vierkante kilometer groot, maar heeft veel te bieden: circa 260 cafés, discotheken en brouwerij-restaurants. Daaraan heeft de wijk ook de bijnaam ‘Langste bar ter wereld’ te danken. Daarnaast herbergt het oude centrum ook een aantal bezienswaardigheden als de belangrijke kunstcollectie NRW K20 Grabbeplatz, de kasteeltoren met het scheepvaartmuseum, de St. Lambertus basiliek en het raadhuis met het ruiterstandbeeld van Jan Wellem van de Palts.

DÜSSELDORF, OUDE CENTRUM

75

11 DUITSLAND – NEDERRIJN

Arnhem

NEDERLAND

Huissen

Millingen aan de Rijn Kleve

Emmerich am Rhein

DEUTSCHLAND

Rees

Bedburg-Hau Kalkar

Wesel

Xanten

NEDERLAND

Rheinberg

Moers

ARNHEM, RIJNBRUG

Voerde Dinslaken

Duisburg

EuroVelo 15

DUISBURG – ARNHEM 987 km – 1079 km

(ca. 4,5 uur) XANTEN, LVR-ARCHEOLOGISCH PARK XANTEN

LINKER RIJNOEVER: 98 km Duisburg – Moers – Rheinberg – Wesel – Xanten – Kalkar – Bedburg-Hau – Kleef – Millingen aan de Rijn – Arnhem

DUISBURG, RHEINORANGE

RECHTER RIJNOEVER: 92 km

Van Duisburg naar Arnhem Vanuit de grote stad de natuur in: na Keulen, Düsseldorf en Duisburg loopt de Rijnfietsroute door de dunbevolkte en groene regio Niederrhein. Het vlakke landschap zorgt voor vrij zicht tot aan de horizon. In de idyllische kleine stadjes is het prima toeven. De EuroVelo 15 slingert door de Kreise Wesel en Kleve naar Nederland. Vlak achter de grens splitst de Rijn zich op in de Waal en het Pannerdensch Kanaal (later Nederrijn).

Duisburg – Dinslaken – Voerde – Wesel – Rees – Emmerich aan de Rijn – Millingen aan de Rijn – Arnhem EMMERICH AM RHEIN, PROMENADE

TIP: NiederrheinRad Van Dormagen naar Kleve, van Niederkrüchten naar Wesel: het NiederrheinRad is een flexibel verhuursysteem van fietsen aan de Niederrhein. Bij in totaal 40 verhuurstations kunnen de tweewielers worden gehuurd en bij een ander verhuurstation naar keuze weer worden ingeleverd. Reserveren kan telefonisch of via de mail.

www.niederrheinrad.de 76

MILLINGEN, BESCHERMD NATUURGEBIED

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Moers Hotel Moerser Hof +49 (0) 28 41 952 10 www.hotel-moerser-hof.de Van der Valk Hotel Moers +49 (0) 28 41 14 62 99 www.moers.vandervalk.de Rheinberg Hotel Rheintor +49 (0) 28 43 95 93 80 www.hotel-rheintor.de

INFORMAT IE OVER DUISBURG VINDEN IN IS TE HOOFDSTUK 10!

Dinslaken Art Inn Hotel & Kaffeeklatsch +49 (0) 20 64 465 65 60 www.artinn-hotel.de Wesel Hotel Haus Duden +49 (0) 281 962 10 www.duden-hotel-wesel.de WELCOME Hotel Wesel +49 (0) 281 300 00 www.welcome-hotels.com/ welcomehotel-wesel

SERVICE VOOR FIETSERS: Moers Fahrrad Hackstein Uerdinger Str. 89 +49 (0) 28 41 360 40

Wesel Zweirad Hetkamp Korbmacherstr. 19 +49 (0) 281 224 00

Rees Zweiräder Arentsen Vor dem Delltor 5 +49 (0) 28 51 14 48

Dinslaken Fahrradlädchen Dannies Weseler Str. 162 +49 (0) 20 64 366 60

Vorstius 2-Rad Kornmarkt 2a +49 (0) 281 4755334

Emmerich am Rhein Zweirad Messink Wassenbergstr. 49 +49 (0) 28 22 519 56

Voerde Wüster Radladen Frankfurter Str. 374 +49 (0) 28 55 155 91

Xanten Zweirad Reineke Marsstr. 19 +49 (0) 28 01 14 74 mobil fun x Europaplatz 2 +49 (0) 28 01 98 58 11

Kleef Klever Fahrrad-Profi Hoffmannallee 110 +49 (0) 28 21 58 23 54

77

11 DUITSLAND – NEDERRIJN MILLINGEN, BESCHERMD NATUURGEBIED

VOERDE, GÖTTERSWICKERHAMM

REES, UITZICHT OVER DE RIJN

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites www. rijnfietsroute.eu en www. vvvarnhemnijmegen.nl.

Wesel Hotel Kaiserhof +49 (0) 281 33 93 20 www.hotelkaiserhof.de Xanten Hotel Nibelungen Hof +49 (0) 28 01 780 www.hotel-nibelungenhof.de Hotel van Bebber +49 (0) 28 01 66 23 www.hotelvanbebber.de Hotel Restaurant Neumaier +49 (0) 28 01 715 70 www.hotel-neumaier.de


Uedem Hotel Restaurant “Haus Nachtigall-Heuken” +49 (0) 28 25 360 www.zurnachtigall.de Rees Hotel Rheinpark Rees +49 (0) 28 51 58 80 www.hotel-rheinpark.de Hotel Doppeladler +49 (0) 28 50 214 www.hoteldoppeladler.de Kalkar Wunderland Kalkar +49 (0) 28 24 91 00 www.wunderlandkalkar.eu

Burg Boetzelaer +49 (0) 28 24 97 79 90 www.burgboetzelaer.de Greenlinehotel Landhaus Beckmann +49 (0) 28 24 96 25 66 66 www.landhaus-beckmann.de Hotel Siekmann +49 (0) 28 24 924 50 www.hotel-siekmann-kalkar. de Bedburg-Hau Wellnesshotel Till-Moyland +49 (0) 28 24 96 22 10 www.wellnesshotel-tillmoyland.de

MILLINGEN, VEERBOOT OVER DE RIJN

!

Emmerich am Rhein Hotel Societät +49 (0) 28 22 91 30 80 www.hotel-societaet.de

Akzent City Hotel Kleve +49 (0) 28 21 726 30 www.cityhotelkleve.de

Hotel Stadt Emmerich +49 (0) 28 22 53 79 09 www.hotel-stadt-emmerich.de

The Rilano Hotel Cleve City +49 (0) 28 21 71 70 www.rilano-hotel-kleve.de

Hotel Wanders +49 (0) 28 28 22 20 www.hotelwanders.de

Tagungshotel Schloss Gnadenthal +49 (0) 28 21 290 80 www.gnadenthal.de

Kleef Hotel Cleve +49 (0) 28 21 71 70 www.hotel-cleve.de

Millingen aan de Rijn Camping de Zeelandsche Hof +31 (0) 4 81 43 37 42 www.zeelandschehof.nl

VVV´s: Kasteel Moers: het kasteel bevindt zich in een Engelse landschapstuin. Hier is ook het Grafschafter Museum gehuisvest. Pruisenmuseum Wesel: dit museum belicht de Rijnlands-Pruisische geschiedenis. Historisch centrum, Kalkar: trapgevelhuizen, versierde gevels, het uitzicht op de St. Nicolai en bovendien het laatgotieke raadhuis met belfort en zijn kantelen trekken de aandacht op de markt, bestraat met Rijnkiezels. Wunderland Kalkar: pretpark op het voormalige terrein van de kweekreactor die nooit in bedrijf werd genomen. Schloss Moyland, Bedburg-Hau: het volledig gerestaureerde waterkasteel

78

herbergt een uitgebreide collectie moderne kunst en de grootste verzameling werken van Joseph Beuys. Zwanenburcht, Kleef: deze bepaalt het silhouet van Kleve. Vanaf de toren van de burcht heeft men een indrukwekkend uitzicht over de Rijnvlakte tot in Nederland. Museum Kurhaus, Kleef: interieur van internationale betekenis, het gebouw dateert uit het midden van de 19e eeuw. Rijnpromenade, Emmerich am Rijn: hier is het tijd voor ontspanning: flaneren, lekker een terrasje pakken bij een van de vele cafés en restaurants of vanuit een strandstoel de voorbijvarende schepen bewon-

deren. Theetuin Millingen: exotische tuin met café middenin natuurgebied De Gelderse Poort. Gelderse Poort: uitgestrekt natuurgebied, waarin wilde paarden en Galloway-runderen in het wild leven. Burgers’ Zoo, Arnhem: meer dan 100 jaar oude dierentuin op een perceel van 45 hectare, waaronder een groot safaripark. Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem: toont het dagelijks leven in Nederland gedurende de afgelopen 350 jaar, het grootste en oudste museum in zijn soort in Nederland.

RUHR.VISITORCENTER Duisburg Tourist Information im CityPalais Königstraße 39 +49 (0) 203 28 54 40 [email protected] www.duisburgnonstop.de www.visit-duisburg.de Stadtinformation Moers Homberger Str. 4 +49 (0) 28 41 88 22 60 [email protected] www.moers.de DINAMIT GmbH Dinslaken Friedrich-Ebert-Str. 44-46 +49 (0) 20 64 60 53 04 [email protected] www.din-amit.de

EXCURSIETIP: Xanten: op bezoek bij de Romeinen In het LVR archeologisch park Xanten kunnen bezoekers overblijfselen van de vroegere Romeinse stad Colonia Ulpia Traiana bezichtigen en een uitstapje maken naar de oudheid. Het amfitheater, de haventempel en andere reconstructies geven een levendig beeld van het dagelijks leven van 2000 jaar geleden. In het LVR-Römermuseum gaan bezoekers op ontdekkingsreis door de Romeinse geschiedenis. Destijds was Colonia Ulpia Traiana met 10.000 inwoners een van de centrale steden in de Romeinse provincie Germania Inferior, tot ze in de 5e eeuw na invallen van Germaanse stammen werd opgegeven.

www.apx.lvr.de Stadt Rheinberg Kirchplatz 10 +49 (0) 28 43 1 71 1 14 www.rheinberg.de Stadtinformation Wesel Großer Markt 11 +49 (0) 281 244 98 stadtinformation@ weselmarketing.de www.weselmarketing.de Tourist-Information Xanten Kurfürstenstr. 9 +49 (0) 28 01 77 22 00 [email protected] www.xanten.de Stadt Rees BürgerService Markt 1 +49 (0) 28 51 5 11 15

[email protected] www.stadt-rees.de Tourist-Information Kalkar Grabenstr. 66 +49 (0) 28 24 13 120 [email protected] www.kalkar.de infoCenter Emmerich Rheinpromenade 27 +49 (0) 28 22 93 10 40 [email protected] www.emmerich.de

Kleve Marketing Opschlag 11-13 +49 (0) 28 21 89 50 90 [email protected] www.kleve-tourismus.de VVV Lingewaard Vierakkerstraat 31, Huissen +33 (0) 26 388 66 66 [email protected] www.lingewaard.nl VVV Arnhem Stationsplein 13 +31 (0) 900 11 22 344 [email protected] www.vvvarnhem.nl

79

12 NEDERLAND – RIJNDELTA

Oude

NEDERLAND FIETSLAND… …en dat zie je!

Van Arnhem naar Gorinchem

Fietsen in Nederland is zelfs voor fans van de tweewieler iets bijzonders? Waarom? In ons land en bij onze Zuiderburen zijn een aantal knooppunten voorzijn van wegwijzers, een kaart en een nummer, zodat fietsers eenvoudig hun route kunnen uitstippelen. Op basis van een klein beetje informatie kunnen zij hun tochten plannen en zich eenvoudig oriënteren als de route moet worden aangepast.

Langs het water of door de stad – verdwalen is onmogelijk!

Rijn

Doorn

k

Le

Veenendaal Leersum

Houten

Renkum Elst

Ned

Wijk bij Duurstede

Culemborg

erri

e

Buren

Leerdam Gorinchem

jn

Wageningen Rhenen Opheusden

Driel

Arnhem

Ling

Tiel

Geldermalsen

Waal

NEDERLAND

EuroVelo 15

ARNHEM – GORINCHEM

1079 km – 1150 km

(ca. 4,5 uur)

ETAPPE: 71 km (aan twee kanten van de Rijn) Arnhem – Renkum – Wageningen – Rhenen – Elst – Leersum – Wijk bij Duurstede – Buren – Geldermalsen – Leerdam – Gorinchem

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Arnhem Hotel Papendal +31 (0) 26 483 79 11 www.papendal.nl NEDERLAND, ARNHEM

In Nederland laat de Rijn zich in al zijn facetten zien: van belangrijkste waterweg tot idyllisch zijriviertje. De Rijn splitst zich op in de Waal en de Nederrijn, met verschillende zijarmen en kanalen. Deze delta verleent de route haar charme; de weg loopt over kronkelende dijken, door idyllische landschappen en schilderachtige dorpjes. Tegelijkertijd passeert de route steden als Wageningen, Houten en Gorinchem.

INFO Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de websites van de Regio Arnhem Nijmegen (www.regioarnheimnimwegen.de.nl) en het Rivierenlandes (www. vvvarnhemnijmegen.nl).

NEDERLAND, RIJNDIJK AMERONGEN

80

NEDERLAND, LANGEAFSTANDEN KNOOPPUNTROUTE

Hotel Molendal +31 (0) 26 442 48 58 www.hotel-molendal.nl

Meer accommodaties: Info VVV Arnhem/VVV Region Arnhem-Nimwegen Driel Rutjesland Bed en Brood +31 (0) 621 87 39 50 www.www.rutjesland.nl

INFORMAT IE OVER ARNH EM IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 11!

Renkum Natuurkampeerterrein Landgoed Quadenoord +31 (0) 317 31 30 71 www.quadenoord.nl Wageningen Diverse accommodaties: Info VVV Wageningen

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Nationale Park De Hoge Veluwe, Hoenderloo: dit beschermde natuurgebied van 5.400 ha groot bevat bos-, heide- en veengebieden, maar ook vlaktes met stuifzand. Onder de gevarieerde planten- en dierenwereld zijn veel zeldzame soorten te vinden. De Blauwe Kamer, Rhenen: dit beschermde riviergebied bevindt zich aan de noordelijke oever van de Nederrijn. Het wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een grote verscheidenheid aan zeldzame dieren plantensoorten. Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, Doorn: de Utrechtse Heuvelrug is een nationaal park, dat voor het grootste deel uit beboste zandheuvels bestaat. Populair onder toeristen vanwege de vele campings, pensions en kleine hotels. Kromme Rijn, Wijk: een ca. 27 kilometer lange zijarm van de Rijn, die tot in de middeleeuwen een belangrijke functie als waterweg vervulde. Tuinbouwregio de Betuwe: tussen de twee hoofdrivieren van de Rijndelta, de Waal in het Zuiden en de Nederrijn in het Noorden, bloeit tuinbouwregio de Betuwe. De Linge: met 108 kilometer de langste rivier die helemaal door Nederland loopt. Van oost naar west stroomt hij door de Betuwe van Doorenburg naar Gorinchem. Glasproductie, Leerdam: Leerdam is sinds de 18e eeuw het centrum van de Nederlandse glasindustrie. Geïmmigreerde glasblazers uit Duitsland legden de basis voor deze industrietak. 81

NEDERLAND, GORINCHEM


EEN DELTA MET MEERDERE ZIJRIVIEREN … …die overgestoken moeten worden!

!

EXCURSIETIP:

Airborne Museum Oosterbeek

‘A bridge to far’: een filmklassieker uit de jaren zeventig met Hollywoodsterren als Robert Redford, Sean Connery en Hardy Krüger. De film gaat over een van de grootse militaire operaties uit de Tweede Wereldoorlog. Wat acteurs in de bioscoop op het doek laten zien, heeft zich in Arnhem en omgeving in het echt afgespeeld. Het Airborne Museum in Oosterbeek was vroeger Hotel Hartenstein en het hoofdkwartier van de geallieerde paratroepen, die van hieruit de Rijnbrug wilden innemen. In het museum worden de gebeurtenissen van september 1944 vanuit verschillende perspectieven belicht. Bovendien herinneren in de regio rondom Arnhem meerdere informatiepunten van de Liberation Route aan deze gevechten.

www.airbornemuseum.nl

VVV´s:

In Nederland vertakt de Rijn zich tot een delta bestaande uit meerdere zijrivieren. Een groot deel van het land ligt bovendien onder zeeniveau, waardoor er veel grachten en kanalen doorheen lopen. Er moeten dus vaak waterwegen worden overgestoken. Op veel plekken varen in het fietsseizoen de veerponten, veelal kleine boten die alleen voetgangers en fietsers naar de overkant brengen.

FIETSVRIENDELIJKE ACCOMMODATIES Opheusden Logies “Den Ouden Dam” (Kesteren) +31 (0) 626 96 33 80 www.denoudendam.nl

Veenendaal Hampshire Boshotel Overberg +31 (0) 343 47 55 47 www.hampshire-hotels.com

Camping De Linie +31 (0) 488 48 12 14 www.campingdelinie.nl

Leersum Natuurkampeerterrein Klein Groenbergen +31 (0) 306 03 37 01 www.kleingroenbergen.nl

Rhenen Paviljoen Hotel +31 (0) 317 61 90 03 www.paviljoen.nl Elst Caravanpark de Tabaksschuur +31 (0) 318 47 15 58 www.tabaksschuur.nl

Molecaten Park Landgoed Ginkelduin +31 (0) 343 48 99 99 www.molecaten.nl/landgoedginkelduin Wijk bij Duurstede Diverse accommodaties: Info VVV Wijk bij Duurstede

BB De Blokhut +31 (0) 318 47 11 85 www.bed-en-breakfast.nl

VVV Arnhem Stationsplein 13 +31 (0) 900 11 22 344 [email protected] www.vvvarnhem.nl

VVV Wageningen Hoogstraat 49 +31 (0) 317 49 29 11 [email protected] www.vvvwageningen.nl

VVV Wijk bij Duurstede Markt 24 +31 (0) 343 57 59 95 [email protected] www.vvvwijkbijduurstede.nl

VVV Oosterbeek (Renkum) Utrechtseweg 232 +31 (0) 263 33 77 10 [email protected] www.vvvoosterbeek.nl

VVV Utrechtse Heuvelrug - Doorn Amersfoortseweg 27a +31 (0) 343 41 20 15 [email protected] www.vvvutrechtseheuvelrug.nl

VVV Leerdam Dr. Reilinghplein 3 +31 (0) 345 61 30 57 [email protected] www.vvvleerdam.nl

82

NEDERLAND, HEEREWAARDEN

NEDERLAND, WOUDRICHEM

VVV Gorinchem Grote Markt 17 +31 (0) 183 63 15 25 [email protected] www.vvvgorinchem.nl

MEER INFORMATIE: www.nederlandfietsland.nl www.rivierenland.nl

Ravenswaaij Hof op de Oeverwal +31 (0) 648 39 25 48 www.ezelvakantie.nl Buren B&B van Buren +31 (0)344 572753 www.bbvanburen.nl Camping de Karekiet +31 (0)344 572222 www.dekarekiet.com Leerdam Natuurkampeerterrein Kampeerbosje +31 (0) 345 62 36 00 www.kampeerbosje.nl

Kedichem BB aan de Spijkse Waard (Heukelum) +31 (0) 183 56 45 05 www.spijksewaard.nl

SERVICE VOOR FIETSERS: Arnhem Fietsverhuur (alleen verhuur) Oude Stationsstraat 50 +31 (0) 264 42 17 82 Renkum Mastbergen Fietsen Dorpsstraat 56 +31 (0) 317 31 23 72 Wageningen Profile Roel Peerenboom – de fietsspecialist

Lawickse Allee 5-7 +31 (0) 317 41 21 03 Rhenen Roseboom Tweewielers Nieuwe Veenendaalseweg 32 +31 (0) 317 61 33 72 Elst DRF Fietsservice Van Limburg Stirumstraat 30 +31 (0) 651 10 57 31

NEDERLAND, ARNHEM

Wijk bij Duurstede Fietsdomein Zandweg 4 +31 (0) 343 59 40 00 Leerdam Den Breejen Tweewielercentrum Hoogstraat 56 +31 (0) 345 63 24 87 Gorinchem Hagemeijer Tweewielers Gildenweg 121-123 +31 (0) 183 63 30 08

83

ze e


rd

NEDERLAND

N oo

NEDERLAND, KINDERDIJK

Hoek van Holland Ni

eu

Van Gorinchem naar Hoek van Holland

we

Wa te

rw

eg

Maassluis Vlaar- Schiedam dingen

Lek

Rotterdam

Nieuwe Maas

Ridderkerk

Kinderdijk Alblasserdam

Linge

Gorinchem Papendrecht

Dordrecht

Merwe

de

Biesbosch

WouWer- drichem kendam

l

a Wa

s

Maa

EuroVelo 15

GORINCHEM – HOEK VAN HOLLAND 1150 km – 1233 km

(ca. 4 uur)

ETAPPE: 83 km (aan twee kanten van de Rijn) Gorinchem – Woudrichem – Werkendam – Dordrecht – Papendrecht – Alblasserdam – Kinderdijk – Ridderkerk – Rotterdam – Schiedam – Vlaardingen – Maassluis – Hoek van Holland

VVV´s:

Van molens tot metropolen, van havens tot herenhuizen en van duinen tot dijken: tijdens de laatste etappe van de Rijnfietsroute maakt u kennis met de veelzijdigheid van Nederland, gedeeltelijk onder de zeespiegel. En bij het eindpunt wacht na meer dan 1.200 kilometer het Noordzeestrand.

NEDERLAND, HOEK VAN HOLLAND


Eerst loopt de route vanaf Gorinchem door een collage van riviertjes, kanalen en andere waterwegen. Langs de Rijnfietsroute kronkelt de Rijn, soms enkel nog zichtbaar als smal, bijna stilstaand water. In Nationaal Park Biesbosch mengt het zoetwater uit de Rijn en de Maas zich met het zoutwater uit de Noordzee.

Gorinchem Diverse accommodaties: Info VVV Gorinchem

NEDERLAND, ROTTERDAM

84

Werkendam Bed Breakfast Fort Bakkerskil +31 (0) 645 93 48 92 www.fortbakkerskil.nl

INFORMATIE OVER GORI NCHEM IS TE VIND EN IN HOOFDSTU K 12!

Logis de Brabantse Biesbosch +31 (0) 183 50 42 48 www.brabantsebiesbosch.nl Dordrecht Natuurkampeerterrein De Kleine Rug +31 (0) 78 616 35 55 www.dekleinerug.nl

VVV Altena Biesbosch Kerkstraat 7 in Woudrichem +31 (0) 183 30 12 02 [email protected] www.vvvaltenabiesbosch.nl

VVV Schiedam Buitenhavenweg 9 +31 (0) 104 73 30 00 [email protected] www.ontdekschiedam.nu

VVV Dordrecht Spuiboulevard 99 +31 (0) 900 463 68 88 [email protected] www.vvvdordrecht.nl

VVV Vlaardingen Hoogstraat 113 +31 (0) 104 34 66 66 [email protected] www.vvvvlaardingen.nl

VVV Rotterdam Centraal Stationsplein 45 +31 (0) 107 90 01 85 [email protected] www.rotterdam.info

VVV Hoek van Holland Prins Hendrikstraat 281 +31 (0) 174 51 95 70 [email protected] www.hoekvanholland.nl

MEER INFORMATIE: www.nederlandfietsland.nl www.vvvzhz.nl

85


DE WATERBUS – …een prima alternatief voor de fiets!

EXCURSIETIP: De molens van Kinderdijk zijn waterbouwwerken, die deel uitmaken van het UNESCO Werelderfgoed

!

Sinds de 15e eeuw staan windmolens synoniem voor Nederland. De windmolens van Kinderdijk, op 15 kilometer ten oosten van Rotterdam, zijn een van de belangrijkste toeristische bestemmingen van het land. De eeuwenoude waterbouwwerken, die dienden voor de afwatering van het land, de ontginning en de bouw van steden en dorpen, kunnen hier worden bewonderd. Zeedijken, kunstmatige waterbekkens, pompen en bestuursgebouwen bepalen samen met de 19 gerestaureerde windmolens de bijzondere aantrekkingskracht van Kinderdijk, dat sinds 1997 deel uitmaakt van het UNESCO Werelderfgoed.

BEZIENSWAARDIGHEDEN: Slot Loevestein, Zaltbommel: bij de strategisch belangrijke samenloop van de Maas en de Waal werd in 1368 de middeleeuwse burcht Loevestein gebouwd. De burcht diende als tolkantoor voor het scheepvaartverkeer op de twee rivieren. Tegenwoordig een museum. Nationaal Park De Biesbosch, Drimmelen: Ligt in een brakwaterzone, waar zoet- en zoutwater samenvloeien. In het mondingsgebied van de Rijn en de Maas in de Noordzee hebben veel dieren plantensoorten een thuis gevonden. Dordrecht: Een van de oudste steden in Nederland, had tot de nacht van 18 op 19 november 1421 een machtige positie. In deze nacht kwamen tijdens een overstroming 100.000 mensen om het le86

Dordrecht – Alblasserdam – Ridderkerk – Rotterdam: dit is de route van een vervoersmiddel, dat in de provincie Zuid-Holland jaarlijks 1,5 miljoen passagiers vervoert. De waterbus is in deze regio een interessante attractie. Ook handig voor fietsers die de Nieuwe Maas, zoals dit deel van de Rijndelta wordt genoemd, eens van de andere kant wil bekijken. Overigens: de fietsen mogen gewoon mee in de waterbus.

www.waterbus.nl

NEDERLAND, HOEK VAN HOLLAND

INFO


Meer informatie over accommodaties, bezienswaardigheden en arrangementen rondom de Rijnfietsroute vindt u op de website van de VVV Zuid-Holland Zuid (www.vvvzhz.nl).

Dordrecht Meer accommodaties in Dordrecht en tussen Dordrecht en Rotterdam: VVV Dordrecht/VVV ZuidHolland-Zuid Rotterdam Diverse accommodaties: Info VVV Rotterdam

Vlaardingen Diverse accommodaties: Info VVV Vlaardingen Hoek van Holland B&B 31 +31 (0) 174 38 26 77 www.anwbbedandbreakfast.nl

NAVIBUS, ZUID-HOLLAND

Werkendam Nathan’s Fietsen Biesboschhaven Zuid 5 +31 (0) 183 40 45 05 Dordrecht Vietsch Rijwielcenter Pearl Buck-Erf 77-A +31 (0) 786 30 99 39

Meer accommodaties: Info VVV Hoek van Holland

Schiedam Diverse accommodaties: Info VVV Schiedam

ven en werd de verdedigingsmuur verwoest. Haven van Rotterdam: de haven is het economische hart van het land. Gelegen aan de monding van de Rijn en de Maas is de stad de ideale overslagplaats voor goederen uit West-Duitsland. Euromast en Spacetower, Rotterdam: Met een hoogte van 185 meter het hoogste openbaar toegankelijke gebouw van Nederland. Bezoekers kunnen boven genieten van het 360° panorama en veel andere attracties. Maeslantkering, Hoek van Holland: de Maeslantkering behoort tot het laatste deel van de imposante deltawerken, die Nederland beschermen tegen hoogwater. Twee reusachtige poorten sluiten de waterweg af bij een stormvloed. In het Keringhuis


Fietsverhuur Stationsplein 6 +31 (0) 786 35 68 30 (alleen verhuur) Ridderkerk Bike Totaal Vlasboom Noordenweg 20-22 +31 (0) 180 42 50 97 is hierover een tentoonstelling te zien, die vrij toegankelijk is. Duinenlandschap aan de Noordzee, Hoek van Holland: Aan het eind van de EuroVelo-Route 15 ligt de kleine badplaats Hoek van Holland, tegenwoordig deel van Rotterdam. Hier kunnen vermoeide fietsers uitrusten. De lange stranden lenen zich prima voor een wandeling, net als het duingebied.

Schiedam Tweewielerhuis Van Hoewijk Van‘t Hoffplein 1 +31 (0) 102 26 17 36 Fietsverhuur Centraal Station Stationsplein 8 +31 (0) 102 45 75 49 (alleen verhuur) Vlaardingen John’s Mobile Fietsen Service, Sportlaan 95 +31 (0) 616 20 69 80

Maassluis Fietsverhuur Stationsweg 8 Rotterdam Bike Totaal van den Berg +31 (0) 105 91 69 88 Vierambachtsstraat 118 (alleen verhuur) +31 (0) 104 77 02 40 Hoek van Holland Fietsverhuur Centraal Station, Stationsplein 1 +31 (0) 104 12 62 20 (alleen verhuur)

Peter van Leeuwen Tweewielers Prins Hendrikstraat 205 +31 (0) 174 38 78 95 87

NEDERLAND Den Haag Hoek van Holland

Rotterdam

Utrecht

Dordrecht

Arnhem Emmerich am Rhein

Kleve Xanten

Duisburg

Krefeld

Düsseldorf

Neuss

BELGIË

Köln

DEUTSCHLAND

Bonn Koblenz

Wiesbaden

Bingen

LUXEMBURG Mannheim

Ludwigshafen

Karlsruhe Strasbourg Offenburg

FRANCE Colmar Mulhouse

SchaffFreiburg hausen

Konstanz BODENSEE

Basel

Chur

SCHWEIZ Andermatt

Welkom op de Rijnfietsroute!

Recommend Documents