Welkom Welkom 6 Ter oriëntatie 8 Kennismaking, Suriname in cijfers 10 Geschiedenis, heden, toekomst 14 Overnachten 16 Eten en drinken 18 Praktische informatie 20
Onderweg in Suriname Paramaribo Paramaribo 32, Braamspunt 59 Ten zuiden van Paramaribo Lelydorp 60, Domburg 62, Paranam 67 Jodensavanne 70, Brokopondomeer 71, Brownsberg 72 Naar het oosten Commewijne plantages 74, Moengo 81 Albina 81, Marowijne 86, Galibi 88 Naar het westen Weg naar Zee 90, Groningen 90 Coronie 90, Wageningen 94 Nieuw Nickerie 94, Corantijn 95 Binnenland Blanche Marie 99, Centraal Suriname Natuurreservaat 99 Kabalebo 100, Raleigh Vallen 102 Boven-Suriname 104, Awarradam 108 Kwamalasamutu 110, Palumeu 111
32 60 74
63 Idyllisch 'pleintje' aan de rivier – fietstocht naar Domburg Op uw gemak langs de rivier naar Domburg en de volgende dag terug. 68 Verkoelend bruin water – Colakreek en Zanderij Traditioneel populair dagtochtje van Surinamers. 78 Langs oude plantages – fietstocht door Commewijne Gezamenlijk cultureel en industrieel erfgoed in landelijke omgeving. 82 Een trip langs marroncultuur – Moengo en de Cottica Bauxiet, oorlog en kunst in een prachtig landschap. 88 Leatherbacks en Green Turtles – idyllisch Galibi Grote zeeschildpadden leggen eieren tussen februari en augustus. 92 Aan de Saramacca – een tochtje naar Groningen Landelijke rust bij een mislukte volksplanting. 96 Hindoestaanse rijsthoofdstad – Nieuw Nickerie Afgelegen derde plaats van het land aan de grens met Guyana. 100 Uitsluitend natuur – Kabalebo Vissen in de rivier en wandelen naar de Misty Mountain. 102 Paradijs voor vogelaars – Raleigh Vallen en Voltzberg Alle apensoorten en wel 400 verschillende vogels rond een granietberg. 104 Marrons en sula's – langs de Boven-Suriname Een vleugje Afrika in het Amazone-oerwoud. 108 Verantwoord relaxen bij de marrons– Awarradam Dobberen in de rivier en wandelen door het oerwoud en door dorpjes. 111 Indianenstammen in het zuiden – Palumeu en Kasikasima Onderneem een jungle-expeditie vanuit een relaxed oord aan de rivier.
90
99
Toeristische woordenlijst 114 Bevolkingsgroepen van Suriname 116 Register 118 Colofon 126 Paklijst 128
De 15 hoogtepunten Houten huizen in Paramaribo – de historische binnenstad Het ene pand is UNESCO Werelderfgoed, het andere zakt langzaam in. Ma Retraite en Blauwgrond - fietsen door Paramaribo-Noord Ruime woonwijken, een populaire shoppingmall en 'klein-Java'. Eten aan de Waterkant – trefpunt van (bijna) alle Surinamers De sfeervolste terrasjes van de stad, als je ervan houdt.
34 44 54 Deze symbolen in de tekst verwijzen naar een plattegrond
Dit symbool in de tekst verwijst naar één van de 15 hoogtepunten 4
5
Welkom
Als het nodig is duwt Shanno met zijn peddel de korjaal af of helpt hij de bootsman te manoeuvreren. De 12-jarige marron woont bij het jungleresort Awarradam. Af en toe is hij het hulpje van de gids die de reizigers door het oerwoud loodst, over de rivier of door het bos. Een vakantie in Suriname is niet compleet zonder een bezoek aan het binnenland. Het tropisch regenwoud maakt indruk: de natuur maar ook de cultuur, de eenvoudige en traditierijke levenswijze van de bosnegers en de indianen.
Ter oriëntatie
Ter oriëntatie Paramaribo Er zijn enkele grotere plaatsen in Suriname, zoals Nieuw Nickerie, Lelydorp en Moengo, maar de enige echte stad is Paramaribo ( J 2). De helft van alle Surinamers woont in 'de stad'; dat zijn bijna 250.000 mensen. Omdat er geen hoogbouw is en de meeste huizen vrijstaand zijn, strekt de stad zich uit over een groot gebied op de linkeroever van de Surinamerivier. Die rivier speelt een belangrijke rol in de stad. Vroeger natuurlijk, toen alle verkeer met de plantages over het water ging, maar ook tegenwoordig. Enkele van de belangrijkste hotels grenzen aan de rivier en vanaf het Onafhankelijkheidsplein met het presidentspaleis kijk je op de rivier. Het roemruchte Fort Zeelandia staat (bijna) met zijn voeten in het rivierwater. Het parlementsgebouw, De Nationale Assemblee, is door een smal weggetje van de rivier gescheiden. En een van de belangrijkste trefpunten van de stad is de Waterkant, een straat met aan de ene kant voorname houten huizen en aan de andere kant zeer populaire eettentjes waar u beslist eens een bami moet proberen. Politiek, bestuurlijk, economisch en cultureel is Paramaribo natuurlijk het middelpunt van Suriname. Maar ook toeristisch is Paramaribo de centrale plek. Na aankomst op Zanderij is de stad bijna altijd de eerste verblijfplaats. Onder de vele hotels en guesthouses is er voor elk wat wils. Aan restaurants is er ook een ruime keus: de Surinaamse keuken is natuurlijk gevarieerd door de creoolse, Javaanse, Chinese en Hindoestaanse bevolkingsgroepen. Geleidelijk komt er meer keus aan andere keukens zoals Thais en Italiaans. Hier valt het relaxte tro-
8
pische leven te genieten al zal menigeen de stad midden op de dag willen mijden vanwege de enorme warmte. Veel toeristen verblijven enkele keren in Paramaribo omdat daar de meeste tours beginnen naar binnenlandse bestemmingen. Cultureel, in de zin van musea of podiumaanbod, is Paramaribo geen hoogvlieger. Maar de eeuwenoude, witgeschilderde houten huizen van de binnenstad zijn zeker een hoogtepunt; niet voor niets komt het geheel voor op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Ten zuiden van Paramaribo Tussen de stad en het Brokopondomeer ligt een groot aantal excursiedoelen. Er zijn leuke plekjes als het dromerige Domburg ( J 3) en historische plekken als Jodensavanne. In het grote Lelydorp ( H 3) is vooral de vlindertuin een trekker. In dit gebied kunt u met een (huur-)auto wel een of twee dagen rondtoeren. Een fietstocht langs de Surinamerivier naar Domburg is echter ook een aanrader. Surinamers zijn dol op alle recreatieoordjes langs de rivier of aan kreken in het bos. White Beach ( J 3), Colakreek ( H 3) en Overbridge ( J 3) zijn zeer populair. Maar er zijn ook kleinere, zeer charmante badstrandjes als Republiek ( H 3) en het zuidelijker gelegen Ba boenhol ( J 4). Nu de Afobakaweg is geasfalteerd zijn de grote stuwdam en het Brokopondomeer ( J 5) veel beter bereikbaar. Dat geldt ook voor de Brownsberg ( H 5), een populaire natuurexcursie.
Naar het oosten De districten Commewijne en Maro wijne, beide genoemd naar een rivier,
hebben elk eigen attracties. Als u in Paramaribo over de hoge boogbrug gaat, bent u in Commewijne en wel meteen in een van de belangrijkste planta gegebieden ( J 2) van de oude kolonie. De even wrede als interessante geschiedenis van de Nederlandse slavenplantages galmt na bij een bezoek aan Commewijne. Er zijn talloze trips, meestal over de rivier, maar op eigen gelegenheid kunt u ook een heel eind komen. Verder oostelijk heeft voormalig bau xietstadje Moengo ( L 3) weer zijn eigen geschiedenis. Het bloeide onder de mijnbouw, leed onder de Binnenlandse Oorlog en herstelt moeizaam, mede door de initiatieven van marron-kunstenaars. Albina ( M 3), eens een mooi havenplaatsje aan de brede Marowijne, is overstappunt voor een trip naar het indianendorp Galibi ( M 2) van waaruit nachtelijke speurtochten naar eileggende reuzenschildpadden worden ondernomen (feb.- juli/aug.).
Naar het westen Een reis naar het westen is niet spectaculair maar voegt wel iets toe aan een beeld van Suriname. Eenmaal de uitdijende stad achter u latend, betreedt u het rustige, weinig bezochte district Saramacca. Hoofdplaats Groningen ( H 2) is een dromerig dorp aan de rivier. Hier mislukte halverwege de 19e eeuw op pijnlijke wijze een emigratieproject met Nederlandse boeren. Het binnenland van Saramacca kan per boot worden verkend. District Coronie ( E/F 2) vertoont met de vele kokospalmen een ander beeld. Langs de kust ligt een trits Creoolse dorpen met typische houten huizen en kerkjes. Dan volgen de vlakke polders rond Wageningen ( D 2), nu de ruïne van een eens moderne rijstindustrie. Rijst is ook belangrijk voor Nieuw Nickerie ( C 2), het Hindoestaanse grensstadje aan de Corantijn. Dat wordt vaak ge-
bruikt als uitgangspunt voor een excursie naar het vogelrijke watergebied Bigi Pan.
Binnenland In het grootste deel van Suriname, meer dan 80% van de oppervlakte, zijn weinig verbindingen. Het landschap bestaat uit tropisch regenwoud. Er is één geasfalteerde weg, inmiddels tot voorbij het stuwmeer; de rivieren zijn de belangrijkste verkeersaders. Dat waren ze ook in de tijd dat veel slaven de erbarmelijke omstandigheden op de plantages ontvluchtten. Langs de rivieren trokken zij naar het zuiden. Veel zogenaamde marrondorpen zijn te vinden langs de Boven-Suriname ( H 6/7). Midden 20e eeuw zijn tientallen airstrips in het oerwoud aangelegd om de zoektocht naar kostbare delfstoffen te vergemakkelijken. Toeristen komen vaak met vliegtuigjes naar de jungleresorts. BovenSuriname is ook bereikbaar over de weg tot Atjoni en vervolgens per boot; de korjaal – een gemodelleerde halve boomstam met een buitenboordmotor – is het vervoermiddel van het oerwoud. Boven-Suriname is het 'dichtstbevolkte' stukje oerwoud. Dorpen rijgen zich aaneen. Er zijn veel overnachtingsmogelijkheden, veelal eenvoudig, maar ook luxe en duurder. Alle resorts bieden een relaxed verblijf aan de rivier en de mogelijkheid om met het leven van de marrons (bosnegers) kennis te maken. Zuidelijker en ook elders in 'het bos' leven verschillende indianenstammen. De leefomstandigheden verschillen niet veel van die van de marrons maar de cultuur verschilt wel. Palumeu ( Ea 6) aan de Tapanahoni is een goede mogelijkheid om het oerwoud te ondergaan in combinatie met de cultuur van de inheemsen. Ook zijn er enkele resorts waar het alleen om de uitbundige junglenatuur gaat: een bruisende rivier, bomen, planten, vogels, vissen en apen.
9
Kennismaking, Suriname in cijfers
Kennismaking, Suriname in cijfers 'Goedemiddag meneer' In grote delen van Suriname, een tropisch land in Zuid-Amerika, word je in je eigen taal aangesproken. Er is veel tropisch regenwoud in Zuid-Amerika. Maar voor Nederlanders is Suriname bijzonder vanwege de taal, de cultuur en de geschiedenis. De relatie begon in de 17e eeuw, onze Gouden Eeuw, en was gebaseerd op het recht van de sterkste. Plantages, slavernij, koloniaal bewind, tropische landbouw, onafhankelijkheid, ontwikkelingshulp, staatsgrepen, de Decembermoorden, Bijlmermeer, Bouterse, rotishops, broodje pom, Clarence Seedorf, Jörgen Raymann – vele personen en zaken, feiten en gebeurtenissen geven inhoud en kleur aan de relatie tussen Suriname en Nederland. Surinamers, of ze nu daar wonen of hier, zijn trots op hun Swieti Sranan. Bijna elke Surinamer is blij als je hem of haar vertelt dat je naar Suriname gaat.
De boot is van vitaal belang Voor de bewoners van het Surinaamse binnenland is de korjaal het belangrijkste vervoermiddel. Zo’n boot bestaat grotendeels uit een uitgeholde boomstam en wordt ter plekke gezaagd, geschaafd en afgewerkt. De kostbare buitenboordmotor wordt uit de stad gehaald. Varen met een korjaal op een van de vele brede rivieren is een hoogtepunt van een vakantie in Suriname. Een wandeling door het imposante, dichtbegroeide bos onder leiding van een lokale gids is ook een onmisbare ervaring. De gids vertelt over de bospolitie en over talloze andere vogels, over de telefoonboom, de woudreuzen en de varens en palmen daaronder, over wurgslangen
10
en vogelspinnen. Hij laat knoflook ruiken uit boomschors en amandelgeur uit een liaan en wijst aan welke bladeren en wortels al eeuwen worden gebruikt tegen allerhande kwalen. Na een aantal nachten in een junglelodge of, iets avontuurlijker, in een hangmat langs de rivier is de anders zo jachtig levende Europeaan een sfeervolle, rustgevende en relativerende reiservaring rijker.
Vakantie in Suriname In het noordelijke deel van Suriname, zeg maar de kuststrook, is het gemakkelijk om zelfstandig te reizen. Van Paramaribo voeren geasfalteerde wegen naar het oosten, door de plantages naar de bossen rond Moengo en naar het grensstadje Albina aan de majestueuze Marowijne. Maar ook naar het westen, door het groene Saramacca, langs de kokospalmen en mooie huisjes van Coronie en uiteindelijk door de uitgestrekte rijstpolders van Nickerie tot de Corantijn, de andere grote grensrivier. Er rijden volop bussen en busjes en die zijn niet duur. Ook het gebied ten zuiden van Paramaribo, met rivierstrandjes en populaire poedelkreken, is gemakkelijk te bereizen. Betaalbare huurauto’s brengen alles binnen handbereik. Voor reizen naar het binnenland kiezen de meeste vakantiegangers de georganiseerde tours. Zo’n trip begint meestal op vliegveld Zorg en Hoop in Paramaribo. Cessna’s, Twin Otters en andere kleine vliegtuigen voor maximaal 20 passagiers brengen toeristen tot diep in het oerwoud. Alleen naar Boven-Suriname kan ook over de weg worden gereisd met als toetje een korjaaltrip. Nederlandse touroperators bieden complete reizen aan of stellen een reis voor u samen, op maat.
Elke trip, elke excursie begint en eindigt in Paramaribo. Die kleurrijke stad aan de rivier, met honderden witgeschilderde houten huizen en een ruime keuze aan hotels, cafés en restaurants, is voor de meeste toeristen de uitvalsbasis tijdens een vakantie in Suriname.
Landschap De brede rivieren bieden op veel plaatsen een indrukwekkende aanblik. Het Surinaamse landschap kan overweldigend zijn door de rustgevende combinatie van alle tinten groen, ruisend water en een diepblauwe lucht met helder witte wolken. Het is echter nergens echt spectaculair. Suriname valt ruwweg te verdelen in een kuststrook en het binnenland. Een strook savannelandschap vormt de overgang. De kuststrook is in het oosten bebost en wordt naar het westen toe geleidelijk opener; tussen de grootschalige rijstvelden in Nickerie kun je je zelfs in een Hollandse polder wanen. In de vlakke kuststrook liggen alle plaatsen van enige betekenis en vindt alle landbouw plaats. De licht glooiende savannestrook is een afwisseling van laag bos en vlak-
ten met wit zand, een overblijfsel uit de IJstijd. De vlakten zijn opengehouden door de inheemsen die hier in kleine gemeenschappen wonen. De droge, onvruchtbare savannegrond leent zich niet voor landbouw. Het binnenland bestaat uit bos en beslaat meer dan 80% van het Surinaamse landoppervlak. Tropisch regenwoud vormt de body, de rivieren zijn de slagaders. Hier en daar steken kleine gebergten boven de groene vlakte uit. De Julianatop is met 1230 meter het hoogste punt in Suriname.
Surinamers Suriname is vier keer zo groot als Nederland. Er wonen ongeveer een half miljoen mensen. De helft daarvan woont in Paramaribo. De rest woont in de overige districten in het noorden, de kustvlakte, op een klein deel van de bevolking na. Er wonen namelijk 28.000 mensen, nog geen 6% van de totale bevolking, in het iets hoger gelegen binnenland. Het totale aantal Surinamers ligt op bijna 1 miljoen. Slechts de helft daarvan woont dus in eigen land. Die andere helft woont in het buitenland:
Zangvogels rond het beeld van Jopie Pengel op het Onafhankelijkheidsplein in Paramaribo
11
Kennismaking, Suriname in cijfers
In het wapen van Suriname zijn de oorspronkelijke bewoners afgebeeld. Het schip verwijst naar de aanvoer van slaven en contractarbeiders. De woorden staan voor gerechtigheid, (vaderlands)liefde en trouw of vertrouwen. Nederland, de Antillen, Frans Guyana en de VS. In Nederland wonen circa 340.000 Surinamers, een derde van het totaal. De hechte familiebanden tussen ver uit elkaar wonende Surinamers en de gemeenschappelijke geschiedenis maken dat Suriname en Nederland nauw met elkaar zijn verbonden. Over de kleurrijke samenstelling van de bevolking leest u meer op blz. 116-117. De grote groep creolen heeft zijn oorsprong in de slavenhandel. De Nederlandse kolonisator kocht bijna twee eeuwen lang mensenlevens in Afrika. De rechtenloze negers werden tot stervens toe uitgebuit om de suiker-, koffie- en cacaoplantages winstgevend te maken. Veel slaven wisten de plantages te ontvluchten en vormden zo de bosneger- of marrongemeenschap. Na de afschaffing van de slavernij werden Hindoestanen en Javanen als contractarbeiders naar Suriname verscheept.
Economie Goed lopende winkels, restaurants, boetieks en veel luxe auto’s wijzen op een behoorlijke consumptie. Nu gaat het de laatste jaren wel aardig met de Surinaamse economie (een groei van 5–6% per jaar en sinds 2008 circa 4%) maar die luxeconsumptie zou veel geringer zijn zonder de bloeiende pa-
12
Kennismaking, Suriname in cijfers ralleleconomie. Dan hebben we het over smokkel, drugshandel en corruptie. Dure SUV’s zijn niet zeldzaam in Paramaribo en rond de stad groeit het aantal superluxe, nauwelijks ingetogen villa’s. Door de economische groei wordt Suriname niet meer bij de lage- maar bij de middeninkomens-landen gerekend. Maar het is vooral de middenklasse die groeit en de bovenlaag. Er wordt geïnvesteerd en het toerisme bijvoorbeeld groeit gestaag. Maar de bauxietmarkt is niet meer veelbelovend en de zorg en het onderwijs gaan nog steeds achteruit. Meer dan de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens. Familiebanden en gemeenschapszin voorkomen veel schrijnende gevallen. Na de kredietcrisis van 2008 werd het belang van de bauxietsector iets kleiner. In 2011 is een begin gemaakt met de grootschalige winning van kaolien, een mineraal dat onder uitgemijnde bauxietlagen aan de oppervlakte komt. Met dit mineraal kunnen hoogwaardige bouwmaterialen worden vervaardigd zoals cement en beton.
Politiek Vijf jaar na de onafhankelijkheid in 1975 mondde een militaire opstand uit in een staatsgreep. Het militaire bewind onder leiding van Desi Bouterse koos er in december 1982 voor om 15 ‘tegenstanders van de revolutie’ op te pakken, te martelen en te vermoorden. Nederland stopte uit protest tegen deze moorden de ontwikkelingshulp. Tot op de dag van vandaag hangen de impact van deze moorden en de onvrede over het niet afgeronde proces tegen de verdachten als een sluier over het land. Dossiers over de ‘Decembermoorden’ worden bijgehouden op onder meer Wikipedia en de site van Radio Nederland Wereldomroep. Onder de regering Venetiaan (20052010) is de buitenlandse schuld afgenomen en groeide de economie. Na
de verkiezingen van 2010 werd uiteindelijk Bouterse tot president gekozen. Zijn regering nam omstreden maatregelen (devaluatie van de Surinaamse dollar, hogere brandstofaccijns, beloning voor de first lady) maar ontmoet toch ook een voorzichtig optimisme in een brede laag van de bevolking.
Milieu Goudwinning levert veel geld op in Suriname. Door kortzichtig bestuur vloeit de winst echter grotendeels het land uit. Van de aanzienlijke illegale delving komt natuurlijk geen dollar in de schatkist. Ernstiger nog is het stijgende kwikgehalte in het rivierwater. De,
veelal illegale, goudzoekers in het zuiden gebruiken kwik om goud van zand en modder te scheiden. Na gebruik komt het kwik in de rivieren terecht. Voor de binnenlandbewoners leveren die rivieren vis en drinkwater. Behalve een gezondheidsbedreiging betekent het kwikgevaar ook een economische schade voor de binnenlanders: de vis raakt langzaam vergiftigd en kan niet meer in Paramaribo worden verkocht. De leefomgeving van sommige binnenlandgemeenschappen wordt behalve door delfstoffenwinning bedreigd door grootschalige houtkap. Buitenlandse bedrijven verkregen hiervoor concessies tegen zachte prijzen.
Suriname in cijfers Ligging: aan de noordkust van Zuid-Amerika, tussen 2º en 6º NB. Ten oosten ligt Frans Guyana en ten westen Guyana. Brazilië is de zuiderbuur. Oppervlakte en inwoners: 163.820 km2, dat is vier keer zo groot als Nederland. Circa 530.000 inwoners, ruim 3% van Nederland. Ongeveer de helft van de inwoners woont in Paramaribo. De tweede plaats is Lelydorp met 17.000 inwoners. Dan volgen Nieuw Nickerie (10.000) en Moengo (7000). In Nederland wonen circa 345.000 Surinamers en in de Verenigde Staten ruim 100.000. Staats- en regeringsvorm: Suriname is sinds 1975 een onafhankelijke staat, een republiek met een constitutionele democratie. Na een staatsgreep in 1980 was er sprake van een dictatuur; vanaf 1991 herstelde de democratie zich. Om de vijf jaar zijn er parlementsverkiezingen; het parlement, De Nationale Assemblee, kiest de president (sinds 2010 Desiré Bouterse). Bevolkingsgroepen: Hindoestanen 27,4%, creolen 17,7%, marrons (bosnegers) 14,7%, Javanen 14,6%. Het aandeel van de inheemse 'indianen' ligt op een paar procent. Andere kleine groepen zijn Chinezen (groeit), Libanezen, joden (van Portugese afkomst) en blanke Europeanen. Ruim 12% van de bevolking is moksi (gemengd). Het aantal Braziliaanse immigranten – snel gestegen in de afgelopen jaren – wordt geschat op 30 à 50.000. Transport en communicatie: 4300 km wegen waarvan ±1500 geasfalteerd; 120.000 auto's; 1200 km bevaarbare waterwegen; geen trein; internet 33% (Nederland 90%), vaste telefoons 84.000, mobiele nummers circa 750.000. Economie: bauxiet, kaolien, hout en goud zijn de belangrijkste natuurlijke hulpbronnen. Bauxiet is goed voor 70% van de export, verder o.a. rijst en bacoven (banaan). Overheidsonderzoek in 2008 wees uit dat ruim de helft van de inkomens wordt verdiend in de informele economie. De Surinaamse economie kende een groei van 5 à 6% per jaar; sinds de financiële crisis van 2008 is die nog altijd zo'n 4%. Inkomen per hoofd van de bevolking (2009, bron IMF): US$ 5676; ter vergelijking Nederland: US$ 48.222.
13
t
traa
at
stra
at
stra
Hay ari-
Hay ari-
-
sstr
sstr
riciu
riciu
Mau
Mau
min ast raa Wil t hem ina stra at
Wil he
aat
aat
hers
at
mm elin -
Cro
Cro
t
raa
Don
Don
Pet r us
Pet r us
at
stra
stra
stra
at
at
at
stra
-
Wic
Wic stra
stra -
-
Wic
Wic
hers
hers
an
eg
béw
om
te C
4
16 12
12
21
erter Wa Wat 15 ine aaetine 15 t e l a l K strK tra s
bé eC w om eg bé we g
Gro
der sst
der sst
raa
t
Wil he
ppl e rs
mirna S astrtaa rata t minKapple ast rstra raa at t Ka
S te n stra torat ArSg s toesnPan dor trasatrtaatora St t Ararga ots WiPl a hnedo straat -
eg
g
béw
we
Com
nas traa t
Julia
at
brug brug
8 18
21
11
at at stra tra aw baws b g g on 9 n 9 is J s Jo nel neli Cor Cor
om
1
ein
ein
eC
8
Kl
1
Kl
at
at
tra
len stra
6
20
Palmentuin Palmentuin
Post Pos raat traa t5 11
rmo
Wa te
Lou isel a
te C
Gro
at
len s
A
17
nterkant kaat WaterW
18
1
3
4
13
Presidentieel Presidentieel paleis paleis
Ker kst ra
t
Ker ks
traa
Klip
om
béw
gstr
eg
aat
aat
Mgr. Wul fin
Mgr. Wul fin
traa t nen stra at ste
ten ens
rmo
bru
ven
Wa te
gst raa t
gst raa t
bru
ven
nho
nho
arte
Zw
arte
Zw
weg
weg
20
Oude Oude nt nt erka rka Haven Wat Wate Platte- Platte- Haven
Centrale Centrale Markt Markt
6
7
t
t
straa
straa 1
7
5
8
3
Kromme Elleboog Straat Kromme Elleboog Straat
ffels Knu cht gra ffels Knu t
en-
en- grach Heilig
Heilig
-
t
at
8
1
Costa Cos laan talaan
Van Van Som So24 mels mme 24 8 dijck lsdijc straa kstra Van 17 17 t at Roo Ro msev osev meltk elt Lee eg Lee e16 g e ade kad st ste e
11
13
4 5
11
4 15 3 15 3 2
9
9
2
eivrier i v i emr er m riunraina u SS
Kon. Wilhelmina Kon. Wilhelmina
1
astr
t aa raat t str aat
aat
astr
esm
esm
11 2 11 2 12 3 12 3 13 14 13 14
at
Lad
Lad
11
at
Dr
stra
R Dr.
5
3
t straa traat gden dens Maa Maag
. Sam SaemdmReSdom ph Sop s straaons-trasono- nds oined hie at t t r a stra 11
bree
12
9 3
Gro Gr H 4 de 1ude 1 H ote H ooteofstr. Hofstr. 17
Kei Ke ofstr. ofstr. zers izer traa stra at t
t straa traat gden dens Maa Maag
bree
12
nJode
9
a stra
10
4
rij-
10
n-
Jode
4
t t 9straa traa inee inees Do7m 7Do6m 7 6 7 9
erijbakk
7
n-
7
Stee
6
e bakk
6
n-
5
Stee
5
Klip s
Ma
leba t st rumMa raat leba t stra rumat
gstr
5 Wa Wa gen ge weg nwe stra gst22 9 Hen He 9 Kei Ke at raat He22 ere Heere ck A nck 16 zers izer 16 nst 5 rro Arro raa nstraa 5 traa stra W nst ns t W t at age ag t t r r a e a nat n- He at 12 ere Heere Kei K12 ns n zers eizer 13 13 15 15 aat Kerkweg we traat strKerktraa stra stra gstr at t 4 at aat plein plein 4 Neum Neu We We anpa manp 25 25 14 14 d ide ad stra idestr 6 6 Mr. Mr. at aat Ou O Lim A Lim 14 4 14
Gro te
s He
nas traa t an Lou isel a
urun
8
Van
Jess
Jess
5
stra at
an
urun
nela
nela
ton
ton
Tou r
Tou r
stra at
an
nstr aat lma Prinnstr sesas at estra at Prin sess estra at
lma Stoe 3
Presid Pre ent Dsident Da a
ars Dw ine Kle Straat ars Dw ine Kle Straat
KerkhofKerkhof J.F. Nas J.F.Na syla ssyl 3 an aan
ens Buren traa stra at t
Hofste Hofs tede C de Cru ll’ Laarull’ La n an
Konin Kon ginn ingin estra nest at raat
Stoe
Swa lm stra berga Swa t lm stra bergat Dr.
Bur
Prin
Prin
Cos ters traa t Cos ters traa t
Julia
Gongri
Gongri
jpstraa t
jpstraa t
n
n
sdelaa
sdelaa
ia Vrie
ia Vrie
Laetit
Laetit
ssteLeotjesste g eg
honM13aho 13 yla nyla an an Leonsberg at stra tog Leonsberg Her t raa
Lotje
Ma
W. L. L W. L othla.aLothla n an
st tog Her
Hen He ck A nck rron Arro stra nstr 10 at aat 10 Dr.
2
hers
ssteLeotjesste g eg
2
we g
Tok n ailaW aneyo elaa Tok n Siapiala liawn laan iniSKiopea tl Lalaaaiwri-ininn KoeP taarlio Laa - eme n ulaa n Palo eme ulaa n
We yoe laa
Flo
Flo
ndri kstr aat s He ndri kstr Jualaiat nas traa t Julia Lou nastra a isel aan t Gro L o uise te C laan om bé
Lotje
mm elin -
ra-
an
an
nela
Tou r
Tou r
StadionlStaa adnionlaa n
Ma re
Ma re
2
trai te
trai te
we g
Ma
ra-
2
KerkhofKerkhof
nela
inlaan
Abdool Karimsteeg
André André Kamperveenstadion Kamperveenstadion
stra at
stra at
Ica Ic 6 10 6 10 Jun 10 10 ost Junos russtr arusst ripa Marip Jam Jam aat raa 1 kopregel 1 Arc Ar raat traatSprekende laa alaa a t a l u c him him n din ludin n e stra str 7 Citr Cit Rus des ede 7 usla rusl at aat t Rus stra sstr an aan strawijk-str twijkat aat aat at Koe Ko 4 Coc Co 4 Dr. naw ena Dr. osla cos A w A x l aan Wa Waaroe aro a stra wijskt-r xwijkran ran laa ela Nie Nie n a a ala a n a uwe uw t Van Va n t an alaan stra estr R n M 11 at aat alen oMoas-le Roos11 Koe Ko Ale Ale xan xa stra nstr ma ema der nde ka- ka a a at t Sam r Sa Eldo Eld uels mue stra lsstr rad orad laa laa De HD. Je. H. J olaa ola at aat n n Vrie Vri 19 . 19 an n VerlenVerle sstr esst gde M ngde M aat raa ahonyahon t Toena Toen laan ylaan Wij Wi aing jing aar aa de- rde Hen He stra - str ry B nry at aat laan laan enja Ben Maho Mah min jami nylaaonyla stra nstr n an at aat CombéCombé Markt Markt
to n
Oemraw Oem nsinragh wnsin straat stra-at ghAbdool Karimsteeg
t G Prinse ssestra ongrijpstraa t at Prinse ssestra at
18
Cultuurt u
Cultuurt u
inlaan
Spath Spath odela odela an an
to n
18
8
Gongri jpstraa
8
s 1 23 1 823 cc8a cca ma ama 2 2 ra r
10
Sa
10
Sa
Drs. J. A. Wijdenbosch Brug, Albina, Meerzorg, ZanderijZanderij Drs. J. A. Wijdenbosch Brug, Albina, Meerzorg,
38
Goslar Goslar Meerzorg Meerzorg voetgangers/fietsers voetgangers/fietsers
0
0
250
250
39 m 500 m500
Paramaribo
Paramaribo
Paramaribo Bezienswaardigheden Onafhankelijkheidsplein Fort Zeelandia Nola Hattermaninstituut officierswoningen Nationale Assemblee Waaggebouw Monument voor de revolutie Lutherse kerk Grote Stadskerk Kwakoebeeld Museum of Fine Arts Moskee Synagoge Neve Salom Hervormde kerk Nat. Volksmuziekschool St. Petrus en Paulus-kathedraal Numismatisch Museum Cultuurtuin/Zoo Drs. J.A. Wijdenbosch Brug Villa Zapakara Overnachten Albergo Alberga Un Pied a Terre Zus & Zo Famiri Guesthouse Flair Tran Elite Amice Kekemba Resort Eco Resort Inn
North Resort La Petite Maison Torarica Residence Inn Best Western Elegance Royal Torarica Eten en drinken Mirosso Jawa Sarinah Roopram Joosje Chris Roline JiJi De Gadri Spice Quest Chi Min Fa Tai Lee's Korean Restaurant Garden of Eden Baka Foto Lekkerbekje Pannekoek & Poffeertjes Cafe DeWaag Martin's House of Indian Food Broki 't Vat Krioro Lekker! Zuid Lekker! centrum Alegria
Fort Zeelandia Abraham Crijnssenweg 1, tel. 42 58 71, di.-vr. 9-14, zo. 10-14 uur; gratis rondleidingen zo. 10.30 en 12 uur Hier konden plantagehouders hun slaven laten straffen. De militairen waren gespecialiseerd in geseling waaronder methoden als de Spaanse bok, waarbij een slaaf weerloos werd vastgebonden waarna de huid met een tak aan alle zijden werd opengeranseld. Dit fort was ook de plek waar in december 1982 15 tegenstanders van het militaire regime
40
Winkelen Centrale Markt Zondagsmarkt Readytex Kersten Mall Kirpalani Ali's Drugstore Steps Jeruzalem Bazaar Vaco EfTee (Ma Retraite Mall) Faranaz (Hermitage Mall) Glenn's Koeltoeroe Winkrie Moussi Issa Uitgaan TBL cinema Multiplex De Paarl, Zsa Zsa Zsu Thalia theater Uitgaanscentrum: onder meer La Caff, 't Vat, Starzz, Zanzibar Tori Oso Spanato Rumors Zin Amaranta Havanna Lounge Dancepub Millenium Sport en activiteiten Fietsen in Suriname
van Bouterse werden gemarteld en vermoord. Fort Zeelandia is het symbool van de kolonisatie van Suriname. Nederlanders en Britten kozen deze plek voor een eerste nederzetting. De Zeeuwen doopten het Engelse fortje Zeelandia en bouwden het uit tot een vijfhoekig bakstenen verdedigingswerk met bastions en een gracht. Nadat de verdedigende functie in de 18e eeuw was weggevallen werd het gebouw in de 19e en 20e eeuw vooral gebruikt als gevangenis.
Het fortje staat tussen hoge mahoniebomen en temidden van een aantal prachtig gerestaureerde officierswoningen. De Zeelandiaweg is een van de mooiste en meest bezochte wandelplekjes van de stad, schaduwrijk en pal aan de rivier. Het hier gevestigde Surinaams Museum laat onder andere de geschiedenis van het fort zien en archeologische vondsten. In een van de vier 18eeeuwse gebouwen is een 19e-eeuwse apotheek ingericht. Boven in Gebouw 2 vonden de verhoren van de burgers plaats in december 1982. Hierop volgden de zogenaamde decembermoorden (zie kader op blz. 41) Het museumcafé is omgebouwd tot café-restaurant Baka Foto .
Nola Hattermaninstituut De commandeurswoning links van het fort is uit de 18e eeuw en werd na een grondige restauratie in 2006 ingericht als kunstacademie. Nola Hatterman was een Amsterdamse onconventionele kunstenares die vanaf 1953 veel heeft betekend voor het kunstonderwijs in Suriname. Aan de rand van het fortcomplex staat het kleine wachtershuis; daar zetelt nu de Tourist Info. Meer naar de zijkant staat het bakstenen gebouwtje met golfplaten dak; dat diende tot 1996 als militaire gevangenis. En de triest ogende langgerekte ruïne herbergde het ministerie van Economische Zaken. In 1990 brandde het gebouw geheel uit. In 1790 werd het gebouwd als levensmiddelenmagazijn; later werd het als kazerne gebruikt.
Officierswoningen Tegenover de ingang van het stenen fort staan drie prachtig gerestaureerde, houten officierswoningen; ze dateren van circa 1830 en zijn uitgebreid rond 1900. Rechts van het fort, richting rivier, staat het Koningin Wilhelminastandbeeld. Voor de onafhankelijkheid
Decembermoorden – In de nacht van 8 op 9 december 1982 werden in Fort Zeelandia 15 tegenstanders van het militair bewind onder leiding van Desi Bouterse vermoord. De legerleiding verklaarde destijds dat zij waren ‘neergeschoten op de vlucht’. Ze zijn zonder lijkschouwing begraven. De 15 slachtoffers waren mannen met maatschappelijk aanzien: journalisten, universitair docenten en advocaten; en ook twee militairen. Pas in 2007 is een megaproces gestart met 25 verdachten. Dat verloopt zeer moeizaam. Hoofdverdachte Bouterse is sinds 2010 president. Zijn regering liet in 2011 nieuwe geschiedenisboeken in beslag nemen waarin de betrokkenheid van Bouterse bij de moorden werd vermeld. Veel jongeren vinden dat over de Decembermoorden niet meer hoeft te worden gepraat omdat het te lang geleden is. Vele anderen zijn van mening dat Suriname zich pas verder kan ontwikkelen als de moorden zijn uitgezocht en de daders berecht. Hoe lang het proces zal duren is verre van duidelijk. stond het beeld op het Oranjeplein (nu Onafhankelijkheidsplein).
Goslar In de Surinamerivier ligt Suriname's beroemdste wrak, dat van de Goslar. Als u vanaf de Waterkant naar de brug kijkt ziet u vóór de brug rechts een roestbruin heuveltje in het water. Toen Nederland in de Tweede Wereldoorlog werd betrokken brachten de Duitsers hun stoomschip tot zinken zodat het niet in handen van de Geallieerden zou vallen. Bij een naoorlogse poging het schip te lichten, brak het in tweeën.
41
Paramaribo
Paramaribo
Bami is een van de populairste gerechten in Suriname 06 61. Groot, sfeervol restaurant met vriendelijke bediening en ventilatoren. Hoofdgerechten circa € 5 + 10% servicetax. Heerlijk eten, ruime porties. Hindoestaans - roti Veel roti-restaurants zijn eenvoudig en opgezet volgens de fastfood-formule, bestellen aan de balie. Niet duur en alles heerlijk vers. Fast but good – Roopram : Zwarten hovenbrugstraat 23 + 173, Watermo lenstraat 37, tel. 41 03 38, 8-23 uur. De marktleider met 8 rotizaken door de hele stad (en twee in NL). Gezelliger – Rotishop Joosje : Zwar tenhovenbrugstraat 9, tel. 47 26 06, ma.-za. 8.30-22 uur. Zeer populair, bij Surinamers en bij toeristen. Zit hier al sinds 1942, recentelijk nieuw ingericht. Niet 's avonds – Chris Roti Shop : Maystraat 10, tel. 47 23 86, ma.-vr. 8-15.30 uur. Ook weer de beste, volgens veel Paramaribo’ers. 2 km van het centrum in een zijstraat van de Dr. S. Redmondstraat. Het filiaal op Kwattaweg 170 is tot 21.30 uur open.
50
Creools De meeste creoolse restaurants zijn verdwenen. Aan de Waterkant (zie blz. 54) zit nog de befaamde Uncle Ré. Verder kunt u voor BB+R en moksi alesi (nasi met vlees) terecht bij: Alleen lunch – Roline : Ma Retraite weg 23, tel. 47 38 04, d0.-di. rond de lunch. Oudste creoolse restaurant van Paramaribo, in de jaren ’50 gesticht door de creoolse-keuken-coryfee wijlen (Ca) Roline De Rooy-Dubois. Twee km ten noorden van de Waterkant. Aan de rivier – JiJi : SMS-steiger, Waterkant. Links van De Waag is de gerenoveerde steiger met beneden winkels en boven enkele restaurantjes. Rijstkip en andere gerechten bij vriendelijke mensen en met een mooi uitzicht. Superplek – De Gadri : Zeelandiaweg 1, tel. 42 06 88, dag. tot 22 uur. Een hapje eten onder een grote mahonieboom pal aan de rivier, tussen Fort Zeelandia en de Nationale Assemblee; de kaart is eenvoudig, voornamelijk creoolse gerechten. Rond de lunch kunt u hier de buren treffen, parlementariërs.
Oost-Aziatisch Gerenommeerd – Spice Quest : Dr. J.F. Nassylaan 107 (onverhard), tel. 52 07 47, di.-zo. 11-15 en 18-23 uur. Gevestigd in voormalige drukkerij waar na de ‘Revo’ een regime-kritisch dagblad werd gemaakt. In 1982 werden 15 mensen gearresteerd en de krant werd het zwijgen opgelegd. Achter in de tuin is nog de drukpers te zien. De Japanse en fusion gerechten kunt u eten in de airco-zaal of op het patio-terras. Hogere prijsklasse. Populair – Chi Min : Cornelis Jong bawstraat 83, tel. 41 21 55, 11-23 uur. Grote Chinees, iets voorbij hotel Eco Resort. Doorgaans prima eten. In het weekend komen veel families hier eten. Klassiek – Fa Tai : Maagdenstraat 64, tel. 47 39 17, do.-di. 10.30-15 en 18.3022.30 uur. Heerlijke gerechten voor schappelijke prijs in airco-bovenzaal. Visspecialiteiten – Lee’s Korean Res taurant : Mahonylaan 12, tel. 47 98 34, gesl. ma. (lunch) en zo. Gewaardeerde airco-Koreaan net buiten het centrum. Bovengemiddeld – Garden of Eden : Virolastraat 61, tel. 49 94 48, ma.-za. 1823 uur. Beste Thai van de stad, ver van het centrum. Hoofdgerecht circa US$ 18. Ruime vegetarische keus.
Internationaal Historische plek – Baka Foto : Fort Zeelandia, tel. (8)22 63 47. Zaal, terras aan de rivier en terras aan het veelbewogen binnenplein van het fort. Medi terrane keuken met lokale ingrediënten. Hoofdgerechten rond US$ 20. Heimwee 1 – Lekkerbekje : V. Som melsdijckstraat 1a, tel. 47 90 14. Neder lands visrestaurant met terras. Heimwee 2 – Pannekoek & Poffertjes Cafe : Van Sommelsdijckstraat 11, tel. 42 29 14. zo.-do. 10-23, vr./za. 10-01 uur Meer dan 100 verschillende pannenkoeken. Dicht bij hotel Torarica. Italiaans – De Waag : Waterkant 5, tel. 47 45 15, 9-23 uur. Restaurant en grand café in monumentaal pand dicht bij de rivier. Groot terras. Inrichting met veel Surinaams houtsnijwerk. Restaurant heeft Italiaans georiënteerde kaart. Hoofdgerechten rond € 12 en daardoor vooral toeristen en stagiaires als klanten. Op de leestafel liggen alle Surinaamse kranten. Veel vegetarisch – Martin's House of Indian Food : uitvoerige kaart met traditionele Indiase gerechten, ook roti. In een woonwijk te noorden van het centrum.
Fietsen in de stad Vaak is het te warm om grotere afstanden te lopen en niet iedereen wil steeds een taxi nemen. In het centrum zit een prima fietsverhuurder (zie blz. 58). Meer dan een stadsfiets heeft u niet nodig want Paramaribo is zo plat als een dubbeltje. Per fiets kunt u lekker doelloos rondrijden, u bent toch zo weer terug. Of u neemt de fiets naar een leuk lunchadres buiten het centrum of naar de moderne shopping malls bijvoorbeeld. Een kaart van het hele stadsgebied is dan wel handig. De Road map of Paramaribo van Afaka is op scheur- en watervast papier gedrukt en kost circa € 4,50. Hij is verkrijgbaar bij sommige hotels, bij pompstations en bij boekwinkels. De rijwindkoeling is verraderlijk: verbranden op de fiets gaat hard. Denk aan het links verkeer, met name als u weer ergens opstapt en er is op dat moment geen verkeer op die weg. En de automobilisten? Ze houden wel degelijk rekening met u. Klunzen en macho klootzakjes heb je natuurlijk overal maar in het algemeen wordt er voorkomend en vriendelijk gereden.
51
Fietstocht door Commewijne steken en dan fietsen tot Mariënburg (en Frederiksdorp aan de overkant van de Commewijne) of Alkmaar (of tot Katwijk/Wederzorg) en dan dezelfde weg terug; of van Nieuw Amsterdam langs de rivier naar Meerzorg. U kunt ook een rondje maken: heen als boven, bij Alkmaar zuidwaarts naar Tamanredjo en over de Oost-Westver binding naar Meerzorg (op dat stuk is wel meer verkeer); daar het pontje nemen naar de 'Platte brug' bij de Water kant in Paramaribo. De Wijdenbosch brug is verboden voor fietsers.
Beschrijving van het rondje
Mariënburg
6
g
nis
tra
at
nw e
Bo
ton An
PARAMARIBO
D
S urinam
7
Alkmaar
i vi
er
Meerzorg 8
Oo
S Ch i r W i ur ch nsto illw eg
Met de fiets vanuit Paramaribo kunt u bij Leonsberg met de veerboot over-
4 1
1
ier
Keus uit twee routes
Com 5 me 3
Nieuw Amsterdam 2
9
Tamanredjo
st - W e stverbinding
2
Oude plantages
n
Commewijne is een groot district maar vooral het noordelijke deel is bekend vanwege de plantages die aan weerszijden van de gelijknamige rivier liggen. Suiker, koffie en cacao werden hier verbouwd en later ook citrusvruchten en rijst. In de 17e eeuw introduceerden de Engelsen hier de slavenplantage: een systeem van tropische landbouw dat vooral rendement opleverde omdat er geen loon werd betaald. Arbeiders werden gekocht en werkten als slaven tot ze
stierven of wistten te vluchten. Al voor 1800 brachten de Nederlanders de plantages tot behoorlijke bloei. Het is prettig fietsen door het zeer groene en zeer rustige plantagegebied. De rijwind houdt het aangenaam (maar pas op voor verbranding). Bijna niets is hier nog in bedrijf. De veelal Javaanse bewoners van de streek doen aan kleine landbouw, aan visserij of hebben een baan in de stad. Het gebied heeft een grote potentie voor cultuurhistorisch toerisme. Daarvoor moet wel behoorlijk worden geïnvesteerd. Op plantage Frederiksdorp is met de gerestaureerde gebouwen het goede voorbeeld gegeven. Peperpot en Mariënburg zouden kunnen schitteren maar ook richting Spieringshoek zijn er pareltjes zoals Wederzorg.
riv jne wi
Dicht bij Paramaribo ligt een groot aantal plantages waar sinds het ineenstorten van de georganiseerde landbouw niet veel meer is gebeurd. Vaak staan er nog gebouwen en woningen, meestal in zeer slechte staat. Dit gebied langs de Commewijne is rustiek en schilderachtig; het leent zich goed voor een fietstocht vanuit Paramaribo.
gte
Kaart: Blz. 79 Vervoer: (Huur-)fiets
ra
fietstocht door Commewijne
Over de Anton Dragtenweg (of binnendoor, zie ) naar Leonsberg fietsen duurt circa drie kwartier (9 km). Als u aan de overkant bij de politiepost van Nieuw Amsterdam aankomt neemt u links de Couveelaan als u het fort wilt bekijken (zie blz. 74). Anders gaat u rechtsaf en rijdt langs mooie houten huizen naar de driesprong bij de benzinepomp. U gaat linksaf, de weg loopt evenwijdig aan de Commewijne. Na de
er
Langs oude plantages –
plantage Zoelen komt u op een kruising. Links is de steiger met bootjes naar Frederiksdorp. Rechtsaf voert in 1,3 km naar Mariënburg , cultureel en industrieel erfgoed dat u zich niet mag laten ontgaan (zie blz. 75). Bij de poort is vaak wel een gids te vinden, maar u kunt ook zonder gids rondkijken. Terug langs het kanaal en de weg oversteken naar de steiger in de rivier. Ook het gerestaureerde Frederiksdorp is een must in dit plantagegebied (zie blz. 76). Informeer op Frederiksdorp naar een bootje tussen Kroonenburg en Alkmaar; als dat vaart kunt u hier een stuk over de communicatie (het paadje op de dijk) fietsen en vanaf Alkmaar uw route vervolgen. Of u vaart weer naar de zuidoever en rijdt naar Alkmaar, 5 km verder. Het moderne vierkante huis halverwege aan de linkerkant is van de Nederlandse architect Philip Dikland die veel onderzoek deed naar plantage-architectuur. Op de T-kruising bij Alkmaar gaat u rechtsaf. Als u meteen weer links gaat (Matroosweg) kunt u over een zandweg fietsen naar koffieplantage Katwijk
5 km
78
79 DuMont DDI Relaunch 2011 Surinam, 06 Oude plantages, Stand 02.01.2011 B C M Y
Binnenland meter hoge bomen van het primaire bos (oerwoud) groeien palmen en varens. In het Wilhelminagebergte midden in het reservaat ligt de hoogste berg van Suriname, de Julianatop met 1230 m. De Tafelberg ligt zeer afgelegen in het midden van Suriname en is een afgeplatte zandsteenberg. Het plateau is kilometers breed. Het is meer een expeditiedoel dan een toeristische bestemming. De Tafelberg is alleen te bereiken door naar de Kappel-airstrip te vliegen.
Kwamalasamutu
Ca 7
Het afgelegen Kwamalasamutu heeft naast de aantrekkelijke natuur, de rivier en de inheemsencultuur een extra trekker: in de grotten van Werehpai zijn in 2000 350 petrogliefen (in steen gehakte of gekraste afbeeldingen) van 3000 v.Chr. ontdekt. Naast de unieke tekeningen van mensen- en dierenfiguren zijn beitels gevonden en aardewerk. Het dorp Kwamalasamutu ligt diep in het zuidwesten van Suriname, niet ver van de Braziliaanse grens. De 1000 inheemse bewoners horen tot 12 verschillende indianenstammen.
De rivier Sipaliwini is bekend om haar zandstrandjes en de bamboebegroeiing op de oevers. 20 minuten varen van het dorp is een toeristenverblijf gebouwd. Deze Iwana Samu Rainforest Lodge is een voorbeeld van community based tourism; het dorp is eigenaar van de lodge en dus niet een onderneming uit de stad, zoals zo vaak.
Informatie Kwamalasamutu is praktisch alleen door middel van een pakketreis te bezoeken. De kostbare tour duurt 4 dagen. De vlucht vanaf Paramaribo duurt 2 uur. U verblijft in een huis in Trio-stijl; alle zes kamers hebben eigen sanitair en een uitzichtbalkon. Er is een rivierstrand (behalve bij hoogwater) en er zijn kano’s beschikbaar. Om de grotten te bereiken wordt een kwartier gevaren. Dan volgt een boswandeling van 2 uur over smalle paadjes en over kreekjes. Aan een betere bereikbaarheid van de grotten wordt nog gewerkt. Mogelijke andere activiteiten zijn boswandelingen, een zang- en dansavond, korjaaltochten met vissen en/of zwemmen in een sula, en u kunt een sjamaan bezoeken.
Vijfduizend jaar oude figuren in steen bij Kwamalasamutu
Indianenstammen in het zuiden – Palumeu en Kasikasima
Kaart: Ea 6 Vervoer: Vliegtuig en ter plaatse een boot Een trip naar Palumeu, ver in het regenwoud, is een bijzondere ervaring. Het prachtig aangelegde jungleresort direct aan de airstrip ligt aan de Tapanahoni, hemelsbreed 275 km van Paramaribo. Naast de indiaanse cultuur kunt u hier de belevenis van een heuse oerwoudexpeditie ondergaan. Met de vlucht vanaf vliegveldje Zorg en Hoop in Paramaribo begint het al. Na Paramaribo-Zuid overziet u de savanne, de bauxietmijnen, het vliegveld Zanderij, het bos met de tot ravages omgeploegde goudmijnen (die zie je beter aan de linkerkant) en voorbij het stuwmeer de prachtig slingerende Surinamerivier (die zie je rechts iets beter). Met een bocht boven de rivier zet de piloot de landing in. Als u eenmaal op de groene strip staat en de propellors van het vliegtuigje vallen stil, ervaart u de grote rust die van deze plek uitgaat.
110
Een heerlijke plek De lodge van staatstouroperator METS beschikt over 5 tweepersoonskamers met gedeeld sanitair (voor Kasikasimaexpedities) en een handvol 2-onder1-kap-huisjes aan de rivier, voor 2 of 3 personen, met eigen sanitair en veranda. In een grote open hut wordt gegeten. Daar is ook ‘vergaderruimte’ en er is een bar. Tijdens een verblijf in Palumeu kunt u kanoën en zwemmen; groepen gaan meestal naar Palawa-eiland, een kwartiertje met de korjaal, en naar de uitzichtrijke Poti-hill, een niet zwaar klimmetje (1 uur heen, 1 uur terug) na een boottocht van ruim een halfuur.
Trio en Wayana Het dorp Palumeu, tien minuten lopen van het resort, was door toedoen van Amerikaanse zendelingen bijna verlaten. Toen METS hier een ‘ecolodge’ ging aanleggen in de jaren ’90 werd het dorp
111
