Welke sector past bij jou? Ervaringen van mbo-ers
Tips voor juiste studiekeuze
B O LMBO BBL O B VMBO
Wistjedat... ... er 509.800 leerlingen op het vmbo zitten? ... er 485.300 leerlingen op het mbo zitten? ... vanaf 1-8-2007 jongeren tot hun 18e verplicht naar school moeten als ze nog geen diploma hebben gehaald? ... er hierdoor ongeveer 25.000 jongeren meer naar het mbo gaan?
Top5 waarop jongeren hun studiekeuze baseren: 1. Niemand 45% 2. Ouders 44% 3. Vrienden 18% 4. Familie 17% 5. Mentor 7%
2
Wie en wat helpen je een keus te maken? net • Inter ntor an / me • Deca ie il rs / fam dinnen e d u O • rien den / v holen • Vrien mbo-sc n e g a d • Open • Voorlichtingen op school door studenten van mbo • Beroepentest • Folders / posters op school • Kijken op bedrijven
• Vrijw illigers • Folde werk / rs aanv vakant • Profe ragen iewerk ssionee l burea en bero u dat h epskeu elpt bij ze • Hobb studie y’s • Jij ze lf!
3
Opleidingen?! Je kunt kiezen uit tal van beroepen, zoals brandweerman, marechaussee, beveiligingsbeambte, secretaresse, kapster, bloemist, dierenassistent of juridisch medewerker. Hiervoor kun je bij verschillende opleidingen terecht, voor jou de verschillen op een rijtje!
Uniforme opleidingen Met deze opleiding word je voorbereid op beroepen met een uniform. Zoals land- of luchtmacht, marine, marechaussee, politie of brandweer. Je kunt hier te maken krijgen met een strenge toelatingstoets.
Particuliere opleidingen
Je kunt ook voor een particuliere opleiding kiezen. Dit is een opleiding die niet door de overheid wordt betaald, waardoor de kosten erg hoog zijn. Veel van deze opleidingen vind je op de ROC’s. Het voordeel van particulier onderwijs kan de onderwijsmethode zijn, dat er in kleinere klassen wordt gewerkt, of dat je twee leerjaren in één kunt doen. Veel particuliere opleidingen garanderen kans op werk. Voorbeelden van particuliere opleidingen zijn: de opleiding voor secretaresse, kapper, schoonheidsspecialist of in de beveiliging.
Reguliere opleidingen De meeste jongeren zitten op een ROC (Regionaal Opleidingencentrum). Dit zijn centra waaronder veel verschillende opleidingen vallen. Er zijn ook andere mbo-scholen zoals het Da Vinci College of ID-college. Er zijn ook AOC’s (Agrarische Opleidingencentra), die ‘groene’ opleidingen hebben, zoals voeding, natuur en milieu. Daarnaast zijn er vakscholen, die zich richten op één beroepenveld (bijvoorbeeld edelsmeden).
4
Wist je dat... ... er 40 Regionale Opleidingscentra zijn (roc’s)? ... er 13 vakscholen zijn? ... er 11 Agrarische Opleidingscentra zijn (aoc’s)?
5
BOLofBBL BOL, BBL, het klinkt bijna hetzelfde maar er is een groot verschil. De verschillen voor jou hiernaast op een rijtje: • Lars (25 jr) • MBO • BBL niveau 3 • autotechnicus
“Ik kan niet langer dan een dag stilzitten. Ik wilde actief en productief zijn en tegelijk leren en geld verdienen. Ik heb mezelf verkocht bij een leerwerkbedrijf en ben een dag in de week een opleiding gaan volgen.”
BBL
BOL
Meer praktijk, door middel van stages.
Meer theorie en zelfstudie.
Doordat je werkt, ontvang je in veel gevallen loon of een soort stagevergoeding.
Je hebt kortere werkperiodes, in de vorm van een stage, waarbij soms een stagevergoeding wordt geboden.
Geen studiefinanciering en OV-jaarkaart.
Wel studiefinanciering en OV-jaarkaart.
3 of 4 dagen werken.
1 of 2 dagen stage.
1 of 2 dagen naar school.
3 of 4 dagen naar school.
Weinig contact met leeftijdgenoten, doordat je weinig op school bent.
Veel contact met leeftijdgenoten, doordat je veel op school bent.
Beroeps Begeleidende Leerweg
Beroeps Opleidende Leerweg
> Let op!
Sommige opleidingen hebben alleen een BOL of BBL variant. Dit kan te maken hebben met de school of met de opleiding. 6
7
8 VOORBEELDEN 9
Eenvoudig uitvoerend 0,5 - 1 jaar
Soort werkzaamheden Duur
2 - 3 jaar
Uitvoerend
Meer praktisch dan theoretisch
Assistent medew. voedsel en groen Winkelassistent Assistent lasser
Beroep landbouw Beroep Economie Beroep Techniek
Zorghulp
Lasser
Verkoopmedewerker
Medewerker dierverzorging
Helpende
Heel praktisch
Praktijk / theorie
Basis beroeps gerichte leerweg
Beroep zorg
Als je vmbo niet hebt afgerond
Vereiste vooropleiding
Basis beroepsopleiding
> niv. 3
Assistenten opleiding
Wat?
2
Vervolgopleiding > niv. 2
1
Niveau
Constructiebouwer
Verkoopadviseur
Dierverzorger
Verzorgende
> niv. 4
2 - 4 jaar
Volledig zelfstandige uitvoering
Meer theoretisch dan praktisch
Kader beroepsgerichte, gemengde, en theoretische leerweg
Vakopleiding
3
Werktuigbouwkundig tekenaar
Bedrijfsleider
Bedrijfsleider dierverzorging
Verpleegkundige
> hbo
3 - 4 jaar
Volledig zelfstandige uitvoering, met brede inzetbaarheid of specialisatie
Vooral theoretisch
Kader beroepsgerichte, gemengde en theoretische leerweg
Middenkader opleiding
4
Het mbo bestaat uit vier niveaus. Welk niveau jij straks kunt doen hangt af van welke leerweg je in het vmbo hebt gedaan. In het schema geven wij bij elk niveau antwoord op een aantal vragen, zodat je alle verschillen tussen de niveaus op een rijtje hebt!
Niveaus
Deze sector kozen zij: Khadija (21) Welke studie doe je? Bouwkunde niveau 4 (net afgerond). Welke vakken krijg je? Materialen (over hout, kozijnen, vloeren, gereedschappen), Bouwfysika (over bijv. geluidsisolatie), Tekenen met de hand, zowel perspectief als isometrisch, Sterkteleer (zoals berekenen hoe dik de fundering moet zijn). Verhouding theorie en praktijk? 30% theorie en 70% praktijk. Opvallend: ik ben een van de weinige meisjes die deze studie doet. Mijn tip: Kies een opleiding die je ZELF leuk vindt! Niet een opleiding die je vrienden ook gaan doen of omdat je ouders dit graag willen.
10
Annelies (20) Welke studie doe je? Dynamic design, flower & design, BOL, niveau 4. Welke vakken krijg je? Engels, economie, management, biologie, wiskunde, lessen in inkopen, bestellen en praktijklessen (zoals kransen opmaken en interieur aankleden). Leuk: De grotere aankleding van stands waarin je van alles moest maken zoals een bruidsboeket, grafwerk of corsage. Minder leuk: Het zwaar lichamelijk werk, veel tillen zoals vazen, zakken aarde en de hele dag staan. Mijn tip: Bedenk op tijd dat je bij sommige studies later de keuze hebt uit één beroep en bij andere studies uit meerdere beroepen.
Mikael (18)
Welke studie doe je? Bedrijfsadministratie, niveau 4, 3e jaar.
Welke vakken krijg je? Commerciële economie, Engels, Nederlands, boekhouden en (het leukste volgens Mikael) bedrijfseconomie. Waarom deze school? De sfeer was veel beter dan op andere scholen en vrienden van mij studeren hier. Wat is het verschil tussen vmbo en mbo? Je hebt minder les op het mbo. Mijn tip: Vergelijk opleidingen met elkaar, de duur hiervan kan namelijk verschillen en als je snel leert dan is een verkorte opleiding misschien een idee.
Mirjam (18) Studie: Sociaal cultureel werk, niveau 3 BOL. Welke vakken krijg je? Nederlands, drama, beeldende vorming, omgangskunde, theorie over peuters, kleuters en jongeren, maatschappijleer. Waar loop je stage? Vorig jaar bij een welzijnsorganisatie in het kinderwerk en de peuterspeelzaal waar ik activiteiten organiseerde zoals knutselen, sport, koken en toneel. En nu loop ik stage bij een jongerencentrum. Wat heb je geleerd? Ik sta nu zelfverzekerd voor een groep kinderen. Mijn tip: Ga op tijd zoeken naar een opleiding die bij je past. Dan kun je met een gerust hart de zomervakantie in! 11
Lees op de volgende pagina’s in welke sectoren jij een studie kunt kiezen. Bouwtechniek Altijd al willen metselen, voegen en stuken? Dan is deze richting misschien iets voor jou! Ook leer je hier timme• metselaar ren en • schilder schil• bouwkundig tekenaar • meubelmaker deren, • liftmonteur meubels • scheepstimmerman maken, en zelfs het inrichten van de binnenkant van een schip. Grafische techniek Ben je handig in het ontwerpen van flyers? Binnen deze richting leer je over digitale fotografie, het werken met verschillende kleuren, lijnen en letters en over het drukken en verpakken van kranten, folders en tijdschriften.
Metaaltechniek Gouden • graveur sieraden • gieterijmedewerker komen • lasser niet met• monteur nieuwbouw •gereedschapsmaker een in je op, maar ook die zijn van metaal. Houd je liever van grof en groot, dat kan ook! Je leert lassen, frasen, zagen, vijlen en van alles over materialen zoals glas, brons, of aluminium. Ook ga je werktekeningen maken.
• grafisch vormgever • zeefdrukker textiel • fotograaf • illustrator
Voertuigentechniek Gaan jouw handen jeuken bij het zien van schakelbakken, schokdempers, startmotoren, accu’s, bougies of katalysators? Je leert hier met verschillende technieken, materialen en machines voertuigen te repareren en te onderhouden. • automonteur • fietsenmaker • werkplaatsmanager
Elektrotechniek Zonder elektriciteit geen tv, vliegtuig, kopieerapparaat, mobiele telefoon. In de elektrotechniek zorg je ervoor dat elektriciteit overal zijn weg vindt, het in goede banen wordt geleid en dat storingen worden opgelost. • elektromonteur • technicus sterkstroominstallaties • monteur laagspanningsnetten
• installatietechnicus • installatiemonteur dakbedekking • inspecteur gasinstallaties • verwarmingsmonteur
Installatietechniek Denk aan het aanleggen van verwarmingen, badkamers en fornuizen. Hiervoor moet je kunnen lassen, solderen, monteren en lijmen. Je leert bijvoorbeeld brandblusinstallaties ontwerpen, aanleggen of repareren. Transport & logistiek In deze richting leer je manieren om goederen te verpakken, bewaren, opslaan en vervoeren. Je leert hoe je het snelst en het slimst van A naar B komt, hoe je moet laden en lossen.
• manager opslag & vervoer • schipper • logistiek medewerker • chauffeur • hoofd magazijn
12...machines..berekeningen..tekentafels..computers...ontwerpen...sleutelen…meten….bouwen…timmeren…lassen….elektriciteit 13
Verzorging Verzorg jij graag anderen? Hier verzorg je met name mensen die afhankelijk zijn van anderen, omdat ze slecht ter been zijn, een lichamelijke of verstandelijke beperking hebben. Denk aan kleine kinderen, gehandicapten of ouderen. • groepsleider • medewerker kinderopvang • sociaal pedagogisch werker • bejaardenverzorger
Uiterlijke verzorging Bij uiterlijke verzorging, denk je aan het vijlen van nagels, het knippen van een hip kapsel, het schoonmaken van gebitten. Naast praktijkgerichte vakken krijg je te maken met commerciële vaardigheden. • schoonheidsspecialist • grimeur • tandtechnicus
14
• jongerenwerker • onderwijsassistent • sociaal dienstverlener
Welzijn en onderwijs Vind jij het leuk om mensen te ondersteunen bij creatieve activiteiten? Je leert in deze richting over het organiseren van activiteiten, zoals excursies voor leerlingen, wedstrijdjes tafelvoetbal voor jonge asielzoekers of bingo-avonden voor bejaarden. Ook kun je kinderen ondersteunen bij het leren, of advies geven over uitkeringen.
• kraamverzorger
• opticien Gezondheid • gezinsverzorgende Deins jij niet terug voor ziekenhuizen, • doktersassistente verpleeghuizen of psychiatrische instellingen en wil jij dat mensen daar zo goed mogelijk worden begeleid? Je leert gezondheidsproblemen te signaleren en te zorgen voor pasgeboren baby’s en het gezin. Je leert bepalen hoeveel en welke hulp cliënten nodig hebben.
Sport Hou je van sporten en begeleiden? Hier leer je sporttechnische vaardigheden om activiteiten te ontwikkelen, afgestemd voor groepen of individuen. Je leert mensen ontspannen en hoe je ze bepaalde vaardigheden kunt leren. Hiervoor moet je goed met mensen kunnen samenwerken. • trainer/coach, • sport en bewegingsconsulent • buitensportcoördinator • manager in een zwembad • dansleraar
Niek (18) “Ik heb bij het kiezen van een opleiding vooral gekeken naar wat ik er later mee kan doen, maar mijn vriendin vindt de opleiding zelf veel belangrijker”.
mensen...luisteren...geduldig...helpen...zorgen...naalden..luiers...washandjes...pillen…zalfjes...gebitten...begeleiden…sporten... 15
• administratief medewerker • directiesecretaresse • belastingassistent
Administratie Goed in brieven schrijven en organiseren? Niet bang om veel te bellen en afspraken te regelen? Dan is dit iets voor jou! Je leert gasten ontvangen, post sorteren, gegevens invoeren en berekeningen maken met geldbedragen. Horeca Mensen blij maken met een goede maaltijd en service? Dit en nog veel meer leer je in deze richting. Denk aan goede • bedrijfsleider inkopen • kok • allround banketbakker doen, een • receptionist hotel mooi en lekker menu presenteren, gasten ontvangen en ook alles over hygiëne.
Toerisme Een bustour door Amsterdam? Mountainbiken in Limburg? Een groepsreis boeken naar Brazilië? Dit kan je allemaal leren! Je leert reizen plannen voor een groep, regelt zaken op de verblijfplaats en het organiseren van activiteiten. • hostess • touroperator • medewerker reizen-luchtvaart • medewerker recreatie • campingbeheerder • reisbegeleider
Handel en administratie Je gaat aan de slag met het bijhouden van voorraden, rekeningen versturen en inboeken, kassa’s bedienen, omgaan met mensen en computers. Daarnaast leer je inkopen, alles over verkoopactiviteiten en hoe je medewerkers aanstuurt.
Handel en verkoop Je leert commerciële verkooptechnieken. Je krijgt vakken als marketing en economie en leert een ondernemingsplan schrijven. • verkoopmedewerker • afdelingsmanager • commercieel medewerker • bedrijfsleider
Mode en commercie Richt je graag etalages of kamers in? Ben jij ook zo ontevreden over wat er in de winkels hangt en denk jij dat jij betere ideeën hebt? In deze richting kun jij zelf aan de slag met het maken van kleding of het verkopen hiervan. • etaleur • chef confectie-, maatkleding • tentenmaker
• magazijnchef • veilingmedewerker • boekhouder 16
handel…bustour…computers…reclame…mode….inkoop….geld…restaurant…rekenmachines…dienbladen…recepties…hotelgast
17
• veehouder • dierenverzorger • dierenartsassistent • stalhouder
Dierverzorging en veehouderij Hou jij van dieren? Hier leer je alles over het houden en fokken van vee, huisdieren, dieren in een dierentuin of andere dieren. Ook krijg je te maken met gezondheidszorg, voeding en registratie. Natuur en milieu Vind jij alles wat groen is en groeit interessant? Denk aan akkerbouw, groen- en boomteelt, sierbloemen, water en tuinen. Je kunt hier ook van alles leren over ons veranderende klimaat. • hovenier • milieuzorg-controleur • bloembollenkweker • bloemist
18
Techniek Heb je zelf geen zin om koeien te melken of bloembollen te kweken? Hier leer je veel over machines, systemen, computers, installaties die het de mensen in de landbouw gemakkelijker maken. • mechanisatiebedrijf • klimaatbeheersing kassenbouw • landbouwmachinechauffeur • monteur
• medewerker in de voedings- en genotmiddelen • laboratorium medewerker • medewerker productontwikkeling • keurmeester • assistent medewerker voedsel en groen
Levensmiddelentechnologie Wil jij alles weten over voeding, kwaliteit van eten en drinken? Over hoe de worst op je bord tot worst is geworden? Hoe aardappelen, groenten en fruit worden geproduceerd? Binnen deze richting kom je hier alles over te weten. Handel Alles wat geproduceerd wordt in de landbouw moet ook nog worden verkocht en vervoerd. • administratie • bedrijfsleider • veilingmedewerker
Hoe dit moet, dat leer je binnen deze richting. Je krijgt te maken met economie, het opstarten van een eigen bedrijf en hygiëne voorschriften.
tractoren...tulpenbollen…reageerbuizen…kaas...koeien...kassen...groenten...tuin ontwerpen...huisdieren...fruitkwekerijen...dierentu 19
‘Ik zag opeens dat er veel meer opleidingen zijn!’ Alles over open dagen
Wil je meer te weten komen over opleidingen? Bezoek dan open dagen of meeloopdagen. Waar moet je op letten? En heeft het zin om hierheen te gaan? Wij vragen dit aan een aantal bezoekers. Abier (17) vmbo TL, zorg en welzijn ‘Als ik naar een open dag ga, stel ik altijd de volgende vragen:
Sarah (16) vmbo GL, techniek ‘Ik vind het vooral leuk om vragen te stellen aan de leerlingen die de opleiding al doen, zoals:
- Hoe lang duurt de opleiding?
- Wat vind jij wel en niet goed aan de opleiding?
- Wat kan ik verwachten?
- Ben jij actief op school, bijvoorbeeld in de studentenraad?
- Welke vakken worden gegeven? - Moet ik stage lopen, zo ja hoelang? - Waar kan ik later werken? - Kan ik verder studeren?’
20
- Zijn er introductiedagen?’
Timo (17) vmbo GL, landbouw ‘Ik dacht dat een opleiding tot hovenier iets voor mij was, maar toen ik naar de open dag ging, zag ik dat er nog veel meer opleidingen zijn en zelfs een opleiding die beter bij me past. Ik wil nu watermanagement en cultuurtechniek gaan doen.’
Jos (16) vmbo TL, economie ‘Ik let op of het gezellig is op school en of de leerlingen en docenten aardig zijn.’
Wanneer zijn er open dagen?
Ilja (16) vmbo KL, economie ‘Ik heb moeite met leren. Ik vind het belangrijk dat ik daar extra hulp bij kan krijgen op een opleiding. Deze vraag stel ik dan ook meteen. Daarnaast wil ik weten: - Of ik met mijn diploma naar deze opleiding mag? - Of ik een toelatingsexamen moet doen? - Wat er gebeurt als ik ontdek dat ik met de opleiding wil stoppen?‘
• www.roc.nl (hier vind je ook een checklist voor alle vragen die je kunt stellen op een open dag) • studiekeuze.schoolweb.nl • www.opleidingenberoep.nl
Saïda (18) mbo, SCW niveau 3 ‘Mijn tip: Laat je niet misleiden door de sfeer en de mooie woorden, maar ga ook eens naar een meeloopdag.’
21
Klaarmetjestudie? Ben je eindelijk klaar, heb je dat papiertje in de pocket, en dan? Je hebt vier mogelijkheden. Je kunt je verder specialiseren op het mbo of een hoger niveau doen. Je kunt ook een hbo opleiding doen of stoppen met studeren en gaan werken. Eva: ‘Door mijn mbo weet ik beter wat mij te wachten staat op het hbo.’ Verder studeren Als je een hbo studie gaat doen, kun je op opleidingenberoep.nl zien welke opleidingen aansluiten op jouw studie. Eva (21) uit Castricum was na haar opleiding tot onderwijsassistent ook nog niet klaar met studeren. Zij koos voor Culturele en Maatschappelijke Vorming.
22
Het hbo is wel anders volgens Eva: ‘Het hbo is veel zelfstandiger dan het mbo. Je moet alles zelf uitzoeken en oplossen. Het gaat veel dieper in op de stof.’ Vooral de vrijheid tijdens de opleiding spreekt haar aan, zoals je eigen vakken kiezen en zelf opdrachten uitvoeren en bedenken.
Aan de slag Je kunt natuurlijk ook aan het werk. Xander (21) uit Utrecht is na het mbo Civiele techniek, gelijk gaan werken bij Grontmij, een advies- en ingenieursbureau. Het werk bevalt hem goed: ‘Het is leuk omdat het zo afwisselend en breed is’ en voegt daar nog aan toe ‘en relaxed om geld te verdienen.’ De overgang van school naar werk was niet zo groot volgens Xander, dat komt vooral omdat hij bij dit bedrijf ook stage had gelopen. Een groot deel van de jongeren vindt die overgang wel groot: 60% vindt dat ze na hun mbo niet goed voorbereid zijn op hun eerste baan. Natuurlijk is werken en een opleiding doen ook te combineren: Xander laat zijn werkgever de vervolgopleiding betalen die hij naast zijn werk doet: een hbo opleiding op het gebied van projectmanagement. 23
WatisCNVJongeren? CNV Jongeren is een vakbond speciaal voor jongeren met een bijbaan, vakantiebaan, studie, stage of die zoeken naar een eerste echte baan. CNV Jongeren komt op voor jouw belangen en zet zich in om jou te helpen op de arbeidsmarkt. Hulp bij het vinden van een bijbaan of stageplek? Dan is lid zijn van CNV Jongeren superhandig!
Wil je meer weten of lid worden? Kijk op www.cnvjongeren.nl Interessante sites die helpen bij je studiekeuze: • beroepenbeeldbank.kennisnet.nl • schoolweb.nl • opleidingenberoep.nl • scholierentv.nl • groenonderwijs.com • vaktoppers.nl
