Welk spel wordt hier gespeeld?
Johan Spitteler
Spelen in de organisatie Leiders zijn vaak zelf onbewust het grootste obstakel bij schoolverbetering, doordat er onvoldoende onderzocht en doorgrond wordt wat er werkelijk in de organisatie speelt.
De leiders mogen dan wel de koers uitzetten en de richting bepalen, het is de cultuur die bepaalt of er succes volgt.
ODAT onderwerp-doel-aanpak-tijd O D
Spel - bevorderend (merkbaar) en belemmerend (onzichtbaar) (Nog) meer inzicht in (onbewuste) spelen bevorderend spel - spel dat in de weg zit
A T
Spelen - concreet - subjectief - direct en oplossingsgericht
Een uurtje …
Spelen in de organisatie
Spel Verarmend Verrijkend Belemmerend
Bevorderend
Finland en … de GERM werken aan professioneel kapitaal ‘The countries that are going down, are infected by GERM’
Pasi Sahlberg Helsinki 16-09-2013
Global Education Reform Movement (GERM) GERM
FERM (= Finnish Way)
Standaardisatie van het leren en lesgeven (voorgeschreven)
‘Op maat’ leren en lesgeven (flexibel nationaal curriculum)
Focus op taal- en rekenvaardigheid
Focus op creatief leren
Werken met een voorgeschreven curriculum
Aanmoedigen van risico’s nemen
Lenen van hervormingsideeën uit het bedrijfsleven
Eigenaar blijven van de eigen innovatietraditie (good practice!)
Verantwoording op basis van toetsen en controle
Gedeelde verantwoordelijkheid en vertrouwen (ondersteuning geven)
Een vreemd spel …
Global Education Reform Movement (GERM) In hoeverre zijn wij bij besmet?
In hoeverre ben jij, is jouw organisatie besmet?
SMART?
Kwartet - spelen in de organisatie Spelen in de school Actoren en factoren 1.
Organisatieleren: de GERM … een verarmend spel
8.
Professionele cultuur: leren in je vak
2.
Leraren: welke leraar wil ik zijn?
9.
Leiding geven: duurzame organisatie ontwikkeling
3.
Cultuur: samen leren en werken
10.
Ouders: gedeelde praktijken
4.
Kinderen: het goede doen
11.
De omgeving: de ruimte om te leren
5.
Overleg: leren
12.
Toezicht: meten en interpreteren
6.
Teams: kenmerkend gedrag
13.
Leiders: leiderschap alom
7.
Gedoe: als het misgaat
14.
Spelen (toelichting)
+
SPELEN + in de organisatie
Spelen in de organisatie Hier wil ik meer over weten
Hier ben ik het zo 1-2-3 nog niet mee eens
Om te onthouden …
Reflecties 1.
Wil ik meer over weten …
2.
Hier heb ik een vraag over …
3.
Wil ik iets over delen …
Duurzame organisatie ontwikkeling sturen op
Houding
Inhoud
Verhouding
Discipline in de ideeën, acties en gedachten van mensen die samen werken en samen leren
Continu, systematisch en cyclisch werken aan maximale opbrengsten en uitdagend onderwijs
De succesfactoren 1. 2. 3. 4.
Leerkrachtvaardigheid Leiderschap Samen Resultaten
Stoppen! Van
Naar
Complexiteit
Simplexiteit
Overleg
Op de dansvloer
Afspraak is een beetje afspraak
Discipline en precisie
Eilanden en archipels
Een koninkrijk
Van alles op de borden
Het eigen menu
Precisie • Bij precisie kom je los van ‘strenge’ regels en strikte, rigide uitvoering • Precisie impliceert ongelooflijke accuratesse, precies aansluiten bij het leren van het individu • Precisie vereist ‘doorgaand’ leren
Zacht
Mensgerichtheid Omgevingsgerichtheid Vensters op je organisatie Stimuleren & samenbrengen
Verkennen & vernieuwen
Intern
Extern
Organisatiegerichtheid
Beleidsgerichtheid
Beheersen & regelen
Koers bepalen & presteren
Hard
Zacht
Mensgerichtheid Omgevingsgerichtheid Vensters op je organisatie Stimuleren & samenbrengen
Verkennen & vernieuwen
Ontplooiing, Informeel, waarden, bottom-up, stimuleren, samenbrengen
Chaos, fragmentatie, complexiteit, Informatie, outcomes, dienen, vernieuwen, verkennen
Intern
Extern
Organisatiegerichtheid
Beleidsgerichtheid
Beheersen & regelen
Koers bepalen & presteren
Formeel, normen, top-down, beheersen, regelen
Doelen, resultaatgericht, koers bepalen, presteren
Hard
Lessen voor leiders 1. Meer – diepere - samenwerking (kinderen – leraren) 2. Meer verantwoordelijk, gebaseerd op vertrouwen minder afrekening door toetsen (op alle lagen) 3. Meer eigenaarschap bij het lesgeven – ondersteuning, discipline én controle 4. Alle kinderen zijn speciale kinderen: meer ‘op maat’ zonder te kiezen voor individualisering 5. Meer beleid, gebaseerd op succeservaringen – minder experimenteren, minder impulsief, meer afgestemd 6. Nadruk op creatief leren (coöperatief leren) 7. Gericht op betere resultaten (niet-onderhandelbaar)
Veel draden is nog geen verbinding Datgene wat iemand raakt, zet hem/haar in beweging
De mooiste weg
De mooiste weg Ik vertrek één keer. Daarna blijf ik. Ik vertrek misschien twee keer. Maar dán zal ik toch blijven... Als ik vertrokken ben zal ik één keer blijven staan en aarzelen, misschien ook twee keer – ik weet het niet. Ik heb gelijk, zal ik denken. Ik neem de kortste weg, de mooiste weg, en ook de snelste weg, de weg langs afgronden en elegante ruïnes, de weg langs klaprozen, langs schreeuwende meeuwen – de weg naar huis Uit: Toon Tellegen – Alleen liefde
4. Interventies Elke fase van de reis kent een unieke set van interventies
Van zwak naar voldoende
Werken aan de basis
Van voldoende naar goed
Zorgen dat de basis op orde is
Van goed naar steengoed
De professie georganiseerd; de school/het team leert
Van steengoed naar excellent
Verbeteren door verbinding en innovatie
De basis op orde
De basis op orde • • • • • • • •
De school een plaatje om te zien Instructiepraktijken gedeeld Leerlingenbetrokkenheid optimaal Feedback (leerlingen + leraren) Coöperatieve werkvormen De doorgaande lijn Afgestemd klassenmanagement Voldoende beweging, zuurstof en licht
Er wordt gezegd … het gaat om resultaatgerichtheid …
Die zie ik vaak verpakt in allerlei rituelen van planning & control
Er is geen excuus voor slechte prestaties
There is no excuse for bad performance Avis Glaze
Alleen sturen op ‘inhoud’ levert broze ontwikkeling op
houding
inhoud
verhouding
Sociaal-constructionistisch
Zacht ‘Hart’
Vensters op je organisatie Mensgerichtheid Omgevingsgerichtheid Stimuleren & samenbrengen
Verkennen & vernieuwen
Ontplooiing, Informeel, waarden, bottom-up, stimuleren, samenbrengen
Chaos, fragmentatie, complexiteit, Informatie, outcomes, dienen, vernieuwen, verkennen
Intern
Voel
Vraag Leer
(PC) Denk
Doe (DA)
Organisatiegerichtheid
Beleidsgerichtheid
Beheersen & regelen
Koers bepalen & presteren
Formeel, normen, top-down, beheersen, regelen
Doelen, resultaatgericht, koers bepalen, presteren
Hard ‘Hoofd’
Extern
SPEL in de organisatie ‘Waarom moet mij dat telkens weer overkomen’ ‘En … waar denk je dat ik de tijd vandaan haal?’ ‘Nou zeg, ik wil je alleen maar helpen hoor!’
Kenmerkend voor spelen ‘verborgen’ boodschappen 1. 2. 3. 4.
Spelen herhalen zich Spelen worden buiten het Volwassene om gespeeld Aan het eind altijd racketgevoelens Altijd transacties met bijbedoelingen
Er lijkt steeds iets anders op psychologisch niveau te gebeuren dan op sociaal niveau
Sweatshirts Op de voorkant ‘Ik zal aardig zijn en veel verdragen’ Op de achterkant ‘Wacht maar tot ik je te pakken krijg’
Een beproefd spel Aanklager
Redder
Slachtoffer
Vooral … Spelletjes worden gespeeld uit angst voor de werkelijke ontmoeting
Sociaal-constructionistisch
aanvaardbaarheid
doeltreffendheid
Zacht ‘Hart’
Vensters op je organisatie Mensgerichtheid Omgevingsgerichtheid Stimuleren & samenbrengen
Verkennen & vernieuwen
Ontplooiing, Informeel, waarden, bottom-up, stimuleren, samenbrengen
Chaos, fragmentatie, complexiteit, Informatie, outcomes, dienen, vernieuwen, verkennen
Voel
Intern
Vraag
Extern
Leer
(PC) Denk
Doe (DA)
Organisatiegerichtheid
Beleidsgerichtheid
Beheersen & regelen
Koers bepalen & presteren
Formeel, normen, top-down, beheersen, regelen
Doelen, resultaatgericht, koers bepalen, presteren
rechtmatigheid
Hard ‘Hoofd’
doelmatigheid
‘Hart’ Sociaal-constructionistisch
Aanvaardbaarheid
Doeltreffendheid
Zacht
Mensgerichtheid
Omgevingsgerichtheid
Stimuleren & samenbrengen
Verkennen & vernieuwen
Ontplooiing, informeel, waarden, bottom-up, stimuleren, samenbrengen
Chaos, fragmentatie, complexiteit, informatie, outcomes, dienen, vernieuwen, verkennen
Voel Intern
(PC) Denk
Vraag Leer
Doe (DA)
Organisatiegerichtheid
Beleidsgerichtheid
Beheersen & regelen
Koers bepalen & presteren
Formeel, normen, top-down, beheersen, regelen
Doelen, resultaatgericht, koers bepalen, presteren
Doelmatigheid
Rechtmatigheid Hard
Vensters op je organisatie
Extern
‘Hoofd’
GERM in Nederland
“Winst van ‘veranderen’ is het reduceren van de eigen eenzijdigheid”
