Examenbespreking HAVO – maatschappijwetenschappen Dinsdag 29 mei Aanwezig: ongeveer 50 docenten Opmerking: Het antwoordmodel van het CvE is bindend. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Het verslag geeft slechts de discussie weer die gevoerd is over mogelijke antwoorden. Algemeen beeld van examen: Opmerkingen van individuele docenten Wel te maken, maar frustratie nam toe bij nakijken. Lln hebben het minder goed gedaan dan verwacht. Wel iets beter te maken dan vorig jaar. Zeker leuker dan vorig jaar, qua onderwerpen en vragen. / Actuele onderwerpen / mooi verdeeld over de examenonderwerpen Correctiemodel gaat wel erg ver in wat je van lln verwacht. Wel veel reproductievragen. Veel leeswerk, is voor lln lastig. In zowel inleidende vragen als in de bronnen. Fijn dat het nu een korter examen was, het was binnen de tijd goed te doen Goede, korte, leuke bronnen. Eenduidigere vragen dan vorig jaar Maar wel moeilijke woorden in de vragen Vragen vaak te simpel, dus leerlingen gaan op zoek naar een antwoord terwijl er een voor de hand liggend antwoord is. Geen vraag over systeem en barrièremodel, jammer. Vragen 1: Citaten vaak inwisselbaar bij kenmerken. Sommige citaten dekken meerdere kenmerken. Wordt breed gedragen door vergadering. Kenmerken die ook genoemd werden door lln: bijv. ondernemerschap stimuleren, markteconomie.Individualistisch rationalisme is niet goed, daar is geen citaat bij te vinden. Kleine i.p.v. terughoudende overheid is goed. Citaat zonder regelnummers is wel goed, andersom niet.
2: Docent geeft aan dat ze geen punten toekent als het woordje „uitvoeren‟ ontbreekt. De vergadering vond dit te streng. Lastig om punten te verdelen. „Betrek in je antwoord bepaalde begrippen‟ vindt een docent te vaag. Uit het antwoordmodel blijkt dat dit wel voldoende is. Docenten zouden graag meer sturing willen (zoals: „licht het begrip toe‟). 3: Er worden kenmerken gemist. - Ook betaald uit algemene middelen (of belastingen) – zoals ook in syllabus staat. - Een docent noemt als kenmerk “Geen relatie tussen gebruik en betalen”. Dit werd door de vergadering erkend. - Collectieve goederen zijn niet te splitsen in individuele goederen. Docenten vinden dit vakinhoudelijk te verdedigen. 4: Werd als lastig ervaren: Andere benamingen van anti-elite bijvoorbeeld “tegen de rijken”, “niet voor de gewone bevolking” wordt ook veel gegeven door leerlingen. Is vakinhoudelijk te verdedigen. Anti-elite wordt in de syllabus ook anders geïnterpreteerd dan in het correctievoorschrift: meer bestuurlijke elite / gevestigde partijen. “Eenheid / vaderlandsliefde” staat wel in syllabus, maar niet correctievoorschrift. Het antwoord is vakinhoudelijk te verdedigen. Jammer dat ´volk´ al weggegeven is in het voorbeeld (stam van de vraag), en dus fout gerekend moet worden in het antwoord. Simpele oplossingen/stijl/zwart-wit denken wordt ook genoemd door enkelen, maar het staat niet in de syllabus, dus fout. 5: Achterkamertjespolitiek ook goed? Nee, dat is bij politici onderling, dit gaat om pressiegroepen. 6: Docent noemt “petitierecht”, maar dit is niet te koppelen aan de bron. Ook wordt “recht op demonstratie” genoemd. Dit wordt gezien als synoniem voor betoging. Is vakinhoudelijk te verdedigen. Het “recht op vrijheid van meningsuiting” is toepasbaar op (citaten uit) het hele artikel. “Recht op actie voeren” wordt niet goed gerekend = te algemeen. 7: Docent mist “recht van initiatief” als middel waarmee Kamerleden het kabinetsbeleid kunnen beïnvloeden, wordt breed gedeeld door vergadering. Ook wordt “recht van enquete” genoemd. Groot deel van de vergadering vindt dit te verdedigen. Het recht op het aanvragen van een spoeddebat vinden sommige docenten ook goed, omdat het in het antwoordmodel van vwo staat.
Het zou fijn zijn als het begrip interpellatie ook wordt uitgelegd in de syllabus. 8: Gehele vergadering mist “spreekbuisfunctie”. Definitie hiervan is “informatie geven over maatschappelijke wensen en eisen.” Is sprake van in dit artikel, dus vakinhoudelijk te verdedigen. Opmerking in het correctiemodel wordt als flauw ervaren dat het alleen goed is als het hoger op de politieke agenda komt te staan. De opmerking wordt gemaakt dat je punten kan geven voor een juiste uitleg bij een onjuiste functie (en andersom). De punten zijn immers gescheiden. Opiniërend en commentaar is niet goed, het is hier niet zo dat de krant zijn visie invoegt. (en anders is het een individuele, en het moet een politieke functie zijn). 9: Door de formulering van de vraag, begrijpen veel leerlingen niet wat ze moeten doen. De toevoeging “als de staatssecretaris zijn plan niet had aangepast” is verwarrend, omdat Kamerleden sowieso mogen stemmen, ongeacht of de staatssecretaris het plan aanpast. Dus het recht om voor of tegen wetsvoorstellen te stemmen wordt gebruikt. “Het tegenstemmen” in het correctievoorschrift wordt door de vergadering niet als parlementair recht gezien. Motie van wantrouwen vinden veel mensen ook een goed antwoord, een gewone motie is niet goed. (Eerste Kamer voelt zich geschoffeerd staat in de bron). Veel anderen vinden het onlogisch en te ver gezocht. De meningen verschillen. 10: Noem 2 kenmerken die je kunt afleiden uit tabel 1. Je hoeft niet daadwerkelijk te citeren uit tabel. Het gaat hier om herleiden. Docenten geven aan dat ze “(veel) kleine partijen” en “evenredige vertegenwoordiging” als kenmerken goed rekenen. In feite staan deze ook in het correctievoorschrift. Het antwoord „elke stem telt even zwaar mee‟ vinden sommige mensen wel voldoende wijzen op evenredige vertegenwoordiging, anderen vinden dat niet voldoende. 11: Dat in de vraag “staatsrechtelijke verhouding” is verwarrend voor leerlingen. Als blijkt uit het antwoord dat “het Kabinet Rutte de minderheid heeft” dekt dat volgens de vergadering het eerste punt. Volgens veel docenten in de vergadering moet uit de uitleg blijken dat het kabinet steeds op zoek moet gaan naar een meerderheid voor hun plannen. Dit veronderstelt dat leerlingen begrijpen dat het kabinet niet kan rekenen op voldoende steun van de Kamer. 12: Heldere vraag. Vreemd dat je bij het antwoordmodel een punt voor het eerste onderdeel
goed is (de theorie) als de uitleg van die theorie niet klopt, maar dat moet je volgens het antwoordmodel wel doen. 13: Vier punten! Docenten schudden meewarig het hoofd. `Grote publiek` ontbreekt vaak als antwoord vooral amusement wordt genoemd Naast ontzuiling wordt individualisering genoemd door enkelen. De vergadering kan zich daar in vinden mits er een goede toelichting wordt gegeven. Toegenomen welvaart en vrije tijd? Is geen verandering van de cultuur. Het gaat er vooral om dat toegenomen concurrentie leidt tot meer aanbod van amusement bij andere omroepen, dat andere omroepen minder leden krijgen vindt met in dit verband minder relevant. 14: Veel leerlingen noemen “socialisatie” in combinatie met regels 7-12, of 19-24. Dit is vakinhoudelijk te verdedigen. Veel leerlingen verwarren socialiserende en sociale functie, dus onjuiste functie, maar noemen welk vaak een goed citaat. Is dat dan te verdedigen? De vergadering vindt van niet. Er staat in het correctievoorschrift duidelijk “het juist verwerken van een bijpassend citaat.” Wat doe je als een leerling wel het citaat bij een functie noemt, maar niet het verband tussen het citaat en de functie uitlegt. De meeste mensen vinden dat dit wel mag, je kunt niet van leerlingen verwachten dat ze dat doen, vindt de meerderheid Dat er 1,2 of 1,3 miljoen mensen kijkers zijn zegt niets over de sociale functie. 15: Vraag moet gaan over “het succes van DWDD.” Een docent vraagt of het ontbreken van een vraagteken punten kost. Het correctievoorschrift stelt dat de onderzoeksvraag te beantwoorden moet zijn. Het vraagteken staat tussen haakjes. Zie artikel 3.8 van de algemene regels. In de syllabus staat per invalshoek een opsomming van basisbegrippen (pagina 9-10) die als variabele verwerkt kunnen worden. Fijn dat de 4-puntsvraag in het midden zit en niet op het einde, maar sommige docenten zijn van mening dat het gek is om deze vraag bij dit onderwerp te plaatsen in plaats van deze te koppelen aan een maatschappelijke kwestie.
In het antwoord mag het ook over de oorzaken van het succes te gaan, niet alleen over de gevolgen zoals in het correctievoorschrift - maar het is ook een voorbeeld van een goed antwoord. 16: In de vraag wordt naar “de ontwikkeling” in de tekst verwezen. In het correctievoorschrift worden er twee genoemd. De vergadering is van mening dat een correcte beredenering op basis van één gevolg volstaat.
17: Veel kritiek op de vraag. Term “televisiezender” is verwarrend. Gaat het hier om omroepen? Gaat het hier om zowel commercieel als publiek? Correctievoorschrift gaat uit van veel kijkers, maar “veelbesproken” is niet hetzelfde als “veelbekeken.” Er moet volgens het correctievoorschrift een link gelegd worden tussen kijkcijfers en (reclame)inkomsten. De vergadering is van mening dat ook andere voorbeelden van inkomsten, zoals merchandising, smsjes, sponsering en meer leden te verdedigen zijn. 18: Docent vraagt of de voorwaarde “maximum aan reclamezendtijd” ook goed is. Dit wordt niet gedeeld door de vergadering. In de vraag staat namelijk “voorwaarden om te mogen blijven uitzenden voor een omroep” terwijl de STER over de reclamezendtijd gaat en niet de omroep. Dus fout, voor afzonderlijke omroepen gaat het alleen om dat er geen reclame/sponsoring mag voorkomen in programma‟s. “specifieke doelgroep” is als onderdeel van de “eigen identiteit” te verdedigen volgens sommigen in de vergadering. 19: Methodes noemen meer voorbeelden, bijv “aanwezigheid van beeldmateriaal.” Deze staat niet in de syllabus. Continuïteit en het oproepen van emoties staan daar wel in, dus te verdedigen. 20: Als alleen “aangifte” wordt genoemd, geeft een meerderheid van de vergadering 1 pt. Rechtbank en politiestatistiek 2 punten, want dit is volgens de definitie van de syllabus p48. 21: Rare vraag, het antwoord staat eigenlijk voor de vraag genoemd in de stam van de vraag. De vergadering is van mening dat het niet alleen gaat om “zware criminaliteit”, maar überhaupt veelvuldige aandacht voor criminaliteit die de beeldvorming beïnvloedt. 22: Op pagina 11 van de syllabus staat Dat een situatie als ongewenst wordt beschouwd Dat de overheid een rol speelt ook kenmerken zijn van een politiek probleem. En deze zijn dus vakinhoudelijk te verdedigen. Dat het “langs poortwachters is gekomen”, impliceert volgens sommige docenten dat het op de politieke agenda staat. De vergadering is hierover verdeeld. De opmerking in het correctievoorschrift wordt door sommigen als onduidelijk ervaren. Hoe
moet je deze precies lezen? Mag je ook 1 punt toekennen voor het noemen van een juiste uitleg plus één kenmerk? 23: Uit de vraag blijkt niet dat de taken expliciet genoemd moeten worden, terwijl het correctievoorschrift hier wel vanuit gaat. Dit wordt als verwarrend ervaren. Sommigen vinden dat de taken wel expliciet genoemd moeten worden, andere vinden van niet. Leerlingen halen ook vaak „bevoegdheden‟ en „taken van de politie‟ door elkaar. De vergadering is van mening dat dit niet te verdedigen is. Hulpverlening aan slachtoffer? Lost het probleem in de wijk niet op. Anderen vinden dat dit wellicht kan leiden tot empowerment. 24: Moet je ze allebei (1. meer rechercheurs, meer toezicht / 2. cameratoezicht) noemen? De vergadering vindt van niet, omdat de vraag vraagt om “een maatregel”. Sommige docenten vinden het antwoord “sloop en opknappen van flatblokken” met een goede toelichting (bijvoorbeeld, omdat mensen als gevolg daarvan beter op elkaar gaan letten) te verdedigen is. Vergadering is verdeeld. 25: Je kunt ook denken aan buurthuizen en Marokkaanse buurtvaders. 26: Veel leerlingen schrijven op “verdachte zijn”. Dit vindt de vergadering te verdedigen, want in het correctievoorschrift staat als antwoord de definitie hiervan. 27: Moeten de begrippen rechtshandhaving en rechtsbescherming ook noemen? Een aantal mensen vinden dat die taken wel benoemd moeten worden, anders punten aftrekken. Privacy versus veiligheid is een voorbeeld van „een‟ dilemma, maar niet „hét‟ dilemma. Dus dan geen volledige punten toekennen. 28: Veel leerlingen hadden deze vraag fout. In de syllabus staat intergouvernementeel zeer summier en supranationaal niet beschreven. De vergadering vindt het spijtig dat die ene vraag over Europa nu juist deze moet zijn. Ook als ze de uitleg omdraaien krijgen ze toch een punt voor intergouvernementeel. Dat vinden docenten oneerlijk, maar het moet wel. 29: De opmerking in het correctievoorschrift wordt door de vergadering als inhoudelijk onjuist gezien. Vervelend gevolg hiervan is dat veel goede antwoorden van leerlingen volledig fout gerekend moeten worden. Rare puntentoekenning, dat je alleen punten krijgt als je de mix noemt. Kritiek: doodslag gebeurt niet na rijp beraad, maar in een vlaag van verstandsverbijstering. Hoe kun je dat dan preventief noemen? Preventieve werking van straffen vindt men iets anders dan preventief
beleid. Men vindt een minimumstraf repressief beleid waar een preventieve werking vanuit gaat. Het antwoordmodel en de vraag deugt dus niet. Doorgeven aan CvE vindt men. 30: De uitleg dat “er voornamelijk wordt gekeken naar het delict”, zonder vermelding van “dat er minder tot geen aandacht is voor de persoon van de dader”, vindt de vergadering te verdedigen. 31: In de syllabus staat „handhaven van de rechtsorde‟ genoemd bij „voorkomen van eigenrichting‟. Er is discussie over de vraag of de uitleg tussen haakjes ook voldoende is.
