Weingut Wagner-Stempel www.wagner-stempel.de Dit wijngoed – opgericht in 1845 en sinds 2004 VDP lid - ligt in het dorp Siefersheim, in het koele zuidwesten van Rheinhessen. Vijf kilometer verder naar het westen begint de noordelijke Pfalz. Lothar Wagner verkocht aanvankelijk zijn druiven. Zijn zoon Daniel (1971) liep stage in Bordeaux, Toscane en Carneros en maakte van het middenklasse bedrijf een topproducent.
Daniel Wagner Opleving Daniel gaf als een ware pionier de lange tijd onderschatte en in de vergetelheid geraakte wijngaarden Siefersheimer Höllberg en Heerkretz hun bekendheid terug. Na jaren hard werken worden van deze wijngaarden nu Grosses Gewächs wijnen geproduceerd die het stenige karakter van de bodem vertolken. Andere wijngaarden van Wagner-Stempel zijn Goldenes Horn en Eichelberg, de nieuwste aanwinst. Sinds 5 jaar is de wijnbouw biologisch, sinds september 2008 met certificaat. Er worden uitsluitend eigen druiven verwerkt, niets wordt bijgekocht. Het laatste decennium zijn de wijnen over de hele linie elk jaar beter geworden. Het bezit aan wijngaarden bedraagt 20 hectare en de jaarlijkse productie 170.000 flessen.
Goldenes Horn Daniel Wagner nam ons als eerste mee naar de wijngaard Goldenes Horn. Deze ligt onverwacht hoog in de heuvels, op circa 300 meter. Hier vinden we een vulkanische granietbodem. Daniel laat ons stenen zien die veldspaat en kwarts bevatten. De kwartskristallen hebben een schittering en geven ’s nachts licht af. “Als er bij donker wordt geploegd, springen de vonken van de stenen af!” aldus Daniel.
Eichelberg Dan rijden we verder richting Fürfeld, waar zich op 360 meter hoogte de Eichelberg bevindt, de hoogst gelegen wijngaard van Rheinhessen. Dit perceel van 1,5 ha heeft 30 jaar braak gelegen, er stonden alleen bossen. Maar er waren nog plantrechten te koop en de grond kostte slechts € 0,20 per vierkante meter. Daniel besloot om het perceel te kopen en te ontginnen. Het was een enorm werk om de bomen te verwijderen en het terrein te egaliseren, maar twee weken geleden heeft Daniel Wagner hier riesling aangeplant. Op de bodem ligt stro tegen erosiegevaar. Toen 30-35 miljoen jaar geleden het bekken van Mainz en grote delen van Rheinhessen nog oceaan waren, staken de vulkanische toppen van Siefersheim als eilanden boven de zee uit, inclusief het dorp Siefersheim en de wijngaarden Martinsberg, Heerkretz, Goldenes Horn en Höllberg. Daniel laat ons boven op de heuvel een rotswand zien waarin de zee ronde gaten geslepen heeft.
Heerkretz Vanaf de hoog gelegen Eichelberg kijken we neer op de vallei met de Heerkretz wijngaard. De naam Heerkretz duidt op de steile helling van de vulkanische heuvels, die zich over circa 3 km uitstrekken van Siefersheim via de zuidwestelijke opening van de Appelbach vallei tot Neu Bamberg. De tot 280 m hoge wijngaard ligt op het zuiden en zuidwesten, en wordt vaak onderbroken door puinhellingen, stukken bos, rotsmuren en dalen. Daardoor varieert het terroir aanzienlijk. Aan de voet van de heuvel ligt een bovenlaag van voornamelijk rode en neergestorte klei met koolzuurzout. Hoe hoger op de helling, hoe meer stenen en verweerd puin. Er zijn ook stroken met zand en grind, melaphyr en kalksteen met schelpen. De onderbodem wordt gedomineerd door ryoliet, dat helemaal boven soms aan de oppervlakte komt in de vorm van massieve rotsformaties. De wijngaard krijgt koelte van een riviertje en door de nachtelijke westenwind vanuit het bos. Het voorjaar is droog. In augustus kan de temperatuur overdag oplopen tot 33C en ’s nachts dalen tot 15C. Deze omstandigheden zijn vooral gunstig voor riesling, die hier een langzame rijping ondergaat, vaak tot in november. Bloei en rijping beginnen hier 10 dagen later dan in naburige wijngaarden. Door de wind is er geen sprake van botritis. De wijnen zijn zeer geschakeerd, hebben een levendige zuurgraad, een zilte mineraliteit en een krachtige structuur. Wagner-Stempel bezit hier 6 hectare, waarvan 1,5 ha recht heeft op het predikaat Grosses Gewächs. De rest moet nog wachten, want de stokken moeten daarvoor minimaal 15 jaar oud zijn.
Höllberg De gemiddeld steile Höllberg ligt ten noorden van Siefersheim, op een hoogte van 160 tot 220 meter. De expositie is zuidzuidoost. De bodem bestaat uit gele porphyr. De met wijnstokken beplante helling van bijna 40 meter hoogte, waarvan de top met bossen is bedekt, rijst op uit de Appelbach vallei en eindigt in een verticaal stuk rots. De tegenover gelegen wijngaard Goldenes Horn evenals talrijke stenen muren en beboste stukken zorgen voor een buitengewoon warm microklimaat en voor beschutting tegen de wind. De wijngaard kan grofweg worden verdeeld in drie stroken. De lagere Höllberg wordt gekenmerkt door zandachtige en stenige klei in de bovenlaag en verweerde rots of porphyr in de onderbodem. De hogere Höllberg heeft een bovenlaag van klei met stenen en verweringspuin met ryoliet rots in de onderbodem. De Höllberg is de warmste en droogste wijngaard van Wagner-Stempel. De bodem, met zijn talloze rotslagen, slaat de zonnewarmte snel op en houdt deze lange tijd vast. Deze Grosses Gewächs wijn weerspiegelt deze eigenschappen jaar in jaar uit. De wijn is weelderig, krachtig en compact, uitgesproken mineraal en fruitig, en heeft kruidige aroma’s. Wagner-Stempel bezit in de Höllberg 4 hectare, beplant met riesling.
Handmatige oogst Alle druiven worden bij Wagner-Stempel met de hand geplukt. De druiven moeten niet groen maar geel zijn, echter zonder botritis. In 2010 was de zuurgraad hoger dan in 2011. Daarom werd in 2010 langer skin contact gedaan. Dat zou in 2011 teveel van het goede zijn geweest, de zuurgraad zou dan omlaag gaan. In 2011 is het alcoholgehalte van de wijnen soms wel 13,5%, vergelijkbaar met dat die uit de Alsace. De vergisting verloopt in principe met wilde gisten (Spontanvergärung). Zodra de gisting in een bepaald vat of tank niet goed verloopt, worden echter gistculturen toegevoegd.
Proeverij ***(*) Scheurebe trocken 2011 Toen Daniel Wagner 5 jaar geleden een stuk van de Heerkretz kon kopen, moest hij er gelijk een perceel van 0,3 ha bij nemen met scheurebe. Dat waren 40 jaar oude wijnstokken en er blijkt een prachtige wijn vandaan te komen. Daniel werd zo enthousiast dat hij een lease contract afsloot voor andere wijngaarden met oude scheurebe stokken. De oogst van 2011 is de vijfde op rij. Deze wijn werd 1 maand geleden gebotteld. Alc. 12,5%. Productie 15.000 flessen. Zeer geparfumeerde geur, fijn en delicaat. De smaak heeft veel aspecten van sauvignon blanc. Erg aantrekkelijk. ***(*) Steinkönig 2011 Blend van 70& riesling (Heerkretz) en 30% gewürztraminer, apart vergist. Daniel houdt niet zo van gewürztraminer, vandaar de verhouding van de blend. Productie 1.200 flessen. In de geur veel aroma, waarbij de gewürztraminer de toon zet. Zoetige smaakinzet van appel en citrus, aangename ziltheid, nu spreekt de riesling ***(*) Silvaner trocken 2011 Silvaner is erg belangrijk voor Daniel. Het kan de bodem beter weergeven dan weissburgunder, aldus Daniel. Om de goede zuurgraad niet verloren te laten gaan, wordt silvaner vroeg geplukt. Vergist en opgevoed op rvs tank. Alc. 12%, restsuiker 4 gr/l, zuren 5,5 gr/l. Schroefdop. Wit fruit, sesamzaad, levendig, zilte tonen als van zeezout. Aangenaam bitter in de finale. Heerlijke wijn, nu al opvallend toegankelijk. ****-
Silvaner Siefersheim 2011 Van oude stokken. 70% werd vergist op vaten van 1.200 liter (Stückfass). Langere rijping op de fijne lie dan de vorige silvaner: deze werd de vorige dag gebotteld. Restsuiker 4 gr/l, zuren 6 gr/l. Vol en rijp geel fruit, diepe smaak met krachtig mineraal extract en veel invloed van de lie. De keuze voor groot vat maakt de wijn breed en complex. Iets tannine is merkbaar. Ook weer sesamzaad.
***(*) Weissburgunder trocken 2011 Blend van 95% weissburgunder en 5% auxerrois. Van 17 september tot eind oktober was er geen regen en volop zon. Toen de druiven 92-93 Öchsle hadden, moest er worden geplukt om nog voldoende zuren over te houden. Schroefdop. Daniel vindt dit de beste Weissburgunder die hij ooit maakte. Zondoorstoofde geur van geel fruit. Rond en krachtig van smaak, waarbij de zuurgraad van 7,5 gr/l achter de rijpheid verborgen is. Mooie balans, lange finale, levendig pepertje. Een fraai glas wijn.
****
Weissburgunder Siefersheim 2011 Deze wijn werd volledig vergist en 6 maanden lang opgevoed op 2-5 jaar oude eiken vaten van 600 liter (Halbstück). Daarbij 2 tot 3 keer batonnage met de hand. Werd de vorige dag gebotteld. Zeer krachtige geur. Machtige, intense smaak van ananas met honing en tijm. Kruidig, maar zonder houtdominantie. Zeer lange finale, iets fenolisch. Kracht, verfijning en sappigheid.
****-
Riesling trocken 2011 Riesling is het visitekaartje van Wagner-Stempel. De druiven voor deze wijn komen uit 10 percelen, onder meer van jonge stokken in de Heerkretz. Ze werden geplukt tussen 25 september en 25 oktober. Alles werd apart vergist bij maximaal 25C en opgevoed op rvs tank. Alc. 12,5%. Stijlvolle, verfijnde geur. Sappige smaak met precies de juiste verhouding zoet-zuur-extract. Heel goed van lengte. Fraaie riesling, niet vet of olie-achtig. Niet zwaar maar elegant.
****+ Riesling Siefersheim 2011 De elegantie van de Heerkretz (50%) en de weelderigheid van de Höllberg (50%). Van 16 percelen, alles apart vergist op kleine houten vaten en tanks. Alc. 13%. Zeer minerale geur, iets medicinaal ook. Kracht en verfijning trekken gelijk op. Je proeft de expressie van de rode bodem. Mooie terroirwijn met natuurlijk restzoet, maar niet vet. Productie 20.000 flessen, een flinke hoeveelheid voor deze fraaie wijn, waarvoor de consument in Duitsland € 15,00 betaalt.
****(*) Höllberg Riesling trocken Grosses Gewächs 2010 De druiven waren hier vroeger rijp dan in de Heerkretz, waardoor ze 10 dagen eerder konden worden geplukt. 10 dagen skin contact. Alc. 13%. Geur van bijzonder mooi rijp fruit, weelderig en complex. Krachtige, minerale smaak. Breed en vol met rijp fruit, geel en tropisch. Geweldig mooie zuren. Thee. Zeer lang en krachtig. Zinderend geweld. ****(*) Heerkretz Riesling trocken Grosses Gewächs 2010 Alc. 12,5%. Dit is een wijn die zeker 15 jaar oud kan worden. Elegante, rassige geur. Fraai zurenspel in de smaak. Slank en zeer schoon rijp fruit met finesse en veel extract. Zeer lange finale. Topriesling met prachtige, zachte zuren. Alles klopt.
****+ Riesling Höllberg 2002 Een verrassing, wij moesten de jaargang raden. Rijpe geur met een klein beetje firne. Levendige smaak met rijpe en romige tonen. Met open staan waaiert het scala aan aroma’s breed uit. Rode grapefruit en perzik. Complex en zeer lang. Deze bijzondere wijn had in 2002 nog niet het predikaat Grosses Gewächs (Wagner-Stempel werd immers pas in 2004 VDP lid) en is nu mooi op dronk. Importeurs: via Rieslingpartners & Co (agent) – o.a. De Wijntherapeut, Pasteuning, Rieslinghuis. Kijk op www.duitsewijn.nl bij Verkooppunten.
