Week 1DEF Info: De Verenigde Staten De Verenigde Staten (of Amerika) zijn het rijkste en machtigste land van de wereld. In de V.S. werken 50 staten samen in één land. De president heeft veel macht in Amerika. Amerikanen vinden vrijheid en democratie heel belangrijk. Bij ziekte, invaliditeit en pensioen moeten Amerikanen meer zelf regelen dan Europeanen. Omdat de V.S. een heel groot land is, zijn er veel verschillende landschappen met verschillende klimaten. In de meeste staten heerst een landklimaat: warme zomers en koude winters. In Florida en Californië is een subtropisch klimaat; het sneeuwt en vriest daar bijna nooit. Nationale Parken in de V.S. zijn: - Sequoia Park: met reuzenbomen; - Death Valley Park: een woestijn; in de zomer erg heet; ook mensen kunnen er sterven door de hitte en de droogte. - Grand Canyon: een enorme kloof van meer dan 400 km lang; - Yellowstone Park: 200 warmwatergeisers; - De Rocky Mountains: een bergketen van Mexico tot het noorden van Alaska van 4800 km lang; - Niagara Watervallen. Martin Luther King hield in 1963 een legendarische toespraak. Honderd jaar eerder was de slavernij afgeschaft, maar de zwarte bevolking had niet dezelfde rechten als de blanke bevolking. Hij kwam op voor de gelijke rechten voor alle burgers. Hierom is hij vermoord. In 2008 kregen de V.S. met Barak Obama hun eerste zwarte president. De oorspronkelijke bewoners van Amerika zijn de indianen. Die leven nu vaak in aparte reservaten. In de V.S. wonen en leven nu mensen met allerlei kleuren, geloven en meningen. Na 1500 kwamen de Europeanen, er is een zwarte bevolking, de laatste tientallen jaren wonen vooral in het westen ook Aziaten en in het zuiden veel mensen uit Midden-Amerika. De meeste landen van de wereld werken samen in de Verenigde Naties (VN). Daar worden afspraken gemaakt over o.a. vrede, voedsel, onderwijs en kinderen. Extra Info: Canada In Canada worden twee talen gesproken: Engels en Frans. In het noorden van Canada is het koud, daar leven zeehonden en ijsberen. In de enorme wouden worden veel bomen gekapt voor het hout. Aan de westkant van Amerika liggen bergen. In Noord-Amerika heten ze de Rocky Mountains en in Zuid-Amerika het Andesgebergte. Deze bergen zijn ontstaan doordat West-Amerika omhoog wordt geduwd door grote landplaten die heel langzaam verschuiven. Hier zijn regelmatig aardbevingen. Elk voorjaar worden jonge zeehonden met een knuppel gedood en wordt de vacht verkocht als bont. Het knuppelen van zeehonden is alleen in Canada niet verboden. De oorspronkelijke bewoners zijn de indianen, samen met de Inuit. De Inuit waren een nomadenvolk en trokken rond met hondensleeën. In de zomer woonden ze in tenten en in de winter bouwden ze iglo’s. Maar zo leven de meeste Inuit nu niet meer. De Inuit hebben hun eigen taal en tradities, zoals het keelzingen van de vrouwen en het dekengooispel.
Week 2DEF Info: Midden-Amerika Landen als Mexico (het grootste land), Guatemala, Nicaragua en Panama en de vele eilanden in de Caribische Zee vormen samen Midden-Amerika. Lang geleden heeft Spanje Midden-Amerika veroverd, daarom spreekt bijna iedereen Spaans en zijn de meeste mensen rooms-katholiek. Veel mensen zijn arm en er is veel geweld. Dwars door Panama loopt het Panamakanaal. Het kanaal verbindt de Grote Oceaan met de Atlantische Oceaan. Mexico-City ligt op een hoogvlakte. De lucht is er meestal vies omdat de stad tussen de bergen ligt. De wind kan de vieze lucht niet wegblazen. Veel Mexicanen willen graag naar de rijke V.S., omdat ze daar meer geld kunnen verdienen. Cuba is het grootste eiland in de Caribische Zee. Rum, suiker en sigaren worden daar gemaakt. Cuba is een communistisch land. De staat heeft er heel veel macht en bepaalt wat er gebeurt op scholen, in fabrieken en op het land. Ook zijn er veel regels waar je je aan moet houden. Jamaica ligt ook in de Caribische Zee. Daar wordt Engels gesproken. Midden-Amerika heeft in augstus t/m oktober vaak last van cyclonen. Een cycloon ontstaat uit een onweersbui in Afrika. De onweersbui gaat met de wind de warme oceaan over en groeit daar uit tot een cycloon. Extra Info: Suriname, de Nederlandse Antillen en de Maya’s Suriname ligt in het noorden van Zuid-Amerika. De hoofdstad is Parimaribo en ligt in het noorden van het land, aan zee. Het grootste deel van Suriname is tropisch oerwoud en er heerst een tropisch klimaat. Suriname is vier keer groter dan Nederland. Vroeger was Suriname een kolonie van Nederland. Veel slaven uit Afrika (de Creolen) werkten op plantages. Toen de slavernij in 1863 werd afgeschaft gingen mensen uit India (de Hindoestanen), Indonesië (de Javanen) en China (de Chinezen) op de plantages werken. In Suriname wonen ook blanken (veel Nederlanders), joden en indianen. In 1975 werd Suriname een zelfstandig land. Aruba, Bonaire, Curaçao (ABC), Saba, Sint Eustatius, Saba en Sint Maarten (SSS) werden de Nederlandse Antillen genoemd en liggen in de Caribische Zee. Aruba, Curaçao en Sint Maarten zijn nu zelfstandig. Bonaire, Saba en Sint Eustatius horen nu bij Nederland. De mensen spreken er Nederlands, Papiaments en Engels. In Midden-Amerika leefden de indianenvolken Maya’s en Azteken. Ze hielden van kunst en bouwden prachtige tempels en piramides. Ze schreven hun taal in hiërogliefen: in tekens en plaatjes. Ze hadden een eigen kalender bedacht en keken daarbij naar de maan en de sterren. Door de Spaanse overheersing is veel van deze beschavingen verloren gegaan. De meeste nu nog levende Maya’s en Azteken leven in grote armoede.
Week 3DEF Info: Zuid-Amerika De eerste bewoners waren de indianen. Na 1500 veroverden vooral Spanjaarden en Portugezen Zuid-Amerika. In Brazilië wordt Portugees gesproken en Spaans in de meeste andere landen, zoals Argentinië en Chili. Er is veel armoede en in de grote steden veel geweld. Bendes verdienen het meest aan drugs. Op het platteland is minder geweld, omdat de mensen daar zelf eten verbouwen en kippen houden. Er zijn enkele rijke families die heel veel geld verdienen en macht hebben. Ze hebben grote stukken land, fabrieken De cirkel waardoor armoede blijft of mijnen. In arme landen is ook vaak veel corruptie. Voor bestaan. veel geld kun je dan bijvoorbeeld een ambtenaar omkopen om een rijbewijs of een paspoort te krijgen. Aan de westkant van Zuid-Amerika ligt het tot 7000 m. hoge Andesgebergte. Brazilië is het grootste land van Zuid-Amerika. Veel Brazilianen zijn gek op voetbal en het carnaval is wereldberoemd. Veel mensen werken in de landbouw. Ook verkoopt Brazilië veel metalen. Zo verdient het land langzamerhand meer geld. De helft van Brazilië bestaat uit tropisch regenwoud. Door het woud stroomt de grote rivier de Amazone. De pampa’s zijn de vruchtbare stukken grond in Argentinië. Hierop verbouwen de Argentijnen groenten, granen en fruit. Ook zijn er veel schapen, koeien en paarden. Honderd jaar geleden was Argentinië één van de rijkste landen van de wereld. Prinses Máxima komt uit Argentinië. Nergens wordt de oorlog om drugs zo hevig gevoerd als in Colombia. Drugshandelaren hebben delen van het land bezet, vooral in de bergen. Extra Info: Het Amazonegebied, de Galápagoseilanden en de Inca’s Door het Amazonegebied stroomt de Amazone. In dat gebied wonen nog steeds indianenstammen. Ze leven van wat er in het woud te vinden is. Sommige stammen verstoppen zich diep in het woud, omdat ze slechte ervaringen hebben met blanken. In de regenwouden kom je veel diersoorten tegen en ook de mooiste planten. Er worden veel bomen gekapt voor het aanleggen van wegen en huizen. Daardoor verdwijnen er grote stukken regenwoud. De regenwouden zijn belangrijk voor de mens, want de bomen zorgen voor de zuurstof die wij inademen. Duizend kilometer ten westen van Ecuador liggen in de Grote Oceaan de Galápagoseilanden. Daar waren geen mensen en roofdieren, daarom hebben de dieren geen angst voor mensen en vluchten ze niet. Veel dieren zijn daar ook anders ontwikkeld dan op het vasteland. De Engelsman Charles Darwin zag dat en ontwikkelde zijn evolutietheorie over de aanpassing van dieren aan hun omgeving. De voorouders van de indianen, de Inca’s, hadden een groot rijk in en rond Peru en Bolivia. De Inca’s bouwden bruggen over rivieren en sterke forten en mooie steden met tempels. Ze kweekten in de bergen groenten door terrassen aan te leggen. De Inca’s schreven niets op, maar met quipu’s (geknoopte touwen) hielden ze alles goed bij. Ieder onderdeel had zijn betekenis. De Spanjaarden verwoestten het Incarijk en brachten nieuwe ziekten mee. Nu proberen de Inca’s meer rechten te krijgen.
Week 4DEF Info: Australië Australië ligt tussen de Indische en de Grote Oceaan. De hoofdstad is Canberra. In het noorden vind je tropische oerwouden en in het binnenland en in het westen vooral woestijnen. Er wonen twintig miljoen mensen in Australië. De meeste wonen langs de groene zuidoostkust. Als het bij ons zomer is, dan is het daar winter. De Aboriginals zijn de oorspronkelijke bewoners van het land. Nederlanders ontdekten rond 1640 Australië en Nieuw-Zeeland. Daarna werd Australië een kolonie van Engeland. Er wordt daarom nog steeds Engels gesproken. Aboriginals maakten graag muziek met de didgeridoo en beschilderden zich met stoffen uit de natuur. Door de komst van de Europeanen hebben de Aboriginals weinig meer te vertellen en is hun cultuur grotendeels verdwenen ’s Zomers kan het erg heet en droog zijn in Australië, daardoor kunnen er enorme branden ontstaan. Door de hitte springen de zaden van de eucalyptusbomen open. In Australië vind je buideldieren, zoals de kangoeroe en koala. Er zijn ook dingo’s, verwilderde honden. Ten noordoosten van Australië ligt The Great Barrier. Dat is het grootste rif van de wereld, 2300 km lang. Een rif is een verhoging van de zeebodem door het aangroeien van koraal, dat uit kleine kalkhoudende diertjes bestaat. Door vervuiling, overbevissing en de verwarming van de aarde groeit een deel van de koralen niet meer aan. Ook worden koralen door mensen weggehaald om te verkopen. Ten zuiden van Australië ligt het eiland Tasmanië en is ontdekt door Abel Tasman. Hier en in Australië hebben de mensen last van het gat in de ozonlaag. Daardoor kan schadelijke straling van de zon de aarde bereiken.
Extra Info: Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland ligt aan de Grote Oceaan. Het land is ongeveer zeven keer zo groot als Nederland. Het bestaat hoofdzakelijk uit twee grote eilanden: het Noordereiland en het Zuidereiland. Er wonen ruim vier miljoen mensen. De hoofdstad heet Wellington. Veel toeristen komen af op de prachtige natuur. Nieuw-Zeeland werd ontdekt door Abel Tasman. Hij dacht dat hij toen in ZuidAmerika was aangekomen. Later werd het land een Engelse kolonie. De eerste bewoners waren de Maori’s. Op school leren de kinderen de talen Engels en Maori. Maori’s versieren hun lichaam, maar vooral hun gezicht met een soort tatoeage. Zang en dans zijn heel belangrijk voor de Maori’s. Voor het begin van een rugbywedstrijd dansen de mannen woest. De vrouwen dansen sierlijker. De bergen en vulkanen in Nieuw-Zeeland zijn ontstaan door aardplaten die langzaam met kracht tegen elkaar botsen en over elkaar heen schuiven. Op het Noordereiland zijn veel vulkanen. Rondom Nieuw-Zeeland zijn af en toe ook zeebevingen. Nieuw-Zeeland is een modern land. De infrastructuur is goed, de meeste mensen hebben werk, voldoende geld en kinderen gaan naar school. Er is veel handel met andere landen.
Week 5DEF Info: Antarctica Het Zuidpoolgebied Antarctica is groter dan heel Europa en overal ligt ijs en sneeuw. Het is op de Zuidpool kouder dan op de Noordpool, omdat het Zuidpoolgebied uit land bestaat en een stuk hoger ligt. Op veel plaatsen is het ijs vaak meer dan twee kilometer dik. Als al het Antarctica-ijs smelt, dan stijgt de zeespiegel met 60 meter. Er wonen geen mensen permanent op Antarctica. Wel zijn er regelmatig onderzoekers die er wetenschappelijk onderzoek komen doen. Pinguïns, zeehonden en walvissen hebben geen last van de kou. Ze hebben een dikke speklaag die ze warm houdt. In zee leeft plankton (heel kleine diertjes) en de blauwe vinvis. Pas in 1820 werd Antarctica ontdekt. In de winter van 1911-1912 bereikten de Noor Amundsen en de Engelsman Scott allebei de Zuidpool. Op de Amundsen-Scott basis wordt nu veel onderzoek gedaan. Antarctica is van niemand. Antarctica mag niet gebruikt worden voor mijnbouw, industrie of militaire doelen. Er mag alleen onderzoek gedaan worden. Extra Info: Oceanen Ongeveer 70% van onze aarde bestaat uit oceanen en zeeën. De Grote (of Stille) Oceaan is veruit de grootste en diepste oceaan. In de Grote Oceaan liggen veel eilanden, zoals Hawaï. Op Hawaï is de hoogste berg van de wereld, maar de voet van die berg begint diep op de bodem van de oceaan. De Indische Oceaan is de kleinste oceaan. De Atlantische Oceaan ligt tussen Amerika en Europa. De westkust van Frankrijk grenst aan deze oceaan. Het water van de Atlantische Oceaan stroomt ook onze Noordzee binnen. De oceanen hebben veel invloed op het klimaat op aarde. Ook zuiveren ze het water en de lucht. Miljoenen piepkleine plantjes maken zuurstof, die wij nodig hebben. Door verdamping zorgen oceanen voor regen op het land. Veel mensen hebben werk door de oceanen: vissers, zeelieden en mensen die leven van het toerisme. Oceanen kunnen rampen veroorzaken, door overstromingen, zware stormen en cyclonen. Een zeebeving kan voor een tsunami zorgen. Er ontstaan dan enorme vloedgolven. Vlak voordat de vloedgolf eraan komt zakt het water eerst snel. In de koraalriffen leven mooie vissen, zeesterren, reuzengrote schelpdieren en zeeslakken. Eén van de grootste bedreigingen van het leven in zee is de handel in rifvissen. Ze worden met gif verdoofd of er wordt zelfs dynamiet gebruikt. Daarbij wordt ook het rif beschadigd. In de oceanen leven heel veel planten en dieren. Veel soorten zijn nog niet ontdekt. Dat komt omdat het zo’n groot gebied is en het er moeilijk zoeken is. Hoe dieper je komt, hoe donkerder en kouder het wordt. Ook neemt de druk door het gewicht van het water dat boven je is, sterk toe op grote diepte. Water van 4°C is het zwaarst. Water dat warmer of kouder is dan 4°C drijft op dit zwaarste water. IJs drijft dus ook, want ijs is water beneden 0°C.
