Wederopbouwwijken (0-meting) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Wederopbouwwijken (0-meting) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Rapportage | Auteurs: Peter Jobsen, José Piest, Jasper Visscher| Project Z5184

Inhoudsopgave

Achtergrond

Pagina 3

Methode en opzet

Pagina 4

Samenvatting

Pagina 7

Resultaten

Pagina 15

Bijlage

Pagina 56

Wederopbouwwijken (0-meting) | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | Project Z5184

9-2-2015

2

Achtergrond In opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft Motivaction een online onderzoek uitgevoerd naar de bekendheid, beeldvorming en waardering van de wederopbouwwijken onder Nederlanders tussen de 18 en 75 jaar. De Nederlandse bouwgeschiedenis kent een aantal zeer duidelijk af te bakenen periodes met een uitgesproken eigen karakter. Elke periode kenmerkt zich door een sterke samenhang tussen de stedenbouwkundige en architectonische kenmerken. Ook zijn de maatschappelijke idealen van een bouwperiode duidelijk terug te vinden in de opzet van wijken en de architectuur van de woningen. Dit is ook duidelijk het geval bij de bouwperiode van de Wederopbouw. Deze periode kenmerkt zich door een duidelijke breuk met het verleden: Nederland diende na de Tweede Wereldoorlog niet alleen te herrijzen uit de donkere oorlogsjaren maar ook voorzien te worden van een energiek en modern elan. Dit uit zich in de wederopbouwperiode onder andere in een nieuwe architectonische vormentaal, woningen waarin licht, lucht en zon de ruimte kregen en wijken met een ruime opzet waarin veel openbaar groen is te vinden en veel plek voor de auto is. De RCE wil de wederopbouwwijken graag behouden als iconen van de Nederlandse bouwgeschiedenis en wil de komende jaren flink investeren in de beeldvorming van deze wijken. De wijken moeten worden geprofileerd als aantrekkelijke woonwijken van grote cultuurhistorische waarde. Om effect van deze inspanningen te kunnen monitoren moet eerst een beginsituatie (nulsituatie) worden bepaald van de huidige beeldvorming van deze wijken, om de RCE te kunnen voorzien van input over de op dit moment gepercipieerde sterke en zwakke punten van de wederopbouwwijken. Doelstelling van deze nulmeting is: Inzicht bieden in de bekendheid, associaties en waardering van burgers ten aanzien van de wederopbouw als cultuurhistorische bouwperiode. Deze inzichten vertalen naar aanknopingspunten voor de ontwikkeling van een communicatiestrategie om de cultuurhistorische waarde en ruimtelijke kwaliteit van de wederopbouwperiode bij burgers beter voor het voetlicht te krijgen.


9-2-2015

3

Methode en opzet Het onderzoek is uitgevoerd middels een vragenlijst die is voorgelegd aan een representatieve groep Nederlanders die lid is van het online onderzoekspanel (StemPunt) van Motivaction. Deze vragenlijst is in overleg met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed opgesteld en bestond uit 18 vragen. Er is bewust gekozen om niet alleen Nederlanders te benaderen die in een wederopbouwwijk wonen, omdat de beeldvorming van deze bewoners naar verwachting sterk verschilt van nietbewoners van wederopbouwwijken (die de wijken echter wel kennen) en van degenen die volledig onbekend zijn met de wederopbouwwijk. Alleen door alle drie de groepen aan het woord te laten kan een totaalbeeld van de perceptie van deze periode tot stand komen. Veldwerk en steekproef • Het veldwerk vond plaats in week 44 van 2014 (23 oktober t/m 31 oktober 2014) • Er is een voor Nederland representatieve steekproef van in totaal n=812 Nederlanders tussen 18-75 jaar ondervraagd. • De steekproef is landelijk representatief voor leeftijd, geslacht, regio, opleidingsniveau en Mentality (sociaalculturele oriëntatie).


9-2-2015

4

Methode en opzet In de vragenlijst van het onderzoek is bewust gekozen om door middel van foto’s en tekst een beeld van de wederopbouwwijk te schetsen. Hiermee wordt voorkomen dat mensen die onterecht ‘denken’ een wederopbouwwijk te kennen een wijk uit een andere bouwperiode op het netvlies hebben. Ook helpt het om de Nederlanders die totaal niet bekend zijn met de wederopbouwwijken enig gevoel te geven bij deze wijken, zodat zij ook hun oordeel over deze wijken kunnen geven. De beschrijving van de wederopbouwwijk is neutraal ingestoken, om mensen niet te sturen in hun beeldvorming en waardering van de wederopbouwwijk. Dit betekent dus dat de mensen die volledig onbekend zijn met de wederopbouwwijk zich in hun antwoorden grotendeels hebben gebaseerd op de voorgelegde beschrijving en collage. Beschrijving wederopbouwwijk (zoals voorgelegd in vragenlijst) De manier waarop in de periode van de wederopbouw (1940-1965) is gebouwd neemt een bijzondere positie in in de Nederlandse geschiedenis. Nieuwe materialen en woningtypen deden hun intrede, evenals een nieuwe wijkopbouw met veel groen en ruimer opgezette straten en pleinen. Hierbij werd alle ruimte gegeven aan de auto, die voor steeds meer mensen beschikbaar kwam als vervoermiddel. Woningen, winkels en kantoren werden zoveel mogelijk van elkaar gescheiden. Wederopbouwwijken zijn bijvoorbeeld het eerste type wijk met een apart aangelegd winkelcentrum. In het ontwerp van woningen kwam licht, lucht en ruimte centraal te staan. De bouw van deze wederopbouwwijken kwam na de Tweede Wereldoorlog op gang om het tekort aan woningen op te vangen. Kenmerkend is dat het vaak gaat om grootschalige wijken met seriematige bouw: veel rijtjeshuizen die er min of meer hetzelfde uitzien en veel appartementengebouwen. De wijken zijn ruim opgezet en hebben een groen karakter. Dit in tegenstelling tot veel vooroorlogse buurten met smalle straten en weinig groen. Veel van de zaken die bij wederopbouw wijken voor het eerst werden toegepast , zijn daarna min of meer ‘standaard’ geworden bij de latere bouw van wijken.


9-2-2015

5

Methode en opzet Collage wederopbouwwijk (zoals voorgelegd in de vragenlijst)


9-2-2015

6

Samenvatting: Bekendheid wederopbouwwijken Meerderheid bekend met wederopbouwwijk • 70% van de Nederlanders tussen 18 en 75 jaar geeft aan – na het zien van de beschrijving en collage van de wederopbouwwijken – bekend te zijn met één of meerdere wederopbouwwijken in Nederland. • 20% woont op dit moment in een wederopbouwwijk en nog eens 20% heeft in het verleden in een wederopbouwwijk gewoond. Voor hen is dit over het algemeen wel langere tijd (meer dan 10 jaar) geleden. • 30% van de Nederlanders komt wel eens in een wederopbouwwijk. Men rijdt er met name wel eens doorheen of gaat er op bezoek bij familie of vrienden.


9-2-2015

7

Samenvatting: Beeldvorming wederopbouwwijken Spontaan beeld wederopbouwwijken: groen en ruim, maar ook eentonig, saai en grootschalig • Na het zien van de beschrijving en beelden van de wederopbouwwijk zijn de spontane associaties bij de wijk zowel positief: groen (9%), ruim (7%); als negatief: eentonig (12%), saai (6%), grootschalig (6%). Circa. drie op de tien heeft geen spontane associaties bij de wederopbouwwijk. • De (oud-)bewoners van de wederopbouwwijken noemen deze t.o.v. anderen spontaan vaker als betaalbaar, gezellig en kleinschalig. Voor bezoekers geldt dat zij de wijken spontaan vaker als eentonig betitelen en vaker associëren met rijtjeshuizen. • Verdeeld is men over de staat van de wijken. 6% associeert de wijken spontaan met nieuw(bouw), maar eenzelfde aandeel associeert ze met veroudering en verval. Het zijn met name de Nederlanders die de wijken niet kennen en deze op basis van de voorgelegde beschrijving en collage met nieuw(bouw) associëren. Toegekende aspecten aan wederopbouwwijken zijn verouderd, grootschalig en saai en zeker niet hip en modern • Bij het toekennen van aspecten aan de wederopbouwwijk kiezen Nederlanders vaak voor verouderd (74%), grootschalig (55%) en saai (51%). Ook vinden zij dat de wijk een diverse bewonersgroep (64%) kent. • Aspecten die men in grote mate niet van toepassing vindt op de wederopbouwwijk zijn hip (82%) en modern (76%). • (Oud-bewoners) zijn duidelijk positiever in het toekennen van aspecten aan de wijk. Zij geven vaker aan dat de wijken veilig en sfeervol zijn en een jonge bevolkingssamenstelling hebben. Bezoekers kennen de wijken vaker de eigenschappen eentonig, saai en eenzijdig toe.


9-2-2015

8

Samenvatting: Beeldvorming wederopbouwwijken (Oud-)bewoners: wederopbouwwijken waren modern, ruim opgezet, en groen • Gevraagd naar persoonlijke ervaringen met en verhalen uit de wederopbouwwijken is het algemene beeld als volgt. (Oud-)bewoners kijken met zeer positieve gevoelens terug op het wonen in een wederopbouwwijk. De periode van wederopbouw wordt geassocieerd met gevoelens van saamhorigheid, vrijheid en veiligheid. Wederopbouwwijken waren in die periode echte moderne wijken met veel groen. Men ervoer echter ook wel een ruimtegebrek en eenvormigheid. (Oud)-Bewoners: wederopbouwwijken zijn nu verouderd, triest en hebben hun beste tijd gehad • Het beeld dat men nu aan de hand van deze ervaringen en verhalen schetst is minder rooskleurig. Men ervaart vooral een verloedering van de wijken die worden bewoond door mensen van de lagere sociale klassen. Huizen in wederopbouwwijken voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd, en de combinatie van achterstallig onderhoud en de grijze steenmassa zorgen voor een trieste indruk. Extra aandacht voor wederopbouwwijken door overheid en media weinig herkend • Circa een kwart van de Nederlanders heeft op dit moment het gevoel dat de overheid/gemeente meer aandacht besteed aan wederopbouwwijken en dat deze wijken vaker in de media zijn.


9-2-2015

9

Samenvatting: Waardering wederopbouwwijken Onderscheidend karakter van de wijken herkend, maar beeldvorming over huidige staat vrij negatief Het onderscheidende karakter van de wederopbouwwijken worden door zowel (oud-bewoners) en bezoekers van de wijken duidelijk onderkend. Het groene en ruime karakter, twee belangrijke ingrediënten van de oorspronkelijke stedenbouwkundige opzet worden sterk met de wijken geassocieerd en ook nog altijd sterk gewaardeerd. De huidige staat van de wijken wordt echter door velen ‘bekritiseerd’. De wijken zijn niet meer van deze tijd en moeten flink vernieuwd worden. Veiligheid en woninggrootte zijn daarbij de meest genoemde actiepunten waar ‘fysiek’ mee aan de slag gegaan kan worden, maar een zachte waarde als saamhorigheid verdient een even zo grote aandacht. Waardering met name voor ruimtelijke structuur van de wijk, niet voor bouwstijl Waar de ruimtelijke aspecten en de samenhang tussen groen, openbare ruimte en voorzieningen wordt gewaardeerd blijkt de bouwstijl/architectuur in de wijken slecht gewaardeerd. Een belangrijk pijnpunt, want in het actiediagram waar de relevantie van aspecten werd afgezet op totaaloordeel, blijkt dat dit het aspect is het meest bijdraagt aan het totaaloordeel van de wijk. De lage waardering van de mix tussen hoog en laagbouw ondersteunt dit. Saamhorigheid binnen wederopbouwwijken onder druk De sociale cohesie binnen de wijken is iets wat vanuit de vele persoonlijke verhalen van vroeger naar boven komt drijven. Nu wordt deze sociale betrokkenheid echter zowel door huidige als oud-bewoners als minpunt van de wederopbouwwijken genoemd. De diverse bevolkingssamenstelling maakt dat men steeds minder contact heeft met buurtbewoners en dat men weinig betrokkenheid onder de bewoners voelt. Nu is dit in de huidige tijden natuurlijk een veelgehoord geluid in ook vele andere type wijken in Nederland, maar het verdient ook zeker aandacht in deze wederopbouwwijken. Ruimtelijke en cultuur-historische kwaliteiten van een wijk sneeuwen onder, als de sociale problematiek de overhand heeft. Wederopbouwwijken (0-meting) | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | Project Z5184

9-2-2015

10

Samenvatting: Waardering wederopbouwwijken Bereikbaarheid, ligging, openbare ruimte en groen sterk gewaardeerd in de wederopbouwwijken • Aspecten van de wederopbouwwijk die op dit moment zeer aantrekkelijk worden gevonden door Nederlanders zijn de bereikbaarheid (70%), de ligging (afstand tot het centrum) (65%) en de hoeveelheid openbare ruimte (64%) en groen (63%). • De (oud-)bewoners zijn over vrijwel alle aspecten positiever dan de bezoekers van de wederopbouwwijk. De verschillen zijn het grootst in de waardering van “zachte” aspecten van de wijken betrokkenheid, levendigheid en veiligheid. • Bijna twee derde (64%) van de Nederlanders herkent de cultuurhistorische en daarmee onderscheidende karakter van de wijken. Zij geven aan dat de wederopbouwwijken anders zijn dan alles wat ervoor en erna is gebouwd.

Bouwstijl, mix tussen hoogen laagbouw en gemiddelde woningoppervlakte minst gewaardeerde aspecten • Aspecten van de wederopbouwwijk die weinig aantrekkelijk worden gezien zijn de bouwstijl (44%), de mix tussen hoogen laagbouw (34%) en de woningoppervlakte van de gemiddelde woning. (32%) Tweederde Nederlanders vindt dat wederopbouwwijken hun beste tijd wel gehad hebben • 69% van de Nederlanders heeft het gevoel dat wederopbouwwijken hun beste tijd wel gehad hebben en vindt dat deze flink vernieuwd moeten worden. • Het zijn volgens deze groep met name de veiligheid en de gemiddelde woningoppervlakte die snel moeten worden aangepakt in wederopbouwwijken. Bewoners en oud-bewoners vinden vaker dat er gewerkt moet worden gedaan aan de saamhorigheid in de wederopbouwwijken.


9-2-2015

11

Samenvatting: Wederopbouwwijk als woonomgeving Wederopbouwwijk onderaan op ranglijst aantrekkelijke woonwijken • Aan de hand van beelden van zeven diverse type wijken is gevraagd door middel van een rapportcijfer aan te geven in hoeverre men deze wijken aantrekkelijk vindt als woonomgeving. De wederopbouwwijk scoort met een 5,2 gemiddeld het laagst. • Meest aantrekkelijke woonwijken zijn de ‘jaren ‘30 wijk’ (6,9), de oude binnenstad (6,3) en de bloemkoolwijk (6,1). • Als minst aantrekkelijk worden naast de wederopbouwwijk (5,2) de begin 20e eeuwse wijk (5,5) en de 19e eeuwse wijk (5,7) genoemd. • Afgezet tegen de meest aantrekkelijk gevonden woonwijken scoort de wederopbouwwijk vaak beter op de aspecten bereikbaarheid, hoeveelheid parkeerplekken, speelplaatsen/veldjes en groen. • Afgezet tegen de minst aantrekkelijk gevonden woonwijken scoort de wederopbouwwijk (nog) slechter op de aspecten bouwstijl/architectuur en de woningoppervlakte van de gemiddelde woning. Betaalbaarheid belangrijkste beweegreden om wederopbouwwijk te overwegen als woonlocatie • Slechts een minderheid geeft aan graag in een wederopbouwwijk te willen (blijven) wonen. Er schieten geen duidelijke motieven uit waarom men een woning in een wederopbouwwijk niet zou overwegen. Men geeft als reden over het algemeen een voorkeur te hebben voor een ander type wijk. • Belangrijkste beweegreden onder de Nederlanders die wel een woning overwegen in de wederopbouwwijk is de betaalbaarheid van de woningen. Wederopbouwwijken worden gezien als aantrekkelijke wijken voor starters op de woningmarkt • Iets meer dan een derde (35%) heeft het idee dat starters op de woningmarkt graag in wederopbouwwijken willen wonen.


9-2-2015

12

Samenvatting: Actiediagram aspecten wederopbouwwijk

In het kwadrant Actie komen de aspecten naar voren die relatief laag worden gewaardeerd, maar wel zeer bepalend zijn voor de overall waardering van de wederopbouwwijken.

Relevantie van beoordeelde aspecten op totaaloordeel wederopbouwwijk (Basis: allen, n=812)

Hoog

Bewaken

Actie

Bouwstijl/Architectuur

Mix tussen hoogbouw en laagbouw

Relevantie

Door middel van een correlatieanalyse is vastgesteld wat het belang is van de waardering van bepaalde aspecten van de wederopbouwwijk op de totale waardering van de wijk als woonomgeving.

Levendigheid

Veiligheid

Hoeveelheid openbare ruimte Ligging: afstand tot centrum

Hoeveelheid groen Hoeveelheid speelplaatsen/veldjes

Onderhoud van groen en afwisseling in beplanting Hoeveelheid winkels

In het kwadrant Bewaken zijn de aspecten te zien die op dit moment relatief hoog gewaardeerd worden, en bovengemiddeld bepalend zijn voor de overall waardering van de wederopbouwwijken.

Bereikbaarheid

Inrichting openbare ruimte (verlichting, bestrating, bankjes etc.)

Woningoppervlakte van de gemiddelde woning (m²)

Betrokkenheid bewoners met de buurt

Netheid (schoon, geen zwerfafval, geen kapot straatmeubilair etc.)

Laag

Laag

Hoog Beoordeling

De assen kruisen op de gemiddelde beoordeling en relevantie van de diverse aspecten. Voor interpretatie van de actiediagram, zie volgende sheet.


9-2-2015

13

Actiediagram: Actiepunten en aspecten om te bewaken De analyse die gevisualiseerd is in het actiediagram komt voor uit een correlatie-analyse. Bij deze vorm wordt de relatie tussen totaaloordeel over de wijk en de waardering van de diverse aspecten geanalyseerd. Bij deze vorm van analyseren worden interacties tussen de waardering van verschillende aspecten afgezwakt, en komen de bepalende factoren voor het totale oordeel van de wederopbouwwijk boven drijven. Denk aan interacties bijvoorbeeld tussen de waardering van de hoeveelheid groen en het onderhoud van groen, beiden hoog gewaardeerd, maar het blijken uiteindelijk niet de aspecten te zijn die door mensen die een zeer positief totaaloordeel geven, vaker beter worden beoordeeld. In het kwadrant Actie komen de aspecten naar voren die relatief laag worden gewaardeerd, maar wel zeer bepalend zijn voor de overall waardering van de wederopbouwwijken. Op het moment dat in deze bepalende aspecten wordt geïnvesteerd, zal dit zeer waarschijnlijk een groter resultaat (effect) opleveren op het totale oordeel van de wijk. Aspecten die ‘om actie’ vragen zijn: bouwstijl/architectuur, mix hoogen laagbouw, woningoppervlakte en inrichting van de openbare ruimte. In het kwadrant Bewaken zijn de aspecten te zien die op dit moment relatief hoog gewaardeerd worden, en bovengemiddeld bepalend zijn voor de overall waardering van de wederopbouwwijken. Verslapping van aandacht voor deze aspecten in beleid en communicatie – met het idee van deze aspecten worden toch al goed gewaardeerd –kunnen snel een sterk negatief effect hebben op het totale oordeel van de wijken. Aspecten om te bewaken zijn: bereikbaarrheid, veiligheid, levendigheid en de hoeveelheid openbare ruimte.


9-2-2015

14

Resultaten

Bekendheid wederopbouwwijken Beeldvorming wederopbouwwijken Waardering wederopbouwwijken Wederopbouwwijk als woonomgeving


pagina 17 pagina 23 pagina 32 pagina 42

9-2-2015

15

Leeswijzer In de rapportage gaan we in op de resultaten onder het totale Nederlandse publiek. Hierbij moet goed in het achterhoofd worden gehouden dat de een groot deel van de Nederlandse bevolking (ca. 30%, zie resultaten) niet bekend is met de wederopbouwwijken en zich daarbij volledig gebaseerd hebben op de collage en beschrijving van de wederopbouwwijk zoals voorgelegd in de vragenlijst. Waar relevant zijn resultaten uitgesplitst naar de diverse groepen waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen (oud)-bewoners, bezoekers van en onbekenden met de wederopbouwwijken. Significante verschillen tussen subgroepen Op het moment dat je onderzoek doet onder een steekproef van een totale populatie, in dit geval de Nederlandse bevolking tussen 18-75 jaar, hebben in het onderzoek gevonden percentages altijd een bepaalde betrouwbaarheidsmarge. Hoe groter het aandeel van de steekproef is van de totale populatie, hoe kleiner deze marges. Een gevonden percentage van 50% ligt in het geval van deze steekproef tussen de 45% en 55%. Waar zich tussen deze groepen significante verschillen voordoen betekent het dat de gevonden percentages binnen twee subgroepen (oud-bewoners en bezoekers) daadwerkelijk verschillen, omdat ze niet binnen de betrouwbaarheidsmarges van elkaar vallen. Stel onder de oud-bewoners is een percentage dat een aspect aantrekkelijk vindt 50% (marge = 45%-55%) en onder de bezoekers is dit 61% (marge = 58%-64%) is het verschil significant omdat er geen overlap is binnen de marge van de oud-bewoners. Waar zich significante verschillen voordoen wordt dit weergegeven d.m.v. een kleurmarkering: groen is significant hoger, oranje is significant lager. Naast de verschillen tussen de bewoners en bezoekers gaan we in het rapport specifiek in op de verschillen tussen leeftijdsgroepen. Waar zich significante verschillen voordoen onder deze groep, wordt dit in de tekst bij de figuur toegelicht.


9-2-2015

16

Bekendheid wederopbouwwijken




9-2-2015

17

Bekendheid wederopbouwwijken 7 van de 10 Nederlanders bekend met wederopbouwwijk 70% van de Nederlanders kent één of meerdere wederopbouwwijken in Nederland.

Bekendheid met de wederopbouwwijk (Basis: allen, n=812)

20% 30%

20% woont op dit moment in de wijk en 20% heeft er vroeger gewoond. 30% komt regelmatig of wel eens in een wederopbouwwijk.

20% Bewoner wederopbouwwijk

Voor 30% was de in de vragenlijst voorgelegde wederopbouwwijk de eerste kennismaking met dit type wijk.

(Oud-)bewoner wederopbouwwijk Bezoeker wederopbouwwijk

30%


Onbekend met wederopbouwwijk

9-2-2015

18

Bekendheid wederopbouwwijken 4 van de 10 Nederlanders woont of woonde in wederopbouwwijk 10% denkt dat ze op dit moment in een wederopbouwwijk wonen, en nog eens 10% weet dit zeker. 20% woont op dit moment niet in een wederopbouwwijk, maar heeft er vroeger wel gewoond.

Woon je op dit moment in een wederopbouwwijk (gebouwd tussen 1940 en 1965)? Of heb je hier vroeger gewoond? (Basis: allen, n=812)

12%

48%

Geen idee

Nee, en ik heb er vroeger ook niet gewoond


20%

Nee, maar ik heb er vroeger wel gewoond

10%

Ja, ik denk van wel

10%

Ja, dat weet ik zeker

9-2-2015

19

Bekendheid wederopbouwwijken Ruime meerderheid oud-bewoners woonde meer dan 10 jaar geleden in wederopbouwwijk Onder de oud-bewoners van een wederopbouwwijk is dit voor een ruime meerderheid (82%) meer dan 10 jaar geleden.

Hoe lang geleden woonde je in een wederopbouwwijk? (Basis – Vroeger in wederopbouwwijk gewoond, n=161)

Minder dan 5 jaar geleden

6%

Tussen 5 en 10 jaar geleden

13%

Meer dan 10 jaar geleden

82%


9-2-2015

20

Bekendheid wederopbouwwijken 52% van de niet-(oud)-bewoners is wel eens in wederopbouwwijk geweest De helft van de Nederlanders die niet in een wederopbouwwijk wonen of er vroeger hebben gewoond is wel eens in een wederopbouwwijk geweest.

Kom je wel eens in een wederopbouwwijk (gebouwd tussen 1940 en 1965)? (Basis - Nooit in wederopbouwwijk gewoond of geen idee, n=493)

Geen idee

33%

Nee, zeker niet

Een derde heeft eigenlijk geen idee of ze wel eens in een wederopbouwwijk komen.

14%

Ja, af en toe

44%

Ja, regelmatig

Ja, heel vaak

7%

1%


9-2-2015

21

Bekendheid wederopbouwwijken Meerderheid bezoekers passeert wederopbouwwijk of gaat er op visite Bezoekers van de wederopbouwijken zijn er met name mee bekend doordat ze er wel eens doorheen rijden (61%). 56% gaat er weleens op bezoek bij familie/vrienden.

2 op de 10 brengt wel eens een bezoek aan de (winkel)voorzieningen en 15% bezoekt wel eens een wederopbouwwijk in verband met werk. De jongeren (18-24 jr.) komen er vaker voor sport- en recreatie en de jong volwassenen (25-34 jr.) voor werk.

Wat zijn de redenen dat je wel eens in een wederopbouwwijk komt? 61% Rijdt er doorheen

Bezoek familie/vrienden

15% Werk

6%

56% Sport/recreatie

20% Winkelen


3% School/studie

9-2-2015

22

Beeldvorming wederopbouwwijken




9-2-2015

23

Beeldvorming wederopbouwwijken Spontaan beeld wederopbouwwijken: eentonig, groen, ruim en saai De woorden die spontaan vaker bij Nederlanders opkomen bij de wederopbouwwijken zijn eentonig (12%) en groen (9%). Verdeeld is men over de staat van de wijken. 6% associeert de wijken spontaan met nieuw(bouw), maar eenzelfde aandeel associeert ze met veroudering en verval. 35% van de Nederlanders kan zo spontaan überhaupt niets noemen als men aan de wederopbouwwijk denkt. 65-plussers betitelen de wijken spontaan vaker als eentonig en saai. 25-34 jarigen vaker met nieuwbouw en opvallend zijn het de jongeren (18-24 jr.) die ze vaker met oorlog associëren.

Welke woorden komen er spontaan bij u op als u denkt aan de wederopbouwwijken? (Basis: allen, n=812 - Open vraag met gecodeerde antwoorden)

Eentonig/veel van hetzelfde/eenheidsworst

12%

Groen

9%

Ruimte/ruim

7%

Rijtjeshuizen

7%

Saai

6%

Nieuw/vernieuwing/nieuwbouw

6%

Oud/verouderd/verpauperd/vervallen

6%

Grootschalig

5%

Goedkoop/betaalbaar

4%

Flats

4%

Snel(bouw)

Achterstandswijken/armoede

4% 3%

Kleinschalig

3%

Vinex(wijken)

3%

Renovatie

3%

Overige antwoorden

21%

Weet niet/geen antwoord


35%

9-2-2015

24

Beeldvorming wederopbouwwijken (Oud-)bewoners hebben positievere associaties bij wederopbouwwijken De (oud-)bewoners van de wederopbouwwijken zien deze t.o.v. anderen vaker als betaalbaar, gezellig en kleinschalig. Voor bezoekers geldt dat zij de wijken spontaan vaker als eentonig betitelen en vaker associëren met rijtjeshuizen.

Groen wordt door zowel de (oud-) bewoners als bezoekers vaak geassocieerd met de wijk.

Welke woorden komen er spontaan bij u op als u denkt aan de wederopbouwwijken? 12%

Eentonig/veel van hetzelfde Gezellig

Goedkoop/betaalbaar

1%

4%

2%

10%

Groen

5%

Grootschalig

2%

Kleinschalig

3%

7% 7%

6%

10%

3% 8%

2% 7%

Saai

Woningnood

4% 4%

Nieuw/vernieuwing/nieuwbouw Rijtjeshuizen

3%

3% 0%

2%

(Oud)-bewoners 1. Eentonig (12%) 2. Groen (10%) 3. Ruim (9%)

3%

3% 1%

11%

6% 6%

Jaren 50/naoorlogs

Snel(bouw)

Top-3 associaties 5%

1% 1%

Ruimte/ruim

Mensen die zelf onbekend zijn met deze wijken associëren deze aan de hand van de beschrijving vaker met vernieuwing/nieuwbouw (7%).

18%

6%

9%

9%

7%

3%

Bewoners en oud bewoners (n=319)


Bezoekers (n=261)

Bezoekers 1. Eentonig (18%) 2. Groen (11%) 3. Rijtjeshuizen (10%) Onbekend met wederopbouwwijk 1. Vernieuwing (7%) 2. Eentonig (6%) 3. Groen (5%) Onbekend met wo wijk (n=232)

9-2-2015

25

Beeldvorming wederopbouwwijken Toegeschreven eigenschappen: verouderd, divers aan bewoners en grootschalig Aan de mensen die bekend zijn met de wijken ((oud-)bewoners) en bezoekers) is gevraagd welke eigenschappen zij van toepassing vinden op de wijk.

Eigenschappen die door een ruime meerderheid worden toegekend zijn verouderd (74%) en diverse bewonersgroep (65%). Door iets meer dan de helft (55%) wordt de wijk als grootschalig gezien. De helft ziet de wederopbouwwijk als saai (51%) en vindt dat de wijk veel oude bewoners kent (50%). Het zijn vaker de jongeren (18-24 jr.) die de wijk als grootschalig betitelen.

Kun je aangeven in hoeverre je onderstaande eigenschappen wel/niet van toepassing vindt op de wederopbouwwijk? (n=580) Verouderd

74%

Diverse bewonersgroep

65%

Grootschalig

51%

Veel bewoners van oude leeftijd

50% 38%

Wel van toepassing


Niet van toepassing

8%

24%

55%

Saai

Veilig

18%

11%

33%

11%

40%

9%

32%

18%

32%

29%

Weet niet / geen mening

9-2-2015

26

Beeldvorming wederopbouwwijken Niet-toegeschreven eigenschappen : wederopbouwwijken niet hip of modern 82% van de (oud-bewoners) en bezoekers geeft aan hip niet van toepassing te vinden op de wederopbouwwijk. 76% vindt dat dit niet het geval is voor modern.

Kun je aangeven in hoeverre je onderstaande eigenschappen wel/niet van toepassing vindt op de wederopbouwwijk? (n=580) Hip

Modern

8%

82%

16%

76%

Sfeervol

De jongeren (18-24 jr.) geven juist wel vaker aan dat zij hip en modern van toepassing vinden op de wederopbouwwijk.

Veel bewoners van jonge leeftijd

10%

33%

30%

Eenzijdige bewonersgroep

37%

Kleinschalig (menselijke maat)

37%

Wel van toepassing


Niet van toepassing

8%

57%

10%

50%

20%

49%

14%

46%

17%


9-2-2015

27

Beeldvorming wederopbouwwijken (Oud-)bewoners wederom positiever over wederopbouwwijken dan bezoekers Hoewel de top-3 aspecten die het meest van toepassing zijn niet veel verschilt tussen (oud-) bewoners en bezoekers, noemen (oud-)bewoners vaker positieve waarden van een wederopbouwwijk: veilig (47% vs. 28%), sfeervol (38% vs. 27%) en veel bewoners van jonge leeftijd (34% vs. 25%). Bezoekers noemen juist vaker negatieve waarden: grootschaligheid (62%, vs. 50%); saai (58% vs. 44%) en een eenzijdige bewonersgroep (44% vs. 31%).

Aspecten van toepassing op een wederopbouwwijk volgens (oud-)bewoners en bezoekers (Oud-)bewoners

Bezoekers

Verouderd

71%

Verouderd

77%

Diverse bewonersgroep

68%

Grootschalig

62%

Grootschalig

50% Diverse bewonersgroep

61%

Veel bewoners van oude leeftijd

47%

58%

Veilig

47% Veel bewoners van oude leeftijd

54%

Saai

44% Eenzijdige bewonersgroep

44%

Menselijke maat

39%

33%

Sfeervol

38% Veilig

28%

Veel bewoners van jonge leeftijd

34% Sfeervol

27%

Eenzijdige bewonersgroep

31% Veel bewoners van jonge leeftijd

25%

Modern

15%

Modern

16%

Hip

8%

Hip

8%

Saai

Menselijke maat

Groen= significant hoger, Oranje=significant lager


9-2-2015

28

Beeldvorming wederopbouwwijken Extra aandacht voor wederopbouwwijken door overheid en media weinig herkend Maar iets meer dan een kwart (28%) heeft het idee dat er vanuit de gemeente extra geld in wederopbouwwijken wordt geïnvesteerd. 1 op de 5 leest de laatste tijd veel over deze wijken in de lokale media en 19% leest er veel over in de landelijke media. Het zijn vaker de 55-plussers die de extra media-aandacht voor de wijken en investering in de wijken herkennen.

Kun je aangeven in hoeverre onderstaande uitspraken van toepassing vindt op de wederopbouwwijk? (n=812)

Er wordt vanuit de gemeente extra geld geïnvesteerd in deze wijken

28%

Ik lees de laatste tijd veel over de deze wijken in de lokale media

20%

Ik lees de laatste tijd veel over deze wijken in de landelijke media

19%

Ik hoor de laatste tijd veel mensen in mijn omgeving vertellen over deze wijken

De gemeente (bijv. wethouder) laat vaak zijn gezicht zien in deze wijken

Wel van toepassing


28%

56%

Niet van toepassing

24%

55%

12%

9%

44%

26%

68%

20%

45%

46%


9-2-2015

29

Beeldvorming wederopbouwwijken Gevraagd naar de persoonlijke belevenis of herinnering aan wederopbouwwijken, zijn er een aantal kernwoorden die eruit springen: • • • • • • • •

Kun je in het kort een persoonlijke belevenis of herinnering opschrijven die voor jou het best weergeeft wat de wederopbouwwijk voor jou betekent? Basis: (Oud-)bewoners wederopbouwwijken

Huizen Wonen/Woningen Mensen Kinderen/jeugd Groen (Buiten) spelen Saai Gezellig

Op de volgende pagina zal de rode lijn in de reacties verder worden toegelicht.

Toelichting: De woordenwolk is een weergave van alle woorden die door (oud-) bewoners gebruikt zijn in de persoonlijke verhalen over de wijk. Hoe groter een woord, hoe vaker deze is genoemd.


9-2-2015

30

Beeldvorming wederopbouwwijken Kun je in het kort een persoonlijke belevenis of herinnering opschrijven die voor jou het best weergeeft wat de wederopbouwwijk voor jou betekent? Basis: (Oud-)bewoners wederopbouwwijken Wat opvalt in de reacties over wederopbouwwijken is dat men een groot gevoel van saamhorigheid ervoer. De buurtbewoners kenden elkaar goed, en gingen goed (en veel) met elkaar om, er was dus ook veel sociale controle. Er woonden veel jonge gezinnen met kinderen, dus er waren altijd buurtkinderen om mee te spelen. Opgroeien in een wederopbouwwijk was voor de meeste een ongedwongen en veilige tijd met veel vrijheid. Wederopbouwwijken worden ook door veel mensen gezien als moderne wijken (voor die periode) die ruim zijn opgezet, waar veel groen (parken, grasvelden) is. De huizen in deze wijken waren voor die tijd modern, maar men woonde vaak met meerdere generaties (en grote gezinnen) in deze huizen, waardoor men ook wel een gevoel van ruimtegebrek ervoer. Wederopbouwwijken zijn efficiënt opgezet, maar de huizen in wederopbouwwijken lijken wel veel op elkaar, waardoor men de schoonheid mist en het soms voelt als eenvormig en eenheidsworst. De manier waarop men op dit moment tegen wederopbouwwijken aankijkt is dat het wijken zijn met verouderde woningen en achterstallig onderhoud. Men ervaart een verloedering/verpaupering van wederopbouwwijken; huizen met lekkages, en huizen die niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Wederopbouwwijken worden tegenwoordig vooral bewoond door mensen van lagere sociale klassen en mensen uit andere culturen. Wederopbouwwijken geven veelal een trieste indruk door de grijze steenmassa.

Toelichting: De bloemlezing geeft een beeld van de uitspraken die overwegend naar voren kwamen. De vetgedrukte woorden werden opvallend vaker genoemd. Wederopbouwwijken (0-meting) | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | Project Z5184

9-2-2015

31

Waardering wederopbouwwijken




9-2-2015

32

Waardering wederopbouwwijken Bereikbaarheid, ligging, hoeveelheid openbare ruimte en groen meest gewaardeerd Aspecten van de wederopbouwwijk die op dit moment door de Nederlanders vaker als (zeer) aantrekkelijk worden gezien zijn: • Bereikbaarheid (70%) • Ligging (afstand tot centrum) (65%) • Hoeveelheid openbare ruimte (64%) • Hoeveelheid groen (63%) • Onderhoud van groen en afwisseling in beplanting (60%)

Kun je aangeven in hoeverre je de onderstaande aspecten van de wederopbouwwijk waardeert? Mocht jezelf geen wijk kennen, geef dan aan in hoeverre je de aspecten van de aan het begin van de vragenlijst beschreven wederopbouwwijk waardeert. Basis allen, n=812 Bereikbaarheid (n=484)

10%

Ligging: afstand tot centrum (n=479)

12%

11%

53%

12%

19% 21%

Hoeveelheid openbare ruimte (n=483)

16%

50%

14%

17%

Hoeveelheid groen (n=482)

17%

49%

14%

18%

Onderhoud van groen en afwisseling in beplanting (n=457)

20%

48%

12%

Hoeveelheid speelplaatsen/veldjes (n=470)

18%

51%

9%

Betrokkenheid bewoners met de buurt (n=486)

Het zijn opvallend vaker de jongeren (18-24jr) die de diverse aspecten van de wijk meer waarderen, waaronder veiligheid, hoeveelheid voorzieningen en ligging.

59%

Levendigheid (n=463) Hoeveelheid winkels (n=512) Zeer onaantrekkelijk

Onaantrekkelijk


14%

49%

19% 23% Aantrekkelijk

10%

47% 46% Zeer aantrekkelijk

18% 20% 25%

11% 9%

21% 20%

Weet niet/geen mening

9-2-2015

33

Waardering wederopbouwwijken Zowel (oud)-bewoners en bezoekers waarderen met name de bereikbaarheid De (oud-)bewoners zijn over vrijwel alle aspecten positiever dan de bezoekers van de wederopbouwwijk. De verschillen zijn het grootst in de waardering van “zachte” aspecten van de wijken: betrokkenheid, levendigheid en veiligheid.

% (zeer) aantrekkelijk

(Oud)-bewoners

Bezoekers

Bereikbaarheid

80

73

Hoeveelheid groen

72

64

Ligging: afstand tot centrum

70

67

Hoeveelheid openbare ruimte

70

64


69

57

Levendigheid

69

52

Hoeveelheid speelplaatsen/veldjes

66

56

Onderhoud van groen en afwisseling in beplanting

64

61


61

47

Hoeveelheid voorzieningen

61

54

Veiligheid

59

41



9-2-2015

34

Waardering wederopbouwwijken 64% Nederlanders herkent onderscheidende karakter van wederopbouwwijken 64% van de Nederlanders geeft aan dat wederopbouwwijken anders zijn dan alles wat ervoor en erna is gebouwd. De oorspronkelijke samenhang tussen de verschillende aspecten (groen, bebouwing, ruimte en voorzieningen) wordt door 54% onderkend. Het grootste aandeel (43%) vindt dat de wijken behouden moeten blijven, versus 37% die vindt dat dit niet het geval moet zijn. Ook is het aandeel dat aangeeft dat de wijken prettig zijn om in te wonen het grootst (42%). Het zijn vaker de jongeren (18-24 jr.) die aangeven dat de wijken karakteristieke gebouwen hebben en de oorspronkelijke samenhang nog steeds herkenbaar is. Ook geven zij vaker aan dat de wijken prettig zijn om in te wonen.

Kun je aangeven in hoeverre je het eens of oneens bent met onderstaande stellingen? (n=812)

De wederopbouwwijken zijn anders dan alles wat ervoor en erna is gebouwd

2% 13%

De wederopbouwwijken hebben ook nu nog een duidelijke samenhang tussen gebouwen, openbare ruimte, voorzieningen en groen

2% 16%

De wederopbouwwijken bevatten veel karakteristieke, beeldbepalende en unieke woningen en andere gebouwen

De wederopbouwwijken zijn een aandenken aan een bijzondere tijd in Nederland en moeten daarom in zijn geheel bewaard blijven voor toekomst

De wederopbouwwijken zijn prettig om in te wonen

Zeer oneens

Meer oneens, dan eens


6%

10%

6%

45%

19%

41%

25%

13%

35%

27%

21%

Meer eens, dan oneens

31%

33%

Zeer eens

22%

28%

13%

21%

12%

21%

9%

31%


9-2-2015

35

Waardering wederopbouwwijken Bouwstijl en mix hoogen laagbouw in wederopbouwwijk minst gewaardeerd Aspecten van de wederopbouwwijk die door Nederlanders op dit moment vaker als (zeer) onaantrekkelijk * worden gezien zijn: • Bouwstijl/architectuur (44%) • Mix tussen hoogen laagbouw (34%) • Woningoppervlakte van de gemiddelde woning (32%) • Netheid (30%) • Hoeveelheid parkeer plekken (30%) Het zijn de 65-plussers die vaker negatief zijn over het onderhoud van het groen en de buurtbetrokkenheid onder bewoners. * Aspecten die vaker als aantrekkelijk worden gezien zijn eerder weergegeven op sheet 33.

Kun je aangeven in hoeverre je de onderstaande aspecten van de wederopbouwwijk waardeert? Mocht jezelf geen wijk kennen, geef dan aan in hoeverre je de aspecten van de aan het begin van de vragenlijst beschreven wederopbouwwijk waardeert. (Basis allen, n=812) Bouwstijl/Architectuur (n=470)

7%

37%

32%

5%

20%

Mix tussen hoogbouw en laagbouw (n=480)

4%

30%

Woningoppervlakte van de gemiddelde woning (m²) (n=464)

5%

27%

Netheid (schoon, geen zwerfafval, geen kapot straatmeubilair etc.) (n=492)

4%

26%

Hoeveelheid parkeerplekken (n=459)

4%

26%

Veiligheid (n=456)

3%

22%

Hoeveelheid voorzieningen (n=465)

2%

24%

48%

6%

20%

Inrichting openbare ruimte (verlichting, bestrating, bankjes etc.) (n=520)

1%

25%

46%

9%

19%

Zeer onaantrekkelijk

Onaantrekkelijk


Aantrekkelijk

39%

40%

38%

Zeer aantrekkelijk

21%

9%

19%

11%

21%

9%

20%

41%

37%

6%

14%

24%


9-2-2015

36

Waardering wederopbouwwijken Bezoekers vinden architectuur en mix hoogbouw/laagbouw vaker onaantrekkelijk Het aanbod aan winkels en de hoeveelheid parkeerplekken zijn de aspecten die door (oud)-bewoners iets vaker als minder aantrekkelijk worden gezien aan de wederopbouwwijk. De bouwstijl en de mix tussen hoogbouw en laagbouw worden door de bezoekers vaker als onaantrekkelijk gezien.

(Oud) bewoners

Bezoekers


48

59

Hoeveelheid parkeerplekken

39

36


38

39


37

40

Hoeveelheid winkels

35

29


31

47

% (zeer) onaantrekkelijk



9-2-2015

37

Waardering wederopbouwwijken 7 van 10 Nederlanders vinden dat wederopbouwwijken hun beste tijd hebben gehad 69% van de Nederlanders is van mening dat wederopbouwwijken hun beste tijd gehad hebben, en flink vernieuwd moeten worden. Ook past de manier waarop wederopbouwwijken zijn opgezet volgens 55% niet meer bij deze tijd. 51% betitelt de wederopbouwwijken als de probleemwijken van Nederland. Het zijn vaker de 65-plussers die vinden dat de wijken hun beste tijd hebben gehad.

Kun je aangeven in hoeverre je het eens of oneens bent met onderstaande stellingen? (n=812)

De wederopbouwwijken hebben hun beste tijd gehad en zullen dus flink vernieuwd moeten worden

2%10%

40%

29%

19%

Op volgende sheet gaan we in op aangegeven verbeterpunten

De manier waarop de wederopbouwwijken zijn opgezet past niet meer bij de huidige tijd

De wederopbouwwijken zijn op dit moment de probleemwijken van Nederland

Zeer oneens

Meer oneens, dan eens


3%

20%

4% 17%

Meer eens, dan oneens

36%

34%

Zeer eens

19%

17%

22%

28%


9-2-2015

38

Waardering wederopbouwwijken Woningoppervlakte en veiligheid in wederopbouwwijken moet worden aangepakt Aan de Nederlanders die aangeven dat de wederopbouwwijken vernieuwd moeten worden is gevraagd wat volgens hen de meest urgente verbeterpunten zijn.

Kun je aangeven welke van onderstaande aspecten volgens jou het snelst moeten worden aangepakt? (Basis - WO-wijken hebben hun beste tijd gehad en zullen flink vernieuwd moeten worden , n=562) maximaal 3 antwoorden mogelijk Woningoppervlakte van de gemiddelde woning (m²)

36%

Veiligheid

36%


33%


26%


Meer dan een derde (36%) noemt het woningoppervlakte van de gemiddelde woning en de veiligheid in wederopbouwwijken als aspecten die het snelst moeten worden aangepakt.


18%


18%


13%

Hoeveelheid winkels

12%

Levendigheid

12%

Mix tussen hoogbouw en laagbouw Onderhoud van groen en afwisseling in beplanting Hoeveelheid groen

Een derde noemt de netheid en iets meer dan een kwart de bouwstijl (26%).

20%

11%

11% 9%


7%

Bereikbaarheid

7%



5%

9-2-2015

39

Waardering wederopbouwwijken (Oud-)bewoners willen meer betrokkenheid met de buurt in wederopbouwwijken (Oud-)bewoners van wederopbouwwijken vinden vaker dat de betrokkenheid van de bewoners met de buurt in de wederopbouwijken moet worden aangepakt (23% vs. 18%). Ook de hoeveelheid voorzieningen verdient volgens hen vaker de aandacht. Bezoekers zijn vaker (35%) dan gemiddeld (35% vs. 26%) van mening dat juist de bouwstijl/ architectuur moet worden aangepakt.

Kun je aangeven welke van onderstaande aspecten volgens jou het snelst moeten worden aangepakt? (Basis - WO-wijken hebben hun beste tijd gehad en zullen flink vernieuwd moeten worden ) maximaal 3 antwoorden mogelijk 23%

Betrokkenheid bewoners met de buurt 17%

20%

Bouwstijl/Architectuur 35%

15%

Hoeveelheid voorzieningen 9%

5%

In de grafiek zijn de aspecten weergegeven waar de meest relevante verschillen

Bereikbaarheid 5%

Bewoners en oud bewoners (n=240)


Bezoekers (n=214)

9-2-2015

40

Waardering wederopbouwwijken Top-5 meest urgente verbeterpunten in wederopbouwwijken

Bewoners en oudbewoners

Bezoekers

1. Woningoppervlakte van de gemiddelde woning (39%) 2. Veiligheid (38%) 3. Netheid (35%) 4. Betrokkenheid bewoners met de buurt (23%) 5. Hoeveelheid parkeerplekken (22%)

1. Woningoppervlakte van de gemiddelde woning (37%) 2. Bouwstijl/architectuur (35%) 3. Veiligheid (32%) 4. Netheid (30%) 5. Inrichting openbare ruimte (21%)


1. Veiligheid (39%) 2. Netheid (33%) 3. Woningoppervlakte van de gemiddelde woning (29%) 4. Bouwstijl/architectuur (22%) 5. Inrichting openbare ruimte (18%)

9-2-2015

41

Wederopbouwwijk als woonomgeving




9-2-2015

42

Wederopbouwwijk als woonomgeving Om de aantrekkelijkheid van de wederopbouwwijk als woonomgeving te bepalen is de wederopbouwwijk vergeleken met de woonaantrekkelijkheid van wijken uit andere bouwperioden. Op deze wijze krijgt de mate van aantrekkelijkheid van de wederopbouwwijk meer zeggingskracht. Bij de vragen naar aantrekkelijkheid van de diverse wijken werden 7 typerende foto’s voorgelegd (zie volgende sheet). Het is belangrijkom daarom in het achterhoofd te houden dat hiermee de mening sterk beïnvloed kan zijn door de foto die is voorgelegd, op het moment dat men zelf weinig voorstelling heeft van één of meerdere wijken. De aantrekkelijkheid is als volgt bepaald. A. Rapportcijfer type wijk als aantrekkelijke woonomgeving Aan de hand van één typerende foto is gevraagd door middel van een rapportcijfer aan te geven hoe aantrekkelijk men de diverse type wijken ziet als woonomgeving. B. Vergelijking meest en minst aantrekkelijke wijken met de wederopbouwwijken Aan de hand van de overall waardering van de wijk als woonomgeving (zie punt A) is bepaald wat iemand als meest of minst aantrekkelijke woonwijk ziet. Vervolgens is gevraagd in hoeverre de wederopbouwwijk scoort op diverse aspecten vergeleken met als meest en minst aantrekkelijk aangeduide wijken (bijv. hoeveelheid groen, openbare ruimte, veiligheid etc.). Hiermee wordt inzichtelijk wat de onderscheidende aspecten van de wederopbouwwijk zijn ten aanzien van de als meest aantrekkelijke en meest onaantrekkelijke geziene woonwijken uit andere perioden: Op welke punten doet de wederopbouwwijk het bijvoorbeeld beter dan de in vele ogen meest aantrekkelijke woonwijk, of vice versa, op welke punten scoort de wederopbouwwijk (nog) slechter dan de als minst aantrekkelijk geziene woonwijk? Het is in het onderzoek bewust niet de bedoeling geweest om de specifieke wijken (bijv. Vinex-wijk, Jaren ‘30-wijk, Bloemkoolwijk et cet.) te vergelijken met de wederopbouwwijk. Dit was geen doel van het onderzoek en hier leende de onderzoeksopzet zich dan ook niet voor. Focus ligt op het vergelijken van de wederopbouwwijk met de in iemands ogen meest of minst aantrekkelijke woonwijk, los van welk type wijk dit is precies is. Wederopbouwwijken (0-meting) | Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed | Project Z5184

9-2-2015

43

Wederopbouwwijk als woonomgeving De zeven verschillende wijken zijn in het onderzoek als volgt voorgesteld.

VINEX-wijk

19e eeuwse wijk Vroeg 20e eeuwse wijk

Oude binnenstad

Bloemkoolwijk

Wederopbouwwijk

Jaren ’30-wijk


9-2-2015

44

Wederopbouwwijk als woonomgeving Wederopbouwwijk als minst aantrekkelijk gezien als woonomgeving De wederopbouwwijk wordt door de Nederlanders als minst aantrekkelijk gezien als woonomgeving. Typen wijken die men het meest aantrekkelijk vindt als woonomgeving zijn (NB: tussen haakjes het gem. rapportcijfer): 1. Jaren ‘30 wijk (6,9) 2. Oude binnenstad (6,3) 3. Bloemkoolwijk (6,1) Typen wijken die het minst aantrekkelijk worden gevonden als woonomgeving: 1. Wederopbouwwijk (5,2) 2. 19e eeuwse wijk (5,5) 3. Begin 20e eeuwse wijk (5,7)

Zou je door middel van een rapportcijfer willen aangeven in hoeverre je de onderstaande zeven type wijken aantrekkelijk vindt als woonomgeving? (Basis: allen, n=812)

Jaren 30 wijk 6.9

14%

45%

Oude binnenstad 6.3

27%

Bloemkoolwijk 6.1

27%

VINEX-wijk 6.0

39%

43%

29%

54%

32%

Begin 20e eeuwse wijk 5.7

50%

39%

19e eeuwse wijk 5.5

17%

48%

43%

Wederopbouwwijk 5.2

18%

39%

49%

1 t/m 5

6 t/m 7

11%

16%

43%

8 t/m 10

6%

Weet niet

De cijfers in het rood zijn de gemiddelde rapportcijfers


9-2-2015

45

Wederopbouwwijk als woonomgeving Voor de vergelijking van de in de ogen van Nederlanders meest aantrekkelijke wijk met de wederopbouwwijk is het van belang te weten wat men als meest aantrekkelijke wijk ziet. In deze ranglijst is de wederopbouwwijk bewust niet meegenomen, omdat deze als vergelijkingsmateriaal geldt. De oude binnenstad staat voor meer dan een kwart (26%) bovenaan het lijstje wat betreft aantrekkelijkheid van woonomgeving. De Jaren ‘30 krijgt van bijna een kwart (23%) de hoogste beoordeling wat betreft aantrekkelijkheid als woonomgeving. De bloemkoolwijk komt op een derde plaats met 19%.

Meest aantrekkelijke woonomgeving (excl. wederopbouwwijk)

Oude binnenstad 26%

VINEX-wijk 8%

Bloemkoolwijk 19%

Begin 20 eeuwse wijk 8%

Jaren ‘30 wijk 23%


19e eeuwse wijk 17%

9-2-2015

46

Wederopbouwwijk als woonomgeving Voor de vergelijking van de in de ogen van Nederlanders minst aantrekkelijke wijk met de wederopbouwwijk is het van belang te weten wat men als minst aantrekkelijke wijk ziet. In deze ranglijst is de wederopbouwwijk bewust niet meegenomen, omdat deze als vergelijkingsmateriaal geldt. De VINEX-wijk staat voor bijna drie op de tien (29%) onderaan het lijstje van aantrekkelijke woonomgevingen. De begin 20 eeuwse wijk en de 19e eeuwse wijk staan bij 19% onderaan het lijstje aantrekkelijke wijken.

Minst aantrekkelijke woonomgeving (excl. wederopbouwwijk)

VINEX-wijk 29%

Begin 20 eeuwse wijk 19%


Jaren ’30 wijk 7%

Oude binnenBloemkoolwijk stad 11% 15%

19e eeuwse wijk 19%

9-2-2015

47

Wederopbouwwijk als woonomgeving Bereikbaarheid, parkeerplekken, openbare (speel)ruimte en groen sterke punten In vergelijking met de meest aantrekkelijke woonwijk scoort de wederopbouwwijk met name beter op de hoeveelheid parkeerplekken (+26%), hoeveelheid speelplaatsen (+27%) en hoeveelheid openbare ruimte (+20%).

De bouwstijl/architectuur worden in de wederopbouwwijken vaker lager gewaardeerd (-49%) in vergelijking met de meest aantrekkelijke wijk.

Kun je aangeven op welke aspecten onderstaande wijk [met hoogste cijfer] verschilt van de wederopbouwwijk? (Basis: Split run, n=418)

SALDO


17% 43%

+26


12% 39%

+27


21% 38%

+17

Hoeveelheid groen

21% 38%

+17


16% 36%

+20


24% 30%

+ 6

Bereikbaarheid

13% 30%

+17

Woningoppervlakte van de gem. woning (m²)

33% 22%

-11

Inrichting openbare ruimte

27% 21%

-6

Levendigheid

37% 17%

-20


26% 14%

-12


27% 13%

-14


33% 13%

-20

Netheid

32% 13%

-19

Hoeveelheid winkels

33% 12%

-21


61% 12%

-49

Veiligheid

30% 11%

-19

De wederopbouwwijk scoort op dit aspect slechter


De wederopbouwwijk scoort op dit aspect beter

9-2-2015

48

Wederopbouwwijk als woonomgeving Bouwstijl en woningoppervlakte scoren slechter t.o.v. minst aantrekkelijke wijk In vergelijking met de in de ogen van de Nederlanders minst aantrekkelijke woonwijk, scoort de wederopbouwwijk met name slechter op het aspect bouwstijl/architectuur (-18%). Ook de levendigheid (-4%), veiligheid (-5%) en de netheid (-5%) zijn aspecten waarop de wederopbouwwijk minder goed scoort dan de wijk die in de ogen van de Nederlanders als minst aantrekkelijk wordt gezien.

Kun je aangeven op welke aspecten onderstaande wijk [met laagste cijfer] verschilt van de wederopbouwwijk? (Basis: Split run, n=387)

SALDO


19% 50%

+31

Hoeveelheid groen

13% 47%

+34


112% 41%

+29


22% 38%

+16


113% 37%

+24


15% 36%

+21

Bereikbaarheid

7% 34%

+27


20% 33%

+11


30% 30%

0


42% 24%

-18

Levendigheid

27% 23%

-4


15% 23%

+8


19% 20%

+5


21% 19%

-2

Hoeveelheid winkels

20% 19%

-1

Veiligheid

23% 18%

-5


22% 17%

-5

De wederopbouwwijk scoort op dit aspect slechter


De wederopbouwwijk scoort op dit aspect beter

9-2-2015

49

Wederopbouwwijk als woonomgeving Circa helft Nederlanders zou overwegen in een wederopbouwwijk te (blijven) wonen Indien men voor de keuze zou staan om een nieuwe woning te kiezen en een woning in de wederopbouwwijk zou tot de reële mogelijkheden behoren, geeft 7% aan in een wederopbouwwijk te willen (blijven) wonen.

Nog eens 38% geeft aan dit te overwegen.

Stel je eens voor dat je op het punt staat een woning te kopen of te huren en een woning in een wederopbouwwijk behoort tot de reële mogelijkheden. Zou je in een wederopbouwwijk willen (blijven) wonen? (n=812)

35%

38%

7%

20%

Nee, zeker niet

Ja, misschien wel

Ja, zeker wel

Weet niet/ geen mening

De 65-plussers overwegen minder vaak te (blijven) wonen in een wo-wijk.


9-2-2015

50

Wederopbouwwijk als woonomgeving Helft (oud-)bewoners zou een woning in een wederopbouwwijk overwegen (Oud)-bewoners overwegen vaker een woning in een wederopbouwwijk. Iets meer dan de helft (53%) zou zeker of misschien in een wederopbouwwijk willen (blijven) wonen. Bijna de helft van de bezoekers zou vaker zeker niet een woning in een wederopbouwwijk overwegen (46% vs. 35%).

Zou je in een wederopbouw-wijk willen (blijven) wonen? (in %)

(Oud-)bewoners

Bezoekers

Onbekend met Wederopbouwwijk

Nee, zeker niet

31

46

30

Ja, misschien wel

40

42

30

Ja, zeker wel

13

4

3


15

9

37



9-2-2015

51

Wederopbouwwijk als woonomgeving Betaalbaarheid belangrijkst om woning in een wederopbouwwijk te overwegen Voor 13% van diegenen die een woning in een wederopbouwwijk overwegen de betaalbaarheid de belangrijkste beweegreden. Goede sfeer, de ruimte en de mooie woningen (allen 6%) zijn ‘veelgenoemde’ redenen om in een wederopbouwwijk te willen (blijven) wonen. De jongste groep (18-24 jr.) noemen vaker betaalbaarheid en bereikbaarheid, de groep 55-64 jr. de goede sfeer.

Kun je in uw eigen woorden aangeven waarom je in een wederopbouwwijk zou willen (blijven) wonen? (Basis - Zou wel in een wederopbouwwijk willen (blijven) wonen, n=366) Open vraag, gecodeerde antwoorden Betaalbaar/goedkoop

13%

Goede sfeer/gezellig/levendig

6%

Ruimte/ruime woningen

6%

Mooie woningen

6%

Veel groen

4%

Ben in een wederopbouwwijk geboren/opgegroeid/woon er nu zelf

4%

Sociale cohesie/saamhorigheid

4%

Dicht bij het centrum

3%

Overige antwoorden Weet niet/geen antwoord


28% 36%

9-2-2015

52

Wederopbouwwijk als woonomgeving Breed spectrum aan redenen om niet in een wederopbouwwijk te (willen) wonen Er valt geen duidelijke reden aan te wijzen waarom Nederlanders een woning in een wederopbouwwijk niet overwegen. Het loopt van gebrek aan sfeer (8%), huidige bewonersgroep (7%) tot achterstallig onderhoud (5%). Bijna 2 op de 10 (18%) geeft gewoonweg aan liever in een andere wijk te wonen. Onder de jongeren (< 35 jr.) worden vaker de bouwstijl, achterstallig onderhoud, het gebrek aan voorzieningen en het niet thuis voelen in de wijk genoemd.

Kun je in jouw eigen woorden aangeven waarom je niet in een wederopbouwwijk zou willen (blijven) wonen? (Basis - Zou niet in een wederopbouwwijk willen (blijven) wonen, n=288) Open vraag, gecodeerde antwoorden Voorkeur voor ander type wijk

18%

Geen sfeer/geen levendigheid/ongezellig

8%

Geen fijne wijk/geen prettige woonomgeving/voel me daar niet thuis/onaantrekkelijk

8%

Vanwege de bewoners

7%

Onveilig

6%

Kleine woningen

5%

Veel buitenlanders/te multicultureel

5%

Bouwstijl spreekt me niet aan

5%

Eenzijdig/veel van hetzelfde/eenheidsworst

5%

Achterstallig onderhoud/verloedering/verpaupering

5%

Overige antwoorden Weet niet/geen antwoord


9% 23%

9-2-2015

53

Wederopbouwwijk als woonomgeving Top-5 redenen om wel in een wederopbouwwijk te (blijven) wonen

Top-5 redenen om niet in een wederopbouwwijk te (blijven) wonen (Oud-)bewoners

(Oud-)bewoners 1. 2. 3. 4. 5.

Betaalbaar/goedkoop (13%) Geboren/opgegroeid in wederopbouwwijk (8%) Ruimte/ruime woningen (7%) Mooie woningen (7%) Goede sfeer / Sociale cohesie (7%) Bezoekers

1. 2. 3. 4. 5.

Betaalbaar/goedkoop (19%) Goede sfeer (8%) Mooie woningen (4%) Veel groen (4%) Dicht bij het centrum (3%)

1.

Onbekend met WO-wijk 1. 2. 3. 4. 5.

Ruimte/ruime woningen (10%) Mooie woningen (7%) Betaalbaar/goedkoop (4%) Nieuw/opgeknapt (3%) Veel groen (3%)

Onbekend met WO-wijk 1. 2. 3. 4. 5.

Voorkeur voor ander type wijk (22%) Geen fijne wijk (8%) Geen sfeer/ongezellig (7%) Kleine woningen (7%) Gebrek aan voorzieningen (5%)


2. 3. 4. 5.

Voorkeur voor ander type wijk (19%) Onveilig (9%) Geen sfeer/ongezellig (9%) Probleemwijk (8%) Veel buitenlanders (8%)

Bezoekers 1. 2. 3. 4. 5.

Voorkeur voor ander type wijk (15%) Bouwstijl spreekt me niet aan (9%) Geen fijne wijk (9%) Geen sfeer/ongezellig (8%) Vanwege de bewoners (7%)

9-2-2015

54

Wederopbouwwijk als woonomgeving Een derde Nederlanders heeft idee dat wijken interessant zijn voor starters Iets meer dan een derde (35%) heeft het idee dat starters op de woningmarkt graag in wederopbouwwijken willen wonen. Het zijn zowel (oud-)bewoners) als bezoekers die deze mening vaker delen en het zijn vaker de 55-64 jarigen die dit idee hebben.

Kun je aangeven in hoeverre onderstaande uitspraken van toepassing vindt op de wederopbouwwijk? (n=812)

Ik heb het idee dat starters op de woningmarkt graag in deze wijken willen wonen

Wel van toepassing

Niet van toepassing

Kun je aangeven in hoeverre onderstaande uitspraken van toepassing vindt op de wederopbouwwijk? (% Wel van toepassing) Ik heb het idee dat starters op de woningmarkt graag in deze wijken willen wonen


35%

26%

39%


(Oud-) bewoners

Bezoe kers

Onbekend met wo wijk

43

43

14

9-2-2015

55

Bijlage


9-2-2015

56

Mentality: burgers beter begrijpen Waarden en belevingswereld bepalen keuzes in het leven De verschillen die er zijn tussen burgers in de wijze waarop zij tegen een woonomgeving en woning an sich aankijken en hoe hier met hen over te communiceren worden voor een groot deel verklaard door hun waarden en belevingswereld. Hoe zij in het leven staan, bepaalt hun kijk op thema’s als veiligheid, bereikbaarheid, openbare ruimte, voorzieningen en buurtbetrokkenheid, veel meer dan sociaal-demografische kenmerken als leeftijd en opleiding alleen. Om deze zo invloedrijke verschillen in waarden in kaart te brengen heeft Motivaction het Mentality-model (zie volgende sheet) ontwikkeld. Dit model geeft inzicht in de acht verschillende segmenten (Mentality-milieus) die er op basis van waarden zijn te onderscheiden binnen de Nederlandse bevolking. Ieder segment heeft vergelijkbare waarden en ambities ten aanzien van maatschappij, werk, consumeren, esthetiek en bijvoorbeeld wonen. Deze overeenkomsten in waarden zorgen bij deze acht segmenten ook voor overeenkomsten in gedrag. Bijvoorbeeld op het gebied van wonen: zo is het Mentality-milieu traditionele burgerij vaker honkvast omdat zij vanuit hun waarden een sterke binding met hun directe omgeving hebben. De verschillende Mentality-milieus met hun eigen karakteristieke waardenprofielen kunnen worden ingedeeld aan de hand van drie waardenoriëntaties: • Een traditionele waardenoriëntatie die zich kenmerkt door oriëntatie op ‘behouden’. • Een moderne waardenoriëntatie die zich kenmerkt door oriëntatie op ‘bezitten’ en ‘verwennen’. • Een postmoderne waardenoriëntatie die zich kenmerkt door oriëntatie op ‘ontplooien’ en ‘beleven’. Deze drie waardenoriëntaties zijn bij de schematische weergave (zie volgende sheet) als uitgangspunt genomen en zijn bepalend voor de horizontale as van het model. De verticale as van het model is samengesteld op basis van de sociaaleconomische status van de segmenten.


9-2-2015

57

Mentality-model Mentality™ is de naam van het waarden- en leefstijlmodel dat Motivaction op eigen initiatief en in samenwerking met buitenlandse partnerbureaus sinds 1997 heeft ontwikkeld. Waarden en leefstijlen vormen de sleutel die toegang geeft tot de belevingswereld van de hedendaagse Nederlanders. Ze maken inzichtelijk waarom mensen ambiëren wat ze ambiëren, kopen wat ze kopen, zien wat ze zien en wonen waar ze wonen. Het model onderscheidt acht doelgroepen in de Nederlandse samenleving, elk met andere waarden en als gevolg daarvan elk met andere voorkeuren ten aanzien van veiligheid, bereikbaarheid,

openbare ruimte, voorzieningen en buurtbetrokkenheid.


9-2-2015

58

Mentality milieus Nieuwe conservatieven (NC)

Kosmopolieten (KP)

Traditionele burgerij (TB)

Moderne burgerij (MB)

Postmaterialisten (PM)

Opwaarts mobielen (OM)

Gemaksgeoriënteerden (gemaksgeoriënteerden)


Postmoderne hedonisten (PH)

9-2-2015

59

Mentality milieus: een kennismaking


9-2-2015

60

Mentality: wederopbouwwijken Vanuit de analyse blijkt de beeldvorming over de wijken niet sterk te verschillen onder de diverse Mentality-milieus. Waar wel duidelijke (significante) verschillen blijken te zijn verschilt de waardering van de diverse aspecten van de wederopbouwwijk wel sterk naar de diverse milieus. Op de volgende sheet gaan we in op deze verschillen, waarbij per groep de aspecten die meer (=groen) of minder (=rood) worden gewaardeerd worden aangegeven. Drie milieus vallen op.

Postmaterialisten • Onder de (oud-)bewoners van de wederopbouwwijken, vinden we op dit moment relatief veel postmaterialisten. • Spontaan noemen de postmaterialisten met name de betaalbaarheid en mooie woningen als aantrekkelijke aspecten van de wijk. • Daarnaast waarderen zij van de voorgelegde aspecten de hoeveelheid groen en woningoppervlakte. • Wel zijn de postmaterialisten vaker negatief in hun oordeel over de wijk. Zij geven minder vaak aan dat de wijken niet behouden hoeven te blijven en vinden dat de wijken hun beste tijd gehad. Kosmopolieten • De kosmopolieten waarderen relatief vaak specifieke aspecten van de wijk, echter is hun totaaloordeel van de wijk laag (5,4). • De aspecten die zij vaker waarderen zijn de hoeveelheid openbare ruimte, het aantal voorzieningen en de hoeveelheid parkeerplekken • Spontaan noemen zij net als de postmaterialisten de betaalbaarheid en de mooie woningen als aantrekkelijke aspecten. Postmoderne hedonisten • De postmoderne hedonisten, normaal gesproken de pioniers in verouderde stadswijken, zijn vaker negatief in hun oordeel over de wijk. • Zij geven vaker aan tegen behoud van de wijken te zijn, en vinden dat de wijken hun beste tijd gehad hebben.


9-2-2015

61

Mentality: waardering aspecten wo-wijk

Hoeveelheid openbare ruimte Inrichting openbare ruimte nieuwe conservatieven Hoeveelheid groen 8% Bouwstijl/architectuur Ligging

traditionele burgerij 13%

kosmopolieten Inrichting 13% openbare ruimte

moderne burgerij 22%

Betrokkenheid bewoners Netheid Hoeveelheid winkels

postmaterialisten 9%

opwaarts mobielen 15%

Inrichting openbare ruimte Bereikbaarheid Veiligheid Bouwstijl/architectuur Woningoppervlakte Ligging

post-

moderne Hoeveelheid hedonisten Openbare ruimte 10% Hoeveelheid groen Hoeveelheid Parkeerplekken Bouwstijl/architectuur Betrokkenheid bewoners Woningoppervlak

gemaksgeoriënteerden 10%

Rood=significant vaker onaantrekkelijk genoemd Groen= Significant vaker aantrekkelijk genoemd


9-2-2015

62

Mentality: waardering wijken Waardering in rapportcijfer (gemiddelde)

Moderne burgerij

Opwaarts mobielen

PostNieuwe Traditionele materialisten conservatieven burgerij

Kosmopolieten

Postmoderne Gemakshedonisten georiënteerden

JAREN 30 WIJK

6.7

6.5

7.3

7.1

7.3

7.3

7.1

6.4

6.9

OUDE BINNENSTAD

6.0

6.0

6.9

6.5

6.3

7.0

6.4

5.9

6.3

BLOEMKOOLWIJK

6.3

6.5

6.0

6.0

6.1

5.8

5.5

6.3

6.1

VINEXWIJK

6.0

6.7

5.3

6.0

5.4

6.0

5.8

6.3

6

BEGIN 20E EEUWSE WIJK

5.8

5.7

5.8

5.5

5.6

5.9

5.5

5.6

5.7

19E EEUWSE WIJK

5.2

5.2

5.9

5.8

5.2

6.4

5.9

4.8

5.5

WEDEROPBOUWWIJK

5.2

5.4

5.1

4.8

5.5

5.4

4.6

5.5

5.2

Allen

Oranje=significant lager Groen= Significant hoger


9-2-2015

63

Bijlage

Onderzoekstechnische informatie - kwantitatief • Veldwerkperiode – Het veldwerk is uitgevoerd in de periode 23/10/2014 tot 31/10/2014 • Methode respondentenselectie – Uit het StemPunt-panel van Motivaction • Weging – De onderzoeksdata zijn gewogen (zie ook bijlage gewogen en ongewogen data), daarbij fungeerde het Mentalityijkbestand als herwegingskader. Dit ijkbestand is wat betreft sociodemografische gegevens gewogen naar de Gouden Standaard van het CBS • Responsverantwoording online onderzoek – In de veldwerkperiode is aan 2.775 personen een uitnodigingsmail verstuurd. Op de slotdatum van het veldwerk (zie bij Veldwerkperiode) was het gewenste aantal vragenlijsten ingevuld en is de toegang tot de vragenlijst op internet afgesloten • Bewaartermijn primaire onderzoeksbestanden – Digitaal beschikbare primaire onderzoeksbestanden worden tenminste 12 maanden na afronden van het onderzoek bewaard. Beeld- en geluidsopnames op cd en niet digitaal beschikbare schriftelijke primaire bestanden zoals ingevulde vragenlijsten, worden tot 12 maanden na afronden van het onderzoek bewaard. • Overige onderzoekstechnische informatie – Overige onderzoekstechnische informatie en een exemplaar van de bij dit onderzoek gehanteerde vragenlijst is op aanvraag beschikbaar voor de opdrachtgever


9-2-2015

64

Auteursrecht Auteursrecht Het auteursrecht op dit rapport ligt bij de opdrachtgever. Voor het vermelden van de naam Motivaction in publicaties op basis van deze rapportage – anders dan integrale publicatie – is echter schriftelijke toestemming vereist van Motivaction International B.V.

Beeldmateriaal Motivaction heeft datgene gedaan wat redelijkerwijs van ons verwacht kan worden om de rechthebbenden op beeldmateriaal te achterhalen. Mocht u desondanks menen recht te kunnen doen gelden op gebruikt beeldmateriaal, neem dan contact op met Motivaction.


9-2-2015

65

Motivaction International B.V. Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam Postbus 15262 1001 MG Amsterdam T +31 (0)20 589 83 83 M [email protected] www.motivaction.nl www.facebook.com/stempunt


9-2-2015

66

Wederopbouwwijken (0-meting) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Recommend Documents