We zijn wat we delen: wij zijn Parkstad!
Regiodialoog maart 2009 • Provincie Limburg • Parkstad Limburg •
Inhoudsopgave
Inleiding
2
Ambitie Regiodialoog Parkstad Limburg: één gezamenlijke agenda
3
De effecten van bevolkingskrimp op alle opgaven
4
Sterkte- en zwakte analyse (SWOT)
5
Mission statement op basis van de SWOT analyse
5
De vijf strategische opgaven
5
Grensoverschrijdend Openbaar Vervoer (knowlinx)
6
Prestatieafspraken
9
Integrale gebiedsontwikkeling Parkstadring
Prestatieafspraken Leisure
Prestatieafspraken werklocaties
10 11
13
Prestatieafspraken Groene Agenda 15
Herstructurering stedelijk gebied
16
Prestatieafspraken herstructurering
17
Parkstad Centrum/Urban Culture: het hart van de regio Prestatieafspraken Parkstad Centrum
18
Open Campus Avantis/Nieuwe energie - Topreferente zorg Prestatieafspraken Open Campus Avantis
20
Tot slot
22
1
19
21
Inleiding
Ambitie Parkstad Limburg: één gezamenlijke agenda EINDHOVEN RANDSTAD
Wij zijn wat we delen: wij zijn Parkstad! Een slogan die de lading dekt. En die inhoud geeft aan de ambitie om de economische structuur van Parkstad te versterken. Natuurlijk staan wij bij de realisatie van dit streven niet alleen. Gemeenten, regio, Provincie Limburg, woningbouw-corporaties, ondernemers en private partners zijn belangrijke ‘aandeelhouders’ in deze. Samen werken we aan de verbetering van onze regio en is het onze missie om Parkstad economisch sterk te maken op het gebied van wonen, werken en recreëren. Op 8 december 2008 heeft de Stuurgroep Regiodialoog Parkstad Limburg de uitvoering van deze ambitie, beschreven in het basisdocument ‘Wij zijn wat we delen; wij zijn Parkstad’, vastgesteld.
BRABANTSTAD
Voor het ontstaan van Regiodialoog Parkstad Limburg gaan we even terug naar 27 november 2007. Op die dag werden RUHRGEBIET de Parkstad agenda en het provinciaal coalitieprogramma besproken met Parkstad en provinciebestuurders. Uit die gesprekken bleek al gauw dat er een breed draagvlak bestond voor samenwerking om de economische structuur van de PARKSTAD regio te versterken. Op basis van de strategische agenda voor de regio Parkstad met vijf belangrijke opgaven. Opgaven 240000 inw. MAASTRICHT om Parkstad evenwichtig, ruimtelijk, sociaal en economisch sterk te maken. Vanuit Parkstad en de Provincie werden drie 150000 inw. KEULEN FRANKFURT bestuurders aangewezen als belangrijke regisseurs van het proces geweest. SITTARDGELEEN
BRUSSEL ANTWERPEN
HASSELT GENK
FRANKFURT RHEIN-MAIN
EUREGIO
EUREGIO 4mio inw.
BRUSSEL
STÄDTEREGION AACHEN 570000 inw.
EINDHOVEN EINDHOVEN RANDSTAD RANDSTAD
PARIJS
EINDHOVEN RANDSTAD
LUIK 600000 inw.
MAAS
RUHRGEBIET RUHRGEBIET
Vanuit dit basisdocument vatten wij in dit publicatiestuk de belangrijkste ambities en doelen van elke opgave BRUSSEL BRUSSEL ANTWERPEN ANTWERPEN PARKSTAD samen. En informeren u over de werkwijze PARKSTADen de afRUHRGEBIET 240000 inw.inw. 240000 MAASTRICHT MAASTRICHT spraken die gemaakt worden. De aanpak van de regio 150000 inw.inw. 150000 KEULEN KEULEN FRANKFURT FRANKFURT zal een proces van jaren zijn, maar wij zijn al volop bezig om de kansen die er liggen te benutten. Er is in 2008 al veel bereikt (Buitenring: EUREGIO voorkeurstracé, herstructurering: EUREGIO BRUSSEL BRUSSEL KEULEN 4mio inw. 4mio inw. woningbouwprogrammering, Avantislijn: steun Tweede FRANKFURT STÄDTEREGION STÄDTEREGION Kamer). Maar er is ook nog veel te doen. Belangrijk AACHEN AACHEN 570000 inw.inw. 570000 daarbij is dat wij samen de goede lijnen uitzetten LUIK waarmee wij deze regio niet alleen economisch, maar LUIK PARIJS PARIJS MAAS 600000 inw.inw. MAAS 600000 ook maatschappelijk een belangrijke impuls geven. Daarbij dragen we samen de verantwoordelijkheid en letten er op dat we de discussie centraal houden, met LUXEMBOURG LUXEMBOURG de vijf strategische opgaven voor ogen. Dan komen we tot een resultaat waar het allemaal om isBRABANTSTAD begonnen. De 1.6mio inw. EUREGIO EUREGIO regio vooruit helpen en het zelfvertrouwen versterken. In een prachtig gebied, dat Parkstad heet!
BRABANTSTAD BRABANTSTAD
SITTARDSITTARDGELEEN GELEEN
LUXEMBOURG
HASSELT HASSELT GENK GENK
SITTARDGELEEN
BRUSSEL ANTWERPEN HASSELT GENK
PARKSTAD 240000 inw.
MAASTRICHT 150000 inw. EUREGIO EUREGIO
FRANKFURT FRANKFURT RHEIN-MAIN RHEIN-MAIN
EUREGIO
UTRECHT AMSTERDAM
EUREGIO 4mio inw.
BRUSSEL
KEULEN AKEN
FRANKFURT FRANKFURT 655000 inw. 655000 inw.
ANTWERPEN BRUSSEL
SAARBRÜCKEN MAASTRICHT PARKSTAD LUIK
RHEIN RHEIN
S´HERTOGENBOSCH 137000 inw. S´HERTOGENBOSCH 137000 inw.
DRESDEN LEIPZIG
ASCHAFFENBURG ASCHAFFENBURG 57000 inw. 57000 inw.
TILBURG 202000 inw. TILBURG 202000FRANKFURT inw.
655000 inw.
BRABANTSTAD BRABANTSTAD 1.6mio inw. 1.6mio inw.
RHEIN
BRABANTSTAD
WIESBADEN MAINZ WIESBADEN 482000 inw. MAINZ 482000 inw.
HELMOND 87000 inw. HELMOND 87000 inw.
ASCHAFFENBURG 57000 inw.
211000 inw.
WIESBADEN MAINZ 482000 inw.
ANTWERPEN BRUSSEL ANTWERPEN BRUSSEL
VENLO RUHRGEBIET
DARMSTADT 142000 inw. DARMSTADT 142000 inw.
VENLO MÜNCHEN RUHRGEBIET VENLO RUHRGEBIET
EINDHOVEN 211000 inw. EINDHOVEN
FRANKFURT RHEIN-MAIN 5,3 mio inw. DARMSTADT 142000 inw.
MÜNCHEN SAARBRÜCKEN
MAIN MAASTRICHT PARKSTAD LUIKMAASTRICHT PARKSTAD LUIK
MAIN
MAIN
MÜNCHEN
KARLSRUHE BASEL
MÜNCHEN MÜNCHEN
MÜNCHEN MÜNCHEN
SAARBRÜCKEN
Strategische ligging Parkstad SAARBRÜCKEN MAASTRICHT PARKSTAD LUIK
FRANKFURT FRANKFURT RHEIN-MAIN 5,3 RHEIN-MAIN mio inw. 5,3 mio inw.
FRANKFURT RHEIN-MAIN
Stuurgroep 5,3 mio inw. DARMSTADT de Wit, Riet Portefeuillehouder Parkstad Limburg 142000 inw. Thomas, Peter Portefeuillehouder Parkstad Limburg Dritty, Andy Portefeuillehouder Parkstad Limburg Driessen, Ger Gedeputeerde Provincie Limburg Lebens, Noël Gedeputeerde Provincie Limburg Wolfs, Odile Gedeputeerde Provincie Limburg Bertholet, Peter Directeur Parkstad Limburg/secretaris Smeelen, Jan Directie Provincie Limburg KernteamRHEIN MAIN FRANKFURT Delheij, Volmar Programmamanager Ruimte en Mobiliteit PSL Heuvel Van Den, John H&S adviseurs Wetselaar, Pieter Wetselaar BV Huurdeman, Dennis Strategie en controle gemeente Heerlen Wilbers, Maarten Regiomanager Provincie Limburg MAIN
DRESDEN DRESDEN LEIPZIG LEIPZIG
KEULEN KEULEN AKEN AKEN
NIJMEGEN ARNHEM NIJMEGEN ARNHEM
WIESBADEN MAINZ 482000 inw.
VENLO RUHRGEBIET
EINDHOVEN 211000 inw.
DRESDEN LEIPZIG
ROTTERDAM ROTTERDAM
MÜNCHEN
DRESDEN DRESDEN HELMOND LEIPZIG LEIPZIG 87000 inw.
KEULEN KEULEN AKEN AKEN
UTRECHT AMSTERDAM UTRECHT AMSTERDAM
BREDA 170000inw. BREDA 170000inw.
ASCHAFFENBURG 57000 inw.
TILBURG 202000 inw.
LUXEMBOURG
KEULEN AKEN
Stuurgroep en kerngroep
BREDA 170000inw.
LUIK 600000 inw.
DORTMUND RUHRGEBIET
FRANKFURT 655000 inw. RHEIN
S´HERTOGENBOSCH 137000 inw.
DORTMUND DORTMUND RUHRGEBIET RUHRGEBIET
EUREGIO
DRESDEN LEIPZIG
KEULEN AKEN
NIJMEGEN ARNHEM
STÄDTEREGION AACHEN 570000 inw.
MAAS
DRESDEN LEIPZIG
DORTMUND RUHRGEBIET
KEULEN AKEN
ROTTERDAM
PARIJS
In de afgelopen periode is binnen de top-5 agenda de diepte, maar ook de samenhang opgezocht. Hierdoor is duidelijk wat wij precies willen bereiken, hoe wij dat kunnen bereiken, wie wij daarvoor nodig hebben en wat de onderlinge samenhang is. Hieruit blijkt dat de agenda niet alleen concreet is, maar door de sterke samenhang onderlinge afhankelijkheid kent.
BRABANTSTAD BRABANTSTAD
KARLSRUHE BASEL KARLSRUHE BASEL
20092008 Datum:januari september
0
0,5
1
2
4 km
FRANKFURT FRANKFURTRHEIN RHEINMAIN MAIN KARLSRUHE BASEL
2
3
De effecten van bevolkingskrimp op alle opgaven
Sterktes- en zwaktes analyse (SWOT)
In Parkstad is sprake van een bijzondere demo-grafische ontwikkeling, als gevolg van vergrijzing en een negatieve migratie. Voor het eerst in de geschiedenis daalt het aantal inwoners fors, van 238.699 in 2008 naar circa 169.000 inwoners in 2040. Een sterkte- en zwakte- analyse oftewel SWOT (Strength, Weaknesses, Opportunities and Threats) van Parkstad, uitgevoerd op basis van het scenario van de verwachte bevolkingskrimp, levert het analysekader voor Regiodialoog Parkstad Limburg. Gerichte en samenhangende investeringen zullen worden verricht, zoals die in het basisdocument zijn beschreven.
STRENGTH (Sterktes) 1. Hoogwaardige bedrijventerreinen 2. Samenwerking in WGR en regio 3. Samenwerking met ketenpartners 4. Sociale cohesie (wijkverbinding voor burgers) 5. Prijs/kwaliteit wonen 6. Culturele infrastructuur en programmering 7. Ligging in Zuid-Limburg, met Aken en Europa op korte afstand 8. Strategische agenda 9. Landschap en ruimtelijke kwaliteit en diversiteit
WEAKNESS (Zwaktes) 1. Geen industrieel middenbedrijf 2. Laag opleidingsniveau en ondernemerschap 3. Weinig topsegment woningmarkt 4. Veel ‘sociale’ woningen 5. Lage economische participatiegraad 6. Imago/identiteit 7. (Slechte)‘interne’ bereikbaarheid 8. Beperkte internationale Openbaar Vervoer (OV) verbindingen
OPPORTUNITIES (Kansen) 1. Euregionale (kennis) infrastructuur 2. Duurzaamheid/nieuwe energie 3. Arbeidspotentieel 4. RWTH ontwikkeling (campus en ECCE, European Cardiovascular Center of Excellence) 5. Culturele hoofdstad 6. Toerisme 7. Ruimte ontstaan door krimp 8. Euregionale arbeidsmarkt/grensbonus 9. Starters/vestigers op de woningmarkt 10. Betere interne en externe verbindingen 11. Hoogwaardig grensoverschrijdend Openbaar Vervoer (OV) netwerk
THREATS (Bedreigingen) 1. Ontgroening 2. Veel grote werkgevers en weinig MKB 3. Grenscriminaliteit 4. Zelfversterkende krimp met gevolgen voor investeringsklimaat en afnemende wijkverbinding (attractiviteit van de wijken)
De rode blokken geven aan wat zich in de woonomgeving zal voltrekken als niet wordt ingegrepen. Daarbij mogen wij verwachten dat zich dan een voortgaande waardedaling van het onroerend goed zal voordoen met vele negatieve gevolgen. Zoals leegstand, achterblijvende investeringen en afnemende attractiviteit van het gebied voor bewoners die zal leiden tot zelfversterkende krimp. De groene blokken geven de samenhangende maatregelen aan die antwoord op de krimp moeten zijn. Het gaat dan om gerichte investeringen in herstructurering van de woningvoorraad (met sloop van de leegstand), in economische structuurversterking en in versterking van de identiteit en attractiviteit van Parkstad. Een sterke stedelijke agglomeratie zal ontstaan, waardoor de waardedaling van het onroerend goed stopt en wordt omgezet in een (tenminste inflatievolgende) waardestijging.
Missie op de SWOT analyse Op basis van de analyse sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen komen wij tot een gebiedsvisie die inzet op de herstructurering van de woningvoorraad en de bijbehorende woon- en leefomgeving als antwoord op de te verwachten bevolkingskrimp, vergrijzing en ontgroening en het negatieve migratiecijfer. Deze herstructurering zal gericht moeten zijn op een duurzaam woonmilieu, gekenmerkt door gezonde woningmarktverhoudingen. Oftewel, huisvesting voor alle doelgroepen op redelijke termijn en tegen redelijke kosten. En verbondenheid van bewoners met een woonomgeving waarbij de voorzieningen (zorg, onderwijs en overige voorzieningen) zijn afgestemd op een behoefte. Voor wat betreft de arbeidsmarkt zetten wij in op de economische structuurversterking van het gebied, infrastructurele maatregelen en het aantrekken van (nieuwe) bedrijvigheid, die goed aansluit op het arbeidsmarktpotentieel. Daarbij moeten wij de kansen die de Euregio - met name de StädteRegion Aachen - ons biedt sterk benutten. De identiteit van Parkstad (stad én landschap) heeft een krachtige impuls nodig, zodat het vestigingsmilieu voor bewoners en bedrijven in kracht toeneemt. De bestuurlijke samenwerking als leidende kracht in Parkstad heeft hierbij een groot regionaal effect. De vijf strategische opgaven De vijf strategische opgaven waar Regiodialoog Parkstad Limburg voor staat zijn tevens de basis voor de regionale structuurvisie 2030 voor Parkstad en zijn: 1. Grensoverschrijdend Openbaar Vervoer (knowlinx) 2. Integrale gebiedsontwikkeling Parkstadring 3. Herstructurering stedelijk gebied 4. Parkstad Centrum 5. Open campus Avantis / Nieuwe Energie - De vijf opgaven sluiten nauw aan op de gezamenlijke Limburg agenda, het provinciaal coalitieprogramma en de ontwikkelingsagenda van het stedelijk netwerk Zuid-Limburg.
4
5
Grensoverschrijdend Openbaar Vervoer (knowlinx)
Openbaar Vervoer als belangrijk speerpunt aangemerkt worden. Vier prioritaire projecten zijn belangrijk voor optimale verbindingen. De noodzakelijke investeringen bieden ook uitermate grote kansen voor:
N274 richting A2
Richting Geilenkirchen Mönchengladbach ICE richting Eindhoven
• de economische structuurversterking van Parkstad in het bijzonder • de arbeidsmarkt in de grensregio • de woningmarkt in Parkstad Limburg • de bereikbaarheid van Parkstad en de BV Nederland • de verbinding tussen de kennisregio’s Eindhoven en Aachen, en • de aansluiting op trans-Europese netwerken.
Euregiobahn
Verbindingen maken ons sterker! Want verbindingen bieden mensen de kans om zich te ontplooien en voor bedrijven is het een eerste levensbehoefte. Een mobiele samenleving is een gezonde samenleving. Goed openbaar vervoer moet daarbij aan een hele lijst met eisen voldoen. Betaalbaar, betrouwbaar, frequent, makkelijk, snel, toegankelijk, veilig en een goede aansluiting op elkaar. Door aan die eisen te voldoen zorgen wij voor tevreden reizigers. En omgekeerd is de mobiliteit van mensen, goederen en data van groot belang voor de economische ontwikkeling van onze regio. HST Knooppunt Aachen Zuid-Limburg moet goed bereikbaar zijn om een rol van betekenis te kunnen spelen. Niet alleen op eigen grondgebied in Nederland, waar de ligging van Parkstad langs de logistieke-as (oost-west) en de ELAT-as (Eindhoven-Leuven-Aachen, noord-zuid) een van de krachten van de regio is. Door deze economische aantrekkelijke ligging maakt Parkstad ook deel uit van een Euregionale arbeidsmarkt van 4 miljoen inwoners. Met het hoge snelheidstrein (HST) knooppunt Aachen op nog geen 15 kilometer afstand. Daarom heeft het ontwikkelen en versterken van grensoverschrijdende verbindingen ook een hoge prioriteit gekregen in de Rijksontwikkelagenda van het Stedelijk Netwerk Zuid-Limburg, op de Limburgagenda en in het coalitieprogramma van de Provincie Limburg.
Brunssum
A76 richting Geleen A2 richting Eindhoven
A79 richting Maastricht/Luik
Heerlen
Kerkrade richting Maastricht
Avantis
Specifieke effecten van de vier prioritaire projecten (knowlinx) 1. Passeerspoor Landgraaf (‘Passage Landgraaf’) Dit spoor lost voorlopig de ergste problemen op voor het enkelsporig en niet geëlektrificeerd baanvak. Er is nu echter onvoldoende capaciteit waardoor er geen betrouwbare exploitatie mogelijk is op dit traject. De kleinste vertragingen leiden tot ernstige storingen in het internationale treinverkeer. In de toekomst zal doorrijden van de treinen tussen Maastricht - HeerlenHerzogenrath en Aachen een voorwaarde zijn. En de Intercity vanuit Eindhoven moet via Heerlen naar Aachen kunnen doorrijden. Door dit passeerspoor intensief te gebruiken is er meer flexibiliteit bij toekomstige wijzingen in de dienstregeling.
A4 richting Aken A4/A44 richting Keulen/Düsseldorf
ICE richting Keulen / Frankfurt
ICE richting Aken
Campus RWTH
Aken
Thalys - ICE richting Liege
Openbaar vervoer ontwikkeling Parkstad - Aachen
A44 richting Luik
richting Eupen
20092008 Datum:januari september
0
0,5
1
2
Parkstadring
Spoor bestaand
Hoofdwegen
Spoor nieuw
Dubbelspoor en electrificatie
Regionale wegen
Spoor ICE
Nieuwe energie ( Avantis)
4 km
Passeerspoor Landgraaf
Station bestaand
EINDHOVEN Bebouwd gebied
Station nieuw
Nieuwbouw Campus RWTH Aachen
ICE Station
ELAt 2. IC Eindhoven - Heerlen - Aachen (‘Thalinx’) Ondanks een onderlinge afstand van slechts 15 km is het haast ondenkbaar dat twee belangrijke vervoersnetwerken LEUVEN (Europees HST-Net in Aachen en Nederlands IC-Net in Heerlen) voor de regionale en nationale economische ontwikkeling niet met elkaar verbonden zijn. Niet alleen Parkstad Limburg, maar ook Zuid-Limburg en Brainport Eindhoven krijgen door AACHEN de Intercity Eindhoven-Heerlen- Aachen een hoogwaardige aansluiting op het Europese hogesnelheidsnet (HST-Net) richting Keulen, Frankfurt en verder. Hierdoor zijn meteen de hightech campussen in Eindhoven en Aachen met een snelle
Aanhaken op Europees OV netwerk In een aan de Tweede Kamer aangeboden Initiatiefnota Grenzeloos Genoeg(en); Visie op grensoverschrijdend regionaal personentreinverkeer, werd kenbaar gemaakt dat er een achtergebleven ontwikkeling van het grensoverschrijdend regionaal treinverkeer is. Door het nemen van enkele relatief eenvoudige maatregelen, kan dit treinverkeer een grote impuls krijgen. Het treinverkeer ondersteunt de hele economische en sociale samenhang in een regio en verbetert de bereikbaarheid van de HSL-stations net over de grens. Hierdoor wordt Nederland veel beter ‘aangehaakt’ op dit Europese netwerk, zonder dat de aanleg van peperdure infrastructuur nodig is.
Amsterdam
Eindhoven Düsseldorf
Sittard Geleen
EINDHOVEN
IC
Hasselt Maastricht Aachen airport
Li g
Maastricht
IC
ELAt
Grote eensgezindheid bij Duitse partners Niet alleen kregen wij aandacht van de Kamerleden, maar ook de motivatie van minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat om het grensoverschrijdend treinverkeer in Limburg met de provincie Limburg te bespreken. De Initiatiefnota Grenzeloos Genoeg(en), de behandeling van de Mobiliteitsaanpak van de minister en de behandeling van het MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport) in de tweede Kamer kwamen gunstig samen om concrete resultaten te boeken voor het grensoverschrijdend treinverkeer in Parkstad Limburg. Maar ook door de grote eensgezindheid bij de Duitse partners, die de aangeboden petitie aan de Kamercommissie mee ondertekenden, kan het Grensoverschrijdend
Heerlen
Kerkrade
Keulen
Parkstad
htrail
Frankfurt
ICE
EUREGIO
Aachen
LEUVEN Brussel Paris
Liege
Bierset Luik
ICE
AACHEN
Amsterdam
Eindhoven
IC
Hasselt Maastricht Aachen airport
6 Maastricht
Li g
Heerlen htrail
Kerkrade
Parkstad
ICE
Keulen Frankfurt
Eupen
Verviers
ELAt Technologische Triangle Eindhoven - Leuven - Aachen Euregio o.a. Aachen - Parkstad - Maastricht - Luik
Düsseldorf
Sittard Geleen
V - TG
7
20092008 Datum:januari september
0
0,5
1
2
4 km
directe verbinding met elkaar ontsloten - ‘just one step from platform to lab’, en een sterke impuls voor de ELAt-samenwerking. (Eindhoven - Leuven - Aachen technologie triangle). Ook de andere (euregionale) steden, zoals SittardGeleen en Roermond, krijgen een perfecte verbinding met de Regio Aachen, die hiermee weer een hoogwaardige verbinding met Randstad en Schiphol krijgt. De luchthavens Keulen en Frankfurt zijn voor mensen vanuit Brabant en Limburg beter toegankelijk.
ICE Eindhoven
Eindhoven
Maastricht/Luik
Maastricht
Aken Aken
Openbaar vervoer ontwikkeling
2009 Datum:januari september 2008
0
0,5
1
Hoofdwegen
Spoor bestaand
Passeerspoor Landgraaf
Regionale wegen
Spoor nieuw
Dubbelspoor en electrificatie
Spoor ICE
Nieuwe energie (Avantis)
ICE Aken
2
4 km
Stations bestaand Stations nieuw ICE Station
3. Avantislijn (‘Via Avantis’) Het grensoverschrijdend technologieterrein Avantis biedt legio mogelijkheden voor bedrijven en opleidingsinstituten in Parkstad en de regio Aachen. Als ‘derde campus’ kan Avantis een deel van de bedrijvigheid, met name de spin-offs en hightech productiefaciliteiten, rondom de campussen van de universiteit in Aachen (RWTH) opvangen met directe verbindingen naar die campussen. De Avantislijn zorgt voor een perfecte openbare vervoersverbinding van Parkstad Limburg met de RWTH Aachen en nieuwe RWTH-campussen. Ook komt er een snelle, directe verbinding tussen de kennisinstituten in Eindhoven, Aachen en op Avantis. Bij een initiatief om het eerste Europees Universiteitsziekenhuis van Klinikum Aachen en AZM op Avantis te realiseren zorgt de Avantislijn voor een goede verbinding tussen Aachen, Heerlen en Maastricht voor werknemers en patiënten.
Dit biedt grote kansen voor Parkstad Limburg in de economische ontwikkeling en de woningmarkt. Vooral gezien de hoge inwonersgroei in Aachen over de komende jaren die de stad niet alleen kan verwerken. De Avantislijn is voor woonwerkverkeer van groot belang maar ook voor andere bedrijven, die zich op Avantis willen vestigen en die de realisatie van de spoorverbinding tussen Heerlen en Aachen als harde eis stellen. Niet onbelangrijk is dat de Avantislijn voor een feitelijke verdubbeling zorgt van de spoorverbinding Heerlen - Aachen en zo een duidelijke bijdrage levert aan de oplossing van capaciteitsproblemen op de bestaande spoorlijn Heerlen - Herzogenrath.
Prestatieafspraken Grensoverschrijdend Openbaar Vervoer Parkstad Limburg heeft overeenstemming bereikt inzake het Grensoverschrijdend Openbaar Vervoer. De provincie Limburg onderschrijft de vier voorgestelde prioritaire projecten (knowlinx) en zal met Parkstad Limburg de feitelijke realisatie nastreven.
Passeerspoor Landgraaf (‘Passage Landgraaf’) De provincie stelt voor de realisatie 5 miljoen beschikbaar. Prorail neemt in 2009 realisatiebesluit en zal aanbesteden. De uitvoering start ook in 2009 en Prorail levert eind 2010 op. December 2010 wordt het nieuwe passeerspoor in de dienstregeling opgenomen, die in 2011 operationeel zal zijn.
IC Eindhoven - Heerlen - Aachen (‘Thalinx’) Binnen het RoCK-project werken Provincie Limburg en Parkstad Limburg samen met Eindhoven en de partners uit de regio Aachen versneld aan exploitatiemodellen en -voorwaarden vanuit de vervoerderskant. Parkstad Limburg en Provincie Limburg gaan uit van een sluitende businesscase en zorgen samen met alle partners dat de Intercity vanaf 2011 kan gaan rijden.
Avantislijn (‘Via Avantis’) Parkstad Limburg en Provincie Limburg pakken samen met betrokkenen en partners uit de Regio Aachen de verdere uitwerking van de Avantislijn op. Met name alle technische en financiële aspecten van de exploitatie, de uitvoeringsplanning als ook de voorbereiding van de realisatie zijn in de periode 2009-2011 actiepunten. Ook spannen zij zich met betrokkenen en de partners uit de Regio Aachen in om financieel commitment van Nord-Rhein-Westfalen (NRW) en de EU te krijgen. Gezamenlijk leggen we een voorstel voor aan de ministers van VROM en Verkeer en Waterstaat voor financiering en realisatie van de Avantislijn in 2012-2013.
Elektrificatie en dubbelspoor Heerlen-Herzogenrath (‘Power Up’) Na het onderzoek naar de investeringskosten, vervoerwaarde en maatschappelijk kosten-baten-analyse gaat de uitvoering na het begin van de bouw van de Avantislijn, van start.
Taskforce Parkstad Limburg en de Provincie Limburg benoemen een taskforce, bestaande uit ambtenaren, die waar nodig ondersteuning krijgt van externe expertise om de vier prioritaire projecten te realiseren. De financiële middelen worden ter beschikking gesteld door provincie, regio en rijk. Vanaf 1 juli 2010 onderneemt de taskforce actie m.b.t. de elektrificatie en dubbelspoor Heerlen - Herzogenrath.
4. Elektrificatie en dubbelspoor Heerlen - Herzogenrath (‘Power Up’) Met de elektrificatie van het spoor Heerlen - Herzogenrath kunnen elektrische treinen grensoverschrijdend doorrijden en is het inzetten van diesellocomotieven en extra personeel niet meer nodig. De spoorverdubbeling is een duurzame en toekomstgerichte oplossing voor de betrouwbare exploitatie van de Intercity verbinding, het regionale/euregionale spoorwegvervoer en het groeiend goederenvervoer - er zijn dus geen belemmeringen meer in de capaciteit. Alle toekomstige wissels in de dienstregelingen kunnen eenvoudig worden opgevangen en vertragingen hebben geen effecten meer op het systeem.
Euregiobahn
8
9
Integrale gebiedsontwikkeling Parkstadring
Toerisme en recreatie is in Parkstad een belangrijke en groeiende sector, waarin de laatste jaren met veel succes is geïnvesteerd. Door in te spelen op verschillende projecten en plannen, zoals Gravenrode, Zandgroevegebied (Sigrano en Beaujean) en de Oostflank Brunssum kunnen wij de vrijetijdssector in Parkstad Limburg verder uitbouwen. Leisure, adventure en business zijn voor de vrijetijdseconomie de ‘topics’ van beleid. Groeiperspectief De omzet van het toeristische product in Parkstad is van 2002 tot 2006 met 75% gestegen. Deze omzetstijging kwam met name tot stand door meer bestedingen vanwege een toename aan bezoek (64%) en deels door prijsstijgingen (11%). De groeitrend van de afgelopen jaren zal gecontinueerd moeten worden door de verdere ontwikkeling van projecten in de regio en het realiseren van meer verblijfsrecreatieve capaciteit. Uiteindelijk moet het in een toeristisch-recreatieve omzet van € 450-475 miljoen in 2020 kunnen resulteren. Ook de toevoeging van een toonaangevende trekker met (meer dan) bovenregionale impact kan een grote sprong voorwaarts betekenen en versterkend werken naar alle overige ontwikkelingen.
Buitenring
Met de realisatie van de buitenring wordt de Parkstadring (buitenring plus N281) compleet. Een infrastructurele verbinding die een gebied met bijna 240.000 inwoners ontsluit en tevens bijdraagt aan een betere verbinding met omringende regio’s, ook over de grenzen heen. Daarmee gaat niet alleen de bereikbaarheid van de regio er sterk op vooruit, maar ontstaan ook (extra) kansen voor economische ontwikkeling en voor het verbeteren van het woon- en leefmilieu in de kernen. Het gebied langs de Parkstadring is grofweg in twee zones opgedeeld. Langs de ‘westcorridor’ gaat het om onderwijs, zorg, auto/woonboulevard, detailhandel en nieuwe energie. Aan de ‘oostflank’ gaat het vooral om leisure, toerisme en landschap als economische dragers. De integrale gebiedsontwikkeling Parkstadring biedt kansen voor de structuurversterking van de regio in economisch, ruimtelijk (landschap, imago) en sociaal-maatschappelijk opzicht. We beogen een integrale gebiedsontwikkeling rondom de ring te realiseren, waarbinnen ruimtelijke projecten vanuit een gecoördineerde aanpak en in samenhang tot uitvoering komen. Zo vertalen we de ontwerp- Structuurvisie Parkstad door (of werken deze uit), waarbij natuur, woningbouw, landbouw, verkeer, bedrijvigheid en recreatie/leisure geen losse elementen zijn, maar componenten van één gebiedsvisie voor Parkstad Limburg. Absolute randvoorwaarde Als resultaat van de gecoördineerde aanpak ontstaan er kansen om binnen de (deel) opgaven meerwaarde te realiseren in kwalitatief en/of financieel opzicht. Belangrijk uitgangspunt voor de betrokken overheden is dat de publieke investeringen een zo hoog mogelijk maatschappelijk rendement opleveren en waar mogelijk weer geld genereren voor investeringen in andere opgaven binnen de regio. De aanleg van de buitenring is daarom een absolute randvoorwaarde om een optimale versterking van de regionale structuur te bewerkstelligen.
Leisure... de groeidiamant van Parkstad Onze regio beschikt over diverse toeristisch-recreatieve bedrijven van naam en faam. Pinkpop, SnowWorld en Oostwegel Chateaux Hotel zijn nationale ‘merken’, het GaiaPark is de mooiste (kleine) dierentuin van Nederland en de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM) is een unieke stoomtreinattractie. De Woonboulevard in Heerlen heeft een Euregionale aantrekkingskracht. Industrion, Mondo Verde en de Openbare Golfbaan Brunssum hebben een bovenregionale uitstraling. Naast deze, met name dagtoeristische, trekkers beschikt de regio over een fraai landschap, een eigen cultuur (met bijzondere evenementen) en een rijk cultuurhistorisch verleden, die onder andere tot uiting komt in diverse bezienswaardigheden. Leisure heeft daarom voor Parkstad Limburg een grote economische betekenis.
10
Structuur Om structuur en samenhang te scheppen in het toeristisch-recreatief product van Parkstad Limburg is het van groot belang om een “Parkstad Leisure Ring” te ontwikkelen, zo valt te lezen in de Strategische visie op het toerisme in Parkstad (ZKA, augustus 2008). De Parkstad Leisure Ring zorgt dat bezoekers snel en makkelijk naar de bestemming van keuze kunnen en op de heen- en terugweg zien wat Parkstad Limburg allemaal te bieden heeft. De strategische visie maakt daarbij onderscheid tussen twee soorten bestemmingen, namelijk de Urban Entertainment Exits en de Green Escapes. De Urban Entertainment Exits zijn krachtige attractiezones, aan of nabij de ring met een intensief karakter. Zoals Parkstad Woonboulevard, Parkstad City, Parkstad Stadion, Parkstad Wildlife & Science, Parkstad SnowWorld & Sports, Parkstad Leisure&Pleasure. Green escapes zijn rustigere, extensieve bestemmingen, die meer in de periferie van Parkstad Limburg liggen en waar de toeristen kunnen genieten van het typische Zuid-Limburgse landschap, de streekeigen cultuur en cultuurhistorie. Enkele belangrijke Escapes zijn: Brunsummerheide/Heidenaturpark, Park Gravenrode, Eurodepark, Simpelveld e.o., Voerendaal e.o., Amstenrade/Vaesrade e.o., Rimburg e.o., Corio Glana.
Prestatieafspraken Leisure Bij de nadere uitwerking van de Leisure Ring is het belangrijk dat de planvorming omtrent de buitenring van Parkstad aansluit. Deze buitenring is spoedig in ontwerpfase. Onze uitdaging is nu om de Ring en de Exits uit te werken naar voor private investeerders interessante opties, in samenhang met een hoge kwaliteit van de openbare ruimte. Parkstad en Provincie pakken deze nadere uitwerking samen op. Daarbij spreken zij af dat zij de haalbaarheid van nieuwe leisure concepten onderzoeken. Ze moeten door de aanleg van de Parkstadring gedragen kunnen worden en een bovenregionale impact hebben. Ook zullen ze een stuwende werking op de werkgelegenheid moeten hebben en naadloos aansluiten bij het Parkstad profiel Leisure.
11
Daarnaast kan gezocht worden naar mogelijkheden om ruimte voor niet-hinderlijke bedrijven te vinden in het kader van het stedelijk herstructureringsproces. Als deze opties onvoldoende of niet genoeg ruimte bieden om aan de behoefte aan werklocaties te kunnen voldoen, zetten wij in op het uitbreiden van bestaande bedrijfsterreinen en daarna zoeken wij pas naar nieuwe werklocaties. Behoefte In de regio Parkstad liggen 50 bedrijventerreinen met een totale oppervlakte van bruto 1.358ha en netto 1.185ha (incl. de gemeente Nuth). Uit het programma Werklocaties blijkt dat 716ha van onvoldoende functionele kwaliteit is; dat is 56% van het totale areaal. Daarnaast heeft de regio nog een restcapaciteit van ongeveer 107ha (bruto) bedrijventerrein beschikbaar voor nieuwe bedrijfsactiviteiten. De Euregionale werklocaties Avantis (26ha) en Trilandis (31ha) kennen de grootste restcapaciteit. Op basis van de gemiddelde uitgiftecijfers van de laatste tien jaar is er een behoefte van circa 15,8ha per jaar in Parkstad. Behalve de behoefte vanuit grotere (internationale) ondernemingen en de grootschalige industrie/logistiek is er ook sprake van een aanzienlijke vraag naar grond vanuit het Midden en Klein Bedrijf (MKB). Dit zijn de huidige groeiers die willen uitbreiden of nieuwe panden voor een betere uitstraling. Het betreft in deze laatste categorie vooral een vraag naar relatief kleine kavels, van een paar 100m².
Prestatieafspraken Werklocaties Parkstad Limburg en de Provincie Limburg stellen in de eerste helft van 2009 de kwantitatieve en kwalitatieve behoefte aan werklocaties (visie en ambitie) vast voor de periode tot 2020. Uitgaande van het geactualiseerde uitvoeringsprogramma Revitalisering bedrijventerreinen Parkstad Limburg treffen zij, samen met gemeenten, de noodzakelijke voorbereidingen. Per 2009 kan gebruik worden gemaakt van de mogelijkheden uit dit programma, dat in samenwerking met LIOF wordt opgestart. Daarbij gaan de gedachten momenteel uit naar de locaties aan de oostflank van Brunssum, Abdissenbosch, Willem Sophia en de Beitel. De uitbreidingsmogelijkheden op bestaande bedrijventerreinen, zoals de Beitel, Lindelaufer Gewande, Businesspark Molenberg en Emmaterrein (in totaal naar schatting circa 10ha) zijn in beeld gebracht. De planvoorbereidingen starten in 2009, in samenwerking met de betrokken publieke en private partijen. Een haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijke clustering van recycling bedrijven in één Recycling Park pakken wij eveneens op in de eerste helft van 2009.
Autoboulevard Heerlen
Werklocaties Op het gebied van ‘werken’ gaat het enerzijds om de revitalisering en herstructurering van bestaande bedrijventerreinen, waarbij aansluiting gezocht wordt bij het Uitvoeringsplan Herstructurering Bedrijventerreinen in samenwerking met LIOF. Anderzijds gaat het om de aanvullende planningsopgave van de regio tot en met 2020, volgens het Programma werklocaties Parkstad. Het gebied langs de buitenring is belangrijk voor bestaande of mogelijk uit te breiden werklocaties. Met de realisatie van de buitenring gaat niet alleen de bereikbaarheid van de regio er sterk op vooruit maar ontstaan er ook kansen voor economische ontwikkeling. De inzet binnen deze opgave is er onder meer op gericht om de kansen die deze buitenring biedt, maximaal te benutten. Beleid Het beleid van de EU is steeds meer gericht op sterktes. Bedrijventerreinen op het gebied van technologie, innovatie en clusterontwikkelingen worden gestimuleerd. Dit betekent ook dat in beperkte mate voor herstructureren een beroep op Europese middelen kan worden gedaan. Nationaal gezien wordt de SER-ladder (het zorgvuldig afwegen van verschillende ruimtelijke mogelijkheden) als uitgangspunt gehanteerd. Concreet betekent het eerst inzetten op revitalisering en optimale benutting van bestaande bedrijventerreinen.
1
1
1
2 2 1
4 7
3 5 3
2
6
3
4
Integrale Gebiedsontwikkeling Parkstadring Werklocaties en Leisure ontwikkeling Parkstadring Werklocaties Revitaliseren bestaande werklocaties: 1. Bouwberg/Ora et Labora 2. Abdissenbosch 3. Willem Sophia 4. De Beitel
12
2009 Datum:januari september 2008
0
0,5
1
2
4 km
Leisure Handhaven leisure 1. Woonboulevard 2. Roda boulevard Versterken leisure 1. Oostflank Brunssum/Heide-natuurpark 2. Sigrano Heerlen 3. Gravenrode 4. Rouwenhof 5. Strijthagen 6. Eurodepark Kerkrade 7. Parkstad Centrum
13
Groene agenda In het 10-punten plan, oftewel de Groene Agenda Parkstad Limburg loopt de versterking en ontwikkeling van het landschap als een rode draad door de plannen van de sociaal-economische structuurversterking van Parkstad Limburg. Echter, de effectuering van de projecten verloopt moeizaam. De groene agenda bevat wel 100 projecten, van groot tot klein, van groen idee tot rijk, uitvoerbaar project. Vanuit de Regiodialoog willen wij deze ongewenste situatie ombuigen door prioriteit te geven aan de belangrijkste projecten uit de Groene Agenda, zo mogelijk gekoppeld aan de het tracé van de Parkstad(buiten)ring. Wij zetten daarbij primair in op versterking van de beekdalenstructuur: Geleenbeekdal (Corio Glana), Rode beekdal en Anstelerbeekdal.
Brunssummerheide
Corio Glana Dit project beoogt om de Geleenbeek in een periode van 10 jaar om te vormen tot een doorlopend natuurontwikkelingsgebied van grote allure waarin recreanten en ondernemers volop aan hun trekken komen. Daardoor wordt de kwaliteit van de omgeving verbeterd en stijgen de kansen van de regionale economie. Enerzijds door de directe investeringen die het project met zich meebrengt, anderzijds door de impulsen die van de activiteiten van de beken zullen uitgaan. Door een gelaagde aanpak worden alle ontwikkelingspotenties en waardevolle aspecten van de beken en hun dalen optimaal benut. De 6 lagen die wij onderscheiden zijn: het water, de oevers, de routes, de economie, educatie/historie en beleving. Alle aspecten samen maken van de beken een een samenhangend geheel in de beleving van de mens. Daardoor krijgen de beken een eigen karakter en worden zij steeds herkend als verbindende elementen binnen de natuur in de regio.
Oostflank Brunssum/Heidenatuurpark/Rode Beek De Oostflank staat hoog op de agenda van Provincie, regio Parkstad Limburg, Gemeente Brunssum, Waterschap, Natuurbeschermingsorganisaties. Dit plangebied van ruim 400ha heeft op dit moment een slecht imago door de ruimtelijke
14
en functionele chaos. Het heeft ondanks de aanwezigheid van waardevolle natuur- en recreatiegebieden het imago van een ‘verwaarloosde achtertuin’, met een veelheid aan conflicterende functies zonder veel samenhang. Hierdoor kent dit gebied momenteel dan ook een afnemend werk- en investeringsklimaat. Op korte termijn dienen zich voor dit gebied een aantal nieuwe ontwikkelingen aan. Wij denken dan aan de geplande aanleg van de Buitenring Parkstad, de aanstaande afwerking van de groeve Mourik, de ontwikkeling van het Heidenatuurpark, het project Rode Beek en de opwaardering van het Schutterspark en de golfbaan. Met de opwaardering van de stadsrandzone langs de beek met ecologisch herstel en ontkluizen van de beek ontstaat een belangrijke bouwsteen voor een robuust duurzaam groen raamwerk. Hetzelfde geldt voor het completeren van het Heidenatuurpark, met duidelijke ecologische en recreatieve verbindingen tussen de Schinveldse bossen, het dal van de Rode Beek, de Brunssummerheide, de Tevenerheide en de Schrieversheide .
Strijthagen, stadsrandzone
Gravenrode/Anstelerbeekdal In de omgeving van park Gravenrode, het Anstelerbeekdal en de aanhaking op het Wormdal liggen diverse uitdagingen om de kwaliteit van de groene structuren, natuur en landschap verder te versterken. De omgevingskwaliteit en uitstraling van het gebied worden hiermee verbeterd. Gravenrode/Anstelerbeekdal functioneert als recreatief uitloopgebied voor bewoners van Parkstad, maar is ook van groot belang voor de economische ontwikkeling van Parkstad en specifiek voor de leisure ontwikkelingen in deze omgeving. In het kader van het verbeteren van de landschappelijke kwaliteiten kan gedacht worden aan de grenszone met de kom van Landgraaf, maar ook het achterliggende park met de attractieterreinen en de relatie met het Strijtagerbeekdal. Kasteel Strijthagen en omgeving is een ‘potentiële parel’ van Gravenrode. Het Anstelerbeekdal is als integraal onderdeel van Gravenrode een hoogwaardig natuurgebied. Door een landgoedkarakter in extensieve delen na te streven, met name rond kasteel Oud Erenstein en de zone tussen kasteel en landgoed Nieuw Erenstein, wordt getracht uiterst zorgvuldig met dit gebied om te gaan. Vanuit de Nederlands-Duitse samenwerking in het project Grensland Wormdal worden eerste investeringen gepleegd om landschappelijke kwaliteit te versterken en recreatieve impulsen te ontwikkelen. Het deelproject Eurodepark is daarbij een wezenlijk onderdeel.
Prestatieafspraken Groene agenda In gezamenlijk overleg spannen wij ons in om de beoogde structuurversterkende groeninvesteringen dichterbij te brengen en het project Corio Glana en de Oostflank Brunssum/Heidenatuurpark samen met alle betrokkenen versneld uitvoeringsgereed te maken. Daarin spelen genoemde criteria en mogelijke financieringsvormen een doorslaggevende rol. Het project Gravenrode willen wij in 2009 nader uitwerken om de slagingskans te doen toenemen. Wij installeren een expertteam, onder auspiciën van de gemeente Brunssum, dat in 2009 een uitvoerbaar totaalplan voor de Oostflank Brunssum/Heidenatuurpark oplevert.
15
Herstructurering stedelijk gebied
Kwalitatieve opgave*: hier gaat hem om woningen die niet voldoen aan de eisen en wensen van de huidige woonconsumenten. Mogelijk kan een gedeelte van de sloopopgave in dit marktsegment plaatsvinden. Kwaliteit door herstructurering Als wij ons beleid niet wijzigen dan zal de aantrekkelijkheid van het woonmilieu nog verder afnemen en zullen wij een onaanvaardbaar niveau van betrokkenheid en binding bereiken. Het trots zijn op de eigen woonomgeving neemt af en de negatieve migratie neemt toe. De waarde van woningen en woonomgeving daalt. Hierdoor vermindert de investeringsbereidheid en blijven vervangingsinvesteringen uit. Herstructurering levert op dat buurten weer een duurzaam en aantrekkelijk woonmilieu krijgen. Ze zijn economisch en financieel
gunstig voor een stijging van de WOZ waarde. Dit leidt tot een gezonde woningmarkt met een goed aanbod voor een grotere doelgroep.
1
Stedelijke herstructurering in een stedelijk gebied dat krimpt is een opgave waar bijna niemand in Nederland ervaring mee heeft. Onze demografische voorsprong betekent dat wij hier als eerste in Nederland mee te maken krijgen. Als gevolg van demografische krimp, vergrijzing, en negatieve migratie sluit de gebouwde omgeving in Parkstad niet aan bij de gewenste woon- en leef situatie. Forse ingrepen in deze gebouwde omgeving (het gaat daarbij zowel om woningen als om voorzieningen) zullen tijdens het proces van bevolkingsdaling noodzakelijk zijn om de woon- en leefkwaliteit duurzaam te waarborgen.
2
3
4 MSP
5
Hiertoe zullen de belangrijkste betrokken partijen langjarig en eendrachtig moeten samenwerken. Het gaat daarbij zowel om de gemeenten, de woningbouwcorporaties, de instellingen voor onderwijs en zorg, als de in het gebied positie houdende projectontwikkelaars. Dit proces, in het bijzonder gericht op de samenwerking tussen gemeenten en woningbouwcorporaties, is door Parkstad Limburg met de Provincie Limburg en VROM reeds opgestart onder de noemer van ‘Krimp als Kans’. Ons doel is om maximaal te sturen op beperking van het negatieve migratiecijfer en te zorgen voor een evenwichtige samenstelling van de bevolking. Waarbij wij sterk zullen inspelen op kansen zoals de behoefte van de regio Aachen aan aantrekkelijke woonmilieus voor werknemers die op de nieuw te ontwikkelen RWTH-campus gaan werken. Of aan de investeringsimpuls en de imagoverbetering, die kan uitgaan van een internationale Bauausstellung (IBA) over het thema herstructurering. De herstructurering zal langjarig financierbaar moeten zijn, omdat in eerste instantie met de herstructurering meer kosten zijn gemoeid dan baten. TRANSFORMATIEOPGAVE PARKSTAD LIMBURG concept
Totaal
Stedelijk
Landelijk
2.750 3.400
2.700 3.100
50 300
2) Afspraken: Regionale programmering 2006 t/m 2010 (’A-B-C-plannen’) 2008, 2009 verwacht 2010 en verder en onbekende opleveringstermijn
2.600 3.100
2.300 2.750
300 350
3) Afspraken: Zorgwoningen
2.050
1.900
150
825
820
5
2.800
?
?
TOTALE SLOOPOPGAVE
17.525
13.570
KWALITATIEF (vervangen)*
14.600
KWANTITATIEF (onttrekken) 1) Kwantitatief demografie leegstand (4,9% terugbrengen naar 2,0%
4) Plannen niet in programmering 2006 t/m 2010 (’D&E plannen’) 5) Slapende bouwtitels in bestemmingsplannen, niet zijnde 2 t/m 4
n.t.b.
�
16
n.t.b.
Kwantitatieve analyse In overleg met de in het gebied opererende woningbouwcorporaties hebben wij een kwantitatieve analyse gemaakt van de transformatieopgave van de woningen in het gebied.
Integrale Gebiedsontwikkeling Parkstadring Wonen ontwikkeling Parkstadring Totale herstructureringsgebied Gebied Herstructureringsvisie woningvoorraad (intentieovereenkomst 22-9-2008)
20092008 Datum:januari september
MSP
0
0,5
1
2
4 km
Waardecreatiemodel Het waardecreatiemodel beschrijft niet alleen de samenwerking tussen de betrokken partijen maar ook de wijze waarop de herstructurering gefinancierd wordt. Het proces van waardecreatie is een gevolg van de herstructurering. Alle partijen (overheid en de diverse marktpartijen) hebben hun specifieke rol. Hierbij sturen zij op het gewenste voorzieningenniveau (met name zorg en onderwijs), de noodzakelijke sloopbehoefte en de gewenste vervanging van de woningvoorraad. De kwaliteit van het openbaar gebied neemt toe door meer ruimte te creëren. Herstructurering levert dus een woonmilieu op waar de voorzieningen op de behoeften zijn afgestemd en bewoners weer binding krijgen met hun woonomgeving. Ze zijn weer trots en betrokken!
MSP (Meezenbroek, Schaesbergerveld, Palemig) Majeure wijken i.h.k.v. de Wijkenaanpak fase 1 1. Brunssum Centrum 2. Hoensbroek 3. Vrieheide, Passart, De Stack 4. Heiveld (Sun plein) 5. Kerkrade West (Heilust)
Prestatieafspraken Herstructurering Ons voornemen is om in het voorjaar van 2009 het waardecreatiemodel in te zetten in een proefomgeving. Hiervoor moeten wij instrumenten aandragen op planeconomisch en juridisch niveau en die betrekking hebben op de uitvoeringsorganisatie. Daarbij vertalen wij de kwantitatieve (en kwalitatieve) opgave naar een operationeel plan en programma voor het stedelijk gebied. Hierin werken de stedelijke gemeenten samen met de stedelijke woningcorporaties. Wij creëren draagvlak bij alle partijen die kunnen bijdragen aan c.q. noodzakelijk zijn voor de oplossingsrichting, zoals woningcorporaties, zorg- en onderwijsinstellingen, marktpartijen, financiële instellingen en overheden (rijk, provincie en gemeente).
n.t.b.
17
Charles Hennen concours, het International Breakdance Event en anderen dragen bij aan het cultuurklimaat met Urban Culture en Cultura Nova als katalysator.
Parkstad Centrum/Urban Culture: het hart van de regio
In de afgelopen 10 jaar is al meer dan 100 miljoen euro geïnvesteerd in Parkstad Centrum en de drie genoemde ‘hoekstenen’. Het Maankwartier is straks niet alleen een versterking van het centrum, maar ook een belangrijk OV knooppunt. Het Glaspaleis ontwikkelt zich tot cultureel icoon en het Parkstad Theater is van (meer dan) regionale betekenis. Een krachtig centrum in de regio, dat uitstraling heeft op cultuur, de verblijfskwaliteit en leefbaarheid, bevordert het positief imago van Parkstad. Op het terrein van de culturele infrastructuur zijn reeds belangrijke investeringen verricht (Glaspaleis, Schouwburg, de nieuwe Nor, Patronaatsgebouw). Voor de programmatische invulling is het binden van en aantrekken van jonge mensen en ook het bieden van kansen aan de groep van (meer dan) middelbare leeftijd van groot belang. Wij gaan door met de handen uit de mouwen te steken!
Prestatieafspraken Parkstad Centrum Door een gezamenlijke werkgroep ‘Parkstad Centrum’ in te richten onder de projectorganisatie van de centrumvisie Heerlen worden drie prioritaire projecten (Royal Bioscoop, Verbinding Oranje Nassau-straat met de Saroleastraat en het van Grunsvenplein) versneld aangepakt. Bij de uitvoeringsplannen zoeken wij nadrukkelijk de samenwerking met de markt (ook cultuurproducenten) op, zodat het maximale aan cofinanciering en draagvlak kan worden gehaald. Specifiek voor de Royal Bioscoop geldt dat deze cultuuricoon in 2010 een facelift heeft ondergaan, waardoor het weer als vanouds de eyecatcher van de stad wordt.
Parkstad centrum; Booch! festival
Binnensteden zijn de motoren van de economie, de ontmoetingsplaatsen van onze maatschappij en het visitekaartje van stedelijke regio’s. Parkstad Limburg is een van de grootste stedelijke agglomeraties van Nederland waarvan de binnenstad van Heerlen door zijn ligging, grootte en voorzieningen regionaal is erkend als het stedelijke centrum van deze regio. De kern van het centrum ligt binnen de hoekstenen Glaspaleis-Parkstad Theater-Maankwartier. Bindend cultuurklimaat De centrumfunctie van Parkstad Centrum moet versterkt en vergroot worden. Door de regiofunctie heeft Parkstad Centrum eigenlijk een verzorgingsgebied van 240.000 in plaats van 90.000 inwoners. De Gemeente Heerlen heeft een Integrale Centrum Visie geformuleerd en de regionale ambitie opgepakt. Initiatieven moeten voldoen aan ruimtelijke en functionele randvoorwaarden om een heldere structuur en opbouw in het centrum te krijgen. Beleidsthema’s wonen, openbare ruimte, cultuur en economie zijn nader uitgewerkt en hierbij is gebleken dat geen enkel onderwerp op zichzelf staat of onafhankelijk van de overige onderwerpen ontwikkeld kan worden. Zo blijkt wonen onlosmakelijk verbonden te zijn met een interessant en breed cultureel klimaat en is de economie gebaat bij een aantrekkelijke openbare ruimte alsook bij een professionele marketing van het culturele aanbod. Wij moeten daarbij zorgen voor een prettig woonen cultuurklimaat zodat zittende bedrijven de werknemers kunnen aantrekken die ze nodig hebben. Cultuur is een kernelement bij de ontwikkeling en verlevendiging van binnensteden. Een sterke culturele infrastructuur (hard en zacht) in Parkstad draagt bij aan de Euregionale ambitie om de status van ‘Maastricht - Culturele Hoofdstad 2018’ binnen te halen. Het Wereld Muziek Concours, de Rodahal, de Parade Brunssum, Pinkpop, het Orlando festival en het
18
Maankwartier/ Station
Royaltheater doorbreek oranje nassaustraat
Schouwburg
rk pa eo ch rg Ar bu Rim
Glaspaleis
van Grunsvenplein
Maankwartier busstation n
rme
The ca
Belgi via
ca sti l Ru daa la Vil eren Vo
Parkstad Centrum
20092008 Datum:januari september
0
0,5
1
2
4 km
We gaan met de 20ste editie van Cultura Nova in 2010 (als mijlpaal onderweg naar Culturele hoofdstad 2018) niet alleen het evenement, maar ook de regio nationaal op de kaart zetten. Daarmee wordt een stevige bijdrage geleverd aan het binnenhalen van Maastricht als Culturele hoofdstad 2018. Om de publiek/private investeringen in Thermenmuseum en Archeon Voerendaal te bespoedigen, richten wij een gezamenlijke werkgroep ‘Ontwikkeling cultuurhistorische as Parkstad Centrum-Voerendaal’ op. De gezamenlijke lobby naar het Rijk voor het Maankwartier zetten wij door. Wij zullen de mogelijke bijdrage in het tekort van € 2,3 miljoen voor het Maankwartier meenemen in de integrale afweging met betrekking tot de financiële afspraken in het kader van de Regiodialoog. De regio heeft voor de opwaardering van de Rodahal een bedrag van € 2,5 miljoen gevraagd. Dit is in de Provinciale begroting van 2009 opgenomen.
19
Open Campus AVANTIS: Nieuwe Energie en Topreferente Zorg
Topreferente zorg De economie verandert steeds sneller van een vrij eenzijdige, op industriële productie gerichte provincie Limburg, naar een dynamische, innovatieve en ondernemende kenniseconomie. Een verandering die prima aansluit op onze Versnellingsagenda Limburg. Deze strategische economische agenda heeft een dynamisch karakter en vormt de basis voor het programma ‘Innoveren in Limburg’. Hierbij ligt de focus op de cluster Kracht, te weten Healthcare, Chematerials & Energy, Agro&Food en Leisure. Deze clusters geven richting aan de economische positionering en profilering van Limburg op het nationale en Europese speelveld en dragen bij aan onze internationale ambities. Topreferente zorg is een van de drie lijnen binnen het cluster Healthcare. Voor Parkstad Limburg ligt de focus op cardiovasculaire aandoeningen. Provincie en Parkstad willen samen voor 2009 de businesscase en voorbereidingsactiviteiten mogelijk maken om het European Cardiovascular Center of Excellence (ECCE) op Avantis te krijgen. Dit samenwerkingsverband van Maastricht UMC+, UKA (AZ Aachen) en RWTH heeft ook de intentie om een centrum voor radiotherapie op te richten, ook wel bekend als Center for Particle Therapy (CPT). Met de ontwikkelingen op cardiovasculair gebied is een investering van ongeveer € 200 miljoen gemoeid.
In het verleden was Parkstad Limburg het energiek centrum van Nederland voor de winning van steenkool. Nu, in de 21ste eeuw, ontstaat er in datzelfde gebied een kennis-, toepassings- en productiecluster rondom nieuwe energie. Dit is de open Campus Nieuwe Energie op het grensoverschrijdend bedrijventerrein Avantis
Prestatieafspraken Open Campus Avantis Parkstad Limburg en Provincie Limburg onderkennen het grote belang van de realisatie van een siliciumfabriek. Voor het sluitend maken van de Solarketen ondersteunen zij de ontwikkeling met betrekking tot de siliciumfabriek (TSM) op Chemelot. De Solar Academy komt in 2009 tot stand en in 2009 start een onderzoeksprogramma incorporatie van FEST binnen de Solar Academy. Hiermee positioneren zij zich als voorportaal van de ECNdependance. Wij zullen nieuwe spelers en starters op Avantis acquireren en faciliteren, waarbij financiële en operationele middelen op elkaar afgestemd moeten worden. Voor de topreferente zorg ondersteunen en faciliteren wij de voorbereidingen van een European Cardiovascular Center of Excellence (ECCE).
De Open Campus Avantis kent twee belangrijke pijlers. De eerste is nieuwe energie waarbij wij investeren in systemen voor opwekking van zonne-energie op basis van silicium-technologie. De tweede pijler is de ontwikkeling van topreferente zorg, specifiek op het gebied van cardiovasculaire aandoeningen. Private partners zijn in deze twee pijlers leidend. De Open Campus Avantis heeft een kansrijke relatie met de ontwikkelingen rond de RWTH in Aachen, die in 2007 is benoemd tot Duitse elite universiteit. Hierdoor zal Nordrhein Westfalen in de periode 2009-2015 voor € 2 miljard investeren in de ontwikkeling van nieuwe RWTH-campussen ‘Melaten’ en ‘Westbahnhof’. Daarmee krijgt de Eindhoven - Leuven Aachen technologie (ELAT)-kennis-as een impuls en wordt de positie van Avantis, de derde kenniscampus in de ParkstadAachen regio, versterkt. De Hogeschool Zuyd in Heerlen is een belangrijke speler in dit netwerk. Een dependance van deze Hogeschool (fysieke inrichting rondom het lectoraat nieuwe energie) is wenselijk bij de vergroting van de potentie van Avantis op het gebied van nieuwe energie. Nieuwe energie Parkstad Limburg, het Cluster Nieuwe Energie, heeft de afgelopen jaren een enorm investeringsvolume uit de markt weten los te maken. Het maakt deel uit van de versnellingsagenda en is een drager van het economische thema High Tech Systems, Chemie & Materialen en Nieuwe Energie. De groei van (de werkgelegenheid bij) Solland Solar zet stevig door en de wereldwijde vraag naar kennis en productiecapaciteit rondom zonne-energie neemt explosief toe. Het cluster Nieuwe Energie draagt bovendien bij aan lokale, provinciale, nationale en Europese doelstellingen wat betreft duurzaamheid en klimaat. Met het versterken van de kennisontwikkeling op het gebied van nieuwe energie in de Euregio kunnen wij ook productiecapaciteit binnen deze sector verder ontwikkelen en vervolgens tot concrete lokale toepassingen komen van de hier ontwikkelde technieken en producten. Met projecten als de Solar Academie (opleidingen), FEST (Front End Silicon Technology) (onderzoek) en het Starterscentrum (in combinatie met het provinciaal innovatiefonds) krijgen de drie fundamentele ketenelementen onderwijs, onderzoek en ondernemerschap van het economisch kansencluster Nieuwe Energie een kristallisatiepunt in Zuid Limburg. Zo borgen wij innovatie en kennis en creëren banen in de regio.
20
21
Tot slot Krachten bundelen voor een sterk en mooi Parkstad Wat leveren de prestatieafspraken tussen Parkstad en Provincie Limburg nu eigenlijk op en wat delen wij met elkaar? De afspraken die Regiodialoog Parkstad Limburg maakt zijn het resultaat van een regiovisie die is neergelegd in het rapport ‘Wij zijn wat we delen: wij zijn Parkstad!’. Het rapport bekrachtigt nog eens de samenwerking tussen beide partijen. Na ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst spraken partijen met elkaar af dat zij de prestatieafspraken nakomen en concreet werken aan de programmaonderdelen, die als een projectstructuur zijn opgesteld. Deze Regiodialoog structuur is de ‘kapstok’ van de uitvoering voor de periode 2009-2010. Een krachtig samenwerkingsverband om de vijf belangrijke strategische opgaven aan te pakken. Hierbij stellen wij ook de benodigde procesmiddelen samen ter beschikking. Vanuit deze publiek-publieke samenwerking groeit de samenwerking in een volgend stadium vanzelfsprekend uit tot publiekprivate samenwerkingsvormen. Verschillende onderdelen zijn al op deze samenwerkingsvorm overgegaan. Niet alleen met publieke, maar ook met private partijen, bundelen wij krachten om de uitvoering samen ter hand te nemen en ons in te zetten voor een sterker en mooier Parkstad. Een aantrekkelijke omgeving voor bewoners, ondernemers en bezoekers!
Wij zijn wat wij delen: wij zijn Parkstad!
22
Colofon Opstelling: Regiodialoog Parkstad Limburg Provincie Limburg
Parkstad Limburg
Postbus 5700
Postbus 200
6202 MA Maastricht
6400 AE Heerlen
Tekst: Organiseren & Schrijven Marlie Dix, Berg en Terblijt Fotografie: Parkstad Limburg, Gemeente Heerlen Vormgeving: Two for You, Geleen Kaartmateriaal: Buro 5, Maastricht Maart, 2009
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande toestemming van Parkstad Limburg en Provincie Limburg.
