We zijn niet achter onze bureaus gaan zitten

Dossier

deel 2

Tussenstand V&V 2020

‘We zijn niet achter onze bureaus gaan zitten’ Johan Lambregts is projectleider van V&V 2020, dat afkoerst op een heldere toekomstvisie op het beroep van verpleegkundige. Op 8 maart 2012 worden de resultaten gepresenteerd tijdens een congres in Nieuwegein. Een gesprek over de weg die al is afgelegd en de cruciale eindfase die voor de deur staat.

met het verleden. We zijn niet achter onze bureaus gaan zitten, met de boodschap: dit moet het allemaal worden. Neen: de beroepsgroep is aan zet. Wij vonden dat de beroepsgroep zelf in de benen moest komen: hoe zien verpleegkundigen, verzorgenden en

Toine de Graaf, interviews in kaders door Brenda Kluijver

verpleegkundig specialisten de toe‘We gaan de komende tijd het verzamel-

roepsprofielen. Dat wordt onze synthe-

komst van hun vak? We hebben ron-

de materiaal vertalen in nieuwe be-

se. Voordat we het eindresultaat in

detafelgesprekken gevoerd met ruim

maart presenteren, zullen

vijfhonderd verpleegkundigen, hon-

we het eerst met partijen in

derd verpleegkundig specialisten en

het veld bespreken. We

honderdvijftig verzorgenden. Het be-

gaan met iedereen om tafel

roep is van de beroepsgroep zelf. Die

zitten: “Dit is de visie van

gesprekken hebben geleid tot uitwisse-

V&VN op het beroep”.

ling, betrokkenheid en veel enthousi-

Het beroepsprofiel was ja-

asme. Er ligt een geweldig resultaat,

renlang een boekje in de

als je kijkt naar de opbrengst van die

kast. Wat hebben we daar-

gesprekken.’

aan gehad met z’n allen? Wij willen bereiken dat de

Hoe praat je met vijfhonderd

beroepsgroep veel meer

verpleegkundigen?

gaat denken: “dit is niet al-

‘Het was heel arbeidsintensief. We heb-

leen een boekje in de kast,

ben veel middagen en avonden aan

nee dat gaat over míj, over

vier, vijf tafels met zes mensen zo’n drie

mijn vak”. Het moet gaan

uur gesproken. Aan elke tafel zat een

leven in de praktijk. Dat

gespreksleider en een verslaggever. Zelf

willen we bewerkstelligen

ben ik bij veel van die gesprekken ge-

met onze aanpak. Ik vind

weest, in de rol van verslaggever of ge-

dat dit gelukt is.’

spreksleider. We hadden daarvoor ook veel mensen van het bureau van V&VN

Wat maakt jullie aanpak

gemobiliseerd. De gesprekken gingen

zo bijzonder?

over de toekomst en waar beroepsbeoe-

Johan Lambregts projectleider van V&V 2020: ‘Je ziet in

‘De bottom-up benade-

fenaars mee te maken krijgen. Hoe ze

een keer allemaal gemotiveerde mensen die graag in dat vak

ring, in plaats van top-

hun rollen zien, maar ook over de

verdergaan’

down. Dat is een breuk

spanningsvelden. Zoals die tussen

18 |

TvZ_11_05.indd Sec1:18

tvz | Tijdschrift voor Verpleegkundigen - 2011 nr. 5

10/4/2011 6:29:15 PM

Marieke de Vet, wijkverpleegkundige bij Zichtbare Schakels Rotterdam ‘Binnen nu en korte tijd verwacht ik veel veranderingen in de thuiszorg, door de bezuinigingsplannen op de AWBZ en WMO. Mantelzorg bijvoorbeeld: de overheid wil meer verantwoordelijkheid bij mantelzorgers neerleggen. Als Zichtbare Schakels houden wij ons veel bezig met preventie van overbelasting van die groep. Daar hebben we binnen dit project de ruimte voor, maar in veel andere vormen van zorgverlening is dat niet het geval. Ik hoop dan ook dat de overheid wil investeren in preventie van overbelasting, om zo in de toekomst kosten te besparen. Ik weet alleen niet of de overheid dat ook zo ziet. Uiteraard hoop ik ook op voortzetting en uitbreiding van projecten als Zichtbare Schakels en Buurtzorg. Wij merken dat Zichtbare Schakels enorm aanslaat. Mensen zien ons weer als ouderwetse wijkverpleegkundige, als netwerker. Dat vind ik een positieve ontwikkeling, die we verder uit moet blijven bouwen in de toekomst. Wij zijn als wijkverpleegkundige een aanspreekpunt voor iedereen, indicatie of niet, bewoner of zorgprofessional. We wijzen mensen de weg in het aanbod van zorg- en hulpverlening en werken holistisch; we voldoen duidelijk aan een grote vraag. In deze tijden van verzakelijking van zorg en bezuinigingen, vind ik Zichtbare Schakels een voorbeeld van hoe het ook kan en zou moeten blijven.’

mensgerichte zorg en standaardisering,

leest in de kranten. Je ziet in een keer

naar zes regionale bijeenkomsten ge-

tussen generalistische en specialistische

allemaal gemotiveerde mensen die

gaan, met steeds vijftien tot veertig ver-

verpleegkunde, tussen mondige en

graag in dat vak verdergaan. We had-

pleegkundigen uit onder meer de ggz,

minder mondige zorgvragers. We be-

den eerst bedacht om mensen rond een

ziekenhuizen, gehandicaptenzorg,

gonnen de gesprekken steeds met een

bepaald soort zorg bij elkaar te bren-

thuiszorg. Het bleek dat ze de resulta-

warming-up, zodat de deelnemers zich

gen: GGZ, acute en intensieve zorg,

ten van het rapport herkenden en on-

gemakkelijker in de toekomst konden

chronische zorg, preventieve zorg, en-

derschreven. Na de laatste bijeenkomst

verplaatsen.’

zovoort. Maar dat lukte niet. De deel-

kwam er geen nieuwe informatie meer

nemers kwamen allemaal door elkaar.

los. Dus dit is wel de grote lijn.’

Niet uitgaan van de huidige situatie,

Een van de mooie opbrengsten daarvan

maar: hoe ziet jouw beroep eruit in

was de onderlinge herkenning. Ze gin-

Wat levert dat concreet op?

2020?

gen helemaal niet naar de verschillen

‘Een document met de beschrijving van

‘Precies, daar hebben we de mensen

kijken, maar meer naar de overeenkom-

wat de verpleegkundige discipline in

naartoe proberen te brengen in die ge-

sten: “Oh, is dat bij jullie ook zo?” Bij-

2020 doet. Dus alle verpleegkundig be-

sprekken. Dat was niet gemakkelijk.

voorbeeld de spanning tussen vraagge-

roepsbeoefenaars samen. Je herkent er

We hebben ze ontzettend doorgezaagd

richte zorg en bedrijfsvoering. Dat

een stevige verpleegkundige beroeps-

soms, tot vervelens toe: “Wat denk je,

herkent iedereen. Overal draait het om

groep in waar ook hoge eisen aan

wat zie je, hoe gaat het worden?” Tij-

productie.

gesteld worden. Wij gaan hier nu de

dens die gesprekken zag je dat mensen

Op basis van de rondetafelgesprekken

beroepsprofielen van afleiden. De span-

zó enthousiast zijn over hun beroep.

met verpleegkundigen is een eerste rap-

ningsvelden zul je terugzien in rollen,

Dat geeft een ander beeld dan wat je

port gemaakt. Met die versie zijn we

kennis en vaardigheden. Neem het



| 19

10/4/2011 6:29:22 PM

Dossier

deel 2

Heidi de Kam, verpleegkundig specialist i.o bij GGZ Centraal ’Voor de toekomst vind ik het belangrijk dat verpleegkundigen in de GGZ een sterke beroepsgroep vormen. De verpleegkundig specialisten in de GGZ kunnen een centrale rol hebben, gezien de behandelpositie die zij innemen als het gaat om het observeren, diagnosticeren, behandelen en evalueren van de gevolgen van de stoornis in het dagelijkse leven van de patiënt. Er moet een basis ontstaan waarin we met elkaar aan professionalisering kunnen werken, nieuwe technologieën zoals ICT en domotica benut worden en meer aandacht is voor verpleegkundig wetenschappelijk onderzoek in de psychiatrie. Er is behoefte aan onderzochte interventies, evidence based informatie, de beschrijving van best practices en heldere toepasbare richtlijnen op basis van wetenschappelijk onderzoek. Daar ontbreekt het nu soms aan in de psychiatrie. Ook hoop ik dat in 2020 meer GGZ-instellingen de verbinding hebben gemaakt tussen somatiek en psychiatrie. Met de komst van verpleegkundig specialisten binnen de GGZ is er al een verbetering zichtbaar: er is meer aandacht voor lichaam en geest tegelijkertijd. Zelf ben ik sinds begin 2010 betrokken bij het opzetten van een palliatieve unit voor de regio Amersfoort en omgeving, speciaal voor psychiatrische patiënten die hun leven in een instelling hebben gewoond. Zij kunnen vaak niet terecht in gewone hospices. De palliatieve unit is recent geopend en meerdere instellingen hebben al belangstelling getoond om het concept over te nemen. Hoe het uitpakt moet nog blijken, maar het is een goede start.’

spanningsveld tussen schaarste en toch

kwalificatieniveau 4 of 5 bent: organi-

In de VS is daar onderzoek naar ge-

goede zorg moeten bieden. Daar zullen

saties vragen om “een verpleegkundi-

daan, dat is in Nederland ook nodig.’

verpleegkundigen tools voor moeten

ge”. Dat moeten we beter gaan positio-

hebben: hoe doe ik dat elke dag goed?

neren. Het zal niet nodig zijn om

Waar haal je de mensen vandaan?

Hoe werk ik samen met artsen? Met

alleen maar hbo-v opgeleide verpleeg-

‘Ik denk dat naarmate de schaarste gro-

paramedici? Kennis en wetenschap zijn

kundigen binnen te halen. Maar als je

ter wordt, het besef bij beslissers zal

straks belangrijk bij de onderbouwing van keuzes waarom die ene patiënt nú

Kennis en wetenschap zijn straks belangrijk

niet wordt opgenomen, of juist ergens ze hebt, geef ze dan een rol die past bij

toenemen dat ze daar wat mee moeten.

wat ze kunnen. En kijk goed hoe ze

Het beeld van het beroep zoals dat nu

Er wordt veel deskundigheid gevraagd

samen met anderen de gewenste zorg

bestaat, is niet erg aantrekkelijk voor

in 2020. Betekent dit ook veel meer

kunnen verlenen. Bijvoorbeeld in een

jongeren. Er is echt een upgrading van

hbo-v’ers?

combinatie van een verpleegkundig

de te bieden zorg en het beroep nodig.

‘Ik denk dat de zorgvraag van patiën-

specialist met een verpleegkundige en

Kijk naar de knelpunten waarover je

ten beter beantwoord moet worden. Of

een verzorgende. Eigenlijk weten we

leest in de kranten, zoals de verpleeg-

dit ook veel meer hbo-v’ers betekent,

veel te weinig over die combinaties en

huisproblematiek. Daar zullen we wat

weet ik niet. Maar ik ben ervan over-

wat hiervan de effecten zijn op de zorg,

aan moeten doen. De zorgvraag zal

tuigd dat het anders neergezet kan

wat slim is en een strategische manier

complexer worden en toenemen. Daar

worden. Nu maakt het niet uit of je

om je professionals goed in te zetten.

zal antwoord op gegeven moeten wor-

anders.’

20 |



10/4/2011 6:29:24 PM

Pauline Nieuwenhuizen-Berkovits, O&G-verpleegkundige en voorzitter V&VN Voortplanting, Obstetrie en Gynaecologie ‘Voorlichting geven en het managen van verwachtingen: dat worden in de toekomst dé taken van verpleegkundigen in mijn vakgebied. Patiënten lezen zich tegenwoordig in op internet en denken alles te weten, zijn soms veeleisend. Het is steeds meer de taak van de O&G-verpleegkundigen om hen te vertellen hoe het daadwerkelijk allemaal zit, en wat ze kunnen verwachten van een bepaalde behandeling of bijvoorbeeld bevalling. Ik verwacht dat de verpleegkundige in de toekomst meer en meer de aannemer van de zorg is, zoals je nu een aannemer in de arm neemt als je een huis gaat verbouwen. De term casemanager komt steeds meer op, en die geeft goed weer hoe ik de rol van O&G-verpleegkundige in de toekomst zie. De verpleegkundige als spil, opkomend voor de patiënt en wat zij nodig heeft. Als O&G-verpleegkundige in het ziekenhuis zul je steeds meer over de muren van dat ziekenhuis moeten reiken om samenwerking te zoeken met andere zorgverleners, zodat de patiënt eventueel ook thuis goede zorg krijgt of weet waar zij moet zijn. Patiënten weten met al die instellingen en hulpverleners niet meer waar ze terecht kunnen: het is aan ons om daarin een verbindende rol te spelen. Daarnaast vind ik het van belang dat verpleegkundigen zich nog verder gaan specialiseren. Dat is goed voor de zorg. Specialisatie brengt taakverschuiving met zich mee. Zo lang verpleegkundigen hun grenzen bewaken en risico’s op tijd signaleren, zie ik dat als een positieve ontwikkeling voor de toekomst.’

den, met minder mensen. Dat zal gevol-

bond, LOC, LPGGZ, NPCF en specifie-

richt zich op de situatie in het buiten-

gen hebben voor de beroepsuitoefening

ke patiëntenorganisaties. Trouwens ook

land. De meeste westerse landen heb-

en de vaardigheden om hiermee om te

nog met artsen en paramedici. Maar aan

ben dezelfde problemen als Nederland:

gaan. Als je hier nú wat aan doet, zijn

de andere kant moet je dat ook niet over-

hoe houd je de zorg op niveau bij toe-

mensen straks beter toegerust om ver-

schatten. Dit project gaat over hoe we als

nemende vergrijzing, dreigende tekorten

antwoorde keuzes te kunnen maken

verpleegkundigen ons eigen beroep zien.

aan gekwalificeerd personeel en krappe

met minder personeel. Het moet an-

Patiënten kunnen goed verwoorden wat

financiering? Het is interessant te kij-

ders, om verpleegkundigen te kunnen

hun zorgvragen zijn, maar geen schets

ken welke oplossingen wereldwijd be-

behouden. Er zal echt meer ruimte ge-

geven van het beroep van verpleegkundi-

dacht worden. Daarvoor heeft het

creëerd moeten worden voor professio-

ge. De patiënt is portefeuillehouder van

NIVEL een uitgebreide literatuurstudie

nals die verantwoordelijkheid nemen

de vraag, niet van het beroep.’

gedaan. Ook is een internationaal net-

en kunnen doen wat patiënten nodig

werk van deskundigen bevraagd. BijHet project omvat méér dan alleen

voorbeeld over de indeling in beroepen

rondetafelgesprekken?

in andere landen, de opleidingseisen, de

Over de patiënt gesproken: waarom

‘Ja. De rondetafelgesprekken vormen

taken en verantwoordelijkheden van

zijn die niet met honderden bevraagd

één van de onderdelen van het project,

verpleegkundigen en verzorgenden daar.

in rondetafelgesprekken?

dat heel veelzijdig van opzet is. In okto-

Het andere NIVEL-onderzoek betreft

‘Patiëntenorganisaties zullen ook worden

ber verwachten we bijvoorbeeld twee

een kennissynthese van de twintig

bevraagd. Er komt nog een rondetafelge-

NIVEL-onderzoeken, die voor ons ook

meest gezaghebbende rapporten rond

sprek met onder andere Consumenten-

heel belangrijk zijn. Het ene onderzoek

toekomstige ontwikkelingen in vraag en

hebben.’



| 21

10/4/2011 6:29:31 PM

Dossier

deel 2

Bas van Oort, revalidatieverpleegkundige (sinds kort werkzaam op een chirurgische verpleegafdeling in het Diakonessen Ziekenhuis Utrecht) ‘Er is een aantal trends waarvan ik verwacht dat ze zich zeker zullen voortzetten. Je ziet bijvoorbeeld dat er binnen de revalidatie meer professionalisering plaatsvindt. Meer lessen, examens, praktijktoetsing op de afdeling. VIG’ers die zich laten omscholen tot verpleegkundigen, het niveau gaat omhoog. Dwarslaesiepatiënten die aan de beademing liggen of een tracheostoma hebben: het vraagt kennis en verpleegtechnische vaardigheden. Er is dan ook duidelijk behoefte aan hbo-v’ers in de revalidatie, maar die zijn er bijna niet. Jammer, want juist de hbo-v’er krijgt binnen zijn opleiding extra kennis en vaardigheden mee die hij kan delen op zijn afdeling. Dit is essentieel om stagiaires en leerlingen kritisch op te leiden binnen de praktijk. Verder denk ik dat men in de revalidatie in de toekomst nog meer te maken krijgt met het dilemma’s op het gebied van ethiek en financiën. Je merkt nu al dat mensen vaak revalidatietechnisch uitbehandeld zijn, maar dat de middelen thuis er nog niet zijn door WMO- en PGB-issues. Revalidanten blijven dan eigenlijk te lang in het centrum. Daar is al een omslag in gaande: het team werkt meer toe naar een sneller ontslag, ongeacht of de thuissituatie al klaar is. Ik heb al eens revalidanten gezien die bijna aan het kamperen waren thuis. Met alle bezuinigingen denk ik dat zulke situaties vaker zullen voorkomen en dat is niet wenselijk natuurlijk. Ik ben nog maar anderhalf jaar verpleegkundige en merk dat ik die toenemende productiedrang best lastig vind.’

aanbod in de zorg. Zij analyseren de ge-

Tot nu toe merken we dat er veel waar-

tel luidt: “Leren van de toekomst”.

volgen daarvan voor de verpleegkundig

dering is voor het project en de aanpak.’

Die toekomst zie je nu al om je heen

specialisten, verpleegkundigen en ver-

ontstaan. Datgene wat wij beschrijven,

zorgenden. Daarnaast gebruiken we nog

Is V&V 2020 geen luchtkasteel? Het

is nu al in allerlei ontwikkelingen gaan-

tal van andere data. We hebben de afge-

geld is op, om maar te zwijgen van de

de. Het is goed daar nu al op in te

lopen driekwart jaar ook met allerlei

eurocrisis.

spelen.’ ■

deskundigen gesproken, zoals lectoren

‘Ik vind het geen fantasie. We maken

en hoogleraren. En met veldpartijen

geen idealistische wensenlijstjes. Het

zoals Zorgverzekeraars Nederland,

gaat om de visie die mensen hebben op

MEER INFORMATIE

NVZ vereniging van ziekenhuizen,

hun beroep in de toekomst, gebaseerd

www.venvn.nl/Vakdossiers/Verpleeg-

GGZ Nederland en Actiz. Zij zullen

op ervaring en natuurlijk geredeneerd

kundigenVerzorgenden2020.aspx

straks opnieuw geconsulteerd worden.

vanuit de huidige praktijk. De onderti-

22 |



10/4/2011 6:29:40 PM

We zijn niet achter onze bureaus gaan zitten

Recommend Documents