Woord vooraf Welkom bij openbare basisschool De Bogen. Een sprankelende school midden in de wijk Drielanden te Harderwijk. Een school waar ieder kind telt en een fijne en zinvolle tijd doorbrengt. Het gebouw en de voorzieningen Onze school is één van de hoofdgebruikers van het multifunctionele gebouw De Bogen in het hart van Drielanden, achter het Triasplein. Wij maken gebruik van alle voorzieningen die dit gebouw biedt: een prachtige sporthal, een speellokaal voor de jongste kinderen, een fijne aula, een gebruiksvriendelijke mediatheek, het atelier, de vergaderruimtes en niet te vergeten de moderne lokalen waarin de groepen hun eigen plek hebben. In hetzelfde gebouw bevindt zich een peuterspeelzaal, tussenschoolse opvang en naschoolse opvang. Gedurende het schooljaar worden er in ons gebouw door de Brede School Drielanden naschoolse activiteiten georganiseerd waaraan alle kinderen uit de wijk mee kunnen doen. De visie van de school Voor onze leerlingen willen wij meer zijn dan alleen een school. Het veilige en vertrouwde gevoel dat de leerlingen hebben, is iets om trots op te zijn. De aandacht voor normen en waarden en het accepteren zoals je bent, staan bij OBS De Bogen hoog in het vaandel. Binnen de groepen wordt veel gesproken over het omgaan met elkaar. Het is fijn om ook regelmatig ouders in school te zien. Zij helpen bijvoorbeeld mee bij het lezen, handvaardigheid, bijzondere activiteiten of de tussenschoolse opvang. Leren doen wij samen. Dat is dan ook het motto van onze school. Ons ervaren team staat garant voor goed onderwijs en de gemiddelde eindresultaten van de kinderen die onze school verlaten zijn goed. Wat staat er in de schoolgids. In onze schoolgids staat informatie over de werkwijze van onze school en de resultaten. De schoolgids is bestemd voor ouders, verzorgers en leerlingen. Het doel van de schoolgids is het informeren van (nieuwe) ouders. Door het lezen van de schoolgids kunt u zich een beeld vormen van onze school. Daarnaast dient de schoolgids als naslagwerk voor ouders gedurende het schooljaar. Deze gids zegt veel, maar niet alles over onze school. De beste indruk kunt u krijgen door gewoon te komen kijken. Proef de sfeer, kijk kritisch rond en maak kennis met de leerkrachten, ouders en kinderen. U bent van harte welkom! Voor het maken van een afspraak voor een rondleiding kunt u contact met mij opnemen. We zijn erg benieuwd wat u van onze schoolgids vindt. Graag ontvangen wij een reactie naar ons mailadres
[email protected] Namens het team van OBS De Bogen, Erik Vis (Locatieleider) Triasplein 7 3845 GC Harderwijk 0341-433784
[email protected]
Inhoudsopgave Schoolgids OBS de Bogen 2014-2015 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Woord vooraf 1. Stichting Proo 1.1 Stichting Proo 1.2 Beleid, missie en visie
pag. 5 pag. 5
2. De School 2.1 Ontstaan van onze school 2.2 Het gebouw 2.3 Openbaar onderwijs 2.4 Visie en missie De Bogen 2.5 Brede School Drielanden 2.6 Ons team
pag. pag. pag. pag. pag. pag.
6 6 6 6/7 7 7
3. De organisatie van de school 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17
Functies, taken, schooltijden, toezicht en vervanging In geval van nood Aanmelding en inschrijving Toelating, schorsing en verwijdering TussenSchoolse Opvang (TSO) Ziek melden en ziek zijn Leerplicht Buitengewoon verlof School- en klassenregels Anti-pestprotocol Klachtenprocedure Ontruimingsplan Schoolplan Verzekeringen en schade Ouderbijdrage Sponsoring Privacyprotocol en foto’s
pag. 8/9 pag. 9 pag. 9 pag. 9 pag. 9/10 pag. 10 pag. 10 pag. 10 pag. 10/11 pag. 11 pag. 11/12 pag. 12 pag. 12 pag. 12 pag. 12 pag. 12/13 pag. 13
4. Het onderwijs 4.1 De organisatie van ons onderwijs 4.2 De ordening en inhoud van het onderwijs 4.3 ICT 4.4 Aantal uren les
pag. 14/15 pag. 15-17 pag. 17 pag. 17
5. Resultaten volgen 5.1 Het volgen van de ontwikkelingen van de leerlingen 5.2 Methodegebonden toetsen 5.3 CITO-toetsen en “Zien” 5.4 Resultaten CITO-eindtoets 5.5 Rapporten 5.6 Informatievoorziening naar ouders 5.7 Informatieverstrekking aan (gescheiden) ouders en derden
pag. 18 pag. 18 pag. 18 pag. 18/19 pag. 19 pag. 19 pag. 19-21
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
3
6. Leerlingenzorg 6.1 Extra begeleiding 6.2 Passend onderwijs 6.3 Kenniscentrum Proo 6.4 Zorg Advies Team (ZAT) 6.5 Jeugdgezondheidszorg en logopedie 6.6 Individuele vrijstelling
pag. 21 pag. 21-23 pag. 23/24 pag. 24 pag. 24 pag. 24
7. In7.1 7.2 7.3 7.4
pag. 25 pag. 25 pag. 25 pag. 25
en uitstroom van leerlingen Aanmelding nieuwe leerlingen Wisseling van school De begeleiding van de overgang naar het Voortgezet Onderwijs Uitstroom leerlingen naar het Voortgezet Onderwijs
8. Samenwerking met ouders 8.1 Samen verantwoordelijk 8.2 Hulp van ouders 8.3 Opgave hulpouder 8.4 Medezeggenschapsraad (MR) 8.5 PR-commissie 8.6 Oudervereniging (OV) 8.7 Klachtenregeling
pag. 26 pag. 26 pag. 26 pag. 26/27 pag. 27 pag. 27 pag. 27/28
9. Feesten, vieringen en andere activiteiten 9.1 Schoolreis en schoolkamp 9.2 Sporttoernooien 9.3 Excursies 9.4 Kinderboekenweek 9.5 Bogentheater 9.6 Festiviteiten 9.7 Verjaardagen en traktaties 9.8 Internetgebruik en sociale media 9.9 Medisch handelen en medicijngebruik 9.10 Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld 9.11 Verwijsindex als onderdeel van de meldcode
pag. 29 pag. 29 pag. 29 pag. 29 pag. 29 pag. 30 pag. 30 pag. 30 pag. 30 pag. 31 pag. 31
10.
Afsluiting
pag. 32
11.
Adresgegevens
pag. 32
N.B. Bij deze schoolgids hoort een losse bijlage met informatie en gegevens; de jaargids.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
4
1. Stichting Proo 1.1. Stichting Proo Bestuur Het bestuur van onze school wordt gevormd door de stichting Proo Noord-Veluwe (primair openbaar onderwijs Noord-Veluwe). Stichting Proo vormt het bestuur van de openbare basisscholen in de gemeenten Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Heerde, Nunspeet, Oldebroek en Putten. De Raad van Toezicht bestaat uit vijf leden met een toezichthoudende rol. De bestuurlijke taken worden uitgevoerd door het College van Bestuur (CvB). De voorzitter van het CvB is dhr. Berend Redder. Het College van Bestuur is eindverantwoordelijk voor het beleid van de stichting, legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht en wordt ondersteund door medewerkers van het bestuurskantoor. Het bestuurskantoor is gevestigd in Harderwijk. De kwaliteit van het onderwijs en de zorg voor uw kind zijn een taak voor de directie van onze school, zijnde de meerscholendirecteur en de locatieleider. De locatieleider van onze school is dan het eerste aanspreekpunt voor ouders. De locatieleider is de contactpersoon naar de oudervereniging. De directeur naar de medezeggenschapsraad. 1.2. Beleid, missie en visie Stichting Proo heeft een meerjarenbeleidsplan (2013-2018) opgesteld. Dit plan is leidraad voor alle scholen in deze stichting. Iedere school kan daarnaast ook haar eigen accenten leggen. Het beleid van stichting Proo concentreert zich rond de kernwaarden professioneel, betrokken en vernieuwend. Als integrale doelstelling geldt: omdat elk kind telt en groeit met plezier. Missie Stichting Proo biedt toekomstgericht onderwijs, gericht op de totale ontwikkeling van al haar leerlingen en met hoogst haalbare opbrengsten in een veilige omgeving waar een ieder respectvol met elkaar omgaat. Proo legt op een professionele en inspirerende wijze een basis voor de toekomst van onze leerlingen waarbij de ouders de eerste actieve partner zijn. Visie We kunnen niet in de toekomst kijken, we zijn er wel op voorbereid. We zijn een aantrekkelijke aanbieder van basisonderwijs op De Veluwe. We realiseren onze missie door een professionele leergemeenschap te zijn, waarin onze kernwaarden tot uitdrukking komen in ons dagelijks handelen. Het werken aan een ontwikkelingsgerichte, lerende cultuur is feitelijk de kern waarop wij het strategisch beleid van onze stichting duurzaam beklijven.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
5
2.
De School
2.1 Ontstaan van onze school Openbare basisschool De Bogen is in augustus 2004 gestart. De leerlingen van de voormalige dependance van de Driemaster verhuisden van de schoolwoningen op de Trombonedreef naar de nieuwbouw in het multifunctionele centrum (MFC) De Bogen in het hart van de wijk Drielanden. Over de naam van de school, met in bijna iedere muur een ronding en een zo goed als rond schoolplein, hoefden wij niet lang na te denken:… De Bogen! 2.2 Het gebouw Per 1 oktober 2014 bezoeken 258 leerlingen onze school. Zij zijn verdeeld over tien groepen. De school vormt het hart van het Multifunctionele Centrum De Bogen (MFC). Wij hebben twee schoolpleinen. Rondom het afgeschermde en zonnige schoolplein staat het twee verdiepingen hoge gebouw in de vorm van een halve cirkel. Het andere plein bevindt zich aan de andere kant van het gebouw. De school maakt gebruik van de aangebouwde sporthal, de aula, het multimedialokaal en het handvaardigheid-/tekenlokaal (het atelier). Verder heeft de school een speellokaal voor de jongste kinderen en op diverse plaatsen in de gangen werkruimtes en leeshoeken. De kleuterlokalen hebben een directe verbinding met het speelplein. Het gebouw heeft een lift en een invalidentoilet. 2.3 Openbaar onderwijs Onze school is een openbare school. Dit houdt in dat onze school toegankelijk is voor alle leerlingen, ongeacht geloofsovertuiging, levensbeschouwing of afkomst. Onze school is een ontmoetingsplaats voor leerlingen en volwassenen van verschillende afkomst, waar geleerd wordt met, van en over elkaar. Zo ontstaat respect voor elkaars achtergrond en cultuur. Wij leven in een uiterst veelzijdige samenleving. Wij zijn er mede verantwoordelijk voor dat wij leerlingen goed voorbereiden, zodat zij later zelfstandig hun weg leren vinden in die samenleving en zich in de maatschappij kunnen ontplooien. Onze school is een levendige en kleurrijke samenleving in het klein waarin wij verschillen actief als uitgangspunt in ons onderwijs gebruiken. Al die leerlingen, ouders en leerkrachten bieden de mooiste leeromgeving die er bestaat! 2.4.
Visie en missie De Bogen.
Missie Als openbare basisschool zien wij ons als afspiegeling van de huidige samenleving. Dit betekent voor ons dat kinderen van alle geloven en achtergronden welkom zijn. Onze leerlingen moeten zich zo optimaal mogelijk kunnen ontwikkelen op cognitief, sociaalemotioneel, creatief en motorisch gebied om goed te kunnen functioneren in deze samenleving. De volgende vaardigheden vinden wij van groot belang: Om kunnen gaan met verschillen Samen kunnen werken Zelfstandig kunnen werken Eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen (taakbesef en sociale vaardigheden) Elkaar kunnen respecteren Het aanleren van deze vaardigheden doen wij natuurlijk niet alleen, maar samen met ouders/verzorgers.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
6
Visie Openbare basisschool De Bogen is een school voor ieder kind met ruimte voor verschillende ideeën. Wij zorgen, samen met ouders, voor een veilige en prettige leeromgeving, waar iedereen respect heeft voor elkaar. In deze leeromgeving komt ieder kind tot optimale ontwikkeling en stroomt uit naar passend vervolgonderwijs. Samenwerken en zelfstandig werken vinden wij hierbij essentieel. Zelfvertrouwen en zelfredzaamheid zijn twee belangrijke uitgangspunten voor alle leerlingen. Op school leren de leerlingen elkaar te accepteren en te waarderen. Wij hechten veel waarde aan het aanleren van sociale vaardigheden, zodat het kind goed contacten kan leggen, nu en in de toekomst. Het opvoeden van leerlingen is een gezamenlijke taak van ouders en schoolteam. Het is erg belangrijk dat ouders van onze uitgangspunten op de hoogte zijn en deze ook ondersteunen. Wij gaan uit van de volgende doelstellingen, die als een rode draad door ons onderwijs lopen: Wij streven ernaar dat kinderen respect hebben voor elkaar en elkaars leefwijzen en zichzelf gerespecteerd voelen; Wij dragen zorg voor een continue ontwikkeling van leerlingen; Wij begeleiden de ontwikkeling van leerlingen tot zelfstandige en zelfbewuste mensen; Wij streven ernaar een, voor ieder kind, zo hoog mogelijk eindniveau te bereiken; Wij streven ernaar dat kinderen terug kunnen kijken op een plezierige schooltijd; Wij besteden aandacht aan cognitieve, creatieve, lichamelijke en sociale vaardigheden. Meer informatie kunt u vinden in ons schoolplan. Dit plan kunt u downloaden van onze website of opvragen bij de directie. 2.5 Brede School Drielanden Op initiatief van de Stichting Proo (Primair Openbaar onderwijs Noord-Veluwe) is De Bogen gestart met de eerste Brede School in Harderwijk: “De Brede School Drielanden”. In en om het MFC De Bogen wordt ongeveer 5 keer per jaar een blok naschoolse activiteiten georganiseerd waaraan alle kinderen van 4 t/m 12 jaar die in de wijk Drielanden wonen en/of er naar school gaan, deel kunnen nemen. Voorafgaand aan het blok krijgen alle kinderen “de ladder” mee waarop zo’n 20 verschillende activiteiten staan waaruit een keus gemaakt kan worden. Een blok bestaat uit ongeveer 6 weken en de eigen bijdrage is € 6,00 per kind per blok. De belangrijkste doelstelling is het versterken van de sociale cohesie in de wijk en daarnaast bieden wij kinderen de kans om zich verder te ontplooien op het gebied van kunst, cultuur, sport en spel. De Brede School Drielanden wordt gecoördineerd vanuit De Bogen. Andere participanten zijn drie andere basisscholen in de wijk, de stichting Prokino en Welzijn Op Maat. 2.6 Ons team Het team van OBS De Bogen kent een mooie mix tussen ervaren leerkrachten en leerkrachten die aan het begin van hun carrière staan. Samen vormen zij een ijzersterk geheel. In de jaargids vindt u het volledige overzicht van alle geledingen binnen OBS De Bogen.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
7
3
De organisatie van de school
3.1 Functies, taken, schooltijden, toezicht en vervanging Binnen het team zijn er een aantal functies te onderscheiden. o De meerscholendirecteur is eindverantwoordelijk voor meerdere scholen; waaronder de Bogen. o De locatieleider is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken op school en is eerste aanspreekpunt voor ouders. o De groepsleerkracht heeft de verantwoordelijkheid voor het lesgeven binnen zijn/ haar groep. Een groep heeft les van twee leerkrachten (duo-partners). De groepsleerkracht is het eerste aanspreekpunt voor de ouders van die groep.
Taken Binnen het team zijn ook aparte taken. o De Interne begeleider (IB) begeleidt de zorg aan leerlingen en groepen leerlingen op onze school. Zij is verantwoordelijk voor de uitvoering van het leerlingvolgsysteem op onze school. Ook onderhoudt zij de externe contacten. o De ICT-stimulator stimuleert en ondersteunt het ICT-gebruik op school. Tevens is zij de contactpersoon voor de bovenschoolse ICT-coördinator. o De leescoördinator organiseert de groepsoverstijgende activiteiten rond het lezen, zoals het Samen Beter Lezen. o De techniekcoördinator heeft als taak de leerkrachten te ondersteunen bij het integreren van het techniekonderwijs. Schooltijden
Groep 1 t/m 4
Groep 5 t/m 8
Maandag 08.30-12.00 13.15-15.15
Dinsdag 08.30-12.00 13.15-15.15
Woensdag 08.30-12.15
Donderdag 08.30-12.00 13.15-15.15
Vrijdag 08.30-12.00
08.30-12.00 13.15-15.15
08.30-12.00 13.15-15.15
08.30-12.15
08.30-12.00 13.15-15.15
08.30-12.00 13.15-15.15
Continurooster Op en aantal dagen is er een continurooster voor groep 5 t/m 8. De data staan in de jaargids opgenomen. De kinderen van groep 5 t/m 8 gaan op deze dagen van 08.30u tot 14.00u naar school en nemen voor deze dag een lunchpakketje mee. De kinderen van groep 1 t/m 4 gaan regulier naar school van 08.30u – 12.00u. Pauzes Tussen de ochtendlessen hebben de kinderen vanaf groep 3 een pauze van een kwartier. Er wordt tijdens de pauze op het plein toezicht gehouden door de leerkrachten. Inloop en toezicht Vanaf 08.20u en 13.05u zijn de deuren open en kunnen kinderen (en ouders) naar binnen. Leerlingen gaan dan rustig naar hun eigen klas. De bel gaat om 08.25u en 13.10u. Kinderen die dan nog buiten zijn, gaan dan ook naar binnen, zodat wij om 08.30u en 13.15u op tijd kunnen beginnen met de lessen. Wij verwachten dat iedereen op tijd is. Tijdens de pauzes en 10 minuten voor schooltijd wordt er toezicht gehouden op het plein. Als de school uit is, begeleiden de kleuterleerkrachten hun groep naar buiten. Leerlingen die na schooltijd een andere activiteit gaan doen binnen het gebouw, worden meteen na schooltijd opgevangen en overgedragen. Bij de fietsenstalling tegen de sporthal wordt niet apart
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
8
toezicht gehouden. Wij verwachten dat de leerlingen die daar hun fiets neerzetten zich aan de afspraken houden. De school is niet aansprakelijk voor ontstane schade die door leerlingen is veroorzaakt. Vervanging De kinderen krijgen zoveel mogelijk les van vaste leerkrachten. Mocht een leerkracht ziek zijn, dan hanteren wij de volgende procedure: eerst wordt de duo-leerkracht gevraagd, daarna wordt er gezocht naar een (vaste) invaller. Zijn de duo en de invaller niet beschikbaar, dan worden de eigen parttime leerkrachten gevraagd. Als er niemand beschikbaar is, kunnen wij genoodzaakt zijn tot het opdelen van een groep. In het uiterste geval (als er meerdere leerkrachten ziek zijn en er geen vervangers zijn) kan het voorkomen dat wij een groep (bij toerbeurt) naar huis moeten sturen. 3.2 In geval van nood Aan het begin van ieder schooljaar vragen wij u een “in-geval-van-nood” formulier in te vullen met daarop recente gegevens van de huisarts, een vluchtadres en/of waar u te bereiken bent in geval van bijvoorbeeld ziekte of een ongelukje. Dit formulier bewaart de groepsleerkracht in de klassenmap. U bent dan in geval van nood altijd bereikbaar! 3.3 Aanmelding & inschrijving Aanmelding en inschrijving van nieuwe leerlingen is mogelijk gedurende het hele schooljaar. Aanmelding gebeurt d.m.v. een formulier waarop de gegevens van de leerling en ouders/verzorgers worden ingevuld. Bij inschrijving dient u een kopie waarin de persoonsgegevens en het Burgerservicenummer zijn vermeld in te leveren. Op de dag dat uw kind 4 jaar wordt, mag het dezelfde dag al naar school. De kleuters, die in de loop van het schooljaar op school komen, mogen vijf keer komen kennismaken en “meedraaien” in de groep. We stellen als eis dat 4-jarigen zindelijk moeten zijn om aan het onderwijs te kunnen deelnemen (behoudens medische indicatie). Voor een kind dat afkomstig is van een andere school geldt dat wij eerst contact opnemen met de vorige school. Wij houden ons aan de daar gemaakte afspraken. 3.4 Toelating, schorsing en verwijdering "Openbare scholen zijn algemeen toegankelijk", zo wordt vaak gezegd. Toch zijn er situaties mogelijk waarbij openbare scholen leerlingen mogen weigeren, schorsen of verwijderen. Hierbij valt te denken aan ernstig / herhaaldelijk wangedrag door leerlingen of ouders, verwijzing naar speciaal onderwijs, als school niet in staat zijn de benodigde zorg te kunnen bieden, enzovoorts. Omdat ouders en leerlingen recht hebben op een juiste en zorgvuldige behandeling, is er door het bestuur van onze school een procedure vastgesteld waarin zaken als toelating, schorsing en verwijdering zijn geregeld. Het reglement ligt op school ter inzage. 3.5 TussenSchoolse Opvang (TSO) Basisscholen zijn verplicht om tussen de middag opvang te regelen voor wie daarvan gebruik wil maken. Op De Bogen is dat goed geregeld. De tussenschoolse opvang wordt georganiseerd door “Brood en Spelen”. Wilt u meer weten over “Brood en Spelen” kijk dan eens op www.broodspelen.nl Er wordt gewerkt volgens een overblijfreglement. Dit reglement is op school verkrijgbaar. Enkele belangrijke regels voor het overblijven: o o o o
Er wordt gezamenlijk aan tafel gegeten Na het eten is er een activiteitenaanbod voor de kinderen De ouders zorgen voor een lunchpakket voor hun kind Overblijvende leerlingen mogen niet van het schoolplein af, ook niet om gauw even iets (van huis) te halen.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
9
Voor nadere informatie, wijzigingen en afmeldingen betreffende de TSO kunt u contact opnemen met de overblijfcoördinator: Nina Kromhout (06)-43533153. 3.6 Ziek melden en ziek zijn Is uw kind ziek of kan het door een of andere omstandigheid niet op school komen, dan verwachten wij tussen 08.00u en 08.20u een (telefonisch) bericht van u als ouder(s)/verzorger(s). Hopelijk blijft uw kind van besmettelijke ziekten gevrijwaard. Heeft uw kind een besmettelijke ziekte of aandoening? U dient dan uw kind thuis te houden tot de kans op besmetting voorbij is. Dit is om het besmettingsgevaar zo klein mogelijk te houden. Wij verzoeken u dringend om in dit geval ook door te geven wat uw kind heeft. 3.7 Leerplicht Elk kind valt, vanaf de dag dat hij/zij vijf jaar wordt, onder de Leerplichtwet. Dit betekent dat uw kind naar school moet en dat u uw kind niet zo maar mag thuishouden. Wanneer uw kind ongeoorloofd de school verzuimt, dan melden wij dat bij de leerplichtambtenaar. Als uw kind nog geen vijf jaar is dan valt hij/zij nog niet onder de Leerplichtwet. Voor die kinderen gelden er wel regels betreffende afwezigheid en het volgen van onderwijs. 3.8 Buitengewoon verlof Het kan voorkomen dat u om een gewichtige reden vrij wilt vragen voor uw kind. Hierbij onderscheidt de leerplichtwet twee soorten ‘extra verlof’: o Extra verlof wegens gewichtige omstandigheden Hierbij kan gedacht worden aan omstandigheden die nauw samenhangen met de persoonlijke situatie van de leerling, zoals sterfgevallen in de naaste familie, ernstige ziekte van ouders, het huwelijk van een gezinslid. Ook verlof wegens godsdienstige overtuiging en/of godsdienstige feesten valt onder deze regeling. o
Extra vakantieverlof Er wordt in principe geen toestemming verleend voor extra vakantieverlof. Er zijn hiervoor alleen mogelijkheden wanneer alle vakanties van één van de ouders buiten de schoolvakantie vallen en hij/zij te maken heeft met seizoensgebonden werkzaamheden in de horeca, de recreatie of de agrarische sector. Er is dan wel een officiële verklaring van de werkgever noodzakelijk. Dit verlof verlenen wij niet voor de eerste twee weken van het nieuwe schooljaar; het mag maar één keer per jaar aangevraagd worden en duurt maximaal 10 lesdagen. De school werkt nauw samen met de afdeling leerplicht van de gemeente Harderwijk. De school is verplicht om daar al het ongeoorloofd verzuim te melden.
Verlof dient altijd vooraf bij de directeur aangevraagd te worden. Een verlofaanvraag dient 8 weken van te voren te worden ingediend. Elke verlofaanvraag wordt individueel beoordeeld. De directeur neemt vervolgens een beslissing over de aanvraag. Bij twijfel wordt er altijd overleg gepleegd met de leerplichtambtenaar of er wordt gevraagd naar een document waaruit blijkt dat op verlofdag de activiteit ook daadwerkelijk plaatsvindt. Op onze website kunt u meer lezen over extra verlof en een verlofformulier downloaden. Het formulier is ook bij de directie te krijgen.
3.9 School- en klassenregels Openbare basisschool De Bogen wil een plek zijn waar het kind zich veilig voelt om te leren en zich te ontwikkelen. Een aantal regels zullen er mede voor zorgen dat de leerlingen zich op hun gemak voelen. Daarvoor is het belangrijk dat de regels in de klas, gang en op het plein voor alle leerlingen en ouders duidelijk zijn. Wanneer er problemen zijn tussen leerlingen onderling, hanteren wij het uitgangspunt dat de ruzie wordt uitgepraat en opgelost.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
10
In eerste instantie, zeker in de bovenbouw, geven wij verantwoording aan de kinderen. Als het onderling niet lukt, krijgt de leerkracht hierin een rol. Regels en afspraken o Wij accepteren elkaar zoals we er uit zien (uiterlijk, kleren); o Wij luisteren naar elkaar (niet schreeuwen, uit laten praten); o Wij zijn open naar elkaar toe (niet uitlachen, roddelen); o Wij noemen elkaar bij de eigen naam (niet uitschelden); o Wij hebben zorg en respect voor elkaar (we blijven van elkaar en elkaars spullen af); o In de pauze (behalve bij slecht weer) gaan alle kinderen naar buiten. Je mag alleen naar binnen na toestemming van de pleinwacht; o Voetballen, rolschaatsen, fietsen en skeeleren op het plein is voor en na schooltijd verboden (i.v.m. algehele veiligheid). Tijdens de pauze is dit, in kleine groepen en na overleg met de leerkracht, meestal wel mogelijk; o Kleding die veiligheid en normale communicatie belemmert is verboden. Buitenkleding, zoals jassen en petten, hangen tijdens de les aan de kapstok. Vieze schoenen gaan uit. Bij warm weer T-shirt aanhouden; o Je mag naar het handvaardigheidlokaal en het computerlokaal alleen na toestemming van je leerkracht; o Als er wat aan de hand is, ga je naar één van de leerkrachten; o Wij lopen en gedragen ons rustig in de school; o Schoolwerk schrijf je met je schoolpen. Groep 4 en 5 met vulpen, de hogere groepen mogen indien gewenst, na overleg met de leerkracht, ook ander schrijfmateriaal kiezen; o Maak je je pen, potlood o.i.d. kapot of kwijt, dan betaal je een nieuwe; o In de klas wordt alleen bij feesten gesnoept; o Voor in de pauze neem je drinken (geen prik) fruit of een koek mee. 3.10 Anti-pestprotocol Wij streven naar een veilige sfeer, waarin samenwerken en respect voor elkaar hoog in het vaandel staan. Daarom wordt pestgedrag bij ons op school niet getolereerd. Hoezeer wij daar met ons allen ons best ook voor doen, het komt soms voor dat er toch leerlingen gepest worden. Wanneer wij pestgedrag constateren, nemen wij zo snel mogelijk adequate maatregelen. Dit alles is beschreven in het anti-pestprotocol, dat wij hanteren. Het antipestprotocol is op onze website terug te vinden. 3.11 Klachtenprocedure Overal waar gewerkt wordt zijn wel eens misverstanden of worden fouten gemaakt. Deze zaken worden in eerste instantie met de leerkracht van uw kind en/of andere direct betrokkenen besproken. Ons streven is dat elke leerkracht u en uw kind serieus neemt, goed luistert en naar de best mogelijke oplossing zoekt. Komt u niet tot een goede oplossing, dan kunt u de zaak bespreken met de directie of met één van de schoolcontactpersonen. Een van onze leerkrachten en één van de ouders is schoolcontactpersoon. Het bestuur heeft schoolcontactpersonen aangesteld om er zorg voor te dragen dat klachten van kinderen of ouders serieus worden genomen en op een passende manier worden afgehandeld. Als er problemen of zaken zijn die niet met de groepsleerkracht besproken kunnen worden, kunnen ouders en kinderen altijd bij hen terecht. Het gesprek wordt vertrouwelijk behandeld en er worden geen stappen ondernomen zonder uw toestemming of die van uw kind. In overleg met de schoolcontactpersoon wordt bekeken wat er moet worden gedaan of wie er moet worden ingeschakeld om tot de best mogelijke oplossing te komen. Als het nodig mocht zijn, wordt een klacht doorverwezen naar de externe vertrouwenspersoon van de stichting Proo Noord-Veluwe en/of onafhankelijke landelijke klachtencommissie. Dit gebeurt door de contactpersoon in overleg met de betrokkenen. Een Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
11
ouder mag ook gebruik maken van het recht om rechtstreeks contact op te nemen met de vertrouwenspersoon of klachtencommissie. De klachtenregeling van ons bestuur en het reglement van de landelijke klachtencommissie zijn te verkrijgen bij de directie, de schoolcontactpersoon of het bestuurskantoor. In de jaargids kunt u de gegevens van de schoolcontactpersonen vinden. 3.12 Ontruimingsplan OBS De Bogen heeft een ontruimingsplan, voor het geval zich brand of een andere calamiteit voordoet. De ontruiming wordt twee keer per jaar geoefend. Op school zijn meerdere leerkrachten getraind als bedrijfshulpverlener (BHV). Zij verlenen eerste hulp en bieden hulp bij ongelukken die zich kunnen voordoen op school. 3.13 Schoolplan OBS De Bogen is een jonge, dynamische school, die volop in beweging is. Wij bedoelen hiermee dat wij meegaan met de tijd en met de andere participanten in het multifunctionele centrum. Dit betekent dat wij regelmatig kansen krijgen ons te ontwikkelen en ons onderwijs te evalueren, aan te passen of te vernieuwen. Dat hebben wij de afgelopen periode gedaan en dat zullen wij in de toekomst blijven doen. Daarvoor is een meerjarenplan nodig dat richtinggevend is voor ons onderwijs; een schoolplan dat naar de toekomst voortdurend aanpassing behoeft, omdat er zich nieuwe ontwikkelingen blijven voordoen. Het schoolplan ligt op school ter inzage en is tevens terug te vinden op onze website. 3.14 Verzekeringen en schade Het bestuur van de stichting Proo heeft voor alle leerlingen een collectieve ongevallenverzekering afgesloten. De leerlingen zijn op school, schoolreis, of onderweg van en naar school, verzekerd bij ongevallen. Ook heeft Proo een aansprakelijkheidsverzekering afgesloten. De aansprakelijkheid voor schade door leerkrachten of hulpouders is hiermee gedekt. Voor schade veroorzaakt door leerlingen zijn de ouders aansprakelijk. 3.15 Ouderbijdrage De oudervereniging (OV) vraagt ieder jaar aan de ouders een (vrijwillige) ouderbijdrage. Deze bijdrage wordt gebruikt om de vele activiteiten die de OV voor de kinderen organiseert, te betalen. Het geld wordt gebruikt voor festiviteiten, buitenschoolse activiteiten, sporttoernooien, schoolreisjes, etc. Zonder uw bijdrage is het niet mogelijk dit soort zaken te organiseren! De bijdrage voor het schooljaar 2014-2015 is tijdens de jaarvergadering vastgesteld op € 35,00 per kind. Voor de kinderen die vanaf januari op school komen is de ouderbijdrage vastgesteld op € 17,50 voor het resterende schooljaar. U ontvangt automatisch bericht over de ouderbijdrage. De ouderbijdrage voor groep 8 bedraagt € 35,00. De bijdrage voor het schoolkamp was 70,00 euro, voor het komende jaar is dat nog niet vastgesteld. 3.16 Sponsoring Op onze school willen wij op een verantwoorde en zorgvuldige wijze omgaan met sponsoring. Bij sponsoring gaat het om geld, goederen of diensten die een sponsor verstrekt aan een school, waarvoor de sponsor een tegenprestatie verlangt waarmee leerlingen of hun ouders in schoolverband worden geconfronteerd. Uitgangspunt voor het sponsorbeleid van onze school is het convenant “scholen voor primair en voortgezet onderwijs en sponsoring” dat in 2002 door de staatssecretaris van onderwijs, cultuur en wetenschappen en 15 organisaties (waaronder de besturenorganisatie van het openbaar onderwijs) is ondertekend. Het convenant ligt op de school ter inzage.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
12
De belangrijkste gedragsregels daaruit zijn: Sponsoring moet verenigbaar zijn met de pedagogische en onderwijskundige taak en doelstelling van de school. Het mag geen schade berokkenen aan de geestelijke en/of lichamelijke gesteldheid van leerlingen. Het moet in overeenstemming zijn met de goede smaak en het fatsoen. Het mag niet de objectiviteit, de geloofwaardigheid, de betrouwbaarheid en de onafhankelijkheid van het onderwijs, de scholen en de daarbij betrokkenen in gevaar brengen. Sponsoring mag niet de onderwijsinhoud en/of de continuïteit van het onderwijs beïnvloeden. Het primaire onderwijsproces mag niet afhankelijk zijn van sponsormiddelen. Voor beslissingen over sponsoring moet draagvlak zijn binnen de schoolorganisatie en bij de ouders. De oudergeleding van de MR heeft instemmingsrecht over beslissingen inzake sponsoring. 3.17 Privacy protocol en foto’s Onze school verzamelt in het kader van het onderwijs gegevens van de bij haar ingeschreven leerlingen. Wij gaan zeer zorgvuldig om met de verwerking van persoonsgegevens. Deze gegevens worden gebruikt voor o.a. begeleiding, het voldoen aan wettelijke verplichtingen etc. Op de verwerking van persoonsgegevens is de wet bescherming persoonsgegevens van kracht. Wij hanteren het model privacyreglement primair en voortgezet onderwijs, dit document is in te zien bij de directie. Op school worden regelmatig foto’s gemaakt, een deel hiervan wordt op onze website en facebookpagina gepubliceerd. Indien u bezwaar heeft tegen het fotograferen van uw kind dan kunt u dat op het inschrijfformulier of bij de directie aangeven. Daarnaast wordt er in de groepen soms gefilmd. Deze films worden alleen intern gebruikt bij de coaching van leerkrachten.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
13
4. Het onderwijs 4.1 De organisatie van ons onderwijs Onder- en bovenbouw Onze school kent een onder- en een bovenbouw. De onderbouw bestaat uit de groepen 1 t/m 4 en de bovenbouw uit de groepen 5 t/m 8. Het onderwijs op onze school is klassikaal georganiseerd. Binnen dit jaarklassensysteem bieden wij voor ieder kind zoveel mogelijk passend onderwijs. Jaargroepen Wij werken op onze school met jaargroepen: groep 1 t/m 8. Binnen deze jaargroepen wordt er, indien nodig, onderscheid gemaakt op niveau en tempo. Voor de groepen 1 en 2 is er gekozen voor een andere opzet. Deze twee groepen zijn gecombineerd. Zelfstandig werken Alle groepen werken met een verkeerslichtsignaal in de klas. De verschillende kleuren (rood, oranje, groen) geven aan in welke fase de groep met betrekking tot zelfstandig werken is. Tijdens het zelfstandig werken geeft de leerkracht verlengde instructie aan de leerlingen. Combinatiegroepen Elk schooljaar is het mogelijk dat wij om diverse redenen kiezen voor combinatiegroepen. Er zitten dan twee verschillende jaargroepen bij elkaar in een lokaal. De belangrijkste reden om te werken met combinatiegroep is meestal de verhouding van het aantal leerlingen: dit geldt zodra wij teveel leerlingen hebben voor een bepaalde leeftijdsgroep. Bij de indeling van nieuwe groepen gaan wij altijd zorgvuldig te werk. Afstemming De leerkrachten stemmen hun activiteiten en leerstofinhouden op elkaar af. Soms zijn daarvoor speciale momenten (studiedagen of studiemiddagen) en vindt er regelmatig overleg plaats. Bovendien is ons schoolplan leidraad voor de ontwikkelingen en veranderingen bij ons op school. In het onderwijs aan jonge kinderen wordt de basis gelegd die kinderen nodig hebben om deel te kunnen nemen aan ontwikkelings- en leerprocessen. Deze basis vormt het fundament voor de verdere ontplooiing van de diverse ontwikkelingsgebieden. Vanuit spelactiviteiten, waar we ons in het begin voornamelijk op richten, doen de kinderen ervaringen, vaardigheden en kennis op die aansluiten bij hun persoonlijke ontwikkelingsniveau en bijdragen aan hun ontwikkeling.
Overgaan / doubleren en protocol herfstkinderen Normaal gesproken doorloopt een kind alle groepen in acht schooljaren. Voor sommige kinderen is deze periode korter of langer. Leerlingen, die op 1 oktober of daarna vier jaar worden, worden als ‘instromers’ gerekend en komen in het nieuwe cursusjaar in groep 1. Op onze school komt het voor dat kinderen, die na 1 oktober 4 jaar worden lang ‘kleuteren’. Als de ontwikkeling van het kind aanleiding is het kind mogelijk nog niet naar groep 3 te laten doorstromen, of eerder dan op het gebruikelijke moment, worden ouders van deze mogelijkheid al gedurende het schooljaar op de hoogte gebracht. Ook zal door de leerkracht, in samenspraak met de intern begeleider, extra worden gekeken naar het sociaal-emotionele aspect en naar de cognitieve “rijpheid” van het kind. De directie beslist. Het advies van de leerkracht, die de leerling goed volgt met een observatielijst en leerlingvolgsysteem is van groot belang. Wanneer wij leerlingen een verlengde kleuterperiode of een vervroegde overstap naar groep 3 geven, gebeurt dit op basis van argumenten. De procedure staat beschreven in het protocol herfstkinderen dat op school is in te zien.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
14
Deze werkwijze hanteren wij feitelijk bij alle groepen, dus ook vanaf groep 3. Jaarlijks neemt de school een overgangsbeslissing en betrekt hierbij de ouders steeds tijdig, zeker indien een doublure of snellere doorstroming wordt overwogen. De uiteindelijke beslissing een leerling wel of niet te laten doubleren, wordt altijd door de directie genomen. 4.2 De ordening en inhoud van het onderwijs Groep 1 en 2 Wanneer leerlingen buiten zijn, kunnen ze vrij spelen met bijvoorbeeld karren, fietsjes en zandbakspullen. Bij slecht weer wordt door groep 1 en 2 gebruik gemaakt van het speellokaal. Er komen allerlei bewegingsaspecten aan de orde. De leerlingen kunnen gebruik maken van klim- en klautermaterialen, ballen, hoepels, pittenzakken en dergelijke. Kleuters hebben geen gymkleding of gymschoenen nodig. Indien gewenst mag dit wel. In de loop van de kleuterperiode komen naast de spelactiviteiten steeds vaker leeractiviteiten aan bod. Wij maken hierbij gebruik van de methode “Schatkist”. Deze methode besteedt aandacht aan alle tussendoelen op het gebied van mondelinge taal, woordenschat, beginnende geletterdheid, beginnende gecijferdheid en sociaal-emotionele ontwikkeling. Bij jonge kinderen beginnen wij al met vormen van zelfstandig werken. Tevens leren ze plannen en kritisch te zijn op zichzelf. De rol van de leerkrachten is hierbij erg belangrijk. Zij moeten de activiteiten selecteren en deze in verschillende situaties aanbieden en begeleiden. Wij stimuleren de leerlingen hun gevoelens te uiten door middel van toneel, muziek, tekenen, schilderen en handenarbeid. Ook tijdens het spelen in de onderbouw in bijvoorbeeld de poppenhoek, zand/watertafel, boekenhoek of tijdens het buitenspelen kunnen de leerlingen volop fantaseren en zich daarmee gevoelsmatig uiten. Een goede taalontwikkeling is een voorwaarde om ook andere vakken zoals rekenen, wereldoriëntatie e.d. goed te kunnen begrijpen. In groep 3 begint het lezen, aanvankelijk lezen genoemd. Het accent ligt vooral op het technisch lezen en de woordenschatuitbreiding. Lezen De Bogen is in januari 2006 het project ‘Lekker lezen’ begonnen. Het lezen blijft een belangrijke plaats innemen binnen ons onderwijs. Voor kinderen die dit nodig hebben, is er extra ondersteuning in de vorm van Samen Beter Lezen. Samen Beter Lezen is een tutorprogramma voor leerlingen met leesproblemen in groep 4 tot en met 8. Het is een methodeonafhankelijk oefenprogramma gericht op verbetering van het voortgezet technisch lezen in samenhang met begrijpend lezen en leesattitude. In Samen Beter Lezen leest een leerling samen met een tutor. Deze tutor kan een medeleerling, een leerkracht of een ouder zijn. De tutor leest op een hoger niveau dan de leerling; het verschil in leesniveau bedraagt minimaal twee niveaus. Ieder leesmoment van Samen Beter Lezen is opgebouwd volgens een vaste indeling in drie fasen (voor, tijdens en na het lezen) met bijbehorende aandachtspunten. De twee hoofdaspecten zijn het samen lezen en het alleen lezen. Alleen lezen zal meer plaatsvinden als de leerling een voor hem gemakkelijk boek (boek op beheersingsniveau) kiest; bij een moeilijk boek (boek op instructieniveau) zal meer samen lezen plaatsvinden. Taal In het taalonderwijs wordt aandacht besteed aan mondeling- en schriftelijk taalgebruik, spelling en woordenschat. Voor alle groepen en niveaus maken wij daarbij gebruik van computerprogramma’s. Bij de hogere groepen komt daar de werkwoordspelling bij. Daarnaast houden de kinderen regelmatig kringgesprekken, lezen ze voor, houden ze spreekbeurten of presentaties. Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
15
Schrijven De letters en woorden die de leerlingen leren lezen, leren ze tegelijkertijd schrijven. De schrijflessen gaan door tot en met groep 8. In groep 7 en 8 ligt het accent steeds meer op het ontwikkelen van een eigen handschrift dat vlot, leesbaar en netjes moet zijn. Rekenen In de groepen 3 t/m 8 leren de kinderen zelf oplossingen te zoeken voor rekenproblemen. Ze leren rekenen met inzicht. Voor het wiskundeonderwijs in het voortgezet onderwijs geeft dit een goede basis. Kinderen kunnen op eigen niveau werken door het werken in een passend werkschrift, behorend bij de methode. Dit wordt ook wel het maatschrift of het plusschrift genoemd. Aardrijkskunde Vanaf groep 5 krijgen de leerlingen thematisch aardrijkskundeonderwijs, waarin ook aandacht is voor topografie. In groep 5 ligt het accent op het aanleren van kaartvaardigheid. In de groepen 6, 7 en 8 komen respectievelijk Nederland, Europa en de wereld aan de orde. Geschiedenis De geschiedenislessen hebben een heldere opbouw, die iedere keer weer wordt ondersteund met pictogrammen en een tijdbalk. Hiermee leren de leerlingen niet alleen de feiten, maar kunnen ze deze ook goed plaatsen in de juiste tijd. Vanaf groep 5 krijgen de kinderen geschiedenislessen. Natuur Vanaf groep 3 krijgen de leerlingen natuuronderwijs. Deze lessen hebben betrekking op de levende- en niet-levende natuur. In het kader van de milieueducatie lenen wij leskisten en maken we uitstapjes naar bijvoorbeeld de Hortus of de dierenweide. EHBO In groep 8 wordt EHBO gegeven. De kinderen worden opgeleid voor het diploma jeugdEHBO. Verkeer De verkeersmethode is opgebouwd rond thema’s en projecten. Deze methode wordt gebruikt van groep 1 tot en met groep 8. Samen met een heleboel ouders gaan wij ook regelmatig naar buiten. De leerlingen wandelen en fietsen door hun woonomgeving en leren waar ze veilig kunnen oversteken, waar veilige speelplaatsen zijn en hoe ze met drukke situaties om kunnen gaan. De leerlingen van groep 7 en 8 fietsen naar bv. de middelbare scholen in de buurt en bekijken samen welke route het veiligst is. In groep 7 wordt een verkeersexamen afgenomen. Techniek In de wereld van nu kunnen wij niet zonder techniek. Daarom laten wij onze leerlingen kennis maken met techniek. Behalve kennismaken met techniek willen wij ook proberen eenvoudige technische vaardigheden aan te leren. Geestelijke stromingen In groep 7 en 8 wordt er aandacht besteed aan een aantal religies en niet-religieuze stromingen. In de bovenbouw (vanaf groep 5) worden de leerlingen in de gelegenheid gesteld om wekelijks godsdienstlessen (op Christelijke leest geschoeid), lessen Humanistisch Vormingsonderwijs (HVO) of lessen Islamitisch vormingsonderwijs (IVO) te volgen. Deze lessen worden gegeven door speciaal daarvoor opgeleide vakdocenten. In de loop van het schooljaar krijgt uw kind een formulier mee, waarop u uw keuze kenbaar kunt maken. In alle groepen hebben wij ook aandacht voor de (religieuze) feesten, die de
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
16
kinderen thuis vieren. Wij bieden kinderen de ruimte om te vertellen over hun godsdienst en cultuur. Engels In groep 7 en 8 wordt Engels aangeboden. Er is veel aandacht voor uitspraak en luistervaardigheden, waarbij ook veel wordt gezongen in het Engels. Kunstzinnige vorming Onder kunstzinnige vorming vallen drama, muziek, tekenen en handvaardigheid. Deze laatste twee lessen worden meestal gegeven in ons mooie, grote en ruim voorziene handvaardigheidlokaal. De school neemt deel aan het kunstmenu, een programma dat aangeboden wordt door Edu-Art Gelderland. Deelname aan het menu garandeert dat de leerlingen tijdens hun basisschoolperiode kennismaken met beeldende-, muzikale-, dansante- en dramatische vorming. Iedere groep organiseert een keer per jaar een voorstelling van het Bogentheater. Ouders zijn hierbij ook van harte welkom! Lichamelijke opvoeding De lessen van groep 1 en 2 worden verzorgd door de eigen leerkracht of de vakleerkracht. Bij mooi weer is dit meestal buiten; bij minder mooi weer in het speellokaal. Vanaf groep 3 gaan de leerlingen twee keer per week naar de sporthal in ons gebouw. De (vak)leerkracht of de combinatiefunctionaris (gediplomeerd vakleerkracht) verzorgt de gymlessen. Voor de gymles is een gympak of een korte broek en T-shirt het prettigst. Sportschoenen mogen alleen met een lichte, rubberen zool. Om na de gymles weer fris aan de slag te kunnen, douchen of wassen de kinderen zich. Dit is voor iedereen verplicht. Groep 5 en 6 gaan om de 14 dagen zwemmen, zij hebben dan geen gymles. 4.3 ICT In onze maatschappij spelen computers een belangrijke rol. Zo ook in ons onderwijs geïntegreerd. Computers kunnen de leerkracht niet vervangen, maar zijn een belangrijk hulpmiddel bij het onderwijs. Wij zijn erg trots op ons moderne gebouw met multimedialokaal. In dit lokaal is het mogelijk om met hele klassen tegelijk les te krijgen over en met hulp van de computer. Wij hebben computers die allemaal zijn aangesloten op ons eigen computernetwerk. De computers voor de leerlingen staan in alle lokalen, in de verwerkingsruimten, in de gangen en in het multimedialokaal. Wij gebruiken de computer o.a. bij het aanleren en verwerken van leerstof, bij het maken van werkstukken en voor het opzoeken van informatie. Leerlingen leren hun weg te vinden op het internet. Deze vaardigheden worden onder meer gebruikt bij het houden van een spreekbeurt of het geven van een presentatie. Om ervoor te zorgen dat leerlingen op een nette manier omgaan met de computer en om te voorkomen dat leerlingen op voor hen niet geschikte websites terecht komen, hebben wij een speciaal computer- en internetprotocol ontwikkeld. Dit protocol is op de website te lezen.
4.4 Aantal uren les De kinderen van groep 1 t/m 4 krijgen dit schooljaar 904,5 uur les. De kinderen van groep 5 t/m 8 krijgen dit schooljaar 974,5 uur les. Hiermee voldoen wij aan de wettelijke norm.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
17
5. Resultaten volgen 5.1 Het volgen van de ontwikkeling van de leerlingen De groepsleerkracht observeert de leerlingen tijdens hun werk, het samenwerken en spelen. Hiervan worden notities gemaakt die met ouders besproken worden. De leerresultaten worden nauwkeurig geregistreerd. Wij werken volgens het leerstofjaarklassensysteem en proberen daar binnen de leerstof zoveel mogelijk af te stemmen op de behoeften en capaciteiten van de leerlingen. Uitgangspunt is altijd de basisstof, die in principe door alle leerlingen beheerst moet worden. 5.2 Methodegebonden toetsen Vanaf groep 3 zijn er methodegebonden toetsen waarmee wij kunnen kijken of de leerling datgene wat is aangeboden ook beheerst. Bij lezen, spellen en rekenen wordt n.a.v. deze toetsen bepaald of een leerling nog een verlengde instructie nodig heeft. Als blijkt dat de leerstof goed wordt beheerst, wordt er extra verrijkings- en/of verdiepingsstof aangeboden. 5.3 CITO- en “Zien”-toetsen Naast de methodegebonden toetsen nemen wij ook methode-onafhankelijke toetsen af die gebaseerd zijn op landelijke normen. Wij hanteren op school de CITO toetsen Reken en Taal voor kleuters, rekenen en spelling (groep 3 t/m 7) en begrijpend lezen (groep 3 t/m 7). In groep 7 nemen we de CITO entreetoets groep 7 af; in groep 8 de CITO-eindtoets. Het niveau voor technisch lezen bepalen wij met o.a. de AVI-toets. Ons registratiesysteem voor de sociaal-emotionele ontwikkeling is “Zien”. Al deze gegevens worden geregistreerd in ons leerlingvolgsysteem ParnasSys. Het toetsen heeft een tweeledig doel. Enerzijds geeft het de persoonlijke leerprestaties en eventuele achterstanden van individuele leerlingen aan, zodat wij vroegtijdig kunnen ingrijpen bij stagnatie of bij leer- en sociaal-emotionele problemen. Anderzijds bieden zij de leerkrachten de mogelijkheid te onderzoeken of het aangeboden onderwijs en de leerstof wel toereikend is en aan de landelijke normen beantwoordt. Zo bewaken wij de kwaliteit van het onderwijs op de gehele school. De Intern Begeleider (IB-er) en directie bespreken de toetsresultaten met de groepsleerkrachten. Ieder kind heeft op school een leerlingdossier. Belangrijke gegevens, zoals toetsuitslagen, worden in dit dossier bewaard. Voordat leerlingen naar een volgende groep gaan, worden ze in een gesprek overgedragen naar de nieuwe groepsleerkracht(-en). Mocht een kind tussentijds naar een andere school gaan of naar bijv. het Voortgezet Onderwijs, dan blijven de gegevens maximaal 5 jaar bewaard in ons archief. 5.4 Resultaten CITO-eindtoets De CITO-eindtoets is bedoeld om vast te stellen wat een leerling aan het eind van de basisschool weet. Elke leerling krijgt een score, die ligt tussen 501 en 550 punten. Hieronder ziet u een overzicht van de CITO-scores van de afgelopen jaren ten opzichte van het landelijk gemiddelde.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
18
CITO-score
Landelijke score
Score OBS De Bogen
2011 2012 2013 2014
535,1 535,1 534,7 535,0
538,1 539,7 539,7 535,7
5.5 Rapporten In de herfst nodigen wij alle ouders van groep 1 t/m 7 uit voor een oudergesprek over de vorderingen van hun kind. Verder krijgen deze leerlingen twee maal per jaar een rapport mee. Het rapport wordt in maart en juni aan de leerlingen uitgereikt. Enkele dagen na de uitreiking van het 1e rapport is er voor de ouders gelegenheid om tijdens de 10minutengesprekken met de leerkracht te praten over de vorderingen en ontwikkelingen van hun kind. Indien het noodzakelijk is dat er op een ander moment een gesprek over uw kind plaatsvindt, dan is dat natuurlijk mogelijk. Het eerste rapport van groep 8 verschijnt in november, samen met een voorlopig schooladvies. Na de CITO-eindtoets vinden er gesprekken op afspraak plaats over plaatsing in het voortgezet onderwijs. Een derde gesprek is na het tweede rapport aan het eind van het schooljaar mogelijk. Dit is op afspraak en kan op verzoek van de ouders of leerkracht zijn. 5.6 Informatievoorziening naar ouders Algemene informatie of informatie over vorderingen van uw kind kunt u onder meer verkrijgen door: o De informatieavond aan het begin van het schooljaar. De leerkrachten vertellen dan over de gang van zaken in hun groep en de ouders kunnen vragen stellen betreffende de schoolorganisatie. o De jaarvergadering, georganiseerd door de oudervereniging. Naast een huishoudelijk gedeelte (met eventuele verkiezingen en verslagen) wordt er mogelijk een bepaald thema besproken. o De 10-minutenavonden (in november, maart en juni/juli na de rapporten). Hierbij heeft u de gelegenheid om met de leerkracht over de persoonlijke vorderingen en ontwikkelingen van uw kind te praten; o De open dag, waar u in de diverse klassen één of meer lessen kunt bijwonen. o De schoolkrant, waarin twee keer per jaar vooral veel nieuws van de kinderen staat. o De website www.obsdebogen.nl en de Yurls-pagina’s met veel informatie, actuele foto’s en verslagen van kinderen en vanaf groep 5. o De 2-wekelijkse nieuwsbrief; deze wordt digitaal aan de ouders verzonden of op papier verstrekt, staat op onze website. o De onderwijsgids: voor algemene informatie over het basisonderwijs verwijzen wij u naar de door het ministerie van onderwijs uitgegeven onderwijsgids. o De prikborden bij de hoofdingang: hier vindt u de agenda’s en goedgekeurde notulen van OV- en MR-vergaderingen. Deze prikborden worden ook gebruikt voor andere aankondigingen. o Daarnaast is het dagelijks mogelijk op school met de directie of een teamlid een afspraak te maken om zaken te bespreken. 5.7 Informatieverstrekking aan (gescheiden) ouders en derden Ouders die beiden het ouderlijke gezag hebben, hebben allebei recht op alle informatie over het kind. Er is automatisch sprake van gezag wanneer ouders getrouwd zijn, samenwonen, een geregistreerd partnerschap hebben of als het door de rechter bepaald is. Wanneer ouders gescheiden zijn, behouden zij allebei het ouderlijk gezag, tenzij door de rechter anders is bepaald. We gaan er van uit dat ouders elkaar op de hoogte houden. Dit is zelfs een verplichting voor de ouder die belast is met het ouderlijk gezag. Hij of zij moet de andere ouder op de hoogte Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
19
houden van gewichtige aangelegenheden die het kind betreffen ( artikel 1: 377 b Burgerlijk Wetboek). Gegevens over de schoolloopbaan van het kind moeten dus door de met het gezag belaste ouder doorgegeven worden. Helaas is dit niet altijd mogelijk. Om er als school voor te zorgen dat beide ouders voorzien worden van informatie over hun kind bestaat de mogelijkheid voor extra informatievoorziening. In een dergelijk geval kan de betreffende ouder het beste aan het begin van het schooljaar, of zo snel mogelijk na een scheidingsuitspraak, contact opnemen met de school om afspraken te maken over de informatieverstrekking. De schriftelijke informatie kan dan toegestuurd worden. Ook op de website van onze school is natuurlijk veel informatie te vinden (schoolgids, nieuwsbrieven e.d.) Daar waar het gaat om rapportgesprekken of gesprekken die voortvloeien uit speciale zorg voor het kind, gaan we er van uit dat er één gesprek plaats vindt met de beide ouders samen: het gaat om het kind. Op deze manier is er een waarborg dat dezelfde informatie op dezelfde manier gegeven wordt. Zo voorkomen we misverstanden. Hiervan kan alleen incidenteel, bij zwaarwegende omstandigheden van worden afgeweken om objectiviteit van informatie te kunnen waarborgen. In uitzonderlijke gevallen, denk hierbij bijvoorbeeld aan veiligheid, kan een school besluiten de gesprekken in aanwezigheid van de directeur te laten plaatsvinden of geen gesprekken te voeren met (één van de) ouder(s). Als een ouder geen ouderlijk gezag heeft, moet de school die ouder, als hij daarom verzoekt, informeren over belangrijke feiten en omstandigheden die betrekking hebben op het kind of zijn verzorging en opvoeding. (artikel 1:377c BW). Het gaat dan om (schriftelijke) informatie over schoolvorderingen en eventueel sociaalpedagogische ontwikkelingen op school. Hieronder vallen niet een uitnodiging voor een ouderavond of andere activiteiten op school. Alleen als de vader het kind niet heeft erkend, heeft hij geen enkel recht op wat voor informatie dan ook (wel staat dan de weg van artikel 8 EVRM open). Een verzoek om informatie kan ook geweigerd worden. Bijvoorbeeld als de rechter dit heeft gezegd. En ook als de informatie in het belang van het kind ook niet aan de ouder die met het gezag is belast, gegeven zou worden. Daar waar de school gegevens over het kind door moet geven aan derden, voor bijvoorbeeld het aanvragen van nader onderzoek in het belang van de schoolloopbaan van het kind, wordt aan beide ouders toestemming gevraagd (indien er gezag is en de vader het kind heeft erkend). De verzorgende ouder wordt belast met het verkrijgen van toestemming van de nietverzorgende ouder voor de bemoeienis van een derde. Ouders zijn zelf verantwoordelijk voor het doorgeven van wijzigingen aan school, als er bijvoorbeeld sprake is van wijzingen betreffende gezag, omgangsregeling, informatieverstrekking of adresgegevens. Zij moeten de school hiervan uit zichzelf op de hoogte stellen. Verlofaanvragen kunnen worden gedaan door de ouder bij wie het kind in huis woont. Ouders bij wie het kind niet in huis woont, kunnen alleen een verlofaanvraag indienen met schriftelijke toestemming van de andere ouder. In geval van co-ouderschap houdt dit in dat de ouders alleen verlof kunnen aanvragen voor de dagen dat het kind bij de betreffende ouder in huis woont. Voor de andere dagen kan alleen verlof aangevraagd worden met schriftelijke toestemming van de andere ouder. Ouders die geen ouderlijk gezag hebben kunnen geen verlof aanvragen. Aan opa’s, oma’s, tantes, ooms, broers, zussen en buren die de kinderen komen ophalen, zal geen inhoudelijke informatie verstrekt worden, behalve wanneer het voor het kind noodzakelijk is dat de informatie verstrekt wordt. (Bijvoorbeeld als het kind pijn heeft gehad, of als het kind verdrietig is geweest). NB.: Elders in deze schoolgids vindt u de namen van de schoolcontactpersoon als ook van de vertrouwenspersoon en de contactpersoon van de Stichting, waar u terecht kunt in geval Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
20
u een klacht heeft over de informatieverstrekking door de school. Tevens treft u het adres van de Landelijke Klachtencommissie aan. De beleidsnotitie “Informatieverstrekking aan ouders” ligt ter inzage op de school of bij stichting Proo. In uitzonderlijke gevallen kan van het beleid worden afgeweken.
6. Leerlingenzorg 6.1 Extra begeleiding De resultaten van de verschillende toetsen worden door de IB-er en locatieleider met de groepsleerkracht(en) besproken. Als een leerling extra zorg nodig heeft, wordt er een handelingsplan opgesteld waarin duidelijk staat aangegeven wat de aard van het probleem is, hoe de aanpak zal zijn, wie er met het kind gaat werken en wanneer er een evaluatie zal zijn. Uiteraard worden de ouders hiervan altijd op de hoogte gebracht. In eerste instantie krijgen de leerlingen extra ondersteuning van de eigen groepsleerkracht. Blijft het probleem bestaan, dan wordt de Intern Begeleider ingeschakeld. Dit is een speciaal opgeleide leerkracht, die in staat is om de aard van het probleem te herkennen en specifieke hulp te bieden. Wanneer leerlingen in het algemeen wat zwakker presteren en ook emotioneel nog ‘jong’ zijn, kan het zo zijn dat wij de ouders adviseren om het kind nog een extra jaar in de groep te laten blijven. Dit wordt alleen gedaan wanneer wij de kans dusdanig groot achten dat het ten goede komt aan het zelfvertrouwen van het kind en dat daarna de prestaties ook een stuk beter zullen zijn. Plusklas In het schooljaar 2009-2010 zijn wij een pilot gestart om kinderen die meer aankunnen dan de reguliere lesstof extra te begeleiden. Dit zijn veelal de (meer)begaafde kinderen. Deze pilot hebben wij nu permanent onderdeel van ons lesaanbod gemaakt. Vanaf schooljaar 2013-2014 hebben wij een “plusklas” voor (hoog-) en (meer)begaafde leerlingen. Hier komen leerlingen uit de groepen 5 t/m 8 voor in aanmerking. De leerstofinhoud en werkwijzen zijn op deze leerlingen afgestemd. De plusklas wordt door de IB-er begeleid. Het wekelijks werken in de plusklas heeft een uitwerking op het werk van deze leerlingen in de reguliere groep. De Intern Begeleider coördineert de leerlingenzorg en ondersteunt de leerkrachten met betrekking tot het bieden van extra hulp aan leerlingen. Zij heeft minimaal 4 keer per jaar een IB-overleg met de verschillende groepsleerkrachten waarbij alle kinderen de revue passeren. Door tijdig te signaleren en extra hulp te verlenen proberen wij te voorkomen dat kinderen een blijvende achterstand oplopen. Tijdens een plenaire vergadering is het mogelijk dat zorgleerlingen besproken worden. Iedereen is hierdoor op de hoogte, kan meedenken en de zorg wordt gedeeld. Aan het einde/begin van het schooljaar dragen de groepsleerkrachten de leerlingen over aan hun nieuwe leerkracht. 6.2 Passend onderwijs Vanaf 1 augustus 2014 hebben alle basisscholen de wettelijke taak om passend onderwijs te geven. Omdat scholen dit niet alleen kunnen, zijn alle scholen aangesloten bij een regionaal samenwerkingsverband. Binnen een samenwerkingsverband werken alle basisscholen samen met scholen voor speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs in de regio. Onze school is aangesloten bij het samenwerkingsverband Onderwijszorgkoepel NoordVeluwe samen met de scholen uit Nijkerk, Putten, Ermelo, Harderwijk, Zeewolde, Nunspeet, Elburg en Epe Zorgplicht
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
21
Het kernbegrip bij passend onderwijs is zorgplicht. Zorgplicht betekent dat de school de verantwoordelijkheid heeft om in goed overleg met de ouders de passende ondersteuning te bieden. Liefst zoveel mogelijk thuisnabij in de eigen school. Als blijkt dat dit niet mogelijk is op de school van aanmelding, heeft de school de opdracht om naar de best passende plaats te zoeken. De school overlegt met u welke school het best passend is voor uw kind. Dat kan zijn op een andere school binnen het samenwerkingsverband of op een school voor speciaal (basis) onderwijs. Als u het niet eens bent met het aanbod van de school, dan kunt u dit aankaarten bij de school, het samenwerkingsverband of om ondersteuning vragen door een onderwijsconsulent of het voorleggen aan een landelijke geschillencommissie. Meer informatie vindt u op de website Passend onderwijs: http://passendonderwijs.nl/oudersleerlingenproblemen-tussen-ouders-en-school/ Om de zorgplicht zorgvuldig te kunnen uitvoeren, vragen wij van ouders hun kind tijdig aan te melden en hierbij aan te geven of zij verwachten dat hun kind extra ondersteuning nodig heeft. Het aanmelden van uw kind doet u schriftelijk, bij voorkeur ten minste 10 weken voor de gewenste startdatum voor uw kind op school. U bepaalt zelf bij hoeveel scholen u uw kind wilt aanmelden. Als u uw kind bij meer dan één school tegelijk aanmeldt, dan bent u verplicht om op het aanmeldformulier aan te geven bij welke scholen u uw kind nog meer heeft aangemeld. Ondersteuningsprofiel Iedere school heeft in het ondersteuningsprofiel omschreven welke ondersteuning de school kan bieden. U kunt dit profiel op de website van de school vinden of op de school inzien. In dit profiel is te lezen op welke wijze we de begeleiding aan leerlingen vormgeven en welke mogelijkheden voor extra ondersteuning onze school heeft. Bij het realiseren van de gewenste ondersteuning werkt de school vanuit de uitgangspunten van handelingsgericht werken (HGW). Dit betekent kort gezegd: Als een kind extra ondersteuning nodig heeft, wordt niet in de eerste plaats gekeken naar wat het kind heeft, maar naar wat het kind nodig heeft. Bij HGW is de samenwerking en afstemming met ouders en andere deskundigen een belangrijk aandachtspunt. Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften stellen extra eisen aan de school, het gebouw, de leerkrachten, de IB-er en ook de medeleerlingen. Het uitgangspunt is dat elke leerkracht in principe ruimte heeft voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Op onze school kunnen wij goed omgaan met verschillen tussen leerlingen. Denk hierbij aan verschillen in intelligentie, tempo, sociale vaardigheden en leermogelijkheden. Dat betekent echter niet dat elke leerling met een specifieke ondersteuningsbehoeften op onze school geplaatst kan worden. Bij ieder verzoek tot plaatsing zal opnieuw een afweging gemaakt worden. (zie hiervoor de intakeprocedure passend onderwijs met bijbehorende formulieren) Kern van deze afweging is de vraag of de combinatie van specifieke onderwijsbehoefte en de extra ondersteuning die noodzakelijk is, past binnen de mogelijkheden van onze school. Uitgangspunten voor plaatsing zijn voor ons: • kan het kind op onze school de gevraagde ondersteuning geboden worden, • blijft de aandacht voor de andere leerlingen voldoende gewaarborgd, • is de ondersteuning uitvoerbaar voor de leerkracht. Het Kenniscentrum, bestaande uit orthopedagogen, ondersteunt de leerkrachten om de onderwijsbehoeften van de kinderen in beeld te brengen en op welke wijze de leerkracht het handelen hierop kan afstemmen. Elders in deze schoolgids is informatie opgenomen over het Kenniscentrum. Ook is het mogelijk om expertise vanuit het samenwerkingsverband in te roepen. We vinden het belangrijk dat alle kinderen op onze school zoveel mogelijk onderwijs op maat krijgen aangeboden. In ons ondersteuningsprofiel is omschreven welke ondersteuning wij als school kunnen bieden. Onze expertise ligt vooral op het gebied van dyslexie, motorische beperkingen en hoogbegaafdheid. Het schoolondersteuningsprofiel van de Bogen is op school ter inzage aanwezig. Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
22
Ondersteuningsteam Heel vaak kan de ondersteuning door de school zelf gegeven worden. Op onze school is de leerkracht als eerste verantwoordelijk voor de begeleiding en ondersteuning van de leerlingen. Als hij/zij er zelf niet uitkomt, zal advies gevraagd worden aan collega’s of de intern begeleider. Zo nodig voert de leerkracht een uitgebreider gesprek over de leerling met de intern begeleider. Onze school heeft een ondersteuningsteam. In dit ondersteuningsteam zitten de intern begeleider en de orthopedagoog uit het Kenniscentrum. Als de situatie rondom een leerling daar aanleiding toe geeft, zal de leerling in het ondersteuningsteam besproken worden. Soms is de situatie zo complex, dat in ons ondersteuningsteam ook een deskundige uit het samenwerkingsverband en/of iemand van het Centrum voor Jeugd en Gezin aanwezig zal zijn. In het ondersteuningsteam wordt in samenspraak met de ouders bepaald welke ondersteuning een leerling nodig heeft en waar deze het beste plaats kan vinden. Arrangementen Het antwoord op de vraag: Wat heeft dit kind nodig en hoe stemmen wij ons handelen hierop af? wordt vastgelegd in een plan van aanpak, vaak een arrangement genoemd. Wat gaan we doen? Wanneer? Door wie? Met welk doel? Wanneer en hoe gaan we evalueren? Ouders worden nauw betrokken bij het opstellen van een arrangement. Wij vinden het van groot belang dat alle direct betrokkenen eendrachtig samen werken in het belang van het kind. Toelaatbaarheidsverklaring speciaal (basis) onderwijs Als het ondersteuningsteam en de ouders tot de conclusie komen, dat het voor de ontwikkeling van een kind beter is om naar een speciale (basis) school te gaan, vraagt de school in samenspraak met de ouders een toelaatbaarheidsverklaring voor zo’n school aan. Dit doet de school bij het samenwerkingsverband. Het samenwerkingsverband Onderwijszorgkoepel Noord-Veluwe geeft de toelaatbaarheidsverklaring af als ouders en scholen het met de plaatsing in het speciaal (basis) onderwijs eens zijn. Het samenwerkingsverband de Stroming geeft de toelaatbaarheidsverklaring als de aanvraag door de Centrale Commissie Toelaatbaarheid positief wordt beoordeeld. Ouderbetrokkenheid Onze school hecht eraan bij de ondersteuning aan leerlingen goed samen te werken met de ouders. Daarom vinden we het van belang dat u direct betrokken wordt bij gesprekken als uw kind individueel besproken wordt. In sommige situaties zijn er niet alleen zorgen op school, maar ook thuis. Om tot een goede ondersteuning te komen vinden we het belangrijk om met u daarover in alle openheid en vertrouwelijkheid te spreken. We beseffen hoe moeilijk dit soms kan zijn, maar in het belang van uw kind is dit wel nodig. Blind of slechtziend / doof of slechthorend / taal-spraakproblemen Er zijn in Nederland speciale scholen voor kinderen die blind of slechtziend zijn en voor kinderen die doof/slechthorend zijn en/of taal-spraakproblemen hebben. Deze scholen vallen buiten de wet passend onderwijs, maar hebben wel de verplichting de basisscholen te ondersteunen om deze kinderen goed te kunnen begeleiden. Onze school kan een beroep doen op hun expertise in de vorm van consultatie en begeleiding. 6.3 Kenniscentrum Proo Stichting Proo heeft een eigen Kenniscentrum. In het Kenniscentrum van stichting Proo is de expertise gebundeld die nodig is om aan de verschillende leerbehoeftes van de kinderen op de basisscholen tegemoet te komen. Het bezoek van het Kenniscentrum is aan het Oosteinde 17 Harderwijk (in bestuurskantoor) en er werken 4 orthopedagogen / psychologen en een administratieve kracht. De orthopedagogen en psychologen ondersteunen de scholen van de stichting Proo bij het begeleiden van leerlingen die extra zorg en aandacht Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
23
nodig hebben. Dit kan zijn vanwege hun manier van leren (door bijvoorbeeld beperkte begaafdheid, (hoog)begaafdheid of een leerstoornis, zoals bijvoorbeeld dyslexie), vanwege hun gedrag of vanwege emotionele problemen. Als de extra hulp op onze school te weinig effect heeft, kan een onderzoek worden aangevraagd bij het Kenniscentrum. De orthopedagoge van het Kenniscentrum onderzoekt uw kind door middel van observaties en testen. Daarnaast bestudeert zij de informatie die u als ouder levert over uw kind en samen met de informatie van de leerkracht ontstaat een duidelijk beeld van de ondersteuningsbehoefte. In gesprek met elkaar, ouders, leerkracht, intern begeleider en orthopedagoge wordt vervolgens een plan van aanpak gemaakt. Het mag duidelijk zijn dat, voordat de extra hulp van het Kenniscentrum wordt ingeschakeld voor uw kind, de ouder(s) hiervan op de hoogte worden gesteld. 6.4 Zorg Advies Team De gemeente Harderwijk heeft een Zorg Advies Team (ZAT) voor Basisonderwijs. Het ZAT, dat bestaat uit leden uit diverse geledingen van de zorg, is met name actief als het gaat om de preventie, signalering, hulpverlening en nazorg van problemen. Het betreft hier problemen waarbij hulp door ouders of school niet meer afdoende is. De school kan dan de hulp inroepen van het ZAT. Dit gebeurt na overleg met de ouders. 6.5 Jeugdgezondheidszorg en logopedie Vanaf het moment dat uw kind naar de basisschool gaat, komt u in aanraking met de medewerkers van de GGD, afdeling Jeugdgezondheidszorg/logopedie. Dit zijn de jeugdarts, jeugdartsassistente, jeugdverpleegkundige en schoollogopedist. Samen met u en de school willen zij ervoor zorgen dat de groei en ontwikkeling van uw kind zo goed mogelijk verloopt. Er wordt gezorgd voor een doorgaande lijn vanuit gesignaleerde problemen of bijzonderheden op het consultatiebureau. Uw kind wordt gedurende de schoolloopbaan meerdere keren opgeroepen voor een onderzoek. Ook is er altijd de mogelijkheid om een extra onderzoek of huisbezoek aan te vragen. Bijvoorbeeld zaken als opvoedings- en/of gedragsproblemen of bedplassen kunnen dan besproken worden. De onderzoeksmomenten zijn: • Preventief onderzoek door de schoolarts voor alle kinderen in groep 2 en groep 7. • Verder is er extra aandacht voor de doorgaande lijn van zorg in het primair onderwijs als er op het consultatiebureau problemen of bijzonderheden gesignaleerd zijn. • Screening van leerlingen uit groep 1 en 2 door de logopediste n.a.v. een door de ouders in te vullen vragenlijst. Namen en adressen zijn opgenomen in de jaargids. 6.6 Individuele vrijstelling Hoewel alle leerlingen aan, volgens het schoolplan voor hen bestemde activiteiten, kunnen deelnemen, kunnen er in de praktijk een aantal uitzonderingen voorkomen van hele of gedeeltelijke vrijstelling. Deze vrijstelling kan geschieden op grond van medische indicatie (bijv. tijdelijk niet deelnemen aan de lessen bewegingsonderwijs) of geloofsovertuiging (bijv. niet deelnemen aan vieringen). Uiteraard krijgen de vrijgestelde leerlingen andere activiteiten aangeboden.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
24
7. In- en uitstroom van leerlingen 7.1 Aanmelding nieuwe leerlingen Wanneer leerlingen zijn aangemeld, krijgen ze van de leerkrachten van groep 1 een uitnodiging om een aantal dagdelen kennis te komen maken. Dit geldt voor de leerlingen die nog 4 jaar moeten worden. Wanneer de leerlingen 4 jaar worden, mogen ze definitief naar school komen. Indien nodig kan, in overleg, afgesproken worden dat leerlingen ook een tijdje met halve dagen kunnen beginnen. Met leerlingen die door een verhuizing instromen, maken wij individuele afspraken. 7.2 Wisseling van school Wanneer een kind naar een andere school gaat, wordt er altijd een onderwijskundig rapport gemaakt. Dit rapport gaat naar de nieuwe basisschool. Deze informatie is belangrijk voor de nieuwe leerkracht, omdat hij/zij meteen kan aansluiten bij het onderwijs niveau en/of de sociale aspecten van de leerling.
7.3 Begeleiding van de overgang naar het Voortgezet Onderwijs In groep 7 nemen wij de CITO-entreetoets af. In groep 8 wordt in april de CITO-eindtoets afgenomen. Deze toetsen helpen de leerkracht van groep 8, samen met de gegevens uit het leerlingvolgsysteem, te komen tot een verantwoord advies voor het vervolgonderwijs. Bij de onderwijskeuze worden ook de wensen van de ouders en de leerling betrokken. Ouders en leerlingen uit groep 8 krijgen gedurende het schooljaar algemene informatie over de diverse vormen van voortgezet onderwijs en de aanmeldingsprocedure. In een individueel gesprek met de leerkracht krijgt u in de herfst een voorlopig schooladvies. Na de CITO-toets wordt het uiteindelijke advies besproken. De school geeft het niveau van het vervolgonderwijs aan. Dit naar aanleiding van de CITO-toets en het leerlingvolgsysteem. De ouders bepalen de schoolkeuze. De leerkracht van groep 8 bezoekt met de leerlingen enkele scholen voor Voortgezet Onderwijs. Nadat leerlingen geplaatst zijn, zijn er vanuit onze school nog contacten met de scholen voor Voortgezet Onderwijs om adviezen te geven over en op de hoogte te blijven van de vorderingen van de leerlingen. 7.4 Uitstroom leerlingen naar Voortgezet Onderwijs Onze leerlingen zijn als volgt uitgestroomd: Advies VWO Tweetalig VWO HAVO/VWO HAVO TL/HAVO VMBO Totaal
2011-2012 3 5 16 0 4 6 34
2012-2013
2013-2014
10
1 1 14 3 8 14
29
41
8 11
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
25
8. Samenwerking met ouders 8.1 Samen verantwoordelijk Ouders en leerkrachten zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het onderwijs en de opvoeding van de leerlingen. Het accent op school ligt op het onderwijs en thuis op de opvoeding. Een goede samenwerking tussen school en thuis is noodzakelijk. Wij vinden het belangrijk en wenselijk dat ouders zoveel mogelijk betrokken zijn bij het reilen en zeilen op school. Dit kan door met uw kind over schoolse gebeurtenissen te praten, maar ook door de school regelmatig bezoeken. Huiswerk Vanaf groep 5 kan uw kind incidenteel huiswerk meekrijgen. Vooral wanneer dit een toets voor een wereldoriënterend vak betreft (zoals natuur of geschiedenis). In groep 7 wordt er gewerkt met een huiswerkmap, die wekelijks meegaat. In groep 8 krijgen de leerlingen ook huiswerk. Dit is ter voorbereiding op het voortgezet onderwijs. Hierbij maken wij gebruik van een agenda. 8.2 Hulp van ouders Bij heel veel activiteiten is de hulp van ouders onmisbaar. Hierbij valt te denken aan: o Handvaardigheid. Gedurende een aantal weken werkt een groepje leerlingen onder begeleiding van een ouder aan een bepaalde techniek; o Diverse binnen en buiten de school georganiseerde activiteiten, zoals het schoolreisje, sportevenementen en allerlei feesten.
8.3 Opgave hulpouders Bij het begin van het schooljaar kunnen de ouders zich voor diverse activiteiten opgeven. Wij maken daarvan een overzicht. Indien nodig kunnen wij snel en gemakkelijk ouders vragen voor bepaalde activiteiten. Daarnaast kunnen ouders zich opgeven als kandidaat voor de verkiezingen van de oudervereniging en de medezeggenschapsraad. Verder is er een PRcommissie. 8.4 Medezeggenschapsraad OBS De Bogen beschikt over een wettelijk voorgeschreven Medezeggenschapsraad (MR). De MR bestaat uit totaal acht leden: vier teamleden en vier ouders. Binnen de MR worden de voorzitter, secretaris en penningmeester gekozen. De volgende onderwerpen worden onder meer met de leden van de MR besproken: Het schoolplan; Regels op het gebied van de veiligheid en de gezondheid; De huisvesting; Het formatieplan. Afhankelijk van het specifieke onderwerp heeft de MR advies- of instemmingsrecht. De MR kan er ook voor kiezen een ongevraagd advies uitbrengen aan de directeur over een bepaald onderwerp. De MR vergadert ongeveer 6 maal per (school)jaar volgens een vooraf vastgesteld vergaderschema. Van iedere vergadering wordt een verslag gemaakt, waarvan een exemplaar op het publicatiebord in de school ter inzage wordt opgehangen. De vergaderingen zijn in principe openbaar. Wanneer u geïnteresseerd bent, kunt u bij een vergadering aanwezig zijn.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
26
De verkiezingen worden jaarlijks in september kenbaar gemaakt. Van de zittende leden van de oudergeleding is bekend wie aftredend is en of de persoon zich herkiesbaar wil stellen. Op dat moment kunt u kenbaar maken of u ook actief betrokken wilt raken bij het bespreken van onderwerpen die op de school betrekking hebben. 8.5 PR-commissie De PR-commissie van de school wordt gevormd door ouders, een leerkracht en de locatieleider. De taak van de commissie is de bekendheid van de school te versterken. Er worden ideeën ontwikkeld voor media-aandacht, naamsbekendheid, imago, sponsoring en dergelijke. 8.6 Oudervereniging (OV) Onze school heeft een actieve oudervereniging. Het doel van de vereniging is ten eerste het bevorderen van de samenwerking tussen de school en de ouders om de betrokkenheid van de ouders te vergroten. Het tweede doel van de vereniging is het ondersteunen van De Bogen, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan het welzijn van de school en daarmee aan het welzijn van de aan de school verbonden kinderen. De OV stelt samen met het team in overleg een leuk, sportief en actief jaarprogramma vast. De OV organiseert de verschillende activiteiten zo goed mogelijk verspreid over het schooljaar. In de jaarkalender van de schoolgids zijn de activiteiten en de data opgenomen. De ouders van alle kinderen van De Bogen zijn automatisch lid van de vereniging. De OV vraagt jaarlijks een vrijwillige ouderbijdrage. Deze is van groot belang om alle feestelijke activiteiten, schoolreisje, de verzorging bij sportactiviteiten en dergelijke voor de kinderen te kunnen organiseren. Al deze speciale activiteiten worden betaald van de ouderbijdragen. De bijdrage wordt jaarlijks in de algemene ledenvergadering vastgesteld. Een keer per jaar is er een algemene ledenvergadering, waarin het bestuur verslag uitbrengt over de gang van zaken en het gevoerde beleid. De OV houdt u op de hoogte van activiteiten via de nieuwsbrief en via uitnodigingen. 8.7 Klachtenregeling Overal waar gewerkt wordt ontstaan wel eens misverstanden of worden af en toe fouten gemaakt. Dat kan bij ons op school ook gebeuren. Veelal berusten klachten op miscommunicatie tussen betrokkenen. En van elke klacht kun je leren. Daarom raden wij u aan om in geval van klachten zo spoedig mogelijk contact op te nemen met de groepsleerkracht en haar/hem het probleem voorleggen. In negen van de tien gevallen kan het probleem meteen worden opgelost. In andere gevallen wordt er samen gezocht naar een oplossing/aanpak. Als er na verloop van tijd geen verbetering optreedt, kunt u weer contact opnemen met de leerkracht Wij nemen u en uw kind serieus en proberen om met elkaar de beste oplossing te vinden. Mocht dit niet lukken of heeft u het idee dat u uw klacht niet met de leerkracht kunt bespreken, dan kunt u de zaak bespreken met de directie. Het kan noodzakelijk zijn dat er een gesprek komt tussen u, de locatieleider of directeur en de groepsleerkracht om samen verder te zoeken naar een oplossing. Treedt er geen verbetering op dan weer contact opnemen met de directeur. Hebt u een klacht die niet specifiek groep gebonden is, dan kunt u direct naar de directie stappen. U kunt ook contact opnemen met de schoolcontactpersoon. Deze laatste is door het bestuur van de school aangesteld, luistert dan naar de klacht en doet suggesties om de klacht op te lossen of brengt de partijen bij elkaar om er over te praten. De schoolcontactpersoon van onze school is Lidwien Werner.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
27
Elke ouder of elke leerling kan een beroep op haar doen. Zij zijn er voor problemen van welke aard dan ook. Problemen waar u of uw kind niet met iedereen of met de klassenleerkracht over durven of willen praten. Het gesprek wordt vertrouwelijk behandeld en er worden geen stappen gezet zonder uw toestemming of die van uw kind. Zeker als het gaat om machtsmisbruik is het van belang met de schoolcontactpersoon hierover te praten. Wij spreken van machtsmisbruik wanneer het gaat over zaken als pesten, mishandeling, intimidatie, discriminatie, onheuse bejegening, fysiek geweld, inbreuk op de privacy, maar ook als het gaat om de didactische, pedagogische of organisatorische aanpak van uw kind of de groep waarin uw kind zit. In overleg met de schoolcontactpersoon wordt bekeken wat er gedaan kan worden of wie kan worden ingeschakeld om tot de best mogelijke oplossing te komen. Geeft dit, naar uw idee, geen bevredigend resultaat dan kunt u uw klacht, bij voorkeur schriftelijk en ondertekend, melden bij de contactpersoon van Stichting Proo, mevr. I. Kreulen (beleidsmedewerker onderwijs en kwaliteit), Oosteinde 17, Harderwijk. tel. 0341466370,
[email protected]. N.B.: Anonieme (klachten) brieven kunnen niet in behandeling worden genomen. Wanneer klachten niet tot tevredenheid kunnen worden opgelost, kan een klacht worden voorgelegd aan de directeur bestuurder van Stichting Proo. Klachten met betrekking tot lichamelijke of seksuele intimidatie die zich binnen de school zouden voordoen mogen noch door leerkrachten, noch door directie worden afgehandeld. Wij zijn wettelijk verplicht, zodra wij een klacht krijgen die seksuele intimidatie ten opzichte van minderjarigen betreft of zelfs een redelijk vermoeden daarvan, het bevoegd gezag daarvan in kennis te stellen. Het bevoegd gezag moet op haar beurt aangifte doen. Mocht u dergelijke zaken in vertrouwen willen melden, dan verwijzen wij u naar de contactpersonen. Klachten over seksuele intimidatie, seksueel misbruik, ernstig psychisch of fysiek geweld, kunt u ook melden via het meldpunt vertrouwensinspecteurs tel. 0900-1113111. Wanneer u zich zorgen maakt over kinderen in uw omgeving en u denkt aan kindermishandeling, kunt u contact opnemen met: Advies- en meldpunt Kindermishandeling, tel. 0900-1231230. Voor kinderen zelf is er de Kindertelefoon: tel. 0800-0432 (gratis). De inspectie van het onderwijs kunt u bereiken via de website www.onderwijsinspectie.nl. Vragen over het onderwijs kunt u stellen Aan Postbus 51 via het tel. 0800-8051 (gratis). Als het nodig mocht zijn, wordt een klacht doorverwezen naar de externe vertrouwenspersoon en, indien nodig, naar de onafhankelijke landelijke klachtencommissie. Ook is het mogelijk dat u of uw kind zich rechtstreeks wenden tot de externe vertrouwenspersoon. Ons bestuur heeft de heer Herman Riphagen van de schoolbegeleidingsdienst IJsselgroep, aangesteld als externe vertrouwenspersoon, tel. 038 - 4539943. e-mail:
[email protected]. Geef, als u hem belt of mailt, aan dat u een beroep op hem doet in zijn rol als vertrouwenspersoon voor de Stichting Proo Noord-Veluwe. De klachtenregeling van ons bestuur en het reglement van de landelijke klachtencommissie zijn te verkrijgen bij de directie, de schoolcontactpersoon en het bestuurskantoor:
[email protected]. Tenslotte is het mogelijk dat u of uw kind rechtstreeks een klacht indient bij de landelijke klachtencommissie (LKC). De LKC is te bereiken bij Onderwijsgeschillen, Postbus 85191, 3508 AD UTRECHT, telefoon 030-2809590, fax 030-2809591. U kunt ook de website raadplegen www.onderwijsgeschillen.nl of een e-mail sturen naar
[email protected]
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
28
9. Feesten, vieringen en andere activiteiten 9.1 Schoolreis en schoolkamp Elk jaar is er een schoolreis of schoolkamp voor alle groepen. De schoolreisjes gaan afhankelijk van de bestemming per bus, maar ook wel op de fiets of met de auto. De schoolreisjes worden betaald uit de ouderbijdrage. Voor de kosten van het schoolkamp van groep 8 vragen wij hiernaast een eenmalige eigen bijdrage. Deze wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld. De OV heeft zich samen met het team gebogen over de organisatie van de schoolreisjes in de komende jaren. Er is besloten om over te gaan tot een 3-jaren programma: - 1e jaar
groepen 1 en 2 groepen 3 t/m 7
bosdag spel/outdoor-dag
- 2e jaar
groepen 1 t/m 4 groepen 5 t/m 7
schoolreisje dichtbij met vervoer per auto schoolkamp
groepen 1 t/m 7
schoolreisje
- 3e jaar
- 4e jaar start het programma weer opnieuw - groep 8 gaat jaarlijks op schoolkamp Op deze manier spreiden wij de kosten en kunnen wij de kinderen een afwisselend en leuk programma bieden. Voor schooljaar 2014-2015 staat het schoolreisje voor groep 1 tot en met 4 op het programma en voor de groepen 5 t/m 7 het schoolkamp.
9.2 Sporttoernooien Onder enthousiaste leiding van de leerkrachten doen de leerlingen van De Bogen mee aan diverse sporttoernooien en andere sportieve activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn het damtoernooi, schoolvoetbal, korfbal en de avondvierdaagse. Deze activiteiten zijn buiten schooltijd en deelname is niet verplicht. 9.3 Excursies In het kader van een bepaald project kunnen er excursies zijn opgenomen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een bezoek aan de kinderboerderij, de natuurtuin, Edu-art voorstellingen of een technisch bedrijf. Ook gaan wij regelmatig met groepen naar de bibliotheek en scholen voor voortgezet onderwijs. 9.4 Kinderboekenweek We besteden aandacht aan de kinderboekenweek. Er wordt gewerkt aan het thema van de kinderboekenweek en in de groepen wordt extra veel (voor)gelezen. 9.5 Bogentheater Een aantal keren per jaar is er in de aula Bogentheater. Het Bogentheater voor de ouders vindt in de avond plaats, zodat iedereen in de gelegenheid wordt gesteld om te komen kijken. Iedere keer wordt dit door een andere bouw georganiseerd. De groepen treden 2 keer op, 1x voor de medeleerlingen en 1x voor de ouders.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
29
9.6 Festiviteiten Onze school besteedt aandacht aan diverse festiviteiten rond bijvoorbeeld de herfst, sinterklaas, kerst, lente en Pasen. Maar ook zijn er andere activiteiten en festiviteiten. Ieder jaar probeert de OV in samenwerking met het team een gevarieerd programma neer te zetten. Te denken valt aan activiteiten als bijvoorbeeld afscheid groep 8, sport- en speldag, picknick. Van deze mogelijke festiviteiten krijgt u ruim van te voren bericht, onder andere via onze Nieuwsbrief. 9.7 Verjaardagen en traktaties Een jarige mag in de klas trakteren. Van alle teamleden of klasgenoten krijgt de jarige een verjaardagskaart. Trakteren aan het team kan door het neerzetten van een traktatie in de teamkamer. Als traktatie zien wij graag iets kleins en gezonds, zoals fruit of fruitspiesjes, stukjes kaas, worst, komkommer. U kunt bij de leerkracht van uw kind informeren of er nog kinderen zijn met speciale voedingsgewoontes of diëten. 9.8 Internetgebruik en sociale media Op onze school mogen kinderen gebruik maken van internet. Ze gebruiken het internet als bron en voor educatieve doeleinden. Misbruik wordt gestraft. Bij misbruik nemen wij contact op met ouders en dan zullen wij samen bespreken welke maatregelen nodig zijn. Ieder geval wordt apart bekeken. Sociale media, zoals Hyves, Facebook, You Tube en Twitter kunnen een nuttige en positieve rol hebben in en om de school. Om de scholen, leerlingen, ouders en medewerkers te beschermen tegen mogelijke negatieve gevolgen van het gebruik van sociale media, heeft Proo een protocol vastgesteld. Uitgangspunt van dit protocol is dat gebruikers respect voor elkaar en voor de school hebben en iedereen in zijn waarde laten. In het protocol is onder meer afgesproken dat leerlingen en medewerkers tijdens de les alleen actief zijn op de sociale media, als de schoolleiding daar toestemming voor geeft. Er wordt geen vertrouwelijke informatie van anderen gedeeld. Alleen met toestemming is het toegestaan om foto-, film- en geluidsopnamen van schoolgerelateerde situaties op sociale media te zetten. Het is medewerkers niet toegestaan ‘vrienden’ te worden met leerlingen op sociale media. In het protocol staan de richtlijnen precies omschreven. Het protocol Internet en Social Media is te vinden op de website www.stichtingProo.nl
9.9 Medisch handelen en medicijnverstrekking Het kan voorkomen dat uw kind gezond naar school gaat en tijdens de schooluren ziek wordt, zich verwondt, door een insect wordt geprikt of iets dergelijks. In zo’n geval neemt de school altijd contact met u op om te overleggen wat er moet gebeuren. Wij krijgen ook te maken met verzoeken van ouders om door een arts voorgeschreven medicijnen te verstrekken of om werkelijk medische handelingen te verrichten. Met het oog op de gezondheid van de kinderen, maar ook in verband met de aansprakelijkheid is het van belang dat er in dergelijke situaties zorgvuldig gehandeld wordt door ouders en het onderwijzend personeel. U blijft als ouder verantwoordelijk voor (de medische situatie van) uw kind. Gebruikt uw kind medicijnen of zijn er andere medische handelingen noodzakelijk onder schooltijd, dan moet u daarvoor een verklaring ondertekenen, waarin duidelijke afspraken over de verantwoordelijkheid en het toedienen van één en ander worden omschreven. De verklaring is op school verkrijgbaar. Voor de individuele leraar geldt dat hij/zij mag weigeren handelingen uit te voeren waarvoor hij/zij zich niet bekwaam acht. In voorkomende situaties zal conform het protocol medicijnverstrekking en medische handelingen, dat door de GGD is vastgesteld, worden gehandeld. Het protocol is te verkrijgen op school of te downloaden op http://www.ggdnog.nl/ExtraMenu/Scholen/Medicijnverstrekking-en-medisch-handelen-opscholen/Protocol-medicijnverstrekking-en-medisch-handelen
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
30
9.10 Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld Vanaf 1 juli 2013 geldt de meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld, het betreft een wettelijke verplichting. Als wij op school een vermoeden hebben dat een leerling mogelijk slachtoffer is van huiselijk geweld en/of kindermishandeling, dan handelen wij zoals beschreven staat in de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling van Stichting Proo. Deze legt aan de school verplichtingen op om in situaties van zorgen over de opvoedingssituatie tijdig met ouders in gesprek te gaan en/of zorgen te melden bij het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling (AMK). In deze meldcode is onder meer geregeld dat contactpersonen in de school (meestal de intern begeleider) worden getraind en dat er voorlichting aan teams plaatsvindt. Al het personeel van de scholen van Proo volgen de online cursus voor de meldcode. De meldcode ligt ter inzage op de school. 9.11 Verwijsindex als onderdeel van de meldcode Soms ondervindt een kind problemen tijdens het opgroeien en zijn er verschillende organisaties die zich bezig houden met een kind en/of een gezin. Het is belangrijk dat de hulpverleners daarvan weten. De hulp kan in samenwerking met elkaar veel beter verlopen. Met het Verino (verwijsindex Noord-Veluwe) signaleringssysteem ofwel Verwijsindex OostVeluwe wordt bijgehouden of meerdere instanties hulp bieden aan hetzelfde kind. Als meerdere instanties in het systeem een melding doen over een kind vindt er een ‘match’ plaats. De instanties komen met elkaar in contact en de ouders worden hiervan op de hoogte gesteld per brief.
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
31
10. Afsluiting We hopen dat u zich door deze schoolgids een beeld heeft kunnen vormen van onze school. Een jonge school die in beweging is en waarbij de kinderen centraal staan. Kinderen die groeien naar volwassenheid en naar een evenwichtige persoonlijkheid. Daarbij willen wij hen begeleiden zoals dat in deze schoolgids beschreven staat.
11. Adresgegevens Leden Raad van Toezicht: Mevrouw Frida Hengeveld - voorzitter De heer Eduard de Bruijn De heer Wil Ellenbroek Mevrouw Liesbeth ten Have De heer Reint Scholten College van Bestuur: De heer Berend Redder - voorzitter Adres Stichting Proo: Bezoekadres: Oosteinde 17 3842 DR Harderwijk Postadres: Postbus 1194 3840 BD Harderwijk Tel: 0341 466370 Email:
[email protected] Website: www.stichtingProo.nl
Schoolgids OBS De Bogen Harderwijk 2014 - 2015
32