Water
6
1 en 2
Waterwasmachine
Verhaal - water zuiveren
Doelen
Begrippen
Materialen
De leerlingen: • weten dat gebruikt water via een afvoerput(je) in het riool terecht komt. • weten dat rioolwater gezuiverd moet worden voordat het terug kan in de sloot. • weten dat niet alles zomaar door de gootsteen gespoeld kan worden. • ervaren hoe je zelf water kan filteren. • beseffen dat schoon water belangrijk is voor onszelf. schoon, vies, troebel, gebruikt water, spoelen, het afvoerputje, het riool, de rioolbuis, de/het filter, zuiveren
• Droppie van karton met vieze achterkant • Twee grote emmers • Vijf kleine emmertjes gevuld met water • Vervuiling voor het water: wc-papier, zand, koffie, afwasmiddel • Zeef • Theedoek • Glazen en theelepeltjes voor de leerlingen • Bekers kraanwater voor de leerlingen • Spraakwaterplaat 4 • Kopieerblad 5 Waterwasmachine • Verhaal Droppie Water: De waterwasmachine • Texelse-Tim-pop
Duur
3 uur
Vooraf
Hang voor de les spraakwaterplaat 4 op.
Inleiding
Houd een vraaggesprek met de leerlingen over schoon en vies water.
(30 minuten)
Dan vraagt hij de leerlingen: “Wisten jullie dat ik weer schoon kan worden als ik vies ben? Weten jullie ook wat er met mij gebeurt als jullie je handen hebben gewassen of je tanden gepoetst? Wat gebeurt er met ‘gebruikt water’? Wat gebeurt er met jouw badwater en het water uit de wc? Het zeepwater uit de wasmachine? Waar gaat dat naartoe? Via het afvoerputje gaat het door een buisje naar een grotere buis. Die grote buis, die uit jouw huis komt, wordt een riool genoemd.
6. Waterwasmachine
Droppie komt huppelend op en laat afwisselend zijn twee kanten zien terwijl hij zingt: “schoon, vies, schoon, vies.”
www.duurzameleerleerlijn.nl 20
Denken jullie dat het rioolwater zomaar in de sloot komt? Natuurlijk niet! Dan zouden alle vissen en planten dood gaan en zouden de eendjes geen eten meer kunnen vinden. Eerst moeten wij, waterdruppels, schoongemaakt worden. Weten jullie hoe dit gebeurt? Ergens op spraakwaterplaat 4 kun je dit zien. Waar is dat?” De leerlingen zoeken de waterwasmachine op de spraakwaterplaat. “Kijk, hier worden wij druppeltjes schoongemaakt: in een grote waterwasmachine. Daarna zijn we weer schoon. Dan mogen wij de sloot in. Maar... (Droppie laat demonstratief zijn vieze kant zien) soms is het water zo vies dat wij bijna niet meer schoongemaakt kunnen worden. Dat gebeurt als mensen dingen door de gootsteen of de wc spoelen die daar niet horen. Dan gaat de waterwasmachine kapot.” Ga nu in op wat wel en niet door de gootsteen en wc mag worden gespoeld. Als de leerlingen iets opnoemen wat wel door de gootsteen mag, laat Droppie zijn schone kant zien en zegt blij: “Ja hoor, want dan word ik gewoon weer schoongemaakt.” Bij iets dat niet mag, laat hij zijn ‘vieze kant’ zien: “Dan gaat de waterwasmachine misschien kapot en blijf ik vies”. Voorbeelden van wat niet door het riool gespoeld mag worden: Harde dingen zoals: Giftige dingen zoals: • karton • oliën • papier • vetten • kleiresten • medicijnen • pleisters • batterijen • etensresten • lijm • plastic zakken • verfresten • luiers • kwastreiniger
Kern
Lees het verhaal van Droppie Water voor, over de waterwasmachine.
(90 minuten)
1. Haal de zeef tevoorschijn en laat de leerlingen zelf bedenken en uitvoeren hoe ze met deze zeef het water moeten zuiveren (zeef boven lege emmer, water door de zeef gieten). Wat is er in de zeef blijven zitten? Hoe ziet het water eruit? 2. In het verhaal gaan Droppie en Spetter niet alleen door een zeef, maar ook door een filter. Haal de theedoek tevoorschijn en laat de leerlingen het water filteren met de theedoek. Wat is er in de theedoek blijven
6. Waterwasmachine
Ga zelf water zuiveren met de leerlingen. De leerlingen maken eerst vies water door in elk van de kleine emmertjes wc-papier, zand, koffie, of afwasmiddel te doen. Gooi alles bij elkaar in een grote emmer. Laat de leerlingen eerst zelf nadenken over de manier waarop ze dit water weer schoon kunnen maken.
www.duurzameleerleerlijn.nl 21
zitten? Wat is het verschil met wat er in de zeef zat? Hoe komt dat? 3. Giet het water in glazen. Laat de leerlingen kijken, ruiken en roeren. Hoe ziet het water er nu uit? Hoe komt dat? 4. Zou het water nu terug kunnen naar de sloot? Leg uit dat de leerlingen het water minder goed kunnen wassen dan een echte waterwasmachine. 5. Als het gefilterde water eerst naar een echte waterwasmachine zou gaan, is het daarna wel schoon genoeg voor de dieren en de planten maar nog niet zo schoon dat we het kunnen drinken. 6. Geef de leerlingen wat kraanwater te drinken.
Afronding
Maak een keuze uit de volgende activiteiten:
(30 minuten)
Extra
Creatief: • Waterwasmachine maken van een kartonnen doos, kleine doosjes en wc-rolletjes. • Laat een waterwasmachine tekenen. • Laat zelfgemaakte papieren droppies ‘’vies’’ maken met waskrijt. Hang ze aan een waslijn in de klas. Bouwen: • In de bouwhoek een riool maken van blokken en pvc-buizen of wc-rollen. Watertafel: • Spuit een beetje shampoo of afwasmiddel in de watertafel. Maak schuim. • Doe wat zand in de watertafel. Laat het water filteren met koffiefilterhouders en koffiefilters. Liedjes: • Twee emmertjes water halen. Vertel dat het water vroeger uit de pomp kwam. Buiten spelen: • Speel ‘twee emmertjes water dragen.’ Bij mooi weer met echt water. Welk groepje heeft het eerst de bak water, de waterwasmachine, met bekertjes leeg gemaakt in een bak aan de andere kant van het plein? Websites: • www.droppiewater.nl
6. Waterwasmachine
Kopieerblad: • In het verhaal ‘De waterwasmachine’ hebben de leerlingen met Droppie en Spetter de weg afgelegd naar en door de waterwasmachine. Op kopieerblad 5 kunnen de leerlingen met blauw kleurpotlood dezelfde weg nog eens afleggen.
www.duurzameleerleerlijn.nl 22
De Waterwasmachine In het verhaal komen Droppie en Spetter (het vriendinnetje van Droppie) elkaar tegen in het riool en ervaren wat er met hen gebeurt. ‘Hihi, wat zie jij er vies uit!’ lacht Spetter. ‘Hoezo?’ vraagt Droppie beledigd. ‘Je zit vol met zwarte strepen. En je stinkt! Wat heb je gedaan?’ ‘Ik heb helemaal niks gedaan, antwoordt Droppie. ‘Het is de schuld van die man met die grote zwarte handen. Hij liet de wasbak vollopen met water en daar lag ik dan met alle andere waterdruppels. Toen pakte hij een stuk zeep en een nagelborsteltje en begon te boenen. En met wie spoelde hij zijn handen af? Met ons natuurlijk. En toen was hij schoon en wij waren vies. Bah!’ ‘Zo gaat dat met waterdruppels,’ giechelt Spetter zachtjes. ‘Nou ja, niet met alle waterdruppels. Neem mij bijvoorbeeld. Ik ruik heerlijk. Naar rozenblaadjes.’ En Spetter haalt diep adem. ‘Mmmm, heerlijk, badschuim.’ Verlegen komt Droppie dichterbij en ruikt. ‘Lekker luchtje, ‘ mompelt hij. ‘Bij wie heb jij in bad gezeten?’ ‘Dat raad je nooit,’ zegt Spetter trots, ‘bij Aafje, de dochter van de burgemeester!’ ‘Zo zo.’ ‘In een prachtig wit bad,‘ gaat Spetter verder, ‘met blinkende kranen en een zeepbakje in de vorm van een schelp.’ ‘Nou nou.’ ‘En aan de muren hingen fonkelende spiegels en kristallen lampen,’ zegt Spetter dromerig. ‘Tjongejonge,’ sist Droppie, maar Spetter hoort het niet. ‘Aafje draaide de kraan open en sssjjjj daar stroomde ik met alle andere druppels in het bad. Toen pakte ze een glazen fles, draaide de dop eraf en goot een scheutje badschuim in het bad. Tsjong, wat rook dat heerlijk. Alle waterdruppels zuchtten van genot. Ik voelde me net een prinsesje.’ ‘Hou nou eens op!’ gilt Droppie. ‘Zo is het genoeg! Je mag dan wel lekker ruiken, maar eigenlijk ben je net zo vies als ik.’ Verbaasd staart Spetter Droppie aan. ‘Vies, ik? Oooooh, je bent gewoon jaloers. Dat is het!’ ‘Nee, nee en nog eens nee,’ roept Droppie en van woede maakt hij golfjes in het water. ‘Je bent echt vies. Als jij zo in de rivier komt of in de sloot, dan worden de vissen ziek en de waterplanten slap van narigheid. Vissen houden niet van zeep en shampoo en afwasmiddel en ook niet van badschuim. Vissen willen schoon water, zonder lekkere luchtjes.’ Spetter is er stil van. ‘We gaan naar de waterwasmachine, ‘ zegt Droppie. ‘Een wasmachine voor waterdruppels. Die maakt ons schoon en helder. Kom maar mee.’ Gehoorzaam stroomt Spetter achter Droppie aan. Door het donkere lange riool. Eindelijk komen ze bij de waterwasmachine. Van alle kanten stroomt
6. Waterwasmachine
Verhaal
www.duurzameleerleerlijn.nl 23
het water de machine binnen. Water van overal, water uit huizen en uit fabrieken. Water uit scholen en ziekenhuizen. Water uit politiebureaus en groentewinkels. Water uit het noorden en uit het zuiden. En al het water is vies. Soms is het water zwart, groen, grijs en zelfs rood. Soms stinkt het water en soms ruikt het lekker. Er is zelfs water dat gewoon doorzichtig is en ruikt naar niks. En toch is het vies. Spetter blijft dicht in de buurt van Droppie en kijkt verwonderd om zich heen. Zo spoelen ze verder. Ze roetsjen naar beneden langs een soort waterglijbaan en komen in een bad terecht. Daar worden ze geklutst en rondgedraaid tot ze er draaierig van worden. Ze glippen door een zeef, zakken door een filter en duikelen door een buis naar beneden in een bad. Dan worden ze weer opgezogen en uitgespuugd in een ander bad. Uren en uren wast de waterwasmachine. ‘Zijn we zo vies?’ vraagt Spetter verbaasd. ‘Viezer dan je denkt, prinsesje’, grinnikt Droppie en Spetter kijkt beschaamd de andere kant uit. Als ze eindelijk op hun rug liggen uit te puffen, is het al bijna donker.
6. Waterwasmachine
‘Laat me eens kijken,’ zegt Spetter en bekijkt Droppie van onder tot boven. ‘Niks te zien! Je bent helemaal schoon. Geen grijze en zwarte strepen meer. Je bent zo helder als glas!’ ‘Laat me eens ruiken,’ antwoordt Droppie en besnuffelt Spetter van boven tot onder. ‘Je ruikt niet meer naar rozenblaadjes,’ roept hij blij. ‘Je ruikt naar helemaal niks. Zoals het hoort.’ ‘Joepie!’ roept Spetter. ‘We zijn schoon!’ ‘Wat zullen we gaan doen?’ vraagt Droppie. ‘Waar heb je zin in?’ ‘Ik wil wel regenen of sneeuwen.’ ‘Ik wil het ijs zijn op de sloot.’ ‘Of het water bij de limonade.’ ‘Of een golfje op zee,’ juicht Droppie. ‘Zeg, Drop, we kunnen natuurlijk ook hier blijven liggen. Nemen we een dagje vrij.’ ‘Goed idee,’ glundert Droppie. ‘We hebben hard genoeg gewerkt vandaag.’
www.duurzameleerleerlijn.nl 24
Spraakwaterplaat 4
www.duurzameleerleerlijn.nl 25
6. Waterwasmachine
Water
6
6. Waterwasmachine
1 en 2
Kopieerblad 5 Waterwasmachine
www.duurzameleerleerlijn.nl 26
