Master of Science Civiele Techniek variant Watermanagement programma 2013-2014 voor HBO-ers
Watermanagement Gezondheidstechniek (Sanitary Engineering)
Hydrologie (Hydrology)
Waterbeheer (Water Resources Management)
April 2013
Department of Water Management Stevinweg 1 P.O. Box 5048 2628 CN Delft 2600 GA Delft Netherlands Netherlands http://www.watermanagement.tudelft.nl http://www.water.tudelft.nl Section of Sanitary Engineering secretary: Mrs. J. Duiverman, room 4.55 T: (+31 15 27)83347 E:
[email protected] Section of Water Resources
Hydrology secretary: Mrs. L. Ton-Estrada, room 4.75 T: (+31 15 27)85080 E:
[email protected]
Water Resources Management secretary: Mrs. E.G. Rothfusz, room 4.75 T: (+31 15 27)81646 E:
[email protected]
Dispuut Watermanagement room 4.74 T: (+31 15 27)84284 E:
[email protected] http://www.dispuutwatermanagement.nl
2
Inhoudsopgave WOORD VOORAF ........................................................................... 5 1 CIVIELE TECHNIEK EN WATER................................................... 7 2 WATERMANAGEMENT IN VOGELVLUCHT .................................... 9 2.1 Gezondheidstechniek .........................................................10 2.1.1 Drinkwatervoorziening..............................................10 2.1.2 Riolering..................................................................10 2.1.3 Behandeling van afvalwater ......................................11 2.1.4 Voorbeelden van afstudeeronderwerpen ...................12 2.2 Hydrologie ........................................................................12 2.2.1 Aandachtsgebieden van de subrichting Hydrologie .....13 2.2.2 Voorbeelden van afstudeeronderwerpen ...................14 2.3 Waterbeheer .....................................................................15 2.3.1 Aandachtsgebieden van de subrichting Waterbeheer ..15 2.3.2 Specialismes binnen Waterbeheer .............................15 2.3.3 Voorbeelden van afstudeeronderwerpen ...................17 3 RELATIES MET ANDERE OPLEIDINGEN EN UNIVERSITEITEN ......19 4 TOEKOMSTIG WERKTERREIN ...................................................21 5 DE MSc-VARIANT WATERMANAGEMENT ....................................23 5.1 Algemene opzet ................................................................23 5.2 Instroom met een HBO-bachelor ........................................24 5.2.1 Algemeen ................................................................24 5.2.2 Het schakelprogramma ............................................25 5.2.3 Homologatievakken..................................................26 5.3 Het MSc-programma van Watermanagement ......................26 5.3.1 Gemeenschappelijk ..................................................26 5.3.2 Specialisatie ............................................................27 5.3.4 Keuzevakken ...........................................................27 5.4 Afstuderen ........................................................................27 5.5 Uitwisseling programma's ………………………………………………27 6 HET DISPUUT WATERMANAGEMENT .........................................29 Bijlage 1 Kwartaalrooster Schakelprogramma Bijlage 2 Course schedule track Water Management
Disclaimer: Deze brochure is met zorg samengesteld. Toch kan het zijn dat er achterhaalde informatie in voorkomt of onvolkomenheden zijn. Aan deze brochure kunnen daarom geen rechten worden ontleend. Voor rechtsgeldige informatie dient u de onderwijs en examen regelingen samen met de uitvoeringregels en regels en richtlijnen van de examencommissie te raadplegen. Deze zijn te vinden op de website van de TUDelft onder reglementen.
3
4
WOORD VOORAF Sinds september 2002 kent de opleiding Civiele Techniek aan de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen van de Technische Universiteit Delft een onderwijsprogramma volgens Bachelor-Mastersysteem. De basis wordt gevormd door de Bachelor of Science in de Civiele Techniek (BSc Civiele Techniek). Deze basisopleiding duurt drie jaar (zes semesters) en bevat voor een groot deel alle basisvakken in de wiskunde, mechanica en algemene civieltechnische vakken, naast een introductie in alle werkvelden van de Civiele Techniek, waaronder Watermanagement. Voor een verdere verdieping in één van de werkvelden is de Master of Science-opleiding (MSc) opgezet. De opleiding Civiele Techniek kent vijf MSc-varianten, waaronder de MSc-variant Watermanagement. De MSc duurt 2 jaar (4 semesters). In principe worden alle studenten met een BSc-diploma van een universiteit of HBO-opleiding tot de MSc-opleiding toegelaten, echter aan studenten met een andere BSc dan de BSc Civiele Techniek kunnen toelatingseisen worden gesteld. Deze brochure is gemaakt ten behoeve van studenten met een HBOvooropleiding, die overwegen om de MSc-variant Watermanagement te gaan volgen vanaf het studiejaar 2013-2014. Wij van Watermanagement vinden dat de interesses en capaciteiten van de student moeten passen bij wat de MSc-variant. Watermanagement te bieden heeft. Daarom wordt in deze brochure uitvoerig ingegaan op de vakgebieden die Watermanagement bestrijkt en wordt een omschrijving van de MSc-vakken gegeven. Een brochure kan veel informatie bevatten, maar niet alles! Aarzel daarom niet om ondergetekenden, de afstudeercoördinator en het dispuut Watermanagement, of de docenten persoonlijk te benaderen. Zij zien je graag komen!!! ir. W.M.J. Luxemburg, afstudeercoördinator kamer 4.90 T: (015 27)85717 E:
[email protected]
Dispuut Watermanagement kamer 4.74 T: (015 27)84284 E:
[email protected]
5
6
1
CIVIELE TECHNIEK EN WATER
Water is van groot belang voor mens en natuur, maar het kan ook een bedreiging vormen. Rivieren, bijvoorbeeld, voorzien in drinkwater en irrigatiewater, maar kunnen ook verwoestende overstromingen veroorzaken. De “natte” Civiele Techniek, bestaande uit Watermanagement en Waterbouwkunde, is de ingenieurswetenschap met water als onderwerp van onderwijs en onderzoek. Ondanks een zekere verwantschap zijn Watermanagement en Waterbouwkunde echter bepaald niet "één pot nat". Waterbouwkunde houdt zich in hoofdlijnen bezig met de grote oppervlaktewateren (rivier, estuarium, zee). De aandacht is daarbij gericht op constructies en constructiemethoden ten behoeve van de afvoer van water, de bescherming tegen water en het transport via en over water. Watermanagement houdt zich bezig met het begrijpen van waterstromen – oppervlaktewater en grondwater – zoals die van nature voorkomen en met het beheren van deze stromen ten behoeve van de maatschappij. Watermanagers richten zich op relevante praktische zaken als voorspellen van overstromingen en droogtes, drinkwatervoorziening, riolering en afvalwaterbehandeling, waterkwaliteitsbeheer in rivieren en meren en operationeel waterbeheer in landelijke en stedelijke gebieden. Watermanagement speelt een dominante rol in: Milieu (kwantiteit en kwaliteit van oppervlakte- en grondwater; Ontwikkeling van landelijke en stedelijke gebieden (irrigatie en drainage); Ontwerp van infrastructuur voor drinkwatervoorziening, riolering en afvalwaterbehandeling, met speciale aandacht voor de bescherming van zowel de volksgezondheid als milieu. Watermanagement is zeer veelzijdig en biedt mogelijkheden voor ontplooiing van zeer uiteenlopende talenten!!!
7
Waterbeheer
Stroomgebiedbeheer Oppervlaktewaterhydrologie
Hydrologie
Waterhuishouding
Polders & Irrigatie
Grondwaterhydrologie
Waterkwaliteitsmanagement
Drinkwaterbereiding
Gezondheidstechniek
Afdeling WATERMANAGEMENT
Stedelijk waterbeheer
Riolering
Behandeling van afvalwater
8
2
WATERMANAGEMENT IN VOGELVLUCHT
De MSc-variant Watermanagement bestrijkt een breed spectrum aan aspecten van kwantiteit en kwaliteit van water. Elk aspect is op zich een vakgebied. De vakgebieden zijn, op grond van hun verwantschap, geclusterd tot drie specialisaties:
Gezondheidstechniek Het ontwerpen, bouwen en beheren van installaties en infrastructuur t.b.v. de openbare watervoorziening, de riolering en de behandeling van afvalwater.
Hydrologie De beschrijving en kwantificering van watersystemen in de natuurlijke hydrologische kringloop en de invloed van ingrepen door de mens op die systemen.
Waterbeheer Het ontwerpen, bouwen en beheren van waterbeheersingsystemen en de bijbehorende beheersorganisaties, nu en in de toekomst. Modellering, laboratoriumwerk, veldwerk en experimenten met proefinstallaties maken bij alle drie de specialisaties een belangrijk deel uit van het onderzoek. Masterstudenten nemen vaak actief deel aan de onderzoeksprojecten van de afdeling als onderdeel van hun afstudeerwerk. Het personeel dat aan de vakgebieden vorm en inhoud geeft is gegroepeerd in twee secties: Gezondheidstechniek en Waterhuishouding. De medewerkers zetten zich in voor onderwijs en onderzoek. Het is niet alleen hun baan, ze houden van hun vak. Ook de studenten van Watermanagement zetten zich in voor de MSc-variant. Georganiseerd via het Dispuut Watermanagement vullen ze de opleiding aan en dragen ze bij aan cohesie en sfeer, door het organiseren van excursies, lezingen en festiviteiten. De afdeling Watermanagement heeft contacten met vele instellingen in landen binnen en buiten Europa. Dit biedt de mogelijkheid om de blik te verruimen, in de vorm van stages en (afstudeer)projecten, in landen als Indonesië, Bangladesh, India, Thailand, Filippijnen, Kenia, Mozambique, Nicaragua, Peru, Colombia, Argentinië, Duitsland, Frankrijk, en de Verenigde Staten. Duurzame ontwikkeling wordt steeds belangrijker bij het ontwerpen, uitvoeren en beheren van civieltechnische objecten. Voor studenten die in hun MSc-programma een accent op duurzaamheid willen leggen is er de afstudeerprofilering Technologie in duurzame ontwikkeling. Velen hebben het aangedurfd om Watermanagement te kiezen. In de periode 1994-2011 zijn per jaar gemiddeld 35 studenten bij Watermanagement afgestudeerd. Ze zijn daarna goed terecht gekomen!!!
9
2.1 Gezondheidstechniek De Civiele Gezondheidstechniek houdt zich bezig met techniek op de raakvlakken tussen water, gezondheid en milieu. Dit spitst zich toe op de volgende vakgebieden: • Drinkwatervoorziening • Riolering • Behandeling van afvalwater Het laboratoruim voor Gezondheidstechniek maakt deel uit van de sectie Gezondheidstechniek.
2.1.1 Drinkwatervoorziening Waterleidingbedrijven leveren drinkwater en gebruikswater aan miljoenen huishoudens en duizenden bedrijven. Dit is van vitaal belang voor de volksgezondheid en draagt in belangrijke mate bij aan de welvaart. Er komt heel wat bij kijken om aan de behoeftes aan water te voldoen. Eerst worden oppervlaktewater en grondwater onttrokken aan de natuurlijke waterkringloop (winning). Oppervlaktewater verblijft daarna in spaarbekkens of wordt, na een voorzuivering, in de bodem geborgen (opslag). Dit heeft tot doel om een voorraad aan te leggen en de kwaliteit te verbeteren. Vervolgens wordt het water vanuit een spaarbekken of de bodem naar (andere) zuiveringsinstallaties gepompt (transport, zuivering). Daar wordt het geschikt gemaakt voor alle vormen van gebruik. Vanuit de zuiveringsinstallaties vindt het water via uitgebreide leidingnetwerken zijn weg naar de afnemers (distributie). Het gaat om forse hoeveelheden. De Nederlandse waterleidingbedrijven leveren per jaar ongeveer 1,3 miljard kubieke meter drink- en gebruikswater.
2.1.2
Riolering
Het door waterleidingbedrijven geleverde water wordt door de afnemers voor allerlei doeleinden gebruikt. Een groot deel ervan moeten zij na gebruik weer kwijt. Het is vervuild geraakt en een afvalstroom (afvalwater) geworden die een bedreiging vormt voor de volksgezondheid. Daarnaast hebben dezelfde afnemers, die zich voor het overgrote deel in bebouwde gebieden bevinden, te maken met neerslag. Als neerslag zich in de bebouwde omgeving ophoopt, dus als straten blank komen te staan en kelders vollopen, veroorzaakt dat overlast en schade. De kwaliteit van het gebied gaat achteruit. Door afvoer van afvalwater en neerslag moet dit zo veel mogelijk worden voorkomen. Uitgangspunt daarbij is dat het water wordt teruggevoerd in de natuurlijke waterkringloop. Over het algemeen is dat oppervlaktewater. De afvoer van afvalwater en neerslag
10
begint met een uitgebreid ondergronds stelsel van riolen (inzameling). Zowel gemengde rioolstelsels, waarmee afvalwater en neerslag gezamenlijk worden afgevoerd, als gescheiden rioolstelsels voor gescheiden afvoer van afvalwater en neerslag komen voor. De riolen van gemengde stelsels en de afvalwaterriolen van gescheiden stelsels komen samen bij een gemaal, waarmee het water door een transportleiding naar een zuiveringsinstallatie wordt gepompt (transport). De regenwaterriolen van gescheiden stelsels lozen rechtstreeks op het oppervlaktewater. Om bij extreme neerslag te voorkomen dat toch water op straat komt hebben gemengde rioolstelsels nooduitlaten naar oppervlaktewater (overstorten). Deze overstorten leiden tot verontreiniging van oppervlaktewater. Om de frequentie van overstorten te beperken, zonder al te grote leidingen te hoeven toepassen, hebben rioolstelsels ondergrondse opslagbassins (berging). In Nederland ligt circa 100.000 km rioolleiding in de bodem. De vervangingswaarde hiervan bedraagt 58 miljard euro.
2.1.3 Behandeling van afvalwater Het door middel van rioolstelsels ingezamelde water moet worden geloosd op oppervlaktewater. Het rioolwater is echter verontreinigd en moet eerst worden behandeld (gezuiverd) om de kwaliteit van oppervlaktewater, als bron voor watergebruik en als onderdeel van het milieu, voor nu en de toekomst veilig te stellen. Dit geldt evenzeer voor het afvalwater van de vele bedrijven die rechtstreeks op oppervlaktewater lozen. Behandeling van afvalwater vindt plaats in afvalwaterzuiveringsinrichtingen (AWZI's). Het omvat de verwijdering van de diverse verontreinigingen door middel van fysische, chemische en biologische processen, en de verwerking van de reststoffen (slibben) die bij de zuivering vrijkomen. In het licht van het zoeken naar duurzame oplossingen voor milieuproblemen beperkt de behandeling van het afvalwater zich steeds minder tot het louter zuiveren tot een voor lozing op oppervlaktewater aanvaardbare kwaliteit. Meer en meer worden technieken gezocht waarmee het afvalwater voor direct hergebruik geschikt kan worden gemaakt. Net als bij de watervoorziening gaat het om forse hoeveelheden. In Nederland wordt per jaar circa 1,8 miljard kubieke meter water afgevoerd naar en behandeld in 375 openbare RZWI’s.
De gezondheidstechnische ingenieur neemt in de praktijk een centrale positie in bij de planvorming, het ontwerp, de aanleg, en het gebruik van de bovenbeschreven voorzieningen. Zijn kracht is het vermogen om tot doelmatige en effectieve oplossingen te komen, in samenspraak met specialisten zoals constructeurs, werktuigbouwkundigen, elektrotechnici, chemici, bacteriologen, biologen en epidemiologen, binnen complexe economische, wettelijke en politieke randvoorwaarden.
11
2.1.4 Voorbeelden van afstudeerprojecten •
Treatment techniques for Combined Sewer Overflows
•
Fouling modification during pre-treatment for dead-end ultrafiltration of wwtp effluent
•
Microbial risk assessment for pluvial urban flooding
•
Probabilistic modeling of sewer deterioration
•
Verstopping biologische actieve koolfilters Weesperkarspel
•
Development of indirect potable reuse in impacted areas of the United States
•
Ceramic silver impregnated pot filters for household drinking water treatment
•
Iron removal at groundwater pumping station Harderbroek
•
CFD for UV desinfection reactor design
•
Nanofiltration with zero liquid discharge for drinking water treatment
•
Validation of raw measuring data of water quantity and water quality in wastewater systems
2.2 Hydrologie De subrichting Hydrologie richt zich op de beschrijving en kwantificering van watersystemen in de natuurlijke hydrologische kringloop. Zeeën en oceanen blijven daarbij buiten beschouwing. De subrichting voorziet in de voor de civiel ingenieur noodzakelijke kennis omtrent het ontstaan, het voorkomen, het gedrag en de eigenschappen van water, en verzorgt het meer specialistische onderwijs voor de opleiding tot civiel-hydrologisch ingenieur. De subrichting Hydrologie houdt zich bezig met oppervlaktewater en grondwater. Daarbij komen met name de beschikbaarheid van water voor de mens en de beïnvloeding van de kwantiteit en kwaliteit door de mens aan de orde. Het ingrijpen door de mens wordt bekeken vanuit de criteria van het ecologisch inpasbaar handelen en duurzaamheid. Hydrologie kent de volgende vakgebieden: • Hydrologie • Oppervlaktewaterhydrologie • Stoftransport in oppervlaktewater • Stoftransport met het grondwater
12
2.2.1 Aandachtsgebieden van de subrichting Hydrologie Bij het onderwijs van de subrichting Hydrologie kunnen de volgende aandachtsgebieden worden onderscheiden: • de beschikbaarheid van water Menselijke behoeften aan water, zoals drink- en industriewater en water voor de landbouw, kunnen worden vervuld met zowel grondwater als oppervlaktewater. De subrichting Hydrologie houdt zich bezig met de beschikbaarheid van water en de effecten van waterwinning en kunstmatige aanvulling van grondwater op het milieu en de natuur. • wateroverlastproblemen door hoge rivierafvoeren Door hoge rivierafvoeren en daarmee gepaard gaande hoge waterstanden ontstaan bedreigende situaties. Berekening van maatgevende afvoeren is een essentieel onderdeel van de oppervlaktewaterhydrologie. • lage afvoeren van rivieren Analyse van de afvoerproblemen in tijden van weinig neerslag zowel in kwantitatief als in kwalitatief opzicht. • voorspellen van hoge en lage rivierafvoeren Om te kunnen anticiperen op extreme afvoersituaties is het van belang neerslag-afvoerrelaties te kennen. Daartoe worden neerslag-afvoermodellen op specifieke omstandigheden ontworpen en toegepast. Voor ontwikkeling en toepassing van modellen worden waarnemingen in het veld verdisconteerd. • wateroverlast door hoge grondwaterstanden Het antiverdrogingsbeleid in Nederland resulteert op diverse plaatsen in wateroverlast in landbouwgebieden en stedelijke gebieden. Effectberekeningen en maatregelen op het gebied van de geohydrologie zijn een belangrijk onderdeel. • hydrologie van delta's Effecten van rivierafvoerregimes op hydrologische processen in delta's. • verdrogingsproblemen door lage grondwaterstanden Kwantificering van de effecten op vegetatie en landbouwschade als nadelige gevolgen van lage grondwaterstanden. • milieuhydrologie De kwaliteit van het grondwater wordt bedreigd door: bodemverontreiniging, die diverse oorzaken kan hebben; kwel van zout water. De kwaliteit van oppervlaktewater wordt nadelig beïnvloed door: een te grote belasting met stikstof en fosfaat (eutrofiëring), waardoor in de zomer overmatige algengroei kan optreden; de lozing van milieuvreemde stoffen, die het aquatische ecosysteem kunnen verstoren; thermische verontreiniging, als gevolg van de lozing van warm 13
koelwater, waardoor in het water zuurstofloosheid kan ontstaan die het aquatische ecosysteem schade berokkent; door zoute kwel en indringing van zout water in mondingen van rivieren, wat nadelige gevolgen heeft voor de drinkwatervoorziening en de landbouw. De subrichting Hydrologie houdt zich bezig met de processen die het voorkomen van verontreinigingen en zout water in grondwater en oppervlaktewater beïnvloeden. Het gaat daarbij om het transport en de omzetting van stoffen in water en de stofoverdracht tussen water en de omgeving. Ook wordt aandacht besteed aan de maatregelen die de nadelige effecten van stoffen op de waterkwaliteit tegengaan. • waterkwantiteitsbeheer Dit aandachtsgebied spitst zich toe op het samenspel tussen grond- en oppervlaktewater. Hierbij komen zowel overlast als schaarsteproblemen aan de orde.
2.2.2 Voorbeelden van afstudeeronderwerpen Moisture recycling and the effect of land-use change Identification of runoff mechanisms in flood frequency analysis Analytical modelling of Salt Intrusion in the Kapuas Estuary Phase lags in alluvial estuaries; Classification of alluvial estuaries by means of the phase lag Predicting Ulva growth in a saline Volkerak Zoom lake Measurability of hydrological processes by means of gravimetrical measurements MeteoLook – a physically based regional distribution model for measured meteorological variables The impact of the deep water extraction at the position of the fresh-salt interface A distributed stream temperature model using high resolution temperature observations Spatial variability of dry spells in Tanzania
14
2.3 Waterbeheer Het onderwijs van de subrichting Waterbeheer is gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van waterbeheerssystemen en de bijbehorende beheersorganisaties, en op de lange termijn planning van toekomstige ontwikkelingen in het waterbeheer. De vakgebieden van de subrichting Waterbeheer zijn: • Stroomgebiedbeheer • Irrigatie • Regionale waterbeheersing • Stedelijke waterbeheersing • Operationeel waterbeheer
2.3.1 Aandachtsgebieden van de subrichting Waterbeheer Het onderwijs van de subrichting Waterbeheer kan in de volgende aandachtsgebieden worden ingedeeld: • beheersen Het beheersen van oppervlaktewater en grondwater in stedelijke en landelijke gebieden ten behoeve van veiligheid, bruikbaarheid, bewoonbaarheid en natuurbeheer. • ontwerpen Het systematiseren van ontwerpprocedures voor waterbeheerssystemen vanuit de functionele eisen met de daarin voorkomende meet- en regelkunstwerken, voor irrigatie-, drainage- en polderstelsels en in de stedelijke waterbeheersing. • sturen van water Het ontwerpen van strategieën en algoritmen voor de besturing van watersystemen en het optimaliseren van het waterbeheer met gebruikmaking van de modernste automatiseringstechnieken. • stroomgebiedbeheer Stroomgebiedbeheer met het accent op beleidsanalyse en beslissingsmethoden voor het plannen van gewenste ontwikkelingen in het waterbeheer, uitgaande van de civieltechnische mogelijkheden en gelet op de juridische en bestuurlijke omgeving. Er moet rekening worden gehouden met vaak concurrerende belangen als veiligheid, scheepvaart, drink- en industriewatervoorziening, landbouw, menselijke bewoning, landschaps- en natuurwaarden.
2.3.2 Specialismen binnen Waterbeheer Het gaat in alle gevallen om het beheersen van waterstromen en waterstanden zodanig dat de gebruiksfuncties van het betreffende gebied zo goed mogelijk tot hun recht komen. Het betreft regionale watersystemen in landelijke en stedelijke gebieden, in interactie met
15
de door de gezondheidstechniek beheerste drinkwater- en afvalwaterstromen en rekening houdend met de (on)mogelijkheden van het natuurlijke hydrologische systeem als randvoorwaarde. De volgende specialisaties kunnen worden onderscheiden: • stedelijke waterbeheersing Het werkterrein van de stedelijke waterbeheersing is speciaal gericht op het geschikt maken en houden van terreinen voor menselijke bewoning en de interactie van het menselijk watergebruik in de stad met de omliggende regionale watersystemen. Het is het vakgebied met raakvlakken met de stedelijke hydrologie, rioleringssystemen en bestuurlijke besluitvorming. Zowel planologische als waterbeheerstechnische zaken zijn hierbij van belang. • polders en hoogwaterbescherming Dit is een in Nederland ver ontwikkelde expertise om gebieden die lager liggen dan het peil van de omringende wateren veilig, bewoonbaar en productief te maken en te houden met daarbij rekening houdend met de eisen van goed natuurbeheer. Het betreft ontwerpen en beheren van polder boezem-hoogwaterbeveiligings-systemen middels reservoirs, dijken, kanaalsystemen, sluizen en gemalen, met de bijbehorende geautomatiseerde operationele besturing en beheersorganisatie. • irrigatie en drainage De grootste waterverbruiker - ook in Nederland - is de landbouw en het natuurbeheer. Grote sociaal-economische belangen zijn afhankelijk van een goede beheersing van aan- en afvoer van water en het beheersen van de juiste waterkwaliteit. Een deskundige watermanagementorganisatie is hierbij onmisbaar. In dit specialisme gaat het om het ontwerpen en beheren van aanvoer- en afvoer-systemen middels waterwinwerken, reservoirs, stuwen, sluizen en gemalen, kanaalsystemen met regelkunstwerken en het opzetten van het daarbij behorende management. • operationeel waterbeheer In dit specialisme wordt dieper ingegaan op de dynamische besturing van de waterstromen, waterpeilen en waterkwaliteit met toepassing van automatisering in de meet- en regeltechniek. Doordat de eisen die aan de waterbeheersing worden gesteld steeds scherper worden, is dit specialisme sterk in ontwikkeling. • stroomgebiedbeheer Het stroomgebiedbeheer omvat de grondslagen voor een samenhangend beleid en beheer door de verschillende overheidslichamen om een integrale zorg voor de hoedanigheid en het gebruik van watersystemen te bewerkstelligen. Water, bedding en oevers van een stroomgebied met hun fysische, chemische en biologische componenten worden bestudeerd in relatie met de relevante omgeving. De nadruk ligt op analyse en kwantificering
16
van het watergebruik, processen in natuurlijke en kunstmatige kringlopen van water, formuleren van ontwikkelingsscenario's en de bijbehorende socio-economische en milieu-effecten, uitmondend in concrete plannen met inbegrip van de bestuurlijk-juridische maatregelen voor de toekomstige ontwikkeling van het waterbeheerssysteem. Dit vakgebied is van essentieel belang voor alle wateringenieurs die met strategische planning in het waterbeheer te maken krijgen.
2.3.3 Voorbeelden van afstudeeronderwerpen •
A new control system for the Rhine-Meuse delta
•
Effect of climate change on urban water management design criteria
•
Space and the art of water management
•
Application of control techniques to the water management of large water systems
•
Risk assessment for floods due to precipitation exceeding drainage capacity
•
Integrated water quantity and water quality control of lowland water systems
•
Nalevingsmetingen in het waterbeheer – Een casestudy naar de Wet beheer rijkswaterstaatswerken
•
Risicoanalyse binnen het regionale waterbeheer
•
"Vasthouden, bergen, afvoeren" onder de loep; Onderzoek van de effectiviteit van maatregelen tegen wateroverlast door neerslag, toegepast op polder Eijerland
•
Calibration of the precipitation-runoff model of the Hirmand River in Afghanistan and Iran using remote sensing data
•
Transitions to more sustainable concepts of urban water management and water supply
•
Maatregelen ter bestrijding van grondwateroverlast in bestaand stedelijk gebied
17
18
3
RELATIES MET ANDERE (MSC-)OPLEIDINGEN EN UNIVERSITEITEN
Voor de subrichtingen Waterbeheer en Hydrologie (sectie Waterhuishouding) geldt dat er nauwe banden bestaan met de secties Waterbouwkunde en Vloeistofmechanica van de opleiding Civiele Techniek. Er is zelfs een apart track genaamd Watermanagement en Engineering wat vakken combineert van de secties. Afstuderen gebeurt dan bij een van de secties.
De sectie Gezondheidstechniek werkt op een aantal terreinen samen met de sectie Vloeistofmechanica van de opleiding Civiele Techniek en de secties Bioprocestechnologie, Analytische Biotechnologie en Microbiologie van de Faculteit Technische Natuurwetenschappen. Daarnaast zijn er contacten met de sectie Milieutechnologie van de Wageningen Universiteit & Research Centrum.
Met een Erasmusbeurs van het Socratesprogramma van de Europese Unie is het mogelijk om een deel van de studie (vakken, afstudeerwerk) te voltooien aan een universiteit in één van de landen van de EU. Inschrijfformulieren voor het Socratesprogramma zijn verkrijgbaar bij de studieadviseurs.
In samenwerking met de “National University of Singapore” kunnen studenten met een bachelor diploma Citg en gemiddelde van 7.5 of hoger aanvragen deel te nemen aan het Double Degree programma, wat resulteert in een diploma van beide deelnemende universiteiten. In dit tweejarige programma verblijft de student zowel in Singapore als Delft en doet een programma van 136 EC’s.
19
20
4
TOEKOMSTIG WERKTERREIN
Uit het voorgaande moge duidelijk zijn dat Watermanagement diverse boeiende opleidingsmogelijkheden biedt. De praktijk heeft tot nu toe uitgewezen dat deze goede perspectieven geven op de arbeidsmarkt. Als mogelijke werkgevers voor afgestudeerde Watermanagers kunnen worden genoemd:
• Technisch/Ontwerpend o advies- en ingenieursbureaus o waterstaat o water- en zuiveringsschappen o drinkwaterbedrijven o gemeenten
• Beleid o ministeries o provincies o gemeenten o waterschappen o drinkwaterbedrijven o universiteiten o onderzoeksinstituten
• Onderzoek o onderzoeksinstituten (KIWA, RIZA, TNO, WL etc.) o universiteiten
• Buitenland o advies- en ingenieursbureaus o ontwikkelingssamenwerking (via overheid of nongouvernementele organisaties)
• Beheer o provinciale en rijkswaterstaat o waterschappen o zuiveringschappen o drinkwaterbedrijven o gemeenten
• Overig o banken, met name voor financiering van ontwikkelingsprojecten, b.v. Nederlandse banken, Europese ontwikkelingsbank, EU en de Wereldbank
Bij de genoemde werkgevers bekleden Watermanagers in het algemeen de functies van adviseur, van ontwerper en, na een aantal jaren ervaring, van projectleider.
21
22
5
DE MSC-VARIANT WATERMANAGEMENT
5.1 Algemene opzet Een belangrijk verschil van de MSc-varianten van de opleiding Civiele Techniek met de BSc Civiele Techniek is dat het onderwijs Engelstalig is. De MSc-variant Watermanagement voor studenten met een HBOopleiding heeft dezelfde algemene opzet als de andere MSc-varianten van de opleiding Civiele Techniek voor studenten met een HBOopleiding, zie tabel 1. tabel 1
Algemene opzet MSc-variant Watermanagement voor HBO
verplicht voor elke MSc-variant: WM0312CT CIE4510
Philosophy, technology assessment and ethics in civil Engineering or Climate change: Science & Ethics
4 ec
verplicht voor MSc-variant Watermanagement
56 ec
10 ec vakken van HBO-schakelprogramma
10 ec
(zie paragraaf 5.2.3)
Eén te kiezen uit:
10 ec
project, extra afstudeerwerk, keuzevakken (max 6 ec WM-code)
afstudeerwerk
40 ec
totaal
120 ec
De MSc-variant Watermangement kent een bijzonder rooster. In principe is in een betreffende onderwijsperiode één hele dag per week voor een bepaald vak gereserveerd. Dat wil zeggen dat alle activiteiten van dat vak (colleges, oefeningen, practica etc.) op die ene dag worden geconcentreerd. Enkele grote vakken (>4 ec) vormen een uitzondering, daarvoor is meer den één dag nodig. Deze wijze van roosteren geldt alleen voor de vakken die door de afdeling Watermanagement worden verzorgd. In de volgende paragrafen wordt nader ingegaan op de instroom vanuit het HBO en de verdere invulling van de MSc-variant Watermanagement. Binnen de MSc-variant Watermanagement kan de student kiezen voor voor afstudeerprofileringen zoals Technology in Sustainable Development en Entrepreneurship, zie hiervoor de artikelen 12A,B,C,D van The Implementation Regulations 2011-2012 MSc Civil Engineering (www.studenten.tudelft.nl tab CiTG reglementen).
23
5.2 Instroom met een HBO-bachelor 5.2.1 Algemeen Met een HBO diploma kun je worden toegelaten tot de masteropleiding als: •
De masteropleiding aansluit op je HBO opleiding
•
Je de ingangstoetsen voor Engels en Wiskunde hebt behaald
•
Je deficiënties hebt weggewerkt
Informatie over de ingangstoetsen is te vinden op de website http://hbodoorstroom.tudelft.nl. Bekijk deze website tijdig zodat je weet wat er verwacht wordt en je op tijd bent met aanmelden.
Om met een HBO-diploma Civiele Techniek of een aanverwant HBOdiploma te kunnen instromen in de MSc Civil Engineering moet op sommige gebieden de kennis worden bijgespijkerd. Hiervoor is het HBO schakelprogramma ontworpen. Dit programma bestaat uit twee delen: • De fundamentele schakelvakken welke je volgt voordat je in de MSc instroomt. Deze vakken verhelpen algemene deficiënties en brengen studenten op academisch niveau. • een aantal variant-specifieke vakken die je opneemt in de MSc, de zgn homologatievakken.
Het schakelprogramma is toegankelijk voor de volgende HBOopleidingen: • HBO-bachelors met een HBO-opleiding Civiele Techniek hebben toegang tot het HBO-schakelprogramma van elke MSc-variant. • HBO-bachelors met een HBO-opleiding op het gebied van Watermanagement, (zoals: milieukunde, milieutechniek, milieutechnologie, milieumanagement, land- en watermanagement, aquatische ecotechnologie) hebben alleen toegang tot het HBO-schakelprogramma van de MScvariant Watermanagement. Voor studenten met een hier niet genoemde HBO-opleiding kan het schakelprogramma eventueel met maximaal 15 studiepunten worden uitgebreid. Zijn meer studiepunten nodig dan is toelating niet mogelijk. Een voorbeeld van een niet-aansluitende HBO-opleiding is Chemische Technologie. Afhankelijk van het individuele geval kan soms met een aangepast schakelprogramma wel toegang tot de MScvariant Watermanagement worden verleend.
24
5.2.2 Het schakelprogramma
Er zijn twee manieren waarop het HBO-schakelprogramma, kan worden gevolgd, namelijk tijdens of na de HBO-opleiding. Gebeurt dit tijdens de HBO opleiding dan spreken we van een doorstroomminor.
Doorstroomminor tijdens de HBO-opleiding Om geen kostbare studietijd te verliezen, kan al tijdens de HBOopleiding een aantal vakken aan de TU worden gevolgd. De TU Delft heeft samen met zes HBO-opleidingen een minorprogramma samengesteld. De deelnemende hogescholen zijn: De Haagse Hogeschool, Hogeschool INHolland, Hogeschool Rotterdam, Christelijke Hogeschool Windesheim, Hogeschool Utrecht en Hogeschool van Amsterdam. Dit programma omvat 30 ECTS studiepunten van het noodzakelijke schakelprogramma en wordt net als het bachelorprogramma in het Nederlands gegeven. Het minorprogramma houdt in dat studenten tijdens de HBO-studie gedurende een bepaalde periode naar de TU gaan om een aantal bachelorvakken te volgen. De manier waarop de minor wordt ingeroosterd kan per HBO-opleiding verschillen. De doorstroomminor neemt meestal twee semesters (2 * 15 EC) in beslag, in het derde en/of vierdestudiejaar van het HBO. Aanmelding voor de doorstoomminor gebeurt via de HBO-opleiding. Meer informatie is te vinden op http://hbodoorstroom.tudelft.nl.
Schakelvakken ná de HBO-opleiding Ook voor studenten die hun HBO-diploma al behaald hebben bestaat de mogelijkheid in te stromen in de MSc na het behalen van de fundamentele schakelvakken. Het schakelprogramma van de fundamentele vakken, gevolgd ná de HBO-opleiding, bevat de volgende vakken: WI1708TH1 Analyse 1 3 ec WI1708TH2 Analyse 2 3 ec WI1708TH3 Analyse 3 3 ec WI1807TH1 Lineaire Algebra 1 3 ec WI1909TH Differentiaalvergelijkingen 3 ec WI3097TU Numerieke wiskunde 4 ec WI1102CT Kansrekening en Statistiek 3 ec CTB1210 Dynamica en modelvorming 5 ec CT2091 Grondmechanica 2 voor HBO 3 ec Gedetailleerde beschrijvingen van bovengenoemde vakken zijn te vinden in de digitale studiegids: http://studiegids.tudelft.nl.
25
5.2.3 Homologatievakken Als tweede onderdeel van het schakelprogramma moeten een aantal Watermanagement specifieke vakken in de MSc worden opgenomen: CT2140 CTB3360 CTB3365
Vloeistofmechanica 2 voor HBO Waterbeheersing Sanitary Engineering
3 ec 4 ec 4 ec
De studiepunten van de bovenstaande lijst die de 10 ec te boven gaan, worden beschouwd als studiepunten behaald als keuzevakken (zie ook tabel 1). Per studiejaar 2013/2014 geldt voor ALLE masteropleidingen dat eerst de schakelopleiding volledig moet zijn afgerond voordat gestart kan worden met de masteropleiding, de zogenaamde “harde knip”. Wil je meer weten over de harde knip kijk op http://hardeknip.tudelft.nl HBO-bachelors met een opleiding verwant aan Watermanagement (zoals: milieukunde, milieutechniek, milieutechnologie, milieumanagement, land- en watermanagement, aquatische ecotechnologie) kunnen in aanmerking komen voor een vrijstelling voor CTB3360 en CTB3365. HBO-bachelors Chemische Technologie/Chemie kunnen ook instromen in de MSc-variant Watermanagement en dan met name met de specialisatie Gezondheidstechniek. Vanwege hun voorkennis wordt bij deze studenten het vak Vloeistofmechanica 2 (CT2140) vervangen door het vak Hydrologie (CT2310, 4 ects). Het is raadzaam aan het begin van de studie te overleggen met de afstudeercoördinator van Watermanagement (ir. W.M.J. Luxemburg, kamer 4.90, tel (015) 27 85717) en/of een studieadviseur over een meerjaren studieplanning en de invulling van de Mastervariant.
5.3 Het MSc-programma van Watermanagement Gedetailleerde beschrijvingen van de vakken zijn te vinden in de digitale studiegids: http://studiegids.tudelft.nl.
5.3.1 Gemeenschappelijk Voor alle MSc-studenten Watermanagement is het volgende pakket van 16 ec verplicht. CIE4450 CIE4491 CIE4495-13 CIE4440
Integrated Water Management Urban Drainage and Water Management Fundamentals of Water Treatment Hydrological Processes and Measurements
26
4 4 4 4
ec ec ec ec
5.3.2 Specialisatie Afhankelijk van de specialisatie en in overleg met de afstudeerhoogleraar moeten voor 40 ec vakken uit onderstaande lijst worden gekozen. CTB3350 CIE4340 CIE4400 CIE4410 CIE4415 CIE4420 CIE4431 CIE4460 CIE4475 CIE4485 CIE5401 CIE5421 CIE5440 CIE5450 CIE5580 CIE5471 CIE5490 CIE5500 CIE5510 CIE5541 CIE5550 CIE5560 BK7200 SPM9446
Open Channel Flow Computational Modelling of Flow and Transport Water Quality Modelling Water Systems, People & Society Design of Water Treatment Plants Geohydrology 1 Hydrological Model Polders and Flood Control Drinking Water Treatment Wastewater Treatment Spatial Tools in Water Management Water & Health Geohydrology 2 Hydrology of Rivers Catchments & Deltas Ecology - Geomorphology Hydrological and Ecological Fieldwork in River Systems Operational Water Management Water Law and Organisation Urban Water Management Urban Drainage Monitoring and Modelling Pumping Stations and Transport Pipelines Civil Engineering in Developing Countries Principles of Urban Design for Civil Engineers System Reliability in Quantitative Risk Assessment 1
4 4 4 4 5 4 4 4 5 5 3 4 4 4 5
ec ec ec ec ec ec ec ec ec ec ec ec ec ec ec
4 4 3 4 3 4 4 3
ec ec ec ec ec ec ec ec
4 ec
5.3.3 Keuzevakken Voor keuzevakken worden de niet gekozen vakken uit de vorige paragraaf sterk aanbevolen. Zo wordt een brede opleiding in het werkveld van het Watermanagement verkregen.
5.4 Afstuderen Elke MSc-variant wordt afgesloten met een afstudeerwerk. Het afstudeerwerk is praktische oefening, waarbij de student moet laten zien dat hij/zij in staat is om zelfstandig en op wetenschappelijk niveau een ingenieursvraagstuk op te lossen. Dit vraagstuk kan variëren van het ontwikkelen van een nieuw waterzuiveringsproces met behulp van een proefinstallatie, het van ontwerp van een waterbeheerssysteem tot het onderzoek van de kwaliteit van een oppervlaktewatersysteem en de verbetering daarvan. Vaak vinden 27
afstudeerprojecten buiten de deur plaats, dat wil zeggen bij een ingenieursbureau, een waterschap, een provincie, een zuiveringsinstallatie, etc. De duur van het afstudeerwerk is nominaal een half jaar. Bij het afstuderen wordt de student begeleid en beoordeeld door een zogenaamde afstudeercommissie. In deze commissie zitten naast de afstudeerhoogleraar en medewerkers van de TU Delft meestal ook medewerkers van het bedrijf/de instantie waar het afstudeerwerk plaatsvindt. Het afstudeerwerk wordt afgesloten met een presentatie van de resultaten voor familie en vrienden en niet te vergeten professionals uit de praktijk en medewerkers van de TU Delft. De presentatie moet dan dus ook van niveau zijn; leken moeten het verhaal kunnen volgen en deskundigen moeten worden "onderhouden".
5.5
Uitwisseling programma’s
Met een aantal buitenlandse universiteiten bestaan overeenkomsten over het volgen van (een gedeelte) van het MSc programma in het buitenland. Er kunnen bijvoorbeeld vakken gedaan worden in het buitenland waardoor vrijstelling gegeven kan worden voor vakken in het WAM programma. Het kan ook zijn dat een zgn. “double degree” wordt behaald. In alle gevallen dient vooraf toestemming van de examencommissie te worden verkregen. Voor meer informatie over actuele programma’s kunt u contact opnemen met de afstudeercoördinator.
28
6
HET DISPUUT WATERMANAGEMENT
Het dispuut Watermanagement is een vereniging voor en door studenten, binnen de opleiding Civiele Techniek aan de TU Delft, die interesse hebben in de richtingen Gezondheidstechniek, Hydrologie en Waterbeheer. Het dispuut organiseert activiteiten van allerlei aard om studenten met de praktijk van het vakgebied kennis te laten maken en om het contact tussen afdeling en studenten te bevorderen. Deze activiteiten bestaan onder andere uit het organiseren van vakgerichte dagexcursies, bedrijfsbezoeken c.q. presentaties en lezingen. Jaarlijks is er bovendien een meerdaagse excursie en om het jaar wordt er een grote buitenlandse studiereis georganiseerd, met bestemmingen als China, India, Egypte, Maleisië, Singapore, Vietnam en Argentinië. Een jaarlijks terugkerende activiteit is het symposium dat georganiseerd wordt voor ruim 120 mensen, zowel studenten als mensen uit het bedrijfsleven. Drie keer per jaar verschijnt het dispuutsblad het "Druppel", dat de Watermanagementontwikkelingen binnen en buiten de universiteit nauw volgt. Dit blad wordt onder de leden, oud-leden en begunstigers verspreid. Op het gebied van onderwijs houdt het dispuut zich bezig met het kritisch evalueren van vakken en het opheffen van oneffenheden op het studiepad. Voor aanmelding als nieuw lid (€ 5,00) of begunstiger (€ 15,00), informatie, opmerkingen, een kop koffie of zomaar om kennis te maken, ben je altijd welkom op de dispuutskamer (k.4.74).
Dispuut Watermanagement Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen Technische Universiteit Delft Stevinweg 1 2628 CN Delft tel: 015-2784284 fax: 015-2785559 (t.n.v. Dispuut Watermanagement) e-mail:
[email protected] homepage: www.dispuutwatermanagement.nl
29
30
BIJLAGE 1: KWARTAALROOSTER SCHAKELPROGRAMMA 2013/2014 Course
ec
p1*
p2*
p3*
p4*
p5*
Doorstroomminor ná de HBO-opleiding WI1708TH1
Analyse 1
3
WI1708TH2
Analyse 2
3
WI1708TH3
Analyse 3
3
WI1807TH1
Lineaire Algebra 1
3
WI1909TH
Differentiaalvergelijkingen
3
WI3097TU
Numerieke methoden differentiaal vergelijkingen
4
WI1102CT
Kansrekening en Statistiek
3
CT2091
Grondmechanica 2 voor hbo
3
CTB1210
Dynamica en modelvorming
5
Verplichte vakken in MSc Watermanagement CT2140
Vloeistofmechanica 2 voor HBO
3
CTB3360
Water Control
4
CTB3365
Introduction Water Treatment
4
CTB2420
Hydrologie**
5
* = written exam ** Voor HBO-bachelors Chemische Technologie wordt CT2140 Vloeistofmechanica ingeruild voor CT2310 Hydrologie
31
32
BIJLAGE 2: COURSE SCHEDULE 2013-2014 SPECIALISATIONS SANITARY ENGINEERING, HYDRLOGY, WATER RESOURCES MANAGEMENT Course
ec
p1
p2
p3
p4
p5
MSc Civil Engineering, compulsory for all tracks WM0312CT*Philosophy, Technology Assessment and Ethics for CE or
4
CIE4510*
4
Climate change: Science & Ethics
MSc Civil Engineering, common courses general track Water Management CIE4450
Integrated Water Management
4
CIE4491
Fundamentals of Urban Drainage
4
CIE4495
Fundamentals Water Treatment
4
CIE4440
Hydrological Processes & Measurements
4
MSc Civil Engineering, specialization courses for general track Water** Management** CT3310-09 Open Channel Flow
4
CIE4340
Computational Modelling of Flow and Transport
4
CIE4400
Water Quality Modelling
4
CIE4410
Water Systems people & Society
4
CIE4415
Design Water Treatment Plants
5
CIE4420
Geohydrology 1
4
CIE4431
Hydrological Model
4
CIE4460
Polders and Flood Control
4
CIE4475
Drinking Water Treatment
5
CIE4485
Wastewater Treatment
5
CIE5401
Spatial Tools in Water Management
3
CIE5421
Water & Health
4
CIE5440
Geohydrology 2
4
CIE5450
Hydrology of Rivers Catchments & Deltas
4
CIE5580
Ecology - Geomorphology
5
CIE5471
Hydrological and Ecological Fieldwork in River Systems
4
CIE5490
Operational Water Management
4
CIE5500
Water Law and Organisation
3
CIE5510
Urban Water Management
4
CIE5541
Urban Drainage Monitoring and Modelling
3
CIE5550
Pumping Stations and Transport Pipelines
4
CIE5560
Civil Engineering in Developing Countries
4
BK7200
Urban Design Methods and Theories
3
SPM9446
System Reliability in Quantitative Risk Assessment
4
* Selection of one of the two courses ** Depending on their specialisation and in consultation with their graduation professor Water Management students are required to complete a selection of the following Water Management courses adding up to a total of 40 credits.
33
34
